Meslekle ilgili deri hastalıkları tüm meslek hastalıklarının yaklaşık %50 sini. Mesleki dermatozlar. Asl Hapa 1, Sibel Ersoy-Evans 2
|
|
- Hakan Cevahir
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 DERLEME REVIEW Hacettepe T p Dergisi 2011; 42: Mesleki dermatozlar Asl Hapa 1, Sibel Ersoy-Evans 2 1 Uzm. Dr., Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Deri ve Zührevi Hastalıklar Anabilim Dalı, Ankara 2 Doç. Dr., Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Deri ve Zührevi Hastalıklar Anabilim Dalı, Ankara ÖZET Mesleki dermatozlar mesleki maruziyetin katkısının gösterildiği derinin herhangi bir patolojisi olarak tanımlanır. Deri hastalıkları kas-iskelet hastalıklarından sonra tüm mesleki hastalıkların en sık nedenidir. Ayrıca, mesleki dermatozların hem bireyler hem de toplum üstünde sadece fonksiyonel değil, fiziksel ve psikososyal etkileri de vardır. Bu nedenle son yıllarda mesleki dermatozlar önemli halk sağlığı problemlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Bu makalede en sık karşılaşılan mesleki dermatozlar gözden geçirilecek ve mevcut tanı ve tedavi seçenekleri tartışılacaktır. Anahtar Kelimeler: Mesleki dermatozlar, kontakt dermatit, tanı, tedavi. ABSTRACT Occupational dermatoses Occupational dermatoses are defined as any pathological condition in which occupational exposure has been shown to be the major factor. After musculoskeletal disorders, skin diseases are the most common cause of occupational diseases. Besides, occupational dermatoses has not only functional, but also financial and psychosocial effects on individuals, as well as the community. Therefore, in recent years, occupational dermatoses are accepted to be one of the important public health problems. This article reviews the most common occupational dermatoses and discusses the current diagnosis and treatment modalities. Key Words: Occupational dermatoses, contact dermatitis, diagnosis, treatment. Meslekle ilgili deri hastalıkları tüm meslek hastalıklarının yaklaşık %50 sini oluşturmaktadır ve iş gücü kaybının da yaklaşık %25 inden sorumludur [1]. Bu dermatozlar çoğunlukla iş ortamıyla bağlantılı olarak ele alınmamakta ve klinisyenler tarafından gözden kaçırılmaktadır. Mesleki dermatozlara çok çeşitli çalışma ortamlarında ve her yaşta rastlanabilir. En yüksek risk taşıyan meslek alanları imalat sanayi, gıda üretimi, metal ve plastik sanayi, motor sanayi ve ormancılık şeklinde sıralanmaktadır [1]. Burada mesleki dermatozlar klinik olarak dokuz grup altında incelenecektir. Bunlar; Kontakt dermatit, kontakt ürtiker, kimyasal yanıklar, akne ve follikülit, mesleki kanserler, infeksiyonlar, pigmentasyon bozuklukları, kollajen doku hastalıkları benzeri semptomlarla seyreden mesleki dermatozlar, yabancı cisim reaksiyonlarıdır [2]. 153
2 Hapa ve Ersoy-Evans MESLEK KONTAKT DERMAT T Mesleki dermatozların %90-95 ini kontakt dermatitler oluşturmaktadır. %90 sıklıkla ellerde görülen bu mesleki dermatoz toplumda %0.5 oranında görülürken, bazı çalışmalarda prevalans %10 a kadar yükselmektedir [3]. Mesleki kontakt dermatitte etyolojide ekzojen ve endojen birçok etken sorumlu tutulabilir. Bunlardan biri de yaştır. Çocukluk çağında irritan kontakt dermatit daha sık görülürken, yaşla birlikte bu sıklık azalır [4]. Yine kadınlarda alkali ve deterjanlara karşı daha yoğun bir reaksiyon görülmektedir. Çeşitli çalışmalarda kadınlarda irritan kontakt dermatit riskinin arttığı tespit edilmiştir [5]. Irk faktörü ele alındığında Afrika kökenli Amerikalılarda beyaz ırka göre deride artmış bir bariyer fonksiyonu olduğu, bu nedenle de bu ırkta hem allerjik hem de irritan kontakt dermatit riskinin daha az olduğu belirtilmiştir [4]. Kişisel atopi öyküsü mesleki kontakt dermatit için bir diğer yatkınlık yaratan özelliktir. Schmunes ve Keil ın yaptığı bir çalışmada atopik bireylerin daha çok mesleki kontakt dermatit geliştirdiği bildirilmiştir [6]. Bu kişisel faktörler dışında ıslak ve nemli iş ortamı, sık travma ve friksiyon gibi nedenler de mesleksel kontakt dermatite yatkınlık yaratmaktadır. Burada mesleki kontakt dermatitler irritan kontakt dermatit, allerjik kontakt dermatit ve kontakt ürtiker olmak üzere üç grup altında incelenecektir. İrritan kontakt dermatit 154 İrritan kontakt dermatit akut ve kronik olmak üzere iki gruba ayrılır. Akut irritan kontakt dermatit kuvvetli asit ve bazik maddeler ile kısa süreli temas sonucu oluşur. Bahsi geçen bu kuvvetli asit ve bazik maddelerin konsantrasyonu ve temas süresi de reaksiyonun derecesini belirlemektedir. Yüksek irritasyon riski bulunan bu maddelerin deriyle teması epidermiste direkt sitotoksik bir reaksiyon oluşturmaktadır. Kronik yani kümülatif tip ise zayıf irritan maddelerle tekrarlayan temas sonucu oluşur. İrritan kontakt dermatit diğer kontakt dermatit tiplerinde olduğu gibi sıklıkla ellerde görülmektedir, ancak nadiren de olsa yüz ve göz kapağı gibi yerleşim alanlarında da rastlanabilir. Akut formda çoğunlukla eritem, vezikül ve büller görülür. Daha kronik lezyonlarda ise deskuamasyon, likenifikasyon ve fissürler izlenebilir. Bu lezyonların allerjik kontakt dermatitten ayrılması güç olabilmekte hatta bazı hastalarda her iki durum birlikte görülebilmektedir. İrritan kontakt dermatitte en sık neden ellerin su ve sabunla sık temasıdır. Bu nedenle irritan kontakt dermatit gelişimi için en fazla risk taşıyan meslek grupları temizlikçilerdir. Bunun dışında inşaat işçileri, çiçekçiler, gıda üretimi ile uğraşanlar, kuaförler ve bahçıvanlar da risk altındadırlar. Bu meslek gruplarında rol oynayan başlıca irritan maddeler Tablo 1 de özetlenmiştir. Tanı özellikle temas edilen maddelerin ayrıntılı bir şekilde sorgulandığı öykü ve dermatolojik muayeneyle konulabilmektedir. Hasta çoğu zaman temas ettiği maddeyi belirtebilmekte, bu da tanı da önemli bir ipucu olmaktadır. Yine hastaların öyküsünde lezyonların işe başlama ile kötüleşmesi ve izin günlerinde düzelmesi sorgulanmalı, gerekirse hastanın iş dışında temas edebileceği maddeler de göz önünde bulundurulmalıdır. Ancak dermatit kronikleştikçe izin günlerinde görülen düzelme periyodu izlenmeyebilir [7]. Allerjik kontakt dermatit Allerjik kontakt dermatit geç tip bir hipersensitivite reaksiyonudur. Kimyasal maddenin konsantrasyonu, temas süresi ve kişinin yatkınlığı reaksiyonun gelişiminde önemli rol oynar. Çoğunlukla ilk duyarlanma kimyasalların saçılması ve dökülmesiyle oluşur. Duyarlanma süresi 7-21 gündür ancak bu dönemin sonunda çalışan bu madde ile tekrar temas ederse 24 saat içinde allerjik reaksiyon gelişir [3]. Allerjik kontakt dermatit için yüksek riskli meslek grupları tarım alanında çalışanlar, inşaat işçileri, kuaförler, çiçekçiler, lastik ve tekstil işçileridir (Tablo 2) [8]. Klinik olarak irritan kontakt dermatit ile ayırt etmek güç olabilir. İrritan kontakt dermatite benzer şekilde akut lezyonlarda vezikül ve büller görülürken, kronik lezyonlarda likenifikasyon ve fissürler izlenebilir (Resim 1). Tüm mesleki dermatozlarda olduğu gibi ayrıntılı bir öykü ve fizik muayene çoğunlukla meslek ilişkisini saptamada ve tanı koymada yeterli olmaktadır. Ancak aller- Tablo 1. Sık karşılaşılan mesleki irritan kontakt dermatit nedenleri Deterjan ve sabunlar Su, ter Çözücüler Ayrıştırıcı yağlar Toz ve fiber Asit ve alkaliler Okside edici ajanlar Kağıt ve kağıt ürünleri Çimento (ıslak ve kuru) H ACETTEPE T IP D ERG S
3 Mesleki dermatozlar Tablo 2. Sık karşılaşılan mesleki allerjik kontakt dermatit nedenleri Allerjenler Tiuram Kromat Epoksi resin Parafenilendiamin Amonyum persülfat Nikel Gliseril monotioglukolat Koku maddeleri Hindistan cevizi (coconut) dietanolamid Kolofoni Formalin Merkaptobenzotiazol Kobalt Allerjenleri içeren ürünler Lastik ürünleri Çimento ve deri boyaları Yapıştırıcılar ve yüzey kaplamalar Saç boyaları Saç rengi açıcıları Metal içeren maddeler (takı, kemer tokası vb.) Perma solüsyonları Çok çeşitli ürünlerde Şampuan ve sıvı sabunların içinde deterjan olarak Yapıştırıcı, kozmetikler Giysi, koruyucular Lastik ürünleri Metal içeren maddeler (takı, kemer tokası vb.) A B Resim 1. Bilateral el bilek iç yüzlerde ve el dorsumunda soluk eritemli yamalar ve el bilek iç yüzlerde yer yer fissürizasyon (deri imalatında çalışan 22 yaşında kadın hastada deri boyalarına karşı gelişen allerjik kontakt dermatit-uzm. Dr. Özge Gündüz ün izniyle, Ankara Meslek Hastanesi, 2010). jeni saptamak için, özellikle hastanın çalıştığı ortamda muhtemel allerjen olan maddelerle yama testi yapılmalıdır. Mathias kriterleri olarak bilinen ve yedi sorudan oluşan bir anket de tanıya yardımcı olmak amacıyla kullanılan yöntemlerden biridir (Tablo 3) [9]. Yine spesifik antijenlerin kanda saptanabildiği radyoalergosorbent test de yapılabilir. Tablo 4 te allerjik ve irritan kontakt dermatit arasındaki farklar özetlenmiştir [10,11]. Kontakt ürtiker Kontakt ürtiker ani olarak ortaya çıkan bir hipersensitivite reaksiyonudur. Temastan dakika içinde gelişen ve sonrasında birkaç saat içinde kaybolan ürtiker benzeri lezyonlarla karakterizedir. Çoğunlukla lezyonlar temas edilen bölgeye lokalize olmakla birlikte nadiren tüm vücuda da yayılabilir. Bunun dışında hastalarda bronkospazm, rinokonjunktivit ve gastrointes- 155
4 Hapa ve Ersoy-Evans Tablo 3. Mathias tarafından oluşturulan ve mesleki kontakt dermatit tanısında kullanılan yedi soruluk anket 1. Klinik görünüm kontakt dermatit ile uyumlu mu? 2. Olası irritan veya allerjen maddelerle iş yerinde teması var mı? 3. Lezyonların anatomik lokalizasyonu meslek maruziyeti ile uyumlu mu? 4. Lezyonların başlangıcı ile maruziyet arasındaki ilişki kontakt dermatit ile uyumlu mu? 5. Mesleksel olmayan maruziyetler dışlandı mı? 6. Şüpheli irritan veya allerjene maruz kalınan işten uzaklaşıldığında dermatit düzeliyor mu? 7. Yama veya provokasyon testleriyle olası allerjik bir neden saptanmış mı? tinal sistem tutulumu gibi sistemik bulgular da tabloya eşlik edebilir [12]. Atopi öyküsü olan kişilerde daha sık rastlanan bu durumda en sık suçlanan ajanlar pudralı ve pudrasız lateks ürünler, muz, kivi, avakado gibi bazı yiyeceklerde bulunan proteinler, benzoik asit, sorbik asit, nikotinik asit esterleri ve sinnamik asittir [13]. Riskli meslek grupları içinde sağlık çalışanları dışında hayvan vücut sıvıları ve tüyleriyle temas eden laboratuvar çalışanları, kuaförler, çam kozalağı toplayanlar, oduncular ve çiçekçiler yer almaktadır. Tekrarlayan kontakt ürtiker atakları bir süre sonra kişide allerjik kontakt dermatit oluşumuyla da sonuçlanabilir [14]. Kontakt ürtiker tanısında ön kola uygulanan deri prick testi tanı yöntemlerinden biridir. Mesleki kontakt ürtiker nedenleri içinde en sık saptanan neden lateks ürünleridir. Lateks allerjisi özellikle 1980 li yılların sonunda tüm dünyayı etkisi altına alan korunma önlemlerinin kullanılmaya başlamasıyla artmıştır ve sağlık çalışanları arasında sık rastlanmaktadır [14]. Daha ucuz ve daha çok protein içeren yeni lateks eldivenlerin üretilmesiyle allerji sıklığı yıllar içinde giderek artmıştır. Yakın zamanda yapılan bir çalışmada eldiven içindeki pudranın allerjenin deriye girmesini kolaylaştırdığı da tespit edilmiştir [15]. Lateks allerjisinde temastan kısa süre sonra temas bölgesinde yanma, kızarıklık, kaşıntı ve hayatı tehdit edici anafilaktik reaksiyonlar görülebilir [7]. Lateks allerjisi lateks içeren eldivenler dışında kondom, balon, emzik gibi lastik madde teması ile de görülebilir. İlginç olarak lateks allerjisi olan hastalarda lateksle çapraz reaksiyon veren muz, kivi, avakado ve kestane gibi gıdalara karşı da allerjik reaksiyon görülebildiği bilinmektedir [7]. Mesleki kontakt dermatitte tedavi Tedavide en önemli basamak kontakt dermatite neden olan ajanın belirlenmesi, bunun eliminasyonu, ellerin vazelin gibi deri üstünde film tabaka oluşturan nemlendiricilerle sık sık nemlendirilmesi gibi genel önlemlerdir. Nemlendiriciler özellikle eller ıslandıktan sonra kurulanmış deriye uygulandığında daha etkilidir. Bunların dışında tedavide topikal kortikosteroidler ve çok yaygın durumlarda kısa süreli düşük doz oral kortikosteroid tedavisi gerekebilir. Sekonder bakteriyel infeksiyon varlığında oral ve topikal antibiyotik tedavisi eklenebilir. Oral antihistaminler kaşıntısı olanlarda kullanılabilir ancak dikkat gerektiren işlerde çalışan kişiler sedasyon açısından uyarılmalıdır. Topikal antihistaminler kontakt dermatite neden olabilecekleri için genel olarak önerilmemektedir. K MYASAL YANIKLAR Kimyasal yanık deride hücre ölümü ile sonuçlanan bir çeşit akut irritan kontakt dermatittir. Başlangıçta yanma ve batma, ardından da eritem, bül, erozyon ve ülserasyon görülür. Semptomlar çoğunlukla maruziyetten kısa bir süre sonra oluşur, ancak fenol ve zayıf hidroflorik asit gibi ajanlarla geç reaksiyonlar da görülebi- Tablo 4. İrritan ve allerjik kontakt dermatit arasındaki farklar İrritan Allerjik Etkilenen hasta sayısı Çok Az Dağılım Lokal, keskin sınırlı Yaygın, nadiren keskin sınırlı Başlangıç Saatler içinde saat (daha önce duyarlanmış kişilerde) Düzelme 96 saat gün Mekanizma Direkt keratinosit hasarı T hücre aracılı immün reaksiyon Atopi öyküsü Çoğunlukla var Değişken Ajanın konsantrasyonu Çok önemli Önemli Tanı testi Yok Yama testi 156 H ACETTEPE T IP D ERG S
5 Mesleki dermatozlar lir. Kimyasal yanıklara neden olan ajanlar Tablo 5 te özetlenmiştir [2]. Tedavide ilk olarak o bölge bol suyla yıkanmalıdır (gerekirse üç saate kadar). Eğer kimyasal madde suda çözünmüyorsa saf beyaz sabun ve suyun karıştırılması ile hazırlanan sabun solüsyonları kullanılabilir. Alkali yanıklar asitle (sirke), asit yanıklar da baz (karbonat) ile asla yıkanmamalıdır, çünkü oluşan termik reaksiyon doku hasarını artırmaktadır [1]. Ülsere alanlara topikal antibakteriyel krem ve pomadların yanı sıra iyileşmeyi hızlandırmak amacıyla yara örtüleri veya greftleme uygulanabilir. Eğer lezyon çevresinde eritem varsa o bölgeye orta etkili bir topikal kortikosteroid önerilebilir. Hidroflorik asit, fenol bileşikleri, kromik asit gibi kimyasallar aynı zamanda sistemik toksisiteye de neden olabilir. Bu hastalar sistemik bulgular açısından da takip edilmelidir [16]. MESLEK AKNE ve FOLL KÜL T Dünya yüzeyinde ortalama 1 milyondan fazla yağlayıcı ve kayganlaştırıcı maddelerle çalışan insan bulunmaktadır. Bu yağlama ve kayganlaştırma amacıyla kullanılan maddeler pilosebase ünitenin mekanik olarak tıkanmasına, ardından da akneye ve follikülite yol açar [17]. Klinikte komedonlar, püstüler ve papüller görülür. Tanıda önemli bir ipucu bu lezyonların bu maddelerle temas eden bölgelere yerleşmiş olmasıdır. Yine bu tip akne, öncesinde yüz ve boyunda var olan bir aknenin alevlenmesine bağlı da gelişebilir. Tedavide bu tip yağlama ve kayganlaştırma amacıyla kullanılan maddelerden uzak durulmalı, sık sık banyo yapılmalı ve iş kıyafetleri sık sık yıkanmalıdır. Eğer bu önlemlerle akne engellenemezse klasik akne tedavisi uygulanabilir [17]. MESLEK DER KANSERLER Mesleki deri kanserleri tüm deri kanserleri içinde %1 den az görülmektedir. Mesleki nedenlerle oluşabilecek deri kanserleri içinde en sık skuamöz hücreli karsinom görülür [18]. Diğer prekanseröz lezyonlar ve deri kanserleri şu şekilde sıralanabilir: Aktinik keratoz, katran keratozu, arsenik keratozu, keratoakantom, Bowen hastalığı, lentigo maligna, bazal hücreli karsinom ve malign melanom. Tablo 6 da deri kanseri ile ilişkili olan meslek grupları ve ilgili kanserojen maddeler özetlenmiştir [19]. Mesleki nedenlere bağlı oluşan deri tümörlerinin spontan oluşan deri tümörlerinden klinik olarak herhangi bir farklılığı yoktur. Ancak mesleki deri kanserleri daha erken yaşta oluşur ve rekürrensler daha sık izlenir. NFEKS YONLAR Özellikle hayvanlarla temasın olduğu meslek gruplarında infeksiyonlar sık görülmektedir. Bu hastalıklardan bazıları tedavi edilmediği takdirde ölümcül sonuçlar ve komplikasyonlarla sonuçlanabilir. Antraks, bruselloz, erizipeloid, leptospiroz, tularemi gibi infeksiyonlar hayvan ve hayvan ürünleriyle temas eden kişilerde görülmektedir. Yüzeyel mantar infeksiyonları çiftçilerde ve veterinerlerde sık olarak görülür. Subkütan bir mikoz olan sporotrikoz çiçekçilerde, ormanda çalışanlarda, madencilerde ve çiftçilerde görülmektedir. Herpes simpleks infeksiyonlarına ise çoğun- Tablo 5. Kimyasal yanıklara neden olabilen ajanlar Güçlü asitler Güçlü alkaliler Organik ve inorganik kimyasallar Çözücü ve gazlar Sülfirik asit, nitrik asit, hidroklorik asit, kromik asit Sodyum hidroksit, potasyum hidroksit, kalsiyum hidroksit Dikromatlar, arsenatlar, fenoller Etilen oksit, karbon disülfid, mustin, akrilonitril Tablo 6. Deri kanseri riskini artıran nedenler ve deri kanseri riskinin arttığı meslek grupları Etken Meslek grupları Arsenik Böcek ilacı üreticileri, tarım ilaçları ile temas edenler, ağır metal dökmecileri, arsenik madencileri Polisiklik hidrokarbonlar Kömür katranı distilasyonu yapanlar, kömür gazı üreticileri, baca temizleyicileri Ultraviyole ışık Tarım, inşaat sektörü gibi alanlarda, dış ortamda çalışanlar, kaynakçılar, lazer maruziyeti olanlar İyonize radyasyon Nükleer tesis çalışanları, röntgen teknisyenleri, uranyum madencileri Yanıklar Kaynak işçileri 157
6 Hapa ve Ersoy-Evans lukla sağlık çalışanlarında, artropod enfestasyonları ise bahçıvan ve orman çalışanlarında görülmektedir [20]. P GMENTASYON BOZUKLUKLARI Endüstriyel toksinler pigment hücre biyolojisini etkileyerek deride hiperpigmentasyon, hipopigmentasyon ve depigmentasyona neden olabilir. Hiperpigmentasyon arsenik, halojenli hidrokarbonlar ve gümüş gibi kimyasalların sistemik toksisitesine bağlı da oluşabilir. Vitiligo benzeri depigmente lezyonlar hidrokinon içeren sentetik lastik ürünleri giyen çalışanlarda görülmektedir [21]. Antiseptik maddeler, dezenfektanlar, lastik ürünlerinin içinde bulunan fenol deriveleri ve katekollerle de mesleksel vitiligo olguları bildirilmiştir [22]. Mesleki vitiligo idiyopatik vitiligodan farklı olarak ilerleme göstermez, ancak lezyonlar kalıcıdır. Nadiren de olsa sorumlu ajanla temas kesilirse repigmentasyon olan olgular mevcuttur. KOLLAJEN DOKU HASTALIKLARI BENZER SEMPTOMLARLA SEYREDEN MESLEK DERMATOZLAR Mesleki dermatozlar içinde kollajen doku hastalıkları benzeri semptomlara da rastlanmaktadır. Bunlardan biri vibration white finger (beyaz vibrasyon parmağı) adıyla anılan ve elektrikli testere, hava basınçlı araçlar gibi titreşime neden olan cihazlarla çalışan kişilerde görülen tiptir [23]. Bu tabloda Hz arasında titreşim veren cihazların sempatik sistem aktivitesini artırdığı düşünülmektedir. Ancak lokal faktörlerin de etyolojide rolü olabileceği bilinmektedir. Tekrarlayan titreşim maruziyetinin endotel üstündeki bazı vazoregülatuar mekanizmalara zarar verdiği gösterilmiştir. Klinikte tipik olarak işe başladıktan yaklaşık üç ay sonra, çoğunlukla 1-2 parmak ucunda soğukla birlikte oluşan beyaz yamalar mevcuttur. Bu tabloya his kaybı da eşlik edebilir. Ellerin ısınmasıyla birlikte semptomlar düzelir. Etken titreşim veren cihazlar olsa da ataklar sadece bu cihazlarla tetiklenmeyebilir. Ayırıcı tanıda Raynaud hastalığı düşünülebilir, ancak bu mesleki dermatozda beyaz yamalar asimetrik yerleşimli ve çoğunlukla da sadece titreşime maruz kalan parmaklarda görülür. Tedavide maruziyetin kesilmesi çoğunlukla yeterlidir [24]. Organik çözücüler, vinil klorid ve peptisidler gibi bazı organik kimyasal maddelerle uzun süre temas sonrası skleroderma benzeri bulgular görülebilmektedir. Bu hastalarda akrosiyanoz, Raynaud fenomeni ve pulmoner tutulum görülür. Hatta halsizlik, kilo kaybı gibi sistemik bulgular da tabloya eşlik edebilir. Otoantikorların tespit edilmediği hastalarda maruziyetin sonlandırılmasıyla bulgular gerilemektedir [25]. YABANCI C S M REAKS YONLARI Yabancı cisim reaksiyonları derinin çeşitli organik ve inorganik maddelere karşı verdiği inflamatuvar bir yanıttır. Çoğunlukla kazara deriye entegre olan bu maddeler arasında silika, talk, parafin, zirkonyum ve berilyum bulunmaktadır [26]. Klinikte genelde lokalize nodül, plak, ülser, sinüs ve apse şeklinde görülür. Tedavide intralezyonel kortikosteroid enjeksiyonları veya total eksizyon önerilmektedir [27]. SONUÇ Mesleki dermatozlarda doğru tanı koyabilmek hastaları meslekleri konusunda doğru bir şekilde yönlendirebilmek açısından önem taşımaktadır. Çalışanların belli aralıklarla muayene edilmesi, yüksek riskli işlerin belirlenmesi ve atopik bireylerin bu bilgiler doğrultusunda tedavi edilmesi mesleki dermatozların önlenmesinde en önemli adımlardır. Erken tanı ve tedavi hem işverenin hem de çalışanın önlenebilir ve tedavisi mümkün bu hastalıklar nedeniyle oluşan maduriyetlerinin en aza indirgenmesinde ilk basamaktır. Kaynaklar 1. Peate WF. Occupational skin disease. Am Fam Physician 2002; 66: Friedmann PS, Wilkinson M. Occupational dermatoses. In: Bolognia J, Jorizzo JL, Rapini RP (eds). Dermatology. 2 nd ed. Spain: Mosby-Elsevier, 2008; Keil JE, Shumes E. The epidemiology of work related disease in South Carolina. Arch Dermatol 1983; 119: Coenraads PJ, Beumink E, Nater JP. Susceptibility to primary irritants. Contact Dermatitis 1975; 1: Belsito DW. Occupational contact dermatitis: etiology, prevalence, and resultant impairment/disability. J Am Acad Dermatol 2005; 53: Schmunes E, Keil JE. Role of atopy in occupational dermatoses. Contact Dermatitis 1984; 11: Nixon R, Frowen K, Moyle M. Occupational dermatoses. Austr Fam Physician 2005; 34: Meyer JD, Chen Y, Holt DL, Meck MH, Cherry NM. Occupational contact dermatitis in the UK: a surveillance report from EPIDERM and OPRA. Occup Med 2000; 50: Mathias CGT. Contact dermatitis and workers compensation: criteria for establishing occupational causation and aggravation. J Am Acad Dermatol 1989; 20:842: Ruszkowski AM, Nicol NH, Moore JA. Patch testing basics: patient selection. Application, techniques, and guidelines for interpretation. Dermatol Nursing 1995; 6(Suppl): Beltrani VS. Occupational dermatoses. Curr Opin Allergy Clin Immunol 2003; 3: Ukşal Ü. Mesleki dermatozlar. Tüzün Y, Gürer MA, Serdaroğlu S, Oğuz O, Aksungur VL (editörler). Dermatoloji. 3. Baskı. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi, 2008: Doutre MS. Occupational contact urticaria and protein contact dermatitis. Eur J Dermatol 2005; 15: H ACETTEPE T IP D ERG S
7 Mesleki dermatozlar 14. Burdick AE, Mathias CGT. The contact urticaria sydrome. Dermatol Clin 1985; 3: Warshaw EM. Latex allergy. J Am Acad Dermatol 1998; 39: McFadden JP, Basketter DA. Contact allergy, irritacy and danger. Contact Dermatitis 2000; 42: Kokelj F. Occupational acne. Clin Dermatol 1992; 10: Ramirez CC, Federman DG, Kirsner RS. Skin cancer as an occupational disease: the effect of ultraviolet and other forms of radiation. Int J Dermatol 2005; 44: Gawkrodger DJ. Occupational skin cancers. Occup Med 2004; 54: Gaar E. Occupational hand infections. Clin Occup Environ Med 2006; 5: O Sullivan JJ, Stevenson CJ. Screening for occupational vitiligo in workers exposed to monomethyl ether and paratertiary-amyl-phenol. Br J Ind Med 1981; 38: Boissy RE. Manga P. On the etiology of contact/occupational vitiligo. Pigment Cell Res 2004; 17: Geme G. Diagnostics of hand-arm system disorders in workers who use vibrating tools. Occup Environ Med 1997; 54: Chetter IC, Kent PJ, Kester RJ. The hand arm vibration syndrome. Cardivasc Surg 1998; 6: Nietert PJ, Silver RM. Systemic sclerosis. Envorimental and occupational risk factors. Curr Opin Rheumatol 2000; 12: Jaworsky C. Analysis of cutaneous foreing bodies. Clin Dermatol 1991; 9: Lammers RL, Magill T. Detection and management of foreign bodies in soft tissue. Emerg Med Clin North Am 1992; 10:
Patch Test Kitleri Uluslararası Kontak Dermatit Araştırma Grubu tarafından önerilen allerjen maddeleri içermektedir.
PATCH TEST KİTLERİ 2018 PATCH TEST (YAMA TESTİ) Patch Test; alerjik kontakt dermatit (temas egzaması) denilen egzamanın tanısında kullanılan bir deri testidir. Alerjik kontakt dermatit, alerjen madde ile
DetaylıAlerjik deri hastalıklarının kapsamı 1 Alerjik deri hastalıklarında tanı testleri 1 Alerji hastasına yaklaşım 1 Klinikle uyum (relevans) kavramı 2
İÇİNDEKİLER GİRİŞ ALERJİK DERİ HASTALIKLARINA YAKLAŞIM Alerjik deri hastalıklarının kapsamı 1 Alerjik deri hastalıklarında tanı testleri 1 Alerji hastasına yaklaşım 1 Klinikle uyum (relevans) kavramı 2
DetaylıTıp Fakültesi. Tıp Fakültesi. Olgu Sunumu Çocuk Allerji İmmünoloji Bilim Dalı. İnt. Dr. Yağmur ÇAKIR 25 Aralık 2018 Salı Dr.
Tıp Fakültesi Kocaeli Üniversitesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dalı Çocuk Hematoloji BilimAnabilim Dalı Olgu Sunumu Çocuk Allerji İmmünoloji
DetaylıHipersensitivite, Alevlenme Reaksiyonları ve Anaflaksi. Hem. Okan Duran Medikana internatinational. Ankara Hastanesi 19 Nisan 2014
Hipersensitivite, Alevlenme Reaksiyonları ve Anaflaksi Hem. Okan Duran Medikana internatinational. Ankara Hastanesi 19 Nisan 2014 Hipersensitivite Fizyopatolojisi İmmün sistem kemoterapötik ya da biyoterapötik
DetaylıDERİ PRICK TESTİ (SPT) HASTA BİLGİLENDİRME VE ONAY FORMU
DERİ PRICK TESTİ (SPT) HASTA BİLGİLENDİRME VE ONAY FORMU 1. Deri prick testi (SPT: Skin Prick Test ), yakınmaları bir solunum yolu ya da besin allerjisinin varlığını düşündüren olgularda uygulanan bir
Detaylıİşyerlerinde çalışanlarımızın sağlığını olumsuz yönde tehdit eden, üretimi etkileyen ve İşletmeye zarar veren toz, gaz, duman, buhar, sis, gürültü,
TOZ İşyerlerinde çalışanlarımızın sağlığını olumsuz yönde tehdit eden, üretimi etkileyen ve İşletmeye zarar veren toz, gaz, duman, buhar, sis, gürültü, Termal Konfor gibi unsurlardan biriside Tozdur. Organik
DetaylıTürk Dermatoloji Derneği. Kontak Dermatit Çalışma Grubu EL EKZEMASI. Hasta Bilgilendirme Kılavuzu. kdermatitis@yahoogroups.com
Türk Dermatoloji Derneği Kontak Dermatit Çalışma Grubu EL EKZEMASI Hasta Bilgilendirme Kılavuzu kdermatitis@yahoogroups.com El ekzeması nedir? Yunanca kökenli bir sözcük olan ekzema, "kaynama" olarak Türkçeye
DetaylıDeri Layşmanyazisi. Prof. Dr. Mehmet HARMAN Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Dermatoloji Anabilim Dalı
Deri Layşmanyazisi Prof. Dr. Mehmet HARMAN Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Dermatoloji Anabilim Dalı Amaç Hastalığın tanısını koyabilmek Uygun tedaviyi yapabilmek Koruyucu yöntemleri sayabilmek İçerik
DetaylıDoç Dr Ömür AYDIN. Ankara ÜTF Göğüs Hastalıkları ABD İmmunoloji-Allerji BD
Doç Dr Ömür AYDIN Ankara ÜTF Göğüs Hastalıkları ABD İmmunoloji-Allerji BD Mesleksel astım tedavisinde temel prensipler Mesleksel astımda prognoz Maruziyetin kesilmesi/azaltılmasının sonuçları Mesleksel
Detaylı%20 En sık neden cilt kuruluğu Gebeliğe özgü cilt hastalıkları İntrahepatik kolestaz İlaç ve diğer allerjik reaksiyonlar Sistemik hastalıklara bağlı
%20 En sık neden cilt kuruluğu Gebeliğe özgü cilt hastalıkları İntrahepatik kolestaz İlaç ve diğer allerjik reaksiyonlar Sistemik hastalıklara bağlı kaşıntılar (kc, bb, troid) Pemfigoid gestasyones Gebeliğin
DetaylıKocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı. Çocuk Alerji-İmmünoloji BD Olgu Sunumu 7 Ağustos 2018 Salı
Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Çocuk Alerji-İmmünoloji BD Olgu Sunumu 7 Ağustos 2018 Salı Uzman Dr. M. Tuğba Çöğürlü KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ÇOCUK
DetaylıKONTAKT DERMATİTLİ OLGULARDA YAMA TESTİ SONUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ
KONTAKT DERMATİTLİ OLGULARDA YAMA TESTİ SONUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Evaluation of Patch Test Results in Patients with Contact Dermatitis Bilge BÜLBÜL ŞEN 1, Emine Nur RİFAİOĞLU 1, Özlem EKİZ 1, Tuğba
DetaylıDAMAR HASTALIKLARINDA GÜNCEL YAKLAŞIMLAR
T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI D.P.Ü. KÜTAHYA EVLİYA ÇELEBİ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ DAMAR HASTALIKLARINDA GÜNCEL YAKLAŞIMLAR PROF. DR. AHMET HAKAN VURAL OP. DR. GÜLEN SEZER ALPTEKİN ERKUL OP. DR. SİNAN ERKUL
DetaylıKULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.
MOMECON %0.1 losyon Deriye damlatılarak kullanılır. KULLANMA TALİMATI Etkin madde: Her bir gram losyon, 1 mg mometazon furoat içerir. Yardımcı maddeler: İzopropil alkol, propilen glikol, hidroksipropil
DetaylıHĐPERPĐGMENTASYONLA SEYREDEN HASTALIKLAR
HĐPERPĐGMENTASYONLA SEYREDEN HASTALIKLAR Prof. Dr. Seher Bostancı Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Dermatoloji Anabilim Dalı Hiperpigmentasyon; güneş ışığına maruziyet, çeşitli ilaç veya kimyasal maddelerle
DetaylıKULLANMA TALİMATI FUCİDİN H
KULLANMA TALİMATI FUCİDİN H krem Cilt üzerine uygulanır. Etkin Madde: 1 g krem 20 mg fusidik asit ve 10 mg hidrokortizon asetat içerir. Yardımcı Maddeler: Butil hidroksianisol (E320), setil alkol, gliserol
DetaylıALLERJİ AŞILARI. Prof. Dr. Ömer KALAYCI Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Allerji ve astım Ünitesi
ALLERJİ AŞILARI Prof. Dr. Ömer KALAYCI Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Allerji ve astım Ünitesi Allerji aşıları Allerjen immunoterapi Allerjik bir hastaya giderek artan miktarlarda allerjen
Detaylı5 Pratik Dermatoloji Notları
AİLE HEKİMLERİ İÇİN 5 Pratik Dermatoloji Notları En Sık Görülen Dermatolojik Hastalıklar İçindekiler Vitiligo Eritema Multiforme Ürtiker Uyuz Tahta Kurusu / Pire Isırığı Kaposi Sarkomu 2 Vitiligo 3 Vitiligo
DetaylıHACETTEPE ÜNĐVERSĐTESĐ EĞĐTĐM FAKÜLTESĐ ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞTĐRME
HACETTEPE ÜNĐVERSĐTESĐ EĞĐTĐM FAKÜLTESĐ KĐMYA ÖĞRETMENLĐĞĐ ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞTĐRME 8. SINIF FEN VE TEKNOLOJĐ DERSĐ 3. ÜNĐTE: MADDENĐN YAPISI VE ÖZELLĐKLERĐ KONU: BAZLAR ÇALIŞMA YAPRAĞI
DetaylıDeri Kanserleri Erken Tanı ve Korunma
4. Ankara Aile Hekimliği Kongresi 08-09 Ekim 2016, Ankara Deri Kanserleri Erken Tanı ve Korunma Prof. Dr. Gonca Elçin Hacettepe Üniveristesi Deri ve Zührevi Hastalıklar AD. Sunum Planı BCC ve SCC Melanom
DetaylıDİŞHEKİMLİĞİNDE ALERJİ. Prof. Dr. Ahmet Saraçoğlu
DİŞHEKİMLİĞİNDE ALERJİ Prof. Dr. Ahmet Saraçoğlu ALERJİ Alerji terimi Yunanca değişim-değişmiş anlamına gelen allos ile tepki-tepki gösterme anlamına gelen ergon sözcüklerinden köken almıştır. Alerji terimi
DetaylıTürkiye de İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Koşullarının İyileştirilmesi Projesi (www.isgip.org)
Türkiye de İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Koşullarının İyileştirilmesi Projesi (www.isgip.org) Bu proje Avrupa Birliği ile Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilmektedir. Improvement of Occupational
DetaylıLokal Anestetikler ve Lokal Anestezi
Plan Lokal Anestetikler ve Lokal Anestezi Dr. Cenker EKEN AÜTF Acil Tıp Anabilim Dalı Farmakoloji ve patofizyoloji Endikasyonlar Lokal anestezik ajanlar Lokal anestezi Giriş Halstead WS: Practical comments
DetaylıAnafilaksi İle Başvuran Olgu
Anafilaksi İle Başvuran Olgu Dr Ebru ARIK YILMAZ Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Allerji & İmmünoloji Bilim Dalı ebruarik@yahoo.com A.Ç 14 yaş erkek Daha önceden bilinen hastalığı yok Evde aniden
DetaylıSAĞLIK ÇALIŞANLARININ MESLEKİ TEHLİKE ve RİSKLERİ. Öğr. Gör. Nurhan BİNGÖL
SAĞLIK ÇALIŞANLARININ MESLEKİ TEHLİKE ve RİSKLERİ Öğr. Gör. Nurhan BİNGÖL Sağlık hizmeti sunumu sırasında sağlık çalışanları, bedensel, ruhsal ve sosyal yönden sağlıklarını tehdit eden pek çok riske maruz
DetaylıEpilepsi nedenlerine gelince üç ana başlıkta incelemek mümkün;
Epilepsi bir kişinin tekrar tekrar epileptik nöbetler geçirmesi ile niteli bir klinik durum yada sendromdur. Epileptik nöbet beyinde zaman zaman ortaya çıkan anormal elektriksel boşalımların sonucu olarak
DetaylıBİRLİKTE ÇÖZELİM Mİ? NSAii. Dr Gözde KÖYCÜ BUHARİ Dr Ferda ÖNER ERKEKOL
BİRLİKTE ÇÖZELİM Mİ? NSAii Dr Gözde KÖYCÜ BUHARİ Dr Ferda ÖNER ERKEKOL HASTAYI POLİKLİNİKTE NASIL DEĞERLENDİRELİM? 1) Klinik özellikler ( semptom, bulgu, eşlik eden hastalıklar) Reaksiyon ilaç aşırı duyarlılık
Detaylı6 Pratik Dermatoloji Notları
AİLE HEKİMLERİ İÇİN 6 Pratik Dermatoloji Notları En Sık Görülen Dermatolojik Hastalıklar İçindekiler Siğil Skuamöz Hücreli Karsinom Bazal Hücreli Karsinom Melanom Lipom Nörofibromatözis 2 Siğil 3 Siğil
DetaylıKİŞİSEL HİJYEN VE UYGULAMALARI
KİŞİSEL HİJYEN VE UYGULAMALARI İçerik HİJYEN DERİNİN YAPISI DERİ BÜTÜNLÜĞÜNÜN BOZULMA NEDENLERİ BANYOLAR MASAJLAR AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞI ÖZEL AĞIZ BAKIMI KIYAFETİN ÖNEMİ VE TEMİZLİĞİ Hijyen Hijyen; yunanca
DetaylıMesleki Deri Hastalıkları. Dr. Sibel Doğan Hacettepe Üniversitesi Deri ve Zührevi Hastalıklar Anabilim Dalı 2015
Mesleki Deri Hastalıkları Dr. Sibel Doğan Hacettepe Üniversitesi Deri ve Zührevi Hastalıklar Anabilim Dalı 2015 Giriş 2. en sık mesleki hastalık grubu (mesleki hastalıkların %25) İşyerinde bulunan fiziksel,
DetaylıANTİPERSPİRANTLAR, DEODORANTLAR ve ANTİMİKROBİYAL AJANLAR
ANTİPERSPİRANTLAR, DEODORANTLAR ve ANTİMİKROBİYAL AJANLAR Deodorantlar ve antiperspirantlar en fazla kullanılan kozmetik ürünlerindendir. Her gün milyonlarca kişi tarafında koltuk altına uygulanmaktadırlar.
DetaylıKOZMETİKLERİN OLUŞTURDUĞU DERİ REAKSİYONLARI: AKUT TOKSİK KONTAKT DERMATİT
KOZMETİKLERİN OLUŞTURDUĞU DERİ REAKSİYONLARI: AKUT TOKSİK KONTAKT DERMATİT KOZMETİK Yunanca kelime olan kosmeticos = süslemek Güzelleşmek veya güzel görünümü arttırmak amacıyla kullanılan herhangi bir
Detaylı3 Pratik Dermatoloji Notları
AİLE HEKİMLERİ İÇİN 3 Pratik Dermatoloji Notları Tablolarla Cilt Lezyonlarının Tanımlamaları İçindekiler Tanımlayıcı Dermotolojik Testler Lezyon Dizilişini Tanımlayan Terimler Sık Görülen 6 Cilt Hastalığında
DetaylıMEMENİN PAGET HASTALIĞI. Doç. Dr. M. Ali Gülçelik Ankara Onkoloji Hastanesi
MEMENİN PAGET HASTALIĞI Doç. Dr. M. Ali Gülçelik Ankara Onkoloji Hastanesi Meme başındaki eritamatöz ve ekzamatöz değişiklikler ilk kez 1856 da Velpeau tarafından tariflenmiştir. 1874 de ilk kez Sir James
DetaylıASTIM «GINA» Dr. Bengü MUTLU SARIÇİÇEK
ASTIM «GINA» Dr. Bengü MUTLU SARIÇİÇEK ASTIM Dünya genelinde 300 milyon kişiyi etkilediği düşünülmekte Gelişmiş ülkelerde artan prevalansa sahip Hasta veya toplum açısından yüksek maliyetli bir hastalık
DetaylıSaç Ekimi. hair implant. dünyanın saçını ekiyoruz
Saç Ekimi dünyanın saçını ekiyoruz Beslenmenizden mevsim değişikliklerine pek çok faktör saçlarınızı etkileyebilir ve dökülmelerine sebep olabilir. Ciddi olmayan düzeyde saç dökülmesi problemi yaşıyorsanız
DetaylıMADEN İŞKOLUNDA MESLEK HASTALIKLARI
MADEN İŞKOLUNDA MESLEK HASTALIKLARI Dr. Buhara Önal ÇSGB İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü Meslek Hastalığı 506 s. Sosyal Sigortalar Kanunu 11. md Sigortalının çalıştırıldığı işin niteliğine göre
DetaylıWAO/EAACI Allerji Tanımlamaları
WAO/EAACI Allerji Tanımlamaları Allerji ile ilgili kavramların isimlendirilmesi çeşitlilik göstermektedir. Bu önemli konuya açıklık getirmek ve sağlıkla ilgilenenler arasında en iyi iletişimi sağlamak
DetaylıLOKOMOTOR SİSTEM SEMİYOLOJİSİ
LOKOMOTOR SİSTEM SEMİYOLOJİSİ Prof.Dr.Ayşe Kılıç draysekilic@gmeil.com AMAÇ Lokomotor sistemin temel yapılarını ve çocuklarda görülen yakınmalarını, öykü, fizik muayene ve basit tanı yöntemlerini öğrenmek
DetaylıNedeni tam olarak bilinmemekle birlikte genetik yatkınlık olduğu bilinmektedir. Ayrıca:
EGZAMA Atopik Dermatit; Egzema; Egzama derinin dış tabakasının kronik iltihabıdır. Hastalık bebekler ve çocuklarda sık görülür, yaşla azalır, nadiren erişkinlerde de görülür. Atopik dermatit de denir,
Detaylı1- Aşağıdakilerden hangisi Aşındırıcı sembolüdür? a. b. c. d. CEVAP: D. 2- Aşağıdakilerden hangisi Yanıcı sembolüdür? a. b. c. d.
1- Aşağıdakilerden hangisi Aşındırıcı sembolüdür? 2- Aşağıdakilerden hangisi Yanıcı sembolüdür? 3- Aşağıdakilerden hangisi Zararlı Madde sembolüdür? 4- Aşağıdakilerden hangisi Oksitleyici (Yükseltgen)
DetaylıBiyolojik Risk Etmenleri
Biyolojik Risk Etmenleri Mesleki tehlikeler Biyolojik, Biyomekanik, Kimyasal, Fiziksel (+radyolojik) Psikososyal TANIMLAMA Çalışma yaşamında biyolojik risk etkenleri denildiğinde akla, herhangi bir enfeksiyona,
DetaylıMESLEKSEL KANSERLER. Ülkemizde ve Dünyada Durum. Doç. Dr. Engin TUTKUN
2015 MESLEKSEL KANSERLER Ülkemizde ve Dünyada Durum Doç. Dr. Engin TUTKUN Temel Tanım Kanser, hem dünyamızda, hem ülkemizde nedeni belirlenebilen ölümler arasında 2. sırada bulunmaktadır. Dünya Sağlık
Detaylı%5 Her iki ebeveyn atopik
ALLERJİ TESTLERİ Dr.ALEV ÖKTEM Düzen Laboratuvarlar Grubu Allerji Allerji vücudumuzun bağışıklık sisteminin çevremizde bulunan ve zararlı olmayan bazı maddelere karşı, ki bunlara allerjen denir, aşırı
DetaylıYaşlanmaya Bağlı Oluşan Kas ve İskelet Sistemi Patofizyolojileri. Sena Aydın 0341110011
Yaşlanmaya Bağlı Oluşan Kas ve İskelet Sistemi Patofizyolojileri Sena Aydın 0341110011 PATOFİZYOLOJİ Fizyoloji, hücre ve organların normal işleyişini incelerken patoloji ise bunların normalden sapmasını
DetaylıPostoperatif Noninfeksiyoz Ateş. Dr.Dilek ARMAN GÜTF Enfeksiyon Hastalıkları AD
Postoperatif Noninfeksiyoz Ateş Dr.Dilek ARMAN GÜTF Enfeksiyon Hastalıkları AD GT, 62 y, kadın Nüks tiroid papiller CA Kitle eksizyonu (özefagus ve trake den sıyırılarak) + Sağ fonksiyonel; sol radikal
DetaylıUzm. Dr. Nur Benzonana
Uzm. Dr. Nur Benzonana Orf Koyun ve keçi Dudak Burun delikleri Meme Ayak Proliferatif papüloveziküler lezyonlar Bazı ülkelerde endemik Zoonoz Orf Kelime kökeni tam olarak bilinmemekte Hrufa Eski norveççe
DetaylıMESLEK HASTALIKLARI ve SEBEPLERİ
MESLEK HASTALIKLARI ve SEBEPLERİ 15.10.2018 www.sakarya.edu.tr 1 Çalışanların sağlık sorunları Çalışanların sağlık sorunları 3 gruba ayrılır; 1. Genel hastalıklar ÜSYE, vs. 2. İşe özgü sağlık sorunları
DetaylıAKUT SOLUNUM SIKINTISI SENDROMU YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ SHMYO İLK VE ACİL YARDIM BÖLÜMÜ YRD DOÇ DR SEMRA ASLAY 2015
AKUT SOLUNUM SIKINTISI SENDROMU YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ SHMYO İLK VE ACİL YARDIM BÖLÜMÜ YRD DOÇ DR SEMRA ASLAY 2015 Nonkardiyojenik Akciğer Ödemi Şok Akciğeri Travmatik Yaş Akciğer Beyaz Akciğer Sendromu
DetaylıKocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı. Romatoloji Bilim Dalı Olgu Sunumu 28 Haziran 2016 Salı
Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Romatoloji Bilim Dalı Olgu Sunumu 28 Haziran 2016 Salı Yandal Ar. Gör. Uzm. Dr. Kübra Öztürk Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi
DetaylıBÖBREK HASTALIKLARI. Prof. Dr. Tekin AKPOLAT. Böbrekler ne işe yarar?
BÖBREK HASTALIKLARI Prof. Dr. Tekin AKPOLAT Böbrekler ne işe yarar? Böbreğin en önemli işlevi kanı süzmek, idrar oluşturmak ve vücudun çöplerini (artık ürünleri) temizlemektir. Böbrekte oluşan idrar, idrar
DetaylıBEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ ENFEKSİYON KONTROL KOMİTESİ
BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ ENFEKSİYON KONTROL KOMİTESİ 24 Mart 2015 Sürveyans HIV önlenmesi Uygun antibiyotik kullanımı Hastane temizliği Dezenfeksiyon uygulamaları Enfeksiyon kontrolü İzolasyon
DetaylıBCC DE GÜNCEL Prof. Dr. Kamer GÜNDÜZ
BCC DE GÜNCEL Prof. Dr. Kamer GÜNDÜZ Celal Bayar Üniversitesi Deri ve Zührevi Hastalıklar Anabilim Dalı-MANİSA Bazal Hücreli Kanser (BCC) 1827 - Arthur Jacob En sık rastlanan deri kanseri (%70-80) Açık
Detaylıİlaç Allerjisi İle Oluşan Klinik Sendromlar
İlaç Allerjisi İle Oluşan Klinik Sendromlar Hepatik reaksiyonlar Çoğu ilaç kolestatik ya da hepatoselüler karaciğer değişikliklerine neden olur. Paraaminosalisilik asit, sülfonamidler, fenotiazinler karaciğerin
Detaylıİnmede Tedavisi BR.HLİ.102
BR.HLİ.102 Serebral Felç (İnme) ve Spastisitede Botoks Spastisite Nedir? Spastisite belirli kasların aşırı aktif hale gelerek, adale katılığına, sertliğine ya da spazmlarına neden olmasıyla ortaya çıkan
DetaylıZehirlenmelerde İlkyardım. Zehirlenmeler. Doç. Dr. Şule Akköse Aydın Acil Tıp AD
Zehirlenmelerde İlkyardım Zehirlenmeler Doç. Dr. Şule Akköse Aydın Acil Tıp AD Zehirlenmeler Zehirlenmeler 1 Zehirlenme nedir? Zehirlenme hangi yollarla meydana gelir? Vücuda zehirli (toksik) bir maddenin
DetaylıHİDROJEN PEROKSİT, SAÇ BOYALARI ve KANSER
HİDROJEN PEROKSİT, SAÇ BOYALARI ve KANSER A)HİDROJEN PEROKSİT Hidrojen peroksit; ısı, kontaminasyon ve sürtünme ile yanıcı özellik gösteren, renksiz ve hafif keskin kokuya sahip olan bir kimyasaldır ve
Detaylı1. BEŞERİ TIBBİ ÜRÜNÜN ADI
KISA ÜRÜN BİLGİSİ 1. BEŞERİ TIBBİ ÜRÜNÜN ADI FUCİBEST % 2 krem 2. KALİTATİF VE KANTİTATİF BİLEŞİM Etkin madde: Bir gram krem 20 mg Fusidik asit içerir. Yardımcı maddeler: Bir gram krem 150 mg Propilen
DetaylıSTAFİNE CORT Krem Cilt üzerine haricen uygulanır.
KULLANMA TALİMATI STAFİNE CORT Krem Cilt üzerine haricen uygulanır. Etkin madde: Her bir tüpte (30 g), 0.6 g Fusidik asite eşdeğer miktarda, 0.6338 g Fusidik asit hemihidrat ve 0.03 g Betametazon valerate.
DetaylıMESLEKĠ CĠLT HASTALIKLARI. Dr. Ramis Güner Halk Sağlığı Uzmanı
MESLEKĠ CĠLT HASTALIKLARI Dr. Ramis Güner Halk Sağlığı Uzmanı MESLEKĠ KONTAK DERMATĠTLER Mesleki kontak dermatitler; iş ortamındaki çeşitli fiziksel, kimyasal ve biyolojik maddelerin temasına bağlı olarak
DetaylıSedef Hastalığının Tedavisi
Sedef Hastalığının Tedavisi Sedef hastalığı için geliştirilmiş olan tedavi hastalığın temel mekanizmalarının ve hücre farklılaşmasının kontrol mekanizmalarının doğru çözümlenmelerine dayanmaktadır. Daha
DetaylıBeş yıllık yama testi sonuçlarımız
Araştırma: Beş yıllık yama testi sonuçlarımız Yeliz Uçar-Tavlı¹, İnci Mevlitoğlu¹, Tahir Kemal Şahin², Munise Daye¹ Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi ¹Deri ve Zührevi Hastalıklar ve ²Halk
DetaylıDers Yılı Dönem-V Deri ve Zührevi Hastalıkları Staj Programı
2018 2019 Ders Yılı Dönem-V Deri ve Zührevi Hastalıkları Staj Programı DİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DÖNEM 5 DERİ VE ZÜHREVİ HASTALIKLAR STAJI EĞİTİM PROGRAMI Stajın adı: DERİ VE ZÜHREVİ HASTALIKLAR
DetaylıKULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.
KULLANMA TALİMATI BELOGENT merhem Cilt üzerine uygulanır. Etkin madde: Her 1 gram merhemde dipropiyonat formunda 0,5 mg a eşdeğer betametazon ve sülfat formunda 1,0 mg a eşdeğer gentamisin bulunmaktadır.
DetaylıASTIMDA YENİ BİYOLOJİK AJANLAR. Doç. Dr. İnsu Yılmaz Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD İmmünoloji ve Allerji Hastalıkları BD
ASTIMDA YENİ BİYOLOJİK AJANLAR Doç. Dr. İnsu Yılmaz Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD İmmünoloji ve Allerji Hastalıkları BD Astım-Yeni biyolojik tedaviler Omalizumab (Anti-IgE) Mepolizumab
DetaylıİMMÜN SİSTEM HASTALIKLARI VE BAKIMI. Öğr. Gör. Dr. Ayşegül Öztürk Birge ARALIK 2016
İMMÜN SİSTEM HASTALIKLARI VE BAKIMI Öğr. Gör. Dr. Ayşegül Öztürk Birge ARALIK 2016 İmmünite ile allerji arasında yakın bir ilişki vardır. İmmünite antikorlarla vücudu korumak, Allerji ise, antikorlarla
DetaylıViral Hepatitler. Hepatit A Virus. Viral Hepatitler- Tarihsel Bakış. Hepatit Tipleri. Hepatit A Klinik Özellikler
Viral Hepatitler- Tarihsel Bakış Viral Hepatitler İnfeksiyöz Viral hepatitler A NANB E Enterik yolla geçen Dr. Ömer Şentürk Serum B D C F, G, TTV,? diğerleri Parenteral yolla geçen Hepatit Tipleri A B
DetaylıTİP I HİPERSENSİTİVİTE REAKSİYONU. Prof. Dr. Bilun Gemicioğlu
TİP I HİPERSENSİTİVİTE REAKSİYONU Prof. Dr. Bilun Gemicioğlu HİPERSENSİTİVİTE REAKSİYONLARI TİP I TİP II TİPII TİPIII TİPIV TİPIV TİPIV İmmün yanıt IgE IgG IgG IgG Th1 Th2 CTL Antijen Solübl antijen Hücre/
DetaylıKULLANMA TALĐMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALĐMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.
KULLANMA TALĐMATI EXPĐGMENT %2 krem Cilt üzerine uygulanır. Etkin madde: Her 1 g kremde 20 mg hidrokinon içerir. Yardımcı maddeler: Butil metoksidibenzoilmetan, 3-(4-metilbenziliden)-kamfor, sitrik asit
DetaylıKULLANMA TALİMATI. ADVANTAN S %0.1 Çözelti Cilt üzerine haricen uygulanır.
ADVANTAN S %0.1 Çözelti Cilt üzerine haricen uygulanır. KULLANMA TALİMATI Etkin madde: 1 ml ADVANTAN S Çözelti, 1.0 mg metilprednisolon aseponat (%0.1 (a/h) lik metilprednisolon aseponat çözeltisine eşdeğer
DetaylıPERİNATAL HERPES VİRUS İNFEKSİYONLARI. Uzm.Dr.Cengiz Uzun Alman Hastanesi Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları
PERİNATAL HERPES VİRUS İNFEKSİYONLARI Uzm.Dr.Cengiz Uzun Alman Hastanesi Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Perinatal dönemde herpesvirus geçişi. Virus Gebelik sırasında Doğum kanalından Doğum
DetaylıSAĞLIK ÇALIŞANLARININ ENFEKSİYON RİSKLERİ
SAĞLIK ÇALIŞANLARININ ENFEKSİYON RİSKLERİ Sağlık hizmeti veren, Doktor Ebe Hemşire Diş hekimi Hemşirelik öğrencileri, risk altındadır Bu personelin enfeksiyon açısından izlemi personel sağlığı ve hastane
DetaylıANTİSEPTİK VE DEZENFEKTANLAR. Prof. Dr. Ayhan Filazi Ankara Üni. Veteriner Fak. Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dalı
ANTİSEPTİK VE DEZENFEKTANLAR Prof. Dr. Ayhan Filazi Ankara Üni. Veteriner Fak. Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dalı DEZENFEKTAN (JERMİSİD) Mikroorganizmaları öldürerek etkiyen ve genellikle cansız
DetaylıLENFÖDEM ERKEN TANI VE ERKEN TEDAVİ GEREKTİREN BİR HASTALIKTIR!
LENFÖDEM ERKEN TANI VE ERKEN TEDAVİ GEREKTİREN BİR HASTALIKTIR! Lenfödem, lenf sıvısının dolaşımındaki yetersizlik yüzünden dokular arasında proteinden zengin sıvı birikimine bağlı olarak şişlik ve ilerleyen
DetaylıFORMÜLÜ 1 gram Locasalene Merhem; 0.2 mg flumetazon pivalat, 30 mg salisilik asit ve diğer yardımcı maddeler yanında propilen glikol içermektedir.
Locasalene Merhem FORMÜLÜ 1 gram Locasalene Merhem; 0.2 mg flumetazon pivalat, 30 mg salisilik asit ve diğer yardımcı maddeler yanında propilen glikol içermektedir. FARMAKOLOJĐK ÖZELLĐKLERĐ Farmakodinamik
DetaylıOKULDA KİMYA KAĞIT. Kağıdın ana maddesi doğal bir polimer olan selülozdur.
OKULDA KİMYA KAĞIT Kağıdın ana maddesi doğal bir polimer olan selülozdur. Selüloz bitkilerin gövde ve yapraklarında bol bulunur, bu nedenle kağıt çoğunlukla ağaç gövdelerinden üretilir. Kağıt üretimi:
DetaylıKULLANMA TALİMATI. Saçlı deriye ve/veya deri üzerine bölgesel olarak uygulanarak kullanılır.
KULLANMA TALİMATI NIZORAL Medikal Şampuan Saçlı deriye ve/veya deri üzerine bölgesel olarak uygulanarak kullanılır. Etkin madde:nizoral Medikal Şampuan, her gramında 20 miligram ketokonazol içerir. Yardımcı
Detaylı07.10.2013 PAZARTESİ İZMİR GÜNDEMİ. -Sağlık, Kültür ve Spor Daire Başkanlığı - Basın Halkla İlişkiler Şube Müdürlüğü
07.10.2013 PAZARTESİ İZMİR GÜNDEMİ -Sağlık, Kültür ve Spor Daire Başkanlığı - Basın Halkla İlişkiler Şube Müdürlüğü Doç. Dr. Hoşnuter: Basit Merdiven Altı Güzellik Merkezlerine Dikkat Yaz aylarında
DetaylıBeyin Omurilik Sıvısında Myelin Basic Protein Testi; CSF myelin basic protein; BOS da myelin basic protein;
MYELİN BASİC PROTEİN Beyin Omurilik Sıvısında Myelin Basic Protein Testi; CSF myelin basic protein; BOS da myelin basic protein; Beyin Omurilik Sıvısı içinde Myelin Basic Protein miktarının araştırılmasıdır.
DetaylıRADYASYON GÜVENLİĞİ. Öğr.Gör. Şükrü OĞUZ KTÜ Tıp Fakültesi Radyoloji AB
RADYASYON GÜVENLİĞİ Öğr.Gör. Şükrü OĞUZ KTÜ Tıp Fakültesi Radyoloji AB İyonlaştırıcı radyasyonlar canlılar üzerinde olumsuz etkileri vardır. 1895 W.Conrad Roentgen X ışınını bulduktan 4 ay sonra saç dökülmesini
Detaylıİşyerinde Sağlık Gözetimine Genel Bakış. Dr. Dilek TİRYAKİ
İşyerinde Sağlık Gözetimine Genel Bakış Dr. Dilek TİRYAKİ Sağlık Gözetimi Amaç: İşyerindeki sağlığa zararlı etkenlerin, çalışan sağlığındaki olumsuz etkilerinin saptanması ve tanımlanması Yöntem: Sağlık
DetaylıHisar Intercontinental Hospital
Varisler BR.HLİ.92 Venöz Hastalıklar (Toplardamarlar) Varis Hastalığı: Bacaklarımızda kirli kanı yukarı taşımak üzere görev alan iki ana ven sistemi bulunur. Yüzeyel ve derin ven sistemi olarak adlandırılan
DetaylıNEFRİT. Prof. Dr. Tekin AKPOLAT. Genel Bilgiler. Nefrit
NEFRİT Prof. Dr. Tekin AKPOLAT Genel Bilgiler Böbreğin temel fonksiyonlarından birisi idrar üretmektir. Her 2 böbrekte idrar üretimine yol açan yaklaşık 2 milyon küçük ünite (nefron) vardır. Bir nefron
DetaylıKocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı. Çocuk Alerji-İmmünoloji BD Olgu Sunumu 5 Temmuz 2018 Perşembe
Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Çocuk Alerji-İmmünoloji BD Olgu Sunumu 5 Temmuz 2018 Perşembe Dr. Yunus Emre Bayrak Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk
DetaylıANKARA ÜNĠVERSĠTESĠ TIP FAKÜLTESĠ EĞĠTĠM-ÖĞRETĠM YILI DERS NOTU FORMU
ANKARA ÜNĠVERSĠTESĠ TIP FAKÜLTESĠ 2015-2016 EĞĠTĠM-ÖĞRETĠM YILI DERS NOTU FORMU DERSĠN ADI:Mesleksel allerjiler DERSĠ VEREN ÖĞRETĠM ÜYESĠ: Doç. Dr. Ömür Aydın DÖNEM: 4 DERSĠN VERĠLDĠĞĠ KLĠNĠK STAJ: Allerji
DetaylıKULLANMA TALİMATI. VİROSİL %5 krem Haricen kullanılır.
KULLANMA TALİMATI VİROSİL %5 krem Haricen kullanılır. Etkin madde: Her 1 g krem %5 a/a 50 mg asiklovir içerir. Yardımcı madde(ler): Poloksamer, setostearil alkol, sodyum lauril sülfat, beyaz yumuşak parafin,
DetaylıKULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.
KULLANMA TALİMATI MOMECON pomat %0.1 Deriye sürülerek kullanılır. Etkin madde: 1 g MOMECON 1 mg mometazon furoat içerir. Yardımcı maddeler: Hekzilen glikol, beyaz balmumu, beyaz vazelin, propilen glikol
DetaylıYAYGIN, KAŞINTILI, PAPÜLLÜ DÖKÜNTÜ. Araş. Gör. Dr. Nahide Gökçe ÇAKIR KTÜ AİLE HEKİMLİĞİ ANABİLİM DALI
YAYGIN, KAŞINTILI, PAPÜLLÜ DÖKÜNTÜ Araş. Gör. Dr. Nahide Gökçe ÇAKIR KTÜ AİLE HEKİMLİĞİ ANABİLİM DALI 28.04.2015 34 yaşında erkek hasta 2 gün önce ortaya çıkan kaşıntılı, eritematöz, kaşıntılı, papüler
DetaylıGENEL İŞLEMLER Deri ve mukoza smear`leri, direkt Deri ph ölçülmesi, deri tipi tayini Wood ışığı muayenesi Deri ve mukoza smear`leri (giemsa, wright,
GENEL İŞLEMLER Deri ve mukoza smear`leri, direkt Deri ph ölçülmesi, deri tipi tayini Wood ışığı muayenesi Deri ve mukoza smear`leri (giemsa, wright, gram vb) Mantar aranması Mantar kültürü yapılması, her
DetaylıKISA ÜRÜN BİLGİSİ. 1. BEŞERİ TIBBİ ÜRÜNÜN ADI STAFİNE krem %2 2. KALİTATİF VE KANTİTATİF BİLEŞİM. Bir gram kremde;
KISA ÜRÜN BİLGİSİ 1. BEŞERİ TIBBİ ÜRÜNÜN ADI STAFİNE krem %2 2. KALİTATİF VE KANTİTATİF BİLEŞİM Bir gram kremde; Etkin madde: Fusidik asit 20,00 mg (fusidik asit anhidr olarak) Yardımcı madde(ler): Butilhidroksianisol
DetaylıBEHÇET. Behçet Hastalığı; Behçet Sendromu; Behçet hastalığının sebebi nedir? Behçet hastalığı kimlerde görülür:
BEHÇET Behçet Hastalığı; Behçet Sendromu; Behçet hastalığı ilerleyici kronik damar iltihabıdır. Behçet hastalığı; ağız ve genital bölgede tekrarlayan ülserler ile birlikte göz iltihapları ile karakterize
Detaylıvardiyalı çalışma ve uyku bozuklukları
vardiyalı çalışma ve uyku bozuklukları Dr.İbrahim Öztura Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Uyku-uyanıklık ritmi Sirkadiyen ve homeostatik süreçlerin etkileşimi sonucu uyku ve
DetaylıT.C. PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK ARAŞTIRMA VE UYGULAMA MERKEZİ. Sağlıklı yaşam, mutlu bireyler, güler yüzlü toplum ÜVEİT EL KİTABI
T.C. PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK ARAŞTIRMA VE UYGULAMA MERKEZİ Sağlıklı yaşam, mutlu bireyler, güler yüzlü toplum ÜVEİT EL KİTABI Üveit nedir? Üveit atağı nedir? Gözün iris (gözün renkli kısmı), siliyer
DetaylıDERİ VE ZÜHREVİ HASTALIKLAR STAJI
DERİ VE ZÜHREVİ HASTALIKLAR STAJI STAJIN TANITIMI EĞİTİM DÖNEMİ STAJ SÜRESİ YERLEŞKE EĞİTİM BİRİMLERİ DERSHANE : Dönem V : 10 iş günü : İbni Sina Hastanesi : Deri ve Zührevi Hastalıklar Anabilim Dalı Kliniği,
DetaylıORGANİZMALARDA BAĞIŞIKLIK MEKANİZMALARI
ORGANİZMALARDA BAĞIŞIKLIK MEKANİZMALARI Organizmalarda daha öncede belirtildiği gibi hücresel ve humoral bağışıklık bağışıklık reaksiyonları vardır. Bunlara ilave olarak immünoljik tolerans adı verilen
DetaylıALLERJİNİN NEDENİ NEDİR?
Saman nezlesi tanımı yanlış isimlendirilmektedir. Çünkü saman bu olaya neden olmaz. Hastalık; akan / kaşınan burun ve göz, hapşırma, boğaz kaşıntısı ve burun, boğazda çok miktarda akıntıdan oluşmaktadır.
DetaylıANAFLAKSİ. Uzm. Dr. Alpay TUNCAR KIZILTEPE DEVLET HASTANESİ
ANAFLAKSİ Uzm. Dr. Alpay TUNCAR KIZILTEPE DEVLET HASTANESİ Hayatı tehdit eden birçok hastalığın ilk tanı ve tedavisi Acil Servis te yapılıyor Anafilaksi gibi, bu hastalıkları içeren kılavuzlar diğer kliniklerce
DetaylıKocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı. Alerji-İmmünoloji BD Olgu Sunumu 27 Mart 2017 Salı
Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Alerji-İmmünoloji BD Olgu Sunumu 27 Mart 2017 Salı Uzman Dr. M. Tuğba Çöğürlü Alerji-İmmünoloji Bilim Dalı 27.03.2018 Prof.
DetaylıTONSİLLOFARENJİT TANI VE TEDAVİ ALGORİTMASI
TONSİLLOFARENJİT TANI VE TEDAVİ ALGORİTMASI Akut tonsillofarenjit veya çocukluk çağında daha sık karşılaşılan klinik tablosu ile tonsillit, farinks ve tonsil dokusunun inflamasyonudur ve doktora başvuruların
DetaylıDoğu Karadeniz Bölgesi nde Çay İşçisi Olan veya Olmayan Allerjik Kontakt Dermatitli Hastaların Deri Yama Testi Sonuçları
Doğu Karadeniz Bölgesi nde Çay İşçisi Olan veya Olmayan Allerjik Kontakt Dermatitli Hastaların Deri Yama Testi Sonuçları Yard. Doç. Dr. Nursel Dilek 1, Prof. Dr. Yunus Saral 1, Prof. Dr. Ahmet Metin 2,
Detaylı