Belgin AKIN,** Ümit SEVİĞ,*** Nimet KARATAŞ****

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Belgin AKIN,** Ümit SEVİĞ,*** Nimet KARATAŞ****"

Transkript

1 C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2001, 5(1) TÜRKİYE DE GERONTOLOJİ HEMŞİRELİĞİ EĞİTİMİ (I): BİR SERTİFİKA EĞİTİM PROGRAMI GELİŞTİRME ÇALIŞMASI- PROGRAMIN DAYANDIĞI TEMELLER, DENEYİMLER VE EĞİTİM PROGRAMI ÖNERİSİ* Belgin AKIN,** Ümit SEVİĞ,*** Nimet KARATAŞ**** ÖZET Dünya'da ve ülkemizde yaşlıların sayısı giderek artmaktadır ve bu yaşlanma eğilimi tüm toplumların gelecek için planlama yapmak zorunda olması anlamına gelmektedir. Yaşlanma, artan yeti yitimi ve başkalarına daha fazla bağımlılıkla ilişkili olduğundan, yaşlanan bir toplumun sağlığını ve yaşam kalitesini sürdürme, sosyal ve ekonomik olarak önem taşımaktadır. Türkiye gelişmekte olan bir ülkedir ve yaşlı nüfus sürekli artmaktadır. Sınırlı olanaklarımızı göz önünde bulundurduğumuzda, bu değişim yaşlı nüfusun gereksinimlerini karşılayabilmek için geleceğe dönük planlama yapmak zorunda olduğumuz anlamına gelmektedir. Yaşlıların sağlık gereksinimlerinin kendine özgü yanları vardır ve bu sağlık bakımının uygun bir şekilde planlanması, sunulması ve geliştirilmesinde gerontoloji/geriatri eğitimi anahtar bir faktördür. Yaşlıların sağlık sorunları çeşitlidir ve pek çok sağlık ve sosyal bakım mesleklerinin katkıları eşit oranda önem taşımaktadır. Yaşlıların tedaviden ziyade uzun süreli bakıma gereksinimleri vardır. Hemşirelik bir bakım disiplinidir ve yaşlıların sağlık bakımında önemli bir sağlık ekibi üyesidir. Hemşirelerin yaşlılara kaliteli sağlık bakımı sunmaları bir gereklilik olduğuna göre, onların yeterli bilgi ve beceri ile donatılmaları zorunludur. Bu makalede bir gerontoloji hemşireliği sertifika eğitim programı gerekçeleri ile birlikte tartışılmak üzere önerilmiştir. İlk bölümde, programın dayandığı temeller açıklanmıştır. İkinci bölümde, gerontoloji hemşireliği eğitimi konusundaki deneyimler gözden geçirilecek, sonuçlar verilerek, Türkiye için bazı önerilerde bulunulacak ve son olarak Türkiye için bir gerontoloji hemşireliği eğitim programı önerisi sunulacaktır. Anahtar sözcükler: Gerontoloji, hemşirelik eğitimi, Türkiye, program geliştirme SUMMARY Gerontological nursing education in Turkey (I): an education programme development study for certificate-the foundations of programme The number of older persons is increasing gradually in the world and so is our country and this ageing trends means that all societies have to plan for future. Because ageing is associated with increasing disability and greater dependence on others, maintaining health and quality of life in an ageing population is socially and economically important. Turkey is a developing country and older population is increasing steadily. Taking into account of our limited resources, we have to plan for future immediately in order to meet the needs of our ageing population.the health care in older adults has special characteristics and gerontology/geriatry education is a key factor for planning, providing and developing health care appropriately. The health problems in older adults are various and the contributions of many health and social professionals are equally important. Older adults need long term care rather than therapy. Nursing profession is a caring discipline and an important health care team member in elderly health care. If nurses are to provide quality care for older adults, they must be equipped with sufficient knowledge and skills. In this article, a gerontological nursing education programme for certificate has been suggested with its justification for discussion. In this first part, the foundations that programme based on has been explained. In the second part, gerontological nursing experiences will be reviewed and some results and suggestions for Turkey will be given, and finally, a gerontological nursing education programme for Turkey will be proposed. Key Words: Gerontology, nursing education, Turkey, programme development * VIII. Ulusal, I. Uluslararası Hemşirelik Kongresi nde sunulmuştur (Kasım 2001, Antalya). ** Öğr.Gör. Selçuk Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu, Konya *** Prof.Dr. Erciyes Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu, Kayseri **** Prof.Dr. Erciyes Üniversitesi Nevşehir Sağlık Yüksekokulu, Nevşehir 33

2 GİRİŞ DSÖ verilerine göre 2025 yılında dünyada 800 milyondan fazla yaşlı insan olacağı ve bu yaşlı nüfusun üçte ikisinin gelişmekte olan ülkelerde yaşıyor olacağı tahmin edilmektedir. Pek çok gelişmekte olan ülkede 60 yaşın üzerindeki nüfus, nüfusun toplam artışından daha hızlı artmaktadır yılları arasında gelişmekte olan ülkelerde yaşlı nüfus %240 artarken, toplam nüfusun %95 artması beklenmektedir (DSÖ 1998). Bugün gelişmiş ülkelerin sorunu olarak görülen yaşlı nüfus artışı, yakın gelecekte gelişmekte olan ülkelerin de sorunu olacaktır. Bu ülkelerin pek çoğunun da diğer yaş gruplarından daha farklı gereksinimleri olan ve bu gereksinimlerinin farklı yollarla karşılanması gereken yaşlıların gereksinimlerine cevap verebilecek bir hazırlığa sahip olmadıkları söylenebilir (DSÖ 1998, Kalache 1999). Ülkemizde de 1980 li yıllardan itibaren yaşlı nüfusta artma başlamış olup gelecekte de artan bir hızla devam edecektir. Doğuştan yaşam beklentisinin 1994 de 67.7 iken, 2000 yılında 69.1 ve 2005 yılında 70.3 olması, bu doğrultuda toplam nüfus içindeki yaşlı oranının da 1990 yılında %4.19 iken 2015 yılında %5.7 olması beklenmektedir (DİE 1995). Ortalama yaşam süresinin ve toplam nüfus içindeki yaşlı oranının artması yaşlı nüfusun sağlık bakım gereksinimleri ile ilgili çözüm arayışlarını da beraberinde getirmektedir. Yaşlanmaya bağlı olarak ortaya çıkan ve normal olduğu kabul edilen biyopsikososyal değişimlerin, yaşlının günlük yaşama uyumunu güçleştirmesi ve bu değişikliklerin sağlık sorunları ile karıştırılmaması ve özel olarak ele alınması gereği ve her yaşta görülen sağlık sorunlarının yaşlılarda ortaya çıkması durumunda tanı, tedavi ve bakımında farklılık gerektirmesi gibi nedenlerle yaşlıların sağlık bakım gereksinimlerinin kendine özgü yanları vardır ve bu nedenlerle de yaşlılar özel olarak ele alınmalıdırlar (INIA 1998, Staab ve Hodges 1996, Ünal 1997 ). Yaşlılara sunulan sağlık bakım hizmetlerinin toplumun gereksinimlerine, evrensel ve bilimsel gerçeklere dayalı olarak planlanması, sunulması ve geliştirilmesinde gerontoloji/geriatri eğitimi önemli bir faktördür. Bu alanda hizmet sunacak hemşirelik ve diğer profesyonellerin amaca uygun bir hizmet sunabilmeleri ancak yaşlıların gereksinimlerine uygun bir eğitim programı ile gerçekleştirilebilir. Bu bilinç ve inançtan yola çıkarak mezuniyet sonrasında yaşlılara yönelik alanlarda (huzurevleri, yaşlı danışma merkezleri, geriatri üniteleri, evde bakım hizmetleri vs.) çalışan ya da çalışmayı düşünen lisans mezunu hemşirelerin gereksinimlerine uygun bir sertifika eğitim programı geliştirme çalışması yapılmıştır. Bu eğitim programı mevcut bilgi birikimine dayanarak geliştirilmiş bir öneri olup, yeni bilgiler ve yapıcı eleştirilerle geliştirileceğini umut etmekteyiz. Bir eğitim programı konu alanı ile ilgili bilimsel bilgi birikimi, evrensel ve toplumsal gerçekler ile eğitim programının uygulanacağı grubun amaç ve beklentilerine dayanmalıdır. Programın hedefleri bu gerçeklerle uyumlu ve ayrıca ölçülebilir, eğitim yoluyla oluşturulabilir ve ulaşılabilir olmalıdır (Büyükkaragöz 1997, Sönmez 1997). Bu nedenlerle öncelikle programın dayandığı temellerin kısaca gözden geçirilmesi yararlı olacaktır. TOPLUMSAL VE BİLİMSEL GERÇEK İnsan yaşlanması döllenme ile başlayıp ölene kadar devam eden bireysel bir süreçtir. Yaşlılık belirtilerinin başlama zamanı ile hastalık ve yetmezliklerin bulunmadığı ya da geç başladığı bir yaşlılık sürecini etkileyen çeşitli faktörler bulunmaktadır. İnsanın doğuştan itibaren yaşadığı çevre, yaşam tarzı ve genetik kazanımlar yaşam süresini etkilediği gibi bu sürenin sağlıklı olup olmamasında da belirleyici olduğu kabul edilen gerçeklerdir (Bozcuk ve Demirsoy 1997). Kronolojik olarak yaşlılık için kesin bir sınır belirlemek olanaksızdır. Genel olarak yaşlılığın yaşları arasında başladığı ve yaş ilerledikçe de yaşlılığa ilişkin biyopsikososyal sorunların arttığı kabul edilir. Ancak yaşları arasındaki bireylerin her birinin sağlık durumu ve sosyal yaşantı olarak farklı konumlarda olabileceği akılda tutulmalıdır (INIA 1998). Günümüzde bilimsel ve teknolojik gelişmelerin getirdiği olanaklar sonucu hastalık ve ölüm oranlarının azalması, doğurganlık oranında düşme ve çevre koşullarının iyileşmesi sonucu doğuşta beklenen yaşam süresi uzamış ve yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı artmıştır lardan 90 lara kadar doğuşta yaşam beklentisi tüm toplumlarda uzamıştır yılları arasında tüm dünya için doğuşta yaşam beklentisi 63.9 yıldır ve bu gelişmiş ülkelerde 74.0 ve az gelişmiş ülkelerde 34

3 61.4 yıldır. Tüm dünyada kadınlar erkeklerden 7-8 yıl daha uzun yaşamaktadır (DSÖ 1998). Yaşla birlikte kronik hastalıklar ve bağımlılık oranında da artış söz konusudur ve bu durumun da topluma ekonomik ve sosyal bir maliyeti vardır. Yaşlıların sağlık bakım harcamaları tüm dünyada ülkelerin toplam sağlık harcamaları içinde önemli bir paya sahiptir (DSÖ 1998, Meerding ve ark.1998). Örneğin, Amerika da nüfusun %13 ünü oluşturan yaşlı nüfus toplam sağlık harcamalarının %30 unu kullanmaktadır (Stanhope ve Lancester 1996). Ülkemizde maliyete ilişkin ayrıntılı rakamlar olmamakla birlikte, bağımlılığa neden olan yetmezliklerin yaşla arttığı ve yaşlılarda hastalanma oranının toplumun geneline göre daha yüksek olduğu görülmektedir. Son 12 ayda hastalık nedeniyle en az bir gününü yatakta geçirmenin (evde ya da hastanede) toplumdaki genel oranı %17.3 iken 65 yaşın üstünde bu oranın %31 e çıktığı görülmektedir (Sağlık Bakanlığı 1995). Yaşlı sayısındaki artış, yaşlılıkta artan kısmen ya da tam bağımlılık nedeniyle yaşlıların günlük yaşamını devam ettirmede bir başkasının yardımına gereksinimleri olması anlamına gelmektedir. Bakıma gereksinimi olan yaşlıların kurumlarda ya da ev ortamında bakılmaları söz konusudur. Halen tüm dünyada yaşlıların çoğunluğu kurum dışında yaşamaktadır ve toplumun isteği de bu yöndedir (Elon 1996, DSÖ 1998). Ülkemizde de yaşlılarımızın %96.4 kadarı kurum dışında yaşamaktadır ve yapılan araştırmalarda toplumun yaşlısının ve ilerde kendisinin ev ortamında kalmasını tercih ettiği görülmektedir (Emiroğlu 1995, Özcan ve ark. 1992, ). Yaşlılarda sağlık düzeyinin bozulması ve buna bağlı fonksiyonel yetinin azalması yaşlılık sürecini zor ve sıkıntılı bir hale getirmekte ve başkalarına bağımlılığı arttırmaktadır. Bağımlılık düzeyinin artması sosyal sorunlara neden olmanın yanı sıra sağlık bakım harcamalarının da artmasına neden olmaktadır. Yaşlılık alanında yapılan araştırmalar, hastalık ve yeti yitiminin sağlığı koruyucu ve geliştirici bir hizmet yaklaşımı ile geciktirilebildiğini göstermektedir (Cho ve ark.1998, Roos ve Haven 1991, Wagner ve ark.1994). Amerika da uzun süreli bir araştırmanın bulgularına göre 1982 ve 1994 yılları arasında kronik hastalık prevalansı ve yeti yitimi oranı önemli düşüş gösterirken yaşam beklentisi yükselmiştir (DSÖ 1998). Bu bulgular dünyanın nasıl başarılı bir şekilde yaşlanılacağını öğrendiğini göstermektedir. Sağlıklı yaşlanma, sağlığının korunması ve geliştirilmesinde intrauterin yaşamdan başlayarak yaşam boyu sürecek bir bakış açısını gerektirmektedir ve yaşlılık dönemini de içermektedir. Ancak yaşlılarda ortaya çıkan normal biyopsikososyal değişiklikler stresörlerin varlığında homeostazisi sürdürme ve yeniden düzenlemeyi güçleştirdiğinden performansı en üst düzeye çıkarma ve koruma önlemleri hastalıkların başlangıcının geciktirilmesi ve buna bağlı yetiyitiminin azaltılmasında özel bir önem kazanmaktadır (DSÖ 1998, Elon 1996, Holstein ve Dean 1992). Yaşlı bakımında genel sağlığın ve fonksiyonel yetinin en üst düzeyde olmasını sağlamak ve maluliyetleri olabildiğince geciktirmek temel bir amaçtır. Bilim insanları, uluslararası kuruluşlar ve toplumlar yaşlının ev ortamında kalmasını sağlamanın bu amaca hizmet edeceğini kabul etmektedirler (Boult ve ark. 1998, DSÖ 1998, Stanhope ve Lancaster 1996). Yaşlının ev ortamında kalmasını sağlama sağlık bakım harcamalarının azalmasına, fonksiyonel kapasitenin ve yaşam kalitesinin artmasına yardım etmektedir. Genel olarak toplumların isteği de bu yöndedir. Ancak toplumun etkilendiği kentleşme, aile yapısının değişmesi, değerlerdeki değişme gibi sosyoekonomik ve kültürel değişim süreci bu isteğin yerine gelmesini güçleştirici niteliktedir (DSÖ 1998). Yaşlının ev ortamında kalmasında aile önemli bir faktördür ve yaşlı için psikolojik, sosyal ve ekonomik bir destek sistemidir. Ancak ailenin tüm dünyada ve ülkemizde de yaşadığı değişim süreci bu destek sisteminin rolünü zorlaştırmaktadır. Kentleşme (%65), çekirdek ailede artış (%69), ailenin küçülmesi ve kadının çalışma yaşamına daha fazla katılması gibi değişimler sosyoekonomik olarak ailesine bağımlı durumda olan yaşlımızın (yaşlılarımızın %60 tan fazlası okuma yazma bilmemekte ve %50 ye yakınının hiçbir sosyal güvencesinin olmadığı tahmin edilmektedir) aile içi bakımını olumsuz şekilde etkilemektedir (Büyükcoşgun 1990, DPT 1993, Toros 1993). Aileyi destekleme ve yaşlı bakımı rolünü sürdürmesini kolaylaştırıcı olanaklar sunma yaşlı hizmetlerinin amacına ulaşmasında önemlidir. Ülkemizin yaşlı ve malullere ilişkin politikalarında önceleri kurum bakımı vurgulanırken 90 lı yıllardan bu yana ailenin desteklenerek destekleyici rolünün güçlendirilmesi ve evde 35

4 bakım hizmetlerinin geliştirilmesinden söz edilmektedir (Emiroğlu 1995). Devlet Planlama Teşkilatı 1993 yılı programı destek çalışmasında uygulamada koruyucu ve önleyici sosyal hizmet programlarına yeterince yer verilmemesinin hizmetlerin kurum bakımında yoğunlaşmasına yol açtığı ifade edilmektedir. Kurum bakımı yerine mümkün olduğunca aile içi bakımın hedef alınarak hizmetin organize edilmesinin hizmetin başarısı yanında kaynakların verimli kullanımı için de önemli olduğu vurgulanmakta ve hedef gurupların tespitine yönelik istatistik ve araştırmaların bulunmamasının temel bir sorun olduğu üzerinde durulmaktadır (DPT 1993). 7. Beş Yıllık Kalkınma Planı nda günümüzde ailelerin bazı fonksiyonlarını devralmış kurumların hizmetlerine duyulan ihtiyacın arttığından söz edilmekte ve çocuk bakımı, yaşlı ve engelli bireylerin bakımı konularında ailenin eğitilerek desteklenmesinin sağlanacağı, birinci basamak hizmetlerinin güçlendirilerek yaşlı sağlığı, evde bakım hizmetleri gibi bir dizi hizmete yönelik programlar geliştirileceğinden söz edilmektedir (DPT 1996). Ülkemizde yaşlılara yönelik hizmetlere bakıldığında bu hizmetlerin Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu na (SHÇEK) bağlı yatılı hizmet veren kurumlar olan Huzurevi ve Rehabilitasyon merkezleri ile birkaç yaşlı danışma merkezi ile sınırlı olduğu, evinde yaşayan yaşlılara yönelik hemen hiçbir hizmet bulunmadığı görülmektedir ( ). Sağlık ocakları tarafından sunulan birinci basamak hizmetlerin de yaşlılar tarafından yeterince kullanılmadığı bildirilmekte ve ev ziyaretlerinin hizmet kullanımını arttırabileceği vurgulanmaktadır (Dönmez ve Dedeoğlu 1998). Sonuç olarak her toplum yaşlılara sağlık hizmeti sunmada kendi gereksinimleri, olanakları, bilimsel gerçekler ve toplumun beklentilerine uygun hizmet türleri geliştirmek ve bu hizmeti sunabilecek personel yetiştirmek zorundadır. Ülkemizin olanakları, bilimsel gerçekler ve toplumun beklentileri, birincil ve koruyucu bakıma dayalı ve yaşlıların evde bakımını destekleyecek hizmet türlerinin geliştirilmesini ve bu hizmeti sunacak profesyonellerin yetiştirilmesini gerektirmektedir. Toplumdaki yaşlılarda sık karşılaşılan sağlık sorunları, hastalıklar ve ölüm nedenleri yaşlılara sunulacak hizmetin planlanması, sunulması ve değerlendirilmesinde önemlidir. Bu bakımdan kayıt ve istatistikler ile bu konuda yapılacak araştırmalar verilecek hizmetlere ışık tutacaktır. Tüm bu hizmetlerin planlanması, sunumu ve geliştirilmesinde gerontoloji-geriatri eğitimi anahtar faktördür. Yaşlılarda sağlık sorunları ve kuşkusuz çözümleri çeşitlidir. Yaşlı sağlığı alanında çalışacak profesyonellerin birincil ve koruyucu bakımın ve multidisipliner bir ekip çalışmasının farkında olması gerekir. Bu donanıma sahip sağlık personelinin yetiştirilmesi yaşlılara yönelik sağlık hizmetlerinin beklenen nitelikte olmasını sağlamada çok önemli bir faktördür. Tüm dünyada ve ülkemizde de yaşlıların sağlık bakımında göz önünde bulundurulması gereken noktalar şunlardır (INIA 1998, Stanhope ve Lancester 1996): * Birincil ve koruyucu bakım * Multidisipliner bir ekip * Evde hizmet * Uzun süreli ve akut bakım * Gerontoloji - Geriatri eğitimi GERONTOLOJİ (GERİATRİ-GERONTİ) HEMŞİRELİĞİ Eğitimde hedef davranışlar, ancak eğitim programına alınacak kişilerin (muhtemel öğrenciler) genel özelliklerine bakılarak belirlenebilir. Davranış değişikliği oluşturulacak meslek grubu hemşirelik olduğuna göre, mesleğin amaç ve hedefleri bu öğrenci grubuna kazandırılacak hedeflerde temel ilkelerden birisi olmalıdır. Çeşitli hemşire kuramcılar hemşireliğin amaç ve felsefesine ilişkin kuramlar üretmiş ve mesleği ve sunduğu hizmetleri tanımlamaya çalışmışlardır. Leddy ve Pepper'e (1998) göre, Martha Rogers Hemşirelik insanların maksimum sağlık potansiyeline ulaşmalarına yardım etmeyi amaçlar. demiştir ve hemşirenin bunu sağlamak için ne yapacağını, kime ve nerede hizmet sunacağını da açıklayarak, hemşirelerin insanların bulunduğu her yerde (ev, okul, işyeri, hastane, huzurevi, çocuk yuvası vb. gibi) hasta ve sağlıklı, zengin ve fakir, genç ve yaşlı bütün insanlara sağlığını sürdürme, geliştirme, hastalıklardan korunma, hastalık halinde hemşirelik tanısı koyma, girişimde bulunma ve gereğinde rehabilite etme hizmeti sunduklarını belirtmiştir. Hemşire kuramcılardan Dorethea Orem'e göre ise hemşirelik, insanın kendine yeterli olamadığı durumlar için gelişmiş bir meslektir. 36

5 Hemşireliğin amacı, bireye kendi bireysel bakımını yapar hale gelinceye kadar yardımcı olmak ve en kısa zamanda onun kendi bireysel bakımını üstlenmesini sağlamaktır. Hemşirelik girişimi gerektiren durumlar bireyin kendi yetenekleri ile mevcut gereksinimleri arasında dengeyi sürdüremediği durumlardır (Leddy ve Pepper 1998). Bu durumda hemşireliğin amacı, bireyin kendi bakım gereksinimleri ile kendi yetenekleri arasında dengenin kurulmasına yardımcı olmaktır. Bu nedenle hemşire, bakım planı yaparken, önce bireyin bireysel gereksinimlerini neden karşılayamadığını araştırmalıdır; yetersizliklerin bilgi eksikliğinden mi, yetenek eksikliğinden mi, motivasyon eksikliğinden mi, fiziksel sınırlılıklardan mı ileri geldiğini bulmaya çalışmalıdır. Bunları belirledikten sonra bireyin var olan yeteneklerini doğru biçimde saptamalı ve bakım planını bireyin sınırlılıkları ile baş edebileceği ve var olan yeteneklerini geliştirebileceği şekilde düzenlemelidir. Sonuç olarak hemşire kuramcıların birleştiği nokta; hemşirenin, insanın yaşadığı her yerde, bütün insanlara sağlığın sürdürülmesi, geliştirilmesi, hastalıklardan koruma, kendine bakımda yetersizlik halinde nedenini belirlemeye yönelik tanı koyma, yardımın derecesini ve nasıl yapılacağını belirleyip uygulayarak bireyin kendine yeter hale gelmesini sağlamaya yönelik bir fonksiyonu olduğudur. Yaşlanma ile ilgili çalışmalarda iki temel terim vardır; geriatri ve gerontoloji. Geriatri, Yunanca geras (yaşlılık) ve iatrike (tıbbi) kelimelerinden gelmektedir ve yaşlıların tıbbi sorunlarına yönelik bakımı ile ilgilenen bir bilim dalıdır. Yaşlıların bakımı alanında çalışan tüm mesleklerin yaşlıları etkileyen hastalıklar konusunda bilgi sahibi olması gerekir. Dolayısıyla hemşireler, hekimler, diş hekimleri, fizyoterapistler ve sağlık ekibinin diğer üyelerinin tümü geriatri biliminin uygulayıcılarıdırlar. Geriatrinin aksine gerontolojinin perspektifi daha geniştir. Normal yaşlanmanın biyolojik, sosyolojik ve psikolojik yönlerini bir bütün olarak ele alır (Black ve Jacops 1997). Ebersole ve Hess (1994), Staab ve Hodges atıfı (1996) hemşirelikte çalışma alanı olarak geriatrinin yerini açıklamışlardır. Yazarlara göre, geriatri hemşiresi öncelikle tıbbi bir bakım alanında yaşlı hasta bireylerle çalışır. Hemşirelik için daha kabul edilebilir bir rol tanımı (geriatri ve gerontolojiyi bir arada ifade eden bir terim olarak) geronti hemşireliği (gerontic nursing) olabilir. Bu terim hemşirenin herhangi bir alanda bulunan yaşlıya yönelik olarak mesleki becerilerini kullandığı, uzmanlaşmış hemşirenin bakımını tanımlayabilir. Yaşlıların hemşirelik bakımı geriatri, gerontoloji ve geronti hemşireliği olarak adlandırılabilmektedir. Bu yazıda da kapsamlı ve bilinen bir terim olması nedeniyle gerontoloji hemşireliği terimi kullanılmıştır. Gerontoloji hemşireliği yaşlıların özgün gereksinimlerini anlayan ve geriatrik bakım ve rehabilitasyonu planlamada beceri sahibi hemşirelerin bakım etkinliklerini kapsar. Bu bakımın herhangi bir hastalıktan önce sahip olunan fonksiyon düzeyinin kazandırılması kadar herhangi bir patolojik sürecin çözümlenmesini de içermesi gerekir. Ayrıca bakım etkinliklerinin yaşlının bakımından sorumlu kişilerin gereksinim ve isteklerini de yansıtması çok önemlidir (Staab ve Hodges 1996). Yaşlı bakımını hedef alan hemşirelikte temel hemşirelik bilgi ve becerileri yaşlı nüfusun farklı ve çeşitli gereksinimlerine yönelik bilgilerle bütünleştirilmelidir. Yaşlı bakımı alanında çalışan hemşirelerin yaşlılara özgü fiziksel, psikososyal, yasal, etik ve ekonomik konular ile yaşlılarla ilgili ulusal ve yerel yardım kaynakları konusunda bilgi sahibi olması gereklidir. Hemşirelerin yaşlı bireylerin gereksinimlerine yanıt verebilmeleri için normal yaşlanma sürecini anlamaları ve akut ya da kronik sorunları olan yaşlıların bakımı için hazırlanmaları gerekir. Bu nedenlerle temel eğitim içinde tüm bilim dallarına entegre biçimde yaşlanma ile ilgili temel bilgi, beceri ve tutumun kazandırılması önemlidir (Akdemir 1997, Staab ve Hodges 1996). Yaşlılık konusundaki hemşirelik uzmanları, hemşirelerin yaşlılara daha uygun bakım verebilmek için temel hemşirelik bilgisinden daha fazla bilgiye gereksinimi olduğu konusunda hemfikirdirler (Brower ve Yurchuck 1993, Philipose ve ark.1991). Gerontoloji hemşireliği yaşlı bireylerin bakımı alanında uzmanlaşmış hemşireleri tanımlamak üzere kullanılan bir terimdir te Amerikan Hemşireler Birliği (ANA) yaşlı bireylerin bakım standartlarını belirlemiştir (Staab ve Hodges 1996). Bu standartlar 1976 ve 1987 de yeniden gözden geçirilmiş ve gerontoloji hemşireliği uygulamasının standartları olarak belirlenmiştir. Gerontoloji hemşireliği 37

6 standartları gerontoloji hemşireliği hizmetlerinin örgütlenmesi, teorileri kullanma ve geliştirme, veri toplama, hemşirelik tanısı koyma, girişimler, değerlendirme, disiplinler arası işbirliği, araştırma, etik ve mesleki gelişim başlıklarını içermektedir ve sağlığın geliştirilmesi, sağlığın sürdürülmesi, hastalıkları önleme ve özbakım gücünü geliştirme gibi uygulamalar konusunda rehber niteliğindedir. Temel amaç üst düzey fiziksel, psikolojik ve sosyal fonksiyonun sürdürülmesi ve bozulması halinde onarılması olarak ifade edilmektedir. ABD de hemşireler bu alanda gerontoloji hemşiresi, klinik gerontoloji uzman hemşiresi ve pratisyen gerontoloji hemşiresi olmak üzere üç tip sertifika sahibi olabilirler. Bu sertifikalardan birine sahip olan, yaşlı bakımında uzmanlaşmış hemşire yaşlıya hizmet sunulan her alanda çalışabilir. Ayrıca bu kişiler hizmet içi eğitim, danışma, sağlık eğitimi, vaka yönetimi ve uzun süreli bakım alanlarında yöneticilik yapma gibi çeşitli roller üstlenebilmektedir (Philipose ve ark. 1991, Staab ve Hodges 1996). ÜLKEMİZDE YAŞLI HİZMETLERİN- DE HEMŞİRENİN ROLÜ Ülkemizde hemşirelerin yaşlılara özgü hizmet sunduğu tek alan huzurevleridir ve Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu - na (SHÇEK) bağlı 45 huzurevinde bu kapsamda çalışan 75 hemşire vardır ( ). Hemşireden beklenen hizmetler 2828 sayılı SHÇEK kanununun 15. Maddesine dayanarak hazırlanmış olan huzurevleri yönetmeliğinde ( ) belirtilmiştir: Madde 16 - Hemşirenin görev ve yetkileri : 1. Huzurevi tabibi, diş tabibi ve fizyoterapistin yardımcısı olup revirin yönetimi, ilaçların korunması ve kullanılmasından sorumlu olmak, 2. Hasta yaşlıyı dinlemek, gerektiğinde tabibe bildirmek, yaşlıyı muayene ve tedaviye hazırlamak 3. Hasta yaşlıların tedavileri için gereken bütün kayıt, bakım, tedavi ve diğer uygulamaları tabibin tarifine göre yürütmek, 4. Yaşlıların gerekli ilaçları kullanmalarını sağlamak, enjeksiyonları yapmak, bunları hemşire notuna miktar ve zaman belirterek kaydedip imzalamak, 5. Yaşlı odalarının genel temizliğini sağlamak, 6. Yaşlıların yatak, çamaşır ve vücut temizliğinden (saç tuvaleti, el ve ayak tırnaklarının temizliği, yaşlı yataklarının yapılması ve düzeltilmesi vb.) sorumlu olmak ve gördükleri noksanlıkları bizzat gidermek, 7. Diyetisyen bulunmadığı huzurevlerinde yemek servis bölümünün ve mutfağın hijyen şartlarına uygun olmasını, mutfak personelinin temizliğe uymasını ve eğitimini sağlamak. Yönetmelik 1984 yılında düzenlenmiş olmasına rağmen 1950 li yılların izlerini taşımaktadır. Hemşireyi kurumda görev yapan bütün sağlık mesleklerinin yardımcısı olarak değerlendirmekte, görev ve yetkileri de bu çerçevede ele almaktadır. Hemşirenin görevi açıkça belirlenmemiş ve diğer meslek elemanlarının tarifine bağlı beklenen hizmetleri de hasta bakımı ve tedavisi ile sınırlandırılmıştır. Yaşlı bakımında temel amacın üst düzey fiziksel, psikolojik ve sosyal fonksiyonun sürdürülmesi ve bozulması halinde onarılması olduğu ve gerontoloji hemşireliği standartlarının sağlığın korunması, sürdürülmesi, geliştirilmesi ve öz bakım gücünün geliştirilmesi gibi uygulamaları kapsadığı göz önüne alınırsa yaşlıların bakımında hemşireden beklenen hizmetlerin bunlarla sınırlandırılamayacağı açıkça görülecektir. Ülkemizdeki huzurevleri ve diğer alanlarda yaşlılara hizmet sunacak hemşirelerin sahip olması gereken niteliklerin neler olduğu, görev ve yetkilerinin neleri içermesi gerektiği konusunda, gerek hemşirelik gerekse gerontoloji alanındaki evrensel ve bilimsel gerçekler göz önünde bulundurularak ve her alandaki (uygulama, eğitim ve yönetim) hemşirenin görüşleri alınarak, hemşireler tarafından öneriler geliştirilmesi ve konunun tartışılmak üzere gündeme getirilmesi yararlı olacaktır. KAYNAKLAR Akdemir N (1997) Hemşirelik Bakımı: Geriatri, Y Gökçe Kutsal, M Çakmakçı, S Ünal (Ed), Cilt 1, Ankara, Hekimler Yayın Birliği. Black MJ, Jacops-Matasarin E (1997) Medical- Surgical Nursing, 5 th edition, W.B. Saunders Co. Boult C, Boult L, PacalaJ T (1998) Systems of care for older populations of the future, J Am Geriatr Soc, 46: Bozcuk N, Demirsoy A (1997) Ölümün Evrimsel Öyküsü: Geriatri, Y Gökçe Kutsal, M Çakmakçı, S Ünal (Ed), Cilt 1, Ankara, Hekimler Yayın Birliği. Brower HT, Yurchuck ER (1993) Teaching gerontological nursing in southern states, Nurs Health Care, 14(4):

7 Büyükcoşgun A (1990) Yaşlı Bireylerin Sağlık Sorunları ve Bakım Gereksinimlerinin Saptanması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara, Hacettepe Üniversitesi. Büyükkaragöz S (1997) Program Geliştirme, 2. Baskı, Konya, Kuzucular Ofset. Cho CY, Alessi CA, Cho M, Aronow HU, Stuck AE, Rubenstein LZ, Beck JC (1998) The assocation between chronic illness and functional chance among participants in a comprehensive geriatric assesment program, J Am Geriatr Soc, 46(4): Devlet İstatistik Enstitüsü (1995) Türkiye Nüfusu Demografi Yapısı ve Gelişimi - 21.YY Ortasına Kadar Projeksiyonlar, , No:1839, Ankara, DİE. Dönmez L, Dedeoğlu N (1998) Antalya kent merkezinde 60 yaş ve üzeri nüfusun sağlık hizmetlerini kullanma durumu, Türkiye Tıp Dergisi, 5(2): Devlet Planlama Teşkilatı (1993) 1993 Yılı Programı Destek Çalışması - Ekonomik ve Sosyal Sektörde Gelişmeler, Ankara. Devlet Planlama Teşkilatı (1996) 7. Beş Yıllık Kalkınma Planı ( ), Ankara. Dünya Sağlık Örgütü (1998) Dünya Sağlık Raporu 21. Yüzyılda Yaşam - Herkes İçin Bir Vizyon, Cenevre, DSÖ. Elon RD (1996) Geriatri - Son gelişmeler, BMJ Türkiye, 1(9): Emiroğlu V (1995) Yaşlılık ve Yaşlının Sosyal Uyumu, Genişletilmiş İkinci Baskı, Ankara, Şafak Matbaacılık. Holstein BE, Dean K (1992) Health Promotion Among The Elderly :Health Promotion And Chronic Illness - Discovering A New Quality of Health. A Kablun (Ed), Who Regional Publication, European Series, No: (1998) Huzurevleri 1998 Yılı Raporu-Sayı ve Dağılımı, Ankara, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK). International Institute on Aging - INIA (1998) International Short Training Course in Health Care for Older Population - Final Report, November 1998, International Institude on Aging (INIA), UN, Malta. Kalache A (1999) Active ageing makes the difference (editorials), Bulletin of WHO, 77(4):299. Leddy S, Pepper JM (1998) Conceptual Bases of Professional Nursing, 4 th edit., Philedelphia, Lippincott. Meerding WJ, Bonneux L, Polder JJ, Koopmanschap MA, J Van Der Maas P (1998) Demographic and epidemiological determinants of health care cost in Netherland: Cost of illness study, BMJ, 317: Özcan A, Nural N, Karataş B (1992) Geniş ailede yaşlıların yeri ve algılanışları, Sağlıklı Yaşlanma Sempozyumu Kitabı, Kasım 1992, H.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu, Ankara. Philipose V, Tate J, Jacops S (1991) Review of nursing literature - Evolution of gerontological education in nursing, Nurs Health Care, 12(10): Roos NP, Havens B (1991) Predictors of successfull aging: a twelve-year study of Manitoba elderly, Am J Pub Health, 81(1): Sağlık Bakanlığı (1995) Health Services Utilization Survey in Turkey, Ankara, Ministry of Health. Sönmez V (1997) Program Geliştirmede Öğretmen El Kitabı, 7. Baskı, Ankara, Anı Yayıncılık. Staab AS, HodgesLG (1996) Essentials of Gerontological Nursing, Philedelphia, Lippincott. Stanhope M, Lancester J (1996) Community Health Nursing - Promoting Health of Aggregates, Family and Individuals, Fourth Edit., St Louis, CV Mosby. Toros A (Ed) (1993) Türkiye de Nüfus Konuları, Politika Öncelikleri, Ankara, H.Ü. Nüfus Etütleri Enstitüsü. Ünal S (1997) Yaşlı Hastanın Değerlendirilmesi: Geriatri. Y Gökçe Kutsal, M Çakmakçı, S Ünal (Ed), Cilt 1, Ankara, Hekimler Yayın Birliği. Wagner EH, LaCroix AZ, Grothaus L, Leveille SG, Hecht JA, Artz K, Odle K, Buchner DM (1994) Preventing disability and falls in older adults: a population based randomized trial, Am J Pub Health, 84:

HARRAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ

HARRAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ HARRAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ Dersin Adı Kodu Yarıyılı T+U Kredisi AKTS Yaşlı Bakımı 2801307 III 2+0 2 2 Ön Koşul Dersler Yok Dersin Dili Türkçe Dersin Türü Seçmeli Dersi Veren Öğretim

Detaylı

GERİATRİK HASTAYA YAKLAŞIM

GERİATRİK HASTAYA YAKLAŞIM GERİATRİK HASTAYA YAKLAŞIM Demografik anlamda yaşlılığın sınırı 65 yaş olarak benimsenmektedir. 65-74 arası erken yaşlılık, 75-84 yaş arası yaşlılık, 85 yaş ve üzerindekiler ileri yaşlılık dönemidir. Yaşlanma

Detaylı

Herkes için Kaliteli, Koruyucu, Eşit Sağlık Hizmeti

Herkes için Kaliteli, Koruyucu, Eşit Sağlık Hizmeti Herkes için Kaliteli, Koruyucu, Eşit Sağlık Hizmeti EVDE BAKIM ve DESTEK HİZMETLERİ v Evde Doktor Muayene Hizmeti: Hekim ve hemşire tarafından hastanın evinde muayenesi, reçetesinin düzenlenmesi,tıbbı

Detaylı

HEM501 (3,0)3 Sağlık Tanılaması

HEM501 (3,0)3 Sağlık Tanılaması GİRNE AMERİKAN ÜNİVERSİTESİ HEMŞİRELİKTE YÜKSEK LİSANS PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ ZORUNLU DERSLER HEM501 (3,0)3 Sağlık Tanılaması Bu derste öğrencinin; birey, aile ve toplumun sağlık gereksinimlerini belirleyen

Detaylı

Yaşlanma her canlıda görülen, tüm işlevlerde azalmaya neden olan, süregen ve evrensel bir süreç olarak tanımlanabilir. Organizmanın molekül, hücre,

Yaşlanma her canlıda görülen, tüm işlevlerde azalmaya neden olan, süregen ve evrensel bir süreç olarak tanımlanabilir. Organizmanın molekül, hücre, GERİATRİ 1 Yaşlanma her canlıda görülen, tüm işlevlerde azalmaya neden olan, süregen ve evrensel bir süreç olarak tanımlanabilir. Organizmanın molekül, hücre, doku, organ ve sistemler düzeyinde, zamanın

Detaylı

HEMŞİRELERİN HASTALARA VERDİKLERİ EĞİTİMLERİN ETKİNLİĞİNİN BELİRLENMESİ

HEMŞİRELERİN HASTALARA VERDİKLERİ EĞİTİMLERİN ETKİNLİĞİNİN BELİRLENMESİ HEMŞİRELERİN HASTALARA VERDİKLERİ EĞİTİMLERİN ETKİNLİĞİNİN BELİRLENMESİ Zelha Türk*, Serpil Türker **, Pelin Gökoğlu***,Eda Ulutaş**** *Fulya Acıbadem Hastanesi Sorumlu Hemşire, **Fulya Acıbadem Hastanesi

Detaylı

İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinde İşyeri Hemşireliği. Prof.Dr.Ayşe Beşer Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi ayse.beser@deu.edu.

İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinde İşyeri Hemşireliği. Prof.Dr.Ayşe Beşer Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi ayse.beser@deu.edu. İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinde İşyeri Hemşireliği Prof.Dr.Ayşe Beşer Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi ayse.beser@deu.edu.tr Kültür, inanç Fiziksel çevre SAĞLIK Yaşam koşulları Ekonomik

Detaylı

T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK DOKTORA PROGRAMI 2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ

T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK DOKTORA PROGRAMI 2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK DOKTORA PROGRAMI 2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ I. YARIYIL (ZORUNLU) SAĞLIK BİLİMLERİNDE KURAM VE MODELLER (HEM 701

Detaylı

HASTA VE AİLE EĞİTİMİNİN ETKİNLİĞİNİ BELİRLEME İLKAY AKSOY GÜLHANE ASKERİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM HASTANESİ

HASTA VE AİLE EĞİTİMİNİN ETKİNLİĞİNİ BELİRLEME İLKAY AKSOY GÜLHANE ASKERİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM HASTANESİ HASTA VE AİLE EĞİTİMİNİN ETKİNLİĞİNİ BELİRLEME İLKAY AKSOY GÜLHANE ASKERİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM HASTANESİ KONU BAŞLIKLARI Hemşirenin eğitici rolü ve iletişim Hasta ve aile eğitimi Hasta eğitiminin

Detaylı

PALYATİF BAKIMIN EVDE BAKIMA ENTEGRASYONU

PALYATİF BAKIMIN EVDE BAKIMA ENTEGRASYONU PALYATİF BAKIMIN EVDE BAKIMA ENTEGRASYONU YRD DOÇ DR HİLAL ÖZKAYA SBÜ HAYDARPAŞA NUMUNE EAH. PALYATİF BAKIM MERKEZİ Uluslararası Katılımlı Palyatif Bakım ve Hospis Kongresi. 9-11 Mart 2018-İstanbul 324.000.000

Detaylı

Rehabilitasyon Hizmetleri

Rehabilitasyon Hizmetleri 14. HAFTA Rehabilitasyon Hizmetleri Hastalık, kaza veya yaralanma sonucu gelişen sınırlanmış fonksiyonel kapasitenin, geçici veya kalıcı yetersizliklerin, hastalığın tedavisi ile birlikte veya tedavi sonrası,

Detaylı

T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK DOKTORA PROGRAMI 2014-2015 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ

T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK DOKTORA PROGRAMI 2014-2015 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK DOKTORA PROGRAMI 2014-2015 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ I. YARIYIL (ZORUNLU) SAĞLIK BİLİMLERİNDE KURAM VE MODELLER Sağlık

Detaylı

İŞ YERİ HEKİMİ. (A) İş yeri hekimi, işyerinde bulunması halinde diğer sağlık personeli ile birlikte çalışır.

İŞ YERİ HEKİMİ. (A) İş yeri hekimi, işyerinde bulunması halinde diğer sağlık personeli ile birlikte çalışır. ORGANİZASYONDAKİ YERİ görev yapar. : : İş Sağlığı ve Güvenliği Sorumlu Koordinatörüne bağlı GÖREV, YETKİ VE SORUMLULUKLARI: İş Yeri Hekiminin Görevleri: (A) İş yeri hekimi, işyerinde bulunması halinde

Detaylı

Ön Söz. Dr. Nicola Thomas Londra

Ön Söz. Dr. Nicola Thomas Londra Giriş Böbrek hastalarının birçok gereksinimi vardır. Bunlar; hastayı davranış değişikliği için cesaretlendirmek, durumu ile ilgili bilgilendirmek, alışılmış bakım gereksinimleri ve böbrek hastalığının

Detaylı

YAŞAMIN YAŞLILIK DÖNEMİ VE HEMŞİRELİK

YAŞAMIN YAŞLILIK DÖNEMİ VE HEMŞİRELİK YAŞAMIN YAŞLILIK DÖNEMİ VE HEMŞİRELİK Prof.Dr. Firdevs Yaşlılık Dönemi 60-65-70... İleri (veya geç) Olgunluk (later maturity) Hayatın son temel bölümüdür. 65-70 yaşları arasında başlar DSÖ ye göre, yaşlıca

Detaylı

İŞYERİNDE SAĞLIĞI GELİŞTİRME ve PROGRAM PLANLAMA. Prof.Dr.Ayşe Beşer Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi ayse.beser@deu.edu.

İŞYERİNDE SAĞLIĞI GELİŞTİRME ve PROGRAM PLANLAMA. Prof.Dr.Ayşe Beşer Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi ayse.beser@deu.edu. İŞYERİNDE SAĞLIĞI GELİŞTİRME ve PROGRAM PLANLAMA Prof.Dr.Ayşe Beşer Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi ayse.beser@deu.edu.tr 1 HEDEFLER.Sağlığı, koruma ve geliştirme kavramlarını bilme İşyerlerinde

Detaylı

HEMŞİRELERİNİN UYGULADIKLARI HASTA EĞİTİMİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Uzm. Hem. Aysun ÇAKIR

HEMŞİRELERİNİN UYGULADIKLARI HASTA EĞİTİMİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Uzm. Hem. Aysun ÇAKIR HEMŞİRELERİNİN UYGULADIKLARI HASTA EĞİTİMİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Uzm. Hem. Aysun ÇAKIR GİRİŞ Hasta eğitimi, sağlığı koruyan ve bireylerde davranış değişikliği geliştirmeye yardım eden öğrenim deneyimlerinin

Detaylı

ÇOCUK HEMŞİRELİĞİ EĞİTİMİNDE BİLİŞİM VE TEKNOLOJİNİN KULLANIMI

ÇOCUK HEMŞİRELİĞİ EĞİTİMİNDE BİLİŞİM VE TEKNOLOJİNİN KULLANIMI 15. MİLLİ ÇOCUK HEMŞİRELİĞİ KONGRESİ ÇOCUK HEMŞİRELİĞİ EĞİTİMİNDE BİLİŞİM VE TEKNOLOJİNİN KULLANIMI Doç. Dr. Ayşe GÜROL Atatürk Üniversitesi, ayseparlak42@gmail.com Bilim ve teknoloji alanında değişim

Detaylı

PROJENİN TANIMI 21. Yüzyılda ön plana çıkan en önemli demografik olgulardan birisi nüfusumuzun yaşlanmasıdır. Dünyada insanlar daha uzun yaşamakta, doğum oranları azalmakta ve yaşlı nüfus sayısal olarak

Detaylı

Resmî Gazete YÖNETMELİK. Sağlık Bakanlığından: HEMŞİRELİK YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç

Resmî Gazete YÖNETMELİK. Sağlık Bakanlığından: HEMŞİRELİK YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç 8 Mart 2010 PAZARTESİ Resmî Gazete Sayı : 27515 YÖNETMELİK Sağlık Bakanlığından: HEMŞİRELİK YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı; sağlık hizmeti

Detaylı

HEMŞİRELER İÇİN ETİK İLKE VE SORUMLULUKLAR. Prof. Dr. Lale Büyükgönenç

HEMŞİRELER İÇİN ETİK İLKE VE SORUMLULUKLAR. Prof. Dr. Lale Büyükgönenç HEMŞİRELER İÇİN ETİK İLKE VE SORUMLULUKLAR Prof. Dr. Lale Büyükgönenç Nasıl Bir Süreç İzledik? 2003: HEMAR-G Etik Komisyonu 2004-Ocak: Hemşirelik Deontoloji Tüzüğü Yazılmasına Karar Verilmesi 4-5 Haziran

Detaylı

Omurilik Yaralanması Sonrası Sosyal Uyum Açısından Tıbbi Rehabilitasyonun Önemi HEM. MEDİHA GÜRGÖZE

Omurilik Yaralanması Sonrası Sosyal Uyum Açısından Tıbbi Rehabilitasyonun Önemi HEM. MEDİHA GÜRGÖZE Omurilik Yaralanması Sonrası Sosyal Uyum Açısından Tıbbi Rehabilitasyonun Önemi HEM. MEDİHA GÜRGÖZE Omurilik Yaralanması Sonrası Sosyal Uyum Açısından Rehabilitasyon Hizmetlerinin Önemi SUNUŞ Tıbbi Rehabilitasyonun

Detaylı

T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK DOKTORA PROGRAMI EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ

T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK DOKTORA PROGRAMI EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK DOKTORA PROGRAMI 2016-2017 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ I. YARIYIL (ZORUNLU) SAĞLIK BİLİMLERİNDE KURAM VE MODELLER (HEM 701

Detaylı

Yrd.Doç. Dr. Selma KAHRAMAN, Yrd. Doç. Dr. Fatma ERSİN Dersin Amacı

Yrd.Doç. Dr. Selma KAHRAMAN, Yrd. Doç. Dr. Fatma ERSİN Dersin Amacı HARRAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ Dersin Adı Kodu Yarıyılı T+U Kredisi AKTS Halk Sağlığı Hemşireliği 2801801 Bahar 6+12 12 14 Ön Koşul Dersler Yok Dersin Dili Türkçe Dersin Türü Zorunlu Dersi

Detaylı

Geriatrik Tıp Tarihi Mevcut Durum: Problem ve Fırsatlar

Geriatrik Tıp Tarihi Mevcut Durum: Problem ve Fırsatlar Geriatrik Tıp Tarihi Mevcut Durum: Problem ve Fırsatlar Dr.Mustafa HAYIRLIDAĞ Giriş Mevcut Durum Problem ve Fırsatlar Bugun kimiz? Hedef hastalarımız kimler? Geriatrik tıp bugün nerede? Zorluklar GİRİŞ

Detaylı

ENGELLİ BAKICISI A- GÖREVLER

ENGELLİ BAKICISI A- GÖREVLER TANIM Engelli bireylere gerekli bakım ve yaşamlarını iyileştirme hizmetleri veren, hekim ve hemşirelerin önerdiği uygulamaları yapan kişidir. A- GÖREVLER KULLANILAN, ARAÇ, GEREÇ VE EKİPMAN - Engellinin

Detaylı

HEMŞİRELERDE ÇALIŞMA ORTAMI UZM. HEM. HANDAN ALAN HEMŞİRELİKTE YÖNETİM AD DOKTORA ÖĞRENCİSİ

HEMŞİRELERDE ÇALIŞMA ORTAMI UZM. HEM. HANDAN ALAN HEMŞİRELİKTE YÖNETİM AD DOKTORA ÖĞRENCİSİ HEMŞİRELERDE ÇALIŞMA ORTAMI UZM. HEM. HANDAN ALAN HEMŞİRELİKTE YÖNETİM AD DOKTORA ÖĞRENCİSİ Çalışma hayatı insan yaşamının vazgeçilmez bir parçasıdır. Günün en aktif döneminin yaşandığı çalışma ortamları,

Detaylı

YAŞLILARA YÖNELİK SOSYAL POLİTİKALAR

YAŞLILARA YÖNELİK SOSYAL POLİTİKALAR YAŞLILARA YÖNELİK SOSYAL POLİTİKALAR III. Sınıf Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü Risk Gruplarına Yönelik Sosyal Politikalar Dersi Notları-V Doç. Dr. Şenay GÖKBAYRAK İçerik Yaşlılık Kavramı

Detaylı

TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ (SHZ106U)

TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ (SHZ106U) DİKKATİNİZE: BURADA SADECE ÖZETİN İLK ÜNİTESİ SİZE ÖRNEK OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR. ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU ÜNİTELERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNDEN GÖREBİLİRSİNİZ. TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ (SHZ106U) KISA

Detaylı

Hemşireliğin Kayıtlara Yansıyan Yüzü

Hemşireliğin Kayıtlara Yansıyan Yüzü Hemşireliğin Kayıtlara Yansıyan Yüzü Yaşam başlangıcından ölümüne kadar, sağlık ve hastalık durumunu anlama, uygun girişimleri planlayarak sorunu çözme sorumluluğuna sahip olan hemşirelik; insanı ele alan

Detaylı

Sayın Bakan, Başbakanlık Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel. Kurumu Genel Müdürü, Danışma Kurulu Üyeleri, Kurumların Saygıdeğer

Sayın Bakan, Başbakanlık Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel. Kurumu Genel Müdürü, Danışma Kurulu Üyeleri, Kurumların Saygıdeğer Sayın Bakan, Başbakanlık Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Kurumu Genel Müdürü, Danışma Kurulu Üyeleri, Kurumların Saygıdeğer Temsilcileri, Hepinizi saygıyla selamlıyorum, Başbakanlık Sosyal

Detaylı

T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 2014-2015 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ

T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 2014-2015 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 2014-2015 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ I. YARIYIL (ZORUNLU) SAĞLIK TANILAMASI (HEM 601 TEORİK 2, 2

Detaylı

Yerel Yönetimlerin Yafll larla lgili Politikalar

Yerel Yönetimlerin Yafll larla lgili Politikalar Yerel Yönetimlerin Yafll larla lgili Politikalar Dr. Nevzat Do an GİRİŞ Ülkemizde yaşlı ve yaşlılıkla ilgili toplumsal kalıplara tarihsel açıdan bakıldığında, büyüklerimizin kadın ya da erkek daima korunduğu

Detaylı

YASLANMA ve YASAM KALİTESİ

YASLANMA ve YASAM KALİTESİ YASLANMA ve YASAM KALİTESİ Tufan Çankaya İzmir, 2003 Giriş: Doğal süreç; Doğum, büyüme-gelişme, üreme, ölüm Ölüm, yaşamın hangi döneminde meydana geliyor? Genç ölüm - Geç ölüm Dünya topluluklarına bakıldığında:

Detaylı

Okul Sağlığına Genel Bir Bakış ve Okul Sağlığında Ruh Sağlığının Yeri. Dr Hilal Tıpırdamaz Sipahi 22 Ekim 2003

Okul Sağlığına Genel Bir Bakış ve Okul Sağlığında Ruh Sağlığının Yeri. Dr Hilal Tıpırdamaz Sipahi 22 Ekim 2003 Okul Sağlığına Genel Bir Bakış ve Okul Sağlığında Ruh Sağlığının Yeri Dr Hilal Tıpırdamaz Sipahi 22 Ekim 2003 Okul dönemi 6-19 yaşlar arasını kapsar, iki dönemdir erken okul yaşı ve prepubesans kızlarda

Detaylı

ALS TANILI HASTALAR İÇİN ERİŞİLEBİLİR; SÜRDÜRÜLEBİLİR VE UYGUN MALİYETLİ BAKIM MODELİ GELİŞTİRME ÇALIŞTAYI 5 6 MAYIS 2016 ANKARA

ALS TANILI HASTALAR İÇİN ERİŞİLEBİLİR; SÜRDÜRÜLEBİLİR VE UYGUN MALİYETLİ BAKIM MODELİ GELİŞTİRME ÇALIŞTAYI 5 6 MAYIS 2016 ANKARA ALS TANILI HASTALAR İÇİN ERİŞİLEBİLİR; SÜRDÜRÜLEBİLİR VE UYGUN MALİYETLİ BAKIM MODELİ GELİŞTİRME ÇALIŞTAYI 5 6 MAYIS 2016 ANKARA ÇALIŞTAYIN AMACI ALS hastalarının yaşam kalitesini geliştirmek ve korumak

Detaylı

GERİATRİ DR. HÜSEYİN DORUK

GERİATRİ DR. HÜSEYİN DORUK GERİATRİ DR. HÜSEYİN DORUK Master Yoda: 900 yıl 546 yıl Jean Louise Calment 122 yaş Tanrılar yaşlandıkça hayatı daha mutsuz ve hoş olmayan bir hale getirerek ne kadar merhametli olduklarını gösteriyor.

Detaylı

Aile Sağlığı Elemanları ile Mümkün mü? / Özlem Özkan

Aile Sağlığı Elemanları ile Mümkün mü? / Özlem Özkan Aile Sağlığı Elemanları ile Mümkün mü? / Özlem Özkan Gerek Sağlık Bakanlığı tarafından, gerekse bazı bilimsel makalelerin bulgularına dayalı olarak aile hekimliği uygulamasının ekip çalışmasını motive

Detaylı

Dersin Tanıtımı: TEORİ + DERS ADI DERS KODU YARIYIL. (Saat) Sağlık ve Hemşirelik I HSH 105 1 4+4 8 DERSİN DÜZEYİ

Dersin Tanıtımı: TEORİ + DERS ADI DERS KODU YARIYIL. (Saat) Sağlık ve Hemşirelik I HSH 105 1 4+4 8 DERSİN DÜZEYİ Dersin Tanıtımı: DERS ADI DERS KODU YARIYIL TEORİ + UYGULAMA AKTS (Saat) Sağlık ve Hemşirelik I HSH 105 1 4+4 8 DERSİN DİLİ DERSİN TÜRÜ DERSİN DÜZEYİ ÖĞRETİM ELEMAN(LAR)I DERSİN ÖĞRENME ÇIKTILARI DERSİN

Detaylı

Sağlık Bakanlığından: HEMŞİRELİK YÖNETMELİĞİ. Resmi Gazete: BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç

Sağlık Bakanlığından: HEMŞİRELİK YÖNETMELİĞİ. Resmi Gazete: BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç Sağlık Bakanlığından: HEMŞİRELİK YÖNETMELİĞİ Resmi Gazete:8.3.2010-27515 BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı; sağlık hizmeti sunulan kurum ve kuruluşlarda

Detaylı

Sosyal devlet anlayışı içinde toplumsal refahın artırılması amaçtır. Bu amaç, bireylerin maddi ve manevi olarak gelişmeleri ve korunmaları için gerek

Sosyal devlet anlayışı içinde toplumsal refahın artırılması amaçtır. Bu amaç, bireylerin maddi ve manevi olarak gelişmeleri ve korunmaları için gerek Sosyal devlet anlayışı içinde toplumsal refahın artırılması amaçtır. Bu amaç, bireylerin maddi ve manevi olarak gelişmeleri ve korunmaları için gerek koşulların sağlanarak ülke kalkınmasının getireceği

Detaylı

YÖNETMELİK İZMİR KATİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ YAŞLI BAKIMI VE SAĞLIĞI UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM

YÖNETMELİK İZMİR KATİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ YAŞLI BAKIMI VE SAĞLIĞI UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM 10 Ocak 2013 PERŞEMBE Resmî Gazete Sayı : 28524 İzmir Katip Çelebi Üniversitesinden: YÖNETMELİK İZMİR KATİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ YAŞLI BAKIMI VE SAĞLIĞI UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ

Detaylı

SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU, İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI

SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU, İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU, İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI Program Koordinatörü Prof. Dr. Melikşah ERTEM 0232 246 49 49 / 208 meliksah.ertem@izmir.edu.tr Enstitü Sekreterliği Elif BADAKAL

Detaylı

EVDE BAKIM HİZMETLERİ. Ayşe Güler Aralık 2004

EVDE BAKIM HİZMETLERİ. Ayşe Güler Aralık 2004 EVDE BAKIM HİZMETLERİ Ayşe Güler Aralık 2004 Tanım Bireylere yaşam siklusu içinde, kendi yerleşim alanlarında sağlık hizmeti sağlayan, sağlık bakım sunum sisteminin geniş ve bütüncül bir parçasıdır. Diyabet

Detaylı

İŞYERİ HEKİMİ GÖREV, YETKİ VE SORUMLULUKLARI

İŞYERİ HEKİMİ GÖREV, YETKİ VE SORUMLULUKLARI Sayfa No 1 / 5 1.BİRİM:İş Sağlığı ve Güvenliği 2. GÖREV ADI: İşyeri Hekimi 3. AMİR VE ÜST AMİRLER: Başhekim Yrd., Başhekim 4.YATAY İLİŞKİLER:Hastane Tüm Birim ve Bölümleri, İSG kurulu 5. GÖREV DEVRİ:Diğer

Detaylı

YAŞLI DOSTU DÖŞEMEALTI ÖRNEĞİ

YAŞLI DOSTU DÖŞEMEALTI ÖRNEĞİ YAŞLI DOSTU DÖŞEMEALTI ÖRNEĞİ Prof. Dr. Hakan YAMAN* *Akdeniz Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Aile Hekimliği ABD, Antalya Yaşlı Dostu Kentler uygulamasında belirlenen sekiz hizmet alanı içerisinde toplum

Detaylı

Hacettepe Üniversitesi Geriatrik Bilimler Uygulama ve Araştırma Merkezi 2000-2012 www.gebam.hacettepe.edu.tr. 12. yıl. gebam@hacettepe.edu.

Hacettepe Üniversitesi Geriatrik Bilimler Uygulama ve Araştırma Merkezi 2000-2012 www.gebam.hacettepe.edu.tr. 12. yıl. gebam@hacettepe.edu. Hacettepe Üniversitesi Geriatrik Bilimler Uygulama ve Araştırma Merkezi 2000-2012 www.gebam.hacettepe.edu.tr 12. yıl gebam@hacettepe.edu.tr KURULUŞ - 2000 Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Diş Hekimliği

Detaylı

YOĞUN BAKIM HEMŞİRELERİNİN İŞ YÜKÜNÜN BELİRLENMESİ. Gülay Göçmen*, Murat Çiftçi**, Şenel Sürücü***, Serpil Türker****

YOĞUN BAKIM HEMŞİRELERİNİN İŞ YÜKÜNÜN BELİRLENMESİ. Gülay Göçmen*, Murat Çiftçi**, Şenel Sürücü***, Serpil Türker**** YOĞUN BAKIM HEMŞİRELERİNİN İŞ YÜKÜNÜN BELİRLENMESİ Gülay Göçmen*, Murat Çiftçi**, Şenel Sürücü***, Serpil Türker**** *Fulya Acıbadem Hastanesi Sorumlu Hemşire, **Fulya Acıbadem Hastanesi Yoğun Bakım Sorumlu

Detaylı

AFET HEMŞİRELİĞİ EĞİTİMİ Yrd.Doç.Dr. Özcan ERDOĞAN

AFET HEMŞİRELİĞİ EĞİTİMİ Yrd.Doç.Dr. Özcan ERDOĞAN AFET HEMŞİRELİĞİ EĞİTİMİ Yrd.Doç.Dr. Özcan ERDOĞAN 2 Başarılı bir afet yönetimi Açık ve anlaşılır Afet Yönetim Planı Afet yönetimi planında görevli bilinçli ve sorumluluk sahibi ekip üyeleri 3 SAĞLIK HİZMETİ

Detaylı

HEMŞİRELİK DOKTORA PROGRAMI

HEMŞİRELİK DOKTORA PROGRAMI HEMŞİRELİK DOKTORA PROGRAMI DOKTORA PROGRAMINA GİRİŞ KOŞULLARI Hemşirelik, Ebelik, Sağlık Memurluğu Programlarında Lisans eğitimi alarak Hemşirelik veya herhangi bir programda yüksek lisans yapmış olmak.

Detaylı

EVDE BAKIM 18.11.2015. 18 December 2006- monday. Home visit

EVDE BAKIM 18.11.2015. 18 December 2006- monday. Home visit EVDE BAKIM Doc.Dr. Ümran Dal 2015-2016 YDÜ Evde sağlık bakımı, sağlığı geliştirmek, sürdürmek, düzeltmek ya da hastalık/sakatlığın etkisini en aza indirirken bağımsızlık düzeyini yükseltmek amacıyla, birey

Detaylı

Tıp ve Sağlık Okuryazarlığı

Tıp ve Sağlık Okuryazarlığı Tıp ve Sağlık Okuryazarlığı Mehmet ÜYÜKLÜ Bezmialem Vakıf Üniversitesi Tıp Fakültesi, Fizyoloji Anabilim Dalı Sağlık Okuryazarlığı Okuryazarlık kavramı geleneksel olarak kişinin okuma ve yazma becerisi

Detaylı

Doç. Dr. Naile BİLGİLİ Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi

Doç. Dr. Naile BİLGİLİ Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Doç. Dr. Naile BİLGİLİ Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Yaşlı nüfusa ilişkin en önemli sorunlardan biri bakım sorunudur. Yaşlı bakımı çok kapsamlı ve pahalı bir hizmettir. Özellikle 75 yaşın

Detaylı

HASTA VE YAKINLARININ EĞİE. Hazırlayan Cihan Arabacı PROSEDÜRÜ

HASTA VE YAKINLARININ EĞİE. Hazırlayan Cihan Arabacı PROSEDÜRÜ HASTA VE YAKINLARININ EĞİE ĞİTİMİ Hazırlayan Cihan Arabacı Eğitim Hemşiresi PROSEDÜRÜ 1 HASTA VE YAKINLARININ EĞİTİMİ Hasta ve yakınlarının tedavi ve bakım süreçlerine katılımı, hem hastanın kendisini

Detaylı

TRSM de Rehabilitasyonun

TRSM de Rehabilitasyonun TRSM de Rehabilitasyonun Yeri Dr. Ayla Yazıcı BRSHH Gündüz Hastanesi ve Rehabilitasyon Merkezi Koordinatörü 7.10.2010 Şizofreni tedavisinde çok boyutlu yaklaşım Şizofreni tedavisinde çok boyutlu yaklaşım

Detaylı

Nüfus Projeksiyonlarında Yaşlı Nüfus ve Yaşlılara Yönelik Sosyal Politikalar

Nüfus Projeksiyonlarında Yaşlı Nüfus ve Yaşlılara Yönelik Sosyal Politikalar Nüfus Projeksiyonlarında Yaşlı Nüfus ve Yaşlılara Yönelik Sosyal Politikalar Şebnem BEŞE CANPOLAT, PhD Dördüncü Nüfusbilim Kongresi 6 Kasım 2015 Ankara Sunumun içeriği Nüfusun yaşlanması ne demek? Nüfus

Detaylı

Uygulama (Saat/Hafta) Ders (Saat/Hafta) AKTS. Yarıyılı. Dersin Amacı. Sağlıklı Toplumda Metabolik Risk Yönetimi I SEC128 1 2 0 3. Ön Koşul Dersleri -

Uygulama (Saat/Hafta) Ders (Saat/Hafta) AKTS. Yarıyılı. Dersin Amacı. Sağlıklı Toplumda Metabolik Risk Yönetimi I SEC128 1 2 0 3. Ön Koşul Dersleri - Dersin Adı Sağlıklı Toplumda Metabolik Risk Yönetimi I Kodu Yarıyılı Ders (Saat/Hafta) (Saat/Hafta) AKTS SEC128 1 2 0 3 Ön Koşul Dersleri - Dersin Dili Türkçe Dersin Türü Seçmeli Dersin Seviyesi Lisans

Detaylı

HUZUREVİNDE ÇALIŞAN PSİKOLOG VE SOSYAL ÇALIŞMACILARIN MESLEKİ YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ ÖZET

HUZUREVİNDE ÇALIŞAN PSİKOLOG VE SOSYAL ÇALIŞMACILARIN MESLEKİ YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ ÖZET HUZUREVİNDE ÇALIŞAN PSİKOLOG VE SOSYAL ÇALIŞMACILARIN MESLEKİ YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ Zeynep HAMAMCI, Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Hatice Serap ATALAY, Gaziantep Üniversitesi, Sağlık

Detaylı

Özgün Problem Çözme Becerileri

Özgün Problem Çözme Becerileri Özgün Problem Çözme Becerileri Research Agenda for General Practice / Family Medicine and Primary Health Care in Europe; Specific Problem Solving Skills ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ AİLE HEKİMLİĞİ

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. RahĢan SiviĢ Çetinkaya

Yrd. Doç. Dr. RahĢan SiviĢ Çetinkaya Yrd. Doç. Dr. RahĢan SiviĢ Çetinkaya Uludağ Üniversitesi Görükle Kampüsü Eğitim Fakültesi B Blok Psikolojik Danışma ve Rehberlik Bölümü 16059 Bursa, Türkiye Tel: 0 224 294 22 13 e-mail: rahsansivis@yahoo.com

Detaylı

T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ

T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ I. YARIYIL (ZORUNLU) SAĞLIK TANILAMASI (HEM 601 TEORİK 2, 2

Detaylı

1.ÇAĞDAŞ EĞİTİM SİSTEMİNDE ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ VE REHBERLİK. Abdullah ATLİ

1.ÇAĞDAŞ EĞİTİM SİSTEMİNDE ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ VE REHBERLİK. Abdullah ATLİ 1.ÇAĞDAŞ EĞİTİM SİSTEMİNDE ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ VE REHBERLİK Geleneksel eğitim anlayışı bireyi tüm yönleri ile gelişimini sağlama konusunda sorunlar yaşanmasına neden olmuştur. Tüm bu anlayış ve

Detaylı

Genel Pratisyenlik Uzmanlık Eğitiminde Yeni Yönelimler

Genel Pratisyenlik Uzmanlık Eğitiminde Yeni Yönelimler Genel Pratisyenlik Uzmanlık Eğitiminde Yeni Yönelimler Mustafa Vatansever, GPE Başkanı Alper Büyükakkuş, GPE Sekreteri Kevser Vatansever, GPE Yönetim Kurulu Üyesi AMAÇ GP/AH uzmanlık eğitiminde son yıllarda

Detaylı

YENİ YÜZYIL ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ LİSANS 2014 BAHAR YARIYILI

YENİ YÜZYIL ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ LİSANS 2014 BAHAR YARIYILI YENİ YÜZYIL ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ LİSANS 2014 BAHAR YARIYILI HEMŞİRELİKTE YÖNETİM VE LİDERLİK HEM 404 3 KREDİ 4. yıl 2. yarıyıl Lisans Zorunlu seçmeli 3 s/hafta Teorik3s/hafta

Detaylı

DİYABET HEMŞİRELİĞİ DERNEĞİ DİYABET EĞİTİMCİSİNİN EĞİTİMİ KURSU PROGRAMI

DİYABET HEMŞİRELİĞİ DERNEĞİ DİYABET EĞİTİMCİSİNİN EĞİTİMİ KURSU PROGRAMI DİYABET HEMŞİRELİĞİ DERNEĞİ DİYABET EĞİTİMCİSİNİN EĞİTİMİ KURSU PROGRAMI Hazırlayan : Julie A. KUENZİ, RN,MSN,CDE,CPT Medical College of Wisconsin Çeviren: Doç.Dr. Nermin OLGUN Marmara Üniversitesi Hemşirelik

Detaylı

İnsan-Mekân İlişkisi Bağlamında Yaşlı Dostu Mekânlar

İnsan-Mekân İlişkisi Bağlamında Yaşlı Dostu Mekânlar İnsan-Mekân İlişkisi Bağlamında Yaşlı Dostu Mekânlar Yazar Dr. Nihal Arda Akyıldız ISBN: 978-605-9247-62-7 Ağustos, 2017 / Ankara 100 Adet Yayınları Yayın No: 234 Web: grafikeryayin.com Kapak ve Sayfa

Detaylı

Engelleri Kaldıralım. Sağlık Kurumlarının Engelli Hastaların Bakımındaki Rol ve Sorumlulukları

Engelleri Kaldıralım. Sağlık Kurumlarının Engelli Hastaların Bakımındaki Rol ve Sorumlulukları Engelleri Kaldıralım Ülkemizde kentsel yaşam çevreleri fiziksel yaşam düzenlemelerin yetersizliği ve çeşitli engeller nedeniyle engelliler tarafından yeterince kullanılamamaktadır. Engellilerin toplum

Detaylı

Türk Tıbbi Onkoloji Derneği nin

Türk Tıbbi Onkoloji Derneği nin Türk Tıbbi Onkoloji Derneği nin Kanser Kontrolü ndeki Rolü DR. PINAR SAİP TÜRK TIBBİ ONKOLOJİ DERNEĞİ BAŞKANI Misyonumuz Ülkemizdeki tıbbi onkologların özlük haklarını savunmak, birlikte çalışma kültürünü

Detaylı

HALK SAĞLIĞINDA KULLANILAN KAVRAMLAR. Prof.Dr. Ayfer TEZEL

HALK SAĞLIĞINDA KULLANILAN KAVRAMLAR. Prof.Dr. Ayfer TEZEL HALK SAĞLIĞINDA KULLANILAN KAVRAMLAR Prof.Dr. Ayfer TEZEL HALK SAĞLIĞI Bir toplumdaki bütün insanları; yaşadıkları çevre ile birlikte ele alan, İnrauterin hayattan ölünceye kadar kendi sorumluluğu altında

Detaylı

ORDU ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ İNTÖRNLÜK YÖNERGESİ. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

ORDU ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ İNTÖRNLÜK YÖNERGESİ. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç ORDU ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ İNTÖRNLÜK YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar MADDE 1- (1) Bu yönergenin amacı, Ordu Üniversitesi Sağlık Bilimleri

Detaylı

SAĞLIK KURUMLARI YÖNETİMİ. SAĞLIK HİZMETLERİ VE SAĞLIK YÖNETİMİ Yrd. Doç. Dr. Perihan ŞENEL TEKİN

SAĞLIK KURUMLARI YÖNETİMİ. SAĞLIK HİZMETLERİ VE SAĞLIK YÖNETİMİ Yrd. Doç. Dr. Perihan ŞENEL TEKİN SAĞLIK KURUMLARI YÖNETİMİ SAĞLIK HİZMETLERİ VE SAĞLIK YÖNETİMİ Yrd. Doç. Dr. Perihan ŞENEL TEKİN Sağlık pek çok değişkenden etkilenir. Bunlar: Fiziki çevre (iklim, beslenme, konut koşulları, çalışma koşulları,

Detaylı

AFETLERDE UYGULANACAK REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMA HİZMETLERİ YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM GENEL HÜKÜMLER. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

AFETLERDE UYGULANACAK REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMA HİZMETLERİ YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM GENEL HÜKÜMLER. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar AFETLERDE UYGULANACAK REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMA HİZMETLERİ YÖNERGESİ Tebliğler Dergisi : EKİM 1999/2505 BİRİNCİ BÖLÜM GENEL HÜKÜMLER Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç Madde 1- Bu Yönergenin

Detaylı

Bu faaliyet sonucunda, yaşlı ve hasta hizmetleri alanında yer alan meslekleri

Bu faaliyet sonucunda, yaşlı ve hasta hizmetleri alanında yer alan meslekleri HASTA VE YAŞLI HİZMETLERİ Bu faaliyet sonucunda, yaşlı ve hasta hizmetleri alanında yer alan meslekleri tanıyacaksınız. A.ALANIN MEVCUT DURUMU VE GELECEĞİ Yaşlılık, 21. yüzyılda ön plana çıkan en önemli

Detaylı

HEMŞİRELİKTE ÖZEL ALANLAR

HEMŞİRELİKTE ÖZEL ALANLAR HEMŞİRELİKTE ÖZEL ALANLAR Son yıllarda dünyada meydana gelen hızlı gelişme ve değişmeler her alanda olduğu gibi sağlık bakım sistemi üzerinde de etkisini göstermektedir. Toplum, nüfus özellikleri, ekonomi,

Detaylı

İÇİNDEKİLER BÖLÜM I: GERONTOLOJİ: YAŞLILIK BİLİMİ...1

İÇİNDEKİLER BÖLÜM I: GERONTOLOJİ: YAŞLILIK BİLİMİ...1 İÇİNDEKİLER BÖLÜM I: GERONTOLOJİ: YAŞLILIK BİLİMİ...1 Yaşlılık ve Yaşlanma...7 Gerontoloji...11 Gerontoloji Tarihi...12 Diğer Bilim Dallarıyla Ortak Çalışmalar...16 Sosyal Gerontoloji...20 Sosyal Gerontoloji

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ. Lisans Hemşirelik Hacettepe Üniversitesi 2013

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ. Lisans Hemşirelik Hacettepe Üniversitesi 2013 ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ 1. ADI SOYADI: Erdal Ceylan 2. E-MAIL: erdlcyln.ec@gmail.com 3. UNVANI: Araştırma Görevlisi Derece Alan Üniversite Mezuniyet Yılı Lisans Hemşirelik Hacettepe Üniversitesi 2013

Detaylı

REVİZYON DURUMU. Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No

REVİZYON DURUMU. Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No REVİZYON DURUMU Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No 1. BAĞLI OLDUĞU BĠRĠM / YÖNETĠCĠ Tıbbi Hizmetler Yöneticisi 2. KENDĠSĠNE BAĞLI KADROLAR Poliklinik Hemşireleri 3.YERĠNĠ ALACAK KĠġĠ Kendisinin önereceği,

Detaylı

Bilim ve teknolojideki hızlı gelişmeler karşısında okullarda ve iş yerlerinde

Bilim ve teknolojideki hızlı gelişmeler karşısında okullarda ve iş yerlerinde Sağlık Personeli Yetiştiren Okullarda Sterilizasyon ve Dezenfeksiyon Eğitimi Yrd. Doç. Dr. Türkan ÖZBAYIR Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu, Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, İZMİR

Detaylı

2. PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİKTE HİZMET TÜRLERİ. Abdullah ATLİ

2. PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİKTE HİZMET TÜRLERİ. Abdullah ATLİ 2. PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİKTE HİZMET TÜRLERİ Psikolojik Danışma ve Rehberlik 1. Hizmet alanlarına göre 2. Temel işlevlerine göre 3. Birey Sayısına göre 4. Öğretim basamaklarına göre 5. Problem alanlarına

Detaylı

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ FLORENCE NIGHTINGALE HEMŞİRELİK FAKÜLTESİ KLİNİK UYGULAMA DERSİ DEĞERLENDİRME REHBERİ

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ FLORENCE NIGHTINGALE HEMŞİRELİK FAKÜLTESİ KLİNİK UYGULAMA DERSİ DEĞERLENDİRME REHBERİ 2015 2016 DEĞERLENDİRME REHBERİ Sevgili öğrencimiz, Klinik Uygulama Dersi nde, lisans eğitimi süresince kazandığınız bilgi ve becerilerinizi birey, aile ve toplumun sağlık bakımı gereksinimlerini karşılamada

Detaylı

T.C. MARMARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ

T.C. MARMARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ T.C. MARMARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ UYGULADIĞI EĞİTİM ULUSAL TIP EĞİTİMİ AKREDİTASYON KURULU TARAFINDAN AKREDİTE EDİLEN ÜLKEMİZDEKİ SAYILI TIP FAKÜLTELERİNDEN BİRİSİ İSTANBUL DA TEK TIP FAKÜLTESİ http://tip.marmara.edu.tr

Detaylı

Kronik Fiziksel Hastalıklı Yaşlılarda Yeti Yitimi ve Depresyon

Kronik Fiziksel Hastalıklı Yaşlılarda Yeti Yitimi ve Depresyon Kronik Fiziksel Hastalıklı Yaşlılarda Yeti Yitimi ve Depresyon F.N. Hem. Derg (2014) Cilt 22 - Sayı 2: 69-75 ISSN 2147-4923 Araştırma Yazısı Disability and Depression among The Elderly People with Chronic

Detaylı

HASTA VE YAŞLI HİZMETLERİ ENGELLİ BAKIMI MODÜLER PROGRAMI (YETERLİĞE DAYALI)

HASTA VE YAŞLI HİZMETLERİ ENGELLİ BAKIMI MODÜLER PROGRAMI (YETERLİĞE DAYALI) T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü HASTA VE YAŞLI HİZMETLERİ ENGELLİ BAKIMI MODÜLER PROGRAMI (YETERLİĞE DAYALI) 2010 ANKARA ÖN SÖZ Günümüzde mesleklerin değişim ile karşı

Detaylı

altında/rehberle yapar. özen gösterir. uygun çözüm yolları üretir. yapar.

altında/rehberle yapar. özen gösterir. uygun çözüm yolları üretir. yapar. HARRAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ Dersin Adı Kodu Yarıyılı T+U Kredisi AKTS Hemşirelik Esasları 2801201 II 6+12 12 14 Ön Koşul Dersler Yok Dersin Dili Türkçe Dersin Türü Zorunlu Dersi Veren

Detaylı

RUH SAĞLIĞI ALANINDA ÇALIŞAN MESLEKLER

RUH SAĞLIĞI ALANINDA ÇALIŞAN MESLEKLER RUH SAĞLIĞI ALANINDA ÇALIŞAN MESLEKLER Sağlık Dünya Sağlık Örgütü tanımlaması Biyolojik, ruhsal ve sosyal iyilik hali. Tıp Özgül bir kurama ve bu kuramdan biçimlenen yöntemle belirlenen uygulamalarla biyolojik,

Detaylı

IV. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi (02 04 Mayıs 2013 / Ankara) SÖZEL BİLDİRİ LİSTESİ Bildiri

IV. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi (02 04 Mayıs 2013 / Ankara) SÖZEL BİLDİRİ LİSTESİ Bildiri IV. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi (02 04 Mayıs 2013 / Ankara) SÖZEL BİLDİRİ LİSTESİ Bildiri Bildiri Adı Kodu 6 Sağlıkla İlişkili Enfeksiyonlar ve El Hijyeni Konusunda Geçerliliği

Detaylı

YATAKLI TEDAVİ KURUMLARI DAİRESİ HASTANE ŞUBE AMİRİ KADROSU HİZMET ŞEMASI

YATAKLI TEDAVİ KURUMLARI DAİRESİ HASTANE ŞUBE AMİRİ KADROSU HİZMET ŞEMASI YATAKLI TEDAVİ KURUMLARI DAİRESİ HASTANE ŞUBE AMİRİ KADROSU Kadro Adı : Hastane Şube Amiri Hizmet Sınıfı : Yöneticilik Hizmetleri Sınıfı (Üst Kademe Yöneticisi Sayılmayan Diğer Yöneticiler) Kadro Sayısı

Detaylı

6331 sayılı İş Kanunu kapsamında iş sağlığı ve güvenliği konusunda çalışmalar yaparak, Şifa Ortak Sağlık Güvenlik Birimi tarafından ;

6331 sayılı İş Kanunu kapsamında iş sağlığı ve güvenliği konusunda çalışmalar yaparak, Şifa Ortak Sağlık Güvenlik Birimi tarafından ; 17.12.2013 İŞ GÜVENLİĞİ KAPSAMINDAKİ HİZMET TEKLİFİ TEKLİF BİLGİLERİ YETKİLİ ANKARA DİŞ HEKİMLERİ ODASI DANIŞMAN ŞİFA ORTAK SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ ADRES: HEPKEBİRLER MAH. NASRULLAH İŞ MERKEZİ KAT:5

Detaylı

MARMARA ÜNİVERSİTESİ MAR-AHEK EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

MARMARA ÜNİVERSİTESİ MAR-AHEK EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ MARMARA ÜNİVERSİTESİ MAR-AHEK EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ KURULUŞ AMACI Marmara Aile Hekimliği Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi (MAR-AHEK- EAU Merkezi) kurulma amacı, Tıp Fakültesi öğrencilerinin,

Detaylı

KLİNİK EĞİTİM HEMŞİRESİ REHBERLİĞİNDE İŞE YENİ BAŞLAYAN HEMŞİRELERİN ORYANTASYONU. Hazırlanma Tarihi: 21.09.2010

KLİNİK EĞİTİM HEMŞİRESİ REHBERLİĞİNDE İŞE YENİ BAŞLAYAN HEMŞİRELERİN ORYANTASYONU. Hazırlanma Tarihi: 21.09.2010 KLİNİK EĞİTİM HEMŞİRESİ REHBERLİĞİNDE İŞE YENİ BAŞLAYAN HEMŞİRELERİN ORYANTASYONU Hazırlanma Tarihi: 21.09.2010 İşe yeni başlayan hemşirelerin oryantasyonu Oryantasyon eğitimi, kurumda yeni göreve başlayan

Detaylı

TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ

TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ 4.Ders Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER Kalite Planlaması Kalite Felsefesi KALİTE PLANLAMASI Planlama, bireylerin sınırsız isteklerini en üst düzeyde karşılamak amacıyla kaynakların en uygun

Detaylı

YATAN HASTA DEĞERLENDİRME PROSEDÜRÜ

YATAN HASTA DEĞERLENDİRME PROSEDÜRÜ REVİZYON DURUMU Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No Hazırlayan: Onaylayan: Onaylayan: Hasta Değerlendirme Kurulu Adem Aköl Kalite Konseyi Başkanı Sinan Özyavaş Kalite Koordinatörü 1/5 1. AMAÇ Bu prosedürün

Detaylı

ݤRehabilitasyon Fizyolojik yada anatomik yetersizliği ve çevreye uyumsuzluğu olan kişinin fiziksel, ruhsal, toplumsal, mesleki, özel uğraşı ve eğitsel

ݤRehabilitasyon Fizyolojik yada anatomik yetersizliği ve çevreye uyumsuzluğu olan kişinin fiziksel, ruhsal, toplumsal, mesleki, özel uğraşı ve eğitsel REHABİLİTASYONA GİRİŞ Prof.Dr.Sibel Çubukçu Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon AD ݤRehabilitasyon Fizyolojik yada anatomik yetersizliği ve çevreye uyumsuzluğu olan kişinin

Detaylı

Sizin varlığınız ve katkılarınızla bu alanda önemli çalışmalar yapacağımıza inancımız sonsuz. Mehmet Onarcan Prof. Dr. Ayfer Karadakovan Aynur Dik

Sizin varlığınız ve katkılarınızla bu alanda önemli çalışmalar yapacağımıza inancımız sonsuz. Mehmet Onarcan Prof. Dr. Ayfer Karadakovan Aynur Dik Sayın İlgili, Evde Bakım Derneği ve Ege Üniversitesi Ödemiş Sağlık Yüksekokulu işbirliği ile 12-14 Nisan 2012 tarihlerinde Kuşadası nda gerçekleştirdiğimiz III. Ulusal Evde Sağlık ve Bakım Kongresi ni

Detaylı

HASTA VE YAŞLI HİZMETLERİ ALANI HASTA VE YAŞLI HİZMETLERİ AMAÇ

HASTA VE YAŞLI HİZMETLERİ ALANI HASTA VE YAŞLI HİZMETLERİ AMAÇ HASTA VE YAŞLI HİZMETLERİ ALANI HASTA VE YAŞLI HİZMETLERİ AMAÇ Bu faaliyet sonucunda, yaşlı ve hasta hizmetleri alanında yer alan meslekleri tanıyacaksınız. A. ALANIN MEVCUT DURUMU VE GELECEĞİ Yaşlılık,

Detaylı

HALK SAĞLIĞI HEMŞİRELİĞİ HEM 301 12 AKTS 3. yıl 1. yarıyıl Lisans Zorunlu 12 s/hafta 8 kredi. Teorik: 4 s/hafta Uygulama: 8 s/hafta

HALK SAĞLIĞI HEMŞİRELİĞİ HEM 301 12 AKTS 3. yıl 1. yarıyıl Lisans Zorunlu 12 s/hafta 8 kredi. Teorik: 4 s/hafta Uygulama: 8 s/hafta HALK SAĞLIĞI HEMŞİRELİĞİ HEM 301 12 AKTS 3. yıl 1. yarıyıl Lisans Zorunlu 12 s/hafta 8 kredi Teorik: 4 s/hafta Uygulama: 8 s/hafta Türkçe İletişim: Yard. Doç. Dr. Serap BULDUK Yard. Doç. Dr. Behice EKİCİ

Detaylı

YILDIRIM BEYAZIT ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ KLİNİK ODAKLI SOSYAL HİZMET DOKTORA PROGRAMI

YILDIRIM BEYAZIT ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ KLİNİK ODAKLI SOSYAL HİZMET DOKTORA PROGRAMI YILDIRIM BEYAZIT ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ KLİNİK ODAKLI SOSYAL HİZMET DOKTORA PROGRAMI Sosyal hizmet, toplumun farklı kesimlerinden gelen, kendi kontrolleri dışında ortaya çıkan psikososyal

Detaylı

VERİLERLE TÜRKİYE ve DÜNYADA DİYABET. YARD.DOÇ.DR. GÜLHAN COŞANSU İstanbul Üniversitesi Diyabet Hemşireliği Derneği

VERİLERLE TÜRKİYE ve DÜNYADA DİYABET. YARD.DOÇ.DR. GÜLHAN COŞANSU İstanbul Üniversitesi Diyabet Hemşireliği Derneği VERİLERLE TÜRKİYE ve DÜNYADA DİYABET YARD.DOÇ.DR. GÜLHAN COŞANSU İstanbul Üniversitesi Diyabet Hemşireliği Derneği 21.Yüzyılın sağlık krizi: DİYABET Diyabet yaşadığımız yüzyılın en önemli sağlık sorunlarından

Detaylı

HEMŞİRELİK YÜKSEK LİSANS PROGRAMI

HEMŞİRELİK YÜKSEK LİSANS PROGRAMI HEMŞİRELİK YÜKSEK LİSANS PROGRAMI YÜKSEK LİSANS PROGRAMI NA GİRİŞ KOŞULLARI : Sağlık Bilimleri Fakültesi, Sağlık veya Hemşirelik Yüksekokulları, Hemşirelik, Sağlık Memurluğu ve Ebelik Programları mezunu

Detaylı

M-CARE. Anket Sonuçları Raporu - Yönetici Özeti

M-CARE. Anket Sonuçları Raporu - Yönetici Özeti M-CARE Engelli ve Yaşlı Bireylere Evde Bakım ve Sağlık Hizmeti Sağlayıcılarının Mobil Eğitimi Anket Sonuçları Raporu - Yönetici Özeti İş Paketi No: İş Paketi Adı: İP2 Durum Taslak 1 Araştırma ve Analiz

Detaylı