kendilerine ateş açılması üzerine meydana geldiği belirtildi.

Transkript

1 9 E Kürt sosyalist, devrimci ve ytseverlerine teslimiyet ve onuuzluğu dayatan, eleneksel inkar ve imha politikalarından vazeçmeyen TC'nin bizzat kendisi, Binöl olayının esas sumlusu değil mi? Ölen askerler insan da, Kürt ytseverleri "kbanlık koyun" mu? Bu ve benzeri suların soğukkanlı ve erçekçi bir biçimde ele alınması erekir ki sapla saman birbirinden ayrılabilsin. Sayfa 2 Olaydan sonra ARGK erillalarına yönelik olar başlatılan operasyonların, Palu, Genç, Solhan, ve Lice ilçeleri arasındi dağlık alanda yoğunlaştığı, operasyonların Keneral Necati Özen tarafından yönetildiği bildirildi. Çatışmaların ikinci ününde Memdo (Bilaloğlu) köyü yınlarında iki erillanın cesedi bulundu. PKK Genel Sekreteri Abdullah Öcalan, olaydan sonra KURD-HA'y-a verdiği dedevamı s. 14'te BiNGÖL OLAYI BAŞLANGlÇ Ml SONuç MU? Haber Merkezi- 25 Mayıs'ta Elazığ-Binöl karayolunu kesip kimlik kontrolü yapmta olan ARGK birlikleri 33 asker ve 2 sili öldürdüler. Basına yansıyan bililere öre, erillaların yol kesme eylemi sırasında sil bir araçta bulunan askerler, teslim alındıktan sonra öldürüldü. ARGK Böle Komutanliğı tarafından olayla ilili olar yapılan açıklamada ise, öldürülen asker sayısı 41 olar-belirtilirken, olayın, erillaların yol kesme eylemi sırasında devlet üçleri tarafından kendilerine ateş açılması üzerine meydana eldiği belirtildi. sayfa 4 Yıl: Sayı: S 31 SOOOTL (KDV Dahil) ~ KUR D Ll EWR UPA RAB UN-SER PIY AN ~ ' BONN, STOCKHOLM, LONDRA (Medya Guneşi)- Di bin sloanen "Ji bo Kdistaneka azad O yekitiya netei em hezen xe xt bikin" O "Gele Kd aşti O mafen xe yen netei O demokratik dixaze" hez o rexistinen Kdistana BOr; PKK, YEKBÜN, PSK, Hevirtin-PDK, RNK(KUK), TSK, PRK-(Rizari) O KAWA li Bonne, li Londraye O li Stockholme meş O mitin çekirin. Meşa heri mezin li Almanya, li bajare. Bonne çebo; di da hezar kesi de mirov beşdari ve meşe bon. Haird bi renen kesk, s O zer hat xemilandin; meşin di heayek cejne de derbas bo. Hin kesen ku beşdari mitine bon, li hembar bereha yekitiya netei hestiren çaven xe raneirtin. Di mitine de bi muzil<a ozane Kd Seid Gebari re marşa netei ya ele Kd Ey. Raqib hat xendin O ji bo şe hiden Kdistan.e daqiqeyek li ser piyari raesta rezirtine. çebo. Kesen.ku beşdari mitine.,bon ji çar. milan (Josephohe, DOmahik r.14

2 2. Medya Güneşi Haziran 1993 Öte yandan Binöl olayı, zaten ara- lıksız sürdürülen operasyonların. daha s ı kıştıkça resmi ideolojiden alan, ırkçı-şoven baş kışkırtmalarla "milli" örevlerini yerine etirmeye çalışan basın-yayın anları, ünlerce adeta savaş çığırtkanlığı yaptılar, yapıylar. Tek taraflı ateşkes ve sonrasında yaşanan süreçte "şahin"lik yapmayanlar, TC'nin de çıkarlarını özeterek kimi çözümleri sav\,1nanlar bile ağır suçlamalara maruz kaldı lar. "Vatan, Millet, Sarya" şiarları ünlerce manşetlerden inmedi; çifte standart ve ikiyüzlülük bir kez daha açığa çıktı. Gerçekten neydi Binöl olayı ve esas sumlusu kimlerdi? Tek taraflı ateşkese rağmen onlarca köy_ve mezrayı boşa l t?n, yüzün üzerinde erilla ve sil Kürdü katleden, operasyonlarını ddmayan; üstelik bununla da kalmayar özel olar erillalara, enel olar da Kürt sosyalist, devrimci ve ytseverlerine teslimiyet ve onuuzluğu dayatan, eleneksel inkarcı ve imha politikalarından vazeçmeyen TC'nin bizzat kendisi, Binöl olayının esas sumlusu değil mi? Ölen askerler insan da, Kürt ytseverleri "kbanlık koyun" mu? Bu ve benzeri suların soğukkanl ı ve erçekçi bir biçimde e.le alın ması erekir ki sapla saman birbirir:ıden ayrılabiisi n. Yani TC hiçbir açıdan, tek yanlı ateşkesin kendisine yüklediği örev ve sumlulukları yerine etirmedi. TC yetkiline var ki basın-yayın anlarına leri bir kez daha sonu çıkmaz olan, fatu yansıyan elişmelerin de österdiği ibi, rasını başta Kürt alkı olm üzere Türk tek yanlı ateşkes ilanından bu yana dev, halkının da ağır öded i ği inkar ve imha let üçleri ateşi ddmla kalmadılar, politikasınd~ ay direttiler. Onlar, an cumhbaşkanından en alt düzeydeki kan ve özyaşının esas sumluları olayetkiliye kadar bu konuda bir iyiniyet de r enflasyona yüzde 50'ye yın etkide serilemediler. 'Diyarbır ve Istanbul bulunan trilyonları kirli savaşa tarmayı IHD şubelerinin 20 Mart 1993 ününden sürdürüylar; dunun üçte ikisini. özel sonri ylaşık iki aylık süre içinde timleri, polisleri, kucuları ve izli-açık Kürdistan'da meydana elen köy boşalt- 'türrı üçlerini, iflas ettikleri artık eniş maları, yıp yıkmalar, infazlar, zi çevreler tarafından da ifade edilen politiöçleri e ilili hazırladıkları ralar için seferber ediylar. plar, devletin ateşi kesişte Binöl olayı böylesi mek bir yana, ateşkeskürt ulusal demokratik bir sü:eçte meydana ten yararlanar~k kimi eldı ve toplumda plan ve politikalarımuhalefetinin ulusal ve farklı tapkilere nenı daha bir inatla uluslararasi planda den 'oldu. v 'd Su.. rdu" du"" u"nu" ' yalad11 f1at ve e,, e "1 ır östermektedir. ıno Gıdalarını ları her alanında tanınması ibi üncel kimi talepler konusunda kaydadeğer. bir adım atılmadı. Ve örnekler daha da çoğaltıla bilir. ğerlendirdiler. adım olar enelde ulusal demokratik üçlerce de desteklenen ateşkesten bu yana ylaşık ikibuçuk ay eçti. Duyarlı kamuoyunun da yından bildiği ibi erillalar son Binöl olayına kadar enel olar ateşkese uydular ve konunun bu yanıyla verilen sözlere sadık kaldılar. e Devlet, ateşkesi kabul etmemekle daha ne kadar ay diretecek; " Eşkiyayla pazarlık edilmez", "Gelsinler teslim olsunlar, Pişmanilk Yasası'ndan yararlansın lar" türü bıktırıcı demaojilerden ne zaman vazeçilerek, eniş kamuoyunun istemi olan adımlar atılac vb. onlarca, yüzlerce sunun talıkta dolaştığı bir tamda 25 Mayıs ünü Binöl'de meydana elen ve 33 er ile 2 silin öldürülmesi, onlarcasının kaçınlmasına yolaçan olay, konuya- i lişkin tartışmaları yeniden alevlendirdi. TC yetkilileri olayı kendi politikalarının uyulanmasına erekçe ederek operasyonları yayınlaştı rı rken, PKK yetkilileri olayı "misilleme hkı" olar de- ını Binol Olayı Başlanıç Sonuç ınu? da yayınlaştırılıp yoğunlaştırılmasında TC yetkilileri için yeni bir bahane oldu. Olay duyul duyulmaz devlet yetkilileri "şahin"lik yarışına irereesine kirli savaşın nasıl daha da sonuç alıcı bir biçimde sürdürülmesi erektiği konusunda peş peşe açıklamalar yaptılar, resmi ideolojinin basın-yayın alanındi uzantıları uyun bir "fıat"ı ele eçirmenin hızıy la ıl hocailkiarını ünlerce köşelerinde, manşet haberlerde östermeye çalıştı lar. Basına qa yansıyan kimi haberlere öre, Ankara'da yapılan üst düzey bir toplantıda ulusal demokratik mücadelenin bastırılması için yeni kararlar alındı, eski kararlar yinelendi. Benimsenen ka- rar ve pepektifiere öre, sözümona "teröre", yani Kürtlerin ulusal ktuluş mücadelesine karşı çıkmayan, devleti karşısında bulac. Geçmiş yıllarda da Genelkmay Başkanı'nın ağzından benzeri bir açıklamayla devlet yanlısı olmayan tüm Kürtlerin bir çırpıda,"düşman" ilan edildiği hatırlardadır. Yine Kürdistan'da operasyonları yöneten üst düzey komutanlar açıktan açığa "bizden ünah itti, taş üstünde taş bırmayın" diyerek kendi erçek niyetlerini taya koymtan çekinmiylar. Ve sonuç biliniy: Dağlar bombalanıy, köy ve mezralar yılıp yıkılıy; erilla ve sil insanlar pervasızca katlediliy, yine kirli ettiği olanlan yer ve Ateşkesin zamanmda e Sonuç savaş naraları atılıy. TC'nin son Binöl olayını da bahane ederek operasyonları yayınlaştı np yoı ki h ı ğun aştırması, savaş uça arı ve e ı. kopterlerde dahil en modern savaş araç-ereçlerini kullanar dağlık alanları b b ı k' ı k om a aması, oy ve mezra arı ya ıp yıkması, zaman eçirilmeksizin ulusal demokratik üçlerin en eniş kapsamlı birlikteliklerini de dayatmtadır. Kürt u 1usa1 uı usa1 d emo kratı'k mu ha1ef etının ı d ı d f ve u ı us ı ararası pan a yaa ığı ıat ve elde ettiği olanları yer ve zamanınd a değerlan d'ırmek, başarı ı ara iden Id k 'k ı ı Id yo a e sı ve yan ış ıkiarı e en eldiğince asariye indiremek buün her zamankinden daha da yaşamsaldır., TC'nin tek yanlı ateşkese ve tüm iyiniyetli irişimiere verdiği cevap bilinmektedir. Kürdistan'da yine oluk çıluk kan ıtılmta, ferman üzerine ferman çıka rı lmtadır. Kürtlerin ateşle sınavı sürüy. Bu sınav, duyunun değil, mantığın sınavı olactır. Ulusal işbirliği ve diyalo sürecinin bir an önce yaşamın her alanında mücadeleci birliklerle omuzlanması; bir yandan ateşkes dahil ulusal demokratik muhalefetin çıkarına olabile- uzun süreli oladev erlendirmek, başanlara TC'nin yabilmesi için ileri lan ve demaiden yolda eksik ve oı'ilerinin etsürülen kimi acil istemler de yan l IŞ l1kian eiden kisizleştirilmeşimdiye kadar si, oynanm eldl v1 nce asart'ye yerine etirilmedi '' k istenen oyun ve ve daha da önemliindireme buün her tezahlanm issi, etirilece" inin hiç am k ~nden daha da z an 1 tenen komploların bir işareti yok. Aksine "Güvenlik üçlerimizin yaşamsald1r. boşa çıkarılması için Binöl olayının sağlıklı debaşarıları teröristleri silah bığerlendirilmesi erekir. Bu nermaya zladı, operasyonların ddenle Binöl olayı, devrimci demokratik ması sözkonusu değil, bölede asayiş sağlanana kadar çabalar sürecek" türü n- kamuoyu tarafından da çok yönlü değerden sözlerle atılan adımlar birer "zaaf" lendirildi. Açıktır ki, TC'nin ısrarla sürdürolar değerlendirildi. Kürdü Kürde k ı r- düğü kirli savaşa bir "misilleme" olduğu dırtmanın aracr olan köy kuculuğu sis- açıklanan Binöl olayının, TC'nin polititaminin kaldırılmayacağı açıkça belirtildi. kalarının yolaçtığı bir sonuç ve esas sumlusunun da TC olması, zamanlama Oiağanüstü Hal Böle Valiliği'nin kaldırıl-. ve eylem yöntemi açısından olrısuzlu_kması ve valilerin' yetkilerinin artırılması a- ları örmemaziikten elmeyi erektirateşi Kesmeyen Devlet dı altında tüm Türkiye ve Kürdistan'ı z d.. k.. t k ı t mez. amansız ı, çun u ~e yan 1 aeş benzeri bir düzenleme içine alac çalış- kes kararının yürürlükte olduğu, si bir Binöl olayının daha iyi anlaşılabilme malar başlatıldı. Gerillanın dağdan indi- açıklamanın yapılmadığı bir dönemde cek benzeri adımlar için çabalar sarfedisi, PKK'nin tek taraflı ateşkes ilanından rilmesi adı altında önce Pişmanlık Ya- eylem yapıldı. Askerlerin silahlı veya si- li rken, di er yandan da en zlu ünlere bu yana eç~n sürede meydana elen sası dayatıldı, sonradan aynı paralelde lahsız olmaları bir yana, etkisiz hale e- kimi elişmeler i n doğru değerlendirilme bir kararname çıkartıldı ve bu kararname tirilaniere enel olar savaş esiri niua- hazırlıklı olunması Kürt sosyalist, devsi, şöyle bir _özden eçirilmesi erekir. de Binöl olayından sonra donduldu. malesinin yapılması ereği, yöntem açı - rimci ve ytseverlerinin titizlikle özetbilindiği ibi,pkk tarafından ilan edilen Kürtçe radyo ve televizyon, eğitim ve sından da eylemin olumsuzluğunu ös- meleri ereken tarihsel bir örev ve sumlulukt. ve kimi eleştiri, uyarı ve önerilere rağmen öğretim, Kürt ulusal kimliğinin yaşamın teriy. f!vpe/d'yfll 'dan Merhaba, Gazetemiz başta devletin olm üzere bir sürü zluk ve eneli aşa aşa yayınını sürdürüy. Gazetemizin toplatılması adeta DGM'lerin bir alışkaniiğı haline eldi. Daha Genel Yayın Yönetmenimiz cezaevinde iken tı.ıtuklanan Gazetemiz Sahibi Cemal Özçelik halen cezaevinde. "Türkiye'de düşünce özürlüğü var" sözlerinin devletin en yetkilileri tarafından herün tekrarlandığı bir tamda 12 Mayıs'ta DGM'nin Cemal Özçelik'in tutukluluk halinin sürmesine karar vermesi düşündürücüdür. Özçelik'in ikinci duşması 16 Haziran ünü saat ~e istanbul 3 No'lu DGMde yapıla- ctır. Demokratik kum ve kuluşları, tek tek kişile ri Cemal Özçelik'in duşm- ' asına katılar dayanışma östermeye çağ ı rıyuz. *** Mepya Güneşi' nin Şubat 1992 tarihli 15. sayısında yayınlanan yazılar nedeniyle Istanbul DGM'nin Yazı Işleri Müdürümüz Salih Bal için verdiği 5 ay hapis ve 41,Milyon 660 bin TL'Iik para cezası yarı tayca onaylandı. Cemal Özçelik de aynı davada 85. Milyon TL'Iik para cezas ı na çarptırılmıştı. 15. sayının cezasının çok kısa sürede onaylanması da ayrıca düşündürücüdür. *** Uzun bir süredir Medya Güneşi'nin Diyarbır sürdüren Vahit Aba arkadaşın yerine bu örevi Hamdullah Akyol arkadaş devraldı. Adını eçen sayımııda künyemize de yazdığımız Hamdullah Akyol arkadaşa aramıza hoş eldin diyuz. Bürolaşma ve muhabir ağını enişletme çabalarımız sürüy. Bun_ un yanında önüllü muhabirlerimizden de yazı ve haber bekliyuz. Sosyalist, devrimci ve ytseverleri yazı ve haberlerl_e azelemizi üçlendirmeye Temsilciliği ' ni çağırıyuz. Okuyucularımızın katkılarıyla yayınını sürdüren azetemizin satış paralarının zamanında önderilmesi, abone sayısının artırılması başta Medya kollektifi çalı şanları olm üzere her okuyucumuzun örevidir. Daha zenin içerikli bir Medya'da buluşm dileğiy- le...

3 1-15 Haziran Medya.Güneş~. 3 Di Ca Kdi de Guherinen Sosyolojik Bir Sempozyumun Ard1ndan NOblhar derisinin 16 Mayıs 1993 ünü Istanbul President Hotel'de düzenlediği "Kürt Sunu Nasıl Çözülür?" konulu sempozyum, sosyalistlerden lslamcılara kadar uzanan eniş bir çevreyi biraraya etirdi. Gerek tebliğciler, erekse de müzereciler, suncı ilişkin kendi ylaşımlarını enel hatlarıyla dile etirdiler. Kürt sununun varlığı ve çözümlenmesi erektiği konusunda enel bir örüş birliği olmasına karşın, çözüm yollarına ilişkin olar farklı ylaşımlar ündeme eldi. Zaman zaman kimi sert tartışmalara da sahne olan sempozyum, yıllardır kimi önyarılarla farklı kanallarda elişen çabaların, en azından belli bazı kesimler açısından Kürt halkının kendi ulusal demokratik hlarına kavuşması mücadelesinde eniş birlikteliklere kanalize edilebileceğinin işaretlerini de verdi. * /smail Beşikçi Konferansa.ls mail Beşikçi ji ali Enstituya KdT hatibo amadekiri n O ji ali beşetaran ve bi hat uhdarikirin. balkeşt Alman Savcıya Göre Şerefkendi ve Arkadaşlarının Öldürülmesi nden İran Sumlu Çözümün yol ve yöntemleri konusunda taraflar ne denli farklı düşü nürlee düşünsünler bu sempozyumla bir kez daha taya çıktı ki, Kürt ve Kürdistan sunuyla artık toplumun eniş bir kesimi, hem de kimi tif tutumlar eliştirecek boyutlarda ilileniy; ünümüzde özellikle Kürt toplumunun eniş kesimini belli bazı temel amaçlar etrafında biraraya etirmek mümkündür. Tartışmalarda ündeme elen "Islamcı kesimin Kürt sunuyla barış ması " veya _ "Kürt aydınlarının lslamla barışması" türünden örüşlerin, önümüzde tüm yıcılığı ile dan sunun çözümünde önemli hareket noktaları olmadıklarını ve somut erçekliği yansıtmadıkların ı da belirtmek erekiy. Kürtleri boyundukları altında tutan devletlerin, Islamı ve mezheplerini, kendi eemenliklerini sürdürmek için kullandıkları, Kürtleri komşu halklarla ve kendi içinde birbirine düşürdükleri bilinmektedir. Yine bir dizi Kürt ulusal aylanma ve direnişinde dini şahsiyetlerin, kimilerinde önderlik düzeyinde olm üzere önemli roller üstlendikleri de biliniy. Yani tartışmayı, birilerinin Kürt sunu veya lslamla "bafışma"sında değil, birarada olmaları erekenierin değişik önyarılarla farklı alanlarda, çoğu zaman birbirlerini en ağır ithamlarla suçlamalarının nedenlerini en aza indirme çabasında yoğunlaştırm erekir. Beşikçi li ser ehemiyeta peviyandina zimane KdT ji sekint O di vt ar1 de rexne li erillayan irt. Beşikç i eha ot: "Bi Tirki peyandina erillayan O zede ehemiyethedana zimane KdT, kemasiyek mezin e." Osman AYTAR Navenda NOçeyan- Sosyolo!smail Beşikçi di 22'e , , Gulana 1993'an de li Stenbolebi nav e "Di Ca Kdi de Guherinen Sosyolojik" konferansek da.!smail Beşikçi li ser uherinen ci dilinen XYNe anin zirnan O ot: "Guher1nen Kdistane di pevajoya teb'i ya uher1nan da nebo ne. Li Kdistaneşerten jiyane li Tirkiye elek dijar in." Beşikçi rexne li nennen ku paşdemayina Kdistane bi reşa cafik a Kdistane ve iredidin, irt O eha ot: "Ditinen eha çet in, paşdemayina Kdistane encama politikayen delete ye". Beşikçi li ser uher1na ca Kdistane de testre tevera er111aye sektnt O ot: "tekoştna ku li Kdistane te dayin, li ser jiyana ct O siyast ya Tirkiye jt tesirek baş kiriye O boye sebebe uher1nen Mja. Beşikçi, reşa jinen Kd jt şirove kir Oda xiyirin ku, bi saya tekoşina rizariya netet ya Kdistane jin~n Kd di cate de bone xediye rolek siyast. HAMBURG (Medya Güneşi) Eylül ay ı nda Berlin'de PDK-Iran Genel Sekreteri S. Şerefkendi ve arkadaşlarının öldürülmesi olayında, Federal Alman Savcısı ilk defa Iran izli Şerefettin haber alma teşkilatını suçladı. Almanya'nın Karkruhe kenti savcısına öre, Vev (Iran Gizli Haber Alma Teşkilatı) ajanı Kazım Darabi, Sosyalist Enternasyonal Konresi için Berlin'de bulunan PDK-1 Genel Sekreteri Dr. Said Şerefkendi ve üç arkadaşının öldürülmesi olayında, kendisine yardım etmeleri için dört Lübnan ' lıyı bulmla örevlendirildi. Bilindiği ibi, Alman basın ı bu cinayetten başından beri Iran devletini sumlu tutmuştu. Iran rejimi de bu suçlamaları reddetmişti. Diplomatik özlemcilere öre, ilişkilerini Iran ile iyi tutm için uzun zaman sessizliği tercih eden Almarı hükümetinin, bu cinayetten Iran' ı resmi bir şekilde suçlamasıyla, iki ülke arasındi ilişkilerin önemli derecede zedeleneceği bekleniy. Elçi: "Menderes'i n Partisine Katıimam Sözkonusu Değil" Haber Merkezi- Şerafetlin Elçi yaptığı DEP'in kuluşundan önce Aydın Menderes'le örüştüğü, fat Menderesin partisine katılmasının ündeme elmediğini, Mahir Kayn'la telefonla veya yüzyüze örüşmediğini belirtti. Elçi, Özür Gündem'in 19 Mayıs 1993 tarihli Avrupa baskısında yeralan konuyla ilili haberin erçekleri yansıtmadığını belirterek; "Sayın Menderes, kişiliğine ve düşüncelerine değer verdiğim bir politikacıdır. DEP'in kulmasından önce, kendileriyle fikir alışverişi düzeyinde bir örüşme oldu. basın açıklamasında Bu örüşmemizde, kacağı partiye katılım ve bunun koşulları üzerinde dma ibi konular öndeme elmemiştir. Ayrıca vulamta yarar örüyum: Bu ö-rüşme de, DEP'in kuluşundan önce erçekleş miştir. " DEP'in kuluşundan ve benim DEP'le bağlarımı koparmarndan sonra, ne sayın Menderes'le, ne de ekibinden başka biriyle kacları partiye katılma konusunda herhani bir örüşmem olmadı. Özür Gündem azetesinde çıkan haber, bu nedenle erçekiere tümüyle aykırıdır" diy. * Kürt sosyalistleri ve devrimcilerinin savundukları, uğruna çok yönlü mücadele ettikleri çözüm yolları ile kimi Islamcı kesimlerin savundukları arasındi farklılıkları örmezlik elmek mümkün değil ve bu konuda önemli ayrılıklar var. Sempozyndi tartışmalarda da örüldüğü ibi, değişik erekçelerle Kürt sununu örmezlikten elerek Kürdistan'ı eemenlikleri altında bulundan devletlerin mevcut statüko ve ideolojilerinin savunuculuğunu yapan bazı Islamcı kesimlerden önemli bir kopuşu erçekleştirmekte olan kimi Islamcı Kürtler de sunun çözümünde ulus devletini dışiayar "ümmetçiliği" savunuylar. Sosyalist ve devrimciler ise sunun çözümünde bağımsız devlet, konfederasyon, federasyon vb. çözümleri savunsalar da, hemfikir oldukları nokta, Kürt halkının kendi eleceğini özürce belirleme hkını erçekleştirme koşullarına sahip olmasıdır. Kürt halkının tercihi bağımsızlık tan, konfederasyondan, federasyondan veya başka bir çözümden yana olabilir; ama bunun erçekleşmesi için öncelikle Kürt halkının özür iradesinin taya çıkarılmasının koşullarının yaratılmasının erekliliği, sosyalist ve devrimciler tarafından enelde ifade edilen bir örüştür. * Kürt sosyalist ve devrimcileri öteden beri ytsever dindarları da içine alan bir birlik politikasını savundular. Bu konuda ünümüzde daha hassas davranılması erektiği bilinmektedir. Fat bunun yanında, resmi ideolojinin savunuculuğunu yapan eleneksel Islamcı çevrelerden önemli bir kopuşu erçekleştirmekte olan Islamcı Kürtler de, Kürt ve Kürdistan sununun Sunni-Aievi, Yezidi, Ateist; yani Müslüman olan ve olmayan her Kürdü ve de eleceğini Kürt coğrafyasında kma amacında olan her Ermeni, Asi, Yahudi ve benzeri ulusal topluluklardan elme insanı doğrudan ililendirdiğini örmekle kalmamalı, bunun ereklerini çalışmalarında östermelidirler. Dini inançlara sayılı, ama toplumun özürlüğü ve mutluluğuna yönelen dinsel bağnazlığa ve bunun neden olabileceği düşmaniıkiara karşı da duyarlı bir bilinçle sunları değerlendirmek en erçekçi tutum Çok iyi bilmaliyiz ki, önümüzde dan ulusal sun, sosyalistinden ytsever dindarına kadar herkesi ililendirmektedir ve bu sunun çözümünde tartışmaları başka alanlara kaydırmamaya dikkat edip tüm potansiyeli t bir amaç doğrultusunda harekete eçirmek erekir. Ulusal sunun çö~ümünden sonri toplum projelerimiz doğal olar farklılıklar taşıy ve taşıyac; ama bu farklıliklar, ha lkın kendi özür iradesiyle eleceğini belirleme koşullarının yaratılması, ulusal sunun demokratik ve kalıcı 'bir biçimde çözümlenmesi mücadelesine enel olmamalı. Farklılıklarımızı politik dostluk ve karşılıklı sayı temelinde tartışabilmeliyiz. Böylesi bir anlayış ottullksa başarılar kaç ın ılmazdır.

4 Güneşi Haziran 1993 Emin Kaya (7 nüfuslu), Habib Taş (7 nüfuslu), Vehbi Taş (6 nüfuslu), Resul Taş (7 nüfuslu). Bahri Ulaş (7 nüfuslu), Sefer Balcık (11 nüfuslu), Ahmet Balcık (4 nüfuslu), Raif Ulaş (9 nüfuslu), ilçeleri: Köyler: Bavcanka(Savaş), Du derya(konuklu), Araşka(Üçköy), Medara(Aiaca), Tiyaxse(Narlıca), Eskere(Yayla), Reşika(Başköy), Kamıka(Akbul), Badıka Havre (Yayık), Dilet. Mezralar: Eskar, Nedera, Nercuk, Dimilya (Baloğlu), Çömlekçi, Salten, Şerefka, Çiçek, Safnut, Delit, Bastu. Batman ili Sason ilçesi; Köyler: Tenze, Herende, Heribe, Cacasa, Pelmisa, Sexika, Helis, Şexhemza. Mezralar: Malamer, Mala Haciya, Grok, Mala Demıra, Çay, Mala Mele. Boşaltılmaları istenen köy ve mezralar: Köyler: (Kulp'a Bağlı) Şernas (Ayün), Qeyser (Arün), Narcık. Mezralar: (Karabula'a bağlı) Koç, Grendes, Beyrok, Kexirvank, Xijart, Belin. Evleri yılan ve öç ettirilen aileler (Diyarbır ihd tarafından tespit edilebilen aileler): Tepecik: Meseline Ateş (13 nüfuslu), Hikmet Ateş (7 nüfuslu), Yusuf Yaşar (12 nüfuslu), Fahri Ateş (8 nüfuslu), Salih Tanrıkulu (8 nüfuslu), M. Halim Tanrıkulu (6 nüfuslu) A. Vahap Tanrıkulu( 5 nüfuslu), Bi Ateş (4 nüfuslu), H. Cemal Ateş (6 nüfuslu), H. Abdulkerim Ateş (5 nüfuslu), Abdulaff Ateş (6 nüfuslu), Mustafa Ateş (6 nüfuslu) Hayali Laçin (5 nüfuslu), ismet Laçin (5 nüfuslu), M. Can Laçin (5 nüfuslu), Sabri Demir (4 nüfuslu), Hi Aktaş (1 O nüfuslu), Bi Aktaş (8 nüfuslu), Şerafettin Demir (4 nüfuslu), Mehmet Yaşar (12 nüfuslu), Yusuf Demir (8 nüfuslu), Salih Demir (9 nüfuslu), lbrahim Laçin (18 nüfuslu), Alaattin Can (16 nüfuslu), Salih Alacan (9 nüfuslu), Azize Gül (16 nüfuslu), H. Ali Ateş (7 nüfuslu), Saliha Ateş (2 nüfuslu) Mezrası: Şerefka Kulp Mehmet C (14 nüfuslu), Ahmet C (7 nüfuslu), Selman Bozkuş (3 nüfuslu), lbrahim Akyol (11 nüfuslu), Adnan Kılıç (9 nüfuslu), Yusuf Kılıç (8 nüfuslu), Mat Kılıç (7 nüfuslu), Abdulkadir Kılıç (4 nüfuslu), Azeddin Kılıç (8 nüfuslu), Besra Kılıç (5 nüfuslu), Abidin Noyan (1 O nüfuslu), Kulp Araşkaş Köyü: Şirin Taş (8 nüfuslu), ihsan Taş (18 nüfuslu), Mehdi Taş (5 nüfuslu), Haber Merkezi- 20 Mart'ta başlayan ateşkesten bu yana Kürdistan'da devlet üçleri taratliam, erçekleştirilen fından işkence ve diğer h ihlallerine ilişkin olar ihd Diyarbır ve Istanbul şubeleri tarafından birer rap yayınlandı. ihd istanbul Şubesi'nin 14 Nisan 1993'e kadar, IHD Diyarbır Şubesi'nin ise 23 Mayıs 1993'e kadar meydana elen elişmeleri içeren rapları na öre ateşkesin iki aylık bilançosu özetle şöyle: Mart tarihleri arasında 1O kişi, Nisan ayında 13 kişi, 1-23 Mayıs tarihleri arasında ise isimleri belirlenebilen 4 kişi "faili meçhul" cinayetlerde yaşamlarını yitirdiler Mart tarihleri arasında; Mazıdağ'da 6, Tunceli'de 5 ve diğer yerlerde çıkan çatışmalarda da 6 olm üzere toplam 17 erilla şehid düştü. Nisan ayında; Bitlis'te 4, Maraş-Pazarcık'ta 11, Silopi'de 3, diğer yerlerde çıkan çatışmalarda da 8 olm üzere 26 erilla yaşamını yitirdi Mayıs tarihleri arasında ise; Serek'te 3, Silopi'de 8, Kulp'ta 13, diğer çatış malarda ise 4 olm üzere toplam 28 erilla katiedildl Bu raplara öre iki ay içinde öldürülen erilla sayısı 71 olar belirlenmesine rağmen, PKK taratmdan buüne açıklamalarda yapılan kadar öldürülen erilla sayısının 1OO'ün üzerinde olduğu belirtiliy. Ayrıca 23 Nisan'da, Tunceli'nin Hozat ilçesinde 12 Dev-sol eriliası katiedildl 2 ay içerisinde devlet üçlerinin rastele açtıkları ateş sonucu ve çeşitli operasyonlarda öldürülen sil sayısı ise ilk belirlemel.ere öre 20'nin üstünde. Bunlar arasında 1O Mayıs'ta Hezil çayını eçerken "terörist" diye öldürülen 8 köylü de var. 27 Nisan'da çeşitli incelemelerde bulunm üzere bölede bulunan Aydın Insiyatifi ve IHD heyetine Kelküm köyünde kucular tarafından saldırı düzenlendi; heyet üyeleri Zübeyir Aydar ve Tarık Ziya Ekinci dövüldü tarihinden tarihine kadar (ateşkes süreci içerisinde) boşaltılan köy ve mezralar, boşaltılması istenen köy ve mezralar, evleri yılan ve öç ettirilen ailelerin listesi şöyledir: Boşaltılan köy ve mezralar: Diyarbır ili Lice ve Kulp Medya 4.

5 1-15 Haziran Medya Beşek ji beşdaren Şeşa Sovyete fer dibin; le di derheqe Şeşa lslame de çi dizanin? Mihemed bi sazomana kaledariye feodallzme hileşan" Yilmaz Çamlibel di axaftina xe de beyan kir ku çareseriya pia Kdl iredayl lihevkirina netel ye O de em ji hevdu em bikin; riya diyaloe p~şvetir bibin. Di pey Yilmaz Çamlibel de Berpiiyare Giştl ye Kovara NObihare Sabah Kara peyl. Sabah Kara bi aayekl iştlli ser nerinin cor bi cor sekinl Q di axaftina xe de rexne li mantiqa " an bi tevayl an qet" irt. Sabah Kara eha ot: "Di nav Kdan de yen ku statuqoye diparezin hene, yen ku mafen kultl diparezin hene. Musil-manen ku van nerinan dipejirinln he-ne. Pi ne bi tene pia Kult! ye; mantiqa "an bi tevayl an qet" neçareseriye bi xe re tine. Xede bi xe ji cate bi mantiqa "an bi tevayl an qet" neuhartiye. Xede lsıame di nav 23 salan de aniye." Sabah Kara di axaftina xe de li ser paşdemayibona reşa kultl ya a lmparotiyen mezin hebon. 3-4 hezar sal e ku li Rojhilatanavln anizasyonen mezin hene. Olsa li Rojhilatanavin mozoylqek elan heye. Li teve Rojhilatanavln Q qafkasan fonksiyona beyankar faqta din e, Şeren elan bi hevdu re tune, sederne şeran berjeendiyen hanedanan e. Sebebek şe ran jl din e. Sebebek din ji pekanlnen mezhebi ne. Li Rojhilatanavln Q li Bal-. qanan enterasyonek etnik heye. Di paşeroja Rojhilatanavln de nerlnen neteperest Q etnik! tunin. Pia Kdl bi metoden ku ji der ve ten lthalkirin çareser nabe.. Ev problem bi nerlna deleta netel derketin." Altan Tan di peylna xe de rexne li nmna deleta netel irt Q ji bo Rojhilatanavln modelek delete ye no parast. Altan Tan eha ot: "De em nmna deleta netel deynin aliyekl. De sistema eyalete be danln. Zaonek binehln a no be bisazkirin. Li vi elatl şere el O delete heye. De ku ronblren Kd bi fsıame re li hev ben." Di beşe duemln e sempozyome de muzerevanan dltinen xe anin zirnan O bi pirrani lı ser tebllxen ku hatibon peşkişklrin munaqeşe çebon. Ji muzerevanan Ahmet Zeki Ok-. çuolu ot ku bila Islam bi Kdan re li hevdu be, ne ku Kd bi fsıame re li hevdq ben. Dlrokzan Tsrnail Goldaş, dı çan:iserkirina pia Kdili ser zlhniyeta mirovl sekinl Q eha ot: "Otlta desthilatdar dı pia Kdl de zihnıye teke afirandiye. E zlhniyet TirkbOna Kd e." Berpiiyare Giştl ye rojnameya me Osman Aytar di axaftina xe de rexne lı dltlnen ku devletbuna Kdan naxazin. irt, bi hin misalan dotiya hin politikayen şovenist O statukoperestan ani zirnan Q ot: "Di nav slnen TC'e de dt.ı meseleyen Kdl hene Yek, mesela Kden Kdistane ye ya din ji mesela Kden ku li Tirkıye diminin e." Osman Aytar; li ser pia mafe çarenosiya ele Kd jl sekin! O eha ot: "Di çareserkirina pie de hemo kes peşniyariyen xe dibeje, le kes ohe xe nade dene ele Kd Q napie ka ev el çi dixaze. De neye jibirkirin ku de biryara herl rast O herl dal ji ali ele Kd ve be dayin." Felat Dileş li ser reşa parvebuna ele Kd O Kdistane raest O di axaftina xe de eha ot: "HemQ kes ji yekltiya Kd Q Tirkan; Kd Q Faris O Kd O Ereban qal dike; le kes ı ser yekltiya ele Kd O parvebona Kdistane nasekine; ve reşa parvebone ji bo Kdan ekl qeder te ditin. Pi ne pia Kdl ye; pi pia Kdistane ye. Hevalen Musilman li dijl deleta netel ya ele Kd derdikevin O sazumana Um meti diparezin; le em jı aahdariyen xe yen diroki O tecn:ıba lmparatiya Osmanl dizanin ku Ummete jl pia Kdl re tu çareseriyeke neanıye. Ez ve nerlna hevalen Musılman bi vi aayl tastir dikim: Di nav Kdan de hesta avirina deleta Kdi peş ve çoye O lro Kd di vi arl de aven irin davejin; yane Kdan kevçiye xarine birine ber deve xe, birayen Musilman dibejın: 'Eman edi kes xarine bi deve xe naxe, kevçl bibin poze xe.' Di nav roniblr Q sıyasetvanen ku di sempozyome de nerlnen xe anin zirnan de, bi tene Felat Dileş axaftina xe bi zimane Kdl kir rd.o r ku si "' ; ele Kd sekinl O eha ot: "Reşa kult! ya Kdan pirr li paş maye. Kd ne amadene ku bi hevdu re tever bikin Q yekitiyan pek binin. Di reşek eha de delet naye avirin. Bi tene bi nerına Islami ji çareserı pek naye." Sabah Kara li ser ezlfeyen ronblriye F sekinl O eha ot: "Ronblr ne ye zana ye, ye ku dipie e ronblr e." Piştl Sabah Kara ji tebllxanan Husnu Okçuolu peyl. Husnu Okçuolu di axaftina xe de li ser pirralibuna pia Kdi sekinl O di axaftina xe de beyan kır ku zede neheql li ronblren Kd te kı ri n; lera xediye çareserıya pıe e ninin. Husnu Okçuolu di axaftina xe de eha ot" "Ez pevajoye ji çareseriye irintir diblnim. Ez ne di e baeriye de me ku ronblren Kd xe- va yen ele Kd ben pejirandin. Daxaza deleta netel çareseri nlne. Ev pi di çarçoa deleta unlter de dikare b8 çareserkirin. Li Tirkiye Mmana ku elan diihlne hevdu Islam e. De Kd ve rastiye biblnin. Dema ku elatparezen Kd bi lslame re li hevdu ben, de çareseriya ve pie hesan bibe." Ji tebllxvanan Yilmaz Çamlibel li ser irlniya naskirina cata ku em te de dijln sekinl. Yilmaz Çamlibel di axaftina xe de beyan kir ku di cata em te de dijin de el hene, din hene O mezheben cor bi cqr hene. Y. Çamlibel di axaftına xe de eha ot: "Di çareseriya pien cl de metoden Ilmi peist in. De ku em objektif bin. Di clhane de se boyeren diroki hene: 1) Şeşa lslame ya 622'an, 2) Şeşa Fransiz a 1789'an, 3) Şeşa Sovyete ya 1917'an. Em yen çepir (solcu) r o Navenda NCıçeyan- Di roja 'an de li Stenbole ji ali Kovara NQbihare ve sempozyomek bi nave "Pia Kdi çea çareser dibe?" hat çekirin. Di sempozyome de ji der" Oden cor bi cor elek ronblr Q siyasetvanen Kd Q Tirk beşdar bo n. Sempozyom di heayek el ek demokratik Q xeş de derbas bo. Tarik Ziya Ekinci, Hikmet Ozdemir, Mehmet Metiner, Yilmaz Çamlibel, Sabah Kara, Altan Tan O Husnu Okçuolu di sempozyome de teblix peşkeş kirin. Di beşe duemln e sempozyome de ji muzervanan Osman Aytar, Ahmet Zeki Okçuolu, Hasip Kaplan, Abdahman Dre, Feqi Huseyin Sağniç, Ali Bulaç, Şefik Beyar, ısmail Goldaş, Ercan Kanar, Felat Dileş Q çend ronblren din peyln. Ji tebllxanan Tarik Ziya!i;kinci di axaftina xe de bi pirrani li ser pia demokrasiye sekinl O eha ot: "Pia netel O demokratik a ele Kd li Ttrkiye teminata demokrasiye ye. Tevera demokrasiye ya Tirkiye, ji bo ku li Tirkiye demokrasiye ava bike, de ku beri her tiştl çareserkirina pıa Kdl ji xe re bike prensib. Demokrasi peyvek statik nlne e pevajoyek dinamik e. E di riya peşveçona mirov Q azadbona kede de pevajoyek e. Li min li Tırkiye demokrasi tune; azadiya ramani O baerl tu ne. Tişte ku rejime beyan dike militarizm e Tirkiye deletek hukuki nlne, e deletek kanuni ye." Tarik Ziya Ekinci axaftına xe bi vi aayi ternam kir: "Li Tirkiye ele Kd heye, tekoşlna netel O demokratik a vi eli heye' Di pey Tarik Ziya Ekinci de Dr. Hikmet Ozdemir peyıvl. Hikmet Ozdemır b: çend tesbiten "sosyolojik" dest bi axaftina xe kir f-1 Ozdemir di axaftina xe de eha ot: "Ji bo ku mesele be femkırın de ku se nuqte ben beyankirin Yek. çetiyen delete du, çetıyen yen ku li ser nave Kdan ketine re: se. tesbltkirına rastiya sosyolojik.". H. Ozdemır dı axaftina xe de beyan kir ku daxazen federasyon an serxebone ne rast in; lera li Tirkiye du cat tunin, catek heye H. Ozdemır eha ot: "Caten Kd Q Tirk tunin. Dema ku hon federasyone biparezin, de ku hon odeyen mirovan en razane ji hevdu biqetlnin. Heke lro nifqsa Kdan bi pirrani koç nekiribqya rojava, e ave belki mirov bikariboya ji otonamiye qal bikira. Yen ku lı cafya Tirkiye dijin ketine nav hevdu, bi hev re keliyane." H. Ozdemir di axaftina xe de beyan kir ku pi rıe di navbera Kd Q Tirkan de ye. Çareseriya pie bi delete re ye. Ji tebllxanan Mehmet Metiner li ser reşa diroki ya pia Kdl sekinl Q di peylna xe de beyan kir ku ev pi pieke heremi Cı kevn e. M. Metinerdi axaftina xe de ot ku federasyon ekl riyeke çareseriye de ji all deleten Tirkiye, Iran, lraqe O Siye ve neye pejirandin ; lera ev delet deleten netel ne. M. Metiner di axaftina xe de eha ot: "fmparatiya Os-manl ji bo ku betir bac O betir leşker ji Kdan bistlne bere xe da Kdis-tane O ji serhildanen Kdan re bo sebeb. Di dema "Cumhiyet"e de F mantiqa 'tune bihesiblne O bipelçiqlne' hat pejirandin. Ji damezirandina Komara Tirkiye heta niha politiqaya "redi miras" te emilandin. Çareseriya pia Kdl eaqas ne dijar e. De mafen netel Güneşi. 5 sempozyome di peşniyarkirina çareseriyek esasi ne. Renibiren Kdan herav bedel dane. De e ben ohdarlkirin. Di çareseriya pie de çar dijariyen ırln hen e: 1) ParvebOna Kdan adireki 2) Bı derenlketina çareseriya pia Kdi 3) Li Tirkiye nebona derıokrasiye 4) BelavbOna nufqse ya cafı." H. Okçuolu di axaftina xe de beyan kir ku de neri'na delete. O nerlna tekoşlna çekdarl biuhe Cı Kd beşdarl pevajoya demokratık bibin. Husan Okçuoğ l u di pey de eha ot: "Nı ha nev ser me ku em belva Kd çı clixazin bıdin. Dıve bi hevdu re mayin an Ji hevdu qetandin bi aayeki demokratik bibe. Nerlnek no ya lı ser li hevdukirina ci peist e. De ev li ser bineha ldeolojiya neteeke nebe." Di pey de ji tebllxvanan Altan Tan dest bi axaftina xe kir Altan Tan li ser reşa diroki ya Rojhilatanavln O avabuna deleten mezln sekinl. Altan Tan di peyina xe de eha ot: "Di Rojhilatanavln de, di dlroke de mise-

6 6. Medya Güneşi Haziran 1993 nedenlerine değindi. Panelistlerden ilk konuşmay ı yapan Mehmet Oğuz, ateşkesin kamuoyundi etkileri üzerinde dar, demokratik kitle örütleri ve sosyalist rupların ateşke se yeterince iliyi östermediğini belirtti, devletin ateşkese baskıyla karşılık verdiğini vuladı. Yeni Dünya Düzeni anizat~rlerinin de federasyon talebini desteklediklerini, anc bu federasyon"un içeriğinin tartışılması erektiğini belirten Oğuz, "Onlar, bağımlı ve içi boşaltılmış bir federasyon istiy'' dedi. Kürdistan'ın mevcut dumunun tarihsel kimi dönüm noktalarına, Körfez Savaşı ve sonrasındi elişmelere değinen Ktuluş Parl, ateşkes ilanı ile TC'ye sunun demokratik yollarla da çözümlenebileceği mesajının verildiğini belirterek, "Gelinen aşamada sunun artık Çamlıbel, ~ Panel yoğun bir iliyle r an- karş1/and1. olmadığının Recep Maraşlı, savaşın TC tarafın dan dayatıldığın ı, dumun devam etmesi halinde direnişin meşru olduğunu belirterek, Yeni Dünya Düzeni'nin enelde bir ideolojik saldırısının olduğunu, buna dikkat edilmesi erektiğini vuladı ve "Devlet, hareketi lealize ederek düzen içine hapsetmek istiy. Bu noktayı vulam istiyum" dedi. va ulus-devletin ve milliyetçiliğin taya çıkışı üzerinde kısa ca dduktan sonra Kürtlerin ve Ermenilerin Osmanlı Imparatluğu'nda devletleşememelerinin nedenlerine dikkat çekerek, "Kürtler de Araplar ibi emperyalistlerle işbirliği yapmış olsaydı, şimdi devletleri oldu. Bizim de her ulus ibi devletleşmeye hkımız vardır. Emperyalistlerin Ortadoğu'ya bış açıların ı kavramalıyız" dedi. Şahin Gül ise tarihsel elişim içinde Kürt ve Kürdistan sununa değinerek, Kürt halkının yıllarcabaskılaradi rendiğini belirtti. Gül, TC içinde Kürt ve Kürdistan belli bir siyasetin sunu laşıldığı"na işaret etti. si Y ı lmaz sununa bışta iki örüşün olduğunu belirterek, " Halkın can üvenliği açısın dan ateşkes önemlidir, ateşkesi uzlaş macı tavır olar örmüyuz" dedi. lik tun son konuşmacısı Osman Aytar, Yeni Dünya Düzeni'nde Ortadoğu ve Kürdistan'ın yeri ve önemine değine rek, Kürt ve Kürdistan sununu çözme irişim ve çabalarının nedenlerine dikkat çekti. Herkesin hesaplarının olduğu ünümüzde Kürtlerin de hesabının olması erektiğini vulayan Aytar, Kürtlerin taya çıkan fıat ve olanlardan yararlanmaları erektiğini belirtti. Hesabı mıza elsin veya elmesin ünümüz dünyasının erçeğinin örülmesi erektiğine, kişilikli bir politika ile elişmelere müdahale edilmesinin önemine değinen Aytar, sosyalistinden dindarına kadar kadar her Kürt ytseverinin yüzünü, kendi düşüncelerine denk düşen devletler yerine, KOrdistan'a çevirmeleri erektiğini belirtti. Ateşkesin olumlu blr adım olduğuna işaret eden Aytar, "Sosyalistlerden ytsever dindarlara kadar bütün ulusal demokratik üçlerin birliği ateş kesten daha önemlidir. Girilen işbirliği ve diyalo sürecinde hatalara azami dikkat etmek erekir. Kürtler kendi düzenleriyle sürece müdahale edee başarılar kaçı nılmazdır'' dedi. rd.o r Nevzat Sağnıç yaptığı açılış konuş masında, Kürdistan üzerindeki paylaşım politikaları üzerinde ddu ve Kürdistan'ın boyunduk altında tutulmasının kimi Kürdistan mücadele tarihi, Körfez ve sonrasındi bazı elişmelere değinen Mehmet Mutlu, ateşkes sürecinin teslimiyet süreci olmadığını belirterek, "Bu süreç Kürt halkının yaşadığı tüm parçaların birleştirilmesi olar alılan malı, Kürtler bunu kendi lahlerine çevirmelidirler. Bu süreçte emperyalistlere fır sat verilmemelidir" dedi. Savaşı ku Haber Merkezi- 22 Mayıs ünü Istanbul Sepetçiler Kasrı'nda yapılan "Yeni Ortadoğu Düzeni ve Ateşkes" konulu panelde yeni Ortadoğu düzeni, Kürdistan'ın bu düzendeki yeri ve PKK'nin tek yanlı olar ilan ettiği ateşkes tartışıl dı. Knal Yayınevi tarafından düzenlenen ve Nevzat Sağnıç tarafından yönetilen panele Özür Gündem Gazetesi Yayın Kodinatörü Mehmet Oğuz, Azadi Gazetesi yazarları ndan Yılmaz Çamlıbel, Serketin Derisi Yazı Işleri Müdürü Şa hin Gül, Arya Yayıncılık'tan Ktuluş Parl, Knal Yayınevi Genel Yayın Yönetmeni Recep Maraşlı, Nerez Ateşi Derisi Genel Yayın Yönetmeni Mehmet Mutlu, Medya Güneşi Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Osman Aytar ve Nerez Derisi temsilcisi Zeynel Abidin Kızıl yapr konuşmacı olar katıldılar. Panel ününün sabahı özaltına alı nan ve bu nedenle eç eldiği için ikinci tda konuşan Z.Abidin Kızılyapr, sosyalist sistemin çökmesiyle Yeni Dünya Düzeni'nin oluştuğuna, bunun etkilerinin Ortadoğu'da örüldüğüne dikkat çekerek, "Mevcut ateşkes süreci, klasik ateş keslerden farklıdır. Bu ateşkesle PKK devletin önüne bir partiyi değil bir sunu koymuşt. Ateşkes Türk toplumunu da etkiliy" dedi. Yoğun bir iliyle izlenen panelin sonunda sulara eçildi. Panelistlerin yazılı ve sözlü suları cevaplandırmalarıy la panel sona erdi.

7 1-15 Haziran Medya Seyda Alpşen Güneşi' nin vuladığı UKKTH'na yönelik t payda fmülasyonu uyun sayılabilecek bir açılımdır. Bu açılım, cepheyi tartışac farklı politik örütlenmelerin ilerki süreçlerde kendi ylaşımlarını herhani bir anajmana sokmadan kamuoyuna sunma si Kürdistan'a özürlük" sloanı oldu. Diğer taraftan UDG'Ierin birliğine yönelik çağrıların, Ali Fırat ya da Yücel Baran'ın Yeni Ülke'de yazdıkları ibi PKK tarafından defalarca dillendirildiği vusu, erçekte diğer U DG'Ierle toplanma sürecinde kamuoyuna "PKK defalarca söylemişti" ön "kazanımıyla" diğer politik hareketleri sustma eğilimlerine işaret ediy ki bu tav!r samimi olunmadığ ı izlenimini vermekten başka işe yaramıy. Kamuoyu çok yından biliy ki, daha önce sözünü ettiğim enflasyonist, ideolojik içerikten yoksun suçlamalarıyla PKK, UDG'Ier arasındi tartış ma ve bili alışverinden uz tek politik ruptu. Aksine 1992'de konrelerini yapan YEKBÜN, PSK, KAWA, Dünyada yaşanan deneyimler österiy ki ulusal devletler oluşma dan, ulusal kumlar oluştulmadan uluslararası birlikler yaratılamıy. özellikle KUKH açısından, Güneyle Kuzeyin birleşme şansının tarihsel olar en uyun olduğu koşullarda federasyon talebini öndemleştirmek Kuzey Kürdistan'da elişen ulusal bilinçlenme sürecini refmlara feda etmek demektir. KUKH'yi Fa, Arap, Türk devrimci demokratik hareketlerinden ayı ran ve canlı kılan en temel özellik, onun dayandığı dinamiğin bölesel olmasıdır. KUKH projelerinin dört parçaya yayılması ve iderek bölenin demokratikleşmesi, mücadelenin de önünü aç-actır. Bu anlamda Medya avantajlarını doğactır. Federasyon önerisi PSK'nin olubu yana öne aldığı ve kendisi açısından tutarlı olan bir y-laşımdır. Fat unutulmamalı ki ulusal demokratik üçlerin (UDG) birliği sözkonusu olunca PSK bağımsızlık hedefine de imza atabilmiştir. PKK bağlamında düşünüldüğünde; Bağımsız Birleşik Kürdistan'dan, Ortadoğu Halklar Federasyonu'na adan üniter, devlet içi çözüme kadar her türlü anlayışı savunaeldi. Bu anlamda PKK kadroları, tabanına tam olar ne söyleyeceğini bilemeyen, cevabı verilmeyen sular yumağı ile karşıyaydı ve son dağı PSK'nin savuna eldiği "Türkiye'ye demokraşumundan nıyum. TC açısından yeni dönem şaş kınlıkla karşılanmıştır. Ateşkes duyusu ardından, UDG'Ierin birliği doğ rultusundi adımlar dırı silahlarını eçici TC'nin tüm salde olsa elinden almıştır. TC kendi ve uluslararası kamuoyunda destek bulduğu çevreler nezdinde saldırı silahlarını elinden düşürmüştür. Fat bu dumun çok uzun süreceği beklenmemelidir. TC' nin dayanağı, eleneksel üçlü devlet eleneği ve manevra yapma yeteneği düşünüldüğünde bu daha iyi anlaşılır. TC yeni saldırı biçimlerini oluştma, Kürt hareketini düzen içine çekme ve marjinalleştirme politikalarını üretmeye başlayactır. Bu beklenmelidrr. Uluslararası kamuoyunun da ündeminde olan kimi üncel talepler de TC tarafından içi boşaltılmış biçimde Kürt hareketi oyalanar ündeme konulabilir. Bu süreci KU KH'yi ündemden düşürme çabalarıyla birlikte yapmaya çalışactır. Önümüzdeki süreçte KUKH devlet tarafından eliştirilecek provatif çabalara karşı daha uyanık olm zo- ğildir. ke'deki röptajında, Ali Fırat ve Yücel Baran örneğinde belirttiğim ibi "Onlar suçlu biz hatalıydık" derken önceden söylemiş olmanın ve baskı unsu yaratmanın avantajlarıni oluş tmaya çalışıy. PSK Genel Sekreteri Kemal Skay da kimi kamuoyu açıklamalarında "eçmişte karşı lıklı.hatalar yaptık" diy. Taraflar karşılıklı hatalar yaptık tutumuyla dumu "idare" ediylar. Bu bahar havası ileri bir süreç için ömülen "kı lıç"lar anlamına eliy. Çünkü, PKK önderi ve taraftarlarının yazılarında "ttik" belirin bir vu şeklinde halen daha kendisini österiy. PKK' nin cephe ile ilili düşüncelerini taya koyma biçimi mevcut söylenenlerle devam edecekse, UDG'Ierin buna ylaşımda ihtiyatlı olması ve sulama hkının olması erektiğine ina- YENi SÜREÇ ve DUŞ UNDURDUKLERI Kürdistan Ulusal Ktuluş Hareketi (KUKH), tarihinin önemli dönemeçlerinden birini yaşıy. PKK'nın 17 Mart'ta ilan ettiği ateşkesten sonra, önce PSK sonra daha farklı bir içerikte PDK-Hevirtin ile imzaladığı protokoller yeni sürecin en önemli elişme leridi r. PKK'nin 16 Mart'a kadar sürdürdüğü tutum bir yana böyle bir süreci başlatması, siyasal çevrelerde hlı olar bir dizi suyu da beraberinde etirdi. PKK ileride her zamanki ibi "ttik" diye nitelendireceği yeni bir süreç mi başlatıy? 16 Mart'tan 18 Mart'a PKK dışındi Güney ve Kuzey Kürdistan'lı siyasi örütlenmelerde ne tür ylaşım değişiklilikleri oldu da bu örütler ajan, uş, işbirlikçi vb. enflasyonıst suçlamalarla dolu bir düzeyden ytsever Kürt örütlerine dönüştüler? PKK'de ne tür değişiklikler oldu da 16 Mart'ta bu ölçüde değişti? Imzalanan protokoller PKK'nin özeleştirisi olar ele alınabilir mi? Güney Kürdistan Federe Devleti'nde -16 Mart 'tan 18 Mart'a ne tür siyasal dönüşümler oldu da, birden kunulması ereken önemli bir mevziye dönüştü? Sular daha da arttırılabilir. Fat şu bilinmeli ki sulara dün ve buün diyalektik ylaşımıyla cevaplar aranınazsa yarın bağlantısı sağlıklı kulamaz. Önemli bir su da şud; Kürt hareketlerine yönelik cephe çağrıları nı da içeren mevcut protokollerin, sumlu bir tavır olduğu ve eliştirilecek ilişki ve çalışmalar için sağlıklı bir yol açtığı düşünülebilir mi? Örneğin PSK ve PKK, PDK-Hevirtin ile yapılan protokolde olduğu ibi sadece diğer Kürdistanlı örütlere çağrı yapıp Cephe ile ilili düzenlemeleri eniş kapsamlı örütler toplantısına bıramaz larmıydı? Oysa ne yapıldı; bir bütün olar cephe sununda Kuzey KU KH'nin t paydası olamayac eri, batının öteden beri dillendirdiği sı nırlar içi çözüme uyun, TC'yi de ürkütmekten kaçınan federasyon talebi ile Kürt hareketini anajmana alma ayreti ile yumlanabilecek bir protokol taya çıkartıldı. Açık olm erekir, Kuzey KUKH ulusal bazda Güney Kürdistan'di kadar örütlü bir potansiyele sahip değil. KUKH'nin ve Kürt halkının TC' nin hani refm irişimini ne ölçüde öğüsleyip aşabileceği de önemli bir sun olar ta yerde duy. KU KH, refmlara karşı sınanmış değil. Böyle bir dumda UKH öütlenme potansiyellerini eri taleplere dayandıramaz. Geri taleplerle örütlenmiş kitleler, ileri talepler için adım atma fonksiyonlarını yitirirler. Ulusal ktuluş hareketlerinde önemli bir destek olar örülmesi ereken uluslararası demokratik kamuoyu, ileri taleplere destekte zlanır. Oysa ünümüzde, devlet sınırlarının tarla sınırları ibi değiştiği dikkate alınıa KUKH'nin statükocu çözümleri savunması için hiçbir neden öremiyum. Kaldı ki dünyada federatif devletler deneyimi ünümüzün en kanlı boğazlaşmalarınci yol açmışkan KUKH tüm bu deneyimleri örmezden elemez. Buün bağımsız Kürdistan hedefi, elecekte bölesel biriikiere kapalı olm da de- Güneşi ~ 7 KUK, PDK-Hevirtin türü hareketler ve PKK bu hareketleri karalamaya devam ediydu. çağrılarını yenilemişlerdi Her yeni siyasal süreç, döneme yeni terminoloji eliştiıiy. Ya da kimi terminoloji fazla kullanılıp öne çıkmaya başlıy. Aynı zamanda yeni süreç kendisine özü "sun çözücü" "joker"lerini de etiy. 80'lerin ikinci yarısında Glastnos- Perestroyka terminolojisinin sun çözücü jokeıi "değişim"di. SSCB tarihe karı şınca "değişim" jokeri evrenselleşti. Terminolojide "Yeni Dünya Düzeni" öne çıktı. Kürt politik hareketi evrensel tarzda terminoloji ve joker üretme yeteneğinden uz örünüy. Terminolojide UDG'Ierin birliği öne çıktı, sun çözücü joker ise "eçmişte hata yaptık" oldu. Öyle ki örütlerarası ilişkilerde neredeyse hata yapmayanlar bile "hata yaptık" demeye zlanıylar. Osman öcalan, Yeni üıilişkin rundadır. Kimi Türk "solcu"larının da son emperyalizmin oyunlarını aramaya başlamaları KUKH'yi komplekse sokmamalıdır. Kürdistanlı sosyalistler, ytseverler Kürdistan'ıcı bölede bir çıkar çatışması alanı olduğunun farkındadırlar ve bu konuda politika üretmekten aciz değiller. Türk "solcu"ları KUKH'ye öteden beri üvensizlik duymayı ve karalamayı şiar edindiler. Sanki Kürt politik hareketlerinin kendi iç tartışma ve uyarı mekanizmaları olamazmış ibi UDG' leri çatıştırma anlayışlarından vazeçmediler. Şu çok açıktır ki pblitik mücadele farklı siyasal üçlerin her birinin kendi hedeflerine ulaşabilme mücadelesidir. Kürdistan'da stratejik, ekonomik çıkarı olan her uluslararası yada bölesel üç ile UDG'Ier (kendi aralarındi farklana birlikte) arasın da açık bir mücadele sürmektedir. Bu mücadelede elbette Kürt hareketi de kaz!inç hesapları yapma yeteneğini taya koyactır. UDG' lerin birleşmesi böle halklarının değil böle sömürecilerinin zararınadır. UDG' lerin birleşmesinden panik duyac olan Ortadoğunun eli kanlı sömürecileridir. elişmelerde

8 8.Medya Güneşi Haziran 1993 malarını yayınlam" iddiasıyla cezalandı rı Imam talep edilmektedir. Bu iddialara değinmeden önce, Türkiye'de devrimci basın ile düşünce özürlüğü üzerinde estirilen terör politikalarına değinmekle fayda: var. Sanırım buün Türkiye, insanların düşüncelerinden ötürü yarılanar insanlık dışı koşullara sahip cezaevlerine ender ülkelerden biridir. Sefalet, ve enflasyonda dünya çapında "sayılı" devletler arasında yer alan TC devleti; baskı, işkence, terör ve sömürü politikalarında da öncülüğü kimseye kaptırma niyetinde özükmüy! Gazetecilere yüzyıllara varan hapis cezalarının ve milyonlarca liraya varan para cezalarının verilmesi, hiç kuşku yok ki bir trajedidir. Bu tür uyulamalar devletin erici, şoven ve faşist karterini yansıtmla birlikte özünde rejimin içine irdiği çıkmazın ve aczin de önemli bir österesidir. Devlet, içine i rdiği bu çıkmazları, baskıyı artır mla aşacağını sanmtadır. atıldığı işsizlik Hkımda 3713 sayılı kanunun 8/1 ve 6/2 maddelerine dayanılar açılan dava ile "Devletin bölünmezliği aleyhine propaanda yapm ve PKK'nın açıkla duymamaya başladılar. Geriye en üçlü ve somut bir "tehlike" olar, Kürtler kalı ydu. Bu yüzden bu "tehlike"dken ''Kürtçülük propaandası"nın yapılmasını yaslayan "yasal" enellernelerin tadan kaldırılması, kendileri açısından uyun düşmezdi. Kürtlerin özürce örütlenme ve düşüncelerin; açıklamalarını enelleyen 141. maddenin 4. fıkrası ile 142. maddenin 3. fıkraları, değişik bir biçimde fmüle. edilerek TMY içinde tekrar kundu. Son dönemlerde Türkiye'li ve Kürdistan'lı üçler tarafından çıkarılan yayınların toplatılmaları ezici bir çoğunlukla "Kürtçülük propaandası", başka bir deyimle "devletin bölünmezliği aleyhine propaanda" yapıldığı erekçesine dayandırıl mıştır. azetemize özel ve ilediği yönündeki mektedir. ayrı bir ylaşım serdüşünceleri pekiştir Devletin erek Medya Güneşi'ne ve erekse diğer devrimci ytsever yayınla ra yönelik baskıları, kapalı bir devre halinde kendi başına incelenerek içeriği kavranabilecek bir olu değildir. Devlet sa~ baskıcı ve şoven duyularını tatmin etmek amacıyla saldırmıy; bu politikaların a~ında yatan erçeklik onun, Türkiye'de emekçi sınıflar üzerindeki sömürücü iktidarı ile Kürdistan'di sömüreci eemenliğini ayta tutup daha uzun süreli kılma isteğidir. bu ön açıklamalardan hareketle hkımızdi iddialara eçebiliriz. Şimdi Hapis cezaları ve yayınların toptatıla r dağıtımların enellenmesiyle, devrimci-ytsever üçleri somut erçekleri tüm açıklığıyla taya serrnekten caydıramadı ğını ören eemen üçler, bu sefer de kontrerilla cinayetlerini ündemleştire rek, bir çok devrimci-ytsever azetecinin öldürülmesi, yayınları dağıtan ve satan bayilerin tehdit edilmesi ve hatta tezahlarının yılması yoluna başvmuş Jardır. Gazetecileri katiedenlerin hiçbiri yalanıp yarılanmadı. Aksine devletin Gazeteci ve yazarların cezalandırıldı başbanı, bu öldürülenler erçek azeğı, yayınların toplatılar dağıtımlarının teci değil "millitan azetecilerdir" diyerek enellendiği bir tamda, devlet yetkilileribu cinayetleri açıkça meşru östermeye nin basın ve düşünce özürlüğü lafını çalıştı. Katilleri daha da cesaretlendiren ağızlarından düşürmemaleri ayrıca dikka- ' ve onları kuyan bir devletin kendilerini te değerdir. Ama her nedense basının ve yarılamaları da beklenemez zaten. düşüncenin özür olduğu sürekli vudevletin devrimci basına ve düşünce lanmla birlikte, devletin bu alandi özürlüğüne yönelttiği sistemli baskılar erçek yüzü taya çıktıkça ve eski yasadan, azetemiz Medya Güneşi de etkilanlarla yürürlükteki politikaları artık uyulamiş ve etkilenmektedir. Medya Güneşi 12 namaz duma düştükçe; düşünce özürlüğü önündeki "son" pürüzterin tadan kaldırılacağı söylenmeye başlanır. Son ünlerde banlar kulunun basın kanununun yeniden düzenlenerek "düşünce özürlüğünü kısıtlayan kimi uyulamalara son verilmesi" yönündeki bir tasarıyı meclise önderme kararını alması buna örnek olar österilebilir. Hatırlanacağı ibi, TCK'nın 141,142 ve 163. maddelerinin Nisan 1991 'de kaldırılmalarıyla düşünce özürlüğü önündeki "son" enelin de kaldırıldığı ve artık Türkiye'de demokrasiyi ölelayecek bir uyulamanın _ kalmadığı ilan edilmişti. Banlar kulunun basın yasasını yeniden düzenleme ihtiyacını hissetmesi, basının özür olmadığının bir itirafıdır. Bu aynı zamanda 141,142 ve 163. maddelerin kaldırılmalarıyla daha önce ilan edilen söylemlerinin erçekliği Eylül darbesinden sonra, Kürt devrimci, yansıtmadığının bir tescilidir. 141,142. sosyalistleri tarafından çıkarılan ilk leal maddelerin kaldırılmalarının sebebi düyayın olmanın tüm zluklarını yaşam ı ş şünce ve örütlenme özürlüğü etirmek ve sistemli toplatılmalardan tutun da değil, bu maddelerin anti-demokratik kahapis cezalarına kadar çeşitli yıldırma rekterinin eniş yığınlarca fark edilmesi; politikalarıylarşılaşmıştır. bunların kaldırılması erektiği yönündeki Fat Medya Güneşi yüklendiği mistaleplerin yoğunlaşması ve bunlara bağlı bilinciyle hareket ederek, her türlü yanun olar mahkemeterin maddeleri uyulabaskıya rağmen erçekleri açıklamtan ma yönünde bir tıkanıklığı yaşamaya baş ve halkımızın elişen mücadelesinin devlamalarıydı. Bu tıkanıklığın iderilmesi ve rimci proleter bir yola kanalize edilmesi amuouyunun tepkilerinin saptınlması yönünde üzerine düşeni yapmtan bir macıyla sözkonusu maddeler kaldırılar, an bile olsa eri dmadı. yerine Terörle Mücadele Yasas ı kondu. Nisan 1988'de aylık deri olar Faşist ltalya yasalarından örnek alı yaşamına atılan Medya Güneşi, 15 yayın nar TCK'ya konulan 141 ve 142. madazete olar çıkmaya başladığı ünlük komünistve devrimci deler, Türkiye'deki Ekim 1992'den sonra tekrar eemen üçlerle, Kürdistan'di ytsever üçlerin lerin anti-demokratik uyulamalarıyla kaerbestçe örütlenme ve düşüncelerini aşılaştı. TMY'den sonra davası henüz soçıkça kitlelere ulaştırmalarını enelleme ruştma safhasındayken tutuklanan ilk amacını ütmekteydi. Dünya devrimci ko~etecinin Genel Yayın Yönetmenimiz münist hareketinin eçici bir süreç için de olsa erilemesi sebebiyle, komünizmi Osman AYTAR olması oldukça dikkat çekicidif. Aradan uzunca bir zaman eçme=türkiye için artık somut bir tehlike olar den benim de, aynı şekilde azetemizin hissetmeyen eemen sömürücü sınıflar, pratikte elişen prolster devrimci hareketi 25. sayısında çıkan "Kirli savaşın bir parçası olar ündemleşen BAHAR SENDba~alam ve refmize etmek için bir ROMU"başlıklı yazımdan ötürü tutuklanyandan tüm çabalarını sarfederken, aynı mam, eemen üçlerin enel olar ytzamanda komünist düşüneeye yasalarla sever basına yönelik baskıları yanında, açıkça yaslama etirme ereğini de mahkeme üyeleri, Iddia mamının birinci iddiası yuka- Kürt ve Kürdistan kelimelerini yaslamaya başlam ışiard ır. TC'nin hali hazırda izlediği inkarcı ve yasçı politikalar da bu dönemin kesintisiz bir uzantısı olar oluşmuşt. Resmi çevreler tarafından "Doğu ve Güneydoğu" olar adlandırılan yörelerde, tarihin eski dönemlerinden bu yana çoğunlukla Kürtlerin yaşadığı ve baların Kürdistan'ın bir parçası olduğu bir erçekliktir. Bu nesnel erçe~lik yaslamalarla yok edilemez. Bir nesneyi isimini değiştirerek yavaş Sayın değişikliğe uğratmaya kalkışm eşyanın tabiatma aykırıdır. beri Türkiye'de eniş emekçi halk yığınlarının, bir avuç özel mülk sahibi kesimin çıkarları doğru~usun da sömürülmesini esas alar diktatöryal bir politika yürüten devletin, Kürdistan'di eemenliği, sömüreci bir içeriğe bürünmüştür. Osmanlı'nın yıkıntıları üzerinde şekillenen TC devleti, Kürt halkının insani ve ulusal demokratik h ve özürlüklerinin red ve inkarını temel almıştır. Kuluşundan Ulusal hları söz konusu olunca Kürt halkının varlığı inkar edilmiş; "Mis-ı Milli sınırları içinde Kürt yokt, Kürtçe diye bir dil yokt, Kürt kültürü, edebiyatı ve sanatı yokt, ve en önemlisi de Kürdistan olar adlandırılac bir ülke yokt" denilmiştir. Ama sıra baskıya, zulme, sömürüye, asimilasyona ve toplu sürüniere elince herkesten önce Kürtler hatır lanmıştır. Yani devlet, teide inkar ettiği ve hlarını yok saydığı Kürt ulusunu, pratikte ezmeye çalışar varlığını kabul etmiştir. rıda belirttiğim 25. sayımııda yer alan çeşitli yazı ve açıklamalarda "devletin ül- kesinin bir bölümünün Kürdistan olar isimlandirildiği ve Güney Doğu'da meydana elen eylemlerin Kürdistan ulusal ve toplumsal ktuluş mücadelesi olar nitelendirildiği" şeklindedir. Bilimsel kaynlara ve somut erçekiere özlerini kapatmayan herkes rahatlıkla şunu örebilecektir ki, Kürt halkı binlerce yıldan beridir buün Kürdistan adı verilen ülkede yaşamta olup Ortadoğu uyarlığına anlamlı katkılarda bulunmuşt. Oysa Türkmenlerin fetih ve öç yoluyla çok sonraları (1 071 tarihinde) Anadoluya eldikleri ve ardından kdukları çeşitli devlet ve imparatluklar aracı lığıyla tüm Anadolu, Ortadoğu, Kuzey Afrika, Kafkasya ve Avrupa'nın bir kısmını denetimleri altına aldıkları bilinmektedir. Buün Türkiye, Iran, Siye ve düne kadar da Ir tarafından eemenlik a~ında bulundulan Kürt toprları, çoğu kez eemen devletler tarafından bile "Kürdistan" olar adlandırılmıştır. Osmanlı Imparatluğu döneminde, Kürdistan'ı yönetimi altında bulundmla övünen padişahlar, daha sonraları Imparatluğun erileme ve çöküş yıllarında yavaş TC Anayasası'na öre Türkiye'de herkes Türktür. Yani herkes "birinci sınıf" vatandaştır. Bunun anlamı şu d: Değişik ulus ve ulusal azınlıklardan elen insanların "birinci sınıf " vatandaş muamelesi örmeleri için kendi kimliklerini reddedip Türklüğü kabul etmeleri erekmektedir. "Ne Mutlu Türküm" demeyen, ulusal kimlik ve bunun beraberinde etirdiği ulusal hlarına sahip çıkmaya çalışanlar ne "birinci sınıf" vatandaş ola~i lir ne de mutlu olabilirler. Bunlar her türlü baskıyı ve zbalığı hetmişlerdiri Kendi kimliğini reddedip halkına yabanetiaşa r kişiliksizleşenler ise "birinci sınıf" vatandaş olar (ve devletle uzlaşar ona alet olduğu ölçüde) devletin bürokratik kademelerinde yer alabilirler. Devlet, 70 yılı aşkın bir süredir izieye eldiği sömüreci politikaları da yine Os- yaşayan manlı Imparatluğu'ndan devralmıştır. Kürdistana' irip di eemenliğini pekiştirmek için Kürt beyilkierine özerklik vb. kuyucu hlar tanıyan Osmanlı yönetimi, amacına ulaştıktan sonra Kürt beyliklerine verdiği tüm hları zla aspederek Kürdistan'di merkezi otitesini üçlendirmeye başladı. Kürt hal~ı. bu merkezileştirme ve sömüreciliği derin-

9 1-15 Haziran Medya Bada ilkin "devletin bölünmezliği" söylemleri ile Mis-ı Milli'nin sözde kutsallığının nereden kaynlandığını vulayar bunun sonucunu örmeye çalışalım. sonlarından itibaren başlayıp 1. Dünya Savaşı'nın sonuna kadar devam eden sü- Lozan Antiaşması'nın abinde, daba önceleri yukarıdi tezi savunan Kemalist yönetim, bırın Kürtlere Türklerle eşit hlar altında yaşamalarını sağlama yı, meclisteki kimi Kürt milletvekilierini sırf Kürt kıyafetleri iyiylar diye idam etmeye.ve Kürdistan'da merkezi sömüreci otiteyi zla tesis etmeye başladı. 1940'lara kadar süreelen Kürt isyanları hep devletin bu politikalarına karşı bir tepki biçiminde ve ulusal hları elde etme amacıyla boy vermiştir. mektedir. _ Işte kutsal ve tartışılmaz olar lanse edilen ' Mis-ı Milli ile iddia mamının "bölünmez: dediği devletin bütünlüğü de bu yöntemlerle ve dahası Kürt ulusunun bütün.ulusal demokratik hları ve üzerinde yaşadıkları Kürdistan'ın topr bütünlüğü özardı edilerek üçler denesine öre şekillenmiştir. Müslüman halkın (Türklerin ve Kürtlerin) kardeşliği ve birliği demaojisi ile oluştulan Mis-ı Milli, başlanıçta Musul ve Kerkük'ü (Güney Kürdistan) de içermesine rağmen nasıl oldu da Kemalist yönetim bundan vazeçerek bu kı sımları "kutsal ve bölünmez"bir bütün ola- reç içerisinde, Osmanlı Imparatluğu Kürdisan hariç eriye kalan türr( sömürelerini, kaybetmiştir. Osmanlı Imparatluğu'nun yıkılış süreciyle karşılaştığı ve Anadolu'nun bir kesiminin işal altına irdiği bir dönemde, Kürtlerin önemli bir kesimi, böylesi z ünlerde Müslüman Türkleri arkadan vmama düşüncesiyle, Batılı üçlere karşı Kemalistlerle birlikte savaşmayı tercih etmişlerdir. Fat, Kürtlerle Türklerin müsbütün bunların ışığında suna ylalüman ve kardeş oldukları ve savaştan şıldığında, Kürt sunıun parçalanar sonra Kürtlerin ulusal hlarının üvence altına alınacağı demaojisiyle Kürtlerin belli başlı kesimlerinden destek alan Ke- ' malistlerin oluştdukları TC devleti, Lozan antlaşmasıyla uluslararası platfmlarda resmi bir statü kazanıp iktidarını sağlamlaştırdıktan sonra Osmanlı'yı aratmayac bir biçimde Kürdistan'di sömüreci politikaları devam ettirmiş, ve hatta daha erici ve ırkçı bir tutum serilerneye başlamıştır. Lozan örüşmeleri sırasında Kürt ulusunun kendisini bağımsız temsilcileri aracılığıyla temsil etmesinin önüne eçmek için toplantılarda kendisini Kürtlerin ve Türklerin t temsilcisi olar lanse eden Türk heyeti, Türkiye'deki Kürtlerin bir c.zınlık değil Türklerle eşit hlara sahip bir şekilde iktidara t olduklarını ve değişik devletlerin tahkümü altına alın TBMM hükümetinin Türklerin olduğu kamış ve bağımsız devlet kma hkı baş dar Kürtlerin de hükümeti olduğunu, dolaolm üzere, kendi ydunda her türlü ta yısıyla azınlık olar tanımlanmalarının ve insani hlarından yoksun bıra ulusal savunar, olacağını aleyhine Kürtlerin bir ulusun sunu olduğu örülekılmış Kürtlerle ilili somut hların belelere eçdeğişik devletler tarakürdistan'ın cektir. Kürtsırf mesini enellediler. Belelerde ilmesi ve böle üzesömüreleştir fından lerden bahsedilmesin diye çoğunlukla devletlerin heemperyalist değişik rinde Türklerden de bahsedilmedi; bunların yeriçıkar çatışması içinde olmaları, ve sap yanşekilde bir t Kürtleri Türklerle ne suna uluslararası bir boyut da kazandı sıtac "Müslüman halk" deyimi tercih erıy. Son yıllarda ktuluş sürecini yaşa dildi. TC buüne kadar izlediği inkarcı-sö yan ülkemizin Güney parçası hariç, Kürmüreci politikalarını da hep Lozan Antdistan'ın diğer tüm parçaları halen yüzyıl Iaşması'na dayandırar hlı östermelardır _süreelen klasik sömüreci ilişkiler ye çalışmtadır. Lozan Antiaşması ülkeinlemeye devam etmektedir. Şu altında Osmanmiz Kürdistan'ın, 1639 yılındi da varki, tarihi erçeklerin bizlere österlılarla Iranillar arasında erçekleşen ilk diği ibi halkımı~ sömüreci baskılar karparçalanmasından sonra ikinci defa erşısında sessiz kalma yerine daima mücaçekleşen ve bu sefer de dört sömüreci deleci bir yol izlemiştir. Bu açıdan, södevletin tahkümü altına irmesini sağ müreci asaretten ktulm için Kürt layan bir antlaşma olması açısından, Kürt halkının eliştirdiği mücadeleler hlı olaulusunun tarihine kara bir sayfa olar r, "ulusal ktuluş mücadelesi" olar eçecektir. Anc, "Kürtlerin azınlık hörülerek nitelendirilmektedir. Yani Kürdistan'da yüzirmesine larının" belelere memesinin, onların birinci dereceden yö- - yıllardır elişen mücadelenin büründüğü ulusal biçim ile, özellikle ünümüzde kanetima t olduğu vaayımına dayanzandığı toplumsal karter bu mücadeledırıldığı dikkate alındığında, Lozan'ın devterin uli.ısal ve toplumsal ktuluşçu olduletin sözkonusu inkarcı politikalarını hlı ğunu östermektedir. Bu sadece benim çıkarmayacağını, teine, heyetin ada sübjektif örüşüm değil aynı zamanda dile etirdiği sözlerin pratikte uyulanmaobjektif bir erçekliktir. sını, yani "TBMM hükümetinin Türklerin olduğu kadar Kürtlerin de hükümeti olduğu" şeklindeki söylemlerin pratik ereklerinin yerine etirilmesi erektiğini öster- Görüldüğü ibi ilk alıntıda M.Kemal Mis-ı Milli'nin bir haritasının mevcut olmadığını ve sınırların "milletin çıkarı" ve "Büyük Kul'un bışı" ibi sübjektif ftörlere bağlı olar tespit edileceğini, ikinci alıntıda ise yeni bir savaş cephesi açıl leştirme politikalarına karşı ulusal-yöresel eemenlik hlarını elde etmek için defalarca aylanmıştır. Anc bunlar h~rde fasında kanla bastırılmıştır. 19. yüzyılın Ortadoğu ve dünyanın birçok bölesindeki toprların_ sınırları, üzerinde yaşa yan halkların değil, yayılmacı üçlerin ekonomik ve siyasi çıkarları temel alınar askeri z aracılığıyla çizilm işlerdir. Sınırlar üçlünün çıkarları doğrultusunda biçimlendiği için, bu çevreler üçlü kaldıkları müddetçe, çıkarlarını temsil eden bu sınırlar herzaman "kutsal, dokunulmaz ve değişti rilmez" olar österilmiştir. Güçler denesi değişip de, yeni üç merkezinin çıkarla rına öre statükonun yeniden belirlenmesi ihtiyac ı taya çıktığında ise, eskiden kutsal ve dokunulmaz sayılan sınırlar bir anda unututup onların yerine yeni "kutsal" sı nırlar çizilmeye başlanmıştır. rek bazı milletvekillerinin Mis-ı Milli'nin ne demek olduğunu anlayamadıklarını savunar şunları şöylemiştir: "... Efendiler, arazi sunu ve hudut sunu, Misı Milli'nin bildiğimiz ibi birinci maddesinin içindedir: Mis-ı Milli, şu hat bu hat diye hiçbir vitte hudut çizmemiştir. O hudutu çizen şey, milletin çıkarı ve Büyük Kul'un bışıdır. Yoksa, bir haritası mevcut bir hudut yokt" (TBMM Gizli Gelse Zabıtları, cilt:3. s.1292/ Aktaran: Hasan Yıldı~! Fransız Beleleriyle Sevr-Lozan-Musul Uçeninde Kürdistan, Kal Yayınları s.15.s). M.KEtmal bu açıklartıasıyla milletve- killerini ikna. edemediğinr örünce '' de, Musul'un Mis-l Milli sınırları dışında bırılmasınin. esas sebebini şöyle açık lar: "... Musul sununu buünden halledeceğiz, dumuıu yürüteceğiz, buün alacağız deek bu olanlıdır. Musul'u ayet kolaylıkla atabiliriz, fat Musul'u aldıktan sonra bir savaş cephesi açmış olacağız. Yani bunu ayrıca konu etmek isteeniz sıncalar kendi kendine taya çıkar" (TBMM Gizli Gelse Zabıtları, cilt.3, s.1318/ Aktaran: H. Yıldız. ae.s.157). Iddia mamının ikinci iddiası ise, yazının bütünlüğünde "devletin bölünmezliği aleyhine propananda yapıldığı" şeklindedir. Güneşi. 9 r addedilen Mis-ı Milli'nin dışında tutabildiler? Sanırım cevap ayet açıktır: Sınırlar 'kutsal' ilkelere öre değil, çıkar ilişkilerine ve bu çıkar ilişkilerini yaşama eçirecek üçler denesine öre biçimlendiriliydu. Dünyanın önemli petrol merkezlerine yın olması ve bizzat kendisinin de petrol kaynlarına sahip olması sebebiyle, 1. Dünya Savaşı'ndan sonra Inilizierin dikkatlerini üzerinde yoğunlaştırdığı bu böleyi kolay kolay kendilerine bırma yacağını, ve dahası kendisine verilse veya zla alınsa bile, isyancı bir özellik ve eleneğe sahip bu kısımların uzun süre denetimde bulundulamayacağını bilen Kemalistler, Güney Kürdistan üzerindeki topr taleplerinden vazeçerek bunun yerine Musul ve Kerkük'teki petrol yatlarından elde edilen elirlerden belli anda bir pay almayı talep etmeye başladı lar. Bu nedenle Lozan örüşmeleri sıra sında Musul sunu hiç bir zaman bir topr sunu olar ündeme etirilm edi. Millet Meclisi içerisinde, Musul'un petrol karşılığında satıldığı yönünde kimi milletvekillerinin açıkça tepkilerini dile etirmeleri, M.Kemal'i oldukça z duma düşürür-. M.Kemal kendisini savunm için Mis-ı Milli'ye yeni bir yum ı;ıetire.- maması için Musul'dan vazeçildiğini v- ulamtadır. Yani tada "değişmez", "bölünmez" ve "kutsal" bir sınır ve harita yokt. Kemalist yönetim o ünkü uluslararası üçler denesine öre belli sınırları tercih etmiştir. Eer Kemalist yönetimin askeri ve ekonomik ücü daha büyük olsaydı kuşkusuz buün "kutsal" ilan edilen sınırların kapsayacağı toprlar da daha büyük olactı. Kemalistler, "milletin çıkarları" ve "yeni bir savaş cephesinin açılmaması" erekçesiyle Mis-ı Millinin "bölünmez bütünlüğünü" bir kenara bırırken, meclisteki Kürt milletvekili Bitlis'li Yusuf Ziya Bey, Kemalist yönetimin Mis-ı Milli sınırları içerisinde erçekten de Türklerin ve Kürtlerin h eşitliği temelinde çıkarlarını kuyacağına biraz safça da olsa inandığından ve ayrıca Kürdistan toprlarının yeniden bölünmesini istemediğinden ötürü, Musul'un Mis-ı Milli dışında kalmasına karşı çıkar şunları söylemekteydi: "Arkadaşlar temenni ederim ki, Musul Türkiye'nin bir parçası denilsin, çünkü Türkler, Kürtlerle meskun Türkiye'nin bir parçasıdır. Yarısından fazlası Kürttür. Musul'un Kürdün tarihinde bir kıymeti vardır. Ihtimal ki, başka bir yer olsaydı bu kadar telaş etmezdi... Arkadaşlar, bir insanı ikiye bölmek veyahut da herhani bir parçasını ayırm mümkün değil ise, Musul'u Türkiye'den ayırm da öylece mümkün değildir... Dilerim ki, Türkiye siyasileri bunun etrafında derin düşünsün ler... Musul'u ertelemek, Musulsuz barış yapm, barış ertesinde Doğu Anadolu'da önemli bir cephe açm demektir... " Yusuf Ziya Bey "Arkadaşlar ben Kürdüm. Fat Türkiye'nin yükselmesini, Türkiye'nin şerefini, Türkiye'nin ilerlemesini dileyen Kürtlerdenim" dedikten sonra ise, şu açıklamayı yapmtadır: "... Buünkü dumu müttefik devletler dünyası ve Avrupa devletleri öyle tespit etmişlerdir; ki, Türk'le Kürt işbirliği ederek yaşamazlaa, ikisi için son yokt... Bundan dolayı herhanisi, herhanisine ihanet edee ikisi için de son yokt" (TBMM Gizli Gelse Zabıtları, cilt:4 s.163/ Aktara~: Hasan Yıldız, ae, s ). Görüldüğü ibi Yusuf Ziya Bey'in Kürt ve Türk uluslarının kardeşliğt ve birliğine olan inancı tamdır ve bu birlikteli~n

10 l Ü. Medya Güneşi Haziran 1993 haritası yok" diyen Kemalistler buün, belli bir süreçte mevcut olan üçler denesi sonucu biçimienan sın ırla rı kutsal ve değişmez ilan edebilmektedir. eçmişteki Sayın Mahkeme üyeleri, Şimdiye kadar anlatıklarımızdan da ibi yıllarca inkar edilen veya adı konulmayan bir sunla karşı karşıya yız. Bütün tabuları aşar halklarımızın t çıkarlarına uyun düşecek bir tarzda bu sunun çözüme kavuştulması yönünde erekli tartışma zemininin yaratılması hayati bir önem taşımtadır. Tartışmaların anlamlı bir biçimde yürütüiabilmesi için herşeyden önce özür bir zihniyetle sunun adı, içeriği ve bu sunun ne şekilde çözümteneceği konusu net bir şekilde taya konulmtadır. anlaşılacağı Bu mücadelenin sonucunda, daha önceleri Kürt lafı ağıziara alınmazken, DYP-Siifl koalisyon hükümeti "Kürt realitesini tanıyuz" demek zunda kaldı. Fat Kürt realitesinin ne olduğunu ve bunu ereklerinin nasıl yerine etirileceği konusunda hiçbir açıklama yapılmadı. Aksine eski imha politikalarına devam edildi. 12 Eylül faşizmi döneminde bile eşine rastlanmayan uyulamalarla köy ve kasabalar yılıp yıkıldı; yerleşim yerleri boşaltıldı ve yüzlerce insan devletin tezahladığı veya himaye ettiğ i kontrerilla cinayetlerine maruz kaldı. Dahası Içişleri yıllarda başlayıp 1938 yılına kadar devain eden süreç boyunca, ulusal talepti KQrt köklü bir şekilde Sayın Mahkeme Üyeleri, Iddia mamının savunduğu iddialara karşı söylediklerimi öz olar topartayac olu, buün varlığını nesnel realiteden alan bir Kürt ve Kürdistan sunu mevcutt. Bu sun halkımızın karşılaştığı baskılardan ötürü insan hları boyutunu da taşımla birlikte esasın da bir ulusal-toplumsal ve iderek uluslararası bir sun Kürt halkı bu sununu çözmek için Kürdistan'ın eemenlik altındi tüm parçalarında ulusal ve toplumsal bir ktuluş mücadelesi yürütmektedir. Kürt ulusu, bağımsız devlet kma hkı başta olm üzere kendi kaderini özürce tayin etmediği sürece, Kürdistan'ı denetimleri altında tutan devletlerin halkları da özürlüklerine kavuşamaz. Çünkü "başka bir halkı ezen bir halk özür olamaz." Günümüzde nasıl ki irili uflı uluslar bağımsız devletlerini kar kendi kaderlerini tayin etmeye çalışı ylaa, Kürt ulusunun da bağımsız ve birleşik bir devlet çatısı altında birleşme özlem ve çabası içinde olması onun en doğa l hkıdır. Iddia mamının en son iddias ı da, bizim PKK'ye ait açıklamaları yayınlaya r suç işlediğimiz şeklindedir. Sayın Mahkeme Üyeleri, buün yüksek tirajlı ünlük basınc:!an tutun da tüm televizyon kanallarına kadar istisnasız her yayın anınınpkk'nın ve onun lideri A. ÖCalan ile diğer Kürt liderlerinin örüş ve açıklamalarına yer verdiği bir tamda bu iddianın anlamsız kalacağı açık değil midir? değiştirmemiştir. Kürt sununun mümkün oldukça kan dökülmeden, kalıcı ve adil bir şekilde çözüme kavuştulmasında Türkiye emekçi halkları ve ilerici aydınlarına da büyük örevler düşmektedir. Herşeyden önce Kürdistan'a yönelik imha ve sömürü politikaları bütünüyle bir avuç eemen kesimin iktisadi ve siyasi çıkarları doğrultu sunda uyulanmta ve bunda Türkiye'deki çeşitli ulusal azınlıktarla emekçi banlığının yaptığı açıklamalara bılır sınıf ve katmanların hiçbir çıkarı bulunmasa, sadece 1992 yılı içerisinde Kürdistan'da 12 bin kişi yalanmış. Bu insanlamtadır. Aksine bu sömürü ilişkilerinin rın büyük bir çoğunluğunun tek "suçları katkısıyla palazlanar üçlenen ha-kim nın" Kürt olmaları erçekliğinden kaynsınıflar, Türkiye halklarını da ağır bir landığı dikkate alındığında; binlerce tahküm ve sömürü altında tutm olainsanın işkencelerden eçirilmesi ve bunnağını elde ediy. Eemen üçler iktiların bir kısmının tutuklanması; devletin darlarını kum için sadece Kürdisbaskı ve terör ile halkı yıldırma faaliyetleri tan'da değil, Türkiye'de de devrimci ve yanında, insanları kitlesel bir şekilde sosyalistler üzerinde bir kirli savaş yürüthapislerde bir nevi rehin tutma politikası mektedir. Devrimcilerin işkencede öldüda üttüğünü östermektedir. rülmeleri, özaltında "kayıp" listelerine katılmaları ve yarısız bir şekilde eniş Devletin Kürt sunu karşısında kalabalıkların özleri önünde öldürülmesürekli olar başvduğu askeri imha. politikalarının çözümden ziyade bir çö-.. leri buna örnek olar öseterilebilir. zümsüzlük olduğunu, erek ünümüzdedevletin bu baskıcı karteri sadece ki ve erekse eçmişteki tarihsel olulardevrimci üçleri değil, toplumun düşü dan hareketle örebilmekteyiz. Aynı yönnen, yeni fikirler üreten ve çağdışı tabulatemleri Saddam rın yıkılması için çaba österen aydın diktatörlüü de TC'nin asimilasyon v e sömürü politikalarına karşı Kürt ulusal muhalefeti uzun.süre sessiz kiılamazdı. Devletin, 1920'Ii Fat elişen bu yeni süreç karşısın da örünen o ki, devlet, büyük ürültüler koparac türden imha uyulamalarına başvmamla birlikte, eski tutumunu litikalarına meşruluk kazandırm amacıy muşlardır. Sık sık belirttiğimiz ibi, buün tada devletin yıllarca inkar ettiği ama pratikte yok etmek için amansızca boğuştuğu bir sun vardır;bu sun Kürt ulusal sunu Bu sunun erçekçi ve adil bir şe kilde çözüme kavuşabilmesi için onu tarihsel ve toplumsal şartları içerisinde kavrayıp açıkça taya koym ve bunun ereklerini yerine etirmek erekmektedir. Ne varki devlet daha başından beri sunun bir Kürt sunu olduğunu bildiği halde, bu sunu kendi sömüreci çıkarları doğrultusunda bertaraf etmek ve bu yönde Kürt halkına yönelik erçekleştirdiği baskı, katliam, sürün ve asimilasyon po- la, ulusal talepli Kürdistani hareketleri; "Cumhiyet rejimine karşı olan dinsel irtica ve yerel erici-feodal üçlerin kendi özel çıkar hareketleri" olar tanımladı. Son dönemlere kadar da, Kürt sunu, eri kalmış bölenin sunu olar nitelendirildi. Bu düşüncenin ürünü olar, daha önceleri. katliamlarla bastırılan sun bu sefer de yeni koşul)ar altında Kürdistan'a yol, elektirik ve okul ötürülerek; çocuklara Türkçe öğretilip asimile edilerek çözümlenecekti. ~i yatılı böle okulları da bu amaçla kulmuştu. Tabi ki yol ve elektirik de devletin böledeki yeraltı ve yerüstü zeninlik kaynlarının sömürüimesi politikalarına uyun olar Kürdistan'a sınırlı bir şekilde ötürüldü. Asimilasyon politikaları ise, belirli yörelerde baskı eşliğinde sınırlı bir şekilde de olsa başarı kazanmla birlikte, köklü bir tarihsel ve toplumsal eleneğe sahip olan koskoca bir ulusu asimile etmeye çalış m ıntıya kürek çekmekten başka bir anla,m taşımaz. kesimleri, de olumsuz yönde etkilemektedir. öyle ki, üneiteler, mahkemeler, basın ve çeşitli demokratik kitle örütleri; Kemalist resmi ideolojinin etkisi altına alı nar kalıplaşmış ve tek sesli bir toplum yaratılm istenmektedir. Buna uymayanlar ise türlü baskı ve enellemelerle karşı karşıya kalmta9ır. Devletin doğmatik resmi ideolojisini aşar bilim yöntemi ışığında Kürt sununa ylaşan ve bu yönde düşüncelerini yılmadan açıklayan değerli bilim adamı!smail Beşikçi'yi bada anm erek. Tek kayısı bilim yönteminin taya koyduğu bilimsel erçekiere bağlılık olan 1. Beşikçi, buün on yıllara varan hapis ve milyarlarca liralık para cezası istemiyle yarılanmtadır. Bilindiği ibi daha önceleri de yine sırf bilime bağlılığını sürdürdüğü için 1Oyılı aşkın bir süre cezaevinde kalmıştı. Halepçe'de 5 bin Kürt insanını bir anda katleden ve sonri süreçte de 4 bin ci-varında köy ve diğer yerleşim birimlerini tahrip ederek yüzbinlerce insanın sınırlara dökülmesi sağlanmasına rağmen Gerek 71 öncesi ve ereks~ 80 önamacına ulaşamadı. Tarih bir kez daha cesi dönemlerde ağırlıklı olar demokrahalkların katliamlarla yok edilemeyeceğini tik temellerde elişen Kürt ulusal muhaleösterdi. Bunun açık bir österesi olar feti, 12 Mart ve 12 Eylül askeri darbelebuün Güney Kürdistan halkı kendi topriyle büyük baskılarla karşı karşıya kaldı. rları. üzerinde devletleşerek ktuluşa Kürt halkının kendi kimliğine ve en basit doğru hızlı adımlarla ilerlemektedir. Buna ulusal demokratik hlarına kavuşm karşilık Saddam diktatörlüğünün izlediği için barışçıl-demokratik yöntemlerle eliş sömüreci ve yayılmacı politikalar, Kürt tirdiği talepleri bile her zaman karşısında ulusunun mücadelesini enelleyemediği baskı, işkence ve devlet terörünü ördü. ibi, sonuçta Arap halkını da yıkımın ve Devlet terörü ile özle örülür baskı ve işkenceterin bulunduğu bir yerde, halk safaletin eşiğine etirdi. Bütün bu tecrübetera rağmen ne yazık ki, TC devleti de muhalefeti ebediyete kadar suskun kalaaynı politikalarda ay diretmektedir. mazdı; nitekim 12 Eylül'den sonri süreçte de böyle oldu. Buün Kürt sununun barışçıl yöntemlerle belirli düzeylerde de olsa çözüdevlet, Kürt ulusal ve toplumsal mume kavuşması yolunun açılması açısın halefetini bastırm için her türlü yol, dan bir fıat doğmuşt. Basından öğ yöntem ve aracı kendisine.h saydı. Bu rendiğimiz kadarıyla PKK lideri A. Öcazihniyetin bif yansıması olar da bütün lan, ilan ettiği tek taraflı süresiz ateşkes halkı düşman örüp ona karşı topyekun ile yeni bir süreç başlattı. Ayrıca değişik bir savaş başlattı. Kürt halkının, devletin Kürt örütleri ve kumları da yaptıkları atopyekun savaşına karşı kendisini kuçıklamalarla bu adımı desteklediklerini ve ması ve en doğal insani ve ulusal hları Kürt sununun kan dökülmeden, halklanı elde etmesi için bir tek çaresi kalıy rımızı özyaşına boğmadan barışçıl yöndu; o da mücadele ve direnişti. Devlet temlerle çözümünden yana olduklarını sömüreci eemenliğini pekiştirip Kürdisbelirttikleri söyleniy. Yine çeşitli Türkitan'ın değerlerini daha çok sömürmek yeli demokratik kuluşlar ateşkes. ilanı için ayri meşru bir "topyekün mücadele" nın önemli bir adım olduğunu ve devletin yürütürken, Kijrdistan halkı kendisini sade buna karşılık vererek bu paralelde vunm ve h kazanm için meşru bir refm petini açması erektiğini savunmücadele yürütmektedir. ve denemişti; Işte dün, halkların kardeşliği ve t ktuluşları yönünde sarfettiği sözleri unutar "Mis-ı Millinin belirlenmiş bir sınırı hareketini kanla bastırması sonucu oluşan eçici dsama dönemi, yerini özellikle 60'1ı yıllarda hareketli bir döneme bıra r tekrar me kazanmaya başladı. Türk Vf! Kürt toprlarının birliği üzerinde inşa edilerek yabancı üçlere karşı ayta kalınabileceğini savunmtadır. Oysa Kemalistler, Musul'u Mis-ı Milli sınırları dışında bırma niyetlerini daha Erzum Konresi sırasında taya koymuşlardır. Bu erçekliği kavramayan Kürt milletvekillerinin, halkların kardeşliği ve "Mis-ı Milli'nin bölünmezliğini" inatla savunmaları pratik bir sonuca ulaşamayactı. Dahası, Musul üzerindeki topr talebinden vazeçip yerine petrol elirlerinden pay almayı önüne hedef olar koyan TC, Iniiizierin ve Ir manda yönetiminin kendilerine petrolü de vermeye niyetli olmadık larını örünce, bu sefer de Güney'deki Kürtlere, otonam veya bağımsız bir yönetim-devlet kma hkı verilmemesi ve onların hiçbir ulusal h elde etmeden kayıtsız şartsız Ir yönetimine bağlan maları koşuluyla, petrol elirlerinden pay almtan da vazeçti. Son olar değinmek istediğim bir nokta daha var. Bada devlete karşı "düşünce suçu" işlediğimiz iddiasıyla yarılanıyuz. Her şeyden önce düşüncenin suç olamayacağını belirtirken, ikinci olar, direk "devletin üvenliğini kuma" amacıyla kulmuş olan DGM'lerin böylesi bir davaya bmasını bjuva demokratik anlamında bile olsa yarı bağımsızlı ğı ve mahkemeterin tarafsızlığı ilkesine öle düşüreceğine inanıyum. Çünkü, "devletin bö lü nmezliği aleyhine propaanda"konulu davamızda taraflardan birinin devlet olduğu bir dumda, devleti kumayı kendisine örev bilmiş bir mahkeme nasıl tarafsız ve adil bir karar verebilir? Demokratik bir ülkede anayasa ve kanunlar halka karşı devleti kum için değil, kamunun h ve özürlüklerini üvence altına alm için oluştul. Türkiye'deki kanunların enel olar antidemokratik bir karter taşıması yetmiymuş ibi, bir de mahkemeterin "tartışılmaz, eleştirilmez, değişmez ve mutl doğru" olar kabullendikleri bir resmi dieoloji ile sunlara ytaşmaları onları..,somut erçeklikten daha bir uzlaştırıp adil olmayan ve evrensel insan hlarına aykırı kararlar almaya yöneltmektedir. Devamı s. 15'te

11 1-15 Haziran Medya e Güneşi. ll.o r Z.A. JUSUPOVA Filoloji Bilim Doktu V.A.Jukovskiy'in bu malesi, Acem lehçeleri literatüründe, Gerani'nin Kürt lehçelerinin dışında olduğu ve Kuzey-Batı Iran dillerinden biri sayıldığına dair bir örüşe yer vermektedir. Bu örüşün eçeizliğini dokta tezi md e kanıtlamaya çalıştım. Aşa ğıda bu konuya yer vereceğim. Rus bilim dünyası, daha 19. ve 20. yüzyıl başlarına sonlarına yüzyıl doğru r Ünlü Rus doğu bilimleri araştırmacısı B.Nikitin, 1956 yılında tamamladığı kitabında hlı olar Kürtler hkında şun ları belirtmektedir: "Rusya, özellikle de Rus doğu bilimcileri oldukça iyi araştırma imkanlarına sahiptiler. Kürtler hkındi tüm bilimsel araştırmaların merkezi Rusya idi. Kürdistan'da da, her ne kadar sayıları az olsa da, Rus bilim adamları çalış malar yürütmekteydi... " Bu arada diğer bir B.us doğubilimeisi V. Minokiy'nin 1915'te Peteb'da yayınlanan "Kürtler" adlı malesinde taya koyduğu dikkate değer bir oluyu da hatırlam yerinde ol: "lmparatiçe büyük Yekaterina'nın buyruğu ile ademi üyesi Pallas, 1787'de, ilk defa basılmta olan ve içerisinde 276 Kürtçe kelimenin de yer aldığı 'Rusya'di dil ve lahçelerin karşılaştırmalı sözlüğü' olan bir eser hazırlar" döneminde Erzum'da konsolos olar bulunan A.Jaba, Kürtçe Rusya Bilimler Akademisi 19. yüzyılın başlayar Kürtlerin tarih, etnafi, dil ve küttür araştırmalarında tanınmış bir merkezi haline elir. Böylece Rus Kürdoloji araştırmaları elişmeye baş lar. Araştırmacıların yından tanıdığı P. Lerh'in eserleri bu dönemde yayınlanır. Bilindiği ibi, Kırım savaşı esnasında araştır ma yapm üzere Rusya Akademisi'nden P.Lerh önderilir. P. Lerh, araştırmaları sonucunda Kmanci ve Zazi lehçelerinde açıklamalı Kürtçe metinler yayınlar. Bu metinler, ilk kez bilimsel sınamaya tabi tutulmuş Kürtçe metinlerdir. 1844'de Doğu dillerini araştırm üzere Doğu ülkelerine önderilen başka bir Rus araştırmacısı Dr. V. Dittel, ezi sonuçlarını değerlendirdiği talarından enmiş; Kürtlerin yardımlarıyla Işçi Fültesi RABFAK'da Ermenistan, Gürcistan ve Türkmenistan'dan elen Kürt 'ençleri eğitim örmekteydi. ~AB FAK ve kularda, Kürtçe konuşan nüfusun yaşadığı bölelerde örev yapm üzere idareci kadrolar ve öğretim elemanları yetiştiriliydu. Tarih ve sosyal bilimlerin yanı sıra Kürtçe eğitimin de yapıldığı RABFAK ve kular, Kürt ulusal kadroları nın hazırlanmasında önemli bir adı md ı. 1914'1erde Peteb Üneitesi'nde anize edilmiş, fat 1. Dünya Savaşı'nın başlamasıyla ara verilmiş olan Kürt dili öğrenimine 30'Iu yıllarda Leninrad Üneitesi'nde yeniden başlanmış tır (Deler l.a.orbeli tarafından yürütülmekteydi.) 1931'de de, esas itibarıyla RABFAK mezunu Kürt ençleri için Lifli Dil Fültesi'nde Kürtçe bölümü açılmış tır. Bu sıralarda, Leninrad Üneitesi Iran Filolojisi Küüsü bünyesinde, l.a. Orbeli tarafından düzenli olar Kürtçe deler düzenlenmekteydi. O yılların başka bir Kürt tarihi araştır ma merkezi de Ermenistan'ın başkenti Eran idi. 1928'de Maraulov tarafından yeni (Latin) alfabesinin hazırlanmasının ardından Kürt okullarının ve Kafkasya Teknik Eğitim okulunun açılmasıyla Ermenistan'da sistematik Kürt dili eğitim ve öğ retimine eçildi. Ayrıca Ermenice-Kürtçe sözlükler, okul kitapları ve Kürtçe ramer kitapları basılmaya başlandı. 60'Iı yıllarda Kürt tarihi araştırmaların ın yeni bir aşama daha ekleniy: 28 Şubat 1959'da, SSCB Bilimler Akademisi, Doğubilimleri Enstitüsü Leninrad bölüm başkanlığını yürüten ademi üyesi l.a.orbeli'nin irişimleriyle Ens~itü'de Özerk Kürt Tarihçileri Grubu kul. Bu vesile ile dünya biliminde ilk defa Kürt halkının kapsamlı olararaştırılması nı hedefleyen bilimsel bir kollektif kulmuş ol. K.K.Kdoyev bu konuda şunlar, yazar: "Kürt tarihi kabinesi, diğer ülkelerde yaşa yan Kürtlerin dikkatini üzerinde toplamış ve toplayactır. Böylece, Kürt halkının, doğu halklarının kültür tarihinde oynadığı büyük rolün Sovyet Bilimi tarafından kabul edildiği artık bilinmektedir." elişmesine Kürt edebiyatından seçmeler, Kürtçe-Fransızca sözlük, Fransızca-Kürtçe konuşma kılavuzu ve Fransızca-Rusça-Kürtçe sözlük hazırlayar Kürdoloji tarihine önemli katkılarda bulunmuşt. Ne yazık ki yukarıdi çalışmalardan anc ikisi yayınlan mış, K.K.Kdoyev'in Kürdoloji tarihine adadığı bulm mümkündür.. çalışmalarında d siyasi olar parçalanmave oldukça karmaşık tarihsel eliş me yollarından eçmesinden önemli ölçüde etkilenen Kürt dili, polidialektik yapıda elişmiştir. Bu da, Kürtçenin pekişmasini ve tek bir ulusal edebi dil olmasını enellemiştir. Kürt dili şiddet yoluyla dört parçaya ayrılmış, Kürt halkı katı politik sistemler çerçevesinde baskı altında tutulmuşt. Kürtçe'nin karşılaştığı bu dum, benzeri örülmemiş bir dil olayıdır. Bu nedenledir ki, Kürt halkının bağımsızlığı sunuyla sıkı ilişkide olan Kürt ulusal dilinin irdelenmesine özel bir sumluluk östermek erekmektedir. lrdeleme yaparken de Rus ve dünya doğubilimleri incelemelerinde çok eskiden beri önemli yer tutan ve elecekte de bu fonksiyonunu devam ettirecek olan Kürt dili araştırmaları tarihi dikkate alınma lıdır. Bu bağlamda, Rusya ve eski SSCB'de yapılan Kürt dili araştırmaları tarihine biraz öz atalım. cisi kendilerine ait lehçeleri ve halen Britanya müzesinde kunmta olan el yazması eserlerinin bulunması; ikincisi de aşağıda açıklayacağım tarikatın önde elen liderlerinin bu aşiretten olmasıdır. Bu tarikat yanlıları kendilerine 'erçeğin insanları' (Ehli-H) diylar. Şii mezhebinden olan Peler de bunları Ali-llahi diye adlandırıylar, yani Ali'yi Allah sıfatıyla değerlendiriy, Kürt halkını da onun çocukları sayıylar... " va k Kürdistan'ın sından rapunda Kürt aşiretleri ve bu aşiretlerin lehçeler hkında, ünümüzde de hala bilimsel değer taşıyan ilinç çalışmalara yer vermektedir. V. Dittel şun ları yazmtadır: "Acem diyariarında çok sayıda Kürt aşireti kendilerine 'Leki' diy ve Li lehçesinden farklılık österen baş ka bir lehçede konuşuylar. Diğer aşiret ler ibi kendi edebiyalan olan büyük 'Bahtiyarlar' aşireti de bunlar arasındadır. Bu iki Kürt lehçesi -Leki, Li ve bunlarla birlikte Kürtçe dediğim bir üçüncüsü-benim araş tırma konularımdı... " O yıllarda Rus araştır macı Dr.N.l. Berezin de, önceleri ünlü- Iran tarihçisi V.J}..Ivanocv, daha sonradan da Sovyet doğu bilimcileri V.S. Sokolova, Ç.H. Bayev ve l.l. Tsukerman tarafından devam ettirilen "Hasan Kürtleri'nin Dili" araştı rm as ıyla uğ raşm tad ır. konuştukları si Kürt dili, eniş Hint-Avrupa dil ailesine iren Kuzey-Batı Iran dillerinden biridir. Günümüzde, Türkiye, Iran, Ir ve Siye arasında yönetimsel olar bölünmüş olan Kürdistan toprlarının önemli bir bölümüne yayılmıştır. Ayrıca, Afanistan ve Pistan'ın bazı bölelerinde, başta Ermenistan, Gürcistan, Azerbeycan ve kıs men de Türkmenistan, Kazistan, Kır ızistan olm üzere eski SSCB'de Kürtçe konuşan nüfus yaşamtadır. diğerleri yayınianmadan kalmıştır. Bu yıllarda diğer bir Rus konsolosu olar A.Hodaro, Kürtçe'nin Süleymaniye lehçesine dair btlimsel bir çalışma yayın lamıştır. V. Dittel tarafından başlatılmış olan üney Kürt lehçelerinin araştırılması bu eserle devam eder. Kuzey Kürt lehçeleri araştırmaları ise P. Lerh ve A. Jaba'nın araştırmaları ile sürmektedir. 1887'de Doğu Dilleri Fültesi'nin yardımıyla Iran lehçelerini araştırm üzere lran'a önderilen Iran Filoloji doktu V.Jukovskiy, belli başlı Kürt lehçelerinden biri olan Gani'yi incelemiştir. Gan aşireti hkın da şöyle diy: "Gani Kürtleri iki konuda oldukça ili ve mer uyandırıcıdır; birin- devrim öncesi Rusya'sında, Kürdoloji Biliminin kulması için erekli olan temellere artık sahipti. Kuşkusuz bunda batılı (Fransız, Iniliz, Alman) bilim adamlarının da katkısı vardır. Yine de Kürtlerin ve Kürtçe'nin araştırılmasında esas rolü Rusya oynar. Bu dünya ülkelerince de onaylanmtadır. Bunun içindir ki, ünlü Alman bilim adamlarına, (Prim, Sotsin, Maş ibi) ait Kürt dili araştırmalarının, basım için o zamanlarda Rusya Bilimler Akademisine önderilmesi tesadüf değildir. Görüyuz ki, devrim öncesi Rusbilimsel Kürt tarihinin temelleri atılmış, Ekim Devrimi sonrasında da Kürt dilinin pratik olar incelenmesine ve erekli kadroların hazırlanmasına irilmiş tir yılında, Sovyet Hükümeti'nin kararnamesiyle, Leninrad'da bulunan Doğu Bilimleri Enstitüsü bünyesinde bir Işçi Füttesi (RABFAK) açılmış, sonraları bu füttede SSCB'deki azınlıkların okutulduğu kular düzenlenmiştir. Bu bilileri ya'sında 5-7 kişiden oluşan Leninradlı Kürt tarihçileri bir araya eldikten kısa bir süre sonra Kürt tarihi ve filolojisinin sunlarını çözmede önemli başarılar elde etmişler dir. Grubun faaliyetlerinde ilk ilerlemeler, üç ana yönde el işen Kürt-dilbilim alanın da kaydedilir. Bunlar: Kürtçe ramer yapısının incelenmesi, karşılaştırmalı lehçe araştırmaları ve sözlük hazırlama çalış malarının yapılmasıdır. Belirtmemiz erekiy ki, Kürt dili araştırmalarında daha çok kuzey lehçelerine, özellikle de ülkemizde yaşayan Kürtlerin konuştuğu Kmanci lehçesine ayrı bir önem verilmiştir. Bu alandi temel başarılar, Rus doğubi limciliğinin eleneksel çalışmalarını devam ettiren Leninradlı Kürt tarihçilerine

12 12.Medya Güneşii 1-15 Haziran 1993 itibaren Leninrad'lı dilbilimciler, Iran ve Ir Kürdistanı'nda eniş kitlelerce konuşulan Güney Kürt lehçelerini incelemeye iriş mişlerdir. Buna büyük imkan sağlayan olay ise, o dönemde Ir Cumhiyeti'nden SSCB'ye öğrenim için ilk defa Kürt asistanların önderilmesidir. Kürt asistanlar K.K.Kdoyev'in danışmanlığında Iran ve Ir dili edebiyatı ve tarihi konusunda tezler hazırlayıp savunmuşlardır. Diğer taraftan Kürt asistanların yardımıyla Kürt tarihçileri rubu monafik olar Sani, Mukri ve Süleymaniye lehçelerini incelemişler; Ir Kürtleri'nin çağdaş edebiyat dili kelime hazinesini taya koyan Kürtçe-Rusça (Sani) sözlük basmışlardır. 80'Ii yıllarda Kürt tarihçileri rubunda, Kürt Filolojisi için artık kaçınılmaz olan Güney Kürt klasik edebiyat eserlerinde kullanılan dilin çok yönlü olar araştırılma sına irişilmiştir. Örneğin ünlü klasik Kürt yazarı şair Melai'nin Gani lehçesinde yazdığı dan, ayrıca Avramanice olan Said'in Dan'ı bu dönemde ıncelenmiştir. 2) "Güneydoğu Kürtçesi" olar bilinen Kermanşahi, Sennayi, Garussi, Kuni, 3) "Gani" adı altında Gani, Avramani, Bacalani, Kandulayi, Zanana v.s Şüphesiz Kürt dilinin çok lehçeli yapı ve sözlü edebiyatın elişmesin sı, yazılı de etkili olmuşt. Bilim adamları Kürt yazınını araştırır kan, eçmişi, Kürtlerin daha müslümanlı ğı kabul etmedikleri döneme dayanan Kürt falkluna ayrıca önem vermişlerdir. Her ne kadar bazı bilimadamları bunu abartılı saymışlaa da Kürt folklu erçekten özel bir duma sahiptif: Halkın büyük kısmı ana dilinde konuşma ve yazma imkanından yoksun bırılmış, kendini sözlü edebiyat aracılığıyla ifade etmek zunda kalmıştır. Bundan dolayıdır ki, Kürt edebiyatı herşeyden önce fevkalade üzel olan Kürt folklu Kürt folklu çok zenin temalarıyla yüksek sanatsal değer taşımtadır. Bizzat Kürt araştırmacılar tarafından yürütülen ulusal folklar derleme ve incelemeleri uzun yıllardır devam etmektedir. Günümüze kadar Kürt folklu hkında onlarca derleme yayınlanmıştır. Yine de çok yazıktır ki, eçmiş zamanlardi manevi kültürü, yaşam biçimini ve dünya örüşünü yaşatan y~zlerce yıllık Kürt e hoellemıem ektedir. 1) a) Kuzey Kmanci: Badinani, Hekkari, Aşitayi, Botani, Bayazidi, b) Güney Kmanci: Sennayi, Süleymani, Sani, Mukri olm üzere iki ruba ayrılan KURMANCI, 2) Bahtiyari, Li, Feylı, Kelhi, Mabasani diye ayrılan LURT, 3) Avrami (Avramani), Zanana, Kayi, Sacalani diye ayrılan GORANI, 4)ZAZAKI. Kürt bilimadamlarının bu konuda baş ka sınıflandırmaları da bulunmtadır. Temelde Kürt lehçelerini etraflıca incelemeyi hedefleyen Sovyet bilimadamları, ünümüzde küçük ya da büyük birden çok lehçeden oluşan Kürtçe'yi kuzey ve üney olm üzere ikiye ayırıylar (Bu ayrım Kürdistan coğrafyası için de yapılmtadır: Kuzey Kürdistan, Güney Kürdistan). Temel ramer esasları ve kelime hazinesine öre kuzey Kürtçe rubuna Kmancı ve Zazi irmektedir. Güney Kürtçe rubu ıse 3'e ayrılmtadır: O dönemde eserleri yayınlanan di- Nveç, Amavutltık,Errn!3nistan yansında.şrmeniler, eski Ermeni@ya?J. qqğü-battqiyejkiye. cıynlanyeni qrm~pice oını; QzerE:;~j!{i edebiyat dili ku tl an lyçjrlardı).....~.:...:;_.;.:~ ~_.~:. ~.i ~_f.:i, i.~ i.~.- :.~-. :,,:,., si tılusfarvarctır: :-:. ::.{_:}(.,}-. : :,,....~:;:(}~:~::.:-:-.. edebiyatı. :: : konusu rı ı ;:ı eli mizde yeterli sayıda araştırma mevcut deği Idır. halk Yukarıda yaratıp da açıklamış olduğumuz nedenlerden dolayı değişik lehçelerde elişen yazılı Kürt edebiyatı yüzlerce yıllık eçmişe sahiptir. Her ne kadar Kürt halkı, en z tarihi sınavlardan nasibini almışsa da; aralarında önemlı sayıda eski el yazmalarının da bulunduğu binlerce yıllık eçmişe sahip olağanüstü üzel yazılı eserler Ünlü Irlı bilimadamı Tefik Vehbi, Kürtçe'yi 4 lehçe rubuna ayırmtadrr. (Bu sınıflandırma Kürt Filololarınca da kabul edilmektedir) : Doğu Kürdistan'ın yeane edebiyat diline sahip Gani lehçesinin de zenin bir yazılı edebiyatı vardır. Gani yazılı edebiyatı, XII. yy sonlarından XIX. yy talarına kadar varlığını sürdüren Ardalan Kürt Emirliği zamanında önemli ölçüde elişmiştir. Gani yazılı edebiyatma dair araştırmalar yapılmaya ve hkında maleler yazılmaya daha yeni yeni başlan mış; bu edebiyattan örnekler yayınlan mıştır. Tüm bu çalışmalar yapılmadan önce Gani yazılı edebiyatının varlığı, sadece bazı özel yayınlardan veya dünyanın değişik kütüphanelerinde kunmta olan Kürtçe el yazmaları katalolarından öğrenilebilmekteydi. Ganice eserler, Irlı Kürt bilim adamlarının yardımları ile yayınlanmış, dolayısıyla başta dan edebiyatı manzumeleri olm üzere yayınla nan eserlerin sayıları artmıştır. büyük benzeriikiere rağmen aynısı olmaördük: Avramani lehçesi Gani'den çok daha eskidir; yer yer de Ganiceden farklılık östermektedir. Bunun için Gani ve Avramani, kendilerine benzeyen - Bacalani, Kandula, Zanana v.s. diğer lehçeleri de kapsayan tek bir lehçe rubuna dahil farklı iki lehçe ibi incelenmelidir. dıklarını edebiyatı diğer lahçelerin eöre daha eç elişme östermiştir. (XIX. yy'da başkenti Süleymaniye olan Baban Emirliğinin Siyaset ve Edebiyat merkezi haline elmesinin ardın dan) klasik Sani edebiyatı 4 büyük ozan yetiştirmiştir: Nali ( ), Sa lim ( ), Kdi ( ) ve Hacı Kadire Koyi ( ). Sani debiyatlarına Mukri lehçesi de, Ahmet (XVIII. yy), Adab ( ), Mirza Rahim Vefayi ( ), Raşit ( ), Mela Abdahman Şan ( ) vs. ibi ünlü ezanların temellerini attığı zenin bir edebiyata sahiptir. Hkında en az araştırma yapılan edebiyat, folklik esaslı Zaza edebiyatıdır. Dolayısıyla Zazi (Dımili) yazılı edebiyatı az bilinmektedir. Anc, son yıllarda lsveç'de Zazi Kürtleri tarafından çıkarılan Kürtçe sürekli yayınlarda Zazi yazılı edebiyatından söz edilmektedir. Zazi ya" zılı edebiyatma örnek olar 1933'de Kürt bilimadamı C.Bedirhan tarafından yayın lanan, Mela Nadir'in "MeiOd" (Peyamberin Aslı) adlı munzum es.erinı verebilirız. Görüldüğü r miş olmasından kaynlanmtadır. teb Rusya Bilimler Akademisi Doğubilimleri Fültesi'nde kunmtadır. Jaba, kolieksiyenun oluştulmasında ün- lü Kürt bilim adam ı Mele Mahmud Bayazidi'den çok yardım örmüştür. Kolieksiyenun büyük bölümünü, yukarıda saymış olduğumuz taçağ ozanlarına ait el yazması eserler oluştmtadır. Bu el yazması eserler, Leninrad Kürt tarihçileri rubundan M.B. Rudenko tarafından incelenmiş ve yayınlanmıştır. Kolieksiyenu katalolayıp tanıtımını yapan M.B. Rudenko artık yaşamamtadır. ibi, Kürt halkı tarihindeki suni olar dört parçaya bölünmesına rağmen, yine de kendi ulusal edebiyatını yaratıp kuyabilmıştir. Araştırmacılara öre Kürt edebiyatı yın-doğu halklarının kültü r mirasına önemli ölçüde katkıda bulunmuşt. Kürt edebiyat ı yukarıda da be l irttiğımız ib ı belli başlı tüm lehçelerinde elişme östermıştir. Kürt dilinde öncelerı üç lehçe ile edebiyat yapılmtaydı : şansızlıklarından dolayı Leninradlı araştırmacılar tarafından kaydedilen önemli başarılar neticesinde, Kürtçe'nin en önemh sunlarından biri olan lehçe yapısının tayini Konusu çözülmeye başlan m ı ştır. B ılı rıdiğı ıb i, ünümüzde Kürt dilınin bırkaç lehçeye sahip olduğu dilciler tarafından kabul edilmektedir. Anc, Kürt lehçelerinın yapısı, ruplandırılması ve kullanılan terminolojisi konusunda henüz Kesin bır örüş bi rliğine varı l amamıştır. Belırtm~liyiz ki, temel ayrılıkları, ünümüz Iran ve kısmen Ir Kürdistan ı toprların da yayın olar konuşulan üney Kürt lehçelerinin karteristiklerinde taya çıkmtadır. Örneğin, Gani ve Zazi'nın lehçe yapılarına dair farklı örüşler ileri sürüfmektedir. Bu, belirtilen lahçelerin ramer yapılarının yeterince incelenme- Süleyman i,.o r yılların başlarından altında d 70'1i adı 1) Sani Sani, Mukri, va k aittir. Fülteden hocam olan Kmanci ramer esaslarının kucuları K.K. Kdoyev ve I.I.Tsukerman da bunlar arasın dadır." Kürtçe Gramer (Kmanci), 1937", "Kmanci ve Sani Eserlerinin Kürtçe Grameri (1978 K.K. Kdoyev)", "KürtçeRusça (1960, Kmanci) Sözlük" ibi eserlerin yazarı olan K.K.Kdoyev, Kürtçe'nin bir lehçesi olan Zazi'ye ait eniş araştır malar yapmış, çok yazık ki bu araştırmaları hala yayınlanmamıştır Tsukerman da çalışmalarını Ermenistan ve şimdiki Türkmenistan'da yaşayan Hasan Kürtleri'nin dili olan Kmanci'yi araştırmaya adamıştır. kuyabilmiştir. Araştırm;;ı.cılara öre en eski ve özün Kürt edebiyatı, kuzey lehçesi edebiyatıdır. Bu edebiyatın yaratıcıları arasında, Eli Heriri (XI.yy), Feqiye Teyran (XIV.yy) Melaye Cıziri (XV.yy), Melaye Bate (XV.yy), Haris Bitlisi (XVII.yy) ve klasik Kürt manzumuna şöh ret kazandıran ünlü destan "Mem O Zin'"nin yazarı Ehmede Xani (XVII.yy) ibi, Ortaçağın büyük Kürt ozanları vardır. Kmanci lehçesinde dini edebiyat alanında da belirin elişmeler kay-dedilmiştir. Buna örnek olar, araştırmacıların tahminine öre XII-XIII. yy'da yazılmış olan Yezidi Kürtlerine ait "Mishafa Aeş" ve "Cile" adındi iki kutsal kitabı verebiliriz. Ortaçağ Kürt edebiyatı araştırmaları da sözünü ettiğimiz ünlü Kürt tarihçisi A.D.Jaba başlatmıştır. A. D. Jaba, Türkiye'de Rus konsolosu olar örev yaptığı sıralarda Kürt el yazmaların dan oluşan değerli bir kolieksiyon derlemiştir. Bu kolieksiyon San Peteb M. E Saltıkov Şedrin devlet halk kütüphanesi el yazmaları bölümünde ve San Penı, yukarıda van şairleri arasında bize hıç de yabanc ı olmayan şu isimleri sayabiliriz: Melai, Feqe Kadiri Hamaendi, Cafai, Ranci ve diğerleri... "Ehli H" öğretisıyle bağ lantılı olan Ganice dinı edebiyatı ise, dünyanın yaratılışı, din adamlarının yaşamları ve dua derlemeleri ibi konuları işleyen manzum eserleri içermektedir. lik Ganice dini eserler, Iran tai"ihçisi, tanın mış Kürt bilim adamı M. Mukri tarafından yayınlanmıştır. Kürt lehçelerini ve bu lahçelerin birbiriyle ilişkilerini ki bu ilişkiler ünümüzde Kürt dilinın statüsünü belirlemektedir- inceleyen dilbilım çalışmaları için oldukça önem taşıyan edebi-sanatsal nitelikteki bu dini eserler, Gani edebiyatınınancal bir kısmıdır. 1) Temelinde Botan i MANCI; ağz ı olan KUR- 2) Gramer olar Avramanıye çok benzeyen GORANI, 3) Süleymaniye lehçesi nm l arını taşıyan SO RANI. Şimdi ise iki lehçede : Kuzey ve Güney lehçelerin i rupları altında toplayan Kmanci ve Sani lehçeleri ile edebiyat yapılmtadır. Sovyet Kürtlerinin edebiyat dili ise Kmanci'ye dayanmtadır. Bazı yazariara öre Kürt dilinin elışi mi ve Kürt ulusunun oluşum süreçleri ayrılmaz bir bütündür ve "Kürt ulusal edebiyat dili yeni yeni oluşmtadır". Bu örüşe katılmıyum; çünkü hem ulusal dil ve edebiyat dili farklıdır. Hem de Kürtçe'de iki edebiyat dili bulunmtadır. Bu tek bir Kürt ulusal dilinin varlığını enellememektedir. Kaldıki iki edebiyat diline birden sahip olan uluslar vardır: Nveçliler, Arnavutlar, Ermeniler ibi (XIX. yy'lın ilk yarısında Ermeniler, eski Ermenice yazı dili "Grabar" ve doğu-batı diye ikiye ayrı lan yeni Ermenice olm üzere iki edebiyat dili kullanıylardı). Diğer bır edebiyat merkezi de Avramani şiir edebiyatının eliştiği Iran Kürdistanı'ndi Avramani şehridir. (Ardalan 'ın batı kesimi). Esas itibariyle Avraman'lı ezanların edebi etkinliklerini yoğun olar XVII-XVIII. yy'da örüyuz. Ne yazık ki, ünümüze kadar yayınlanmış olan yeane Avramanice eser, lirik azellerden oluşan Said'in Danı'dır ( ). Eser, Irlı bilimadamı Muhammed Amin Kardotarafından 1971 'de basılmıştır. Eklememiz erekiy ki, edebiyat dili ve ulusal dil sunları uzun zamandır bilimadamlarınca tartışılmtadır. Fat şu ana kadar t bir fikir üretilememiştir. Bu sunlara bağlı kalmayan köklü eçmişe sahip Kürt dilinde, Kürt ulusal kültürünün ayrılmaz parçası olan sözlü edebiyatında en üzel örnekleri yaratılmıştır. Gani lehçesinde olduğu ibi Avramani lehçesinde de yazılı eserlerin büyük bir kısmı araştırılmadan kalmıştır. Bu arada belirtmeliyiz ki; Kürtçenin lahçelerin inceleyen edebiyat dalında Avramanice ve Go.ranice'nin ramer ve kelime yap ı larındi (*) Bu yazı Moskova Kürt Kültür Merkezinin yayın anı "Golos Kda-Kürd'ün Sesi" azetesinin Oc-Şubat 1993 tarihli sayısından alınm ıştır. Rusça'dan çeviren: Pelin ZERDALI - Serdar DICLE

13 1-15 Hazi ran Medya LAYENE N NAVAN etort 1) N av bixeser layena xe ya me raberdi kin. N işe: c) Naven tabayan me Bizin, çelek, mirişk, mer, dele, delik. LayT ko di ntşeyen j de hati raberkirin, nav bixeser. jt layenan xe ye me raber dikin. E nav ti datneyt nesitenin jt em dizanin ku e nav me ne. 2} Nav di veqetane de layena xe ya me raberdi kin. a) Di veqetana binavkirt de - Metike ere mala me. - XeltTke diya min dibt te. - Xihe ma tu çima çoyt? Teiheştin: 1} Naven "metik", "xalttk" O "xih" j de hatine bikarantn. hevoken di 2} Di hevoken j de birinek, aahdariyek, piek hatiye raberkirin. Bi otineke din erka baneşan hatiye bikaranin. 3} Layi ko te dttin di bikarantna baneşan de datneya "e" sitandine. 4) XTya ye ko nav di bikarantna banaşan de datneya "e" disitenin. b) Di veqetana nebinavkirt de. a) Di veqetana binavkirt de layena me. NEXWE: 1) Lay i ko di tev ntşeye n j de tene dttin naven- me bi sitandina datneya "a", "e" "e" layenan xe ra- ber dikin. 2) Dema ko nav bi ttpeke dender qediya, ttpa tekiliye "y" te navbera nav da1'neya layene. a Teiheştin: a) Naven zilaman 1) Naven "dar", "ul" O "mal" di hevokan de hatine bikaranin. 2) Naven "dar", "ul" O "mal" di hevoken j de xe veqetandine ser navine din. Ev veqetan bi aayekt zelal boyiye. Dar, ji dara boyiye dara behtve, ul, boyiye ula dare, mal jt boyiye mala me. Bi ve yeke xe ji ekheven xe veqetandine. 3) Di ve veqetane de naven "dar", "ul" "mal" da1'naya "a" sitandine. a 4) Bi sitandina datnaya (a) e. nav, layena xe ya me raber kirine. b) Di veqetana nebinavkiri de ıayena me Nav: Keç, bizin, çelek. - Keçeke te li male bo. - Bizineka me li çiye ma. - Çelekeke ana te doşandin. Berhem, Alan, BenT b) Naven miroven ner Ap, bav, bira. c) Naven tebayan Ga, hasp, ker Layi ko di ntşeyen j de hatt raberkirin, nav bixeser jt layenan xe ye ner raber dikin. 2) Nav di veqetane de layena xe ya ner raberdi kin. a) Di veqetandeka binavkirt de b) Di veqetandeka nebinavkiri de Metik, xalttk, keç - Mala me ji vir d e. detneya "e" sitandine. Bi sitandina datneya "ek" nav yekhejmarf O nebinavkiriya xe, bi sitandina datneya "e" jt, layena xe ya me raber kirine. b) Naven miroven me - Dara bejıtve kultik vekir. - Gula dara ha sohr e. NTşe: Viyan, ŞTian, ZTn. N işe: a "çelek" peşl dalneya "ek", pişt ra 4) XTya ye ko nav di veqetana nebinavkir1' de da1'neya "e" d isiten in. 3) Nav di erka baneşan de layena xe ya me raber dikin. Nav: Metik, xalttk, xih a) Naven jinan Nav: d, ul, mal, 3) Di ve veqetane de "keç","bizin" b) Di veqetandeka nebinavkirt de 3) Nav di erka baneşan de layena xe ya ner raber dikin. 1) N av bixeser layena xe ya n er raber dikin. a N işe: Nav: Avi, zevt, devi, - Aviya me li keviya und e.,- Zeviya e beyar ma. - Deviya li keviya re şait1'. Teilieştin: a) Di veqetandeka binavkirt de layena ner. Nav: Raz, nan, oşt. N işe: - Raze e hatine qaftin. - Nane tan u re antn. - Goşte biraştı dixin. Teiheştin: 1) Naven "raz", "nan" O "oşt" di hevokan de hatine bikaranln. 2) Naven "raz", "nan" O "oşt" di hevoken j de. xe veqetandine ser navine din. Raz, ji razan boyiye raze e, nan, ji nana boyiye nane tane, oşt, ji osta boyiye oşte biraştt. Bi ve yeke e nav xe ji ekheven xe veqetandine. 3) Di ve veqetane de naven "raz", "nan" O "oşt" datneya "e" sitandine. 4) Bi sitandina da1'neya "e" e nav, layena xe ya ner raber kirine. b) Di veqetandeka nebinavkirt de naven ner Nav: K, zilam, bav 1) Layi ko di hevoken j de te dttin, naven "avi'', "zevt'' "devi" bi ttpa dender qediyane. a 2) Layi ko te dttin ttpa tekiliye "y" hatiye navbera nav O datneya layena me "a". Hee ttpa "y" neye biharantn, dibt mebesta tekçoylna Oşeye. B) NAVEN NER Naven ner F layi naven me, layana xe di van aayan de raber di kin. - Bajaro, tu ne ti bajarf! - Welato, him derd, him qinyato! Teiheştin: 1) Di hevoken j de nifirek, mukiyek, kovenek hatiye raberkirin. Bi otineke din, erka baneşan hatiye bikaranin, 2) Di hevoken j de naven "und", "bajar" O "elat" datneya "o" sitandine. 3} Xiya ye ko nav di bikaranlna baneşan de datneya "o" disitenin. NEXWE: b) Di veqetandeka nebinavkirt de 3) Nav di erka baneşan de layena xe ya me raber dikin. 1) Naven "keç", "bizin" O "çelek" di hevoken j de hatine bikaranln. 2) Naven "keç", "bizin" O "çelek" di hevoken j de xe veqetandine ser navine din. Le ev veqettn ne bi zelait boyiye. Keçeke te, le kijan keç, bizineke me, le kijan bizin, çelekeke ana, le kijan çelek. Peane ev veqetan veqetaneke nebinavkirt ye. 1) N av bixeser layena xe ya ner raber dikin. 2} Nav di veqetane de layena xe raber dikin. E jt: a) Di veqetandeka binavkirt de Nav: Gund, bajar, elat - Gundo, kambaxo undo! Teiheştin: 4) Xiya ye ko di veqetandeka nabinavkirl de dalneya "T" disitenin. 3) Nav di erka baneşan de layena xe ya ner raber dikin. A B) Naven ner C) Naven dulayen 2) Nav di veqetane de layena xe r&ber dikin. E jt: a) Di veqetandeka binavkirt de 13 3) Di ve veqetane da "k", "zilam" O "bav" peşt datneya "ek", pişt ra dalneya ''T" sitandine. Bi sitandina datneya "ek" nav yekhejmart O nebinavkirlya xe, bi sitandina datneya "T'' jt, layena xe ya ner raber kirine. Di Ware Zirnaneki YekbOyi O Zanisfi de: 4 A) Naven me Nav di çar aayt de layena xe. ya me raberdi kin. 1) N av bixeser laye na xe ya me raberdi kin. veqetan veqetaneke nebinavkiri ye. Hin nav bi sitandina datneya layen, bixeser layena xe raber dikin. Hin nav, bi sitandina datneya layen, layena xe hej zelal raber dikin. Hin nav jt hene ko be sitandina datneya, layenan xe raber nin. E bitene bi sitandina datneya layenan xe raber dikin. Hin nav jt hene layena ner O me disitenin. Bi otineke din, hin nav dulayen in. Li a ve danasine nav ji aliyen layenan xe di se aayt de xiya dibin. A) NAVEN ME Güneşi - Min keki te dtt. - ltiarneki bi xe ra anin. - E kes baveki elek dilevan e. Teiheştin: 1) Naven "k", "zilam" O "bav" di hevoken j de hatine bikaranln. 2) Naven "k", "zilam" O "bav" di hevoken j de xe veqetandine le em nizanin kijan k, ji zilama kijan zilam O ji bavan kijan bav. Peane ev 1) LayT ko di tev nişeyen j de tene dttin, naven ner bi sitandina datneya "e", "T'' O "o" layenan xe raber dikin. 2) Dema ko nav bi ttpeke dender qediya, ttpa tekiliye "y" te navbera nav dalneya layene. a N1'şe: Nav: Çiya, bira, so. - Sere çiyaye bilind bi mij e. - Biraye min ji bajer hat - Min saqoye xe erirt. Teiheştin: 1) Layi ko di hevoken j de te dttin, naven "çiya", "bira", "so" bi ttpa dender diqedin. 2) Layi ko di ntşeye de te dttin, ttpa tekiliye "y" hatiye navbera nav datneya layena ner "e", Hee ttpa "y" neye bikarantn, ev biharantn e bibt mebesta tekçoytna uşeye. a C) NAVEN DULAYEN Hin nav hene ko di du layeni de, ner, di veqetaen layi layenan me binavkirl, nebinavkirt O di erka baneşan de tene bikarantn. E nav bi pirant naven karen ko ji aliye miravan ten kirin. Demaniyen arehan uy in. a Nlşe: Nav: BijTşk, mamoste, undt. a bijtşka nexeşxane bi - BijTşke hev ra bi nexeşe me mijul bon. - Mamosteye min bi mamosteya d iç One dabistane. ra te - Peşl undiya te, pişt ra jt undiye te hatin male. Teiheştin: Nave "bijtşk", "mamoste" O "bajart'' di hevoken j de hatine bikaran1'n. E nav datneya "a" O da1'neya "e" sitandine. Bi sitandina dalneya "a" layena xe ya me, bi sitandina dalneya "e" jl layena xe ner raber dikin. Xlya ye ko hin nav di layena me a nerde tene bikaranln.

14 14. Medya Güneşi Haziran 1993 AYETEN ŞEYTAN BÜN BELA SERAN xist. Hezen islami yen radikal bi çapkiri~ na Ayeten Şeytan re, fermana kuştina serniskare rojnameya Aydinlike Aziz Nesin ji derxistin. Rojnameya Aydinlike, di el hemo astenan çapkirina Ayeten Şeytan doman Pişti erişen hezen islami, Aziz Nesin di roja 'an de li lzmire cinek çapemeniye çir. Aziz Nesin di cina çapemeniye de eha ot: "Tirkiye bi bazdan ber bi paşverotiye ve liçe. Tiştek usa ku azana bi Erebi nmal te ditin. Dama ku hon tolerans bidin rastiran, edi hon nikarin peşi ji an bisttnin. Di dibistanen ku ee te de mele ben ihandin de ali derkevin, de mirov ji erişen eha re şaş nemine." IZMIR- Bnova yt öğrencilerinin Öcalan bir su üzerine, olayın iddia edildiği ibi "sumsuz" bir _ rubun eylemi olmadığını, ateşkesi açıklarken belirttikleri "üzerimize elirlee misilierne hkımızı kullanacağız" şeklindeki ylaşım doğrul tusunda eliştirilen bir eylem olduğunu, devletin en çok bu alana yüklendiğini, en son 13 erillanın şehit edildiğini belirterek "Buna bir cevap hkı olar bu eylem düzenlenmiştir" dedi. yollardan çözümünü enellayeceği apaçıktı. Nitekim, devletin tek yanlı şiddet politikası; Binöl-Elazığ arasında 33 erin ve bazı sillerin ölümü ve yaralanması sonucunu doğdu... Demokratik çözüm olanağı her zaman vardır. PKK, barışçıl çözüm yolları açmada österdiği sumluluğu devam ettirmede de östermelidir" denildikten sonra olayın sumlusunun devlet olduğu ifade edildi. PSK Genel Sekreteri Kemal Bkay, Avrupa Parlamentosu'nda yaptığı bir konuşmanın ardından, Binöl olayı ile ilili olar kendisine yöneltilen bir suyu, devletin ateşkese cevap vermediğini, sürekli çatışma olanları yaratmaya çalıştı ğını ve olaydan devletin sumlu olduğu nu belirterek yanıtladı. IHD Genel Sekreteri Hüsnü Öndül ise, yaptığı açıklamada, hükümetin ateş kese uymadığını, ateşkes süresince köy boşaltmaların ve operasyonların devam ettiğini, erilla cesetlerinin sayısızca toplu mezarlara ömüldüğünü ifade ettikten sonra devamla şunları söyledi: "Insani hukuka yalnızca devlet değil PKK de uym zundadır. Cenevre Sözleşme si'nin 3. maddesine öre, PKK esir aldığı Türk askerlerini öldüremez. Esir alınan 33 askerin öldürülmesini protesto ediyum. Herkese askeri çözümler yerine demokratik ve siyasal çözümler için katkı çağrısı tedbiiz-plansız hareke~ etmelerinin sözkonusu olmadığını, eğer öyle olsaydı bunun sumlularının çoktan cezalandırıl mış olması erektiğini, hiçbir askeri kal- da, hele savaş alanında böyle bir dumdan sözedilemeyeceğini, bu askerlerin saldırı kueti olduğunu özellikle belirtmek istediğini söyledi. YEKBÜN adına yapılan açıklamada, karayolunda 33 er ve birkaç silin PKK erillaları tarafından öldürülmelerinden esas olar TC'nin sumlu olduğu, tek yanlı ateşkese rağmen TC'nin kirli savaşı sürdürmesinin Binöl ve benzeri olaylara yolaçtığı belirtiliy. YEK- Binöl-Elazığ kadar elip bada bir basın açıklaması yapar yt öğrencilerinin sunları ve buüne kadar elinen süreçte yaşananla rı basma ve kamuoyuna anlattılar. Söz alan bir öğrenci temsilcisi ytların dumuna değinerek sunlarını dile etirmek için yaptıkları etkinlikleri an l attı. ünü saat 12.00'de Ee Uneilesi Ziraat Fültesi önünde toplanan öğrenciler daha sonra yürüyüşe eçtiler. "Gençlik elecektir, elecek ellerimizdedir" ve "Herbirimiz Şenül ve Uğ'uz, bizi tüketemezsiniz" yazılı pankartların açıldığı yürüyüşteyine çeşitli sloanlar atı lar polis ve idarenin işbirliği yapmaları Yürüyüş ve österiye katılanlar daha sonradağıldı lar......:::: :::=:=:::=?: r.1 Nezi 1500 kesi beşdari meş O Sudfiedhot, Schlachthaf O Endenich) mitina Stockholme bun. Parti O reve ber bi qada mitine ve meşiyan O li xistin bi bandrole xe meşiyan. Li ser meydana Hoferlane ihiştin hev. Ji mana mitine bi Sedi YEKBÜN, bi ber ternekirina cih bi deh hazaran Kdi PSK O bi Tirki ji PKK'e axaftin mirov li dervaye meydana mitine ki ri n. man. Bi mitina Bonn O Stockholme re, Li ser nave komita amedar a di eyni roje de li iniltere, li bajare mitine bi zimanen Kdi, Almani O Londraye ji mitinek. Komita meşine Tırki axaftin çebun. ya ku ji nuneren YEKBÜN, PDKJi komita amadekar a mitin~e re Hevirtin, PKK O PSK'e ava bobo, bekomita Navendi ya YEKBUN'e, riya meş7ne bi belavok a cinen mal a. Sretere Gişti ye PKK'e Abdullah qeheyan xebatan kir. Ocalan, Komita Navendi ya KAWA, Di mitina Londraye de, di da Sretere Gişti ye PSK'e Kemal BOrkay, PDK- Hevirtin, Reise Belediya 1300 kesi de - mirov beşdar bun. PirHannovere, Wezire Eda)ete ye S-!aniya pankarten mitine bi zimane sonyaya Jerin Heidi Almerck, Partiya Inilizi bun. Ji aliiren rexistinen çapsosyalist a Yunanistan (PASOK), Se- ir en Tirk Ktuluş, TKEP, Devrimci roke Gişti ye IHD'e Akin Birdal, YNK, :Yol, Devrimci Partizan beşdari mitine TDP, TKP-Kilcim, Partiya Keskan a bun a piştiriya xe nişan dan. ReEyaleta Westfalya ya Rena Bar, xistinen Kdistana Başar ji beşdari Komita Karer a PDS'e, Parlaman- mitine bu n. tere SPD'e Herbart Schmalstie, Prof Dr. Hannes Duchtin, 1 Tevera Azadi O Aştiye ya Fransa, Sendika Karkeran a CFDre, Reise Belediya Moullous'e mesajen piştiriye şandin. Di mitine de pariementere HEP'e Hatip Müzik: Dicle, Seroke Gişti ye Koma Barzan DEP'e Yaşar Kaya, Parlamantere Partiya SosKumkan Medya yalist a Danimarka O sekoma Dene Azadi roke Asembla Par1eWene Welat menteran ye NATO'ye Pele Voit, Par1amentere Partiya Sosyalist a Şiir Belçiqa Jef Sleckx, Ji Tiyatro Medico International RoFolkl nal Ofteriner, Sifried Martch axifin. Dia ve.çeşitli österiler. Mitine di saet 12'an de dest pe kir Cı di seat KOMAL BASIM-YAYIM-DAGITIM LtŞti. 18'an de bi aayeki be Plyerloll Ca 85/2 Çemberlllaş. Tel: Ol bcıyer qediya. Çaparneni O televizyonen Almanya Yer : Zaler sineması Talatpaşa Ca NO: 3 1/C Bahçellevler-IST Cumattesl di eşanen xe de ciye ~ Tarih: Saat : ı 8.00 ki1ireh dan mitine. ' J, ' ' ~ ı 1 Olayla ilili olar PDK-HEVGIRTIN tarafından yapılan açıklamada "Türk devletinin uyulamalarının, sunun barışçıl Öcalan, bir başka su üzerine de, silahsız, savunmasız insanların öldürüldüğünü reddederek, sözkonusu erierin özel savaş birliklerinden olduğunu, bunların polisin ytlardan ve okullardan meçte "Siyasi çözüm dedikleri 25'1erde de ibi önce operasyonlarla ücü kırm, kırdıktan. sonra yalam, yaladıklarından öfdürülecekleri öldürmek eri kalanları da teslim alm. Atılac adımların ve içine irilecek acımasız savaş erçeğinden bu hükümet sumlu olactır. " dedi. yaptıkları BÜN'un açıklamasında, Binöl olayında zamanlama ve eylem yöntemi açısından olumsuzlukların olduğu da vulanıy. Veysanoğlu çıkması istendi. MGK kararlarının kaldırıl masını isteyen öğrenciler, ydun önüne ~.993 Çarşamba MensOben tariqata Aczmendiyan, ji bo protestokirina Ayaten Şeytan xestin ku ben li Enqere xespeşandan çebikin, le polise Tirk e nekirin Enqere. s.1 'de kınandı, düzenlediği; "Ytlarda ve okullarda suştma ve atılmaları protesto" yürüyüşü ne ylaşık 200 kişi katıldı. 26 Mayıs Destp~k Baştarafı Selahadd in erişkaran bikşinin Navenda NOçeyan- Rojnameya Aydinlike piştt ku dest bi çapkirina pirtoka Salman Ruştu ya bi nave "Aye-ten Şeytan" kir, ii. hemo aliyan ve bo hedefa erişen hezen Musulman. Li K-distane O li elek bajaren Tirkiye, ba-yiyen ku rojnameye difirotin hatin tehditkirin. Pişti van erişan elek bayiyan firotina rojname qeboi nekirin O rojnama Aydinlike bi xe ji çend caran li ser hev ji ali delete ve hat berhevkirin. Pişti di rojname de çapkirina Ayeten Şeytan, boyen rojnama Aydinlike yen Stenbol, ızmir O Diyarbekir hatin tahribkirin O xebatkaren rojname bi koştine hatin tehditkirin. Hezen musulman en radikal di roja 'an de pişti limeja ine erişi Weşanxaneya Kayne kirin, di boyara erişe de xebatkarek eşanxane birindar bo O di eşanxane de xesara maddi çebo. Di dama erişe de polis bo temaşevan O li rojnamevanen ku dixestin eneyen yapıyuz." KOMAL LA DAY ANIŞMA GECESi Pro ram 1 ' ' ' 1 \. NqT: ~ec e billminde. Karfçıfa kadar otobüs servisıtnlz vardır,.,, Oo.v~tıyeleı kof\11.\l şubelerfnden temin ~dllır. 1.,.; ı ı t l \ ' '..

15 1-15 Haziran r.o mtadır. Sayın Mahkeme Üyeleri, Buün Türkiye'de düşünce özürve demokrasinin olmadığını ayet iyi biliyuz. Her iki şeyin bilimsel erçekiere aykırı düşen ve tabulaştırı lan bir resmi ideolojiye öre değerlen dirildiği ve bu- ideolojiye uyun düş meyen düşüncelerin afaroz edilerek yarılandığı bir rejimde mahkemeler ne anda adil davranabilirler acaba? Fat şu da bilinmelidir ki, bilimsel erçeklik, baskı, yas ve cezalandır malarla yok edilemez. Somut erçeklikleri, tarihin ve toplumların nesnel yasalarına ve bilim'sel değerlendirme lere öre kavrayan devr-imci komünistler, herşeye rağmen doğru olduğuna inandıkları düşüncelerini tüm açıklığıyla dile etirmekten kaçınma ku rd lüğü yaclardır..15 Gelecek; sömüreciliğe, faşizme ve emperyalizme karşı bağımsızılık ve özürlük için mücadele veren ezilensömüre ülke halkları ile, baskısız, sömürüsüz ve sınıfsız bir dünya için savaşan proleter devrimci üçlerden yana olactır. Buna olan bilimsel inan- i Bada bir nokta ilinçtir; Kürtleri eemenlik altında tutan devletler, kendilerine hiç bir konuda özürlük tanı mamalarına karşılık, Güney Kürdistan'da kulan Kürdistan Federe Devleti, Saddam diktatörlüğünün örüşle rini yansıtan Ir Devleti resmi yayın anları ve azeteleri dahil, her türlü düşüncenin serbestçe tartışılması ve bu düşünceleri benimseyenlere bu yönde örütlerneye itmeleri konusunda sınıız bir özürlük tanıyabil mektedir. Şimdi suyuz: Bir yıllık eçmişi olan Kürdistan Federe Devleti'nin kendisine üvenerek, benimsemediği ve hatta varlığını yok etmeye çalışan düşüncelere bile sınıız özürlük tanımasına karşılık, bin yıl dan fazla devlet kma eleneğine sahip Türk devletinin, çeşitli düşün celerin serbestçe açıklanmasından çekinmesini sağlayan temel etmen nedir acaba? Bizce bunun sebebi, devletin hsız bir taraf olar hsız bir politika uyulamaya çalışmasıdır. Hlı bir üç, düşüncelerin açıkça çarpışmasından çekinmez ve onlara karşı aşırı derecede tahammülsüz konuma düşmez. Son bir yıl içerisinde Kürdistan'da, 15 ilerici-ytsever azetecinin kontrerilla tarafından öldürülmesi, devletin erçekleri yansıtan düşüncelere karşı ne kadar tahammülsüz olduğunu östermektedir. Işte şu an bizlerinde düşü necelerimizden. ötürü yarılanmamız, özünde devletçe benimsenmeyen düşuncelere karşı duyulan tahammülsüzlüğün bir ifadesidlr. Bu yönüyle denilebilir ki, Kürdistan'da azetecilerin öl-dürülmeleri ile bizim bada yarı lanmamız arasında (saldırıların boyutu de-ğişik olmla birlikte) nitelikçe bir farklılık yokt. Çünkü her iki dumda da özür düşünce sustulmaya çalışıl Güneşi va Türkiye'deki resmi ideoloji, bilime değil doğmatik inançlara dayalı bir ideolojidir. Onun bu özelliği resmi Kemalist düşüncenin, yıllardır vuladı ğının sine, laik olmadığını da östermektedir. Devlet ve din işlerinin birbirinden ayrı olduğunun vulanmasına rağmen Kemalizmin değişmez, tartışıl maz ve tek erçeklik olar alılanma sı, bu ideolojiye bir "din" karekterini vermektedir. Devletin üst kumları dahil, düzen içindeki tüm kum ve kuluşlar da, toplumu bu ideolojiye dayalı inançlar dizisine öre şart landırıp yönlendirmeye çalışmtadır lar. Oysa laiklik herşeyden önce demokrasi ve düşünce özürlüğü demektir. Devlet tarafından benimsensin veya benimsenmesin; eğer bir toplumdi çeşitli düşünceler baskı altındaysa ve o düşünceleri benimseyen insanlar, kendi düşüncelerini özür bit şekilde dile etirip o düşünce ler etrafında serbestçe örütlenme özürlüğüne sahip olacları bir tam mevcut değilse, o toplumda ne demokrasiden ne de laisizimden bahsedilebilir. Medya cımıztamdır. Sayın Mahkeme Üyeleri, r Hkımda açılan dava ile ilili olaşimdilik söyleyebileceklerim bun- lardır. Halkları zla "birleştirmeyi" esas alan politikaları erçek bölücülü_k olar değerlendirdiğimden ötürü, aleyhimdeki bölücülük iddialarını reddediyum. Yukardi düşüncelerimi bililerinize arz eder, sayılarımı sunarı m. Destp~k r.16 meşln O xepeşandanen xe piştiriya vt şeı1 kirin, siyaseta hovane O ntjadperestiye parastin. PiştT li Solinane şeitandina 6 Tirkan, Li Almanya çend rojan li ser hev ji ait Tirkan ve meşln O xepeşandanen mezin çebon. Tirken li Almanya neçon ser karen xe, zaroken xe neşandin dibistanan O kardaren Tirk dikanen xe venekirin. Di meşln O xepeşandanan de dikan O esaylten Almanan hatin şeitandin, boyeren ntjadperestt hatin protestokirin. De ku em Kd jt ji boyeren Almanya de bistlnin. Her roj li MEDYA ~ÜNEŞi ABONEFORMU Adı, Soyadı: Mesleği Adresi Kdistane mal, un o bajaren me ten jin, zarok, cian, extiyar... miroven Kd ten kuştin. Le em Kden ku li metropola Tirkiye dijln çi dikin! Li teve Almanya hejmera Tirkan di da milyoneki de ye. Bi teme li Stenbole ji se milyonan zedetir Kd dijln. Li kljan bajare mezin e Tirkiye Kd ji milyoneke hindiktir in? Gava ku li Kdistane xaniyen me ten şeitandin O miroven me ten kuştin -ku ev boyer her roj çedibin- em Kd jt dere dikanen xe radin, zaroken xe neştnin dibistanan O kar, tev bi hev re derkevin kuçan bimeşin, xepeşandanan çe bikin, e deleta Tirk çi bike? şeitandin; D 6 Aylık Abone Olm Istiyum. D 1 Yıllık Abone Olm istiyum. Abone Koşulları Yt içi: 6 Aylık : 75 bin TL 1 Yıllık : 130 Bin TL Ytdışı: 1 Yıllık: 60 DM, 40 $ : Hesap numarası: Cemal Özçelik, ve Kredi Bankası Yapı Istanbul-Beyazıt Şubesi, Nolu Hesap Lütfen abone bedelinin yatırıldığına pisini azetemize önderin. ilişkin mbuzun bir fotoko-

16 1-15 Hazi ran 1993 ~. :: : HOVİTIYA TIRKAN, NİJADPERESTIYA ALMANA N e Felat DILGEŞ rd dernekave. Di ve berheme de nimoneyek hovitiya Tirkan a eha heye: Dema ku Tirk di şer de yeki dil diirin, bi saxi i dien; hundire i tije dikin ka O di kele de didaleqinin. Yen xediye kuşti ji bo ku cenazeyen xe ji Tirkan bisti-. nin, hece ye perayen ku Tirk dixazin binin, an na de ye kuşti bi vi aayi daliqandi birn ine. Beuman em bi tu aayi nijadperestiya Almanan beune nabinin. Qirkirina Yahudiyan roreşiyek diroka mirovatiye ye. Hoviti O nijadperesti ji ali ke de te bila be de ere naletkirin. Çea ku nijadperestiya Almanan te unah-. darkirin, usa ji de ku hovitiya Tirkan be protestokirin. Ev socen mirovatiye, ji ali ke de li diji kijan eli ben kirin ferq nin. Çi heyf e em dibinin ku rasti ne eha ye. Deleta Tirk a ku her roj li Kdistane socen mirovatiye dike O deste e di xina ele Kd de ye, bi ku e undan O bajaran dişeitinin, daristanan didin air O bi hazaran heyanen ele Kd telef dikin. Deleta Alman li pey qisasen Tirkan diere da ku an ceza bike, le deleta Tirk qisasen' Kdan xelat dike, nişanan bi an ve datine. Serokezire Deleta Alman Weizsaecker ji bo boyeren Solinane "Em xe şermi dibinin" dibeje, berpiiyaren deleta Tirk di pey kuştina Kdan de, sonden qirkirina ele Kd dixin. Di pey boyeren Solinane de, di çapemeniya Tirki de nisen li ser nijadperestiya diroki a Almanan çap bon. Tirkan "mirovperer" bon parezvanen mirovatiye. Di nisen li ser Almanan de nijadperesji eki socek hemo Almanan hat nişandan. Niskaren Tirk peist neditin ku cihetiyeki bikin navbera NeoNaziyan O ele Alman, Diroka hovane ya Tirkan O qirkirina elen Ermeni O Kd bi bira Tirkan "mirovperer" neket. Ger ku nijadperesti di diroka jiyana elan de dirha (ma) xe li qarektere netei bixe, deftera Tirkan ji ya Almanan bi tu aayeki ne paqijtir e. Nijadperestiya Almanan aqiayek sedsala bistan e; le bele diroka hovitiya Tirkan elek kevn e. Peyva "Tirken hov" di literatcia cihane de cih standiye. Ji peşiyen Tirkan Cenizxan bi hovitiya xe te naskirin O hoviti eki nasnavek Cenizxan e. Ne bi tene Cenizxan, deftera 'tu peşiyek Tirkan ne paqij e. Di dema Osmaniyan de Yavuz Sultan Selim, Abdulhemit; di damezirandina Komara Tirkiye de Ener Paşa, ısmet lnonu, Mustafa Kemal O elek peşiyen Tirkan bi hovitiyen xe di diroke de ten }laskirin. Di Vayinama Mateose Rihayi O Zedeyiya Papaz Giri -ku ev pirtok di dama hatina Tirkan a Anadeliye de te nisin- de elek nimoneyen hovitiyen Tirkan hane ku yek ji vana ji bira mirov... ı... ' Tirk standibo O bi çeken Almanan kuşti na miroven Kd protesto kiribo. Berpiiyaren deleta Tirk O Çapemeniya Tirki di e deme de ve biryara deleta Alman bi vi aayi dinirxandin: "Almanan ku bi qirkirina Yahudiyan nave an derketiye, di pien hindikaniyan de zade hissi taver dikin." Baş e çi bo ku Alman di nav çend mehan de uherin O bon "Piçen Hitler". Ev Almanan ku heta çend meh bere di pia hindikaniyan de zede hissi bon, çi zo bon "Piçen Hitler" man. Dema ku Alman li diji qirkirina ele Kd derdiketin, e di pia mafen mirovi de zade hissi bon, le ava ku li Almanya çend Tirk hatin şeitandin edi e bobun "Piçen Hitler" Niskare Tirk e "demokrat" llhan Selçuk di nisa xe ya bi nave "Toven Cinairtiye" (Cumhriyet ) de pişti ku li ser nijadperestiya Almanan a diroki radieste, te ser pia Kdi O eha dibeje: "Çi heye ku Bonn, Li Tirkiye ji bo tadayen li ser Kdan carna li hembar Enqere tedbiren hişk distine O seri li ambaroyan dide. Di nav herdu elatan de (Almanya O Tirkiye- FO) ferqek heye... Li Anadeliye -pirr şuk- ne Kdek şeitandina mala Tirkeki difikire; ne ji Tirkek şeitandina mala Kdeki di sere xe de derbas dike; dijminatiyek nijadi tune. Şere navbera hezen delete rexistina PKK'e hisen el neuhartiye; Tirk O Kd heskirina biratiye diparezen." Roja ku llhan Selçuk van rezan dinise li PasOre, li MOşe, li Binole, li li Merdine unden Bedlise, li Airiye Kdan ten şeitandin, malen Kdan ten erankirin; bi hazaran bomba bi sere ele Kd de t~n erkirin. Du roj beriya ve nisa ll han Selçuk, mirovek Tirke ku ke i li Kdistane di şer de hatiye kuşt i n, di ciye ku ee li diji şere qireji O dairkeriya deleta Tirk derkave de eha dipeye: ~HOn li ser nave hukomate bi ke re bazar dikin. Mafen mirovi dibejin, mafen mirovi li kdere man? Delet O el nayen parastin. Ev bi çi aayi demokrasi ye. 2-3 roj e operasyon ten kirin, encam tune. Bombayan bi sere an de er bikin, bila hemo bimirin. Edi dile me di ber van eşan nade(cumhiyet, ). Miroven Tirk di derheqe ele Kd de eha difikirin. Di ciye ku ee bibeje kare ka min li Kdistane çi ye, çima hon zaroken me dişinin vi şere qireji, çima hon mafe ele Kd e mazlum nadin, çima hon Kdan bi saxi di malen an de dişeitinin de; e dibeje çima hon bombayan bi sere ele Kd de er nin O bi yek derba qira an naynin. Ev nimoneyek e, le bele nimoneyek işti ye. De be zanin ku ele Tirk di derheqe Kdan de ji vi mirovi cihetir nafikire. istisna ne te de -ku e qaideyan xera nin- ele Tirk di pia Kdistane de nijadperest e O nijadperest e O nijadperesti ji li Tirkiye nexeşinek ci ye. Hata iro bi sedan leşkeren Tirk li Kdistane di şere qireji de hatin kuştin, le Tirkan tu meşineki li diji şere qireji çen.ekirin. Berevajiye viya an bi r..;._:;~ ~...o. i Di roja 23'ye Çileya Peşin a 1992'an de li Almanya, li bajare Mollne 3 Tirk di maleka de ji ali Neo-Naziyan ve hatin Şeitandin. BOyara şeitan dina Tirkan di çapeminiya ErOpa O Tirkiye de cih stand; ev lebat ji ali Almanan O hezen demokratik en dine de bi tondi hat protestokirin. Berpiiyaren deleta Alman bi xe beşdari cenazeyen Tirkan bon O di hemo beyanan xe de xeminiya xe ya li diji ve boyere anin ziman ; bi alikariya abi piştiriya malbaten kesen kuşti kirin. Le ne tu beyanan deleta Alman O ne uzir xestin O piştiriye, deve Tirkan neirt. Di çapemeniya Tirkiye de li ser kirinen Hitler O dama i hat raestin O nijadperestiya Alman a diroki hat bibiranin. Niskaren Tirk di qunciken xe de ji nijandperesti O "Cirnexeşiya Almanan" qal ki ri n. Di ser boyara Mollne de çend meh derbas bo; tekiliyen Deleta Alman O Tirk peşve çon, Serokezire Almanya HeirnOt Kohl Tirkiye ziyaret kir O di ve erra xe de ji li ser sebeben peşve çona tevera Neo-Naziyan sekini O "teminat" da Tirkan, da ku ee di pia erişen Naziyan en li diji Tirkan O biyaniyan de hasas bin. He di ser veera HeirnOt Kohl de çend roj derbas nebobo, di roja 'an de li Almanya, li Bajare Solinane di maleka de 6 Tirk hatin şeitandin. BOyara şeitandina Tirkan eki bombayeki teqiya. Di eyni roje de li Bonne mitina rexistinen Kdan a bi nave "Meşa Mezin a Azadiya Kdistane O Yekitiya Netei" hebo. BOyara şeitandina Tirkan O meşa rexistinen Kdan ketibo rojeka ku ev bi xe ji balkeş e. Deleta Tirk a hov a ku Kdistane ji ele Kd re kiriye doj (cehenem) pişti boyeren Molln O Solioene, dest bi deen mirovati O demokrasiye kir. Kesen ku nizanibe e bibeje qey bi rasti ji deleta Tirk iriniye dide jiyana mirovan O ji mafen mirovi re h met n işan d ide. Hoviti O nijadperestiya Hitler a li diji ele Yahudi ji ali hemo dine ve te zanin. HemO kes nalete li kirinen Hitler en nemirovi tine O tu kirinek Naziyan veşarti riemaye. Le hoviti O nijadperestiya deleta Tirk? Haya ke bi çi aayi O çiqas ji hovitiyen deleta Tirk heye? Yen ku haya an je heye çiqas dikarin li van kirinen deleta Tirk bipiin O çi dipiin? Em biyaniyan deynin aliyeki, em Kd bi xe çiqas li rastiya cata xe dipiin O li diroka xe xedi derdikevin. Ma elo di bira çend Kdan de ye O çiqas Kd dizanin ku di serh ildana Deima de, bi hazaran miroven Kd bi çi 'aayi ji ali deleta Tirk ve hatin şeitandin. Di serhildanen Şex Seid O Airiye de bi çi aayi Kd hatin qirkirin; şere Geliye Zilan di bira ke de ye!. Em van trajediyen diroki daynin aliyeki, iro deleta Tirk O deleten din en ku Kdistane di nav xe de parvekirine çitinin sere ele Kd? Roj tune ' ku li Kdistane und neyen şeitandin, miroven Kd neyen kuştin. Deleten dairker bi tane qima xe bi kuştina miroven Kd naynin; va 16. Medya Güneşi 1 aayeki be şerm dikare ji matan mirovi qal bike. Ma elo bi rasti ji ev delet ber karkeren Tirk en li Almanya dikeve (!) Ma ne ev delet e ku karkar O xendevanen Tirk li Stenbol O Enqere di malan de infaz dike, bi dehan xten Tirk di qereqolan de honda d ike? Deleta Tirk a bero ne li pey parastina mafen karkeren Tirk en li Alman ya ye; e li pey nixamtina soc O uneyen xe ye. E li Jiey bi paşxistina tekoşina netei ya ele Kd e. Yen ku hata qirike di nav hoviti O nijadperestiye de bin, nikarin li diji hoviti O nijad- perestiye derkevin. Deleta Tirk a ku mafe jiyane nade ele Kd çea dikare qala mafen mirovi bike? Berpiiyaren deleta Tirk en ku hata do Almanan di pia mafen mirovi de zede hissi diditin, çea O bi çi royi iro ji nijadperestiya Almanan qal dikin. Di sala 1992'an de li ser rodanan boyeren Neroze O qirkirina ele Kd, deleta Alman biryara çek nefirotina deleta o o DOmahlk r. 15