KALKINMA YARDIMLARINA ĠLĠġKĠN TANIMLAR VE ÖRNEKLĠ AÇIKLAMALAR

Transkript

1 KALKINMA YARDIMLARINA ĠLĠġKĠN TANIMLAR VE ÖRNEKLĠ AÇIKLAMALAR TĠKA Raporlama ve Koordinasyon Birimi Ankara, Ekim 2010

2 ĠÇĠNDEKĠLER GiriĢ... 3 Kalkınma Yardımı Tanımı ve BileĢenleri... 4 Kalkınma Yardımlarının Alıcıları... 5 Kalkınma Yardımı Kategorileri... 6 Kalkınma Yardımı Sektörleri Ulusal STK ve Özel Sektör Yardımları EKLER

3 GiriĢ Bu doküman, kalkınma yardımlarıyla ilgili her türlü tanımı, Envanter Bilgi Formları Programı (EBF) kullanıcılarının hizmetine sunmak, dolayısıyla, EBF Programının daha kolay, etkin ve verimli kullanılabilmesini temin etmek maksadıyla hazırlanmıştır. Bu çerçevede, öncelikle kalkınma yardımları ile ilgili temel tanımlamalara yer verilmiş, sonrasında ise örneklerle de desteklemek suretiyle kategori ve sektörlere ilişkin ayrıntılı açıklamalarda bulunulmuştur. Saygılarımızı sunar, tüm EBF kullanıcılarına kolaylıklar dileriz. TĠKA-Raporlama ve Koordinasyon Birimi 3

4 Kalkınma Yardımı Tanımı ve BileĢenleri Günümüz dünyasında devletlerarası işbirliğini geliştirmede en önemli enstrümanlardan birisi olarak değerlendirilen kalkınma yardımları, gelişmekte olan ülkelerin kalkınma süreçlerine destek olmak ve acil problemlerine çözüm bulmak maksadıyla yapılan ayni veya nakdi yardımlar ile yatırımları kapsamaktadır. Alıcı ülkelerin sosyo-ekonomik altyapılarının yardım almaksızın kalkınmayı sürdürebilecek seviyeye getirilmesi, küresel işbirliğinin tesisi ve geliştirilmesine yönelik sürdürülebilir işbirliği şartlarının uluslararası dayanışma anlayışının geliştirilmesi gibi bir çok alanda önemli roller üstlenen kalkınma yardımları, dünya üzerindeki problemli coğrafyalarda kalkınma tabanlı çözümler üretmek suretiyle dünyanın barış ve refahına da önemli katkılar sağlamaktadır. Donör ülkeler tarafından verilen kalkınma yardımları; ikisi resmi (kamu kaynaklı), ikisi özel (kamu kaynağı kullanılmayan), toplam dört kalemi içermektedir: Resmi Akımlar - Resmi kalkınma yardımları - Diğer resmi akımlar Özel Akımlar - Gelişmekte olan ülkelerde özel sektör tarafından gerçekleştirilen doğrudan yatırımlar - Ulusal sivil toplum kuruluşları (STK lar) ve özel sektör tarafından gerçekleştirilen yardım faaliyetleri Bu çerçevede; - donör ülkelerin merkezi ve yerel yönetimlerinin veya bu yönetimlere bağlı icracı kuruluşların, ekonomik kalkınmanın teşviki ve refah seviyesinin yükseltilmesi ana amaçları doğrultusunda, gelişmekte olan ülkelere veya söz konusu ülkelerde bu amaçlar doğrultusunda faaliyet gösteren uluslararası örgütlere yönelik gerçekleştirdiği kamu kaynaklı hibeler veya en az % 25 hibe unsuru içeren uzun vadeli ve düşük faizli krediler, resmi kalkınma yardımı (RKY) olarak tanımlanmakta, - gelişmekte olan ülkelerdeki ekonomik kalkınmanın teşviki ve refah seviyesinin yükseltilmesi ana amaçlarına hizmet etmekle beraber yeterli hibe unsuru içermeyen ve/veya imtiyazlı koşullarda verilmeyen krediler ile gelişmekte olan ülkelere yönelik olmalarına rağmen söz konusu amaçlara hizmet etmeyen (ticari amaçlı akımlar gibi) resmi akımlar, diğer resmi akımlar başlığı altında raporlanmakta, - gelişmekte olan ülkelere gerçekleştirilen sermaye ihracı anlamına gelen doğrudan yatırımlar, ilgili ülkedeki ekonomik kalkınmayı tetikleme potansiyellerinden dolayı kalkınma yardımları içerisinde değerlendirilmekte, - gerek kalkınma işbirliği, gerekse de insani yardımlar alanında son derece aktif bir biçimde çalışan ulusal STK lar tarafından gerçekleģtirilen yardım faaliyetleri ise, ilgili donör ülkenin toplam kalkınma yardımlarının bir diğer önemli bileşenini oluşturmaktadır. 4

5 Kalkınma Yardımlarının Alıcıları Kalkınma yardımlarının alıcıları, ülkeler veya uluslararası kuruluşlar olabilmektedir. Bu çerçevede, ülkelere yönelik verilen yardımlar iki taraflı, uluslararası örgütlere verilen katkılar ise çok taraflı kalkınma yardımları olarak adlandırılmaktadır. Uluslararası örgütlere kalkınma ekseninde verilen katkıların RKY olarak kategorize edilmesi, bu kaynakların son kertede kalkınmakta olan bir alıcı ülkede kullanılması sebebiyledir. İki taraflı RKY alabilen ülkelerin listesi, İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) Kalkınma Yardımları Komitesi (DAC) tarafından belirlenmektedir yılı sonu itibariyle RKY alıcı ülkeler listesi Ek-1 de yer almaktadır. Çok taraflı RKY alabilen uluslararası örgütlerin listesi gene OECD-DAC tarafından belirlenir. Söz konusu listenin hazırlanmasında, ilgili örgütün kalkınma ile ilişkili çalışmalar gerçekleştirip gerçekleştirmediği esas alınmaktadır. Söz konusu liste, Ek-2 de yer almaktadır. 5

6 Resmi Kalkınma Yardımları Kalkınma Yardımı Kategorileri Resmi kalkınma yardımlarının kategorileri aşağıdaki tabloda listelenmektedir: 1 İki Taraflı Yardımlar Çok Taraflı Yardımlar Proje/Program Yardımları Teknik İşbirliği Kalkınma Amaçlı Gıda Yardımı Ulusal STK lara Destek Kalkınma Yardımları Tanıtımı Barışı Yapılandırma Çalışmaları Sığınmacılara Yapılan Yardımlar Acil ve İnsani Yardımlar Krediler Yönetim Giderleri Uluslararası Örgüt Aidatları ve Katkı Payları Kalkınma yardımlarının en önemli bileşeni olan resmi kalkınma yardımları (RKY), esas olarak; - doğrudan doğruya kamu sektörü tarafından, - ulusal STK lar üzerinden, - kamu-özel sektör ortaklığı çerçevesinde, - uluslararası örgütlere katkı sağlamak suretiyle kalkınmakta olan ülkelerdeki muhataplarına ulaştırılmaktadır. Bu kanalların ilk üçünün kullanıldığı modaliteler iki taraflı, sonuncusundan faydalanılanları ise çok taraflı yardımlar olarak sınıflandırılmaktadır. Bu çerçevede; kalkınma yardımı kategorilerinin tanım ve örnekli açıklamaları aşağıdaki gibidir: Proje/Program Yardımı: Yatırım projeleri ve program yardımları olarak ikiye ayrılmaktadır: Yatırım projeleri, alıcı ülkenin fiziki sermayesini arttırmaya yönelik faaliyetleri ve bu faaliyetler çerçevesinde gerçekleştirilen teknik işbirliği çalışmalarını kapsar. Program yardımları ise, bütçe ve ödemeler dengesi desteklerini, demirbaş ve emtia finansmanını ve sektörel yardımları kapsamaktadır. Örnek-1 Örnek-2 Örnek-3 Örnek-4 : Okul inşa etmek/onarmak, sıra/masa/bilgisayar gibi demirbaşlar temin etmek yoluyla eğitim fiziki altyapısını iyileştirmek. : Üniversite, hastane işletilmesi. : Su kuyusu/su filtre istasyonu inşa etmek yoluyla hane halkına içme suyu sağlamak. : İlgili ülkenin tarımsal kalkınma programına bütçe desteğinde bulunmak. 1 Ulusal STK lar ve özel sektör tarafından yapılan yardımlar da benzer bir sınıflandırmaya tabi tutulmaktadır. Ancak sadece devletler ararı ilişkilerden doğan kimi kalemler, ulusal STK lar ve özel sektör için kullanılmamaktadır. (Örnek: Barışı Yapılandırma Çalışmaları, Borçların Yeniden Yapılandırılması) 6

7 Teknik İşbirliği: Kalkınmakta olan ülke nüfusunun bilgi birikimini, teknik kapasitesini, üretime ilişkin yeteneklerini arttırmaya yönelik faaliyetler bütünüdür. Teknik işbirliği çalışmaları; - kalkınmakta olan ülkelerden öğrencilere orta ve üstü örgün eğitim çerçevesinde verilen burs desteklerini, - kurumsal kapasite geliştirmeye, meslek edindirmeye vs. yönelik her türlü kursu, - kurslar kapsamında gerçekleştirilen ekipman, malzeme yardımlarını, - eğitmen/öğretmen görevlendirmelerini, - kapasite geliştirmeye yönelik kitap, dergi vs. basımını, - seminer, sempozyum gibi fikri üretime sahne olan etkinlikleri, - ödüllü yarışmaları (Kompozisyon Yarışması, Matematik Olimpiyatları gibi), - ve kapasite artırımına yönelik diğer benzeri faaliyetleri kapsar. Örnek-1 çalışmaları. : İcracı bakanlıklarımız tarafından verilen kısa süreli eğitim programları, atölye Kalkınma yardımı alan ülkelerin fiziki sermaye kapasitesini arttırma amaçlı proje ve programların tasarım ve uygulanmasını geliştirme çabalarının donör ülkeler tarafından finanse edilmesi anlamına gelen yatırımla iliģkili teknik iģbirliği faaliyetleri (örneğin kentsel bir kalkınma programına danışmanlık desteği verilmesi), proje/program yardımları içerisinde değerlendirilirler. Örnek-2 : İlgili ülkede şayet bir su kuyusu açılıyorsa ve eş zamanlı olarak bu kuyunun nasıl çalıştırılacağına ilişkin bir eğitim verilmiş ise, söz konusu eğitim teknik işbirliği içerisinde değil, proje/program yardımı çerçevesinde Kalkınma Amaçlı Gıda Yardımı: Kalkınmayla ilintili gıda yardımlarını ve gıda/tarım sektöründeki diğer ayni yardımları kapsar. Kalkınmayla ilintili gıda yardımları, acil yardımlar dışında, genel gıda programları çerçevesinde verilen gıda yardımlarından; gıda satın alımı için gereken nakdi yardımlardan ve tohum, gübre gibi ara mamul hibelerinden oluşmaktadır. Örnek-1 : Buğday tohumu hibesi, kalkınma amaçlı gıda yardımı kapsamındadır. Diğer yandan, şayet eğitim amaçlı bir ekim söz konusu ise, bu yardımlar teknik iģbirliği olarak değerlendirilirler. Ulusal STK lara Destek: Donör ülke hükümetleri veya yerel yönetimleri, ulusal STK lara kamusal kaynak transferinde bulunabilmektedir. Söz konusu kaynağın gelişmekte olan ülkelerdeki kalkınma işbirliği çalışmaları ile ilintili kısmı resmi kalkınma yardımı olarak raporlanmaktadır. Bir kamu kurumu, herhangi bir STK ya, yurtdıģında gerçekleģtirilecek kalkınma iģbirliği çalıģmalarında kullanılmak koģuluyla ayni/nakdi herhangi bir yardımda bulunmuş ise ve ilgili STK söz konusu paranın ve/veya yardım malzemesinin nerede, nasıl kullanılacağı hususunda tek yetki sahibi ise, bu yardımın tümü ulusal STK lara destek kapsamında resmi kalkınma yardımı olarak 7

8 Örnek-1 : Sağlık Bakanlığı nın yurtdışına yönelik faaliyet gösteren bir gönüllü doktorlar grubuna bütçe desteğinde bulunması. Örnek-2 : Sağlık Bakanlığı nın Türk Kızılayı na yurtdışında kullanılmak üzere kızamık aşısı hibe etmesi. Bu durumda Sağlık Bakanlığı bu faaliyeti kamu kalkınma yardımları kategorisinin altındaki ulusal STK lara destek kapsamında raporlar. Bir kamu kurumu, herhangi bir STK kanalıyla yurtdışında kalkınma işbirliği çalışması gerçekleştirmişse, bir diğer değişle, paranın ve/veya yardım malzemesinin nerede, nasıl kullanılacağı hususunda STK değil, söz konusu kamu kurumu yetki sahibi ise, burada harcanan kaynaklar ulusal STK lara destek olarak değil, ilgili diğer kategoride (teknik işbirliği, proje/program yardımı, kalkınma amaçlı gıda yardımı gibi) raporlanır. Örnek- 3: Milli Eğitim Bakanlığının Kosovalı gençler için dizayn ettiği eğitim programını Türk Eğitim Gönüllüleri Vakfı (STK) uzmanlarına verdirmesi. Kalkınma Yardımları Tanıtımı: Kalkınma işbirliği faaliyetinde bulunan resmi sektör kurumlarının kamu desteğini arttırma amacıyla gerçekleştirdikleri harcamaları içeren kategoridir. Yardım alan ülkelerde yürütülen kalkınma işbirliği çabaları, ihtiyaçları ve konular hakkında donör ülke halkı bilinçlendirmek için yapılan çalışmalar bu kapsamda değerlendirilmektedir. Örnek-1 : Her yıl TİKA tarafından basılan ve dağıtılan Türkiye Kalkınma Yardımları Raporu bu kapsamda Örnek-2 : Kalkınma yardımı veren herhangi bir kurumun, bu alanda gerçekleştirdiği faaliyetleri anlatmak adına düzenlemiş olduğu bir basın toplantısının giderleri veya televizyonda yayınlanmak üzere konuyla ilgili olarak kamuoyunu bilgilendirmek amacıyla hazırlatılan bir program, kalkınma işbirliği tanıtımı kapsamında Barışı Yapılandırma Çalışmaları: Kriz bölgelerinde barışın tesisini müteakip, devlet inşası veya sosyo-ekonomik sorunların çözümlenmesi süreci başlatılır. Barışı yapılandırma; Birleşmiş Milletler (BM) barış operasyonlarına katılım ve uluslararası anlaşmalarla görev tanımlanması yapılmış bir sahada güvenlik ve kalkınma işbirliğini ihtiva eden bir kategoridir. BM operasyonlarına katkılar (BM den alınan tazminat düşülerek, BM ye yapılan ödemeler v.b.) ile BM tarafından onaylanmış ve BM ye destek amaçlı karşılıklı faaliyetler olarak düzenlenmiş katkılar bu kategoride değerlendirilmektedir. Askeri unsurlar tarafından bu kapsamda gerçekleştirilen çalışmalardan RKY olarak raporlanabilenleri aşağıda yer almaktadır: 1. İnsan hakları çalışmaları, 2. Seçimlerde gözlemcilik yapılması, 3. Terhis olan askerlerin rehabilitasyonu, 4. Terhis olmuş askeri personelin ekonomiye entegre edilmesi, 5. Ulusal altyapıların rehabilitasyonu, 6. Gümrük memurları ve polis memurları dahil idarecilerin denetlenmesi ve eğitimi, 7. Ekonomik istikrar konusunda verilen danışmanlık hizmeti, 8. Askerlerin vatanlarına gönderilmesi/iadesi ve terhisi, 8

9 9. Üretim faaliyetlerinin askeriden sivile dönüştürülmesi, 10. Silahlardan arındırma ve mayın temizleme çalışmaları. (Ancak mayın temizleme faaliyetlerinin kalkınma amaçlı olması gerekmektedir. Mesela askeri eğitimin bir parçası olarak yürütülen mayın temizleme çalışmaları gibi kalkınma amacı dışında gerçekleştirilen faaliyetler RKY kapsamına girmemektedir.) Yukarıda sayılmıģ 10 maddenin kapsamı dıģındaki faaliyetler, RKY olarak raporlanmaz. Örneğin, sadece güvenliği ve huzuru sağlamak adına yürütülen kolluk hizmeti RKY kapsamı dışındadır. Sığınmacılara Yapılan Yardımlar: Kalkınmakta olan ülkelerden gelip, donör ülkede sığınmacı statüsüyle ikamet eden kişilerin, konaklamalarının ilk 12 ayında ağırlanmalarından doğan masraflar ile söz konusu kişilerin ülkelerine geri gönderilmeleri ile ilişkili masraflar bu başlık altında değerlendirilmektedir. Acil Yardımlar ve İnsani Yardımlar Acil Yardımlar: Bir ülkenin kendi kaynaklarının yeterli olmadığı koşullarda ve insan kaybı ve/veya tarımsal ürün ya da hayvan kaybıyla sonuçlanan olağan dışı bir gelişme sonucu ortaya çıkan acil durumlarda söz konusu ülkeye yapılan yardımları içermektedir. Böyle bir acil durum, doğal felaketler ya da savaş/iç kargaşa gibi durumlarda, kuraklık ve hastalık gibi nedenlerle ürün kaybından ortaya çıkan yiyecek kıtlığı koşullarında da geçerlidir. Bu tanım, hastalıkları önleme için yapılan destekleri ve bu olağan dışı durumlarda ülke içi mültecilere yapılan yardımları da kapsamaktadır. Tabii felaketlerin ortaya çıkardığı sorunların giderilmesi ve felaketin oluşumu sürecinde hasarı azaltıcı önleyici tedbirlerin alınması da bu kapsamda değerlendirilmektedir. Acil yardımlar; - afet önleme ve hazırlıklılık, - arama kurtarma, - su ve su hijyeni (su kuyusu/filtre istasyonu açma, klorlama), - barınma (çadır, battaniye, geçici konut), - acil gıda ve kıyafet yardımı - sağlık hizmetleri (ilaç, aşı, tıbbi malzeme hibesi; diğer sağlık hizmetleri), - ve diğer ilgili yardımlar veya bu yardımların kombinasyonları olabilmektedir. Afet Önleme ve Hazırlıklılık Örnek-1 : İlgili ülkede kasırgalara, tsunamilere vs. karşı erken uyarı sistemi kurulmasına katkıda bulunulması. Örnek-2 : İlgili ülkede deprem tatbikatı yaptırılması. Arama Kurtarma Örnek-1 : Deprem sonrası Türk Kızılayı nın Pakistan daki arama kurtarma çalışmalarına iştirak etmesi. Örnek-2 : TSK nın, gönüllü bir örgüt olan AKUT üyelerinden oluşan bir arama kurtarma timini afet bölgesine bedelsiz taşıması. 9

10 Su ve Su Hijyeni Örnek-1 : Deprem esnasında zarar gören su şebekesinin salgın hastalık tehlikesine karşı klorlanması. Barınma Örnek-1 : Evleri depremde zarar gören felaketzedelere çadır hibesi. (Bu çadırların nakliyesi dahil.) Acil Gıda ve Kıyafet Yardımı Örnek-1 : Kuraklık neticesinde kıtlıkla mücadele eden bir ülkeye gıda hibe edilmesi. (nakliye bedelleri dahil.) Örnek-2 Örnek-3 : Gıda alımı için nakit transferi. : Kıyafet hibesi. Sağlık Hizmetleri Örnek-1 : Felaket sonrası bölgede sağlık personeli görevlendirilmesi. Örnek-2 : Felaket sonrası bölgeye her türlü tıbbi ekipman, ilaç, aşı vs. gönderilmesi. İnsani Gıda Yardımları: Bir ülke için herhangi bir afet durumu ya da acil yardım çağrısı söz konusu olmamasına rağmen insani niyetlerle yapılan gıda yardımları bu kapsamda Örnek-1 Örnek-2 : Herhangi bir kamu kurumun yurtdışında kestirip dağıttığı kurbanlar. : Herhangi bir sosyal etkinlik vesilesiyle yoksul ailelere dağıtılan gıda kolileri. Örnek-3 :Bayrampaşa Belediyesi nin Balkanlarda gerçekleştirdiği Balkanlarda Ramazan Etkinlikleri kapsamında yoksul halka yönelik olarak verilen iftar yemekleri. Krediler: Kalkınma amacına hizmet eden, en az % 25 hibe unsuru içeren uzun vadeli ve düşük faizli krediler RKY olarak raporlanır. Alıcı ülkenin genel borç yükünün hafifletilmesine yönelik bütün borç yeniden yapılandırmaları da bu kapsamdadır. Yükümlülüklerin cari değerinin azaltılması (borç affı) ve/veya ödeme zamanının ertelenmesi yoluyla vadesi gelen yükümlülüklerin azaltılması biçimindedir. Çoğu durumda borç vadesinin uzatılması ve geri ödemenin ağırlıklı olarak vadenin sonraki aşamalarında gerçekleştirilmesi biçimini alır. Yönetim Giderleri: Kalkınma yardımları çalışmalarına iştirak eden bütün kurum ve kuruluşların, merkezi veya taşra teşkilatları ile yurt dışı birimlerinin, söz konusu faaliyeti gerçekleştirmek amacıyla yaptığı çalışmalara sarf olunan personel, idari ve lojistik masrafları kapsamaktadır. 10

11 Uluslararası Örgüt Aidatları ve Katkı Payları: Kalkınma yardımları çalışmalarının çok taraflı işlemleri, aktif uluslararası kuruluģlar aracılığıyla gerçekleştirilmektedir. Söz konusu uluslararası kuruluşlar üye ülkelerin katılımı ile oluşturdukları bütçeler çerçevesinde geliştirdikleri program ve projeleri uygulamakta ve/veya kredi borç işlemlerini doğrudan yürütmektedirler. Donör ülkelerin uluslararası kuruluşlara yaptıklara katkı ve aidat ödemeleri bu çerçevede değerlendirilmektedir. DAC İstatistik Raporlama Direktifleri nin ekinde listelenen örgütlerin bütçelerine yapılan temel katkılar (core contributions) kısmi olarak ya da bütünüyle RKY kapsamında değerlendirmektedir. Yapılan katkıların kısmi olarak RKY kapsamında değerlendirilmesi durumu: Uluslararası örgütlerin bütçelerine yapılan temel katkıların kısmi olarak RKY kapsamında değerlendirmesi durumu, sadece ve sadece aşağıda listelenen örgütler için geçerlidir: Kısaltma Örgüt Katsayı FAO Gıda ve Tarım Örgütü 51% ILO Uluslararası Çalışma Örgütü 60% ITU Uluslararası Telekomünikasyon Birliği 18% UNESCO Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu 60% UNO Birleşmiş Milletler Örgütü 12% UNPKO Birleşmiş Milletler Barış Koruma Harekatları 6% UPU Dünya Posta Birliği 16% WHO Dünya Sağlık Örgütü 76% WIPO Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü 3% WMO Dünya Meteoroloji Örgütü 4% BSEC Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı 78% BSTDB Karadeniz Ticaret ve Kalkınma Bankası 61% EBRD Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası 43% IAEA Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı 33% UNECE Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu 89% UNFCCC Birleşmiş Milletler İklim Değişikliğine İlişkin Çerçeve 61% Konvansiyonu OHCHR İnsan Hakları Yüksek Komiserliği Ofisi 64% UNISDR PBF Window 1 Birleşmiş Milletler Afetlerin Azaltılmasına İlişkin 75% Uluslararası Strateji Birleşmiş Milletler Barışı Yapılandırma Fonu 89% Bu durum, söz konusu örgütlerin kalkınmakta olan ülkelerde veya kalkınma odaklı gerçekleştirdiği çalışmaların yanı sıra gelişmiş ülkelerde veya kalkınmadan başka bir alanı ilgilendiren çalışmalar gerçekleştiriyor olmalarından kaynaklanmaktadır. Bu örgütlerin bütçelerine yapılan temel katkıların (örneğin üyelik aidatları) ne kadarının RKY kapsamında raporlanacağı, OECD ce beyan edilen katsayılar kullanılarak belirlenmektedir. Örnek-1 : Türk Hükümeti tarafından Gıda ve Tarım Örgütü ne (FAO) verilen yıllık 1,000,000 USD tutarındaki üyelik aidatının 510,000 USD lik kısmı RKY olarak raporlanmaktadır. 11

12 Öte yandan, söz konusu örgütlerin kalkınmakta olan bir ülkede ve kalkınma amaçlı olarak geliştirdiği proje/programlara gönüllü katkı yapılması söz konusu ise, bu katkının tamamı iki taraflı RKY olarak raporlanır. Bu gibi durumlarla ilgili örgüt, donör ülke ile alıcı ülke arasında bir aracı konumuna indirgenmektedir Örnek-2 : FAO tarafından Orta Asya ülkelerindeki tarım sektörünün geliştirilmesine yönelik hazırlanan ve bütçesi 5,000,000 USD olan programa 1,000,000 USD tutarında gönüllü katkı yapılmış ise, bu katkının tamamı resmi kalkınma yardımları içerisinde değerlendirilir ve proje/program yardımı kategorisi altında tarım sektöründe raporlanır. Yapılan katkıların tamamının olarak RKY kapsamında değerlendirilmesi durumu: DAC İstatistik Raporlama Direktifleri nin ekinde listelenen örgütlerin yukarıda belirtilenlerin dışındakilere yapılan bütçe katkıları RKY kapsamındadır. Örnek-1 : Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı na (UNCTAD) yapılan bütün temel katkılar, % 100 RKY kapsamındadır. Önemli Not-1: Söz konusu listede yer almayan bir uluslararası örgüte, kalkınmakta olan bir ülkede veya kalkınma odaklı gerçekleģtirilen bir çalıģma için kaynak transferinde bulunuluyor ise, bu da % 100 RKY kapsamında değerlendirilir ve iki taraflı RKY olarak raporlanır. 12

13 Kalkınma Yardımı Sektörleri 1. Sosyal Altyapılar ve Hizmetler 1.1. Eğitim Genel Eğitim Temel Eğitim Orta Eğitim Yüksek Eğitim 1.2. Sağlık Genel Sağlık Temel Sağlık 1.3. Nüfus Politika/Programları, Üreme Sağlığı 1.4. Su ve Su Hijyeni (Sanitasyon) 1.5. Ġdari ve Sivil Altyapılar Ġdare ve Sivil Toplum, Genel UyuĢmazlıkların Önlenmesi ve Çözümü; BarıĢ ve Güvenlik 1.6. Diğer Sosyal Altyapı ve Hizmetler Sosyal Hizmetler/Ġstihdam Barınma ve Konut Kültürel ĠĢbirliği Restorasyon-Konservasyon Diğer 2. Ekonomik Altyapılar ve Hizmetler 2.1. UlaĢtırma ve Depolama 2.2. ĠletiĢim 2.3. Enerji 2.4. Bankacılık ve Finans 2.5. ĠĢ ve Diğer Hizmetler 3. Üretim Sektörleri 3.1. Tarım, Ormancılık ve Balıkçılık Tarım Ormancılık Balıkçılık 3.2. Sanayi, Madencilik ve ĠnĢaat Sanayi Madencilik ĠnĢaat 3.3. Ticaret ve Turizm Ticaret Turizm 4. Çoklu/ÇakıĢan Sektörler 4.1. Genel Çevre Koruma 4.2. Diğer Çoklu Sektör 13

14 Kamu kurum ve kuruluşlarınca gerçekleştirilen resmi kalkınma yardımı çalışmaları, bağlı oldukları kategorilerin niteliğine göre sektörlere ayrıştırılabilmektedir. Bu çerçevede, proje/program yardımları ve teknik iģbirliği çalışmaları sektörlere dağıtılabilirken; kalkınma amaçlı gıda yardımı, ulusal STK lara destek, kalkınma yardımları tanıtımı, barıģı yapılandırma çalıģmaları, sığınmacılara yapılan yardımlar, kredi iģlemleri ve uluslararası örgüt aidatları/katkı payları sektörlere ayrıģtırılamamaktadır. Buna göre, proje/program yardımları ve teknik iģbirliği çalışmalarının tabi olduğu sektörel ve alt sektörel dağılım ile ilgili tanımlamalar ve örnekler aşağıdaki gibidir: 1. Sosyal Altyapılar ve Hizmetler 1.1. Eğitim Genel Eğitim İlk ve orta düzey eğitim kurumlarına yapılan yardımlar ile yüksek eğitimle ilgili çalışmalar dışında kalan eğitim çalışmalarını ifade eder. Hangi düzeyde yapıldığı belirsiz eğitim çalışmaları da bu kapsamdadır. Genel Eğitim Alt Sektörleri Eğitim politikası ve idari yönetimi Eğitim sektörüne iliģkin politika, planlama ve programlar; eğitim bakanlıklarına, yönetim birimlerine yardımlar; kurumsal kapasite inģası ve danıģmanlık hizmetleri; okul yönetimi ve yönetiģimi; müfredat ve eğitim materyallerinin geliģtirilmesi ve diğer içeriği belirtilmemiģ eğitim faaliyetleri bu kapsamda Eğitim tesisleri (facilities) ve faaliyetleri (training) Eğitim tesislerinin yapımı, onarımı; ekipman ve materyal temini; (okul servisleri, eğiticiler için lojman temini gibi) eğitime iliģkin kolaylaģtırıcı himzetler; dil kursları; seminer ve ders gibi eğitim faaliyetlerinin icrası bu kapsamda Eğiticilerin eğitimi (Eğitimin seviyesi belirtilmemiģ ise) eğiticilerin eğitimi; hizmeti içi ve öncesi verilen eğitimler; bu eğitimlerde kullanılan materyallerin geliģtirilmesi bu kapsamda Eğitime iliģkin yürütülen araģtırmalar Eğitimde verimliliğin sağlanmasına yönelik araģtırma ve çalıģmalar; uygunluk ve kalitenin artırılmasına yönelik faaliyetler; eğitim sektörünün sistematik bir biçimde değerlendirilmesi ve izlenmesi bu baģlık altında raporlanır. Örnek-1 Örnek-2 : Çeşitli düzeylerdeki eğitim kurumlarının yararlanabileceği Türkçe eğitim setlerinden TİKA tarafından 100,000 adet satın alınması ve yurtdışı temsilciliklere dağıtılması. (11120 Eğitim tesisleri ve faaliyetleri alt sektöründe raporlanır.) : Türkmenistan eğitim sektörünün iyileştirilmesine ilişkin politika oluşturulması çalışmalarına katkı sağlanması.(11110 Eğitim politikası ve idari yönetimi alt sektöründe raporlanır.) 14

15 Temel Eğitim İlköğretim ve ana sınıflar düzeyinde gerçekleştirilen çalışmalar bu kapsamda Temel Eğitim Alt Sektörleri Ġlköğretim Ġlköğretime iliģkin her türlü faaliyet bu kapsamda Genç ve yetiģkinler için temel yaģam becerileri Gençler ve yetiģkinlere temel yaģam becerileri kazandırmaya yönelik formal olan ya da olmayan (okuma-yazma kursları gibi) her türlü faaliyet bu kapsamda Okul öncesi eğitim (Anaokulu inģası, onarımı, donanımı gibi) okul öncesi eğitim faaliyetleri bu kapsamda Örnek-1 : Arnavutluk taki Sauk Mustafa Kemal Atatürk İlkokulu nun tadilatı (11220 Ġlköğretim alt sektöründe raporlanır.) Örnek-2 : Sauk Mustafa Kemal Atatürk Anaokulu na ekipman hibesi. (11240 Okul öncesi eğitim alt sektöründe raporlanır.) Orta Eğitim Lise ve dengi okullar (meslek liseleri dahil) ile ilgili çalışmalar bu kapsamdadır. Ortaöğretim Alt Sektörleri Ortaöğretim Orta düzey eğitim faaliyetleri bu kapsamda Mesleki eğitim (ortaöğretim Temel mesleki eğitim (ör: meslek liseleri), orta seviyeli teknik düzeyinde) eğitim (ör: teknik liseler); iģ baģında verilen eğitimler; çıraklık eğitimleri ve formal olmayan mesleki eğitimler bu kapsamda Örnek-1 Örnek-2 : Kosova daki bir liseye kitap yardımı. (11320 Ortaöğretim alt sektöründe raporlanır.) : Tacikistan dan gelen Turizm Meslek Lisesi öğrencilerinin Türkiye de uygulamalı yaz stajı görmeleri. (11330 Mesleki eğitim (ortaöğretim düzeyinde) alt sektöründe raporlanır.) Yüksek Eğitim Üniversiteler, meslek yüksek okulları ve lisansüstü eğitime ilişkin çalışalar bu altsektör kapsamında Yükseköğretim Alt Sektörleri Yükseköğretim Üniversitelerde sunulan eğitime iliģkin faaliyetler ve burs destekleri bu kapsamda Ġleri seviyede teknik ve yönetimsel eğitim faaliyetleri Profesyonel düzeydeki mesleki eğitim programları ve hizmet içi eğitimler bu kapsamda 15

16 Örnek-1 : Milli Eğitim Bakanlığınca yurtdışındaki üniversitelerde görevlendirilen öğretim elemanlarının hizmet içi eğitime tabi tutulması. (11420 Yükseköğretim alt sektöründe raporlanır. Öğretim elemanlarının hizmet verdiği düzey belirtilmeseydi, Genel Eğitim sektörü içerisindeki Eğiticilerin eğitimi alt sektöründe raporlanması gerekirdi.) Örnek-2 : TİKA tarafından yürütülen Türkoloji Programı. (11420 Yükseköğretim alt sektöründe raporlanır.) 1.2. Sağlık Genel Sağlık Hastane, klinik gibi tıbbi birimlere verilen ayni/nakdi yardımlar, ambulans hibeleri, doktorların gördüğü eğitim ve stajlar gibi genel sağlık katkılarını içerir. Madde bağımlılığının sağlık boyutu ile ilgili mücadele de bu kapsamda Genel Sağlık Alt Sektörleri Sağlık politikası ve idari yönetimi Sağlık sektörüne iliģkin politikalar, planlamalar ve programlar; sağlık bakanlıklarına, halk sağlığı birimlerine yardımlar; kurumsal kapasite inģası ve danıģmanlık hizmetleri; okul yönetimi ve yönetiģimi; sağlık sigortası programları ve diğer düzeyi belirtilmemiģ eğitim faaliyetleri bu kapsamda Ġleri düzey tıp hizmetlerine iliģkin Doktor stajları gibi ileri düzey tıp eğitimleri bu kapsamda eğitimler değerlendirilir Genel tıbbi araģtırmalar (temel Temel sağlık araģtırmaları dıģında kalan tıbbi araģtırmalar sağlık hariç) bu kapsamda Tıbbi Hizmetler Laboratuvar, uzmanlaģmıģ klinik (ör: kemik iliği merkezleri) ve hastane yapım, onarım ve donanımları; ambulans hibeleri, diģ hekimliği hizmetleri; ruh sağlığı hizmetleri; tıbbi rehabilitasyon; bulaģıcı olmayan hastalıkların kontrol altına alınması; tıbbi anlamda madde bağımlılığının kontrolü bu kapsamda Narkotikle mücadelenin kolluk güçleri tarafıdan ele alınan boyutu alt sektörü altında raporlanmaktadır. Örnek-1 : Filistin e gerçekleştirilen ambulans hibesi. (12191 Tıbbi hizmetler alt sektöründe raporlanır.) Örnek-2 : Özbek doktorların Türkiye de staj görmeleri. (12181 Ġleri düzey tıp hizmetlerine iliģkin eğitimler alt sektöründe raporlanır.) Temel Sağlık Kamu sağlığının korunması, salgın hastalıklarla mücadele, (hemşire, laboratuar teknisyeni, ilkyardım personeli gibi) temel sağlık personelinin eğitimi, kamu sağlığı konusundaki bilinçlendirme kampanyaları bu kapsamdadır. 16

17 Temel Sağlık Alt Sektörleri Temel sağlık hizmetleri Temel ve birinci düzey sağlık programları; paramedikal hizmetler ve hasta bakımı programları; temel sağlığa iliģkin ilaç/aģı hibeleri bu kapsamda Temel sağlık altyapısı Ġlçe düzeyindeki hastanelerin, (uzmanlaģmıģ olanlar hariç) kliniklerin ve dispanselerin yapım, onarım ve donanımı bu kapsamda Temel beslenme (Annelerin beslenmesi, emzirme, emzirme sonrası beslenme, çocukların beslenmesi, okul öğrencilerine yönelik beslenme gibi) doğrudan beslenme programları; mikro-besin (micro-nutrient) eksikliklerinin tespiti; A vitamini, iyot, demir ve benzerlerinin temini; beslenme düzeyinin izlenmesi; beslenme ve gıda hijyeni eğitimi; hanehalkı gıda güvenliği çalıģmaları bu kapsamda BulaĢıcı hastalıklarla mücadele BağıĢıklık sağlama çalıģmaları; (sırasıyla 12262, ve alt sektörleri altında raporlanan sıtma, tüberküloz ve HIV/AIDS ile diğer cinsel yolla bulaģan hastalıklar hariç) bulaģıcı hastalıklar ile parazitlerden kaynaklanan hastalıkların önlenmesi ve kontrolü bu kapsamda Sağlık alanında halka verilen eğitimler Nüfusun sağlık bilgi ve uygularmalarının iyileģtirilmesi adına bilgilendirilmesi ve eğitilmesi; halk sağlığı ve bilinçlendirme kampanyaları düzenlenmesi bu kapsamda Sıtmayla mücadele Sıtmanın önlenmesi ve kontrolü bu kapsamda Tüberklozla mücadele Tüberkülozun önlenmesi ve kontrolü ile bu hastalığa yönelik aģılama çalıģmaları bu kapsamda Sağlık personelinin temel sağlık hizmetleri alanında eğitimi Sağlık personelinin temel sağlık hizmetleri alanında eğitilmesi bu kapsamda Örnek-1 : Moğolistan a kızamık aşısı hibesi. (Acil yardım kapsamında değil ise!) (12250 BulaĢıcı hastalıklarla mücadele alt sektöründe raporlanır.) Örnek-2 : Etiyopya da Kanser erken teşhisi hayat kurtarır! temalı reklam kampanyasına sponsor olunması. (12261 Sağlık alanında halka verilen eğitimler alt sektöründe raporlanır.) 1.3. Nüfus Politika/Programları, Üreme Sağlığı Üreme sağlığı ve aile planlaması ile ilgili bütün harcamaları kapsar. HIV/AIDS ile mücadele de bu kapsamda değerlendirilmektedir. 17

18 Nüfus Politika/Programları, Üreme Sağlığı Alt Sektörleri Nüfus politikası ve idari yönetimi Nüfus/kalkınma politikaları; nüfus sayımı ve (doğum, ölüm, evlilik gibi) temel nüfus verileri; göçe iliģkin veriler; demografik araģtırma/analizler; üreme sağlığına iliģkin araģtırmalar ve nüfusa iliģkin diğer çalıģmalar bu kapsamda Üreme sağlığı hizmetleri Üreme sağlığının teģviki; doğum dahil doğum öncesi ve sonrası bakım hizmetleri; kısırlığın önlenmesi ve tedavisi; kürtajın yol açtığı sonuçların önlenmesi ve yönetimi; güvenli annelik faaliyetleri bu kapsamda Aile planlama Rehberlik hizmeti dâhil aile planlama hizmetleri; bilgilendirme, eğtim ve iletiģim çalıģmaları; gebelik önleyici ilaçların temini; kapasite inģası ve eğitim çalıģmaları bu kapsamda (HIV/AIDS dahil) cinsel yolla bulaģan hastalıklarla mücadele Sağlık personelinin nüfus ve üreme sağlığı hizmetleri alanında eğitimi Cinsel yolla bulaģan hastalıklar ve HIV/AIDS ile ilgili (bilgilendirme, eğitim ve iletiģim gibi) tüm faaliyetler; test; önleme; tedavi ve bakım hizmetleri bu kapsamda Sağlık personelinin nüfus ve üreme sağlığı hizmetleri alanında eğitilmesi bu kapsamda Örnek-1 : HIV/AIDS ile mücadele kapsamında Etiyopya da doktor görevlendirilmesi. (13040 (HIV/AIDS dahil) cinsel yolla bulaģan hastalıklarla mücadele alt sektöründe raporlanır.) 1.4. Su ve Su Hijyeni (Sanitasyon) Alıcı ülkelerde su sağlanmasına, suyun kullanıcılara sağlıklı bir biçimde ulaştırılmasına yönelik her türlü faaliyet ile su kaynakların kullanımına ilişkin politika oluşturma çalışmaları bu kapsamda Su ve Su Hijyeni (Sanitasyon) Alt Sektörleri Su sektörü politikası ve idari Su sektörü politikaları, plan ve programları; suya iliģkin yönetimi mevzuat geliģtirilmesi ve yönetim faaliyetleri; kurumsal kapasite inģası ve danıģmanlık hizmetleri; su arzı değerlendirme ve çalıģmaları; su kalitesi ve havzalarına yönelik çalıģmalar; hidrojeoloji çalıģmaları bu kapsamda Tarımsal su kaynaklarına iliģkin faaliyetler Su kaynaklarının korunması (veri toplama dâhil) Su temini ve sanitasyon - büyük sistemler alt sektöründe raporlanır. (Akarsular, göller gibi) karasal yüzey sularına iliģkin çalıģmalar; yeraltı sularının korunması ve rehabilitasyonu konusundaki faaliyetler; suyun tarım kimyasalları ve endüstriyel atıklar tarafından kirletilmesinin önlenmesi bu kapsamda Suyun tuzdan arındırılması; emme, arıtma, pompalama istasyonlarının, nakil ve dağıtım hatlarının inģası, bakım ve onarımı; kanalizasyonlara iliģkin çalıģmalar; evsel ve 18

19 endüstriyel atık arıtma tesislerinin inģa, bakım ve onarımı bu kapsamda Temel içme suyu temini ve temel sanitasyon Tulumbalar, kaynak akaçlama, artezyen sistemler, yağmur suyu toplama, su depoları, küçük dağıtım sistemleri gibi düģük maliyetli teknolojiler kullanılarak su arzı ve sanitasyon sağlanması; tuvaletler, küçük çaplı kanalizasyonlar ve foseptik tankları gibi sistemlerin kurulması, bakım ve onarımı bu kapsamda Nehir havzaları geliģimi Entegre nehir havzası projeleri; nehir yatağı kontrolü; baraj ve rezervuarlar inģası bakım ve onarımı bu kapsamda Sırasıyla 31140, ve alt sektörlerinde raporlanan sulama, hidroenerji ve nehir ulaģımı çalıģmaları kapsam dıģıdır Atık yönetimi / toplama (Tehlikeli ve zehirli atıklar dahil) kentsel ve endüstriyel katı atıkların yönetimi; toplama, imha ve arıtma; (metan gazı iģleme gibi) dolgu alanlara iliģkin çalıģmalar; kompostlama ve yeniden kullanım ile ilgili faaliyetler bu kapsamda Su temini ve sanitasyona iliģkin eğitimler Su sektöründe gerçekleģtirilen eğitimler bu kapsamda Örnek-1 : Afganistan da su kuyusu ve filtre istasyonu açılması. (14030 Temel içme suyu temini ve temel sanitasyon alt sektöründe raporlanır.) Örnek-2 : Devlet Su İşleri uzmanlarının Etiyopya Su Bakanlığına barajlar ile ilgili mastır planı hazırlanması hususunda danışmanlık desteği vermesi. (14010 Su sektörü politikası ve idari yönetimi alt sektöründe raporlanır.) Örnek-3 : Aral Gölü nün kurtarılması çalışmalarına katkıda bulunulması. (14015 Su kaynaklarının korunması (veri toplama dâhil) alt sektöründe raporlanır.) 1.5. Ġdari ve Sivil Altyapılar Ġdare ve Sivil Toplum, Genel Alıcı ülkedeki merkezi/yerel yönetimler ile yerel sivil toplum örgütlerinin güçlendirilmesi; insan hakları ve kadının statüsünün iyileştirilmesi alanlarında yürütülen faaliyetler gibi idari kapasitelerin artırımına yönelik her türlü çalışma bu kapsamda 19

20 Ġdare ve Sivil Toplum, Genel Alt Sektörleri Ġktisadi ve kalkınmaya iliģkin politika/planlamalar Makroekonomik, mali politika ve planlamalar ile para politikası; sosyal planlama; ekonomik ve sosyal analiz ve tahminler; kalkınma planlaması ve yapısal reformların hazırlanması; örgütsel geliģim; yardımların koordinasyonunda rol alan bakanlıklara verilen destekler; sektör belirlenemediği takdirde diğer bakanlık ve kamu kurumlarına verilen destekler bu kapsamda Makroekonomik reformlar için verilen bütçe destekleri alt sektöründe raporlanır Kamu maliyesi yönetimi Mali ve idari hesap verebilirliğin güçlendirilmesi; kamu harcamalarının yönetimi; mali yönetimin iyileģtirilmesi; vergi belirleme prosedürleri; bütçe hazırlama; mali denetim; israf, usulsüzlük ve yolsuzluğa karģı alınan tedbirler konularında gerçekleģtirilen faaliyetler bu kapsamda Hukuksal ve yargısal geliģim Anayasal reformlar; yasama; hukuksal sistemler ile yargı sistemlerinin kurumsal kapasitelerinin geliģtirilmesi; hukuk eğitimleri; hukuki danıģmanlık hizmetleri; suçun önlenmesi konulularında gerçekleģtirilen faaliyetler bu kapsamda Kamu Yönetimi Parlamento, yerel yönetimler dahil hükümet sistemleri; kamu hizmeti ve kamu hizmeti reformu konularında gerçekleģtirilen faaliyetler bu kapsamda Devlet tarafından yürütülen veya 3. kiģilere gördürülen kolluk, itfaiye; haritalama, meteoroloji, yasal metroloji, hava haritacılığı ve uzaktan algılama (remote sensing) gibi genel nitelikli hizmetler ve idari tesislere iliģkin çalıģmalar bu alt sektöre dahildir Sivil Toplumun Güçlendirilmesi Topluluk katılımı ve geliģimi; kooperatifler; halk kaynaklı (grassroots) örgütler; diğer katılımcı planlama ve karar alma prosedür ve kuruluģları konularında gerçekleģtirilen faaliyetler bu kapsamda Seçimler Seçim desteği ve izleme çalıģmaları, seçmenlerin eğitilimi bu kapsamda (15230 alt sektöründe raporlanan BM barıģı yapılandırma çalıģmaları içerisindekiler hariç.) Ġnsan hakları Ġnsan hakları performansının izlenmesi; ulusal ve bölgesel insan hakları kurumlarının desteklenmesi; etnik, dini ve kültürel azınlıkların korunması faaliyetleri bu kapsamda (15230 alt sektöründe raporlanan BM barıģı yapılandırma çalıģmaları içerisindekiler hariç.) Bilginin serbest dolaģımı Yazılı ve görsel basında profesyonelliğin, becerinin ve dürüstlüğün artırılmasına yönelik faaliyetler de dâhil olmak üzere kamusal sorunlarla ilgili sansürsüz bilgi akıģını sağlayacak çalıģmalar bu kapsamda Kadın eģitliği örgüt ve kurumları Cinsiyet eģitliği ve kadınların güçlendirilmesi konusunda çalıģan resmi/sivil kurum ve örgütlerin desteklenmesi bu kapsamda Örnek-1 : Moğolistan Dışişleri Bakanlığı toplantı salonunun onarımı. (15140 Kamu yönetimi alt sektöründe raporlanır.) 20

21 Örnek-2 : Arnavutluk taki İşkodra Belediyesi uzman heyetinin Türkiye ye gerçekleştirildiği çalışma gezisinin finanse edilmesi. (15140 Kamu yönetimi alt sektöründe raporlanır.) Örnek-3 : Kosova daki Mamuşa Belediyesi nin hizmet binasının inşası. (15140 Kamu yönetimi alt sektöründe raporlanır.) Önemli Not : Burada, alıcı ülkelerdeki belediyeler ile iģbirliği halinde gerçekleģtirilen projeler değil, doğrudan doğruya ilgili belediyelere katkı sağlamaya yönelik projeler raporlanacaktır. ĠĢbirliği halinde gerçekleģtirilen projeler, ilgili sektörü altında raporlanır. Örnek-4 : Arnavutluk ta faaliyet gösteren Türk-Arnavut Entelektüeller Klubü nün ofis giderlerinin karşılanması. (15150 Sivil toplumun güçlendirilmesi alt sektöründe raporlanır.) Önemli Not : Burada, alıcı ülkelerdeki yerel sivil toplum örgütleri ile iģbirliği halinde gerçekleģtirilen projeler değil, doğrudan doğruya ilgili yerel sivil toplum örgütüne katkı sağlamaya yönelik projeler raporlanacaktır. ĠĢbirliği halinde gerçekleģtirilen projeler, ilgili sektörü altında raporlanır. Örnek-5 : İnsan hakları konulu bir sempozyuma destek verilmesi Ġnsan hakları alt sektöründe raporlanır.) Örnek-6 Örnek-7 : Arnavut Polis Teşkilatı mensuplarına insan hakları konulu bir eğitim verilmesi. (15162 Ġnsan hakları alt sektöründe raporlanır.) : Türkmenistan Adalet Bakanlığı içerisinde bir insan hakları biriminin kurulması. (15162 Ġnsan hakları alt sektöründe raporlanır.) Önemli Not : Ġnsan hakları alanında gerçekleģtirilen bir çalıģma aynı zamanda merkezi/yerel yönetimlerin ya da yerel STK ların güçlendirilmesi amacına da hizmet edebilir. Bu gibi durumlarda, çalıģma Ġnsan Hakları alt sektöründe raporlanmalı, ancak açıklama kısmında merkezi/yerel yönetim ya da yerel STK lere katkıda bulunulduğu belirtilmelidir. Örnek-8 : Etiyopyalı kadın parlamenterlerin yasama faaliyetlerinde kadın haklarının gözetilmesi konulu bir etkinliğe katılımının sağlanması. (15164 Kadın eģitliği örgüt ve kurumları alt sektöründe raporlanır.) Örnek-9 : Kadın hakları konusunda olumlu düzenlemeler içeren bir yasa taslağının hazırlanmasına danışmanlık desteği verilmesi. (15164 Kadın eģitliği örgüt ve kurumları alt sektöründe raporlanır.) Önemli Not : Kadının statüsünün iyileģtirilmesi alanında gerçekleģtirilen bir çalıģma aynı zamanda merkezi/yerel yönetimlerin ya da yerel STK ların güçlendirilmesi amacına da hizmet edebilir. Bu gibi 21

22 durumlarda, çalıģma Kadın EĢitliği Örgüt ve Kurumları alt sektöründe raporlanmalı, ancak açıklama kısmında merkezi/yerel yönetim ya da yerel STK lere katkıda bulunulduğu belirtilmelidir. Örnek-10 : Kadınların ekonomik bağımsızlıklarını elde etmeleri amacı doğrultusunda kurulmuş olan bir sivil toplum örgütüne (Mor Çatı gibi) nakdi destekte bulunulması. (15164 Kadın eģitliği örgüt ve kurumları alt sektöründe raporlanır.) UyuĢmazlıkların Çözümü ve Önlenmesi; BarıĢ ve Güvenlik Alıcı ülkelerde uyuşmazlıkların çözülmesi ve önlenmesi ile barış ve güvenliğin tesisine yönelik çabalar genel kural olarak kalkınma işbirliği kapsamında değerlendirilmemektedir. Diğer yandan, bu amaçlar doğrultusunda sivil unsurların kapasitelerini artırmaya yönelik teknik işbirliği çalışmalarının kalkınma yardımı olarak raporlanması mümkündür. UyuĢmazlıkların Çözümü ve Önlenmesi; BarıĢ ve Güvenlik Alt Sektörleri Güvenlik sistemi yönetimi ve reformu Parlamento, bakanlıklar, kolluk güçleri ve yargı organlarının demokratik yönetiģimi ve sivil egemenliğini geliģtirme amacıyla güvenlik sistemi ile ilgili olarak gerçekleģtirdikleri değerlendirme ve reform çalıģmalarını desteklemek adına bu kurumlara verilen teknik yardımlar; Kamu harcamaları sevk ve idaresinin bir parçası olarak, askeri bütçeler de dahil olmak üzere güvenlik harcamalarına iliģkin bütçeleme, idare, hesap verebilirlik ve denetim üzerinde sivil gözetimin ve demokratik kontrolün sağlanması adına hükümete verilen teknik yardımlar; Sivil toplumun, güvenlik sisteminin demokratik normlar, hesap verebilirlik ilkeleri, Ģeffaflık ve iyi yönetiģim uyarınca yönetilmesini güvence altına almak adına, bu sistem üzerindeki izleme kabiliyet ve kapasitesini artırılmasına yardımcı olan faaliyetler bu kapsamda Sivil barıģı yapılandırma, uyuģmazlıkların önlenmesi ve çözümü Kapasite inģası, izleme, diyalog ve bilgi paylaģımı da dahil olmak üzere barıģın yapılandırılmasına, uyuģmazlıkların önlenmesi ve çözümüne yönelik sivil faaliyetlerin desteklenmesi bu kapsamda 22

23 15230 UyuĢmazlık sonrası barıģı yapılandırma (BM) BirleĢmiĢ Milletler barıģ operasyonlarının çatıģma sonrası barıģı yapılandırma sahfalarına katılım sağlanması bu kapsamda Ġnsan hakları ve seçim izleme, terhis edilmiģ askerlerin rehabilitasyonu, temel ulusal altyapıların rehabilitasyonu, sivil yönetici ve kolluk kuvvetlerinin izlenmesi ve yeniden eğitimi, gümrük ve sınır kontrolü prosedürleri konusunda eğitim verilmesi, makroekonomik istikrar ve bütçe politikaları konusunda danıģmanlık hizmeti veya eğitim verilmesi, silahlı unsurların iadesi veya terhisi ve silahlarının tasfiyesi, mayınların temizlenmesine destek verilmesi gibi faaliyetler bu alt sektör altında raporlanabilecek faaliyetlere örnek teģkil etmektedir Yeniden entegrasyon; küçük ve hafif silahların kontrolü BM barıģı koruma bütçesine yapılan doğrudan katkılar iki taraflı değil, kısmi çok taraflı resmi kalkınma yardımı olarak raporlanabilir. Terhis edilmiģ askeri personelin ekonomiye yeniden katılımının sağlanması, askeri üretim tesislerinin sivil çıktılar verecek Ģekilde dönüģtürülmesi, küçük ve hafif silahların üretiminin kontrolü, önlenmesi ve/veya azaltılması amacıyla gerçekleģtirilen teknik iģbirliği çalıģmaları bu kapsamda Kara mayınlarının temizlenmesi (BM barıģ operasyonları dahilinde olup alt sektöründe raporlananlar hariç) kalkınma saikıyle patlayıcı mayınların temizlenmesi bu kapsamda 1.6. Diğer Sosyal Altyapı ve Hizmetler Sosyal Hizmetler ve Ġstihdam Sosyal Hizmetler ve Ġstihdam Alt Sektörleri Sosyal hizmetler / refah hizmetleri Sosyal konulara iliģkin yasama ve yönetim faaliyetleri; kurumsal kapasite inģası ve danıģmanlık hizmetleri; sosyal güvenlik ve diğer sosyal programlar; yaģlılara, yetimlere, engellilere ve sokak çocuklarına yönelik özel sosyal programlar; yapısal uyumun sosyal boyutları; tüketicinin korunması dahil, içeriği belirtilmemiģ sosyal altyapı ve hizmetlere iliģkin çalıģmalar bu kapsamda Ġstihdam politikaları ve idari yönetimi Ġstihdam politika ve planlamaları; iģ hukuku; iģ sendikaları; kurumsal kapasite inģası ve danıģmanlık hizmetleri; iģsizlere yönelik destek programları; istihdam yaratıcı ve gelir artırıcı programlar; iģ güvenliği ve sağlık; çocuk iģçiliği ile mücadele konularında gerçekleģtirilen faaliyetler bu kapsamda Örnek-1 : Yetimhanelere yapılan ekipman yardımları. (16010 Sosyal hizmetler / refah hizmetleri alt sektöründe raporlanır.) 23

24 Örnek-2 : Etiyopya da faaliyetlerini sürdüren bir biçki dikiş kursuna ekipman/malzeme yardımında bulunulması. (16020 Ġstihdam politikaları ve idari yönetimi alt sektöründe raporlanır.) Barınma ve Konut İhtiyaç sahiplerine barınma imkânı sağlanması ve/veya barınma koşullarını iyileştirecek çalışmalarda bulunulması bu kapsamda Barınma ve Konut Alt Sektörleri Barınma politikaları ve idari alt sektöründe raporlanan düģük bedelli barınma ile yönetimi gecekondu bölgelerinin temizlenmesi çalıģmaları hariç olmak üzere konut sektörü politika, plan ve programları bu kapsamda DüĢük bedelli barınma Gecekondu bölgelerinin temizlenmesi bu alt sektöre dâhildir. Önemli Not : Öğrenci yurtlarına verilen destekler, bu sektörde değil, eğitim sektöründe raporlanmaktadır Kültürel ve Rekreasyon Alıcı ülkenin kültür hayatına katkıda bulunacak faaliyetler bütünüdür. Kültür alanında gerçekleģtirilen herhangi bir faaliyetin ilgili ülkenin kapasitesini artırır nitelikte olması gerekmektedir. Örnek vermek gerekirse: Müzik kursu açmak RKY olarak raporlanabilmekte, ancak bir konsere sponsor olmak RKY kapsamı dışında kalmaktadır. RKY ye dahil olan faaliyetlere örnekler: - Ödüllü yarışmalar (Türkçe kompozisyon yarışması, halkoyunları yarışması gibi.) - Kütüphane, müze, spor kompleksi gibi binaların yapımı, işletimi, onarımı, donanımı - Kitap, dergi basımı vb. - Seminer, sempozyum gibi fikri üretime sahne olan etkinlikler RKY ye dahil olmayan faaliyetlere örnekler: * - Münferit sanatsal (konser, sergi, halkoyunları gösterileri vb.) etkinlikler - Profesyonel sanatçı (konser turneleri gibi) ve sporcuların (atletizm yarışmaları gibi) ülkelerarası etkinliklerinden doğan masraflar * Diğer yandan, ilgili kültürel faaliyet, başka bir kalkınma işbirliği projesinin tanıtımı kapsamında gerçekleştiriliyorsa, söz konusu faaliyete ilişkin giderler ilgili projesinin altında raporlanır. Örnek-1 : Arnavutluk Tirana Üniversitesinde hizmete girecek Türkoloji Bölümünün açılışı vesilesiyle Türkiye den bir halkoyunları ekibinin Tirana da bir gösteri sunması sağlanmışsa, bu gösteriye ait masraflar, Yüksek Eğitim sektöründe ilgili projesinin formunda raporlanır Restorasyon-Konservasyon İlgili ülkenin tarihsel mirasının korunmasına katkı sağlayan çalışmalar bu kapsamda 24

25 Örnek-1 : Kırım daki Zincirli Medrese nin restorasyonu Diğer Diğer Sosyal Altyapı ve Hizmetlere ĠliĢkin Alt Sektörler Temel sosyal hizmetler alanındaki çoklu sektör yardımları Temel eğitim, temel sağlık, temel beslenme, nüfus ve üreme sağlığı, temel içme suyu temini ve temel sanitasyon alt sektörlerinden iki veya daha fazlasını ilgilendiren faaliyetler bu kapsamda Ġstatistiki kapasite inģası Ulusal istatistik kurumları ve bakanlıkların istatistik birimlerine yönelik kapasite inģası çalıģmaları bu kapsamda Narkotik kontrolü Polislerin eğitilmesi dâhil ülke içindeki ve sınır kapılarındaki kontrolün iyileģtirilmesine yönelik çalıģmalar; narkotik trafiğinin ve yurt için dağıtımın kısıtlanması adına gerçekleģtirilen eğitim programları ve kamusal bilinçlendirme kampanyaları bu kapsamda HIV/AIDS'in sosyal etkilerinin hafifletilmesi HIV/AIDS ile yaģayan insanlara sosyal, hukuki ve ekonomik destek verilmesi (örneğin iģ olanağı sağlanması, gıda yardımında bulunulması) gibi sosyal programlar; HIV/AIDS nedeniyle yetim kalmıģ çocuklar ve savunmasız gruplara verilen destekler; HIV/AIDS'ten etkilenmiģ kiģilerin insan hakları konularında gerçekleģtirilen faaliyetler bu kapsamda 2. Ekonomik Altyapılar ve Hizmetler 2.1. UlaĢtırma ve Depolama Kara, deniz, hava ulaşımı ile ilgili altyapılarının iyileştirilmesine yönelik çalışmalar, bu kapsamda verilen her türlü uzmanlık, ekipman yardımları ile depolama alanındaki faaliyetler bu çerçevede değerlendirilmektedir. UlaĢtırma ve Depolama Alt Sektörleri UlaĢtırma politikaları ve idari yönetimi UlaĢtırma sektörü politika, plan ve programları; ulaģtırma bakanlıklarına verilen yardımlar; kurumsal kapasite inģası ve danıģmanlık hizmetileri; içeriği belirtilmemiģ ulaģtırma faaliyetleri; karayolu, demiryolu, su ve/veya havayolu ulaģtırmasını kombine eden faaliyetler bu kapsamda Karayolu ulaģımı Karayolu altyapısı, araçları; karayolu yolcu taģımacılığı, binek otomobillerine iliģkin yardım faaliyetleri bu kapsamda Demiryolu ulaģımı Demiryolu altyapısı, ekipmanı, lokomotifler ve diğer demiryolu araçları konularında gerçekleģtirilen yardım faaliyetleri bu kapsamda Hafif raylı sistemler ve metrolar bu alt sektöre dahildir. 25

26 21040 Suyolu ulaģımı Limanlar ve doklar, liman kılavuz sistemleri, gemi ve tekneler; nehir ve diğer iç su taģımacılığı konularında gerçekleģtirilen yardım faaliyetleri bu kapsamda Havayolu ulaģımı Havaalanları, havaalanı kılavuz sistemleri, uçaklar, uçak bakım ekipmanları konularında gerçekleģtirilen yardım faaliyetleri bu kapsamda Depolama Depolamaya iliģkin faaliyetler bu kapsamda UlaĢtırma ve depolamaya iliģkin eğitimler UlaĢtırma ve depolamaya iliģkin eğitimler bu kapsamda Örnek-1 Örnek-2 Örnek-3 : Moğolistan Bilge Kağan Karayolu inşası. (21020 Karayolu ulaģımı alt sektöründe raporlanır.) : Tacik uzmanların sivil havacılık alanında eğitilmesi. (21081 UlaĢtırma ve depolamaya iliģkin eğitimler alt sektöründe raporlanır.) : Afganistan a soğuk hava deposu hibesi. (21061 Depolama alt sektöründe raporlanır.) 2.2. ĠletiĢim İletişim altyapılarının iyileştirilmesine yönelik her türlü çalışma bu kapsamda ĠletiĢim Alt Sektörleri ĠletiĢim politikaları ve idari yönetimi ĠletiĢim sektörü politika, plan ve programları; kurumsal kapasite inģası ve danıģmanlık hizmetleri; posta hizmetlerinin geliģtirilmesi; içeriği belirtilmemiģ iletiģim faaliyetleri bu kapsamda Telekomünikasyon Telefon Ģebekeleri, telekomünikasyon uyduları, karasal istasyonlara iliģkin çalıģmalar bu kapsamda Radyo/televizyon/yazılı basın Radyo ve televizyon linkleri, ekipmanları; gazeteler; basım ve yayıma iliģkin faaliyetler bu kapsamda BiliĢim teknolojisi Sektörlerin belirlenemediği durumlarda bilgisayar donanım ve yazılım hibeleri; internet eriģimi, bilgi iģlem eğitimleri bu kapsamda Örnek-1 Örnek-2 : Tiflis kentinin telefon şebekesinin yenileme çalışmalarına katkı sağlanması. (22020 Telekomünikasyon alt sektöründe raporlanır.) : Kırgız Polis Radyosu na verici hibesi. (22030 Radyo/televizyon/yazılı basın alt sektöründe raporlanır.) Örnek-3 : Arnavutluk taki bir yerel gazeteye nakdi destek verilmesi. (22030 Radyo/televizyon/yazılı basın alt sektöründe raporlanır.) 26