DEV TELESKOPLAR. Kapt. Kemal Mustafa Helvacıoğlu ile EMERGENCY LOCATOR TRANSMITTER (ELT) SİSTEMİ SOMA... söyleşi. Göğe bakma durakları:

Transkript

1 271 AYLIK HAVACILIK DERGİSİ HAZİRAN 2014 YIL:23 SOMA... Pegasus Emniyet Yönetimi ve Kalite Direktörü Kapt. Kemal Mustafa Helvacıoğlu ile söyleşi EMERGENCY LOCATOR TRANSMITTER (ELT) SİSTEMİ Göğe bakma durakları: DEV TELESKOPLAR

2 Haberler Başsağlığı... Manisa Soma'da yaşanan maden kazası sonucu yitirdiğimiz madenci kardeşlerimize Allah'tan rahmet, acılı ailelerine sabır diliyoruz. Bu büyük kaybın son olmasını ve hiçbir emekçinin iş kazalarına maruz kalmamasını TEMENNİ EDİYORUZ UÇAK TEKNİSYENLERİ DERNEĞİ Piet Mondrian Line over form 2 3

3 34 UTED İstanbul Cad. Üstoğlu Apt. No: 24, Kat: 5 Daire: 8 Bakırköy/İstanbul Tel: / Faks: uted@uted.org İmtiyaz Sahibi Uçak Teknisyenleri Derneği Adına Ümit Sayıl Genel Yayın Yönetmeni ve Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Sefa İnan / sefainan@gmail.com Basın-Yayın Sekreterliği İsmet Şahin / ismetsahin@uted.org Elif Aydemir /elifarslan@uted.org Yazı Kurulu Kıvanç Bayezit, Arif Şankaya, Volkan Kamar, İsmet Şahin, Elif Aydemir, Dr. Handan Diker Katkıda Bulunanlar Şebnem Bayezit, Ercüment Tarhan, Hasan Büber YAPIM Umar İletişim Hizmetleri Ltd. Şti. Harman Sok. No: 31/ Florya - İstanbul Tel: info@umariletisim.com 16 Pegasus Emniyet Yönetimi ve Kalite Direktörü Kapt. Kemal Mustafa HELVACIOĞLU TÜRKİYE'NİN DAVETKAR KUMSALLARI 22 EVİNİZİ NASIL ALIRDINIZ? ORHAN VELİ 100 yaşında Haberler Ajanda SİNEMA MÜZİK TEKNİK: BOEING 777 UÇAKLARINDA JETTISON SİSTEMİ BABALAR GÜNÜ KAZA ARAŞTIRMA HAVACILIK: DIRTY DOZEN 9 ÇEVRE: ÇEVRE İLE DOST SPOR MÜMKÜN? BASKI Elma Basım Yayın ve İletişim Hizmetleri San. Tic. Ltd. Şti. Halkalı Cad. No:164 B-4 Blok Sefaköy - Küçükçekmece İstanbul Tel: TEKNOLOJİ: ROBOT MOBİLYALAR TEKNİK: EMERGENCY LOCATOR TRANSMITTER ( ELT ) SİSTEMİ Yayın Türü: Aylık, süreli, yaygın 60 ÇOCUKLAR İÇİN: SON DERS ZİLİ ÇALMADAN KARNE HEDİYELERİ HAZIR MI? UTED E ABONE OLABİLİRSİNİZ Dergimize abone olmak için yıllık abone ücretini banka hesabımıza yatırdıktan sonra dekontu bize fakslamanız yeterli. Uted dergisi her ay adresinize gönderilecektir. Lütfen ayrıntılı bilgi için derneğimizle irtibata geçiniz. UTED dergisinin geçmiş sayılarına web sitemizden ulaşabilirsiniz. ELDE TAŞINAN OPTİK TELESKOPLARDAN 30 FUTBOL SAHASINA EŞİT RADAR TELESKOPLARA SAĞLIK GURME: Mutfağa püf de! BULMACA 4 5

4 Haberler / NEWS Kanatlarınızı açın ve uçuş korkunuza veda edin! BoeIng ve Embraer biyoyakıt için işbirliği yapıyor vrupa Birliği tarafından onaylanan ve desteklenen Kanatlarını Aç ve Korkularını Yen başlıklı proje, Vertigo Aviation tarafından 1-10 Mayıs tarihleri arasında Türkiye de gerçekleştirildi. Türkiye, Slovakya ve Romanya ortaklığıyla hazırlanan projede uçuş korkusu olan 30 genç İskenderun da buluştu. Katılımcılar, 30 ar dakika gökyüzünün tadını çıkartarak uçuş korkularına veda ettiler. Proje kapsamındaki uçuşlar haricinde katılımcı üç ülkede havacılığın durumu masaya yatırıldı. Türk havacılığına hayranlıklarını ifade eden Slovak ve Romen katılımcılar, projenin kendi ülkelerinde de sergilenmesini talep ettiler. TurkIsh, SlovakIan, RomaIan youth overcome flight fear with VertIgo Spread Your Wings and Overcome Your Fears, a project approved and supported by the European Union, was realized in southern Turkey by Vertigo Aviation between May 1 and 10. A sum of 30 young people, who gathered as part of the Turkish, Slovakian and Romanian joint project, overcame their fear of flying as they enjoyed the skies in 30 minute flights. Besides from the flight event, the aviation sectors in the three countries were discussed. The Slovakian and Romanian participants expressed their admiration in the Turkish aviation, requesting to carry the project to their own countries. MalaysIa AIrlInes kazası EASA ya yeni düzenleme için ilham verdi alaysia Airlines a ait 370 sefer sayılı uçağın 8 Mart tarihinde kaybolmasının ardından Avrupa Uçuş Güvenliği Ajansı (EASA), sualtı lokasyon cihazları (ULDs) ve kokpit ses kaydedicilerin (CVRs) çekim güçlerinin ve kayıt sürelerinin büyük ölçekte artırılmasını önerdi. Havacılık portalı ainonline.com un haberine göre Avrupa Komisyonu nun onayını bekleyen yeni kurallar ticari uçakların uçuş verisi kayıt sistemlerine bağlı ULD cihazlarının bağlantı sürelerinin 2018 in ocak ayına kadar üç kat artırılarak 30 günden 90 güne çıkarılmasını öngörüyor. Öneriye göre, CVR lerin kayıt sürelerinin de 2020 sonrasında 10 kat artarak 2 saatten 20 kata çıkması gerekiyor. EASA, ayrıca okyanus üzeri rotalarda uçan büyük uçakların 2019 itibarıyla 8.8 khz ULD donanımına sahip olmasını talep ediyor. EASA eyes new regulations following MalaysIan AIrlInes IncIdent Following the March 8 disappearance of Malaysia Airlines Flight 370, the European Aviation Safety Agency (EASA) has proposed May 6 revising requirements for underwater locating devices (ULDs) and cockpit voice recorders (CVRs) to substantially extend their transmission and recording times. The new rules, which must be adopted by the European Commission, would require a threefold increase, from 30 to 90 days, in the transmission time of ULDs attached to the flight data recorders of commercial transport aircraft after January 2018, ainonline.com has reported. The recording time of CVRs would be increased tenfold, from two to 20 hours after January EASA also proposes that large aircraft flying over-water routes be equipped with new 8.8 khz ULDs by January BD li Boeing ve Brezilyalı Embraer şirketleri, havacılık sektöründe kullanılmak üzere sürdürülebilir biyoyakıt geliştirmek amacıyla Brezilya da ortak bir araştırma merkezi açmayı planladıklarını duyurdu. Geçtiğimiz ay imzalanan mutabakata göre uçak üreticileri, birlikte biyoyakıt araştırmaları gerçekleştirmenin yanı sıra, Brezilyalı üniversitelerle ve diğer kurumlarla yürütülecek araştırmaların da finansmanını ve koordinasyonunu sağlayacak. BoeIng, Embraer join forces for bio-fuel center U.S. Boeing and Brazilian Embraer have annouced that they will jointly open a research center in a bid to improve a sustainable aviation bio-fuel industry in the South American country. The two plane makers will perform joint bio-fuel research, as well as funding and coordinating research with Brazilian universities and other institutions, last month s Memorandum of Understanding said. Laos askeri uçağı düştü: 20 ölü aos hava kuvvetlerine ait Antonov An-74 TK-300 uçağının 17 Mayıs ta Xieng-Khoang Havalimanı na yaklaştığı sırada düşmesi sonucu uçakta bulunan 20 kişi ve mürettebat hayatını kaybetti. Laos Haber Ajansı, yaşamını yitirenler arasında ülkenin aynı zamanda savunma bakanı olan başbakan yardımcısı da dahil olmak üzere dört üst düzey yetkili bulunduğunu bildirdi. Kaza sabah 7 sularında yoğun ormanlık bir bölgede gerçekleşirken, uçağın başkent Vientiane den kalktığı bildirildi. Laos deputy PM, 19 others killed In crash All the 20 passengers and crew on the Lao air force Antonov An- 74 TK-300 were killed at the May 17 crash as the plane was on the final approach to Laos s Xieng-Khoang Airport. Four high-ranking officials, including the nation s deputy prime minister, who was also the defense minister, were on the plane, Lao News Agency confirmed. The crash occurred at 07 a.m. in local time over a densely forested area. The plane had taken off from Laos s capital, Vientiane. 6 7

5 Haberler / NEWS BoeIng 75. yeni nesil uçağını Türk Hava Yolları na teslim etti Boeing 75. yeni nesil uçağını Türk Hava Yolları na teslim ederek havayolunun yüzün üzerindeki Boeing uçağına bir yenisini ekledi. Türk Hava Yolları nın teknoloji ve yatırımlardan sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Dr. Ahmet Bolat, 29 Nisan da İstanbul Atatürk Havalimanı nda düzenlenen teslim töreninde yaptığı konuşmada Dünyanın en hızlı büyüyen havayollarından biri olarak Boeing in bu yeni uçağını teslim almaktan büyük mutluluk duyuyoruz dedi. Yeni nesil ler, THY nin tek koridorlu filosunun en büyük parçasını oluştururken, filoda yeni nesil ve ER uçakları da bulunuyor. Havayolunun teslim aldığı son nin mutfağı da ilk kez Turkish Cabin Interiors (TCI) tarafından geliştirildi. BoeIng delivers 75th Next-GeneratIon to TurkIsh AIrlInes Boeing delivered its 75th direct Next-Generation to Turkish Airlines, a latest addition carrier s growing fleet of more than 100 Boeing aircraft. As one of the world s fastest growing airlines we are delighted to be taking this meaningful delivery from Boeing, said Dr. Ahmet Bolat, Turkish Airlines chief investment and technology officer, during the delivery ceremony at Istanbul Atatürk International Airport on April 29. The Next-Generation constitutes the largest component of Turkish Airlines single-aisle fleet, which is also complemented by Next-Generation s and ERs Turkish Airlines latest also features some of the first galleys manufactured by Turkish Cabin Interiors (TCI). Dubai Havalimanları CEO su sektöre inanıyor ubai Havalimanları CEO su Paul Griffiths, emirliğin havacılık sektörünün 2020 yılına kadar 50 bin yeni iş yaratarak bugünkü 22 milyar dolarlık ekonomik büyüklüğüne 8 milyar dolar daha ilave edeceğini öngördüklerini açıkladı. Bugün için 250 bin kişiyi istihdam eden Dubai havacılık sektörü ülkenin gayrisafi yurtiçi hasılasının da yüzde 28 ini oluşturuyor. DubaI AIrports CEO confident In future growth The Dubai aviation sector will create 50,000 new jobs by the year 2020, as the sector will add another $8 billion to the last year s $22 billion in size, according to Dubai Airports CEO Paul Griffiths. Currently, aviation supports 250,000 jobs or %19 of the total employment in Dubai, accounting for %28 of the emirate s GDP. Marshall AvIatIon ServIces G1000 donanımını sundu arshall Aerospace and Defence Group alt şirketi Marshall Aviation Services, Avrupalı bir havayolu şirketi için Beechcraft King Air 300 uçağına tamamı cam Garmin G1000 kokpit adapte ederek önemli bir aviyonik geliştirmeye imza attı. G1000 donanımı daha fazla konum bilgisi arayan ve yorgunluğu azaltmak isteyen King Air pilotları tarafından ilgiyle karşılandı. King Air serisi 200, 300 ve 350 uçaklarına uyarlanabilen G1000 geliştirmesi, tüm temel uçuş, navigasyon, hava durumu, arazi, radyo frekansı, motor ve yakıt verilerini geniş formatlı ve yüksek çözünürlüklü LCD ekranlarda entegre ediyor. Marshall AvIatIon ServIces presents G1000 Marshall Aerospace and Defence Group subsidiary Marshall Aviation Services has completed a significant upgrade in avionics with the installation of a Garmin G1000 full glass cockpit aboard a Beechcraft King Air 300 for a European operator. The G1000 avionics installation has become an appealing option for all King Air pilots seeking greater situational awareness and reduced pilot fatigue. The G1000 upgrade, applicable for the 200, 300 and 350 King Air series, integrates all primary flight, navigation, weather, terrain, radio frequency, engine and fuel data readouts on large format high definition LCDs. ChIna Southern AIrlInes tan 80 adet AIrbus A320 siparişi hina Southern Airlines, 80 adet Airbus A320 ailesi uçak alacağını, bunların 50 adetinin geliştirilmiş A320neo olacağını duyurdu. Şirket A320 ve A320neo ların motor seçenekleri hakkında bilgi vermezken teslimatların2016 ile 2020 tarihleri arasında gerçekleştirileceğini belirtti. Şirket tarafından bu büyük alımın toplam bedeli hakkında bir açıklama yapılmadı; ancak uçakların bugünkü liste fiyatı 8 milyar dolar civarında. ChIna Southern AIrlInes set to buy 80 A320s China Southern Airlines has announced that it will buy a sum of 80 Airbus A320-family aircraft, including 50 of the re-engined A320neo jets. The carrier is also to dispose of six Embraer ERJ-145 regional aircraft. China Southern has not given an engine selection for the A320s or A320neos, but made public that the aircraft will be delivered between 2016 and The operator has not given the value of the acquisition; however, the listing prices of the aircraft stand at around $8 billion. 8 9

6 Haberler / NEWS SIkorsky S-97 nin sivil versiyonunu üretmeye hazırlanıyor ikorsky Aircraft ın araştırma ve mühendislikten sorumlu başkan yardımcısı Mark Miller, şirket tarafından üretilen ve ABD ordusunun havacılık programında yer alan S-97 helikopterinin sivil bir versiyonunu üretmeyi değerlendirdiğini açıkladı. Miller, S-97 nin, şirketin geçtiğimiz yıllarda üretimine son verdiği X2 nin üretime hazır, büyütülmüş bir versiyonu olduğunu söyledi. Her iki helikopterin de terse dönüş kabiliyetli rotor pali ve ileri doğru yüksek hızda uçuş sağlayan itici pervanesi var. Miller, S-97 nin sivil varyantının denizüstü petrol, arama kurtarma ve VIP ulaştırma alanları için ideal olacağını söyledi. SIkorsky prepares to produce civil S-97 Mark Miller, Sikorsky Aircraft vice president responsible of research and engineering, has announced that the company considers developing a civilian version of the S-97 Raider, a contender for the U.S. Army s armed aerial scout program. The S-97 is a production-ready, scaled-up version of the X2 demonstrator, he said. Both helicopters have contra-rotating rotor blades and a pusher propeller that enables high-speed forward flight. A civil variant of the S-97 would be ideal for offshore oil, search and rescue and VIP transport, he added. ABD li pilotlar detaylı hava durumu bilgisi alacak BD nin ulusal seyahat güvenliği kurumu NTSB, geçtiğimiz ay yayınladığı dokuz tavsiye kararıyla hem Federal Havacılık İdaresi nden (FAA) hem de Ulusal Hava Durumu Kurumu nda (NWS) pilotlara uçuş öncesinde daha spesifik bilgiler vermelerini istedi. Tavsiyelerin, NTSB tarafından yapılan kaza incelemeleri sonucunda ortaya çıktığı belirtildi. Söz konusu kurumlar mevcut durumda bu bilgilere sahipler; ancak bilgiler Hava Durumu Kurumu tarafından pilotlara her zaman doğrudan ulaştırılmıyor. US pilots to receive detailed wheater data The National Transportation Safety Board (NTSB) published last month nine specific recommendations to the FAA and the National Weather Service (NWS) that are intended to deliver more comprehensive pre-flight weather information to pilots. The recommendations are based on the findings of NTSB accident investigation. While this information currently exists, it is not always provided directly to pilots by NWS pre-flight weather forecasts

7 Haberler Ekşİ Fest te Manu Chao Rüzgarı Türkiye de sosyal medyanın ilk ve en büyük adımlarından biri olan Ekşi Sözlük ün her yıl yazarlarına özel düzenlediği Ekşi Fest, bu yıl herkese açık düzenleniyor. Sözlük yazarlarına özel indirim uygulanan festivalin biletleri satışa sunuldu. 21 Haziran da Life Park ta düzenlenecek festivalin önde gelen ismi dünyaca ünlü İspanyol asıllı Fransız müzisyen Manu Chao, hayranlarına muhteşem bir performans sunacak. Festivalin ana sahnede yer alacak diğer isimleriyse Türkiye de saykodelik müziğin adı olan modern şamanlar Baba Zula, Sattas, Hakan Vreskala. Ekşi Fest 2014 te ayrıca gün boyu alternatif sahnede; Alpman And The Midnight Walkers, Control+Z, Ekşi Band, Grup Angarya, Mutrib, Sapan, Umut Adan ve Yok Öyle Kararlı Şeyler sahne alacak. Konserlerin yanı sıra doğa aktiviteleri, oyunlar ve yarışmalarıyla dopdolu bir gün vaat eden Ekşi Fest 2014 ü kaçırmayın. Çocukların Dünyası KidzMondo İstanbul şubesi Troump Tower da hayata geçen uluslararası tema parkı KidzMondo da 4-14 yaş arası ziyaretçiler, oldukça gerçekçi bir ortamda yetişkin rolleri oynarken istedikleri meslekleri seçerek, bunun karşılığında temsili paralar kazanmayı öğreniyor. Geleceğin iş dünyası duayenlerine bir banka, saklı yeteneğe bir ses vermek için oyunculuk akademisi, kalpleri güçlü ve şefkatle dolu olanlar için bir hastane, tatil yapabilmeleri için bir otel hatta eğlenirken iyi görünmek için bir güzellik salonu ve araba sürmeyi öğrenmeleri için sürücülük okulu KidzMondo şehrinde yer alan kurumlardan sadece birkaçı. 4 yaşından küçük çocuklar Minik Kidizen Oyun Odası nı kullanırken 8 yaşından küçükler ebeveynleriyle şehrin tadını çıkarabiliyor. %100 FEST TE Soundgarden, Massive Attack ve Kaiser Chiefs Yazı müzik dolu geçirmek isteyenler için muhteşem bir fırsat sunan 100%FEST, dünyaca ünlü isimleri art arda İstanbul da ağırlıyor. Soundgarden ve Massive Attack tan sonra ana sahneye bir büyük isim daha getiren festivalin son bombası Türkiye deki hayranlarıyla ilk kez buluşacak olan Kaiser Chiefs. 6-7 Haziran da Küçükçiftlik Park ta düzenlenecek festivalin kombine ve tek günlük biletleri satışta. Trentemøller Wild Beasts, Ceza, Mor ve Ötesi, Rebel Moves, Malt, Foma, Ceylan Ertem, The Away Days, Özge Fışkın, Gren ve Narda Afrika nın yanı sıra Danimarkalı Bottle Boys festivalde sahne alacak diğer isimler. Açıkhava sahnesinde tiyatro keyfi Şehir tiyatroları yaz başında da izleyicisini yalnız bırakmıyor Haziran arası Harbiye Cemil Topuzlu Açıkhava Sahnesi nde sergilenecek oyunlar, hem yetişkinlere hem de miniklere açık havada tiyatronun keyfine varma şansı sunuyor. Şark Dişçisi, Kabare, İstanbul Efendisi, Hıdrellez, Kösem Sultan, Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım, Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz gösterimleriyle birlikte çocuklar için Ali Baba ve Kırk Haramiler izleyiciyle buluşacak oyunlar. Ateşe madencilerin gözünden bakan sergi Aylin Erözcan ın Soğuk Ateş sergisi; sabahın alaca karanlığından, akşamın zifiri karanlığına kadar yeraltındaki sonsuz kara deliklerde çalışan maden işçilerinin, beyazdan siyaha kadar yüzlerce farklı tonda griye uzanan dünyasının fotoğraflarından oluşuyor. Erözcan ın fotoğrafları; yeraltının dehlizlerindeki yaşama uyum sağlayabilmek için bakan ama görmezden gelen, dinleyen ama duymayan, yiyen ama tadamayan, soluyan ama koklayamayan, tutan ama dokunamayan, beş duyusuz madencilerin hayallerini, umutlarını anlatıyor. Soğuk Ateş sergisi; 31 Ağustos a kadar hafta içi her gün TEB Nişantaşı Özel Bankacılık Merkezi nde ziyaret edilebilir

8 SİNEMA MÜZİK BEYAZPERDE, YAZI SAVAŞ SAHNELERİYLE KARŞILIYOR YAZ MEVSİMİYLE AÇILAN TATİL SEZONUNDA AKSİYON VE MACERA SEVERLER YİNE SİNEMA SALONLARINI BOŞ BIRAKMAYACAK. ANİSMASYON, BİLİM KURGU, AKSİYON VE SAVAŞ FİLMLERİ İZLEYİCİYİ DAVET EDİYOR. CHILLOUT & LOUNGE SEVENLERİN FAVORİ ALBÜMÜ Yazı: Volkan Kamar Ejderhanı Nasıl Eğitirsin 2 (How To TraIn Your Dragon 2) Vizyon Tarihi: 20 Haziran 2014 İlk filmi 2010 yılında vizyona girdiğinde tüm dünyada büyük ilgi gören ve çok iyi eleştiriler alan animasyonumuz, ikinci filmindeki iddialı senaryosuyla sadece çocukları değil de büyükleri de sinema salonlarına çekme niyetiyle geliyor. Yeni filmimizde iki kahramanımız Hiccup ve ejderhası Toothless in, Vikingler ve ejderhaları barıştırmalarının üzerinden beş yıl geçtikten sonra kendilerini yüzlerce vahşi ejderhaya karşı yeni bir savaşın içinde bulmuşlardır. Kahramanlarımız inandıkları şeyi savunmak ve barışı tekrar sağlamanın yollarını aramaktadırlar. Cressida Cowell in romanından uyarlanan animasyonda yönetmen koltuğunda ilk filmde olduğu gibi Dean Deblois karşımızda olacak. Transformers: Kayıp Çağ (Transformer: Age Of ExtInctIon) Vizyon Tarihi: 27 Haziran 2014 Diğer üç filminden farklı olarak tüm oyuncuların değiştiği bu yeni filmde, Mark Wahlberg, Jack Reynor, Nicola Peltz yeni oyuncu kadrosu olarak karşımıza çıkıyor. Robotlarda da değişikliğe gidilen filmde diğer filmlerden sadece Optimus Prime ve Bumblebee, yeni robotlar olarak ise dinozor ve tarih öncesi hayvanları temsil eden Dinobotlar bulunuyor. Yönetmen koltuğunda dördüncü kez karşımıza çıkan Michael Bay, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada Kayıp Çağ ile başlayacak dönemin, yeni bir üçlemeyle noktalanacağını duyurdu. Serinin bir önceki filminde Chicago da yaşanan büyük çatışmanın ardından Autobot lar, Nest in yardımıyla Deception ları püskürtmeyi başarmışlardı. Yeni filmimizde ise Deception ekibi, bir şekilde yeniden hayata dönerek dünyada yeni bir savaş başlatmak için hazırlıklara girişirken Autobot ekibini yepyeni bir çatışma bekliyor. Yarının Sınırında (Edge Of Tomorrow) Vizyon Tarihi: 6 Haziran 2014 Bir uzaylı ırkının dünyayı işgal etmesi sonucu dünyanın tüm orduları bir araya gelerek uzaylı orduya karşı koymaya çalışmaktadırlar. Binbaşı William Cage, birdenbire kendisi savaşın içinde bulur ve birkaç dakika içinde öldürülür. Hemen ardından tekrar dirilir ve kendisini bu amansız döngünün içinde bulur. Her dirildiğinde becerilerini daha da geliştiren Cage, artık uzaylıları yenmeye çok yaklaşmıştır. Aksiyon filmlerinin başarılı yönetmenlerinden Doug Liman ın yönettiği filmde usta aktör Tom Cruıse a Emily Blunt eşlik ediyor. Yazı: Eyüp Numan Sunar UZUN SOLUKLU BİR SERİ HALİNE GELEN LOUNGE, 6'NCI ALBÜMÜ LOUNGE 2014'TE DE 36 ŞARKIYI ÜÇ CD DE BİR ARAYA GETİRMİŞ. İÇERİKTE NELER VAR, ONA DA BAKALIM... Albümün açılışı, müzikseverlerin en sevdiği İtalyanca şarkılardan biri olan Come Vorrei'in akustik versiyonu ve Jacques Brel in en popüler bestesi Ne Me Quitte Pas ile yapılıyor. Son yıllarda dünya müziğinin en sevilen isimlerinden Maraveyas, Rue Madame ile albümün en dikkat çeken çalışmalarından birine imza atıyor. Beatles ın klasikleşmiş şarkılarından biri olan And I Love Her, Giacomo Bondi nin lounge düzenlemesiyle, Seal in en ünlü şarkılarından Crazy ve Dany Brillant bestesi Dieu de lounge versiyonlarıyla albümde yer alanlar arasında. Albümün en iddialı şarkılarından This Is Your Life - Ohm Guru, Roma Nun Fa La Stupida Stasera - Orchestra Volare, Slow Dancing Dans La Maison - Gabin ve Everyone Should Feel Like This - Flabby müzikseverlerin dikkatini çekecek yepyeni çalışmalar. Albümde ayrıca son yılların favori şarkılarının lounge versiyonları da yer almakta; Summertime Sadness, 50 Ways To Say Goodbye, Una Notte A Napoli, Fast Love, Relax (Take it easy), Vincero Perdero ve Space Cowboy bunlardan bazıları. Ayrıca üç CD olmasına rağmen fiyatı da oldukça uygun. Herkese keyifli ve müzik dolu günler dilerim

9 röportaj / ıntervıew Pegasus Emniyet Yönetimi ve Kalite Direktörü The Director of Pegasus Safety Management and Quality Kapt. Kemal Mustafa HELVACIOĞLU: İstikrarlı büyüme için önce emniyet şart Safety Is a must for stabilized growth Uçuş emniyetinin öneminin alt, orta, üst, her kademedeki personele aktarılması gerektiğine dikkat çeken PEGASUS HAVAYOLLARI Emniyet Yönetimi ve Kalite Direktörü Kapt. Kemal Mustafa Helvacıoğlu, aksi halde büyümenin tehlikeye gireceğini ifade ediyor. The Importance of flight safety must be relayed to the WHOLE STAFF, no matter what their rankings are, said Capt. Kemal Mustafa Helvacıoğlu, the director of Pegasus Safety Management and QualIty, adding that otherwise the growth would BE at risk. Kemal Bey, öncelikle okurlarımız için sizi tanıyabilir miyiz? Çalışma hayatıma Türk Hava Kuvvetleri nde başladım; emeklilik sonrasında Pegasus Hava Yolları nda devam ederek Emniyet Yönetimi, Eğitim, Uçuş İşletme ve Güvenlik Departmanlarında 16 yılı aşkın süre görev aldım. Halen Pegasus Hava Yolları nda Emniyet Yönetimi ve Kalite Direktörü olarak görev yapmakta olup, aktif kaptan pilot olarak da uçuş hayatımı sürdürmekteyim. Havacılığa olan ilginiz nasıl başladı? Havacılık sektöründe yer almaya ne zaman karar verdiniz? Ben havacı bir babanın oğlu olarak büyüdüm. Belki çok klasik bir cevap olacak ama ilkokul yıllarımdan beri hayalimde hep bu sektör içerisinde bulunmak vardı. İlkokul sonrası bu istek doğrultusunda askeri lise hayatım başladı. Uçuş emniyeti konusunda Pegasus u diğer şirketlerden ayıran özellikler neler? Bu alanda atılan adımlar ve yapılan yatırımlardan söz eder misiniz? İstikrarlı büyümek için önce emniyetin önemine inanmalısınız. Pegasus un en büyük özelliği alt, orta, üst çalışanların hepsinin uçuş emniyetinin önemine inanması ve buna uygun adımlar atması. Emniyet ile ilgili konular Pegasus Hava Yolları nda Emniyet Eylem Grubu, Yönetim Emniyet Gözden Geçirme Grubu, Yönetim Sir, could you tell us about yourself? I started working at the Turkish Air Forces and after retiring from military I assumed roles at Safety Management, Flight Operations and Security Departments of the Pegasus Airlines for over 16 years. I am still working as the Safety Management and Quality Director at the Pegasus Airlines while also continuing my flight life as an active pilot. How did your interest in aviation start? When did you decide taking part in the aviation sector? I was raised as the son of an aviator father. It would perhaps be a classical answer but I was dreaming being part of this sector since my childhood. After being graduated from the primary school, I started military high school accordingly with this dream. What makes Pegasus different from other airliners in terms of flight safety? Could you tell us about steps taken for flight safety, as well as the investment that were being made? For the stabilized growth, you should believe in the importance of the safety. The biggest characteristic of Pegasus is that the whole staff, no matter what their rankings 16 17

10 röportaj / ıntervıew off. Moreover, we are optimizing trainings while maximizing the comfort and safety of our guests. So, we can take a somewhat MR of a plane in 15 minutes. On the other hand, the software are being uploaded to the fleet on plane basis. So, we eliminate transfer and time losts that might occur due to the human error. At this point, we are no prioritizing the cost and we use data transfer system not only domestic flights but also international flight too. We have also upgraded our radars as part of a project that aims at giving wider radar images with the Honeywell Company again as the Launch Customer. In order to boost reporting, which is the building block of safety management, we purchased a software called AQD, which is being used by many big companies in the world and we made all Family Members working at our company to reach the system from anywhere. This situation led us having more corrective and preventive process accordingly with data transfers we received. In yearly basis surveys, we are assessing the points of view of our staff on flight safety and we took precautions in order to boost awareness. Because we believe that safety could be established only with the participation of our Family Members and their faith in the safety. As the first company that used LOSA (Line Operation Safety Audit), we determined the risks that would not be seen with normal risk analyses - thanks to our observation inspections - and shared them with all units, which are part of our joint projects. We struggled to pull down errors to minimum levels. In terms of occupational health and safety, we have our infrastructure investments for the safety of our Family Members. We are moving to new buildings that will bestow us better working places in İstanbul and İzmir technical stations. Also, I and my colleagues at my Department are sharing our ideas with authorities during the establishment of new legal regulations as members of working groups for international authorities, such as ICAO and EASA. So, we will be able to follow the latest trends in the world and also we are trying to contribute to boost the aviation sector in our country by sharing our information. As the Pegasus Airlines, we are not allowing covering up or hiding any mistakes with an aim of reaching best results and we are embracing a solution-focused stance. Kurulu, Emniyet Komitesi gibi her kademede değerlendiriliyor. Böylece tüm kademelerdeki farkındalık hızlı bir karar mekanizmasının sağlanmasına neden oluyor. Pegasus Hava Yolları olarak Düşük Maliyetli (Low Cost) Hava Yolu modelini Türkiye ye getiren hava yoluyuz. Bu modelin öncüsü olmakla birlikte hiçbir zaman emniyetten taviz vermedik. Hataları minimize etmek için eğitim ve teknolojik sistemlerden destek aldık. Yasal zorunlulukların ötesinde, farkındalık sağlamak ve emniyet kültürü oluşturabilmek için uluslar arası havacılık otoritelerinden destek aldık, eğitim ve çalıştaylar düzenledik. Yaptığımız teknolojik yatırımlarla çoğu zaman sistemi ilk uygulayan şirket (Launch Customer) olarak adımızı duyurduk. Teledyne end to end solution projesi kapsamında uçaklarda otomatik olarak çift yönlü data aktarımı sağlayarak projede Launch Customer olarak yer aldık. Sistemin çalışma prensibine göre uçağımız yere indikten sonra 15 dakika içerisinde tüm FDM (Flight Data Monitoring - uçuş boyunca kaydedilmesi zorunlu ve zorunlu olmayan bazı parametrelerin izlenmesi ve incelenmesi) verileri, sistemimize aktarılmış ve programımız tarafından analiz edilmiş oluyor. Bu sistem bize bilhassa herhangi bir limit aşımı are, believes in the importance of flight safety and steps taken accordingly. The issues related to the safety is being discussed at all levels of Safety Action Group, Management Safety Revision Group, Board of Management and Safety Committee. So, the awareness at all levels leads to a fast decision making mechanism. As the Pegasus Airlines, we brought Low Cost Airline Model to Turkey. As the leading firm of this model, we did not make any concessions in flight safety. Besides from the legal obligations, we received the support of international aviation authorities in order to create awareness and safety culture. With our technological investments, we boosted the brand of Pegasus as the Launch Customer. As part of Teledyne end to end solution, we established an automatic bidirectional data transfer at the planes, which also made us the Launch Customer in the project. According to the working principal of the system, all FDM (Flight Data Monitoring) data are being transferred to the system and they are being analyzed 15 minutes after the landing. This system allows us to make needed controls in case of a limit excess before the take olduğunda uçak kalkmadan önce haberdar olmamızı ve gerekli kontrolleri yapmamızı sağlıyor. Ayrıca misafirlerimizin konforunu ve emniyetini maksimize ederken, eğitim düzenlemelerini de optimize ediyoruz. Bu şekilde bir uçağın MR ı 15 dakikada çekilebiliyor. Diğer taraftan uçağa yüklenmesi gereken yazılımlar uçak bazında otomatik olarak aktarılıyor. Bu şekilde insan hatalarından kaynaklanabilecek veri kayıplarını veya zaman aşımlarını da ortadan kaldırmış oluyoruz. Bu noktada maliyetlerimizi öncelik olarak değerlendirmeyerek, bu veri aktarımını sadece yurt içi uçuşlarımızda değil; uçuş yaptığımız yurt içi ve yurt dışı tüm uçuş noktalarımızda da kullanıyoruz. Honeywell şirketi ile yine Launch Customer olarak daha geniş açıda görüş sağlayan radarlar ile ilgili bir proje yürüterek radarlarımızı daha üst versiyona taşıdık. Emniyet yönetim sisteminin yapı taşı olan raporlaşmayı artırmak için dünyada birçok büyük şirketin kullandığı bir yazılım olan AQD yi aldık; şirketimizde çalışan tüm Aile Bireylerimizin bu sisteme her yerden ulaşabilmesini sağladık. Bu durum, elde ettiğimiz veriler doğrultusunda bize daha çok düzeltici ve önleyici işlem gerçekleştirebilme olanağı tanıdı. Her yıl düzenlediğimiz 18 19

11 röportaj / ıntervıew anketlerle tüm çalışanlarımızın emniyete olan bakış açısını değerlendiriyoruz; farkındalığın artması için gerekli tedbirleri alıyoruz. Çünkü biz emniyetin, tüm Aile Bireylerimizin katılımı ve emniyete inancıyla sağlanacağına inanıyoruz. LOSA yı (Line Operation Safety Audit) ülkemizde ilk uygulayan şirket olarak, yaptığımız gözlem denetlemeleri sayesinde normal tehlike belirleme yöntemlerimizle ortaya çıkamayan tehlikeleri, hataları tespit ederek ortak operasyon yürüttüğümüz tüm birimlerle paylaştık. Böylece hataları minimum seviyelere çekmek için uğraş verdik. İş Sağlığı ve Güvenliği kapsamında da Aile Bireylerimizin emniyetlerinin sağlanması için gerekli alt yapı yatırımlarımız mevcut. İstanbul ve İzmir teknik istasyonlarımızda da daha iyi şartlarda çalışma ortamı sağlayacak binalara geçiyoruz. Ayrıca ben ve Departmanımdaki çalışma arkadaşlarım ICAO ve EASA gibi uluslar arası otoritelerin çeşitli çalışma gruplarında üye olarak yasal düzenlemelerin oluşturulmasında otoriteyle fikir paylaşımında bulunabiliyoruz. Böylece hem dünyadaki yeni gelişmeleri takip ediyor hem de aldığımız bilgileri ülkemizde paylaşarak havacılık sektörünün daha ileriye taşınmasında katkıda bulunmaya çalışıyoruz. Pegasus Hava Yolları olarak en iyi sonuçlara ulaşmak için hiçbir yanlışın örtülmesi ya da saklanması gibi bir bakış açısına izin vermiyor; çözüm odaklı bir yaklaşım benimsiyoruz. Türkiye sivil havacılığında uçuş emniyetinin durumunu değerlendirir misiniz? Bu alandaki hedefler neler olmalı? Türk sivil havacılığında 16 yıldır görev yapmaktayım. Sektörün bu süre içerisindeki gelişim tarihini bizzat içerisinde bulunarak yaşadım. Emniyet konusunda ilk göreve başladığımda tek başına görev yapıyordum. Şu anda Emniyet Yönetimi ve Kalite Departmanımızda benimle birlikte 24 arkadaşımız çalışıyor. Konuya verilen önem ve bakış açısı doğrultusunda Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü ndeki personel sayısının, eğitim ve bilinç seviyesinin artmasıyla emniyet yönetim sistemi çok gelişti. Aynı zamanda Türkiye de hava yolları da paralel olarak büyüdü ve gelişmelere uyum sağladı. Emniyet konusunda temel hedef, sadece gereklilikleri karşılamak değil, temel gereklilikler sağlansa da bunun üzerine çıkmak için sürekli çıtayı arttırmak olmalıdır. Biz emniyet ve arttırıcı unsurlar konusunda bilgilerimizi diğer şirketlerle paylaşmaktan da hiç çekinmiyoruz çünkü bu kültür ancak işbirliği içerisinde olursak tüm sektöre yayılabilir. Could evaluate the state of flight safety in civilian aviation sector in Turkey? What targets should be aimed at? I have been working in the Turkish Civilian Aviation sector for 16 years. I have personally witnessed the history of development in the sector in these years. I was all alone when I first took duty for safety issues. Now, 24 personnel, including me, are working at the Safety Management and Quality Department. In accordance with the importance given to the issue, the growing numbers of staff and trainings as well as the boost in the level of awareness at the Civilian Aviation General Directorate led to the development of safety management system greatly. In the meantime, the aviation sector in Turkey has grown and kept up with the new developments. The main target for the issue of safety is not only meeting requirements but also having higher standards even if the core necessities are being established. We do not hesitate to share our knowledge about the safety and boosting measures with other firms because this culture could only be spread to the whole sector only if we cooperate. Uçuş emniyeti hususunda uçak teknisyenlerinin konumunu değerlendirir misiniz? Uçak teknisyenlerimizin sayısı Anadolu Üniversitesi ve diğer okulların devreye girmesiyle arttı. Okulların eğitim kalitesinin artırılmasıyla da büyük gelişme kat edildi. Daha fazla okuyan ve daha çok teknolojiyle buluşan nesiller yetişti. Teknisyenler çalıştıktan ancak bir süre sonra lisans sahibi olabiliyorlardı; şimdi öyle değil. Bu güzel bir adım olmasına rağmen, sektördeki hızlı büyüme daha çok teknisyen ihtiyacını beraberinde getiriyor. Bu sebeple Türk Sivil Havacılığının bu konuda daha da çok yatırım yapması önem arz ediyor. Uçak teknisyenlerine vermek istediğiniz bir mesaj ya da eklemek istedikleriniz var mıdır? Uçuştaki amacımız misafirlerimizi bir noktadan diğer noktaya emniyetli ve güvenli şekilde taşımaktır. Bu amaca operasyondaki tüm halkaların sağlam olmasıyla ulaşılabilir. Emniyet yönetim sistemi yaklaşımında sadece uçuş emniyeti değil; yer emniyeti, bakım emniyeti gibi kavramlar da ortaya çıkmıştır, çünkü bir uçuşun emniyetli olması tüm süreçlerin koordinasyonu ve sinerjisiyle sağlanabilir. Operasyonda görev yapan arkadaşlarımızın risk tabanlı bir bakış açısıyla görev yapmaları hataların oluşmadan önlenmesine olanak verir. Sektördeki hızlı gelişme uçakların daha kısa süre yerde kalmasına ve daha çok uçmasını sağlıyor. Bu noktada teknisyenlerimizin zaman baskısına karşı donanımlı olmaları ve bilgi birikimleriyle daha hızlı şekilde doğru karar alma yeteneğine sahip olmaları, koordinasyonun daha iyi yürümesine olanak sağlıyor. Unutmamalıyız ki, iş birliği ve CRM (Crew Resource Management - emniyetli, etkin ve verimli bir uçuş operasyonu için elde mevcut bilgi, donanım ve insan gibi tüm kaynakların iş birliği ve iletişimini kapsayan kullanımı) uçuş öncesi, sonrası ve her aşamasında büyük önem taşır. Could you evaluate the positions of aircraft mechanic technicians in terms of flight safety? The number of technicians is on the rise thanks to the Anadolu University and other schools. As the schools raised the quality of education, a huge development has been made. New generations, which read more and keep up with technology more, have been raised. In the past, technicians used to get their license after working for a while but now that is not the case. It is a nice step but the fast growing sector brings more necessity for technicians. Therefore, Turkish Civil Aviation needs to make more investments. Do you have any other message to technicians? Or would you like to add something else? During the flights, we aimed at transporting our guests from a destination to another safe and sound. This aim can only be realized if all rings are steady. We now have ground safety and maintenance safety along with flight safety thanks to the new safety management system approach. Because a flight can only be safe with the well coordination of all these processes and synergy. If our friends taking part in operations do their job based on possible risks, then we will be able to eliminate errors even before they occur. The fast development in the sector gives the opportunity to have planes up in the air more and less on the ground. At this point, coordination would be much better if our technicians will be trained and educated enough to make faster calls amid the pressing deadlines. We should not forget that cooperation and CRM (Crew Resource Management) is very important before, after and all other phases of a flight

12 GEZİ/DESTINATION TÜRKİYE'NİN DAVETKAR KUMSALLARI Yaz demek tatil, deniz, kum, güneş ve sapsarı altın plajlar demek. Her yıl turistlerin çıkarma yaptığı hepsi birbirinden davetkar kumsallarımızdan birkaçına bir göz atalım istedik. Time to dive into the sea on the best Turkish beaches Summer means holiday, sea, sand, sun and golden beaches. Let s have a quick look at seducing beaches In Turkey, which see flock of tourists In every other year

13 GEZİ/DESTINATION Kaş / Kaputaş Kumsalı Şu Kaş öyle hınzır bir dünya güzelidir ki, peşine düşeni sınava sokar en az iki kez: Gelirken ve giderken. Otobüse de binseniz uçağa da Kaş a kıvrıla kıvrıla giden bir karayoluna düşer yolunuz. Kalkan dan Kaş a uzanan yol üzerinde, bir uçurumdan, bir kartal yuvasından bakar gibi aşağıya bakarken, Kaputaş Plajı nı gördüğünüzde, bu yola değdiğini göreceksiniz. Yüzlerce basamakla inilen bir tarih öncesi köşesi... Cesur olanlar, bu diyara yelken açmak için beton merdivenlere vururken kendini, ötekiler arabalarını çekip uçurumun kenarına fotoğraf çektirir. Karar sizin: Kaputaş bir manzara olarak donsun mu fotoğrafınızda, yoksa bir tatlı huzur, unutulmaz bir anı mı olsun taksiratınızda? ürkiye haritasına bakan iki çift gözün ilk fark ettiği çevresinin mavisi oluyor. Üç yanı denize sınır. Yıl içinde dört mevsimi de yaşayan Türkiye, tüm dünyada yazın en güzel yaşandığı nadide ülkelerden. Sadece güneyde değil üstelik yakın tarihe kadar İstanbul un pek çok noktası ve Adalar deniz tutkunlarının uğrak noktasıydı. Florya, Cennet ve Menekşe plajlarında çekilmiş filmlerimiz olmasa bir zamanlar buralarda İstanbulluların denizin keyfini çıkardıkları, hafta sonu aileleriyle buraya akın akın geldiklerini hayal etmek imkansız. Anadolu yakasındaki Süreyya plajı, o günleri görenlerin en güzel anılarında yad ediliyor. İstanbul ve civarında, Kilyos ve Silivri hala gözde plajlara sahip, vapurla Adalar ı gezmek ve özellikle Burgazada da Marmara nın serin sularına kendini bırakmaksa bambaşka bir keyif. Yeni Rotalar Zaman geçtikçe uzun tatiller için biraz uzaklaşmak, daha sıcak yerlere gitmek isteyenler güneye doğru uzandılar. Akdeniz in ve Ege nin gerdanını, parıldayan bir inci kolye gibi süsleyen altın sarısı plajlara... İnsanlarımız 80 lerde Bodrum u keşfetti önce. Marmaris ve Antalya-Alanya izledi onu. Elbette Türkiye nin tatil beldeleri, cennet köşeleri bunlarla sınırlı değildi. İlk, keşfetmeyi seven tatilciler çıkardı keyfini bu plajların. Şimdilerde ise keşfetmek için gidip görmeye gerek yok, denizden önce internette sörf yaparak Türkiye nin neresinde nasıl bir tatil yapılır; nerede ne yenir, ne içilir hepsi bir tık la karşımızda. Biz çizginin biraz dışına çıkarak gezi, mizah ve gideceğiniz kumsalda sizi nelerin beklediğini içeren keyifli bir yazıya davet ediyoruz şimdi hepinizi. Okurken işyerinde olsanız dahi arkanıza yaslanmayı ve beş dakikalığına da olsa oralarda olduğunuzu hayal edip moral-motivasyonunuzu yükseltmeyi unutmayın... Bakalım yazdıklarımız sizi o cennet kumsallara götürecek mi? f one would have a look at the map of Turkey, the first thing it spots will be that the country is surrounded by all blue. It borders the sea in three different directions. Turkey, which witnesses all four seasons in a year, is a rare country in the world that has a chance to enjoy the whole and most beautiful summers. Until recently, it was not only the southern part of the country, but also Istanbul and its islands, where sealovers frequently visit. It would be impossible to imagine that locals in Istanbul have used to enjoy the sea with their families if the old Turkish movies, which took place in Florya, Cennet and Menekşe beaches in the city, do not exist. Sürreya beach on the Anatolian side of Istanbul reminds those who saw the beach old, good days. In Istanbul and around, Kilyos and Silivri still have the most popular beaches. It is a quite different pleasure to have a tour on Istanbul islands while jumping into the sea especially from the shores of Burgazada. In time, those who have more time for longer trips and who seek hotter places have taken the roads, which have led them to the south, in other words, to the golden beaches that surround Mediterranean and Aegean. New destınatıons Bodrum has been discovered first in the 1980s and it later became the most popular touristic places in Turkey. Marmaris and Antalya- Alanya followed Bodrum. The heavenly holiday spots in Turkey were not limited with them. Holiday-makers who are familiar with discovering new places have enjoyed these places. With a single click, now it is possible to have tons of information where to go in Turkey, what to eat and where to visit. We are inviting to an unusual article, which blends travelling and humor about beaches and what is waiting you over there. While reading it, just relax for five minutes and imagine if you were there even if you are at work. Let s see does the article take you to those beaches? Kaş / Kaputaş Beach Kaş is a seductive sweetheart, which puts its visitors into two tests while going and leaving there. No matter if you take a bus or a plane, you would find yourself on curved roads leading to Kaş. On the road to Kaş from Kalkan, you would think it is worth to take the risk to advance on this particular road when you sea Kaputaş Beach. It is an ancient place, where you can reach after hundreds of steps. Those who are brave enough take steps to reach the shore while others just get their pictures to be taken with the beach on the background. The decision is all yours. You d just let Kaputaş to be frozen in your pictures or you can have a peaceful but unforgettable moment over there. Ölüdeniz / Milli Park ve Belcekız plajları Turkuaz diyorlar bu renge, artık bu memleketin Kaputaş adından bir esinlemeyle. Yeşille mavi arası bir zümrüt suyu... Milli Park, Ölüdeniz in gerçekten ölü olduğu, bir küvet suyu kadar sakin ve göl kadar huzur verici durduğu yere Lagün diyorlar. Ve kumsal bir işaret parmağı gibi giriyor lagünümüzün sakin karnına. Şezlong-şemsiye trafiğindeki kıpırtı denizin dalgasından daha fazla. Bir de Belcekız plajı var, beldenin tam kalbinde. Ölüdeniz e geldim deyip de ilk bu çılgın kızı görenler bir şaşırır elbet. Burada Ölüdeniz in tam aksine dalga ve çırpıntı durmak bilmez. Ama burada da ince bir kum ve alabildiğine açık ufuktan efil efil rüzgarla gelen o enfes deniz kokusu doyulmaz bir cennet esintisi. dead sea (BLUE LAGOON) / NATIONAL Park AND Belcekız Beaches Torques what they call this color after the name of this country. It is emerald-colored water between blue and green. The National Park is really the calmest and peaceful place of the Dead Sea (Blue Lagoon). That s why it is called by locals Lagün. The beach joins our Lagün in peace and comfort. The Belcekız Beach sits at the heart of the city. Those who are first comers to Dead Sea would be surprised after seeing this crazy girl. Contrary to the Dead Sea, waves do not know how stop and stay calm in here. However, the coast has the very same thin sands like in Dead Sea and the fresh breeze from the horizon feels like if you are in heaven

14 GEZİ/DESTINATION Olimpos / Çıralı Kumsalı Bir tatil olimpiyatına çıksanız ve uğramasanız Olimpos a, diskalifiye olursunuz. Sizi ağaçlardan evlerde, bungalovlarda yatıracak, önünüze Akdeniz yemeği, sırtınıza pudra gibi kumu verecekler. Yanı başınızda yüzyılların uğultusu antik kent... Kaplumbağalar gibi, yazlık evlerini sırtında taşıyan sırt çantalı tatilcilerin mekanıdır Olimpos. Gençken neşeli ve candır. Ama biraz büyüyen, komşu Çıralı ya terfi eder. İki dev dağın arasına sere serpe yatmış üç kilometrelik kumsal, bir gezegen hissiyatına kavuşturur sizi. Artık aklınızdan geçen gezegen hangisiyse... Okumuş tatilci gelir Çıralı ya. Kumsalı adeta bir açık hava kütüphanesi gibidir; herkesin elinde bir kitap. Bazen bu canım kütüphanenin sessizliğini bozan şeyler olur. Bir grup tatilci aralarında yüksek sesle konuşur, kendinizi buz gibi sulara bırakırsınız o zaman. OlYmpos / Çıralı Beach If you take an Olympic touristic tour, and if you happen to visit Olympos, you would be certainly disqualified. Olympos would host you at tree houses or bungalows; would serve you Mediterranean food and let you lay down on soft sands. Besides, these all will be given to you next to the ancient history. Olympos is a popular destination for bag-packers flocking to the city like turtles. While you are young, the place is perfect for you but as years passed, you would prefer to be hosted by neighboring Çıralı. You would feel like you are in another planet while laying down on a beach between two huge mountains. Educated holiday-makers come to Çıralı. That s why its beach seems like an open library to first timers. But sometimes, the silent of the beach is ruined by those who are not familiar with its nature, then you d take a cold jump into the sea. Kelebekler Vadisi Kelebekler Vadisi nde su öyle bir uzatmış ki ayağını içeriye, o daracık koy, bir denizkızının kuyruğu gibi duruyor, güzellikten yana. Sakin mi sakin, sade mi sade... Karadan gidilemez bu vadiye ve bu gürültü kaç beygir motordan çıkmış ola denemez bu sayede. Belki cırcır böceği öter geceleri çokça ve kelebek salınır gündüz gözüyle, o kadar. Karşısındaki bir ileri bir geri salınan suya dalmadan önce hamaklarda dinlenir insan. Gazoz şemsiyesi yoktur ama palmiye gölgesine sığınır. Vadideki kayalara kan ter içinde tırmananlara bakıp iç geçirin isterseniz ya da giriverin aralarına, sonra kelebek yurdu vadinin şelalesinde soğuk su alsın bütün hararetinizi... Butterfly Valley In the Butterfly Valley, the water curls up deep inside to the soil and the quite narrow bay seems like the tail of a mermaid. It is peaceful and quite. However, there is no way to reach the valley by land; thus it is motor-noise-free. Instead, you d perhaps hear the songs of tree crickets by night and would be amazed by colors of butterflies that give the name of the valley. Visitors rest on the hammocks under the shadows of palm trees before diving into to the cold water. You d rather join those who brave a tough odyssey between the rocks or just stay where you are. If you pick the rocky road, the cold water will be welcoming you. Dalyan / İztuzu Plajı Şimdi öbek öbek caretta caretta yuvası nefis İztuzu kumsalı doğayla baş başa olmak, kendisini dinlemek ve bedeninin yanında ruhunu da dinlendirmek isteyenlerin yeridir. Dalyan beldesinden kalkan deniz motorları, bir deniz safarisi gibi sık sazlıkların arasından kılavuz eşliğinde göz açar İztuzu nun geniş ufkuna. buraya varmanın tek yolu budur. Ve Kelebekler Vadisi nde kaçsa yaş ortalaması, varın üstüne 10 koyun onun. Zaman hızlı geçmez burada, kumsalın nadide ve hassas misafirleri caretta caretta lar kadar yavaş ilerler.. İztuzu nun plajına şemsiye saplamak yok; şapka takın. Dalyan / İztuzu Beach İztuzu, which is home to thousands of caretta caretta turtles, is the best place those who seek to hear themselves and some peace for their souls as well as their bodies. Ferries from central Dalyan will be guiding you to the horizon of İztuzu after a safari-like trip between reed beds. And this is the only way to reach the beach. In here, time loses its pace and it passes slowly as much as the caretta caretta turtles. Be warned that you will not find any shelter, so make sure you have your hats with you. Datça / Ovabükü Kumsalı Can Yücel geçmiş bu topraklardan. Geçmekle de kalmamış, burada çekileyim demiş, ebedi istirahata... Burada Ovabükü plajını görmeden güzel plaj gördüğünü söylemeye de dili varmaz adaletten nasibini almış olanların. Datça her köşesi saklambaç oynayan dünya cennetleriyle dolu bir yarımadadır. Ovabükü bunlardan sadece biri. Burada kum yok, yalnızca küçük çakılının bir bej rengi vardır ki kelimelerin efendisi şairler bile sözlerle tarif edemez. Huzur arayan yorgun insan gelir Datça ya da, Ovabükü ne de. Datça / Ovabükü Beach Can Yücel, one of the greatest Turkish poets, has his mark on this land. Moreover, he was given the final respect in here. Those did not see the Ovabükü Beach are not allowed to say that they saw a nice, cozy beach even if they visit hundreds of them. Datça is a heavenly peninsula that plays hide-and-seek by itself. Ovabükü Beach is just one of the spots. No sands but little pebbles whose color cannot even be described by poets will welcome you. Tired holiday-makers who seek peace come to both Datça and Ovabükü

15 TEKNİK BOEING 777 UÇAKLARINDA JETTISON SİSTEMİ Fuel jettison ya da yakıt boşaltma sistemi olarak adlandırabileceğimiz bu sistem, uçakların kalkıştan kısa süre sonra herhangi bir acil durumda iniş yapması gerektiğinde uçağın ağırlığının, uçağın yapısal iniş ağırlığından fazla olduğu durumlarda yakıt boşaltarak inişte yangın ve uçağın yapısal hasar görmesi riskini yani kaza riskini önlemek amacıyla geliştirilmiştir. Sistem Komponentleri: Yazı: Volkan Kamar Kanatlarda bulunan ana yakıt tanklarında birer adet fuel jettison pompası, center yakıt tankında iki adet Override/Jettison pompası bulunur. Her kanatta bir adet fuel jettison nozzle valve ve bir adet jettsion nozzle bulunur. Sistemin Çalışması: Uçak havadayken fuel jettison sistemini aktif hale getirmek için öncelikle ARM switch e basılır. Jettison sistemin iki modu vardır: MLW (Maximum Landing Weight) Mod MAN (Manual) Mod Sistemi ARM ettiğimizde MLW moddadır. ELMS (Electrical Load Management System) jettison la atılacak yakıttan sonra kalacak yakıt miktarını otomatik olarak hesaplar. ELMS, MLW den ZFW yi (Zero Fuel Weight) çıkararak kalması gereken yakıt miktarını bulur. ELMS, MLW ve ZFW bilgilerini AIMS ten (Aircraft Information Management System) alır. ELMS, gerçek yakıt miktarını FQPU dan (Fuel Quantity Processor Unit) alır. Bu bilgiyi jettison işlemi uygulanırken geçecek zamanı hesaplamak için kullanır. Fuel To Remain Selector çekildiğinde jettison sistem MAN (Manual) moda geçer. Bu selektörü çevirerek kalacak yakıt miktarını azaltıp arttırabiliriz. Havada jettison nozzle valve switch leri, ELMS in nozzle valfleri açmasını ayrıca isolation valfleri açmasını ve fuel jettison pompaları çalıştırmasını sağlar. Override/jettison pompaları kullanmak için center tank pump switch leri kullanmak gerekir. Fuel jettison uçağın ağırlık merkezinin limitten daha ileri gitmesine yol açabilir. ELMS, bunun olacağını hesapladığında main tank jettison pompaları yedi buçuk dakikada kapatır. Yerde ARM switch ELMS in 2 jettison isolation valfi açmasına ve fuel jettison pompaları çalıştırmasını sağlar. Havada nozzle valfler, refuel/jettison manifolddaki yakıtın atılmasını sağlamak için kullanılırlar. Yerde nozzle valfler açılamaz. Yerde kapalı kalmasını ELMS sağlar. Center tanktan ya da main tanklardan jettison işlemi uygulanabilir. Jettison esnasında yakıt, tanklardan refuel/jettison manifolda aktarılır. Center Tank Jettison: Center tank override/jettison pompaları, engine feed pump ve jettison pump olarak kullanılır. Jettison sistemi çalıştırıldığında pompalar, yakıtı fuel jettison isolation valve den geçirerek refuel/ jettison manifolda aktarır. Yakıt manifolddan dışarıya fuel jettison nozzle valve ler ve jettison nozzle lar aracılığıyla atılır. Main Tank Jettison: Main tank jettison pompaları sadece jettison amaçlı kullanılır. Bu pompalar yakıtı direkt olarak refuel/jettison manifolda iletirler. Yakıt manifolddan dışarıya fuel jettison nozzle valve ler ve jettison nozzle lar aracılığıyla atılır

16 BABALAR GÜNÜ Sinema da hayat da onlarla güzel: Harika babalar Kimi çocuğu için işinden gücünden vazgeçti, kimi özgürlüğünden. Dadı kılığına giren de oldu, zabıta taklidi yapan da. Sinemanın unutulmaz babalarını anarken çocukların kahramanı olan tüm babaların önünde saygıyla eğiliyoruz. İki garip can -Babacığım beni bırakma n olur! -Seni kim bırakır be, sen benim parçamsın. Kemal Sunal ın Garip filminde canlandırdığı Kemal ile minik Fatoş arasındaki bu diyalog, iki insan arasındaki bağlılığın, kader birliğinin en sade, en güzel ifadelerinden biriydi. Hem neler yoktu ki bu kader birliğinin içinde: Beraber maça gidip didişmek, zabıta ve müşteri kılığına girip bakkalda bedavaya salam ekmek götürmek, biri hastalanırsa sabahlara dek başında beklemek ve birbiri için her şeyi ama her şeyi yapmaya hazır olmak... Kemal, Fatoş u yolda, bir kundağın içinde bulmuştu. Başta kurtulmak istese de terk edilmiş ufaklığın aslında alnına yazılı olduğunu anlamıştı. O Fatoş u kızı gibi sevdi, Fatoş da onu babası gibi. Aslında hayat bu kadar basitti. Çocuklarım için giyerim! Bir baba çocuklarını daha fazla görmek için neleri göze alabilir? Hemen her şeyi! Ama bu her şeye kadın kılığına girip kendi çocuklarına dadılık yapmayı da dahil etmek için mutlaka biraz da çatlak olmak gerekir. Robin Williams, Daniel Hillard adlı bu kaçak babayı canlandırdığı filmde profesyonellere oyunculuk, izleyicilere ise babalık dersi veriyordu adeta. Boşanmak üzere olduğu karısının çocukların bakımı için verdiği ilana gözünü karartıp başvuran Hillard, pardon Bayan Euphegenia Doubtfire, aslında kendisini sorumsuzlukla suçlayan Miranda ya da dadılık performansıyla çok şey anlatır. Kemal Sunal ın Garip filmi kadar acıklı bir yapısı yok, bu şahane "süper dadı" filminin. Ancak iki yapımın dikkat çekici bir ortak özelliği var: Futbol aşkı. Kemal gerçek bir Beşiktaş düşkünü, Daniel ise çocukları için dadı kılığında top peşinde koşacak kadar çaresiz bir baba... Babam bir kahraman Modern iş hayatı, çocuklarla çok sevdikleri ebeveynleri arasındaki en katı kalpli bariyerlerden biri. Hele bir de buna boşanmanın ağır yükü eklendiğinde çocuklar iz bırakacak bir yalnızlık duygusuna mahkum kalabiliyorlar. Tabii anneleri ya da babaları Dustin Hoffman ın canlandırdığı Ted Kramer karakteri gibi gerçek bir kahraman değilse! Ted, New York un prestijli reklamcılık dünyasının parlak isimlerinden biridir ve bir gün çok iyi bir iş aldığı haberini vermek için gittiği evinde karısı Joanna nın (Meryl Streep) kendisini bulmak için evi terk edeceğini, oğulları Billy yi ise ona bırakacağını öğrenir. Acemilikle geçen birkaç günün ardından Ted, harika bir babaya dönüşür. Hatta bunun için kariyerini geriye götürmeyi de göze alır yapımı film, dönemin sıcak feminizm ve kadın erkek rolleri tartışmalarının ortasına denk geliyor. Kadınların iş hayatında daha fazla yer almasıyla yeniden şekillenen ebeveynlik konusunu tartışan film; bu yeni babalığa övgü niteliğinde... Babam için, oğlum için... Baba Giuseppe (Pete Postlethwaite), oğlunu İrlanda Cumhuriyet Ordusu (IRA) ile yaşadığı sorundan korumak için Belfast tan Londra ya yolladığında ailesinin başına geleceklerden habersizdi. Yanlış zamanda yanlış yerde bulunduğu için İngiltere tarafından bir terör saldırısından mesul tutulan Gerry nin (Daniel Day-Lewis) ve onun peşinden İngiltere ye gittikten sonra kendisi de cezaevine giren Giuseppe nin on beş yıllık hukuk mücadelesi ve dayanışma öyküsü, baba oğul sevgisinin beyaz perdedeki (ve belki de gerçek hayattaki) en şiddetli örneklerinden yılındaki Gyildford bombalı saldırısının gerçek öyküsünden yola çıkılarak çekilen film, sayısız ödülle taçlandırıldı. Giuseppe nin fedakarlığı filme damgasını vururken, Gerry nin hapishanedeki dönüşümü de baba sevgisinin asla karşılıksız kalmayacağını, baba oğul sevgisini sınamanın bedelinin ise ağır olacağını anlatıyordu... Bir büyük baba: Münir Özkul Geçen ay Anneler Günü nü kutlarken Neşeli Günler filminde Saadet rolündeki Adile Naşit in adını saygıyla anmıştık. Şimdi söz sırası tartışmanın limon tarafında; yani Münir Özkul un canlandırdığı Kazım Efendi de. Şu öfkeyle evi terk edip giden; giderken yanına aldığı üç çocuğuna da kelimenin tam anlamıyla hem analık hem babalık eden Kazım Efendi den söz ediyoruz elbette! Çok sayıda baba canlandırdı Münir Özkul. Kazım Efendi de bunların en önemlilerinden biriydi. Ancak onun bir babalık rolü daha var ki halen çoğumuzu ekrana kilitliyor. Mahmut Hoca nın Hababam eşkıyalarına yaptığı babalığı, kim öz babalıktan ayırabilir ki! Şu günlerde biraz hasta, Mahmut Hoca. Bütün talebeleri onun iyi haberlerini dört gözle bekliyor. Yeri gelmişken söyleyelim, Özkul gerçek hayatta da harika bir baba; bu yüzden kulaktan dolma bilgilerle yapılan haberler, bu haberleri sorumsuzca paylaşanlar onun sevenleri gibi öz evlatlarını da çok üzüyor

17 KAZA ARAŞTIRMA Shutting down the wrong engine* Yazı: Arif Şankaya ve Hasan Büber *Yanlış motor kapatılıyor 7 Ocak 1989 akşamı Londra Heathrow Havalimanı... British Midland Havayolları nın 92 sefer sayısıyla Belfast a gidecek uçağı uçuşa hazırlanıyordu. 43 yaşındaki Kaptan Kevin Hunt ve 39 yaşındaki İkinci Kaptan David McCleland, bu uçuşta yalnızca iki aylık yepyeni serisi uçağı kullanacaklardı. Boeing 737 serisi, 400 modelini bir yıl önce piyasaya sunmuştu. Bu modelde Boeing, köklü değişikliklere giderek yeni CFM 56 tipi motorlar ve kokpite de bilgisayar kontrolünde bulunan yeni ekranlar-led göstergeler eklemişti. Saat 19:15 te 118 yolcu uçaktaki yerlerini almaya başlamıştı. Kokpit ekibi için 400 serisi bu uçak hala çok yeniydi. Bu tip uçaklarda ikinci pilotun 53 saat, kaptanın ise yalnızca 23 saat uçuş deneyimi bulunuyordu. 19:52 de 737 havalanıp Belfast a yönelmişti. Kalkıştan 13 dakika sonra uçak yaklaşık metre irtifa kazanmışken aniden güçlü bir patlama ve devamında şiddetle sarsılmaya başladı. Rutin bir uçuş, kokpit ekibi için çözülmesi gereken bir sorun haline geldi. Ekibin çözmesi gereken sarsıntı yanında kokpit yanma kokusuyla dolmaya başladı. Duman kokpite motorlardan yalnızca (Air conditioning duct) havalandırma kanallarıyla ulaşabilirdi. Yolculardan bazıları birinci motorun egzozundan uzayan kıvılcımları görebiliyordu. ESRARENGİZ PATLAMA Kokpit ekibi ise her iki motoru da göremiyor ve birinci motordaki sorundan habersizdi. Pilotlar tecrübelerine dayanarak sorunu tespit edip uçağı en kısa sürede yere indirmek istiyordu. Hava trafik kontrol, acil iniş için 10 dakika uzaklıktaki East Midland Havalimanı nın uygun olduğunu belirtmiş ve ekibi bu piste yönlendirmişti. 737 nin ekibi Auto Throttle ı (otomatik pilotla beraber çalışan ve motor devirlerini ayarlanan uçak hızına göre kontrol eden sistem) devre dışı bırakarak ikinci motoru durdurdular. Şiddetli sarsıntı ve kabinden görülebilen birinci motordaki kıvılcımlar kesilmişti, her şey yolunda görünüyordu. Uçak saat 20:10 da piste son yaklaşma sırasında metre irtifada daha kuvvetli ikinci patlamayla şiddetle sarsılmaya başladı artık sorunun birinci motordan kaynaklandığı açıktı. Piste iyice yaklaşmışken 600 metre irtifada kokpit ekibi birinci motoru da kapatmak zorunda kaldı. Uçak sessizce süzülürken kokpitte birinci motora ait yangın ikazı ve GPWS (uçağın tehlikeli şekilde yere yaklaştığını uyaran sistem) ikazları yankılanıyordu. Uçakla pist arasında altı şeritli bir otoyol ve otoyol sonrası yalnızca dokuz metrelik bir mesafe kalmıştı. Ekip her iki motorunu da kapattığı uçağı yeteri kadar havada tutamadı ve yolculara yaptıkları çarpma anonsundan sonra önce kuyruk yere çarptı ardından uçak otoyol aydınlatma direkleri ve sonunda yol kenarında bulunan ağaçlara çarparak durabildi. Uçak parçalara ayrılmıştı ve enkaz, pist başına sadece 9 metre uzaklıktaydı. Kaza sırasında otoyolda araç olmaması facia boyutlarını azaltmıştı. Kazadan sonra hayatta kalanları ise hala yanmakta olan sol motor ve hasar alan yakıt tanklarından akan jet yakıtı tehlikesi bekliyordu, neyse ki kazadan 5 dakika sonra kurtarma ekipleri enkaza ulaşarak kaza bölgesini köpükle kapladılar. İki dakika içinde yangın tehlikesi ortadan kaldırılarak kurtarma çalışmaları başladı. Sekiz saat sonra enkazdan tüm yaralılar çıkarılmıştı. Uçakta bulunan 126 kişiden 79 kişi hayatta kalmayı başarmıştı. TERÖRİST SALDIRI ŞÜPHESİ Bu kadar yeni bir uçağın düşme sebebi olarak ilk ele alınan terörist saldırısı oldu. Çünkü daha üç hafta önce bir başka uçağa terörist saldırı düzenlenmişti. Kaza araştırma ekibi kazadan dört saat sonra işe koyulmuştu bile. Kazadan kurtulanların tanıklığında her iki motorun da çalışmadığını ve uçağın bu yüzden irtifa kaybederek düştüğü öğrenildi ve terörist saldırı olasılığı elenmiş oldu. Her iki motor da inceleme için laboratuvara gönderildi. İnceleme sonrası kokpit ekibinin ilk patlama sonrasında motor fan bölümünden fan kanatlarının motorun iç kısmına sürtmesi sonucu hasar alan sol motor yerine düzgün şekilde çalışan sağ motoru kapattığı anlaşılmış oldu. CVR daki (kokpit ses kayıt cihazı) kayıtlarda birinci motoru devre dışı bırakmadan önce Kaptan Hunt, ikinci pilota hangi motorun hasarlandığını sorduğunda İkinci Pilot McCleland ın önce sol ardından kararını değiştirerek sağ motor olarak cevapladığı duyuluyordu. Pilotlar motorları fiziksel olarak göremiyorlardı, sorunun kaynağını tespit etmek için ellerinde yalnızca kokpitte bulunan göstergeler bulunuyordu ve her iki pilotta çok az uçuş tecrübeleri bulunan bu yeni model uçağın kokpitine yabancı kalıyordu. Daha önceki 737 modellerine göre göstergelerde köklü farklılıklar bulunuyordu ve 1989 da pilotların simülatörde eğitim şansı bulunmuyordu. Kokpitte birinci motorun vibrasyonundaki artışı gösteren gösterge bulunmasına rağmen pilotlar göstergelerdeki model farklılığı yüzünden bunu algılayamayıp yanlış motoru kapatmışlardı. Pilotların bu kararını almalarına sebep olan yanılgı ise 737 nin önceki modellerinde kokpiti besleyen hava, yalnızca sağ motordan alınıyordu bu yeni 400 serisinde ise her iki motordan kokpite hava beslemesi yapılıyordu. Pilotlar daha önceki modellerdeki sistemi tanıdıkları için kokpite gelen dumanın ikinci motordan geldiğini düşündüler ve iyi durumda sorunsuz olarak çalışan bu motoru kapattılar. Auto throttle ın devre dışı bırakılması sonucu birinci motorun devri de azaldığı için hala hasarlı olsa da bir süre için vibrasyon azalması pilotlara doğru karar verdiklerini düşündürmüş oldu. Oysa vibrasyonun azalması ikinci motorun kapatılması sayesinde değil Auto throttle ın devre dışı bırakılması sonucuydu. PİSTE DOKUZ METRE KALA Kokpit ekibi piste yaklaşma sırasında hızlarını korumak ve irtifalarını ayarlamak için zaten hasarlı olan sol motora daha fazla güç vererek devrini arttırdıklarında ise ikinci patlama gerçekleşmişti. Piste bir dakika mesafe kala ise sol motorda çıkan yangın sebebiyle kapatılmış oldu. Kaptan Hunt, son olarak ikinci motoru tekrar çalıştırmak istese de uçağın sahip olduğu düşük hızda başarılı olamadı. 737 tüm motor gücünü kaybederek bir süre süzüldü ve ardından piste 9 metre kala çarpma gerçekleşti. Kazadan sonra beş ay içinde iki daha motorlarında fan kanatlarının sürtmesi sonucu sorun yaşasa da kokpit ekipleri göstergeleri doğru anlayarak uçakları güvenli bir şekilde yere indirebildiler. Havacılık otoriteleri aynı tip motora sahip tüm uçakların incelemeye alınması için çalışma başlatarak, CFM 56 tipi motorlarda kullanılan fan kanatlarının dizayn hatası sonucu, yüksek irtifadaki düşük yoğunluktaki havada, motor iç yüzeyine sürtünme yaparak vibrasyon yaptığı anlaşıldı uçağında bulunan CFM 56 tasarlandığı ve test edildiği tarihlerde uçuş testleri zorunlu değildi ve motor sadece laboratuvar ortamında test edilmişti. Motor üretici firma motoru yeniden tasarlayıp 400 serisi 99 adet 737 deki motorlarla değiştirdi ve Boeing kokpit göstergelerini daha kolay okunacak şekilde tekrar tasarladı. Havacılık otoriteleri kazadan sonra tasarlanan tüm uçak motorlar için laboratuvar testinin yanında uçuş testlerini de zorunlu hale getirdi. Hazırlanan kaza raporunda kazanın ana sebebi olarak pilotların yanlış motoru kapatması gösterildi

18 EDEBİYAT ORHAN VELİ 100 yaşında Doğumunun üzerinden bir asır geçmiş olsa da Mehmet Alİ Sel, bildiğimiz adıyla Orhan Velİ Kanık, şiir dünyamızın hep en genç, en taze siması olarak hafızalarımızda yaşayacak. İstanbul da Boğaziçi nde Bir fakir Orhan Veli yim, Veli nin oğluyum, Târifsiz kederler içinde. Urumelihisarı na oturmuşum; Oturmuş da bir türkü tutturmuşum; İstanbul un mermer taşları; Başıma da konuyor, konuyor aman, martı kuşları; Gözlerimden boşanır hicran yaşları; Edalım Senin yüzünden bu hâlim. İstanbul un orta yeri sinema; Garipliğim, mahzunluğum duyurmayın anama; El konuşur, sevişirmiş, bana ne? Sevdalım Boynuna vebâlim! İstanbul da Boğaziçi ndeyim; Bir garip Orhan Veli; Veli nin oğlu; Târifsiz kederler içindeyim. Orhan Veli KANIK 34 35

19 EDEBİYAT Türk edebiyatının yenilikçi şairi Orhan Veli, doğumunun 100'üncü yılında büyük bir sergiyle anıldı. Yapı Kredi Kültür Merkezi tarafından düzenlenen sergide şairin sevenlerinin koleksiyonlarında yer alan fotoğraflar, mektuplar, şiirler, kitaplar, gazete ve dergi kupürleri, resimler, heykeller yer aldı. Şairin hayatına, aşklarına dair pek çok vesikanın bulunduğu sergi büyük ilgi gördü. Dönemin yaşantısı, Orhan Veli nin içinde bulunduğu edebiyat çevresi ve dostlarıyla ilgili ipuçları taşıyan serginin ardından Garip Akımı nın kurucusunun hikayesini kısaca anımsamak bir vazife haline gelmişti yılının ılık bir nisan gününde İstanbul Beykoz da, bir konakta dünyaya merhaba diyen şair, 36 yıllık kısa yaşamında kültür ve sanatımıza, özellikle şiirimize unutulmaz izler bıraktı. Babası Mızıka-yı Hümayun klarnisti Mehmet Veli Bey, annesi ise Beykozlu Hacı Ahmet Bey in kızı Fatma Nigar Hanım dı. Okul yaşamına doğduğu İstanbul da, Galatasaray Lisesi nin ilkokulunda başlayan Orhan Veli'nin, babasının Cumhuriyet in ilanından sonra Devlet Senfoni Orkestrası Şefi olmasıyla eğitimine Ankara da devem etmesi sadece şair için değil, Türk şiiri için de bir dönüm noktası olur. Şiirin alışılagelmiş kalıplarını birlikte yıkıp yeniden inşa edeceği dostları Oktay Rifat ve Melih Cevdet le yollarının kesişmesi, lise yıllarına denk gelir. O yıllarda Taş Mektep teki edebiyat öğretmeni, edebiyatımıza yön veren bir diğer isim Ahmet Hamdi Tanpınar dır. Kendi dönemleri için oldukça yeni sayılan bir sürü unsura şiirlerinde yer veren bu garip adamlar, Orhan Veli nin ilk şiir kitabı Garip ten sonra bu isimle anılacaklardı. Kitabe-i Seng-i Mezar Hiçbir şeyden çekmedi dünyada Nasırdan çektiği kadar; Hatta çirkin yaratıldığından bile O kadar müteessir değildi; Kundurası vurmadığı zamanlarda Anmazdı ama Allah ın adını, Günahkâr da sayılmazdı. Yazık oldu Süleyman Efendi ye.... Süleyman Efendi, hayattaki en önemli sorunu nasır olan, Allah ın adını sık anmasa da günahkar sayılmayan, bir adamdı. Süleyman Efendi yle ilgili olarak Orhan Veli: Ben hayatı sadelik içinde geçmiş basit bir adamın hayatından bahsetmek istedim. Acayiplik olsun diye yazmadım şiiri, neşretmeden evvel de bu kadar yadırganacağını tahmin etmiyordum. dedi. Nasırı önemseyip edebiyata soktuğu için eleştirenlere ise şu cevabı verdi: Hayatında daha büyük manevi ıstırapları olmayan bir insan için nasırın mühim olduğunu telakki ediyorum. O güne dek görülmemiş kavram ve imgelerle yoğurdukları şiirlerinde toplumcu gerçekçiliğin yansımaları açıkça görülüyordu Garip akımının kurucuları Orhan Veli, Oktay Rifat ve Melih Cevdet, şiirde her türlü kurala ve önceden belirlenmiş kalıplara karşı çıkıp kuralsızlığı kural edinmişlerdi... ancak kendileri toplumcu gerçekçiliğin diğer adı olan Nazım Hikmet şiirini ve tersi istikametteki Ahmet Haşim in Fransız sembolizmini reddetmişlerdi. Kendilerinden önceki nesillere başkaldıran dizelerinde, günlük yaşamın tüm ayrıntılarına yer verdiler. Sokaktaki adamı, çarşı esnafını, hayat kadınlarını, baş ağrısını, solaklığını şiirine aldı Orhan Veli. Bu dönemde edebiyat dünyasından pek çok isimle yakın dostluklar içindeki şair, ilk şiirlerini Varlık dergisinde yayımladıktan sonra yılları arasında şiirleri Varlık, İnsan, İnkılapçı Gençlik gibi dergilerde ve ölümünün ardından Vatan ve Papirüs te yayınlandı. Bu dönemde çok sayıda şiirini dergilerde yayımlayan şair Mehmet Ali Sel takma adıyla yazmasını şöyle açıklıyordu: O zamanlar çok şiir yayınlıyordum. Adımın her zaman görünmesi hem benim için hem de dergi için doğru değildi. Bir de şu var: Mehmet Ali Sel benim bazı tecrübelerime alet olmuş bir isimdir. Cırcır Böceği ile Karınca Cırcır böceği çaldı saz, Bütün yaz. Derken kış da geldi çattı, Seninkinde şafak attı. Baktı ki hiç yok yiyecek Ne bir sinek, ne bir böcek Kalktı karıncaya gitti; Yandı, yakıldı, ah etti. Üç beş buğdaydan ne çıkar, Gelecek mevsime kadar, Birkaç tane borç istedi de Orhan Veli, Garip adlı şiir kitabını Melih Cevdet ve Oktay Rifat la birlikte yayınladı. Şiirlerinin halk şiirine yakınlığıyla tanınan şairin bilinmeyen özelliği ise dünya edebiyatından Türk edebiyatı kattığı sayısız eserdi. Orhan Veli, La Fontaine in fabllarını manzum halde ilk kez Türkçe'ye aktarmıştı. Şairin hayat görüşü ve yaşama karşı alaycı duruşunun La Fontaine in felsefesi ile bağlantılı olduğu görüşü edebiyat çevrelerinde oldukça yaygındı. Şiirlerinin, kısalığı nedeniyle benzetildiği Ki-Ka-Ku isimli Japon şairinin 30 haikusunu Türkçeye kazandırdı yılında yayımlanan Üç Hikaye isimli kitapta bulunan Gogol un üç öyküsünden Burun ve Fayton u Orhan Veli; Charles Lamb tarafından çocuklar için hikayeleştirilmiş William Shakespeare in Venedik Taciri ni ise 1949 yılındsa Şehbal Erdeniz le birlikte çevirdi. Yaşamı, aşkları, çapkınlığı yaşadığı dönemde de olay yaratan Orhan Veli nin en büyük aşkı Nahit Hanım a çektiği telgraf da sergide yer alan nadide parçalar arasındaydı. Henüz 36 yaşındayken belediyenin açıp da kapatmadığı bir çukura düşerek, geçirdiği beyin travması sonucu hayatını kaybeden şair, hayatı boyunca şiirlerinden çıkarmadığı halkın arasında mütevazı bir hayat yaşadı. Öldüğünde cebinden çıkanlar arasında biraz para, beğenmediği kısa bir şiirini yazdığı kağıda sarılı diş fırçası ve belki de daha kağıda dökemediği onlarca şiiri bulunuyordu. Edebiyatımızın en güçlü, en farklı ve 100 yaşına da gelse her daim genç kalacak garip şairini bu güzel havalarda anmadan geçmek haksızlık olurdu. Rumelihisarı sahilinde bulunan Orhan Veli heykeli 36 37

20 HAVACILIK NORMLAR- TOPLUMSAL KURALLAR Yazı: Şebnem Bayezit Ticari ve Yer Hizmetleri Eğitmeni Sosyal bilimlerde insanların hangi olay karşısında nasıl davranması gerektiğini belirleyen toplumsal kurallar diye tanımladığımız normlar, yazılı ve sözlü olarak iki ana başlık altında incelenir. dozen-9 olmadığı durumlarda devreye giren sözlü normlar hayatımızın bir parçasıdır. Bu yazımızda normların toplumsal faydalarının neler olduğu üzerinde değil, havacılıkta ve havacılık personeli üzerinde normların etkisine değineceğim. Yazılı olan normlar Yasalar, tüzükler ya da yönetmelikler dediğimiz, nerede nasıl davranılması gerektiğini açık bir ifade ile belirten ve uyulmaması durumunda nasıl bir yaptırım ile karşılaşılacağını yazan kurallardır. Yazısız olan normlar Töre, adet, gelenek gibi toplumsal düzenin sağlanması için toplum tarafından, toplumsal kültürlerin etkisinde çıkartılan ve yaptırım gücü olan kurallardır. Uyulmaması durumunda verilen ceza herhangi bir yerde yazılı değildir ancak toplumda yaşayan diğer bireyler tarafından bu kurallara uymayan kişi ya da kişiler dışlanarak, kınanarak ya da ayıplanarak cezalandırılırlar. Toplumdan topluma farklılıklar gösteren aynı toplumun kırsal ve kentsel yaşamında bile farklılıkları olan yazılı olmayan normlar olmalı mıdır sorusunun cevabı sosyal psikolojinin içinde detaylı incelenmesi gereken bir konudur. Sadece şunu söyleyebilirim bazı kurallar ya da bazı olaylar karşısında nasıl davranılması gerektiğinin yazılı Havacıların normları Bir eğitmen olarak verdiğim eğitimlerde kulaktan dolma, yazılı olarak hiçbir yerde bulunmayan ancak geçmişten beri doğru olduğuna inanılan bazı kuralları uygulayan pek çok personelle karşılaştım. İşe başladığım yıllarda nerede yazdığını hiçbir zaman bulamadığım, kuralmış gibi aktarılan ve uymamız gerektiği söylenen işlemleri yapmak zorunda kaldım. Bu işlemler yolcu hizmetleri ve satış ile ilgili olması nedeniyle ya personelin cebinden çıkan sonuçlara ya da şirketin uzun vadede maddi kaybına neden olabilir. Bu yazımda derslerde de anlattığım ve çalışan personelin kendince çözüm bulduğunu gördüğüm bir kural ihlalini örnek olarak vermek istiyorum. Bir annenin iki bebeği varsa beraberinde 18 yaşın üstünde refakatçi ile seyahat etmek zorundadır. Eğer 18 yaşın üstünde bir refakatçisi yoksa refakatçiyi havayolu şirketinden talep eder ki bu durumda bebeklerden birisi için çocuk ücretli bilet satın alır ve havayolu şirketinin sağlayacağı refakatçinin bilet ücretini de ödemek zorundadır. Maalesef bu kural çok iyi bilinmediği için çalışan personel ya da yolcular kendi çözümlerini bularak kural dışı uygulamalarda bulunabiliyorlar. Sadece bu kurala bile uymamanın şirkete maddi kaybı oldukça fazla olabilir. Herkes böyle yapıyor diye çalışanlar yanlış uygulamayı kural zannedebiliyorlar. Ancak bazı birimlerde bu tarz kulaktan kulağa yayılan, kural zannedilen ancak kural olmayan yaptırımlar insan canını tehlikeye atmak yerine maddi bir kayba sebep olabilirken bazı birimlerde ise insan can güvenliğinin tehlikeye atılmasına neden olur. Teknik bir arızada doldurulması gereken bazı formlarda, havacılık kısaltmaları olarak kabul edilmemiş, kişilerin kendince buldukları kısaltmaların kullanılması sonucunda anlatılmak istenen arızanın ne olduğunun anlaşılamamasına ya da farklı yorumlanmasına neden olabilir. Üretici firma tarafından arıza giderilirken kullanılması istenen alet edevat yerine kişisel çözümler getirilmesi, teknik bir arızayı giderirken bir vida sıkma işlemini bile yazılı iş tariflerini uygulamadan, dokümanlardaki yenilenmeleri önemsemeden daha önceki çalışanlardan duyduğu veya ekip arkadaşlardan gördüğü şekilde çözmek ya da kendine göre pratik çözümler getirmek gibi çoğaltabiliriz. Havacılık kuralları daha önce yaşanmış olumsuz olaylardan ders alınarak belirlenmiştir. Her ne kadar yazılı kuralları yeri geldiğinde araştırmak ekipten dışlanmaya sebep olacak ise de her ayki yazımda üzerinde ısrarla durduğum ve tekrar tekrar duracağım bir konu olan yazılı kurallar ne ise kesinlikle bunlara uyulması gerektiğidir. Bu kuralı uygularsam ya da bu nerede yazıyor diye sorgularsam dışlanırım korkusunun aşılmasında yöneticilerin ve eğitimin çok büyük etkisi bulunmaktadır. Güvenli uçuşlar dileğiyle Mayıs ayında bütün Türkiye yi yasa boğan Soma faciasında ölen işçilere Allah'tan rahmet, ailelerine sabır, yaralılara acil şifa dilerim