Fotoğraf: Erdoğan Öven

Transkript

1 Fotoğraf: Erdoğan Öven Yıl:1943 Yer: Eski 7 Eylül İlkokulu Bahçesinde eğitmen Sabri Mumcu eşliğinde Kuşadası Bandocuları. Ön sırada enstrümanları ile Sabri Mumcu ve Avukat Cemal Doğan Gürbüzer. Uzun yıllar bando da görev alan son yıllarda ise şefliğini yapan Halil Bereket Kuşadası nda bando teşkilatının tarihleri arasında oluşturulduğu ifade etmektedir. Kuşadası Bandosu tarihinin daha geniş kapsamlı araştırılmaya ihtiyacı vardır. Elinde bilgi, belge ve fotoğraf olanların Yerel Tarih Dergisine iletmelerini bekliyoruz. YEREL TARİH DERGİSİ ÖZEL MUHAFAZA KUTULARI İÇİNDE Yerel Tarih Dergisi nin tüm sayıları özel muhafaza kutuları içinde satışa sunulmaktadır. Özel muhafaza kutusu ve eksik sayıları edinme adresi: Ege Mahallesi 442 Sokak No:6, Club Oliva Ergül Apartmanları B Blok, Daire 4 Kuşadası / AYDIN Tel: Faks: dahili:16 ISSN C Cumhuriyetin 90. yılını kutladığımız bu günlerde 10. yıl kutlama törenleri ile ilgili Kuşadası Hükümet Konağı önünde yapılan törenin fotoğrafı dergimizin kapak konusu. Fotoğrafı bize ulaştıran ayrıca mensubu olduğu Gücüoğlu ailesi tarihini ve soyağacını çıkartan Sayın Mustafa Küçük e en içten teşekkürlerimizi sunuyoruz. Her fırsatta ifade ettiğimiz gibi bu ve buna benzer daha ne fotoğraflar albümlerden çıkıp gün ışığına kavuşmayı, kahramanlarını yad etmemizi bekliyor. Yine Cumhuriyetin 10. yılının ülke genelinde ve Kuşadası özelinde kutlanma öyküsü dergimiz sayfaları içinde yılı genel seçimlerinin de gündemi oluşturduğu ekim ayı Kuşadası haberlerini Mustafa Veli Ben Buradayım Ey Tarih köşesinde bize hatırlatıyor. Osmanlı ve Cumhuriyet Arşivindeki Kuşadası belgelerini incelemeye başladık. Kireç Ailesinin Mübadele ve Tasfiye Talepnamesi günümüz Türkçesine çevrildi. Hikâyesini Ahmet Kireç in kaleminden okuyacağız. Osmanlı Arşivinde Efes Kazıları nın belgelerini yayınlamaya devam ediyoruz. Selçuklu tarih öğretmeni ve efemerist Sayın Ali Can ın derlediği belgelerin tamamı 28 Kasım günü Ticaret Odası nda düzenlenecek Kuşadası ve havalisinin Türklerin Hâkimiyetine Geçişinin 600.yılı çerçevesinde düzenlenen etkinlik programı içinde sergilenecektir. Sutherlan Düşesi Elizabeth Mary Leveson-Gower in 1841 yılı Kuşadası gözlemlerini Sedat Onar ın köşesinde okuyabilirsiniz. Dr Ayşe Günbey Şerifoğlu, bölgesel katı atık yönetimi projesini görseller ile anlatıyor. Prof. Dr Emre Kongar ın Kuşadalı olma öyküsü ilgi ile takip edildi. Son bölümünü yayınlıyoruz. Değerli yazarımız Dr. Ali Alkış ın Kuşcubaşı Eşref Sencer araştırmasını yayınlamayı sürdürüyoruz. Editörümüz Nail Topal ın, Mahmut Esat anıları devam ediyor. Kuşadası Hatırası sayfamıza fotoğraflarınızı bekliyoruz. KUŞADASI YEREL TARİH ARAŞTIRMALARI GRUBU Adına Sahibi ve Sorumlu Müdür Ali Ergül Yayın Kurulu Ali Ergül, Müjgan Şavkay, Mustafa Veli, Belma Özgün, Dr. Ali Alkış, Dr. Ayşe Şerifoğlu, Mustafa Dinçoğlu, Av. Kaya Egel, Ali Hüseyin Torun, Sedat Onar, Yrd. Doç. Dr. Eralp Osman Çolakoğlu, Arif Çıkıcı, Özer Kayalı, Ata Şakrak, Ali Can Editör Nail Topal Grafik-Tasarım Nilüfer Saçar Nisa Hukuk Danışmanı Av.Nail Özazman Tercüme (İng-Frs) Duygu Sayra Ergül Redaksiyon; Nail Topal, Sedat Onar, Duygu Sayra Ergül, Alp Ergül İletişim Ege Mahallesi, 442 Sokak Club Oliva ERGÜL Apartmanları B Blok Kat:1 D:4 Kuşadası - AYDIN Tel: Ali Ergül: kuyeta@kuyeta.org www. kuyeta.org Dağıtım Pazarlama Ergül Turizm Gıda Maddeleri Ltd. Şti. Baskı Yeri Yeniyol Matbaası 1145/1 Sk. No: 50/A Yenişehir - İZMİR Tel: Faks: yeniyolmat@hotmail.com Sayı 58 Yıl 6 1

2 Ben Buradayım Ey Tarih Ekim 1973 te Kuşadası Mustafa Veli Mavi İnsan Ve Rabbim bir kere daha Gezi dedi. Bu kez köklerimin geldiği yerlere İstanköy Adasına isteyerek gittim. Tam istediğim gibi oldu mu? Beklentilerimi karşılaya bildi mi? Her şeyi ayrı bir yazı ile anlatacağım sevgili okuyucu. Şimdi Ada Sesi nin Ekim 1973 sayılarına dönüyorum. 2 Ekim 1973 Salı LİSE, ORTAOKUL VE AKŞAM KIZ SANAT OKULU YENİ DERS YILINA BAŞLADI. Liseye kayıtlar 5 Ekim e kadar devam edecek- Şimdiye kadar 62 öğrenci kaydı yapıldı- iki öğretmen tayin edildi- Davutlar ortaokulu da açıldı. Bütün yurtta olduğu gibi ilçemizde de orta dereceli okullarımız ders yılına dün başlamışlardır. Lise, Ortaokul ve Akşam Kız Sanat Okulu dün sabahtan itibaren okul binalarında yapılan mütevazı törenlere müteakip tedrisata başlamışlardır. Okul müdürlerinin ifadesine göre, kayıt oranı diğer yıllara nazaran yükselmiştir. Bu yıl birinci sınıf olarak tedrisat yapacak olan liseye düne kadar 62 öğrenci kaydı yapılmıştır. Liseye kayıtlar 5 Ekim e kadar devam edecektir. İlgililerin ifadesine göre, Milli Eğitim Bakanlığınca iki öğretmen tayini yapılmıştır ders yılının hayırlı ve uğurlu olmasını dileriz. Ben de hayırlı, uğurlu olmasını diliyorum. Umarım bundan sonra eğitim dönemleri değişmez. Aileler ne yapacaklarını bilirler. Sınıflar eski düzenini alır ki bu çok zor. İnsanı bel fıtığı yapacak çantalardan kurtulurlar. Sanki her sabah seyahate çıkar gibi tıka basa dolu çantalarla gidiyor okullarına çocuklarımız. Okullar tek katlı olmadığı için ağır çantalarla merdivenleri aşıp üst kattaki sınıflara çıkıyorlarmış. Bu anlattığım bugünün tarihi ey okuyucu. TÜRKMENLİLER YOLLARININ KAPANMASINI İSTİYOR. Bilindiği gibi ilçemiz yer altı su şebekesi değiştirilmektedir. Bu konudaki şehir içi çalışmaları 7 8 ay önce Türkmen Mahallesinden başlamış bazı sokaklar 2 metre derinliğinde kazılarak bırakılmıştı. Aradan bunca zaman geçtikten sonra Eylül ayının 1lk haftalarında ayni mahallenin trafik yükünü üzerinde taşıyan Bahçearası Sokağın kazılmasına başlanılmıştır. Süratle kazılan bu sokağa ayni zamanda su boruları da döşenmiştir. Buna rağmen sokağın çukurları kapanmamış kazıldığı gibi bırakılmıştır. Üç gün aralıksız yağan yağmurlar bu sokağı çamur deryası haline getirdiğinden yayaların geçmesini imkânsız hale getirmiştir. Her geçen gün artan mahalle sakinlerinin şikâyetini ilgililere duyururuz. Günümüzde de aynı. Seçim yatırımı diye yollar delik deşik. Ne gariptir ki kırk yıl sonra ara sokaklar Arnavut taşlarıyla döşeniyor. Betonlar kırılıyor. Trafik Allah a emanet. Türkmenliler yine şikâyetçi. 5 Ekim 1973 Cuma, PROPAGANDALAR BAŞLADI HALDE İLÇEMİZ SİYASİ PARTİLERİNDEN SES SEDA ÇIKMIYOR! 14 Ekimde yapılacak Milletvekili seçimleri ile ilgili propagandalar başlayalı 10 gün olduğu halde ilçemiz siyasi partilerinden şimdiye kadar ses seda çıkmamıştır. Milletvekili adayları da ilçemiz partilerinden davet almadığı için şehrimize gelmemektedirler. Bilindiği gibi her partinin bir programı vardır. Bölgesel programları ise milletvekili adayları yapar. Seçeceğimiz milletvekili adaylarının programını bilmeden o nu dinlemeden verilecek reylerin sayısında düşmeler olur kanısındayız. İlçemiz siyasi partilerinin liderlerinin önemli konuyu bilmemeleri ve adaylarımızı seçmenlerin dinlemelerine yardımcı olmamaları seçmenler arasında üzüntü yaratmaktadır. Gazetemize yapılan müteaddit müracaatlardan anlaşıldığına göre seçmenler bu durumdan müteessirdirler. 2

3 Hal böyle olunca siyasi partilerimizin idare kurulları hemen faaliyete geçerek milletvekili adalarını şehrimize getirip seçmenler ile karşı karşıya bırakmanın çarelerini aramalıdırlar. İnsanlar umutsuz mu ne? HALK EĞİTİM MERKEZİ HALK DERSHANELERİ AÇIYOR. İlçemiz Halk Eğitim Merkezince önümüzdeki ay içinde Halk dershaneleri açılacaktır. Bu konuda Halk Eğitim Merkezi Başkanı Osman Göçekli den aldığımız bilgiye göre, Kasım ayında açılacak halk dershanelerinde İngilizce ve Fransızca kursları verilecektir. En önemli haberlerden biri bence. Bir şehir turizmden para kazanıyorsa yaşayanların yabancı dil bilmeleri şart. GÜRKAY TURİZM KIŞ TURİZMİNİ BAŞLATIYOR. İlçemiz Turizm ve Seyahat Acentelerinden Gürkay Turizm şehrimizde ilk defa kış turizmini bu yıl başlatacaktır. Gürkay Turizm sahiplerinden ve acentenin genel müdürü Bertan Gürsel den aldığımız bilgiye göre ilk gurup 12 Ekimde gelecek olup, kış sonuna kadar devam edecektir. Gürkay Turizmin Fransız turistlerden oluşan kış gurupları, kalorifer tesisatı mevcut olan İmbat Otelde kalacaklardır. Av turizmi. Kış için alternatif arayanlara duyurulur. Çok mu taraftarım. Hayır. Zaten avlanacak av kalmadı. 9 Ekim 1973 Salı, İLÇEMİZ SİYASİ PARTİLERİ SEÇİM PROPAGANDALARI İÇİN FAALİYETE GEÇTİ! 14 Ekim seçimleri ile ilgili ilçemiz siyasi partilerinin propaganda faaliyetleri sönük geçiyor- Pazar günü ilçemizden geçen Demirel i takip eden konvoy Celal Bayar Süleyman Demirel büyük ilgi yarattı- Celal Bayar hastalandı. İlçemiz siyasi partilerinin propaganda çalışmaları son günlerde hareketlenmeğe başlamış, geçtiğimiz hafta içinde AP nin merkezde Rauf Özsürücü ye ait kahvehanede yaptığı toplantıya Aydın Senatörü İskender Cenap Ege ve il yönetim kurulu üyeleri katılmış, CHP nin ise Burgaz Köyünde düzenlediği kapalı salon toplantısına milletvekili aday adayı M. Şükrü Koç iştirak etmiştir Geçtiğimiz cumartesi akşamı DP nin Çakıcı nın kahvesinde yaptığı toplantıya milletvekili adayları ile iştirak etmek isteyen Celal Bayar rahatsızlığı dolayısıyla Kısmet Otel de yatmış kendisini ilçemi bağımsız belediye başkanı adaylarından Dr. Ali Alkış tedavi etmiştir. Pazar günü ilçemizden Aydın a geçen AP genel başkanı Süleyman Demirel in kendisini takip eden büyük konvoy en canlı ve hareketli propaganda olayı olarak kabul edilmektedir. Hayırlı olsun. AP Genel Başkanı Süleyman Demirel şapkasını kaptırmasın. ABDULLAH YÜCE EMEKLİ OLDU! Meslekte hizmet yılını dolduran ilçemiz Devrim Okulu müdürü Abdullah Yüce nin emekliye ayrıldığını öğrenmiş bulunuyoruz. Uzun yıllar Devrim İlkokulunda Müdürlük yapan Abdullah Yüce nin mesleğine veda etmesi öğretmen arkadaşları arasında olduğu kadar veliler arasında da üzüntüye neden olmuştur. Benim ilkokulda okurken müdürümdü. Bakımlı, şık, temiz ve öğrencilerle ilişkisi düzeyli idi. Görünce insanda saygı uyandırırdı. Yıllar sonra Ada TV de kendisi ile röportaj yapma fırsatı buldum. Yine ayni idi. İşine layık insanlar vardır. Abdullah Yüce kılık kıyafet, hal hareket ve tavırları ile sanki müdürlük için yaratılmıştı. Ama sadece ilkokul için değil. En yüksek makamlardaki müdürler, genel müdürler gibi. Allah rahmet eylesin. 12 Ekim 1973 Cuma, CUMHURİYETİN 50. YILINI KUTLAMA PROGRAMI HAZIRLANDI. 5 Gün devam edecek kutlama programının aksamadan uygulanması için uygulayıcılara gerekli talimat veriliyor ve herhangi bir aksamada sorumlu tutulacakları belirtiliyor. Bütün yurtta olduğu gibi 26 Ekim 1973 Cuma günü saat 13 den itibaren ilçemizde de Abdullah Yüce ve Eşi 3

4 Ben Buradayım Ey Tarih kutlanacak olan Cumhuriyetimizin 50. yılı ile ilgili hazırlık çalışmaları hummalı bir şekilde devam etmektedir. Diğer ulusal bayramlarımızın şimdiye kadar yapılan ve uygulanan programların çok üstünde bir nitelikle hazırlanan 50. yıl programında camilere bayrak asılacağı, esnafların vitrinlerini matluba uygun biçimde süslemeleri, atış müsabakaları yapılacağı, köyler arası futbol müsabakaları düzenleneceği ve daha birçok uygulamanın yapılacağı belirtilmiştir. İçim bir tuhaf oldu nedense.. 16 Ekim 1973 Salı, 14 EKİM MİLLETVEKİLİ SEÇİMLERİ BÜYÜK BİR OLGUNLUK İÇİNDE SONUÇLANDI. İlçemiz Mahalle ve Köylerinde AP ile CHP nin aldığı oyları ve İlimiz Aydın ın ilçelerinden alınan kesin sonuçları neşrediyoruz. Aydın Bölgesinde partilerin aldıkları toplu oy sayısı: AP:63.547, CHP:54.185, DP:52.361, CGP:2.035, MHP:2.836, MSP:5.459, TBP: Ekim 1973 seçimleri bütün yurtta olduğu gibi geçtiğimiz Pazar günü ilçemizde de yapılmıştır. İlçemiz ve köylerinde mevcut 8295 seçmenden 5236 seçmen oy kullanmış 152 geçersiz sayılmıştır. İlçe Seçim Kurulu Başkanı Hâkim Mehmet Işık: Her seçimde olduğu gibi muhterem halkımız Pazar günü yapılan seçimlerde de başarılı bir sınav vermiştir. Halkımıza teşekkürlerimi ve saygılarımı sunarım demiştir. Ülkemize ve ilçemize hayırlı olsun. Sonuçlar o yıllarda şehrimizin Adalet Partili yüzünü ortaya koyuyor. 19 Ekim 1973 Cuma, YARALI KÖPEĞİ İKİ ALMAN KIZI AMELİYAT YAPARAK KURTARDI. Güzelçamlı dağlarında domuz avı esnasında azılı bir domuz tarafından yaralanan av köpeğini halkın önünde ameliyat yapan Alman kızları büyük takdir topladılar. Önceki gün Güzelçamlı dağlarında domuz avı yaparken azılı bir domuz tarafından karnından yaralanan av köpeğini iki Alman turisti dün ilçemizde ameliyat etmiştir. Davutlar avcılarından Feridun Yakar, av köpeğini tedavi maksadıyla Kuşadası na getirdiğinde köpeğin hazin durumunu tesadüfen gören ve veteriner hekim olan Dr. Sabine Kleeberg ve Dr. Christa Renker adlı iki genç Alman turisti, köpeği eczaneden aldıkları malzemeler ile ameliyat ederek tedavi etmişlerdir. Sabine Kleeberg tarafından yapılan ameliyata arkadaşı Christa Renker yardımcılık yapmıştır. Eski Pazaryeri Sokağı içinde yapılan köpek ameliyatı kalabalık bir halk topluluğu tarafından izlenmiştir. İki Alman kızının yaptığı bu insancıl hareket büyük memnuniyet yaratmıştır. İş yok güç yok galiba. Kalabalık bir topluluk tedaviyi izlemiş. İşi olanın işine orada? CHP KEMAL YILMAZ A BELEDİYE BAŞKANLIĞI TEKLİFİNDE BULUNDU. Aralık ayının ikinci haftasında yapılacak belediye seçimlerine ilçemiz siyasi partilerinden CHP nin eski Milletvekillerinden M. Kemal Yılmaz ı aday göstereceği sızan haberlerden anlaşılmaktadır. CHP İlçe teşkilatının bu teklifi M. Kemal Yılmaz a önümüzdeki günlerde götürecektir. M. Kemal Yılmaz 14 Ekim günü yapılan milletvekili seçimini kaybetmişti. Bakalım kabul edecek mi? LİSEYE SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENİ TAYİN EDİLDİ. İlçemiz Lisesine Denizli ili Çal ilçesi Baklan Ortaokulu Sosyal Bilgiler öğretmeni İlçemiz Jandarma Komutanlığında görevli Saadettin Çağlar ın hanımı Nevin Çağlar tayin edilmiştir. Halen öğretmenler revaçta. Şimdi artık hangi öğretmen gelmiş, kim gitmiş önemini kaybetti. Tebeşir kokusunun unutulmaya başlaması gibi. 23 Ekim 1973 Salı, SU ŞEBEKESİ İNŞASI ÇOK AĞIR GİDİYOR. Bu şartlar altında- 5 6 senede su şebekesi inşası tamamlanamaz gözüyle bakılıyor- Köstebek yuvasından 4

5 farksız yollara halkımızın tahammülü kalmamıştır. İller Bankası tarafından ihale edilen ilçemiz su şebekesinin inşası çok ağır gitmektedir. Bilindiği gibi eski yer altı şebekesi komple değişecek yeni baştan tesisat döşenecektir. Bu konudaki çalışmalar da Nisan ayında başlamış şehrin bazı yerleri kazılmış bırakılmış, bazı yerlerde kazılan yerlere boru döşenerek örtülmüştür Çok ağır yapılan bu işlerin 5 6 yıldan önce bitmeyeceği görülmektedir. Yarım kalan kanalizasyon şebekesinden sonra şehrin sokakları malumdur. Kanalizasyondan sonra aynı sokaklardan su şebekesinin de geçecek olması halkımızda sokakların daha uzun yıllar çamurdan kurtulmayacağı yönünde endişeye yol açmaktadır. Seçim yatırımıdır. Aralık ayında belediye başkanlığı seçimi var malum. KİRAZLI KÖYÜNDE ATATÜRK FOTOĞRAF VE RESİM SERGİSİ AÇILIYOR. İlçemiz Kirazlı köyünde Cumhuriyetimiz 50. yılı dolayısıyla Atatürk fotoğraf ve resim sergisi açılacaktır. Atatürk ü çeşitli yönleriyle halka tanıtmak için okul müdürü Turgut Erkul başta olmak üzere öğretmenlerin gayretli çalışmaları neticesinde düzenlenen serginin 26 Ekim 1973 Cuma günü saat de yapılacak açılışını Kaymakamımız İsmail Güzeliş yapacaktır 50. yıl programının diğer günlerinde de köyde avcılar arası atış müsabakaları, bazı dallarda gençler arası atletizm yarışmaları at ve eşek yarışları düzenlenmiştir. ŞEHİR KARASİNEK İSTİLASINA UĞRADI. Kış mevsiminin ilk ayını bitirmek üzere olduğumuz şu günlerde ilçemiz karasinek istilasına uğramıştır. Özellikle bu mevsimde şimdiye kadar böylesine görülmemiş karasinek istilası halkımızın huzurunu bozmakta ve şikâyetlere sebebiyet vermektedir. Son günlerde havaların sıcak gitmesi sebebiyle daha da fazlalaşan karasinek haşeresi ile mücadele edilmesi zorunlu hale gelmiştir. İlgililerin dikkatini çekeriz. Kırk yıl sonra bu ayda da görüntü aynı. O kadar ilaçlamaya rağmen. Şehir büyüyünce çöplerde büyüyor. İnsanlarımız gamsız. Ne bulurlarsa torbaya koymadan bidonların yanlarına dahi atıyorlar. Bu arada Ada Sesi nin iki sayısı yok. Kim bilir kimler çöpe attı. Üstüne karasinekler mi kondu? Cumhuriyetin ellinci yılı nasıl kutlandı merak ettim. Ne olursa olsun 90. yıl Kuşadası nda Cumhuriyet coşkulu kutlandı. Hayırlısı. 5

6 Kuyeta Haber CUMHURİYETİN 10.YILINDAN KUŞADASI Cumhuriyetin 10. yılı kutlama törenlerinde at üzerinde Kuşadası protokolü ve Mahmut Esat Bozkurt Cumhuriyetin 10 yılını, Faruk Nafiz Çamlıbel ve Behçet Kemal Çağlar tarafından yazılan ve Cemal Reşit Rey tarafından 1933 yılında bestelenen marş ile hatırlıyoruz. Çıktık açık alınla on yılda her savaştan. On yılda onbeş milyon genç yarattık her yaştan, Başta bütün dünyanın saydığı başkumandan! Demir ağlarla ördük anayurdu dört baştan. Türkiye de Cumhuriyet in ilanından itibaren geçen on yıl Cumhuriyet tarihimizin en önemli ve kritik dönemi idi. Bu dönem, Türkiye de, Atatürk önderliğinde bir yenileşme ve Türk ulusuna yeni bir kimlik kazandırmak çabasının yoğunlaştığı bir süreç olmuştur. Gerçekten, 1923 de devralınan, uzun süren savaşlar nedeniyle harap olmuş, kaynakları kurtulmuş, nüfusu azalmış yokluklar içindeki Türkiye ile 1933 de hukuk ve eğitim sistemini, teknolojisini, sanayisini, tarımını ve ticaretini değiştiren ve geliştiren Türkiye arasında büyük fark vardı. Cumhuriyet in ilanı ile başlayan ve birbiri arkasından getirilen yeniliklerin Türk devlet ve toplum düzeninde on yıl sonunda bu önemli değişikliği yaratması, uygulayıcıların kararlılığının yanı sıra, Türk toplumu tarafından benimsenip sahip çıkmasıyla mümkün olabilmiştir. Buna rağmen Atatürk e göre bu yapılanlar asla yeterli değildi. Onuncu Yıl Nutku nda Yurdumuzu dünyanın en mamur ve medeni milletler seviyesine çıkaracağı sözleriyle Türk inkılâbının çağdaşlaşmaya yönelik hedefini gösteriyordu. Onuncu Yıl Marşı nda da nüfusun on yılda on beş milyona varması ve ülkenin dört bir yanının demir ağlarla örülmesi övünerek anlatılıyordu. Yoğun çabalarla geçen ve bir varoluş mücadelesinin verildiği bu kritik dönemin sonunda Cumhuriyet in 6

7 Onuncu Yılı görülmemiş güzellikte ve coşkulu kutlanması ona çok farklı ve özel bir anlam kazandırmıştır. A- KUTLAMA HAZIRLIKLARI Cumhuriyet in onuncu yılı kutlamalarının benzersiz bir şekilde gerçekleşmesi ve duyulan gururun herkesçe paylaşılmasının ancak devletin bütün hazırlıkları üzerine alması ile mümkün olacağı düşünülmüş ve konu devlet düzeyinde ele alınmıştır. Bu nedenle hükümetin çalışmalarını eksiksiz yürütebilmesi için 11 Haziran 1933 tarihinde Cumhuriyet in İlanının Onuncu Yıl Dönümü Kutlama Kanunu adı altında bir kanun çıkarılmıştır. Onuncu yıl kutlamalarının ülke genelinde, köylere, varıncaya kadar kutlanması hedeflenmiştir. B KUTLAMA TÖREN VE ETKİNLİKLERİ En önemli özelliklerinden biri, bu bayramın üç gün gece ve gündüz tören ve şenliklerle kutlanmasıdır. Ayrıca, O yıla kadar Cumhuriyet Bayramları merkezlerde kutlanırken Onuncu Yıl kutlamaları köyleri de içine aldığından bütün yurdu saran coşku ve heyecan dalgası yaratmıştır. Öncelikle hazırlanan Köy Kutlama Programı çerçevesinde üç gün boyunca köylerde konferans verilmiş ve tiyatro gösterileri düzenlenmiştir. Kutlama Yüksek Komisyonu tarafından hazırlanan ve Köylülere Konferans adını taşıyan kitapçıklar köylere dağıtılmıştır. Bayram süresince, köylerde yaşayan ve Köy Komitesi nce seçilen köylü vatandaşlar, kentte konuk edilip ağırlanmışlardır. Bunlardan bazıları törenlerde katılımcı olarak yer almışlardır. Örneğin Ankara da 600 yaya ve 1000 atlı olmak üzere 1600 köylünün konuk edilmesi için Ankara daki bütün ilkokullar 17 Ekim 1933 tarihinden itibaren 20 gün süreyle tatil edilmiştir. Bu durumun o zamana kadar varlığını koruyan köylü-kentli arasındaki uçurumu kapatmaya yönelik bir davranış olduğu gibi, Cumhuriyet in onlara verdiği efendi liğin sözde kalmadığını göstermekte idi. Cumhuriyet in 10.yılı kutlama programı çerçevesinde civarındaki köye CHF (Cumhuriyet Halk Fırkası) tarafından Türk bayrağı ve Altı oklu CHF bayrağı gönderilmiştir. Bunların dışında hazırlık çalışmaları arasında yayın etkinliklerinin de önemli bir yeri vardır. Cumhuriyet in ilanı ile birlikte Türk devlet ve toplum hayatında başlayan gelişmenin ilk on yılda aldığı yolu anlatabilmek için, Kutlama Yüksek Komisyonu tarafından Rehber Kitap hazırlanmış ve bütün yurttaki kurum ve kuruluşlara dağıtılmıştır Cumhuriyet in Onuncu yıl dönemine özgü olmak üzere, topçu kıtası bulunan yerlerde ve donanmanın belirli gemilerinden Cumhuriyet in Büyük Millet Meclisi ne kabul edildiği 29 Ekim günü saat da 101 adet top artışı yapılmıştır. Onuncu Yıl Kutlamalarında, ilgi çeken diğer bir özellik de, bayram süresince evlerin, sokakların, binaların, caddelerin ve meydanların bayraklarla, afişlerle ve taklarla süslenmesi ve geceleri evler ile binaların ampullerle veya fenerlerle aydınlatılmış olmasıdır. İlginç bir özelliklede, bu bayramda yurdun her yanında bayram törenlerinin yapıldığı bütün meydanlara Cumhuriyet in Meydanı adını verilmesidir. Ayrıca, Toprak Alma Töreni adı altında yapılan anlamlı bir törenle de meydanlardan alınan toprakların birlik ve beraberlerin bir sembolü olarak Ankara ya gönderilmesidir.sonuç; Bütün bu hazırlıkların sonunda Türkiye, Cumhuriyet in Onuncu Yıl dönümünü çok anlamlı ve coşkulu kutlanmıştır. Pek çok özellikleri üzerinde toplayan Onuncu Yıl kendisinden sonra gelen kutlamalara örnek teşkil etmiştir. Onuncu Yıl Kutlamaların en önemli yönü Cumhuriyet in kendini tanıtabilmek fırsatını iyi değerlendirebilmiş olmasıdır. Bayramın ilk gününden itibaren Türk halkı Cumhuriyet Bayramı nı gerek katılımcı gerek izleyici olarak içten gelen bir sevinç ve gururla kutlarken Cumhuriyet e olan inancını ve güvenini göstermiştir. Cumhuriyetin 10.yılı yukarıda bir bölümünü yayınladığımız1 kutlama programı çerçevesinde yurdun dört bir yanında olduğu gibi Kuşadası ve havalisinde de coşku ile kutlanmış, temel atma ve hizmete açma törenleri yapılmıştır. Selçuk, Güzelçamlı, Aziziye, Burgaz, Kirazlı, Tırha, Caferli mektepleri, Davutlar'da üçüncü büyük köprü, kaza merkezinde fenni mezbaha ile çocuk bahçesi, hükümet önünde fıskiyeli havuz ve çeşme ile Soğucak Köyüne ishale edilmekte olan suyun temel atma merasimleri 10. yıl kutlama törenleri çerçevesinde kaymakam Dilaver Argun ve belediye başkanı veteriner Sabri Önder Beyler tarafından halkın coşkulu katılımı ile yapılmıştır. Cumhuriyetin 10. yılı kutlamaları ile ilgili Gücüoğlu ailesinden Sayın Mustafa Küçük ün albümünden çıkan fotoğrafı dergi kapağında kullandık. Bu fotoğraf Kuşadalıların kutlamalara verdiği önem açısından değerlidir. Kutlama törenlerine Kuvayı Milliye nin öncülerinden, Türkiye Cumhuriyetinin ilk İktisat vekili, İzmir Milletvekili Kuşadalı Mahmut Esat Bozkurt da katılmıştır. 2 1 T.C Başbakanlık Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırmaları Merkezi web sayfasından Dr. Nezahat Demirhan ın araştırması 2 Kuşadası nda Cumhuriyetli Yıllar Ali Ergül ün yayınlanmamış araştırmasından. 7

8 Laranili Dostlarla Ayni Sofrada Aile Tarihi KÖKLERİMİN İZİNDE Ahmet Kireç Belediye Meclis Üyesi Kuşadası Yerel Tarih Dergisi nin Şubat-Mart-Nisan 2011 Sayılarında ailemizin tarihini anlatmaya aşağıdaki satırlarla başlamıştım doğumlu babam Mustafa, mübadeleden 7-8 yıl önce 1917 yılında işkence ve kötü muameleden bezerek ailesi ile birlikte Girit ten kaçarak Kuşadası na bağlı Ayasuluğ un (Akıncılar-Selçuk) Şirince nahiyesine geliyor. Devlet kendilerine Abu Hayat bölgesinde beş dönümlük bir incir bahçesi veriyor. Dedem, babaannem, dört erkek bir kız kardeş Türkiye de ilk tapulu mallarına sahip oluyorlar. Bir incir bahçesi kime yetecek? Büyük amcam Gemlik ilçesine babam ise Kuşadası na yerleşiyor. Kendinden önce doğan 12 kardeşi öldüğü için aile büyüklerimiz dedeme Arap adını veriyorlar. Babama da Arapoğlu Mustafa derlerdi. Dedem 96 yaşında tarlada çalışırken vefat ediyor. Ailemin geçmişi ile ilgili bildiklerim bu satırlar ile sınırlı idi. Kuşadası Yerel Tarihi ile ilgili araştırma yapan ve bu çalışmalarını yayınladıkları aylık dergi ile yaklaşık 6 yıldan beri Kuşadalılarla paylaşan dostlarımdan Osmanlı ve Cumhuriyet arşivlerindeki Kuşadası belgelerini temin ettiklerini ve belgeler içinde özellikle Kurtuluş Savaşı öncesi ve sonrasında bölgeye gelen mübadil ailelerin Mübadele ve Tasfiye Talepnamelerinin 1 önemli bir yer tutuğunu öğrenmiş ancak pek fazla da üzerine düşmemiştim. Belgeleri temin eden ve üzerinde ilk incelemeleri yapan dostum Ali Ergül dedemin ilginç adına belgelerde rastlayınca beni aradı ve Girit Kandiye Sancağı Menofaç (Rizo) kazasına bağlı Larani Köyünün yarısının bizim dede malımız olduğu müjdesini verdi. Girit te terk edilen 33 parça malımızın değeri 1927 yılı rayici ile 1800 altın Türk lirası imiş. Lozan Antlaşması sonrasında eski Türkçe olarak düzenlenen ailemize ait tasfiye talebi; Girit Kandiye Sancağı, Menofaç kazası, Larani köyünden gelerek, İzmir sancağı, Kuşadası kazası, Selçuk nahiyesi, Çirkince köyüne yerleşen dedem Hüseyin oğlu Arap Boşinaki tarafından 15 Mart 1927 tarihinde kayıt numarası ile yapılmış. Zanaatı bölümünde ise dedemin kasap ve rençper olduğu yazılı. Tasfiye cetvelinin ilgili bölümünde 33 parça gayrı menkulümüz ile ilgili detaylı bilgiler var. Hudutları belirlenmiş, kimden intikal ettiği ve günün rayici ile ederi kayıt altına alınmış. BABAMIN KÖYÜNDEYİM. Ada da Girit ten gelenlere Kritikos derlerdi. Biz de yeri geldiğinde kendimizi böyle tanımlardık. Ancak şimdi durum farklı idi. Bağları, bahçeleri, evleri, 8 Babamın Köyünde Laranideyim Tasfiye Talepnamesinden Bir Sayfa 1 MÜBADELE VE TASFİYE TALEPNAMELERİ NEDİR? 30 Ocak 1923 tarihinde Lozan antlaşmasının mübadele kısmın imzalanmasını ve mübadeleye tabi tutulacak olanların belli olmasını müteakip geride bırakılacak taşınmazların belgelenmesi zorunluluğu ortaya çıktı. Kimin ne kadar taşınmaz mal varlığı, tapusu varsa belgelenmeliydi ve bu belgelerin kurulan Muhtelit Komisyonlar tarafından tasdik edilmesi gerekiyordu. Asıl amaç anlaşmadaki taraf hükümetlerin düzenlenen bu talepnamelere göre terk edilen ülkede ne kadar mal varlığının bırakıldığının belgelenmesi ve bu belgelerin toplam değerlerinin hesaplanması sonucu ortaya çıkacak alacaklı veya borçlu duruma göre karşı taraftan ne kadar talep edileceğinin belirlenmesiydi. İşte mübadeleye tabi tarafların bu taşınmaz mal varlıklarını gösteren belgeler kısaca mübadil tasfiye talepnamesi olarak adlandırılmıştır. Mübadil Tasfiye Talepnameleri 4 nüsha olarak düzenlenmiş olup,1 nüsha talepnameyi düzenleyen yerel resmi dairede, 1 nüsha tasfiye işlemini yürüten Muhtelit Komisyonu na, 1 nüshası mübadilin göç ettiği memleketin hükümetine, sonuncusu ise mübadilin kendisine verilmiştir. Belgenin birinci sayfasında: Kayıt numarası ve kayıt tarihinden sonra İhtar başlığı altında eshab-ı müracaatın yanlış veya mübalağalı beyanname vermesi durumunda kendi zararına olacağı belirtilmiş ve dilekçe sahibinin kimlik bilgilerine geçilmiştir.müstedinin (müracaat sahibi) hüviyeti başlığı altında sıra ile: İsim ve pederinin ismi, Memleketi (livası, kazası, şehri, karyesi), Halen sakin bulunduğu mahal ( livası kazası, şehri, karyesi), Sanatı 2. ve 3. sayfalarda: Mübadilin bulunduğu yerdeki emval-i gayri menkulesine ait bilgileri ihtiva eden ve 9 sütundan oluşan bir cetvel bulunmaktadır.

9 Larani Köy Nüfus Defterini İncelerken tarlaları ile köklerimi Girit Kandiye Sancağına bağlı, Menofaç nahiyesinin Larani Köyünde bulmuştum. Daha da ilginç olanı Giritliliğimizin yanına bir de Boşnaklık rengi eklenmişti. Tüm bu bilgiler ışığında bir an önce dedelerimin yaşadığı yerleri görmek, onların soluduğu havayı solumak, içtikleri suyu içmek, doğduğu topraklara ayak basmak istiyordum. 23 Ekim 2013 Çarşamba günü İzmir-Atina üzerinden Girit yolundayım. Arkadaşım Erdoğan Elçi bana eşlik ediyor, çünkü o da bir Giritli ailenin torunu. Heyecan dorukta! Girit Heraklion hava alanında bizi bu keşifte en büyük destekçilerimiz Nihat Kasap ve yol arkadaşımız Eva karşıladı. Nihat ve eşi Nebahat Hanım Girit-Heraklion da ev kiralamışlar, orada oturuyorlar ve yöreyi iyi biliyorlar. Bu sebepten ben de onlar oradayken gitmek istedim. Kendileri daha önce eşiyle birlikte yaptıkları bir Girit gezisinde babamın köyü LARANİ' yi ziyaret etmişler. Bu köyün bazı sakinleri ile tanışmışlar, bu yüzden de orayı birkaç kez daha ziyaret etmişler ve dostluklarını geliştirmişler. Ben kendilerine köyün adını söylediğimde çok şaşırdılar çünkü tesadüf dediğin de bu kadar olurdu. O akşam Nihat Beyler kiralamış oldukları evde dostları Eva ve Harula hanımlarla bizi ağırladılar. Yemekten sonra otelimize yerleştik. Otel sahibi güler yüzle bizi kapıda karşıladı. Kendisi de Erdoğan Elçi gibi mimar ve adı Kostas olan bir turizmci idi. Ertesi gün yol arkadaşlarımız gelip bizi aldılar ve Larani ye doğru yola koyulduk. Bir saat sürecek yolculuğumuz boyunca heyecandan nasıl kıvrandığımı anlatamam! Nihayet köy göründü, hemen girişte durup fotoğraflar çektik. Köy 90 haneli ve 350 nüfuslu bir yer. Babamın, köyün yarısı bizimdi derken ne demek istediğini şimdi daha iyi anlıyorum. Çünkü kayıtlarda 33 adet tarla, zeytinlik, ağıl ve ev olduğu görülüyor. Türkler buradan ayrılalı 90 yıl olmasına rağmen evleri hala boş. Ancak üç-beş tanesini köylüler yıkmadan restore ederek oturmaya başlamışlar. Köyün muhtarı eğer istersem bana da bir ev verebileceğini söyledi, önce şaka yapıyor sandım ama ciddiymiş! Yaptığımız köy içi gezisinde dedemler zamanında köydeki Müslümanların dini ibadetlerini yerine getirdikleri camiyi gördük, içine girip dua ettik ve caminin bahçesinde bulunan çeşmeden tıpkı babam ve atalarım gibi biz de aynı sudan içtik. Tabii tahmin edeceğiniz gibi cami şu anda bir Ortodoks kilisesine dönüşmüş. Türklerin tamamının göçünden sonra caminin minaresini yıkıp kendilerine kilise yapmışlar. Ayrıca köyün içinde bulunan Müslüman mezarlarını kaldırıp oraya da yeni bir kilise inşa etmişler. Hemen girişimizde geleceğimizi bilen köyün muhtarı ile köyün ileri gelenlerinden Zahari Bey, onun komşuları ve köyün en yaşlısı Eleni Hanım bizi sevecenlikle karşıladılar, evin hanımı ve kızları hemen mutfağa girdiler, evde ne varsa masaya yığdılar. Yedik içtik göçü konuştuk bu arada muhtar bir sürpriz yapıp 1830 yılından beri köyde doğup büyüyen kişilerin nüfus kütük defterini getirdi. O anda o kadar kişi içinde bizim kayıtları bulmak mümkün olmayacağı için defteri alabileceğimizi, kayıtları bulduktan sonra geri verebileceğimizi söyledi. Hem bu sayede tekrar oraya gitmek için bahanem olacaktı! Gösterdikleri itimat inanılır gibi değildi. Tabii ki bunda Nihat Kasap ve arkadaşlarının payı büyüktü. Dönme vakti geldiğinde bu işin en zor kısmının dönüş olduğunu anlamakta gecikmedik, Eleni Hanım boynuma sarıldı, bırakmıyor sen burada kal ben gideyim diyor, benim yurdum orası diyor. Larani bir Türk köyü olduğu için Türkler buradan Türkiye ye göçünce buraya Türkiye den, bilhassa Urla dan gelen Rumlar yerleşmiş. Girit Rumları onca yıl geçmesine rağmen Türkiye den göç eden Rumları hala Türk olarak görüyor. Burada yaşayanlar da vatanları olarak Türkiye yi işaret ediyorlar. Aradan geçen 90 yıl mübadillerin özlemlerinden bir şey kaybetmediklerini gösteriyor, çektikleri türlü sıkıntılar ise anlatmakla bitmez. Eleni Hanım eğer bana Urla dan toprak getirme sözü verirsen seni bırakırım dedi. Tamam dedim söz verdim ve o halde bana bir poşet bulursanız babamın mezarı için ben de kendi doğduğu topraklardan bir avuç götürmek istiyorum dedim. Eleni Hanım 84 yaşında olduğu halde hemen fırladı ve bir poşet toprakla geri geldi! Ben 3 yıl önce gemiyle geldiğimde Heraklion'dan toprak almış ve babamın mezarına koymuştum, ama bu defaki kendi toprağıydı. Düşünebiliyor musunuz, babam burada doğmuştu, çocukluğunu ve ilk gençliğini yaşadığı bu topraklarda 17 yılını geçirmişti, belki benim bu defa getirdiğim defalarca bastığı kendi köyünün toprağı idi! Gönlümüz geride babamın doğduğu köyde, yola koyulduk. Onlar Türkiye'den göç eden Rumlardı kardeşleri gelse ancak böyle karşılarlardı. Heraklion'a dönüşte ve Girit'te çok güzel anılarımız oldu, konuştuğumuz her Giritli için ilgi odağı olduk ama bunları ayrı bir yazıda anlatmak istiyorum. Elveda Girit yerine hoş bulduk Girit diyorum! 1900 yılında Larani'de doğan babam Mustafa Kireç 4. sayfa: Bu sayfada müstedinin (müracaatçının) terk eylediği emlak-ı menkuleye ait olan cetvel ( cetvel- B) bulunmaktadır. Bu cetvel mübadile ait Eşya-i beytiyye (ev eşyaları) altın Türk lirası üzerinden mecmu kıymeti- Hayvanat (adedi, cinsi, altın Türk lirası kıymeti 5. sayfa: vekaletname Komisyon nezdinde kendilerini temsil ve hukuklarının müdafaası için verilen vekaletname ( kimi mübadiller için ihtiyaç duyulduğunda) Ek sayfa: Müsadere edilen emlak beyanı. Yunanlılarca daha önce müsadere edilen (varsa)mallarını (belgelemeleri halinde) gösterir belge. Müsaderenin hangi tarihten itibaren (a) ve (b) cetvellerinde irade olunan emvallerin hangi tarihte müsadere edilmiştir. Müsadere edilen bu emvallerin seneleri zarfındaki varidat-ı senevisi miktarı ne idi (a) cetveli mucibince. Altında tasdik tarihi ve imam, muhtar ve azalardan oluşan tasdik heyeti imza veya mühürleri bulunmaktadır. Bin lira karşılığı bin Reşat altın idi. ''Türk kağıt paraları içinde en kıymetli olanı eski harflerle basılmış, 1927 yılı sonunda piyasaya verilmiş birinci emisyon bin lirasıdır. Bin lira, o zaman çok büyük bir para idi. Onun muadili olan bin Osmanlı Lirasının karşılığı bin Reşat altınıydı yılında tedavüle çıkan bin lira, o zamanlar evler, hanlar, hamamlar alınabilecek alım gücüne sahip bir paraydı. 9

10 Gezi Notları GÜCÜOĞLU AİLESİ Mustafa Küçük Yerel tarih dergisinde Kuşadası nın aileleri ile ilgili yazılar yayınlandığında, ben Mustafa Küçük olarak bu konuya katkım olsun diye bu yazıyı hazırladım. Bu konuda aileleri tanıtan yazı ekibi ile hizmeti geçenleri kutluyorum. Kuşadası nda çok hatıralarımız var. Aile büyüklerimiz ile görüşmeleri ve yaşadıklarımızı dile getireceğim. Gücüoğlu ALİ dedemizi şu anda yaşayanlardan hiçbirimiz tanımıyoruz. O tarihlerde Gücüoğlu Ali kereste ticareti yapmakta olup dükkânı da nalbantlık yapılan bir hanmış. Gücüoğlu Ali dedemizin 5 çocuğu olmuştur ve isimleri; Nazmi, Hatice, Mustafa, Mehmet ve Mukaddis dir. Nazmi Amca ve Hatice Halanın ömürleri kısaymış ve erken yaşta vefat etmişler. Mehmet Amca ve Mukaddis Hala Gücüoğlu Ali nin 3. hanımından olmuş olan çocuklarıdır. Bunları çocuk yaşındayken tanıdım. Gücüoğlu Ali Dedemin oğlu Mustafa Küçük dedem Fadime nenem ile evlenmiş. Fadime Nene ile Mustafa Küçük Dedem aynı zaman da kardeş çocuğudur. Fadime Nenemin Babası helvacıymış. O zamandan kalmış olan bakırdan helva kazanını çocukluğumdan çok net olarak hatırlamaktayım. Fadime Nenem sağ iken aile büyüklerinden hiç söz etmediği için kardeşleri dışında bilgiye sahip değiliz. Gücüoğlu Mustafa Küçük Dedemin çok mal varlığı varmış, aileden çok zenginmiş ve çok şık giyinirmiş. Gözlüklerinin çerçeveleri ve ayakkabılarının bağcıklarının uçları altındanmış. Gücüoğlu Mustafa Küçük ün 3 çocuğu oluyor. İsimleri doğum tarihlerine göre sırasıyla Şükrü Küçük, Ahmet Küçük ve Hatice Küçük (Evlilik sonrası Ünal soy ismini aldı.). Gücüoğlu Mustafa Küçük baba mesleği olan Kerestecilik ve nalbantlık işini devam ettirdi. Kahramanlar Caddesindeki dükkânında çevresiyle iyi geçinen, sert mizaçlı ve çevresinde dürüst olarak tanınan bir esnaftı. O zamanki çarşı esnafına baktığımız zaman, gerçekten çok iyi ve dürüst insanlar vardı. Hepsi ayrı ayrı dürüstlük 10

11 Gücüoğlu Mustafa Küçük abidesiydi. Dükkânlarının kapısını kilitlemeye ve kapatmaya gerek duymadan gün içerisinde işleri için dükkânlarından ayrılıp dönerlerdi. Kimse onlar yokken dükkânlarından bir şey almaz, alırlarsa da parasını tezgâha bırakırlardı. Nur içersinde yatsınlar. Dedem Mustafa Küçük ü ben doğduktan bir yıl sonra kaybetmişiz. Kendisini ancak resimlerden tanıyor ve hatırlıyorum. Gücüoğlu Mustafa Küçük çocukları Hatice Küçük ( Ünal ) : Hatice Küçük halam, Kuşadası nın ilk araba kullananı olan Burhan Ünal Bey ile evlenmiştir. 3 çocuğu olmuş ve çocuklarının isimleri sırası ile Nigar Ünal (Özazman), Selahattin Ünal ve Muzaffer Ünal ( Varlı ) dir. Hatice Ünal halam erken yaşta vefat etmiştir. Çocuklarından Nigar Ünal, Özazman ailesine gelin gitmiş ve Kuşadası nda vefat etmiştir. Selahattin Ünal da Şehir Tapu kadastrosunda çalışmış ve Nazilli ye yerleşmiştir. Muzaffer Ünal da Varlı ailesine gelin olarak gitmiş ve halen Kuşadası nda yaşamaktadır. Ahmet Küçük: Ahmet Küçük amcam Selçuklu Saatçi Fahri Efendi nin kızı Refika Kolbaşı ile evlenmiştir. Ahmet küçük ün 3 çocuğu olmuştur. İsimleri sırasıyla Nurcivan Küçük ( Kutucu ), Sabite Küçük ( Kuvent ) ve Fatma Küçük tür. Ahmet Küçük ün ömrü de Hatice Küçük (Ünal ) gibi kısa olmuştur ve erken yaşta kaybedilmiştir. Nurcivan Küçük ( Kutucu ) İbrahimaki nin torunu rahmetli Tabak Tuğrul Kutucu ile evlenmiştir ve halen Kuşadası nda yaşamaktadır. Sabite Küçük (Kuvent) İzmir Devlet Su İşlerinde çalışan Kaya Kuvent ile evlenmiştir ve İzmir de yaşamaktadır. Fatma Küçük, Ahmet Küçük ün 3. çocuğudur ve İzmir de yaşamaktadır. Şükrü Küçük: Gücüoğlu Mustafa Küçük ün en büyük çocuğudur ve babamdır. Kuşadası nın eşrafından İbrahimaki nin torunu Şerife Kutucu ile evlenmiştir. Şükrü Küçük ün 4 çocuğu vardır. İsimleri doğum tarihlerine göre ; Nuran Küçük ( Uygun ), Mustafa Küçük, Nuray Küçük ( Ergüder ) ve Nazmi Küçük tür. Nuran Küçük ( Uygun ) : İstanköylü Tabak Ali ustanın oğlu Kadastro Fen Memuru olan rahmetli Faik Uygun ile evlenmiştir. Aydın da yaşamaktadır. Mustafa Küçük: Sökeli Müftüler ailesinden Ali Murteza Gezerler in Ahmet Küçük kızı Hayriye Gezerler ile evlendim. Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Matematik Astronomi Bölümünü bitirdim. Meslek hayatıma Bitlis lisesinde Matematik öğretmeni olarak başladım. Bitlis lisesinden sonra Diyarbakır Eğitim Enstitüsünde ( şimdiki eğitim fakülteleri ) matematik öğretmenliğine devam ettim. Diyarbakır Eğitim Enstitüsünden sonra İzmir Özel Türk Kolejinde öğretmenliğe 32 yıl daha devam ettim ve emekli oldum. 32 yıllık çalışma sürem boyunca İzmir Özel Türk Koleji Fen Lisesi bölümünü açan öğretmenler arasında bulundum ek olarak da 11 yıl Matematik Bölümü Zümre Başkanlığı yaptım. Halen yaz aylarında Kuşadası nda ve kış aylarında da İzmir de yaşamaktayım. Nuray Küçük ( Ergüder ): Sökeli Ergüder ailesinden çiftçi Ertuğrul Ergüder ile evlenmiştir ve Söke de yaşamaktadır. Nazmi Küçük: Çorumlu Kalelioğlu ailesinden Serhat Kalelioğlu ( Küçük ) ile evlenmiştir. Konya Eğitim Enstitüsünü bitirmiştir ve Türkiye nin çeşitli illerinde öğretmenlik yapmıştır. Şuanda emeklidir. Yazın Kuşadası nda kışın İzmir de yaşamaktadır. Şükrü Küçük 11

12 Osmanlı Arşivinde Kuşadası-Selçuk OSMANLI ARŞİVLERİNDE EFES KAZILARI-4 Ali Can Tarih Öğretmeni - Efemerist HR. TO, 260 / 99 Ayasluğ da [Selçuk, İzmir] İngiltereli Mösyö Vod un [John Turtle Wood] kazı çalışmalarına devam etmesine müsaade edilmesinden dolayı İngiltere Sefareti nin Hariciye Nezareti ne gönderdiği teşekkür yazısının tercümesi. (30 Mayıs 1883) 12

13 HR. TO, 248 / 48 Ayasluk ta [Selçuk, İzmir] yapılacak eski eser kazı çalışması için verilecek ruhsatın 1874 senesi başlangıcından 1875 senesi haziranının sonuna kadar on sekiz ay uzatılmasının uygun olacağı ve bu süre sonunda yeni bir uzatmaya ve ruhsat yenilenmesine gerek kalmayacağı hakkında İngiltere Sefareti nden Hariciye Nezareti ne gönderilen yazının tercümesi. (28 Ağustos 1873) 13

14 Gezginlerin Kaleminden Kuşadası / 26 SUTHERLAND DÜŞESİ ELİZABETH MARY LEVESON-GOWER İN 1841 YILINDAKİ KUŞADASI GÖZLEMLERİ sedatonaranea@hotmail.com Sedat Onar Araştırmacı Kitabın Adı : Narrative of a Yacht Voyage in the Mediterranean: During (Cilt 2) ( Yılları Boyunca Akdeniz deki Yat Yolculuğunun Öyküsü ) Yayınevi : John Murray, Londra Yazar : Elizabeth Mary Leveson-Gower Grosvenor Westminster Londra Kitabın Basım Tarihi : 1842 Elizabeth Mary Leveson Kuşadası nın akşam serinliğinde balkonunuzda oturmuş limanı seyrediyorsunuz, limanda veya açıkta demirlemiş ışıl ışıl yatlar, yakamozların arasında nazlı nazlı sallanıyorlar. İçlerinde kimler vardır, merak ediyorsunuzdur. Kimi zaman imrenerek, kimi zaman hasetle baktığımız o pahalı teknelerin içindekiler belki de gazetelerden televizyonlardan tanıdığımız ünlü biridir, falanca ülkenin prensidir, filanca ülkenin şeyhidir. Bundan tam 172 yıl önce de Kuşadası Limanı na o sıralar İngiltere nin en aristokrat ailelerinden, bir sürü soyluluk sıfatına nail olmuş, güzelliği dillere destan bir düşes geliyor. Tıpkı günümüzde gelen dünyaca ünlü şahsiyetler gibi. Sutherland Düşesi Leydi Elizabeth Mary Leveson-Gower Nasıl günümüzde kimin geldiğinden kimsenin doğru dürüst haberi olmuyorsa; büyük olasılıkla o sıralar Kuşadası Ağası olan zevatın da düşesin gelişinden haberi olmamıştır. Zira düşes hatıralarını naklederken her konuyu anlattığına göre eğer o sıralar Kuşadası nın yöneticisi olan şahısla görüşmüş olsa idi bunu hatıralarında naklederdi. Kuşadası Limanı o dönemde adeta yabancı konsolosların insafına terk edilmiş durumda. Anladığım kadarıyla o tarihte Limandaki giriş-çıkışları konsoloslar veya yabancı tüccarlar ayarlıyorlar. Elizabeth sonradan değil, doğuştan aristokrat bir aileye mensup; babası Sutherland Dükü tarihinde İskoçya nın Edinburg yakınlarındaki Leven Lodge de doğmuş. Eğitimini Edinburg ve Londra da tamamlamış. Aynı dönemde ailesinin tamamı tifo salgınından ölünce büyük bir sarsıntı yaşamış. Ancak ailesinden kalan çok fazla miktardaki arazileri başarılı bir şekilde idare etmiş ve bu yolla servetini büyütmüştür. 20 yaşında Staffort Markisi ile bir evlilik yapmış, ancak Marki evliliklerinin ilk yılında terk-i dünya edince Düşes Elizabeth e çok büyük bir miras daha kalmış. Düşes eşi ile iki defa büyük seyahate çıkmıştır. Birinci seyahatini 1827 yılında İsveç, Norveç ve Rusya ya yapmış bunu gezi günlükleri olarak yayınlamıştır. İkinci seyahatini ise Akdeniz ülkelerine yapmış ve bunu da Narrative of a Yacht Voyage in the Mediterranean: During ( Yılları Boyunca Akdeniz deki Yat Yolculuğunun Öyküsü ) başlığı altında iki cilt olarak yayınlamıştır. Düşes Elizabeth 1891 yılında vefat etmiştir. Sutherland Düşesi Leydi Elizabeth in Kuşadası anlatımlarında en dikkat çekici husus, düşesin limanda karaya çıkmasından itibaren Kuşadası nda bulunan bir yardımcı konsolosun otoritesi ile ilgili olan husustur yılında Kuşadası Limanındaki pek çok faaliyetin yardımcı konsolosların himayesinde yapıldığı ve Türk yetkililerin limanın denetimini bıraktığı anlaşılmaktadır. Kısmi olarak ilginizi çekeceğini düşünerek Leydi Elizabeth in seyahat notlarını aktarıyoruz. Ay battıktan sonra gece yıldızların altında çok berrak bir şekilde akıyordu. Gece 2 de rüzgâr hafiflemeye başladı. Bu nedenle gece saat 3 civarında Sakız Adası nı geçerken biraz durmak zorunda kaldık. Rüzgâr daha sonra yeniden şiddetlendi. Buna rağmen biz sabaha karşı 4 e kadar yelkenlerimizi açmadan bekledik. Ana yelkeni rüzgârla doldurduktan sonra harekete başladık. Dalgaların da yardımıyla Sakız Boğazından çıkmaya başladık. Sabahın 5 inde boğaz çıkışındaki adalar görüldü ve Blanco Burnu nu(çeşme Yarımadasının güneyindeki burun) döndük. Saat 10 dan itibaren sağlam bir rüzgârda ve çok güzel bir havada yolculuğumuza devam ediyorduk. Scala Nuova ya doğru dümen tutmaya başlamıştık. Güzel bir havada adalar arasındaki yolculuktan daha güzel bir şey yoktur. Ancak aniden karadan bize doğru geldiğini tahmin ettiğimiz şiddetli bir fırtına çıktı. Gece boyunca fırtınanın şiddetli gürültüsünü dinledik. Bir ara ana kabindeki sallanan lambalardan biri yere düşünce karmaşa daha da arttı. Gecemiz gereğinden fazla tatsız geçmişti. Akşam saat 7 sıralarında Kuşadası Limanına ulaştık. Yedi kulaç derinliğinde Scala Nuova ile Türklerin Koosh Adassy dedikleri ada arasında küçük limanda demirledik. Çok iyi bir demirleme yeriydi ama yine de dalga tutuyordu. Scala Nuova kenti küçük bir koyun dibindeki bir dağa yaslanmış çok şirin bir yer. Çok eski surlar kentin Türk ve Rum mahallelerini birbirinden ayırır. Rum Mahallesi kısmen yanmış, çıplak bir tepe üzerine kurulmuş. Buna rağmen mahallede yeşil bahçeler ve yeşil alanlar hala var. Kitap Kapağı 14

15 Gower Grosvenor Westminster Biz demirledikten sonra, erzak teminin için buradaki yardımcı konsolos M. Alexacchi ile bir sözleşme yaptık. Ayrıca ertesi gün bizi Efes ten iki at ile alması konusunda anlaştık. Bu bölgelerde akşam güneşi tıpkı büyük bir ateş topu gibi gözüküyor. Işınların söndüğünde soluk renklerin hiç biri yoktu, Alacakaranlık çiylerinin öfkesi de yoktu, Savaşın hedefindeki kızıl güneşle, O koynunda yanarken acele ile, Boyar kanlı ışık ile geniş dalgaları, Sonra batar ve her şey gecedir. BÖLÜM 5 Senin kentin hüzünlü bir kent midir? Ya taht ın? Nerede senin vahşi çölüne diktiğin yalçın kayalar? Heber 30 Haziran- Daha sabahın erken saatleri olmasına rağmen termometre gölgede 28 dereceyi gösteriyordu. Son birkaç gün bundan daha az bunaltıcı sıcaklık olmuştu. Tekne kayıtlarına göre bundan birkaç gün önce güney-batıdan esen bir sıcak rüzgâr böyle bunaltmıştı, ama buradaki sıcaklık daha kavurucu idi. Biz Efes seferimiz için altıda karaya ayak basabileceğimizi tahmin etmiştik. Ama dokuzda karaya ayak basabilmiştik. M. Alexacchi ile sahilde buluştuk. Kayalara oyulmuş basamaklara yanaşıp, çabucak karaya çıktık. Burada ahşaptan yapılmış bir kameriyeye benzeyen bir yerde asmalar tavandaki çatlaklar arasından dolandırılarak gölgelik yapılmıştı. Ardından bizi dimdik merdivenlerin bulunduğu dar bir sokağa soktu ve bu sokağın başında yardımcı konsolosun ikametgâhı olan eve girdik. Evin içine dik birkaç basamaktan inerek girebilmiştik. Düzensiz küçük bir binaydı. Ön tarafı tamamen denize cumba yapmış haldeydi. Eyerlerimiz kısa sürede hazırlanmıştı. Benim için yüksek önlü Türk eyeri ayarlanmıştı. Ama ben diğerlerinden tercih ediyordum. Daha sonra yola çıktık. Biz iki kişiydik. Ama kafilemizde konsolosun oğlu, bir rehber ve bir de Türk vardı. Efes e giderken sanki biz onların bir parçasıydık. Taş döşeli merdivenlerin bulunduğu sokaktan içinden tahıl, kuru meyve ve iyi sebzeler tedarik edebileceğimiz küçük bir çarşının bulunduğu caddeye çıktık. Deniz tarafındaki surların bulunduğu kale kapısına doğru yürüdük. Uzun sahil boyu çok güzeldi. Sahil bir yolla ayrılmıştı. Diğer tarafta tahıl, sebze, pamuk, nar bahçeleri ile üzüm bağları ve diğer tarlalar uzanıyordu. Bazı tarlalarda develer otlanıyordu. Daha sonra dik bir yokuşa tırmandık. Denizin içine doğru bir burun oluşturmuş yarımada diyebileceğimiz üzerinde üzüm bağları ve ekili alanlar olan bir yeri geçtik. Çalılıklarla ve içinde sayamayacağımız kadar farklı çiçeklerin yetiştiği bir vadiye girdik. Buradaki dar yolda kente yük taşıyan iki ayrı deve katarı ile karşılaştık. Burada üzerinde yabancı görünümlü kadın ve erkekten oluşan figürleri ile pişmiş toprak kaplar bulduk. Ancak hangi döneme ait olduğundan emin olamadık. İki tane genç deve gördük. Her zaman olduğu gibi ikisi de çirkinlerdi. Develerin yavrularını bile şeytani bir iğrençlikte bulurum. Çekiciliklerini arttırmak için o gudubet sesleri ile birden anırmaya başladılar. Ancak bizim atlarımız hiç tepki vermedi. Çünkü her tarafları sinek ordularıyla kaplanmış ve onlarla mücadele ediyorlardı. Atlarımız zeminin müsait olmasına bağlı olarak kimi zaman eşkin, kimi zaman tırısa kalkarak mükemmel bir şekilde gidiyorlardı. Yolun bir bölümüne kaygan taşlar döşenmiş olduğu için emniyet ve güvenle gidebilmek oldukça güçtü. Yolumuz üzerindeki develeri geçtikten sonra küçük ama bir o kadar şirin olan her tarafı çayırlarla kaplı olan bir vadiye girdik. Burada gezgin kabileler çadır kurmuşlar, çadırlarını evleri gibi kullanıyorlardı. Yere çakılmış birkaç kazığa bağlanmış, çatısı dışında her tarafı açık çadırlarda kalıyorlardı. Sahipleri yerlere sermiş oldukları kilimleri ve diğer yüklerinin üzerlerinde uzanmış yatıyorlardı. Yan taraflarında sahip oldukları oldukça besili hayvanlardan oluşan büyükçe sürüleri vardı. Vadiden sonra küçük bir dereyi geçtik. Ardından büyükçe dalgaların dövdüğü sahile ulaştık. Dalgalar kimi zaman kumsalın iç kısmına kadar vuruyordu. Gül renkli zakkum çalılıkları, beyaz renkli mersinler uzaktan parlıyorlardı. Her tarafı kaplayan dağ gülleri ve diğer küçük bin bir türlü çiçek burayı cennete çevirmişti. Ağaçların altında kendi haline bırakılmış iki serin pınarla karşılaştık. Bir tanesi büyük Amiral Tahir Paşa nın satın aldığı bir köyün yakınındaydı. Kendimizi tazelemek için pınar başında mola verdik. Taş döşeli yoldan rotamızı değiştirmeden iniş ve yokuşlardan yolumuza devam ettik. Adeta merdivenlerden çıkıyormuşuz gibi sarsılıyorduk. Kimi yerde sivri uçlu kayaların arasından birerli sıralarla geçiyorduk. Bu tip bir uygulamayı İngiltere de yaya yürüyüşçüler için düşünmek gerekir. Bence çok elverişli olur. Atlarımız bir uçurumun kenarından dikkatlice geçtiler. Geçerken adımlarını düşünerek attıkları belli oluyordu. Çıktığımız tepe Scala Nuova ya sekiz kilometre mesafede bir tepeydi. Burası bizim için bir dönüm noktasıydı; aşağıda muazzam güzellikte Cayster Ovası (Pamucak tan Efes uzanan alan)görünüyordu. Aşağıdaki bataklığın her yerinde kümeler halinde tarihi eserler olduğu anlaşılıyordu. Nehir in üzerinden esen hafif rüzgâr nehrin her iki yakasını da kaplayan sazlıklardan denize kadar ulaşıyor, her tarafı adeta süpürerek temizliyordu. Büyük ve zengin bir kent olan Efes in şimdi her tarafı kumdan bir bataklıkla çevrilmiştir. Acaba Efes denizin kenarında olduğu mutlu günlerini arıyor mu bilemem? Ova şu anda berbat ve kaderine terk edilmiş durumda, ancak her tarafı yeşillikler içinde ve her tarafında tarım yapılmaya başlandığında kendine gelecektir. Seyyahların notlarının bu bölümünde Efes antik kenti anlatılmaktadır. Kafile Efes i gezerken Kuşadası nda bıraktıkları tekneleri de Pamucak açıklarına gelmiş ve seyyahlarımızı buradan alıp Sisam a doğru devam etmişlerdir. 15

16 Kurumların Tarihi DOKSANLI YILLARDAN GÜNÜMÜZE KUŞ-ATAK BELEDİYELER BİRLİĞİ VE ÇEVRE PROJELERİ : Dr. Ayşe Günbey Şerifoğlu Kimyager Bölüm - 3 KUŞADASI BÖLGESEL KATI ATIK YÖNETİM SİSTEMİ PROJESİ VAHŞİ DEPOLAMA ALANLARININ REHABİLİTASYONU KUŞADASI-Keklicek ve Aldaşgediği, SÖKE-Karasuluk, DAVUTLAR-Taşlıbelen, GÜZELÇAMLI-Karadere Ülkemizde her yıl 22 milyon tona ulaşan katı atığın orman alanlarına, dere yataklarına, deniz kıyılarına boşaltıldığı ve bunun sonucunda yer altı suyu kirlenmesi ve hava kirliliği başta olmak üzere birçok çevresel soruna yol açıldığını göstermektedir. Ülkemizin Avrupa Birliği (AB) uyum sürecinde çevre alanındaki mevzuat uyumlaştırma ve uygulamaya dönük yükümlülüklerini karşılayabilmesine destek sağlamak amacıyla, gerekli kurumsal kapasitenin oluşturulmasına yönelik "Türkiye için Çevre Alanında Kapasite Geliştirilmesi" projesinin ilk bileşeni olan "Yüksek Maliyetli Çevre Yatırımlarının Planlanması - EHCIP" alt projesi, Çevre ve Orman Bakanlığı koordinasyonunda, yürütülmüştür. Bu çerçevesinde gerçekleştirilen Kuşadası Bölgesel Katı Atık Yönetimi Projesi kapsamında ihalesi yapılan işlerden bir tanesi de eski çöp depolama alanlarının rehabilitasyonudur. Rehabilitasyon işleri MFİB tarafından yapılan ihaleyi kazanan AKELİ-RUTO-NVS konsorsiyumu tarafından AB standartlarına göre 2009 yılında tamamlanmıştır. İhale bedeli ,37 Avro dur. Eski Çöp Sahalarının Rehabilitasyonu İhale Sözleşmesi kapsamında yapılan işler 5 adet Eski Çöp Sahasının Rehabilitasyonu Ambalaj Atıklarını Ayırma Tesisi Tıbbi Atık Sterilizasyon Tesisi Özellikle çevre ve halk sağlığı açısından çok büyük önem arz eden Kuşadası nda Aldaşgediği ve Keklicek, Söke Karasuluk, Davutlar Taşlıbelen, Güzelçamlı Karadere olmak üzere bir pasif, dört adet aktif Eski Çöp Sahalarının Rehabilitasyonu ve iyileştirilmesi yapılarak büyük bir çevre sorununun da önüne geçilmiştir. Rehabilitasyonu yapılan olan eski çöp döküm sahaları ve alanları aşağıdaki gibidir; İSİM ALAN (m 2 ) Kuşadası Aldaşgediği 36,500 Kuşadası Keklicek 41,900 Söke Karasuluk 31,500 Davutlar Taşlıbelen 26,200 Güzelçamlı Karadere 14,100 REHABİLİTASYON ÇALIŞMALARI :Rehabilitasyondan Önce Çöp Döküm Alanları (Kuşadası- Söke- Davutlar- Güzelçamlı) Davutlar Davutlar Keklice Keklice Keklice Keklice Söke Söke 16

17 REHABİLİTASYONDAN SONRA Davutlar Güzelçamlı Güzelçamlı Keklicek Keklicek Keklicek Söke Söke AMBALAJ ATIKLARI AYIRMA TESİSİ : Kuşadası Geri Dönüşüm Tesisi içinde inşa edilen Ambalaj Atıkları Ayırma Tesisi, ikili poşet sistemi uygulamaya konması ile birlikte işletmeye alınmıştır. Böylece kaynağında evsel organik atıktan ayrı toplanan ambalaj atıkları tesiste cinslerine göre ayrılarak ekonomiye geri kazandırılmaktadır. Kapasite: Minimum 2 ton/saat Ambalaj Atıkları Ayırma Tesisi Personeli Ambalaj Atıkları Ayırma Tesisi Ambalaj Atıkları Ayırma İşlemi Ambalaj Atıkları Ayırma Tesisi Personeli TIBBİ ATIK STERİLİZASYON TESİSİ : Sağlık kurum ve kuruluşlarında oluşan tıbbi atıkların bertaraf edilmesi için kurulan bir tesistir. Sterilizasyon yöntemi olarak sondan parçalamalı otoklav sistemi tercih edilmiştir. Otoklav (Buhar sterilizasyonu); Basınçlı su buharı ile sterilizasyon sağlar ve ortamda nem bulunduğundan sıcaklık transferi daha etkin ve hızlı gerçekleşir. Kapasite: 150 kg / saat Tıbbi Atık Ünitesi Tıbbi Atık Ünitesi Tıbbi Atık Tesisi EĞİTİM Ambalaj Eğitim Nermin Metin Akar Ilköğretim Okulu Ambalaj Eğitim Okullarda Dış Mekan Kutusu 17

18 Yazı Çağdaş Şehir Dergisi Nisan 1987 Sayısından Alınmıştır Nostalji NASIL KUŞADALI OLDUM? YİNE BURNUMUN DİREĞİ SIZLADI ÖZLEMLE Emre Kongar Kartpostallar: Nezih Başgelen Arşivi Bölüm - 4 / SON XIV Kuşadası nı Kuşadası yapan öğelerden biri de yerli halkın "Kalamaki" dediği, Milli Park. İnanılmaz güzellikteki plajları, inanılmaz güzellikteki ormanları ile tam bir "doğa şöleni" Mil li Park İlk gittiğimizde yoldan bir bukalemun almıştık arabaya. Bir sopanın üzerinde tutuyorduk Bir yandan gerçek bir canavar hırıltısıyla, hepimizi korkutur ken, öte yandan kırmızı gri arasında renk değiştirip duruyordu. Biz tabiat âlimi de ğildik ama hepimiz hayvanın çıkardığı se se bakıp timsah-kertenkele benzeri yapısından da esinlenerek tarih öncesi canavarları anımsadık. Kalamaki'nin hayvanları bizi o denli et kiledi ki, yolumuza çı kan bir kaplumbağayı alıp Ankara daki evi-mize götürdük beslemek için. Çocuklar bir de ad takmışlardı ona "Bay Bücür Kaplumbuş Fakat sonradan Bay Bücür Kaplumbuş'u besleyemedik. Bir büyük karton kutunun İçinde ayaklarını ve boynunu uza tıp gerinmeye başlayınca da ölecek diye korktuk. Bir başka gezide İskenderun'a götürüp bıraktık. Kongar ailesi hâlâ tarihte tek evcil hayvan olarak bağrına basmış olduğu Bay Bücür Kaplumbuş'u özlemle ve sevgiyle anar. Aslında Kuşadası nın içi biraz daha düzenli. Fakat Kadınlar Plajı tam bir keşmekeş. Yerli zanaatkâr, inşaat işinden belini doğrult muş. Üstelik işin hilesini de öğrenmişler. Bunun en acı maliyetlerinden birini ben ödedim yılında evi yeni alıp taşındığımız yıl. Atatürk'ün yüzüncü doğum yıldönümü için, "Atatürk ve Devrim Kuramları adlı kitabımı Kuşadası nda yazıyordum. Denize bile gitmeden, kahvaltıdan sonra, ço cuklar plaja gidince ben daktilomun başına otu ruyor, referans kitaplarıyla boğuşmaya başlıyor dum. Ev yeni teslim edildiği için bir takım işletme sorunları olması normaldi. Fakat ' tuvaletin tıkanması bu normal sorunların içinde sayılır mıydı bilmem! Bir sabah yine çalışırken, tuvaletin tıkandığını fark ettim. Ev işlerinden ufak tefek tamirattan anlarım. Derhal kolları sıvadım. Sonuç tam bir fiyasko. Dirseklerime kadar b... içinde kalmış bir adam olarak, en yakındaki su tesisatçısını çağırdım. Zaten daha önce evin su ve kanalizasyon tertibatını yapan ustanın yakın da mevzilenip iş beklediğini söylemişlerdi komşular. Türkiye deki fiziksel ve insani değişimi görmek istiyorsanız Kuşadası na gelin Usta geldi. Tuvaletin alafranga taşını kırdı. Yolu açtı. Kolunu içeri soktu ve iki tane tuğla, evet resmen tuğla, çıkardı kanalizasyon borusunda. Biz hala iyi niyetle, herhalde inşaat artığı çimento filan tıkamıştır boruyu derken, bu manzara aklımızı başımıza getirdi. İnşaat sırasında, iki tuğla atıveriyorlar kanalizasyon borusuna. Böylece, ya bizzat kendilerine ya da meslektaşlarına iş yaratmış oluyorlar. Bizim olayda, bizzat inşaatı yapan usta kendi kendisine iş yaratmıştı. Ben de kitap yazacağım diye deniz yerine b içinde yüzmüştüm onun sayesinde. 18

19 XV Aslında Kuşadası nda büyük menfaatler söz konusu. Büyük paralar dönüyor. Bu yüzden de millet birbirini yiyor. Fakat işin konaklamaya dönük bölümü çok ilginç değil. O bölümde fazla üç kağıt dönmesi olanaklı değil. Ancak "çifte re zervasyon" gibi, ya da tam pansiyon çerçevesin de her gün fasulye pilava talim ettirilmek gibi "küçük sıkıntılar söz konusu. Asıl büyük dümenler, turistlerin halı, antika, mücevher alışverişlerinde dönüyor. Turistleri rehberler" yönlendirdikleri için, rehberlerin büyük mağazalarla anlaştıklarını öne süren küçük mağazalar kıyametleri koparıyorlar. Sonunda rehberler de örgütlenip bir mağaza açmışlar. Şimdilerde moda başka. Büyük mağazalar, büyük komisyonlar karşılığında, doğrudan gemi kiralıyorlar. Örneğin Stella Solaris, A firmasının. Bunun anlamı A firmasının yolculara, gemi içinde satış yapması. Üç, dört gemi kiralamış firmalardan söz ediliyor. Tabii milyarlar dönüyor. Zenginin malı züğürdün çenesini yorar hikâyesi. Bize de olayı aktarmak düşüyor. Kuşadası nın İncileri, onu basında tanıtan ku ruluşlar. Örneğin, her mevsim, büyük ve renkli gazetelerde Kuşadası ndaki üstsüzlere ilişkin fotoğraflar ve haberler çıkar. Her ne kadar, Kadınlar Plajının halka açık bölümünde bu üstsüzlere bol bol rastlayabilirsiniz de, bu özel öyküler, genelliklen Fransız Tatil Köyü nden kaynaklanır. İmbat, bu konuda daha içine kapanıktır. Kadınlar Plajı ile bütünleşen Martı nın zaten özel öyküsü yoktur. Kısmet ise, İzmir girişinde adeta yalıtılmış bir yalnızlığı oynar. Son yıllarda lokantalar, disko lar, oteller, çoğaldı. Kaliteleri yükseldi yılında hepsi kan ağladı. Çünkü özellikle yerli turist çok az dı. İkinci konut olayı, tabii otelleri beslemiyor. Onlar yalnız inşaat sektöründe ve gıda sanayinde çalışan yerli halkı zengin ediyorlar. Yine de günde üç-dört turist gemisi, ticareti canlı tutuyor. Ama bu paralar da İstanbul ve Ankara'ya kaçıyor. Kuru yemiş ticareti de çok önemli Kuşadası nda. Çünkü ge miler, kuruyemiş gereksinmelerini Kuşadası nda alıyorlar. Yunanistan a göre çok ucuzmuş. Kuruyemiş in en tazesini, en kalitelisini bulmak olanaklı. XVI Kuşadası nı özledim Kilim uzmanı sakallı Süleyman ı, tesisatçı Hamdi Usta yı, Marangoz Tahsin Usta yı, kuruyemişçimizi, manavımızı, kasabımızı, bakkalımızı (bu son ikisi aynı aile) ve tüm komşularımızı özledim. Yalnız. "deniz görmemizi engelliyor" diye, önümüzdeki zeytin ağacını bir gece ansızın kesiveren komşuyu özlemedim. Türkiye'deki fiziksel ve insani değişimi görmek İstiyorsanız Kuşadası na gelin. İlkellikle uygarlı ğın, endüstri ötesi değerlerle, feodal değerlerin çatışmasını yaşamak istiyorsanız Kuşadası'na gelin. Doğayı seviyorsanız Kuşadası na gelin. İnsanı seviyorsanız Kuşadası na gelin. Her ikisine de bol bol doyacaksınız. 19