T.C. KALKINMA BAKANLIĞI

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "T.C. KALKINMA BAKANLIĞI"

Transkript

1 T.C. KALKINMA BAKANLIĞI 10ncu KALKINMA PLANI ( ) MADENCİLİK POLİTİKALARI ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONU ENERJİ HAMMADDELERİ GRUBU JEOTERMAL ÇALIŞMA ALT GRUBU RAPORU Başkan Raportör : (F.) Prof. Orhan MERTOĞLU, Türkiye Jeotermal Derneği Genel Başkanı, IGA, International Geothermal Association- İzlanda, Almanya Dünya Bşk. Yrd. ( ), Avrupa Bşk. ( ), IGA Avrupa Yön. Krl. Onur Üyesi (2010-.), : Nilgün BAŞARIR, Türkiye Jeotermal Derneği Genel Sekreteri, IGA, International Geothermal Association- İzlanda, Almanya Yönetim Kurulu Üyesi Raportör Yrd : Dr. Oktay ÇELMEN, MTA Genel Müdürlüğü Üyeler : Dr. Nilgün DOĞDU, MTA Genel Müdürlüğü Sinan ARSLAN, İzmir Jeotermal A.Ş. Genel Müdürü Dr. Yusuf ULUTÜRK, AFJET A.Ş. Genel Müdürü Mehmet KAYGUSUZ, Sanko Enerji Genel Müdürü 1

2 JEOTERMAL ENERJİ NEDİR? Jeotermal kaynak kısaca yer ısısı olup, yerkabuğunun çeşitli derinliklerinde birikmiş ısının oluşturduğu, kimyasallar içeren sıcak su, buhar ve gazlardır. Jeotermal enerji ise jeotermal kaynaklardan doğrudan veya dolaylı her türlü faydalanmayı kapsamaktadır. Jeotermal enerji yeni, yenilenebilir, sürdürülebilir, tükenmeyen, ucuz, güvenilir, çevre dostu, yerli ve yeşil bir enerji türüdür. Yerküredeki Sıcaklık Dağılımı JEOTERMAL KAYNAKLAR İLE: A ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİMİ, B MERKEZİ ISITMA, SOĞUTMA (AIR-CONDITIONING), SERA ISITMASI V.B. C ENDÜSTRİYEL AMAÇLI KULLANIM, PROSES ISISI TEMİNİ, KURUTMA V.B. D KİMYASAL MADDE VE MİNERAL ÜRETİMİ, KARBONDİOKSİT, GÜBRE, LİTYUM, AĞIR SU, HİDROJEN V.B. E KAPLICA AMAÇLI KULLANIM (TERMAL TURİZM) F DÜŞÜK SICAKLIKLARDA (30 C) KÜLTÜR BALIKÇILIĞI V.B. G MİNERALLİ SU OLARAK İÇİLEREK KULLANIMI GERÇEKLEŞTİRİLMEKTEDİR. 2

3 JEOTERMAL ENERJİ YENİ, YENİLENEBİLİR VE SÜRDÜRÜLEBİLİR BİR ENERJİ KAYNAĞIDIR. Yağmur, kar, deniz ve magmatik suların yeraltındaki gözenekli ve çatlaklı kayaç kütlelerini besleyerek oluşturdukları jeotermal rezervuarlar, yeraltı ve reenjeksiyon koşulları devam ettiği müddetçe yenilenebilir ve sürdürülebilir özelliklerini korurlar. Kısa süreli atmosferik koşullardan etkilenmezler. Ancak, jeotermal rezervuarlardan yapılan sondajlı üretimlerde jeotermal akışkanın çevreye atılmaması ve rezervuarı beslemesi bakımından, işlevi tamamlandıktan sonra tekrar yeraltına gönderilmesi (reenjeksiyon) zorunludur. Reenjeksiyon birçok ülkede yasalarla zorunlu hale getirilmiştir. Jeotermal sistemdeki rezervuar, üretim ve reenjeksiyon Jeotermal enerjinin kullanımda hiçbir risk faktörü taşımadığı (patlama, yangın, zehirlenme v.b.) için son derece güvenilir olduğu kanıtlanmıştır. Kobe ve San Francisco depremlerinde meydana gelmiş olan zararın %70 i doğalgaz yangınlarından olmuştur. İtalya Larderello sahasında 1904 yılından beri, Kaliforniya Geyser sahasından 72 yıldır jeotermal elektrik üretilmektedir dan beri Boise Idaho da (ABD) ve 1934 den bu yana Reykjavik-İzlanda da merkezi ısıtma sistemi bulunmaktadır. Ayrıca, Paris in banliyölerinde konut Jeotermal enerji ile ısıtılmaktadır. 3

4 NİÇİN JEOTERMAL..? - YENİLENEBİLİR, SÜRDÜRÜLEBİLİR, TÜKENMEYEN ENERJİ - ÖZVARLIĞIMIZ, DOĞAL KAYNAK - TEMİZ, ÇEVRE DOSTU (Yanma teknolojisi kullanılmadığı için ve sıfıra yakın emisyon) - ÇOK AMAÇLI ISITMA UYGULAMALARI İÇİN İDEAL (konutta, tarımda, endüstride, sera ısıtmasında v.d.) - METEOROLOJİK KOŞULLARDAN BAĞIMSIZ (Rüzgar, Yağmur, Güneş v.b. den bağımsız) - HAZIR ENERJİ, ELEKTRİK ÜRETİMİNDE BAZ YÜK SANTRALLERİDİR. - FOSİL VE DİĞER ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARINA GÖRE ÇOK DAHA UCUZ - ARAMA KUYULARI ÜRETİM VE BAZEN REENJEKSİYON KUYULARINA DÖNÜŞTÜRÜLEBİLİR - GÜVENİLİR (Yangın, patlama, zehirleme riski yok) - ELEKTRİK ÜRETİMİNDE YÜK (ÜRETİM) FAKTÖRÜ %95 İN ÜZERİNDE - MİNİMUM ALAN İHTİYACI (Hidro, Güneş vb nin tersine) - KOLAY VE HIZLI DEVREYE ALMA, İŞLETME VE BAKIM (6 ay 1 yıl), UZUN TESİSAT ÖMRÜ - JEOTERMAL LOKAL BİR ENERJİ OLDUĞU, İTHALİ VE İHRACI VE ULUSLARARASI BİR FİYATI OLMADIĞI İÇİN SAVAŞLARA VE ULUSLARARASI PROBLEMLERE NEDEN OLMAZ. - JEOTERMAL ISITMA EVLERE FUEL-OİL, MAZOT, KÖMÜR, ODUN ATIKLARININ TAŞINMASINI ORTADAN KALDIRACAĞI İÇİN ŞEHİR İÇERİSİNDEKİ TRAFİĞİN YÜKÜNÜ AZALTIR. 4

5 DÜNYADA JEOTERMAL Dünya daki yüksek sıcaklıklı Jeotermal kuşaklar Yüksek Sıcaklıklı Jeotermal Kuşaklar Dünyada; Filipinler de toplam elektrik üretiminin %27 si, Kaliforniya Eyaleti nde %7 si, Papua Yeni Gine de 56 MWe kapasiteli jeotermal elektrik üretimi yapılmakta olup, Altın Madenciliği İşletmesinin enerji ihtiyacının %75 i jeotermalden karşılanmaktadır. İzlanda da toplam ısı enerjisi (şehir ısıtma) ihtiyacının %86 sı jeotermalden karşılanmaktadır. Dünyada jeotermal elektrik üretiminde ilk 5 ülke sıralaması: A.B.D., Filipinler, Endonezya, Meksika, ve İtalya Dünyada jeotermal ısı ve kaplıca uygulamalarındaki ilk 5 ülke sıralaması: A.B.D, Çin, İsveç, TÜRKİYE ve Almanya 2010 yılı itibariyle, dünyadaki jeotermal elektrik üretimi MW elektrik kurulu güç olup, 87.3 Milyar kwh/yıl üretimdir. Dünya ülkelerinin 2050 yılı hedefi MW kurulu güç elektrik üretimidir. Jeotermalin elektrik dışı kullanımı ise MW termal olup, 6,2 Milyon konut ısıtma eşdeğeridir. Jeotermal ısıtmada Dünyada yılı hedefleri; - Türkiye de 500 Bin konut (2018 Yılı hedefi) - Avrupa da 3 Milyon konut (2010 Yılı hedefi) - A.B.D. de ise 7 Milyon konutun (2010 Yılı hedefi) jeotermal enerji ile ısıtılmasıdır. 5

6 Dünyada Jeotermalin Doğrudan Kullanımındaki Oranlar (Elektrik Dışı) Jeotermal mahal ısıtması % 80,4, Kaplıca-sağlık amaçlı kullanım % 13,2, Sera ısıtması % 3,1, Jeotermal balıkçılık % 1,3, Endüstriyel kullanım % 1,1,Soğutma-kar eritme % 0,7,ve Diğer % 0,1 dir. TÜRKİYE DE JEOTERMAL... MEVCUT DURUM DEĞERLENDİRME JEOTERMAL MERKEZİ ISITMA (ŞEHİR, KONUT) SERA ISITMASI KAPLICA TESİSLERİ, TERMAL OTELLER VE DEVREMÜLK TESİSLERİNİN ISITMASI OTELLER, KAPLICAR, DEVREMÜLKLERDE KULLANILAN TERMAL SUYUN ISI ENERJİSİ JEOTERMAL ISI POMPASI TOPLAM ISI KULLANIMI TOPLAM ELEKTRİK ÜRETİMİ KARBONDİOKSİT ÜRETİMİ KAPASİTE KONUT EŞDEĞERİ (805 MWt) 2832 DÖNÜM (612 MWt) (MTA uzmanlarınca verilen rakam 516 MWt dir) konut eşdeğeri (380 MWt) 350 KAPLICA (870 MWt) (Yılda 16 Milyon Kişi) (MTA uzmanlarınca verilen rakam 630 MWt dir) 38 MWt 2705 MWt ( Konut eşdeğeri) 114 MWe (Aydın-Germencik, Denizli-Sarayköy, Aydın Salavatlı, Aydın-Hıdırbeyli, Çanakkale-Tuzla) 160 Bin Ton/yıl 6

7 Merkezi Isıtma Sistemlerinin Mevcut Durumu; Yer Adı İlk Jeoter. Isıtılan Devreye Su Sıc. Konut Sayısı Yatırımcı Alma ( o C) Balçova+Narlıdere İl Özel İdaresi ve Belediye Eşit ilçelerinin ısıtılması Ağırlıklı Anonim Şirket Gönen Belediye ağırlıklı Anonim Şirketi Simav Belediye Kırşehir İl Özel İdaresi Ağırlıklı Belediye Anonim Şirketi Kızılcahamam Belediye ağırlıklı Anonim Şirketi Afyon İl Özel İdaresi Ağırlıklı Belediye Anonim Şirketi Kozaklı Belediye ağırlıklı Anonim Şirketi Sandıklı Belediye ağırlıklı Anonim Şirketi Diyadin İl Özel İdaresi Ağırlıklı A.Ş. Salihli Belediye Sarayköy Belediye ağırlıklı Anonim Şirketi Edremit Belediye + Özel Sektör A.Ş. Dikili Belediye A.Ş. Bergama Belediye Ltd. Şti. Güre Belediye Sorgun Belediye Not: Bunun dışında, toplam 3100 konut eşdeğeri (3 tesis) kurulu kapasiteye sahip ancak şu an için ısıtma yapılamayan ilave sahalar bulunmaktadır. 7

8 Balçova Jeotermal Merkezi Isıtma Sistemi teknik ve ekonomik açıdan dünyadaki yedi en başarılı jeotermal uygulama arasına EGEC-European Geothermal Energy Council (Belçika) tarafından Nisan 1999 tarihinde Ferrara/İtalya da seçilmiştir. Türkiye de şu anda elektrik üretimi, jeotermal merkezi ısıtma, karbondioksit üretimi, termal turizm ve diğerleri ile Türk Milli Ekonomisine jeotermalin katkısı yaklaşık 10 Milyar TL olarak hesap edilmiştir. Ayrıca sektörde yapılan toplam istihdam ise kişidir. Ayrıca, mevcut tüm jeotermal değerlendirmelerinin doğal gaz eşdeğeri yılda 2,2 Milyar TL dir. DÜŞÜK SICAKLIKLI JEOTERMAL ISITMA UYGULAMALARI Kırşehir de 1994 yılından beri 57 C sıcaklığında jeotermal su ile 1900 konut merkezi olarak ısıtılmaktadır. Düşük sıcaklıklı jeotermal su ile ısıtılan Termal Tesisler; Afyon-Oruçoğlu Termal Resort tesisleri 1992 yılından beri 48 C sıcaklığında jeotermal su ile tabandan ısıtılmaktadır. Ayrıca, Bolu-Karacasu Termal Tesisleri kısmi olarak 44 C ile 2001 yılından beri, Rize-Ayder Kür Merkezi 55 C, Hatay-Kumlu Termal Tesisleri 37 C ve tabandan ısıtma ile, Sivas-Sıcak Çermik Kaplıcaları 46 C ve Samsun-Havza Termal Tesisleri 54 C sıcaklığındaki jeotermal su ile ısıtılmaktadır. Haymana da 45 C lik jeotermal su ile tabandan Cami ısıtması yapılmaktadır. Afyon-Oruçoğlu Termal tesisleri tes tes Resort 8

9 TÜRKİYE NİN TOPLAM JEOTERMAL MUHTEMEL TEORİK ISI POTANSİYELİ * (Altmışbin) MWt = 7,5 Milyon Konut Isıtma Eşdeğeri veya 300 Bin dönüm sera ısıtması = 1 Milyonun üzerinde kaplıca yatak kapasitesi = 60 Milyar m 3 /yıl doğalgaz eşdeğeri *Dr. Servet Yılmazer, WEC (11. Enerji Kongresi İzmir, 2009), MWt *Dr. Abdurrahman Satman, GTV (Jeotermal Konferans Karlsruhe, 2010) MWt) *Türkiye Jeotermal Derneği Çalışması Ekim 2012 (62000 MWt) Ancak, MTA Genel Müdürlüğü tarafından açıklanan MWt değeri halen resmi değer olup yeni çalışmalarla güncellenmeye devam etmektedir. TÜRKİYE NİN TOPLAM JEOTERMAL ELEKTRİK POTANSİYELİ (HİDROTERMAL KAYNAKLAR) (0-3 km) MWe (16 Milyar kwh/yıl), destekli hal (15 cent/kwh alım haline göre) TÜRKİYE NİN 2018 YILI JEOTERMAL ELEKTRİK ÜRETİM HEDEFİ MWe (6 Milyar kwh/yıl) (10,5 ABDcent/kWh alım haline göre) Dünyada jeotermal zenginliği ile yedinci sırada yer alan Türkiye, jeotermal potansiyeli ile toplam elektrik enerjisi ihtiyacının % 5 ine kadar, ısıtmada ısı enerjisi ihtiyacının %30 una kadar karşılayabilecek potansiyele sahiptir. Ancak bunların ağırlık ortalaması alındığında Türkiye enerji (elektrik + ısı enerjisi) ihtiyacının %14 ünü karşılamaya taliptir. Toplam jeotermal potansiyelimizin (2.000 MWe hidrotermal, MWt) elektrik üretimi, şehir ısıtma, soğutma, sera ısıtma, termal tesis ısıtma, kaplıca kullanımı, kimyasal maddeler üretimi, sanayide kullanım vb uygulamalarda tam değerlendirilmesi ile sağlanacak hedef yıllık net yurtiçi katma değer 80 Milyar USD civarındadır. 9

10 Türkiye, 1995 yılında, elektrik dışı uygulamalarda (jeotermal ısı ve kaplıca) Dünyada 11nci sırada iken, 2010 yılında 4/5.liğe yükselmiştir. Haziran 2012 itibariyle, jeotermal kaynak potansiyelimizin ancak % 12 i değerlendirilmektedir. Türkiye Jeotermal Derneği nin yapmış oduğu çalışmaya göre; Türkiye de Jeotermal Enerji ile Isıtılabilecek Potansiyel Yerleşim Birimleri (Jeotermal saha potansiyeli ve pazara göre teknik ve ekonomik global yaklaşım): İzmir (+Soğutma) Konut Denizli ve Civarı (+Soğutma) Konut Aydın ve Civarı (+Soğutma) Konut Bursa ve Civarı (+Soğutma) Konut Balıkesir ve Civarı Konut Afyonkarahisar ve Civarı Konut Manisa + Turgutlu Konut Kütahya ve Civarı Konut Çanakkale ve Civarı Konut Sakarya Akyazı Kuzuluk Konut Salihli (+Soğutma) Konut Bolu ve Civarı Konut Yozgat ve Civarı Konut Nazilli Konut Erzurum Konut Şanlıurfa Konut Kırşehir Konut Dikili Bergama (İzmir) Konut Alaşehir (Manisa) Konut Aliağa (İzmir) Konut Sivas Konut Bingöl Konut Diğer yerleşim birimleri Konut ARA TOPLAM (Konut ısıtması) 1 Milyon Konut Termal tesis ve Sera Isıtması Konut Eşdeğeri* GENEL TOPLAM Konut** Eşdeğeri (10000 MWt) DOĞALGAZ /KALORİFER YAKITI EŞDEĞERİ : 2.7 Milyar ABD $ / YIL 10

11 DÖNEMİ TÜRKİYE NİN JEOTERMAL DEĞERLENDİRME PROJEKSİYONU Kalkınma Bakanlığı 10ncu plan döneminde ( ) jeotermal elektrik üretimi, ısıtma (konut, termal tesis vb), sera ısıtma, kurutma, termal turizm, hedeflerine ulaşılması için gerekli olan yatırım tutarı aşağıdaki gibidir. Jeotermal Uygulama Elektrik Üretimi Isıtma (konut, otel, termal tesis vb) Sera ısıtma Kurutma vb. Termal Turizm Soğutma 2018 yılı tahmini hedefleri 750 MWe (6 Milyar kwh) 4000 MWt ( konut eşd.) 2040 MWt (6000 dönüm) 500 MWt ( ton/yıl) 1100 MWt 400 kaplıca eşd. 300 MWt ( konut eşd.) İlave Yatırım Farkı (USD) (2018 e kadar) 2,0 Milyar USD 1,4 Milyar USD 300 Milyon USD (kuyular dahil) 180 Milyon USD 1,2 Milyar USD 300 Milyon USD Balıkçılık + diğer kullanımlar 400 MWt 150 Milyon USD Toplam doğrudan kullanım 8340 MWt 5 Milyar 530 Milyon USD Yukarıdaki tüm jeotermal kullanımların doğalgaz eşdeğeri Jeotermal elektrik üretimi, ısıtma (konut, termal tesis vb), termal turizm (kaplıca), seracılık, kurutma, balıkçılık vb uygulamaların 2018 deki hedeflere ulaşıldığı takdirde yaratacağı ekonomik büyüklük 6,1 Milyar ABD$/Yıl 32 Milyar USD/yıl Yaratacağı Doğrudan ve Dolaylı İstihdam kişi (Üçyüzbin) 11

12 Kalkınma Bakanlığı 10ncu plan döneminde ( ) jeotermal elektrik üretimi, ısıtma (konut, termal tesis vb), sera ısıtma, kurutma, termal turizm hedeflerine ulaşılması için gerekli olan yatırım tutarları toplamı 5,53 Milyar USD olmaktadır. Buna karşılık yaratılacak ekonomik büyüklük 32 Milyar USD/yıl dır. UZUN MESAFELİ JEOTERMAL TAŞIMA VE SICAKLIK KAYBI Jeotermal merkezi ısıtma amaçlı jeotermal su taşıma hattı en uzun 61 km ile İzlanda da yer almaktadır. Ayrıca, yine İzlanda da 2 C lik sıcaklık kaybı ile 27 km lik jeotermal ısı taşıması yapılmaktadır. Türkiye de ise en uzun taşıma km ile Afyon ve Balıkesir dedir. Sandıklı daki jeotermal su taşıma hattındaki sıcaklık kaybı 2 C dir. Uzun mesafeli jeotermal taşıma yatırımlarının ekonomisi çok dikkatlice incelenmelidir. Eskiden Dünyada ve ülkemizde önemli bir sorun olan kabuklaşma (kireçlenme) ve korozyon (çürüme) gibi teknik sorunlar günümüzde büyük işletmelerde nerdeyse tamamen çözülmüş olmakla birlikte, küçük işletmelerde bu sorun devam etmektedir. 12 Bazı Jeotermal kaynaklarımızın yerleşim birimlerine uzaklığı ve küçük yerleşim birimleri olmaları nedeniyle 7,5 Milyon konut eşdeğeri ısı potansiyelinin yaklaşık 1 Milyon konutu bugünün teknik ve ekonomik şartlarına göre ısıtma amaçlı olarak değerlendirilebilecektir. Ancak jeotermal sahalara yakın bölgelerde sera ısıtması, endüstriyel kullanım, kaplıca amaçlı kullanım, kimyasal madde üretimi, balık çiftlikleri v.b. kullanımları uygulamak mümkündür. Jeotermal Merkezi Isıtma/soğutmadan arta kalan potansiyelimiz ile de yukarıda adı geçen değerlendirmeleri gerçekleştirerek potansiyelimiz tam olarak değerlendirilebilecektir Türkiye de hedeflenen 1 Milyon karşılaştırıldığında üç (3) katı konutun jeotermal ile ısıtılmasının eşdeğeri olan 8000 MWt jeotermal merkezi ıstma kurulu gücü olarak karşılaştırıldığında, 1700 MWe lık bir Nükleer Santralin beş (5) katı, yıllık ısı enerjisi ikamesi olarak olmaktadır. Bir başka yaklaşımla, 2 tane Mavi Akım Projesine eşdeğer enerjidir. Mavi akımda 16 Milyar m 3 /yıl doğalgaz teminine karşın jeotermal ısı potansiyelimiz 60 Milyar m 3 /yıl doğalgaz eşdeğeridir.

13 JEOTERMAL ENERJİ ÇEVRE DOSTUDUR Jeotermal enerji ile yapılan ısıtma, elektrik üretimi vb gibi uygulamalarda, hiçbir atık çevreye ve atmosfere atılmamaktadır. A.B.D. Enerji Bakanlığı nın verilerine (1998, Jeotermal Enerji Stratejileri ve Hedefleri yayını) göre sera etkisi yaratan Karbondioksit emisyonu : Kömürde; g/kwh, Doğalgazda; g/kwh, Güneş enerjisinde; g/kwh, Rüzgar enerjisinde; g/kwh, Jeotermal enerjide g/kwh dır. Jeotermal merkezi ısıtma sistemleri ve Jeotermal elektrik üretim santrallerinde fosil yakıt kullanılmadığından, azot emisyonu ve sülfür dioksit emisyonu sıfırdır. Üretilen kwh başına düşen Sera Gazı Emisyonları (Kaynak: U.S. Department of Energy, Office of Geothermal Technologies, Strategic Plan for the Geothermal Energy Program, DOE/GO ) Jeotermal Merkezi Isıtma CO 2 Emisyonu Azalımı Ocak Ayı Motorlu Taşıt Eksoz Gazı Eşdeğeri Mevcut 260 Bin Konut Eşd. 2.5 Milyon Ton/Yıl 1,5 Milyon adet Motorlu Taşıt Bugünün şartlarında uygulanabilir 1 Milyon Konut Eşd. Toplam Isı Potansiyeli 7,5 Milyon Konut Eşd. Konut Eşd. : Konut Eşdeğeri 8 Milyon Ton/Yıl 5 Milyon adet Motorlu Taşıt 72 Milyon Ton/Yıl 45 Milyon adet Motorlu Taşıt 13

14 JEOTERMAL ENERJİ UCUZDUR. JEOTERMAL ENERJİ ÖZVARLIĞIMIZDIR. DIŞA BAĞIMLILIĞI YOKTUR. DÖVİZ TASARRUFU SAĞLAMAKTADIR. ENTEGRE KULLANIM İMKANI VARDIR. JEOTERMAL ENERJİNİN SATIŞ FİYATININ BELİRLENMESİNDE ULUSLARARASI PİYASALARA BAĞLILIĞI YOKTUR. Türkiye de jeotermal enerji ile ısıtılan bazı yerleşim bölgeleri ve halkın ödediği aylık jeotermal ısınma ve sıcak su ücretleri aşağıdaki gibidir (jeotermal ısıtma ücretleri Ekim Kasım aylarında TL olarak belirlenmekte olup, tüm yıl boyunca sabit kalmaktadır [100 m 2 konut başına, KDV DAHİL]): GÖNEN :90 TL (2011/12 Kış Sezonu) SİMAV :78,5 TL (2011/12 Kış Sezonu) KIRŞEHİR :74 TL (2011/12 Kış Sezonu) K.HAMAM :100 TL (2011/12 Kış Sezonu) BALÇOVA/İZMİR: :81,5 TL (2011/12 Kış Sezonu) SANDIKLI :112 TL (2011/12 Kış Sezonu) KOZAKLI :125 TL (2011/12 Kış Sezonu) AFYON :112 TL (2011/12 Kış Sezonu) NARLIDERE/İZMİR :81,5 TL (2011/12 Kış Sezonu) EDREMİT :74 TL (2011/12 Kış Sezonu) SARAYKÖY :108 TL (2011/12 Kış Sezonu) ISI BAZLI (kcal - kwh) ISI SATIŞ BEDELLERİ (KDV DAHİL): Afyon: 6,14 TL / 1000 kcal İzmir-Balçova: 6,88 TL / 1 kw h 14

15 Jeotermal ile Bazı Fosil Yakıtların Isı Satış Bedellerinin Karşılaştırılması 17 cent/kwh 25 *cent/kwh 1,0-2,0 cent/kwh (ısı) 4,0-5,0 cent/kwh Jeotermal Doğalgaz Kalorifer Yakıtı Motorin (kat kaloriferinde) *ABD Cent Özellikle saklı maliyeti yüksek olan konvansiyonel enerji türleri ile karşılaştırıldığında en düşük maliyet seçeneğini sunar. Jeotermal enerji kullanımı sayesinde yerli enerji üretimi artmakta ve enerji ihtiyacı kapatılabilmektedir. Türkiye de, jeotermal ısıtma sayesinde doğrudan ve dolaylı elektrik enerjisi ve ısı enerjisi tasarrufu sağlanmaktadır. Özellikle büyük enerji tüketimi ve az sayıda santral bulunan Batı Anadolu da jeotermal ısıtma yapılarak, ısıtma için elektriğe olan talep azalacaktır. Ucuz jeotermal ısıtma ve soğutma sayesinde elektrik tasarrufu yapılıp ucuza ikame sağlanacaktır. Sektördeki Gelişme Eğilimleri Ve Muhtemel Yansımalar: Bunun için ana unsur jeotermal kanunu bunu takiben yenilenebilir enerjinin teşviği kanunu ve bu iki kanun çerçevesinde MTA nın jeotermal aramaları kendi bütçesiyle yani kamu bütçesiyle yapıp sahalarda arama yapıp (jeoloji, jeofizik, jeokimya, sondaj, test) bunun neticesinde sahayı otuz yıllık süre için bünyesinde bir veya iki kuyu ile sahanın arama veya işletme ruhsatını özel sektöre devir satışı ile ilgili geliştirdiği model ile 2005 yılında 15

16 Türkiye de 15 MWe olan elektrik kurulu gücü şu anda 114 Mwe e çıkmıştır. Bugün itibari ile EPDK nın lisansladığı jeotermal elektrik santralı kurulu gücü 530 MW a bazı ilaveler ve yeni gelişmeleri de göz önüne aldığımız zaman bu rakam 2012 sonunda 600 MW lar civarına gelecektir. Bu çok önemli bir strateji uygulaması, metot uygulaması ve başarı uygulamasıdır. Dünya bunu örnek almıştır. Jeotermal elektrik potansiyelimizin tümünü kullanabilmemiz, değerlendirebilmemiz için aynı yöntemin devam ettirilerek ilave teşvik verilmesine gerek vardır. Bugün Almanyada jeotermal elektrik 25+5 cent/kwh, Fransada 20 cent/kwh iken Türkiyede 10,5 $ cent/kwh düşük kalmaktadır. Türkiyenin bunu en az % 50 arttırması gerekmektedir. Çünkü jeotermal elektrik üretim santrallarındaki dışa bağımlılık az fakat yük faktörü, üretim faktörü % lar civarındadır. Yaptığımız hesaplamalar neticesinde Türkiyede kurulan bir jeotermal elektrik üretim santralı yatırımının dışa bağlı olan kısmının yani dövizle alınan kısmının geri ödemesi yaptığı ithal doğalgaz ikamesine göre 3-4 yıl arasında olmaktadır. Onun için jeotermal yerli ve milli bir enerji kaynağıdır, yenilenebilir olduğu muhakkak ki doğrudur. Geleceğe dönük beklentiler, güçlü ve zayıf taraflar, fırsatlar ve tehditler; Geleceğe dönük beklentiler raporun içerisinde bulunmaktadır. Güçlü yanları; 1) yeni, yenilenebilir, sürdürülebilir, milli ve yerli bir enerji kaynağı olması, 2) toplumsal kabulünün ve sosyal desteğinin olması, 3) elektrik üretim faktörünün % lar boyutunda olması, 4) jeotermal elektriğin sadece elektrik değil buna entegre ısıtma, sera, soğutma, kaplıca, termal turizm, kimyasal madde vb. leri gibi yan kullanımlarının olması, 5) artık sosyal kabulünün yüksek düzeye ulaşmış olması, 6) Toplam 536 MWe jeotermal elektrik kurulu gücüne sahip olan Japonya da 16

17 11 Mart 2011 tarihinde meydana gelmiş olan 9 büyüklüğündeki depremin ardından Sendai Şehri ve çevresinde yer alan ve toplam üretim kapasitesi yaklaşık 200 MWe civarında (Kuzey bölge) olan Jeotermal elektrik üretim santrallerinin (Matsukawa, Kakkonda, Mori, Yanaizu, Hachijojima, Onikobe, Uenotai, Onuma ve Sumikawa jeotermal elektrik santralleri) sadece depremin meydana gelmesinden sonra otomatik olarak kapandığını, ancak sonrasında depremden önceki kapasitede çalışmaya ve elektrik üretmeye devam ettiği öğrenilmiştir. Bu durum bu büyüklükte bir depremin ardından bile jeotermal elektrik üretim santrallerinin ve de bu çerçevede jeotermal uygulamaların ne kadar güvenilir ve sürdürülebilir olduğunu göstermiştir. Ayrıca, Japonya Institute for Geosources and Environment yetkilisi ve aynı zamanda International Geothermal Association (IGA) Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Kasumi Yasukawa nın tarihinde BBC News e verdiği beyanata göre şu anda Japonya nın elektrik tüketiminde jeotermalin payı % 0,3 tür. Japonya devleti jeotermalin elektrik tüketimine katkısını % 10 a çıkarmaya karar vermiş durumdadır. Dolayısıyla bunun anlamı Japonya nın jeotermal elektrik kurulu gücü MWe civarına ulaşacaktır. Japonya nın nükleere ikame alternatif olarak seçtiği yenilenebilir enerjilerden en önemlisinin jeotermal olduğu anlaşılmaktadır. Zayıf yanları; 1) jeotermal kanundaki bazı aksaklıklar, 2) Avrupa Birliği ülkelerinin uygulamış olduğu teşviklerin jeotermal elektrik üretiminde az, jeotermal ısıtmada ise hiç uygulanmaması, 3) Doğalgazın Türkiyenin birçok yerine getirilmiş olması ve devletin bunu reel fiyatların altından satmış olması yani halka ısıtma için daha ucuza satmış olması nedeni ile jeotermal merkezi ısıtmanın önünde bir engel olarak görülmektedir. Reel doğalgaz fiyatları olduğu taktirde jeotermal merkezi ısıtma yatırımları çok cazip olacaktır. Dolayısıyla jeotermal merkezi ısıtma yatırımlarına da elektrikte olduğu gibi teşvik uygulanması şarttır. Bunun için 17

18 Almanya, İtalya teşvik uygulamaktadır. Almanya yatırımın bir kısmını hediye etmektedir ( Euro gibi). İtalya üretilen her bir kw ısı için 1 cent prim ödemektedir. 4) Jeotermal aramalarda büyük risk taşıyan derin kuyuların delinmesi, yapılması sırasında ortaya çıkacak jeolojik riske (mining risk) karşılık Dünya Bankası GeoFund tarafından planlanan risk sigortası sistemi pek başarılı olmamıştır. Bunun yerine sigorta şirketlerinin geliştireceği bir sigorta sistemine ihtiyaç vardır. Almanya da büyük bir sigorta şirketi bu konuda çalışmaktadır. Türkiye de de devletin kuyu risk sigortası ile ilgili olarak ilgili kuruluşları yönlendirmesinde ve tavsiyelerde bulunmasında yarar görünmektedir. Sorunlar; 1) Türkiye de jeotermal sahalarda yapılan aramalar, açılan kuyulardan elde edilen bilgileri içeren bir bilgi sistemi mevcut değildir. Bu bilgi sisteminin kurulmasında yarar vardır. 2) Türkiye Petrollerinin petrol amaçlı açtığı derin kuyularda sıcaklıklar, su değerleri ve jeotermale yönelik formasyonlarla ilgili bilgiler bulunmaktadır. Türkiye Petrollerinin bu bilgileri jeotermal sektörüne açması lazımdır. 3) Sorunlar bünyesinde yukarıda anlatıldığı gibi jeotermal elektriğe az teşvik uygulanmakta, jeotermal ısıtmaya ise hiç teşvik uygulanmamaktadır. Jeotermal sera yatırımlarına Tarım bakanlığının uyguladığı TL. yatırım desteği gibi bazı teşvikler vardır. Bunun çok faydası görülmüştür, buna benzer desteğin jeotermal merkezi ısıtmalara uygulanması şarttır. Bu desteği uygulayacak olan kuruluşta Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı olmalıdır. 4) 5686 numaralı kanun gereğince MTA nın şu anda uyguladığı jeotermal sahaların jeolojik aranması, jeofizik, sondaj, test gibi jeotermal saha ile ilgili jeolojik risk, mining riskin halen olduğu gibi MTA, yani devlet tarafından alınması sisteminin uygulanmasında yarar vardır. Bu uygulamaya daha da derinleştirilerek devam edilmelidir. 5) Özel sektörün Belediyelerle doğalgazda olduğu gibi ortaklık kurarak %90 Özel sektör + %10 Belediye gibi jeotermal merkezi 18

19 ısıtma sistemleri kurması ile ilgili hukuki altyapısı ve yasal düzenlemeler yapılmalı ve teşvik edilmelidir. Jeotermalin de teşvik edildiği yenilenebilir enerji yasasının 7. maddesinde Valilik ve Belediyeler jeotermal merkezi ısıtma sistemi kurulmasını esas alır, öncelik verir anlamındaki ifadeye karşın Valilik ve Belediyelerin jeotermal sahaları bulunmamaktadır. Bu kanunla Valilik ve Belediyelere verilen görevin bir bacağının eksik kalması anlamına gelir. Çünkü jeotermal merkezi ısıtma uygulamak için bir jeotermal sahaya sahip olunacak, bir de şehire, pazara yani ısıtılacak mahale sahip olunacaktır. Dolayısıyla yeni jeotermal yasasında yapılacak değişiklikle jeotermal merkezi ısıtma için şehirlere yakın mesafede bulunan jeotermal sahalarda ısıtmaya yönelik jeotermal saha ruhsatlarında Valilik ve Belediyelere bir öncelik verilmelidir. Yakın mesafeden kasıt 20 km. olabilir. Böyle bir uygulama yapıldığı taktirde jeotermal merkezi ısıtma yatırımları hız kazanır, doğalgaz tasarrufu yapılır, çevreci bir yatırım olur, halk ucuza ısınır. 6) Bugün Türkiye de ki ısıtma uygulamalarında jeotermal merkezi ısıtma maliyeti doğalgaza göre % oranında daha ucuzdur. Yani halkın yararınadır, tasarruf edilecek doğalgaz ise elektrik üretiminde ve sanayide kullanılmalıdır çünkü jeotermal ısı potansiyelimiz MWt civarında yani 7,5 milyon evi ısıtacak bir büyüklüktedir. Jeotermal potansiyelimizin büyük kısmı ısıtma yapılmasına daha uygun sıcaklıktadır MW elektrik potansiyelimize karşın MW ısı potansiyelimiz bunun bir göstergesidir. 7) Türkiye jeotermal sera uygulamalarında yapmış olduğu teşvik sayesinde bugün dünya lideri olmuş ve yaklaşık 3000 dönüm jeotermal seraya sahip olmuştur. Bunun önünde teknik engel değil, pazar engeli bulunmaktadır. Bizim ısı potansiyelimiz yalnız sera için dönümlere yetecek büyüklüktedir. Dolayısıyla, üretilecek ürünün pazarı mümkün ise jeotermal sera kurmak için jeotermal ısı potansiyelimizle ilgili bir engel yoktur. 19

20 8) Termal turizm, kaplıca tesislerine jeotermal su satışında devlet hakkı olarak cironun %1 i alınmaktadır. Bu büyük otellerin yanında küçük kaplıcaların bulunduğu yerler için fahiş rakamlara ve mantıksız duruma sebebiyet vermektedir. Bunun yerine o tesislerin kullandığı jeotermal suyun sıcaklığına ve debisine bağlı olarak bir formül geliştirilerek m 3 başına ücretlendirme yapılması için kanunda ve yönetmelikte değişiklik yapılması şarttır. 9) TOKİ yeni kuracağı yerleşim yerlerinde ve/veya kentsel dönüşüm çerçevesinde teknik ve ekonomik mesafede jeotermal kaynak var ise ısıtma-soğutma uygulamasının yapılmasını göz önüne almalı ve tercih etmelidir. 10) 1974 yılında ABD de başlayan kızgın kuru kaya (HDR), sonradan adı Engineered Geothermal System, sonradan Enhanced Geothermal System (EGS) olarak tanımlanan 3-5 km. derinlikteki sıcak kuyu kayaların veya kısmen akışkan içeren, kayaların permeabilitenin gelişmediği yerlerde o derinlikteki kayalara sondaj yoluyla oralarda kimyasal ve hidrotermal fracturing 20 yapılarak, stimülasyon yapılarak oralara su enjeksiyon edip ordaki ısı enerjisini alıp yukarıda elektriğe dönüştürme projesi Fransa, Almanya, Amerika, Avustralya, ve Japonya da deneme aşamasındadır. Yüksek teşvikli (30 eurocent/kwh) kısmi ticari uygulama başlamıştır. MTA Genel Müdürlüğü ve Türkiye Jeotermal Derneği bu potansiyelimizin hesaplanması için çalışmaktadır. Bu çalışma birkaç ay alacaktır ancak burdaki potansiyelimizin hidrotermal yani sulu sistemler yani hedef koyduğumuz 2000 MWe ın çok çok üstünde olacağı aşikardır. Bu yeni teknolojiyi uygulamak için devletin özel sektör için özel teşvik uygulaması ve mining riski yani jeolojik riski alması gerekmektedir. MTA Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan projelerle kızgın kuru kaya çalışmaları devam etmekte olup, özel sektör ile bilimsel olarak ortak çalışmalar yapılacaktır. Türkiyede 2013 yılı için zamanında adı DPT olan kuruluşun hedeflerine baktığımız zaman;

21 elektrik üretiminde 550 MW, konut ısıtmasında ev ve 4000 MWt, termal turizmde 400 adet kaplıca eşdeğeri ve 1100 MWt, seracılıkta 5000 dönüm ve 1700 MWt, soğutmada konut eşdeğeri ve 300 MWt, kurutmada ton/yıl ve 500 MWt, balıkçılık ve diğer kullanımlar için 400 MWt olmak üzere toplam doğrudan kullanım 8000 MWt lik bir hedef koyulmuştu. Bu hedeflerin içerisinde CO2 üretimi için ton/yıl ve istihdam içinde kişi direk indirek istihdam hedefimiz ve sera ürünlerindeki 250 milyon $ lık ihracat projeksiyonu hedeflerimiz belirlenmişti. Bugün memnuniyetle söylüyoruz ki şehir ısıtma, soğutma dışındaki hedeflerimize yaklaşılmıştır. Jeotermal elektrikteki 15 MW lık kapasiteden bugün 500 MW ları yedi yılda öngörüp buraya yaklaşmak hayal bile edilemiyordu. Türkiye bunu başarmıştır. Bu çok büyük bir büyümedir. Bundan dolayı bu konuda başta devletimiz, hükümetimiz, MTA ve türk özel sektörü olmak üzere emeği geçen herkesi kutlamak gerekir. Türkiye nin 2018 yılı hedeflerine baktığımız zaman; Jeotermal elektrikte 750 MW; Jeotermal ısıtmada konut eşdeğeri 4000 MWt, sera ısıtmasında 6000 dönüm (2040 MWt), kurutmada ton/yıl (500 MWt), termal turizmde 400 kaplıca eşdeğeri (1100 MWt), soğutmada konut eşdeğeri (300 MWt), Balıkçılık ve diğer kullanımlar (400 MWt) gibi hedeflerimiz bulunmaktadır. Toplam doğrudan jeotermal kullanımı 2018 yılı tahmini hedefi 8340 MWt olmaktadır. Jeotermal elektrik üretimi, ısıtma (konut, termal tesis vb), termal turizm (kaplıca), seracılık, kurutma, balıkçılık vb uygulamaların 2018 deki hedeflere ulaşıldığı takdirde yaratacağı doğrudan ve dolaylı İstihdam kişidir. Jeotermal elektrik üretimi ve jeotermal ısı kullanımı 2018 yılı hedeflerine ulaşılması için gerekli olan ilave yatırım farlı 5 Milyar 530 Milyon USD olmaktadır. Bunun karşılığında yaratılacak ekonomik büyüklük 32 Milyar USD/yıl dır. 21

22 ENTEGRE DEĞERLENDİRMELER: JEOTERMAL SERACILIK Dünyada 12 Bin dönüm, Türkiye de ise yaklaşık dönüm jeotermal sera vardır. Şanlıurfa daki 424 dönümlük jeotermal seradan Avrupa ya ihracat yapılmaktadır yılı itibariyle Türkiye jeotermal sera ısıtmasında dünya lideri olmuştur. Türkiye de başlıca jeotermal seracılık yapılan yerler: Izmir-Dikili : m 2 Manisa-Salihli,Urganli : m 2 Kutahya-Simav : m 2 Denizli-Kizildere : m 2 Sanliurfa-Karaali : m 2 Diğerleri : m 2 Seraların jeotermal ile ısıtılmasının getirdiği çok önemli avantajlar vardır. Bunlar; - Jeotermal ısıtma, verimi %50-60 artırmaktadır. - Sera atmosferine jeotermal karbondioksitin verilmesi verimi %40 artırmaktadır (fotosenteze destek CO 2 gübrelemesi). - Sera içi sıcaklık döllenme için gereken sıcaklığın üstünde olmakta bu da verimi artırmaktadır. Bu sayede gerekli havalandırma yapılabilmekte ve sera içi rutubet yükselmemekte ve bundan kaynaklanabilecek hastalıklar oluşmamaktadır. Bu, Avrupa Birliği nin ve Uluslararası Gıda/Sağlık örgütlerinin istediği bir koşuldur. - İdeal iç sıcaklık nedeniyle hormonsuz üretim mümkün olmaktadır. - Seraların teknik, ekonomik, ticari işletmesi için büyüklüğünün en az m 2 olması, ısıtma hesaplarına esas olan dış dizayn sıcaklığının - 15ºC den daha soğuk olmaması ve kış ayları dış hava ortalama sıcaklığının + 5ºC den daha düşük olmaması gibi bir tavsiye değerimiz bulunmaktadır. Mevcut yaklaşık dönüm lük sera ısıtmasının 10 yılın sonunda dönüm olması hedeflenmektedir. 22

23 JEOTERMAL AKIŞKANLARDAN MİNERAL ÜRETİMİ Jeotermal akışkandan ticari değeri olan minerallerin üretilmesi mümkündür (CO 2, KCl, LiCl, Silica, Zinc, Lithium, Magnesium, Manganese, Boron, Tungsten, Cesium, Rabidium, Potassium, Lead, Copper, Silver, Barium, Strontium vb). Ülkemizde 1986 yılından beri Denizli- Sarayköy jeotermal elektrik santralinin atığı olan karbondioksit (CO 2 ) değerlendirilerek, entegre olarak sıvı karbondioksit ve kurubuz üretimi yapılmaktadır.ayrıca Aydın-Salavatlı da jeotermal elektrik santralına entegre olarak sıvı CO 2 elde edilmektedir. Yılda ton civarında üretim yapan fabrika, Türkiye nin sıvı karbondioksit ihtiyacının (soft drinks) %50 sini karşılamaktadır. 415 litre/saniye toplam debiye ve 250 C üretim sıcaklığına sahip bir jeotermal akışkandan (akışkan içerisindeki toplam çözünmüş maddenin 10 gram/litre den daha az olmaması gerekmektedir) elde edilebilecek ürünlerin yıllık değeri (Edward Wahl, 1977 den uyarlanmıştır) aşağıya çıkarılmıştır; Elektrik için: 2 5 Milyon US$/yıl Üretilebilecek mineraller için : 5 50 Milyon US$/yıl Isı enerjisi için: Milyon US$/yıl ABD de Salton Sea jeotermal alanında Simbol Materials şirketi 2011 yılında Lityum, Manganez, Çinko üretim tesisi kurmuştur. Sarayköy-Denizli jeotermal elektrik santraline entegre sıvı CO 2 ve kurubuz üretim fabrikası 23

24 JEOTERMAL VE HİDROJEN Geleceğin yakıtı olarak bilinen hidrojenin üretimi, jeotermal kaynaklar aracılığı ile de mümkündür. Jeotermalden üretilen elektriğin reaktörde ve jeotermal akışkanın su olarak kullanılması ile hidrojen üretimi pilot çalışmaları İzlanda da başlamıştır. İzlanda, jeotermal zenginliği nedeniyle, bu işe başlamak için en ideal yer olarak görülmüştür. hidrojen gaz istasyonu Reykjavik- İzlanda da açılmıştır. Doğal ve ucuz kaynak olan jeotermalden üretilen hidrojen petrolün yerini alarak şehirdeki hava kirliliğini önleyecek ve ekonomi sağlayacaktır. Shell Tokyo da Belediye işbirliği ile bir dolum istasyonu açmış bunu Amerika Kaliforniya ve Lüksemburg izlemiştir. 24 Nisan 2003 de Özel Sektör (Shell) Belediye işbirliği ile dünyanın ilk 24

25 JEOTERMAL SU İLE BALIK ÜRETİMİ Düşük sıcaklıklarda (30 C) kültür balıkçılığı gerçekleştirilmektedir (Karides, Levrek-Sarı levrek, Çupra, Tilapia (çupra türü), Yayın, Sazan, Kedi balığı, İstiridye vb. Örnek Olarak: Yayın Balığı: C (4-6 ay), Alabalık:12-18 C (4-6 ay), Karides:26-30 C (6-9 ay),yılan Balığı: C (6 ay), Tilapia (Çupra): (6 ay), Pangasius (30 C) Yaz aylarında yapılabilen kara veya deniz balıkçılığı, jeotermal ısıtma yapılarak 12 ay yapılma ve daha yüksek rekoltede ürün elde edilmesini sağlıyor. Jeotermal Balıkçılık sayesinde uygun sıcaklık ortamı ile deniz ürünlerinin büyüme oranlarında %50- %100 artış sağlanmaktadır. Jeotermal suyun jeokimyasının uygun olduğu yerlerde doğrudan jeotermal akışkan jeotermal balıkçılık için kullanılabilir. Balıkçılık için su kimyası ile ilgili bazı sınırlar: ph:6-8, Hydrogen Sulfide:0, Ammonia- Nitrogen:<0,05ppm, Alkanilite: ppm, Sertlik: ppm, Klor :<0,02, Karbondioksit:<20 ppm dir. 25

26 TERMAL TURİZM (TERMALİZM, KAPLICA AMAÇLI KULLANIM) Yapılan arkeolojik çalışmalara göre, termal sular yaklaşık 10 Bin yıldan fazla süredir birçok topluluk tarafından kaplıca amaçlı tedavi için kullanılmaktadır. Dünyadaki Mevcut duruma bazı örnekler; Termal turizm amaçlı olarak Almanya ve Macaristan a 12 Milyon kişi, Rusya ya 8 Milyon kişi, Fransa ya yaklaşık bir milyon, İsviçre ye 800 Bin kişi gitmektedir. 126 Milyon nüfuslu Japonya nın sadece Beppu şehrine 13 Milyon kişi termal turizm amaçlı olarak gelmektedir. Balıkesir-Balpaş Termal Turizm Tesisleri Japonya da 1500 adet kaplıcada 100 milyon geceleme kapasiteli termal turizm yapılmaktadır. Beppu'da 1000 litre/saniye jeotermal su termal turizm amaçlı kullanılmaktadır. Amerika'da yaklaşık yıldır kullanılan, Kızılderili kültüründen gelen termal turizm amaçlı 210 adet kaplıca vardır. Bu kaplıcalardan yılda 4,5 Milyon kişi yararlanmaktadır. Baden Baden Kaplıcaları/ALMANYA Türkiye deki termal turizmin mevcut durumu ve termal suların özellikleri; Das Leuze Kaplıca ve Rekreasyon Tesislerini (Stuttgart/Almanya) yaz aylarında günde 8000 kişi ziyaret etmektedir. Bu rakam, yıllık ortalama 3000 kişi/gün olmaktadır. Güzelleşmek ve daha sağlıklı olmak, stresten uzaklaşmak, bedeni ve zihni dinlendirmek için kaplıcaların kullanımı tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de artmaktadır. 26

27 Kaynak zenginliği açısından dünyada ilk 7 ülke arasında yer alan Türkiye nin termal suları, hem debi ve sıcaklıkları hem de çeşitli fiziksel ve kimyasal özellikleri ile Avrupa daki termal sulardan daha üstün nitelikler taşımaktadır. Ülkemizde debileri lt/sn arasında değişen 1300 dolayında termal kaynak bulunmaktadır. * Romatizmal hastalıklar * Solunum sistemi hastalıkları * Cilt hastalıkları * Kas iskelet sistemi hastalıkları * Kalp dolaşım sistemi hastalıkları * Mide bağırsak hastalıkları * Böbrek ve idrar yolları hastalıkları * Kadın doğum hastalıkları * Nörolojik hastalıklar Türkiye'de, 350 adet kaplıcadan yılda 16 Milyon kişi birçok hastalığın tedavisinde, rehabilitasyon ve dinlenme (tatil) amaçlı olarak faydalanmaktadır. Tıpta 'termomineral sular' olarak adlandırılan termal suyun kaplıcada kulllanılabilmesi için o suyun yeraltından çıkan doğal termal su olması, sıcaklığının 25 derecenin üzerinde bulunması, litresinde ise en az 1 gram mineral bulunması gerekmektedir. Türkiye'de yılda 10 milyon kişi kaplıcalara gitmektedir. Uzmanlar, ister müzmin bir rahatsızlığı olsun, isterse sağlıklı herkesin hastalık durumlarında tedaviyi güçlendirmek, sağlıklı durumlarda ise bağışıklık sistemini güçlendirmek için yılda bir kez kaplıca kürü almasını önermektedirler. Kaplıcaların tedavi maksatlı olarak önerildiği hastalıklar: Daha çok Türkiye de ortalama %80, dünyada ortalama %60 romatizmal hastalıklar, genel kas ve yorgunluk ağrıları üzerinde etkili olduğu bilinen kaplıca tedavisinin bir diğer önemli etkisi de hastanın yaşam kalitesini yükseltmesi ve yaşantısını aktif sürdürebilmesi için rehabilitasyon sağlamasıdır. Arınma ve temizlenmeyle birlikte bünyenin güçlenmesi, dolayısıyla kişilerin hastalıklarının kötüleştirici etkilerini üzerlerinden atmaları nedeniyle kaplıca son dönemde detox' olarak da tanımlanmaktadır. 27

28 Ayrıca kaplıca tedavisi almak için belirli bir yaş sınırının olmamasına dikkat çeken uzmanlar ileri yaştakiler ve çocukların da kaplıcalardan rahatlıkla kür uygulaması alabileceğini belirtmektedirler. Çocuklarda saman nezlesi, astım gibi üst solunum yolu rahatsızlıklarında kaplıca kürlerinden yararlanılmakta iken yaşlılarda yaşlılıkla birlikte ortaya çıkan birçok kronik rahatsızlıkta, örneğin hipertansiyon, kroner kalp hastalığı, diyabet (şeker hastalığı), kronik akciğer hastalığı gibi durumlarda kaplıca kürlerinin olumlu etkileri kanıtlanmıştır. Hastalıkların çeşidine göre uygun kaplıca suyunun seçimi, yararlanma teknikleri ve süreleri bir uzman tavsiyesiyle yapılmalıdır. Kaplıca kür uygulaması bir uyarı ve uyum tedavisi olduğundan belirli bir zaman aralığında gerçekleştirilir ki bu süre genelde en az 10 gün, en uygunu 15 gündür. Yine kaplıcalardaki ideal su sıcaklığı derecedir ancak bazı durumlarda (çocuklar ve yaşlılar hariç) 40 derecelik banyolar da önerilmektedir. Kaplıcalarda termal mineralli sulardan sonra en sık kullanılan diğer bir tedavi unsuru; sudan biraz daha farklı termo fiziksel özellikleri bulunan şifalı 28 çamurlardır. Ülkemizde birçok kaplıcada şifalı su ve banyo terapisi uygulanabilmektedir. Türkiye de bulunan bazı termal tesislerde, hem süre hem de tedavi nedeniyle ekonomik faaliyet, deniz, kum, güneş turizminden yaklaşık iki katı daha büyük olmaktadır. Yani kişi başına ABD Doları gelir kabul etmek mümkündür. Termal Turizm için ülkemize gelen kişiler 3 ncü yaş grubundandır. Bu yaş grubu, tedavi ve konaklama için yaptığı harcamaları sadece kendi sağlığı için yaptığından, bıraktığı döviz diğer turizm dallarında gelen turistlerin bıraktığı dövizden çok daha fazladır. Termal suyun denizle birleştirilmesinin avantajları; Deniz ile termal su tedavisi birleşerek aile bütünlüğü sağlanmaktadır. Böylece gençler ve yaşlılar birlikte deniz ve termal tedaviden faydalanmaktadırlar. Türkiye, termal su ile denizin buluştuğu nadir ülkelerdendir. Ülkemizde termal turizm ile denizin entegre kullanılabileceği yerler olarak; Çeşme, Kuşadası, Seferihisar, Bodrum, Edremit, Kestanbol, Dikili, Aliağa vd. örnek verilebilir.

29 Neler Yapılabilir; Türkiye'de kaplıca amaçlı olarak (~40ºC) 50 Bin litre/saniye jeotermal su üretilmesi, tahmini bir potansiyel değerdir. Bu da termal potansiyelimizden ve kaplıcalardan günde en az 8 milyon kişinin yararlanması demektir. Türkiye de bu potansiyelin değerlendirilmesi için; termal tesis için gerekli arsa, Hazine, Valilik ve Belediyeler tarafından temin edilip yatırımcıya kiralanarak, yine Valilik ve Belediyelerin, Kültür ve Turizm Bakanlığının Finans Desteği ile, jeotermal termal su üretim kuyusu, taşınması, dağıtımı, reenjeksiyonu ve benzeri sistemleri kurup işletmesi, ucuz ve uygun termal su sağlanmalıdır. Özel İdare, Belediye ve Özel Sektör birlikte veya Belediye şirketleri rekreatif ve termal turizm amaçlı bu tür tesisleri kurup işletmelidirler (Almanya da Belediye Şirketlerinin yaptığı gibi). ALMANYA VE İTALYA DA BULUNAN BAZI TERMAL TURİZM ŞEHRİ VE TESİSLERİ HAKKINDA BİLGİ Münih e 100 km mesafede bulunan maksatlı tesislerden almaktadırlar. Bad Bad Füssing termal tesisleri bir şehir Füssing tam bir kaplıca şehridir. özelliğindedir. 5 tane büyük kür Jeotermal su sıcaklığı 57 C dir ve bir merkezi, bir kaplıca şehrinin ihtiyacı şebeke ile termal su dağıtılmaktadır. olan oteller, kür parkları, binicilik Termal su üretim ve dağıtımını bir birlik parkları, sanatoryum, hastane, klinik oteller, konser salonları, ibadet yerleri ile bir bütün olup, 70 km² lik bir alana yerleşen Bad Füssing de yatak bulunmaktadır. üstlenmiştir. Ağırlıklı olarak kamudan oluşan bu birlik; Valilik, Belediye ve bu suyu kullananlardan oluşmuştur. Bad Füssing termal tesisleri Avrupa nın en büyüklerinden birisidir. Ayrıca bölgede bulunan, bazı otellerin içerisinde kaplıca ve termal su tedavisi ile ilgili birimler bulunmaktadır. Bazı oteller ise bu tür ihtiyaçlarını ve hizmetlerini otel dışında bulunan tedavi Bir kür merkezindeki büyük termal havuzların toplam alanı, m² ye kadar ulaşmaktadır. Bunlar yerel yönetimler tarafından yapılmıştır. Oteller ise özel sektörün kurduğu 29

30 tesislerdir. Bad Füssing tesisleri yaz-kış çalışmaktadır ve buraya gelen insanlar tedavi, dinlenme ve eğlenme ihtiyaçlarını burada gidermektedirler. kapanıp, açılan bir termal havuz ve etrafıyla Münih e hizmet etmektedir. Özel sektör tarafından kurulmuştur ve karlılığı yüksek bir tesis olarak kendisini göstermektedir. Ayrıca 60 C lik jeotermal su 3000 metre derinden üretilmektedir. Bu suyla Erding te 4000 ev ısıtılmaktadır. Bu iki tesiste de reenjeksiyon yoktur. Bad Füssing/Almanya Bu bölgeye yakın bulunan Bad Griesbach termal tesisleri golf turizmine entegre olmuş tesislerdir. Oteller ve kür merkezleri birbirine yer altından büyük galerilerle bağlanmıştır. Oraya araba, otobüs vb. ile gelen tedavi edilecek kişi hiç etrafla temas etmeden yağmurla, rüzgarla karşılaşmadan otellere ve kür merkezine ulaşmaktadır. Bütün oteller birbirine yer altından bağlanmıştır ve Bad Griesbach Tesisleri yeni kurulmuştur ve burada yılda 1 milyon geceleme yapıldığı öğrenilmiştir. Yaklaşık ziyaretçi sayısı yılda kişidir. Bir başka örnekte Münih yakınlarında bulunan Erding Termal tesisidir. Bu tesis daha çok rekreatif amaçlı, çatısı 30 Almanya da bulunan 200 den fazla kaplıca tesisi yani termal turizm tesislerinde direkt ve indirekt yaratılan ekonomik faaliyet yılda 30 Milyar $ civarındadır. Almanya daki Kür ve Tedavi Merkezlerinin sayısı 241 dir. Bu tesislerdeki geceleme sayısı 65 Milyon, toplam ziyaretçi sayısı ise 12 Milyon dur. İtalya nın Padova bölgesinde bulunan Abano termal de 130 tane otel bulunmaktadır. Otellerin çoğunda kendi içerisinde kaplıcaları, tedavi, çamur banyoları termal havuzları, inhalasyon birimleri, küvet birimleri bulunmaktadır. Abano Termal Turizm Şehrinde 1000 lt/s ye kadar reenjeksiyon yapılmayan jeotermal su üretilip, dağıtılmaktadır. Yine üretim ve dağıtım sistemini Valilik, Belediye ve Otelcilerden oluşan bir

31 birlik kar amaçsız olarak yapmaktadır ve 80 C deki jeotermal suyu 0,2 Euro/m³ e satmaktadır. Yine buraya yılda gelen turist sayısı ile birlikte bu bölgenin turizmde sağlamış olduğu gelir 4,5 Milyar $ civarında hesap edilmiştir. Abano Terme bir şehir özelliğindedir. Burada da yine tedavi birimleri, oteller, oteller içerisindeki kaplıcalar, konser salonları, ibadet yerleri, bir şehirde bulunması gereken her türlü alışveriş, eğlenme ve dinlenme birimleri ile Abano Terme bir termal şehri olmuştur ve oteller kendi büyüklüklerine göre ihtiyaçlarına göre arsa seçmişler ve o bölgeye yerleşmişlerdir. 200 ün üzerinde jeotermal kuyu açılmış ve burada yer alan jeotermal kuyular birbirine bir şebeke gibi bağlanarak kullanılmaktadır. Oteller bu termal su ile de ısınma yapmaktadırlar. Abano Terme ile Bad Füssing Termal Turizm Şehri Avrupa nın en büyüklerindendir ve bu termal şehirlere gelen konaklayan insanların en az %70 i kaplıca maksatlı olarak, tedavi amaçlı olarak gelmektedir. Bu tesisler yaz-kış doludur. Tedavi ve konaklama giderleri Türkiye ile kıyaslanamayacak kadar yüksektir. 4 yıldızlı bir otelin indirimli sadece konaklama bedeli 100 Euro nun üzerindedir. Dolayısıyla Türkiye de kurulacak olan Termal Turizm Tesisleri ile Avrupa dan gelecek tedavi maksatlı küristlerin ihtiyaçları rahatlıkla karşılanabilecek ve işletilebilecektir. Bunun için Türkiye de her türlü alt yapı (termal su, güzel tabiat, uygun iklim) bilgi birikimi, teknoloji, hizmet anlayışı mevcuttur. Termalizm Türkiye için bir şanstır yılı için hedeflediğimiz termal turizm ekonomik faaliyet tutarımız şu andaki Almanya nın termal turizm ekonomik faaliyet tutarına eşittir. 31

32 KURU BUZ VE CO 2 ÜRETİMİ JEOTERMAL ENTEGRE DEĞERLENDİRME ELEKTRİK ÜRETİMİ BINARY ÇEVRİMİ G T Hidrojen (H 2) E LEKTROLİZ LITHIUM BROMID ABSORBSİYONLU SOĞUTMA MAKİNASI ŞEHİR ISITMA/SOĞUTMA KONUT FAN-COİL SICAK SU KULLANIM YERLERİ EŞANJÖR DEPO KONDENSER EŞANJÖR DEBİ KONTROL VANASI ŞEBEKE SUYU EŞANJÖR TERMAL TESİSLER MİNERAL ELDESİ EŞANJÖR SERA Karbondioksit gübrelemesi (JEOTERMAL SUDAN) Y ATIM ~150 C JEOT ERMAL SU ÜRETİM KUYUSU ISITMA / SOĞUTMA 32 REENJEKSİYON KUYUSU BALIK YETİŞTİRİLMESİ Tasarım: Orhan MERTOĞLU Ekim 2012

33 33

JEOTERMAL ENERJİ ve KUŞADASI

JEOTERMAL ENERJİ ve KUŞADASI JEOTERMAL ENERJİ ve KUŞADASI JEOTERMAL ENERJİ ve KUŞADASI Jeotermal kaynak kısaca yer ısısı olup, yerkabuğunun çeşitli derinliklerinde birikmiş ısının oluşturduğu, kimyasallar içeren sıcak su, buhar ve

Detaylı

JEOTERMAL ENERJİ NEDİR?

JEOTERMAL ENERJİ NEDİR? JEOTERMAL ENERJİ NEDİR? Jeotermal kaynak kısaca yer ısısı olup, yerkabuğunun çeşitli derinliklerinde birikmiş ısının oluşturduğu, kimyasallar içeren sıcak su, buhar ve gazlardır. Jeotermal enerji ise jeotermal

Detaylı

TÜRKİYE DE JEOTERMAL UYGULAMALARDA SON DURUM VE 2013 YILI HEDEFLERİ

TÜRKİYE DE JEOTERMAL UYGULAMALARDA SON DURUM VE 2013 YILI HEDEFLERİ Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi TÜRKİYE 10. ENERJİ KONGRESİ TÜRKİYE DE JEOTERMAL UYGULAMALARDA SON DURUM VE 2013 YILI HEDEFLERİ Orhan MERTOĞLU, Murat MERTOĞLU, Nilgün BAKIR ORME JEOTERMAL A.Ş.,

Detaylı

Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi TÜRKİYE 10. ENERJİ KONGRESİ YENİLENEBİLİR ENERJİ VE JEOTERMAL KAYNAKLARMIZ

Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi TÜRKİYE 10. ENERJİ KONGRESİ YENİLENEBİLİR ENERJİ VE JEOTERMAL KAYNAKLARMIZ Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi TÜRKİYE 10. ENERJİ KONGRESİ YENİLENEBİLİR ENERJİ VE JEOTERMAL KAYNAKLARMIZ Hayrullah Dağıstan MTA Genel Müdürlüğü Enerji Dairesi 06520/ANKARA hayrullah@mta.gov.tr

Detaylı

SULTANHİSAR-AYDIN 260 ADA 1,2,3,4 PARSEL JEOTERMAL ENERJİ SANTRALİ İMAR PLANI AÇIKLAMA RAPORU

SULTANHİSAR-AYDIN 260 ADA 1,2,3,4 PARSEL JEOTERMAL ENERJİ SANTRALİ İMAR PLANI AÇIKLAMA RAPORU SULTANHİSAR-AYDIN 260 ADA 1,2,3,4 PARSEL JEOTERMAL ENERJİ SANTRALİ İMAR PLANI AÇIKLAMA RAPORU PLANLAMA ALANININ KONUMU: Planlama Alanı Türkiye'nin Batısında Ege Bölgesinde Aydın ili,sultanhisar ilçesi

Detaylı

Jeotermal Enerji ÖZET

Jeotermal Enerji ÖZET Jeotermal Enerji ÖZET Artan enerji ihtiyacı, fosil enerji kaynaklarının gün geçtikçe azalması ve bunların kullanımından kaynaklanan çevre sorunları nedeniyle jeotermal kaynakların aranması ve geliştirilmesine

Detaylı

Jeotermal Enerji ve Türkiye

Jeotermal Enerji ve Türkiye Jeotermal Enerji ve Türkiye Jeotermal Enerji Yatırımları Açısından Değerlendirme Adnan ŞAHİN asahin@mb.com.tr Elk. Y. Müh. Enerji Grup Başkanı Mayıs-2013 SUNUM İÇERİĞİ Jeotermal enerji hakkında genel bilgi,

Detaylı

TÜRKİYE JEOTERMAL KAYNAK ARAMALARI, KULLANIMI VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİNİN SAĞLANMASI

TÜRKİYE JEOTERMAL KAYNAK ARAMALARI, KULLANIMI VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİNİN SAĞLANMASI TÜRKİYE JEOTERMAL KAYNAK ARAMALARI, KULLANIMI VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİNİN SAĞLANMASI Hayrullah DAĞISTAN* GİRİŞ Jeotermal Enerji, yerli, yenilenebilir, çevre dostu, yerinde değerlendirilebilen yerel ekonomiye

Detaylı

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI ENERJİ Artan nüfus ile birlikte insanların rahat ve konforlu şartlarda yaşama arzuları enerji talebini sürekli olarak artırmaktadır. Artan enerji talebini, rezervleri sınırlı

Detaylı

ÖZEL EGE İLKÖĞRETİM OKULU BUHARKENT İZMİR

ÖZEL EGE İLKÖĞRETİM OKULU BUHARKENT İZMİR ÖZEL EGE İLKÖĞRETİM OKULU BUHARKENT İZMİR HAZIRLAYANLAR ÖĞRENCİLER: Ekinsu Kadiroğlu Ekin Madan Kardelen Kurt Ege Ayyıldız Baran Bil (6E) (6E) (6E) (6E) (6E) Zafer Talha Çimen (6E) DANIŞMAN ÖĞRETMEN: Özlem

Detaylı

Enervis H o ş g e l d i n i z Ekim 2015

Enervis H o ş g e l d i n i z Ekim 2015 Enervis H o ş g e l d i n i z Ekim 2015 Dünya Enerji Genel Görünümü Genel Görünüm Dünya Birincil Enerji Tüketimi 2013-2035 2013 2035F Doğalgaz %24 Nükleer %4 %7 Hidro %2 Yenilenebilir Petrol %33 Kömür

Detaylı

Türkiye de Jeotermal Enerji ve Potansiyeli

Türkiye de Jeotermal Enerji ve Potansiyeli Temiz Enerji Günleri İTÜ Elektrik Mühendisliği Kulübü 6-7 Mart 2013 Türkiye de Jeotermal Enerji ve Potansiyeli Abdurrahman SATMAN İTÜ Petrol ve Doğalgaz Mühendisliği Bölümü İTÜ Enerji Enstitüsü Konvansiyonel

Detaylı

Jeotermal Isıtma Sistemleri Yük Hesabı Yöntemleri

Jeotermal Isıtma Sistemleri Yük Hesabı Yöntemleri 93 TESKON / KLİ-018 MMO» bu makaledeki ifadelerden, fikirlerden, toplantıda çıkan sonuçlardan ve basım hatalanndan sorumlu değildir. Jeotermal Isıtma Sistemleri Yük Hesabı Yöntemleri ORHAN MERTOĞLU MURAT

Detaylı

Turizm sektörü, Türkiye için önemli bir gelir kaynağı oluşturmaktadır.

Turizm sektörü, Türkiye için önemli bir gelir kaynağı oluşturmaktadır. Turizm sektörü, Türkiye için önemli bir gelir kaynağı oluşturmaktadır. Milli Gelirin yaklaşık %5 i turizm sektöründen elde edilmektedir. (%1i termal turizimden) Turizm sektöründe son yıllarda yaşanan hızlı

Detaylı

Türkiye nin Elektrik Üretimi ve Tüketimi

Türkiye nin Elektrik Üretimi ve Tüketimi Türkiye nin Elektrik Üretimi ve Tüketimi -Çimento Sanayinde Enerji Geri Kazanımı Prof. Dr. İsmail Hakkı TAVMAN Dokuz Eylül Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Enerji Kaynakları Kullanışlarına Göre

Detaylı

JEOTERMAL ENERJĐ NEDĐR?

JEOTERMAL ENERJĐ NEDĐR? JEOTERMAL ENERJĐ NEDĐR? Jeotermal enerji kısaca yer ısısı olup, yerkabuğunun çeşitli derinliklerinde birikmiş ısının oluşturduğu, kimyasallar içeren sıcak su ve buhardır. Jeotermal enerji ise jeotermal

Detaylı

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI VE ÇEVRE MEVZUATI

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI VE ÇEVRE MEVZUATI YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI VE ÇEVRE MEVZUATI Dr. Gülnur GENÇLER ABEŞ Çevre Yönetimi ve Denetimi Şube Müdürü Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü 06/02/2016 YENİLENEBİLİR ENERJİ NEDİR? Sürekli devam eden

Detaylı

Orhan Mertoğlu ORME JEOTERMAL A.Ş.

Orhan Mertoğlu ORME JEOTERMAL A.Ş. TÜRKĐYE DEKĐ JEOTERMAL ENERJĐ UYGULAMALARININ ÇOK YÖNLÜ ÖNEMĐ VE DÜNYADAKĐ YERĐ Orhan Mertoğlu ORME JEOTERMAL A.Ş. GĐRĐŞ Mevcut jeotermal kuyu ve kaynaklarımıza göre kesin ispatlanmış jeotermal potansiyeli

Detaylı

TÜRKİYE KÖMÜR İŞLETMELERİ KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ PAZARLAMA SATIŞ DAİRE BAŞKANLIĞI 2006; EYLÜL ANKARA. Mustafa AKTAŞ

TÜRKİYE KÖMÜR İŞLETMELERİ KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ PAZARLAMA SATIŞ DAİRE BAŞKANLIĞI 2006; EYLÜL ANKARA. Mustafa AKTAŞ TÜRKİYE KÖMÜR İŞLETMELERİ KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 2006; EYLÜL ANKARA Mustafa AKTAŞ DÜNYA BİLİNEN FOSİL REZERVLERİN ÖMRÜ (R/Ü,YIL) 2005 SONU 250 227 Y I L 200 150 100 50 0 136 65,1 40,6 14 16 PETROL DOĞALGAZ

Detaylı

JEOTERMAL ENERJİ 2010282055 KÜBRA İNCEEFE

JEOTERMAL ENERJİ 2010282055 KÜBRA İNCEEFE JEOTERMAL ENERJİ 2010282055 KÜBRA İNCEEFE JEOTERMAL ENERJİ NEDİR? Jeotermal yerkabuğunun çeşitli derinliklerinde birikmiş ısının oluşturduğu, kimyasallar içeren sıcak su, buhar ve gazlardır. Jeotermal

Detaylı

Türkiye de Jeotermal Enerjinin Bugünü ve Geleceği Paneli

Türkiye de Jeotermal Enerjinin Bugünü ve Geleceği Paneli Türkiye de Jeotermal Enerjinin Bugünü ve Geleceği Paneli Panelistler: Abdurrahman Satman (İstanbul Teknik Üniversitesi) Gürşat Kale (İncirliova Belediye Başkanı) Ali Kındap (Zorlu Enerji) Mehmet Şişman

Detaylı

GİRİŞ: ÖZET: JEOTERMAL ENERJİ NEDİR?

GİRİŞ: ÖZET: JEOTERMAL ENERJİ NEDİR? GİRİŞ: İstanbul da düzenlenen 9. Enerji Kongresi katılımcıları, Türkiye nin yabancı enerji kaynaklarına olan bağımlılığını azaltıp, kendi kaynaklarını daha iyi kullanmaya çalışması gerektiğini söylediler.

Detaylı

Ülkemizde Jeotermal Enerji Uygulamalarında Jeoloji Mühendislerince Yapılan Çalışmalar

Ülkemizde Jeotermal Enerji Uygulamalarında Jeoloji Mühendislerince Yapılan Çalışmalar Ülkemizde Jeotermal Enerji Uygulamalarında Jeoloji Mühendislerince Yapılan Çalışmalar Kemal AKPINAR İller Bankası Makina ve Sondaj Dairesi Başkanı 88 JEOTERMAL ENERJİNİN HER SAFHASINDA JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ

Detaylı

Yenilebilir Enerji Kaynağı Olarak Rüzgar Enerjisi

Yenilebilir Enerji Kaynağı Olarak Rüzgar Enerjisi Yenilebilir Enerji Kaynağı Olarak Rüzgar Enerjisi İbrahim M. Yağlı* Enerji üretiminde Rüzgar Enerjisinin Üstünlükleri Rüzgar enerjisinin, diğer enerji üretim alanlarına göre, önemli üstünlükleri bulunmaktadır:

Detaylı

KÖMÜRÜN ENERJİDEKİ YERİ

KÖMÜRÜN ENERJİDEKİ YERİ KÖMÜRÜN ENERJİDEKİ YERİ Prof. Dr. Güven ÖNAL Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı 1 Sunumun Ana Konuları Dünya da Kömür ve Enerji Türkiye nin Kömür Rezervleri ve Üretimi Türkiye nin Enerji Durumu Yerli

Detaylı

JEOTERMAL ENERJİYE İLİŞKİN YASAL DÜZENLEME ve DESTEKLER

JEOTERMAL ENERJİYE İLİŞKİN YASAL DÜZENLEME ve DESTEKLER JEOTERMAL ENERJİYE İLİŞKİN YASAL DÜZENLEME ve DESTEKLER S a f f e t D u r a k Enerji Uzmanı Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Haziran 2011 ICCI Bu sunumda; Türkiye de ve Dünya da jeotermal enerjinin son

Detaylı

TEMİZ ENERJİ TEKNOLOJİLERİ KURSU. Harran Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makina Mühendisliği Bölümü Osmanbey Kampüsü, Şanlıurfa

TEMİZ ENERJİ TEKNOLOJİLERİ KURSU. Harran Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makina Mühendisliği Bölümü Osmanbey Kampüsü, Şanlıurfa TEMİZ ENERJİ TEKNOLOJİLERİ KURSU Prof. Dr. Hüsamettin BULUT Harran Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makina Mühendisliği Bölümü Osmanbey Kampüsü, Şanlıurfa KISA ÖZGEÇMİŞ Doç. Dr. Hüsamettin BULUT EĞİTİM

Detaylı

JEOTERMAL BÖLGESEL ISITMA SİSTEMLERİ; SARAYKÖY BÖLGESEL ISITMA SİSTEMİ

JEOTERMAL BÖLGESEL ISITMA SİSTEMLERİ; SARAYKÖY BÖLGESEL ISITMA SİSTEMİ _ 949 JEOTERMAL BÖLGESEL ISITMA SİSTEMLERİ; SARAYKÖY BÖLGESEL ISITMA SİSTEMİ Halil ÇETİN Habib GÜRBÜZ Mustafa ACAR ÖZET Dünyamızın ve ülkemizin, birincil enerji kaynak rezervlerinin kısıtlı olması, yakıt

Detaylı

Yakın n Gelecekte Enerji

Yakın n Gelecekte Enerji Yakın n Gelecekte Enerji Doç.Dr.Mustafa TIRIS Enerji Enstitüsü Müdürü Akademik Forum 15 Ocak 2005 Kalyon Otel, İstanbul 1 Doç.Dr.Mustafa TIRIS 1965 Yılı nda İzmir de doğdu. 1987 Yılı nda İTÜ den Petrol

Detaylı

KÜRESELLEŞEN DÜNYA GERÇEKLERİ TÜRKİYE NİN ENERJİ GÖRÜNÜMÜ VE TEMİZ TEKNOLOJİLER

KÜRESELLEŞEN DÜNYA GERÇEKLERİ TÜRKİYE NİN ENERJİ GÖRÜNÜMÜ VE TEMİZ TEKNOLOJİLER KÜRESELLEŞEN DÜNYA GERÇEKLERİ TÜRKİYE NİN ENERJİ GÖRÜNÜMÜ VE TEMİZ TEKNOLOJİLER Prof.Dr. Hasancan OKUTAN İTÜ Kimya Mühendisliği Bölümü okutan@itu.edu.tr 18 Haziran 2014 İTÜDER SOMA dan Sonra: Türkiye de

Detaylı

KÜRESEL ISINMA ve ENERJİ POLİTİKALARI. Özgür Gürbüz Yeşiller Enerji Çalışma Grubu 8 Ekim 2006 - İstanbul

KÜRESEL ISINMA ve ENERJİ POLİTİKALARI. Özgür Gürbüz Yeşiller Enerji Çalışma Grubu 8 Ekim 2006 - İstanbul KÜRESEL ISINMA ve ENERJİ POLİTİKALARI Özgür Gürbüz Yeşiller Enerji Çalışma Grubu 8 Ekim 2006 - İstanbul Sera gazları ve kaynakları Kyoto Protokolü tarafından belirtilen 6 sera gazı: Karbon dioksit (CO

Detaylı

DENİZLİ İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

DENİZLİ İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI DENİZLİ İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI Denizli ili gerek sanayi (tekstil, iplik, dokuma, tuğla-kiremit ve mermer vb.) ve ekonomi gerek turizm açısından Batı Anadolu Bölgesinin önemli illerinden biridir

Detaylı

Türkiye nin Enerji Teknolojileri Vizyonu

Türkiye nin Enerji Teknolojileri Vizyonu Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu 26. Toplantısı Türkiye nin Enerji Teknolojileri Vizyonu Prof. Dr. Yücel ALTUNBAŞAK Başkanı Enerji İhtiyacımız Katlanarak Artıyor Enerji ihtiyacımız ABD, Çin ve Hindistan

Detaylı

RÜZGAR ENERJĐSĐ. Erdinç TEZCAN FNSS

RÜZGAR ENERJĐSĐ. Erdinç TEZCAN FNSS RÜZGAR ENERJĐSĐ Erdinç TEZCAN FNSS Günümüzün ve geleceğimizin ekmek kadar su kadar önemli bir gereği; enerji. Son yıllarda artan dünya nüfusu, modern hayatın getirdiği yenilikler, teknolojinin gelişimi

Detaylı

Kurulu Kapasite (MW) Denizli, Kızıldere 15,00 82.500.000 Faaliyette

Kurulu Kapasite (MW) Denizli, Kızıldere 15,00 82.500.000 Faaliyette TÜRKİYE DE JEOTERMAL KAYNAKLI ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİM TESİSİ KURULMASI 1. Türkiye de Jeotermal Potansiyel Türkiye jeotermal potansiyel açısından Avrupa da birinci, Dünyada ise yedinci sırada yer almaktadır.

Detaylı

JEOTERMAL MERKEZİ ISITMA VE JEOTERMAL ELEKTRİK SANTRALLERİ YATIRIMLARININ TEŞVİK İHTİYACININ İNCELENMESİ Orhan MERTOĞLU, Nilgün BAŞARIR

JEOTERMAL MERKEZİ ISITMA VE JEOTERMAL ELEKTRİK SANTRALLERİ YATIRIMLARININ TEŞVİK İHTİYACININ İNCELENMESİ Orhan MERTOĞLU, Nilgün BAŞARIR JEOTERMAL MERKEZİ ISITMA VE JEOTERMAL ELEKTRİK SANTRALLERİ YATIRIMLARININ TEŞVİK İHTİYACININ İNCELENMESİ Orhan MERTOĞLU, Nilgün BAŞARIR KONUŞMACI - (F) Prof. ORHAN MERTOĞLU And sokak 8/2, Çankaya/Ankara

Detaylı

İstanbul Bilgi Üniversitesi Enerji Sistemleri Mühendisliği. Çevreye Duyarlı Sürdürülebilir ve Yenilenebilir Enerji Üretimi ve Kullanımı

İstanbul Bilgi Üniversitesi Enerji Sistemleri Mühendisliği. Çevreye Duyarlı Sürdürülebilir ve Yenilenebilir Enerji Üretimi ve Kullanımı İstanbul Bilgi Üniversitesi Enerji Sistemleri Mühendisliği Çevreye Duyarlı Sürdürülebilir ve Yenilenebilir Enerji Üretimi ve Kullanımı Günlük Hayatımızda Enerji Tüketimi Fosil Yakıtlar Kömür Petrol Doğalgaz

Detaylı

NÜKLEER ENERJİ. Dr. Abdullah ZARARSIZ TMMOB-Fizik Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı

NÜKLEER ENERJİ. Dr. Abdullah ZARARSIZ TMMOB-Fizik Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı NÜKLEER ENERJİ Dr. Abdullah ZARARSIZ TMMOB-Fizik Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Dünyada Elektrik Enerjisi Üretimi (2005) Biyomas ve atık: %1,3 Nükleer: %16,5 Kömür: %38,8 Diğer yenilenebilir:

Detaylı

ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI. ÖMÜRHAN A. SOYSAL ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSİ

ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI. ÖMÜRHAN A. SOYSAL ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSİ ÖMÜRHAN A. SOYSAL ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSİ omurhan.soysal@emo.org.tr İÇEF KAYSERİ İLİ ENERJİ FORUMU 5 MAYIS 2007 ALTERNATİF: Seçenek (Türk Dil Kurumu Sözlüğü) Bir durumun veya cismin olabilecek diğer

Detaylı

GÜRMAT GERMENCİK JEOTERMAL ENERJİ SANTRAL PROJELERİ

GÜRMAT GERMENCİK JEOTERMAL ENERJİ SANTRAL PROJELERİ GÜRMAT GERMENCİK JEOTERMAL ENERJİ SANTRAL PROJELERİ ŞİRKET PROFİLİ GÜRİŞ İNŞAAT VE MÜHENDİSLİK A.Ş. 1958 yılında kurulmuş ve kurulduğu tarihten bu yana yurtiçi ve yurtdışında birçok alanda hizmet vermektedir.

Detaylı

Dünyada Enerji Görünümü

Dünyada Enerji Görünümü 09 Nisan 2014 Çarşamba Dünyada Enerji Görünümü Dünyada, artan gelir ve nüfus artışına paralel olarak birincil enerji talebindeki yükseliş hız kazanmaktadır. Nüfus artışının özellikle OECD Dışı ülkelerden

Detaylı

Enerji Kaynakları ENERJİ 1) YENİLENEMEZ ENERJİ KAYNAKLARI 2) YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI

Enerji Kaynakları ENERJİ 1) YENİLENEMEZ ENERJİ KAYNAKLARI 2) YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI ENERJİ Enerji, iş yapabilme kabiliyetidir. Bir sistemin enerjisi, o sistemin yapabileceği azami iştir Enerji Kaynakları 1) YENİLENEMEZ ENERJİ KAYNAKLARI 2) YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI YENİLENEMEZ ENERJİ

Detaylı

GDF SUEZ de Su Ayak İzi ve Su Risklerinin Yönetimi. Peter Spalding: HSE Manager, GDF SUEZ Energy International April 2015

GDF SUEZ de Su Ayak İzi ve Su Risklerinin Yönetimi. Peter Spalding: HSE Manager, GDF SUEZ Energy International April 2015 GDF SUEZ de Su Ayak İzi ve Su Risklerinin Yönetimi Peter Spalding: HSE Manager, GDF SUEZ Energy International April 2015 GDF SUEZ Önemli Rakamlar 2013 de 81,3 milyar gelir 147,400 dünyada çalışan sayısı

Detaylı

KÜRESELLEŞEN DÜNYA GERÇEKLERİ TÜRKİYE NİN ENERJİ GÖRÜNÜMÜ VE TEMİZ TEKNOLOJİLER

KÜRESELLEŞEN DÜNYA GERÇEKLERİ TÜRKİYE NİN ENERJİ GÖRÜNÜMÜ VE TEMİZ TEKNOLOJİLER KÜRESELLEŞEN DÜNYA GERÇEKLERİ TÜRKİYE NİN ENERJİ GÖRÜNÜMÜ VE TEMİZ TEKNOLOJİLER Prof.Dr. Hasancan OKUTAN İTÜ Kimya Mühendisliği Bölümü okutan@itu.edu.tr 24 Ekim 2014 29. Mühendislik Dekanları Konseyi Toplantısı

Detaylı

BİYOKÜTLE ENERJİ SANTRALİ BİOKAREN ENERJİ

BİYOKÜTLE ENERJİ SANTRALİ BİOKAREN ENERJİ BİYOKÜTLE ENERJİ SANTRALİ BİOKAREN ENERJİ BİYOKÜTLE SEKTÖRÜ Türkiye birincil enerji tüketimi 2012 yılında 121 milyon TEP e ulaşmış ve bu rakamın yüzde 82 si ithalat yoluyla karşılanmıştır. Bununla birlikte,

Detaylı

KONYA ĐLĐ JEOTERMAL ENERJĐ POTANSĐYELĐ

KONYA ĐLĐ JEOTERMAL ENERJĐ POTANSĐYELĐ Konya İl Koordinasyon Kurulu 26-27 Kasım 2011 KONYA ĐLĐ JEOTERMAL ENERJĐ POTANSĐYELĐ Yrd.Doç.Dr.Güler GÖÇMEZ. Selçuk Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi. gulergocmez@selcuk.edu.tr 1.GĐRĐŞ Jeotermal

Detaylı

ENERJİ. KÜTAHYA www.zafer.org.tr

ENERJİ. KÜTAHYA www.zafer.org.tr ENERJİ 2011 yılı sonu itibarıyla dünyadaki toplam enerji kaynak tüketimi 12.274,6 milyon ton eşdeğeri olarak gerçekleşmiştir. 2011 yılı itibarıyla dünyada enerji tüketiminde en yüksek pay %33,1 ile petrol,

Detaylı

ENERJİ KAYNAKLARI ve TÜRKİYE DİYARBAKIR TİCARET VE SANAYİ ODASI

ENERJİ KAYNAKLARI ve TÜRKİYE DİYARBAKIR TİCARET VE SANAYİ ODASI ENERJİ KAYNAKLARI ve TÜRKİYE DİYARBAKIR TİCARET VE SANAYİ ODASI ENERJİ KAYNAKLARI ve TÜRKİYE Türkiye önümüzdeki yıllarda artan oranda enerji ihtiyacı daha da hissedecektir. Çünkü,ekonomik kriz dönemleri

Detaylı

SİVAS İLİNİN JEOTERMAL. Fikret KAÇAROĞLU, Tülay EKEMEN Cumhuriyet Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, 58140 SİVAS

SİVAS İLİNİN JEOTERMAL. Fikret KAÇAROĞLU, Tülay EKEMEN Cumhuriyet Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, 58140 SİVAS SİVAS İLİNİN JEOTERMAL SULARI Fikret KAÇAROĞLU, Tülay EKEMEN Cumhuriyet Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, 58140 SİVAS JEOTERMAL ENERJİ Jeotermal Enerji, yerkabuğunun çeşitli

Detaylı

Jeotermal Enerjinin Tanımı:

Jeotermal Enerjinin Tanımı: JEOTERMAL NEDİR? Jeotermal kaynak yerin derinliklerindeki kayaçlar içinde birikmiş olan ısı enerjisinin akışkanlarca taşınarak rezervuarlarda depolanması ile oluşmuş sıcaksu, buhar ve kuru buhardır. Jeotermal

Detaylı

Doç. Dr. Mehmet Azmi AKTACİR HARRAN ÜNİVERSİTESİ GAP-YENEV MERKEZİ OSMANBEY KAMPÜSÜ ŞANLIURFA. Yenilenebilir Enerji Kaynakları

Doç. Dr. Mehmet Azmi AKTACİR HARRAN ÜNİVERSİTESİ GAP-YENEV MERKEZİ OSMANBEY KAMPÜSÜ ŞANLIURFA. Yenilenebilir Enerji Kaynakları Doç. Dr. Mehmet Azmi AKTACİR HARRAN ÜNİVERSİTESİ GAP-YENEV MERKEZİ OSMANBEY KAMPÜSÜ ŞANLIURFA 2018 Yenilenebilir Enerji Kaynakları SUNU İÇERİĞİ 1-DÜNYADA ENERJİ KAYNAK KULLANIMI 2-TÜRKİYEDE ENERJİ KAYNAK

Detaylı

JEOTERMAL ELEKTRİK SANTRALLERİNDE ENERJİ VE EKSERJİ VERİMLİLİKLERİ

JEOTERMAL ELEKTRİK SANTRALLERİNDE ENERJİ VE EKSERJİ VERİMLİLİKLERİ JEOTERMAL ELEKTRİK SANTRALLERİNDE ENERJİ VE EKSERJİ VERİMLİLİKLERİ Dr. Nurdan YILDIRIM ÖZCAN Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü Yaşar Üniversitesi III. Enerji Verimliliği Günleri, Yasar Üniversitesi,

Detaylı

TMMOB JEOTERMAL KONGRE PROGRAMI

TMMOB JEOTERMAL KONGRE PROGRAMI TMMOB JEOTERMAL KONGRE PROGRAMI 21 KASIM 2007 ÇARŞAMBA 09:00-10:00 KAYIT 10:00-10:45 AÇILIŞ 10:45-11:00 ARA I.OTURUM 11:00-11:20 Yenilenebilir Enerji ve Jeotermal Kaynaklarımız Hayrullah Dağıstan-Enerji

Detaylı

Dr. Rüstem KELEŞ SASKİ Genel Müdürü ADASU Enerji AŞ. YK Başkanı

Dr. Rüstem KELEŞ SASKİ Genel Müdürü ADASU Enerji AŞ. YK Başkanı Dr. Rüstem KELEŞ SASKİ Genel Müdürü ADASU Enerji AŞ. YK Başkanı Konunun önemi Belediyelerin enerji kaynakları; Hidrolik Bio kütle Bu kaynaklardan belediyeler nasıl yararlanabilir, Yenilenebilir enerji

Detaylı

Ülkemizde Elektrik Enerjisi:

Ülkemizde Elektrik Enerjisi: Karadeniz Teknik Üniversitesi Elektrik-Elektronik-Bilgisayar Bilim Kolu Eğitim Seminerleri Dizisi 6 Mart 8 Mayıs 22 Destekleyen Kuruluşlar: Karadeniz Teknik Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği

Detaylı

Balıkesir üniversitesi yerleşkesinin hisarköy jeotermal kaynaklarından ısıtılmasının ekonomiye katkısının araştırılması

Balıkesir üniversitesi yerleşkesinin hisarköy jeotermal kaynaklarından ısıtılmasının ekonomiye katkısının araştırılması BAÜ FBE Dergisi Cilt:12, Sayı:1, 46-56 Temmuz 2010 Balıkesir üniversitesi yerleşkesinin hisarköy jeotermal kaynaklarından ısıtılmasının ekonomiye katkısının araştırılması Kadir YAŞAR * Balıkesir Üniversitesi,

Detaylı

JEOTERMAL SU KAYNAKLARININ KORUNMASI:AFYON ÖRNEĞĠ

JEOTERMAL SU KAYNAKLARININ KORUNMASI:AFYON ÖRNEĞĠ JEOTERMAL SU KAYNAKLARININ KORUNMASI:AFYON ÖRNEĞĠ Dr. Yusuf ULUTÜRK Afyon Jeotermal Tesisleri Elektrik Üretim AŞ. Genel Müdür e-posta: yusufuluturk@afjet.com.tr Jeotermal Enerji Nedir?. (Suyun Sıcak Hali)

Detaylı

ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI

ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI KONULAR 1-Güneş Enerjisi i 2-Rüzgar Enerjisi 4-Jeotermal Enerji 3-Hidrolik Enerji 4-Biyokütle Enerjisi 5-Biyogaz Enerjisi 6-Biyodizel Enerjisi 7-Deniz Kökenli Enerji 8-Hidrojen

Detaylı

ENERJİ VERİMLİLİĞİ (ENVER) GÖSTERGELERİ VE SANAYİDE ENVER POLİTİKALARI

ENERJİ VERİMLİLİĞİ (ENVER) GÖSTERGELERİ VE SANAYİDE ENVER POLİTİKALARI ENERJİ VERİMLİLİĞİ (ENVER) GÖSTERGELERİ VE SANAYİDE ENVER POLİTİKALARI Erdal ÇALIKOĞLU Sanayide Enerji Verimliliği Şube Müdürü V. Neden Enerji Verimliliği? Fosil kaynaklar görünür gelecekte tükenecek.

Detaylı

TÜRKİYE NİN JEOTERMAL ENERJİ POTANSİYELİ

TÜRKİYE NİN JEOTERMAL ENERJİ POTANSİYELİ 21 TÜRKİYE NİN JEOTERMAL ENERJİ POTANSİYELİ Sinan ARSLAN Mustafa DARICI Çetin KARAHAN ÖZET Türkiye zengin jeotermal kaynaklara sahip olup, potansiyel olarak dünyanın 7. ülkesi konumundadır. Ülkemizde jeotermal

Detaylı

Türkiye de Elektrik Enerjisi Üretimi ve Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Mevcut Durumu

Türkiye de Elektrik Enerjisi Üretimi ve Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Mevcut Durumu Türkiye de Elektrik Enerjisi Üretimi ve Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Mevcut Durumu Türkiye de Elektrik Enerjisi Üretimi Türkiye Elektrik Enerjisi Üretimi üretimdeki paylarına göre sırasıyla doğalgaz,

Detaylı

İÇİNDEKİLER TABLO VE ŞEKİLLER...

İÇİNDEKİLER TABLO VE ŞEKİLLER... İÇİNDEKİLER TABLO VE ŞEKİLLER...4 1.Yönetici Özeti... 11 2.Giriş... 12 3.Sektörel Analiz... 13 3.1 Birincil Enerji Kaynaklarına Bakış...13 3.1.1 Kömür... 13 3.1.1.1 Dünya da Kömür... 14 3.1.1.1.1 Dünya

Detaylı

Konya Sanayi Odası. Ocak 2013. Enis Behar Form Temiz Enerji enis.behar@formgroup.com twitter/enisbehar

Konya Sanayi Odası. Ocak 2013. Enis Behar Form Temiz Enerji enis.behar@formgroup.com twitter/enisbehar Konya Sanayi Odası Ocak 2013 Enis Behar Form Temiz Enerji enis.behar@formgroup.com twitter/enisbehar FORM TEMİZ ENERJİ FORM ŞİRKETLER GRUBU 6 farklı şirketten oluşmaktadır; İklimlendirme Cihazları Satışı

Detaylı

Arsa Dikili, İzmir, TÜRKİYE

Arsa Dikili, İzmir, TÜRKİYE Arsa Dikili, İzmir, TÜRKİYE 592 Dönüm Termal Arazi (aralarından asfaltlı yol geçen iki parça 514 ve 77 Dönüm) Konut ve Termal Turizm İmarlı (Bakanlık onaylı 1/100.000 lik plan) Yasal Bilgiler, Teşvikler

Detaylı

GÖNEN BİYOGAZ TESİSİ

GÖNEN BİYOGAZ TESİSİ GÖNEN BİYOGAZ TESİSİ Ülkemizde, gıda ve elektrik enerjisi ihtiyacı, ekonomik gelişme ve nüfus artışı gibi nedenlerden dolayı hızla artmaktadır. Gıda miktarlarında, artan talebin karşılanamaması sonucunda

Detaylı

ELEKTRİK ve PLANLAMA 21. YÜZYILDA PLANLAMAYI DÜŞÜNMEK. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Cengiz GÖLTAŞ 14 Mayıs 2011

ELEKTRİK ve PLANLAMA 21. YÜZYILDA PLANLAMAYI DÜŞÜNMEK. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Cengiz GÖLTAŞ 14 Mayıs 2011 ELEKTRİK ve PLANLAMA 21. YÜZYILDA PLANLAMAYI DÜŞÜNMEK Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Cengiz GÖLTAŞ 14 Mayıs 2011 TÜRKİYE DE ELEKTRİK ENERJİSİ KURULU GÜCÜ (Nisan 2011) TERMİK - İTHAL KÖMÜR

Detaylı

Yenilenebilir Enerji Kaynakları

Yenilenebilir Enerji Kaynakları Yenilenebilir Enerji Kaynakları Türkiye Enerji Fırsatları Enerji Kaynakları Genel Görünümü Enerji Kaynaklarına Göre Maliyet Ve Fırsatları Enerji Sektöründeki Büyük Oyuncuların Yeri Türkiye de Enerji Sektörü

Detaylı

JEOTERMAL ENERJĐ ALTERNATĐF MĐ? Saffet DURAK Maden Mühendisi

JEOTERMAL ENERJĐ ALTERNATĐF MĐ? Saffet DURAK Maden Mühendisi JEOTERMAL ENERJĐ ALTERNATĐF MĐ? Saffet DURAK Maden Mühendisi Son zamanlarda siyasiler, ülkemizin çok yakın bir gelecekte enerji sıkıntısıyla karşı karşıya kalacağım her fırsatta vurguluyorlar. Bunun temel

Detaylı

AFYONKARAHİSAR İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

AFYONKARAHİSAR İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI AFYONKARAHİSAR İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI Afyon ili sahip olduğu jeolojik yapı gereği çeşitli maden yatakları oluşumu için uygun bir ortam sunmaktadır. Bu nedenle hem maden rezervleri, hem de maden

Detaylı

Jeotermal Enerjiden Elektrik Enerjisi Üretimi

Jeotermal Enerjiden Elektrik Enerjisi Üretimi Jeotermal Enerjiden Elektrik Enerjisi Üretimi Ali R za VEREL EMO Denizli ube Enerji Komisyonu Üyesi ELTA Elektrik Üretim Ltd. ti. / Denizli Ege Bölgesi Enerji Forumu 1. Giri ekil 1. Jeotermal saha Bilindi

Detaylı

Jeotermal Enerjisinin Çevresel Etkileri

Jeotermal Enerjisinin Çevresel Etkileri Jeotermal Enerjisinin Çevresel Etkileri Belirli jeotermal alanlarda atılan jeotermal atık sulardaki kirleticilerin konsantrasyonları İstenmeyen ses olarak tariflenen gürültü, inceleme sondajlarında, inşa

Detaylı

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARIMIZ VE ELEKTRİK ÜRETİMİ. Prof. Dr. Zafer DEMİR --

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARIMIZ VE ELEKTRİK ÜRETİMİ. Prof. Dr. Zafer DEMİR -- YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARIMIZ VE ELEKTRİK ÜRETİMİ Prof. Dr. Zafer DEMİR -- zaferdemir@anadolu.edu.tr Konu Başlıkları 2 Yenilenebilir Enerji Türkiye de Politikası Türkiye de Yenilenebilir Enerji Teşvikleri

Detaylı

TERMİK SANTRALLERDEKİ ATIK ENERJİNİN KULLANILABİLİRLİĞİ: ÇAN ONSEKİZ MART TERMİK SANTRALİ. Celal KAMACI. Dr. Zeki KARACA.

TERMİK SANTRALLERDEKİ ATIK ENERJİNİN KULLANILABİLİRLİĞİ: ÇAN ONSEKİZ MART TERMİK SANTRALİ. Celal KAMACI. Dr. Zeki KARACA. 111 Dergisi 3 TERMİK SANTRALLERDEKİ ATIK ENERJİNİN KULLANILABİLİRLİĞİ: ÇAN ONSEKİZ MART TERMİK SANTRALİ Celal KAMACI Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çan Meslek Yüksekokulu celal@comu.edu.tr Dr. Zeki

Detaylı

TÜRKİYE JEOLOJİSİNİN SUNDUĞU ZENGİNLİK:JEOTERMAL KAYNAKLARIMIZ..

TÜRKİYE JEOLOJİSİNİN SUNDUĞU ZENGİNLİK:JEOTERMAL KAYNAKLARIMIZ.. TÜRKİYE JEOLOJİSİNİN SUNDUĞU ZENGİNLİK:JEOTERMAL KAYNAKLARIMIZ.. Jeotermal, kelime anlamı olarak yer ısısı anlamına gelmektedir. Jeotermal kaynak ise Jeolojik yapıya bağlı olarak yerkabuğunun ulaşılabilir

Detaylı

Hidroelektrik Enerji. Enerji Kaynakları

Hidroelektrik Enerji. Enerji Kaynakları Hidroelektrik Enerji Enerji Kaynakları Türkiye de kişi başına yıllık elektrik tüketimi 3.060 kwh düzeylerinde olup, bu miktar kalkınmış ve kalkınmakta olan ülkeler ortalamasının çok altındadır. Ülkemizin

Detaylı

KENTİMİZİN ULUSAL VE YENİLENEBİLEN ENERJİ KAYNAKLARINDAN YARARLANMA OLANAKLARI VE GELECEĞİ. Prof. Dr. M. Eran NAKOMAN eran.nakoman@deu.edu.

KENTİMİZİN ULUSAL VE YENİLENEBİLEN ENERJİ KAYNAKLARINDAN YARARLANMA OLANAKLARI VE GELECEĞİ. Prof. Dr. M. Eran NAKOMAN eran.nakoman@deu.edu. 205 KENTİMİZİN ULUSAL VE YENİLENEBİLEN ENERJİ KAYNAKLARINDAN YARARLANMA OLANAKLARI VE GELECEĞİ Prof. Dr. M. Eran NAKOMAN eran.nakoman@deu.edu.tr 1.GİRİŞ Bu çalışmada Türkiye'nin genel enerji durumundan

Detaylı

Mustafa BARAN Ankara Sanayi Odası Genel Sekreter Yardımcısı

Mustafa BARAN Ankara Sanayi Odası Genel Sekreter Yardımcısı Mustafa BARAN Ankara Sanayi Odası Genel Sekreter Yardımcısı Enerji verimliliği / Sanayide enerji verimliliği Türkiye de enerji yoğunluğu Enerji tüketim verileri Türkiye de enerji verimliliği projeleri

Detaylı

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELEDE DÖNGÜSEL EKONOMİ YENİLENEBİLİR ENERJİNİN ÖNEMİ. Dr. Belma SOYDAŞ SÖZER Biyokütle Enerjisi Grubu Koordinatörü

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELEDE DÖNGÜSEL EKONOMİ YENİLENEBİLİR ENERJİNİN ÖNEMİ. Dr. Belma SOYDAŞ SÖZER Biyokütle Enerjisi Grubu Koordinatörü İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELEDE DÖNGÜSEL EKONOMİ YENİLENEBİLİR ENERJİNİN ÖNEMİ Dr. Belma SOYDAŞ SÖZER Biyokütle Enerjisi Grubu Koordinatörü (bssozer@yegm.gov.tr) Döngüsel Ekonomi Kongresi, 5-6 Ekim 2017,

Detaylı

ENERJİ VERİMLİLİĞİ MÜCAHİT COŞKUN

ENERJİ VERİMLİLİĞİ MÜCAHİT COŞKUN ENERJİ VERİMLİLİĞİ MÜCAHİT COŞKUN 16360019 1 İÇİNDEKİLER Enerji Yoğunluğu 1. Mal Üretiminde Enerji Yoğunluğu 2. Ülkelerin Enerji Yoğunluğu Enerji Verimliliği Türkiye de Enerji Verimliliği Çalışmaları 2

Detaylı

Dünyada Enerji Görünümü

Dünyada Enerji Görünümü 22 Ocak 2015 Dünyada Enerji Görünümü Gelir ve nüfus artışına paralel olarak dünyada birincil enerji talebi hız kazanmaktadır. Özellikle OECD dışı ülkelerdeki artan nüfusun yanı sıra, bu ülkelerde kentleşme

Detaylı

Türkiyede ziyaret edebileceğiniz birçok kaplıcanın özellik ve iletişim bilgileri...

Türkiyede ziyaret edebileceğiniz birçok kaplıcanın özellik ve iletişim bilgileri... Kaplıca Rehberi Türkiyede ziyaret edebileceğiniz birçok kaplıcanın özellik ve iletişim bilgileri... BURSA-Çekirge Su sıcaklığı: 31 C ve 46 C arasında değişir. Tedavi edilen hastalıklar: Romatizma, karaciğer,

Detaylı

JEOTERMAL KAYNAKLARMIZ ve MARMARA BÖLGESİNİN JEOTERMAL ENERJİ POTANSİYELİ

JEOTERMAL KAYNAKLARMIZ ve MARMARA BÖLGESİNİN JEOTERMAL ENERJİ POTANSİYELİ ÖZET JEOTERMAL KAYNAKLARMIZ ve MARMARA BÖLGESİNİN JEOTERMAL ENERJİ POTANSİYELİ Hayrullah Dağıstan, MTA Genel Müdürlüğü Enerji Dairesi 06520 ANKARA hayrullah@mta.gov.tr Günümüzde, pek çok ülkede sürdürülebilir

Detaylı

TÜRKİYE NİN RÜZGAR ENERJİSİ POLİTİKASI ZEYNEP GÜNAYDIN ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI ENERJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

TÜRKİYE NİN RÜZGAR ENERJİSİ POLİTİKASI ZEYNEP GÜNAYDIN ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI ENERJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE NİN RÜZGAR ENERJİSİ POLİTİKASI ZEYNEP GÜNAYDIN ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI ENERJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ GİRİŞ POTANSİYEL MEVZUAT VE DESTEK MEKANİZMALARI MEVCUT DURUM SONUÇ Türkiye Enerji

Detaylı

AirMini 04 08 kw Serisi Isı Pompası Sistemleri

AirMini 04 08 kw Serisi Isı Pompası Sistemleri AirMini 04 08 kw Serisi Isı Pompası Sistemleri Daire, villa, yazlık, ofis, mağaza gibi bireysel kullanımlar için Yüksek verim değerleri ile elektrik tüketimi düşük Isıtma, soğutma, kullanım sıcak suyu

Detaylı

TÜRKIYE NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU

TÜRKIYE NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU TÜRKIYE NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU Zinnur YILMAZ* *Cumhuriyet Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, SİVAS E-mail: zinnuryilmaz@cumhuriyet.edu.tr, Tel: 0346 219 1010/2476 Özet Yüzyıllardan

Detaylı

Termik Santrallerden Çıkan Atık Enerji ile Isıtılan Seralarda Sebze Yetiştirilmesi

Termik Santrallerden Çıkan Atık Enerji ile Isıtılan Seralarda Sebze Yetiştirilmesi Termik Santrallerden Çıkan Atık Enerji ile Isıtılan Seralarda Sebze Yetiştirilmesi Prof. Dr. H. Yıldız DAŞGAN Çukurova Üniversitesi Bahçe Bitkileri Bölümü dasgan@cu.edu.tr Elektrik enerjisi elde etmek

Detaylı

1.10.2015. Kömür ve Doğalgaz. Öğr. Gör. Onur BATTAL

1.10.2015. Kömür ve Doğalgaz. Öğr. Gör. Onur BATTAL Kömür ve Doğalgaz Öğr. Gör. Onur BATTAL 1 2 Kömür yanabilen sedimanter organik bir kayadır. Kömür başlıca karbon, hidrojen ve oksijen gibi elementlerin bileşiminden oluşmuş, diğer kaya tabakalarının arasında

Detaylı

İSTİHDAMA KATKISI. Tülin Keskin TMMOBMakine Mühendisleri Odası

İSTİHDAMA KATKISI. Tülin Keskin TMMOBMakine Mühendisleri Odası ENERJİ VERİMLİLİĞİ VE YENİLENEBİLİR ENERJİNİN İSTİHDAMA KATKISI Tülin Keskin TMMOBMakine Mühendisleri Odası Enerji Verimliliği Danışmanı Türkiye de İstihdam Türkiye nin çalışma çağındaki nüfusu önümüzdeki

Detaylı

EKOTEC ISITMA SOĞUTMA ÇÖZÜMLERİ

EKOTEC ISITMA SOĞUTMA ÇÖZÜMLERİ ISITMA SOĞUTMA ÇÖZÜMLERİ ENERJİ KİM? 1999 yılından beri Ekotec yenilenebilir enerji sektöründe çalışmalar yapmaktadır. Avusturya da konut ısıtma soğutma konusunda hizmet veren Ekotec, Avrupa da ki yenilenebilir

Detaylı

4. Ünite 2. Konu Enerji Kaynakları. A nın Yanıtları

4. Ünite 2. Konu Enerji Kaynakları. A nın Yanıtları ENERJİ KAYNAKLARI 1 4. Ünite 2. Konu Enerji Kaynakları A nın Yanıtları 1. Günümüzde kullanılan nin maliyetinin düşük, çevreye zarar vermeyen... yenilenebilir ve güvenli olmasına önem verilmektedir. 12.

Detaylı

2012 SEKTÖR RAPORU TEMSAN TÜRKİYE ELEKTROMEKANİK SANAYİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

2012 SEKTÖR RAPORU TEMSAN TÜRKİYE ELEKTROMEKANİK SANAYİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TEMSAN TÜRKİYE ELEKTROMEKANİK SANAYİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DÜNYADA ELEKTRİK ENERJİSİ SEKTÖRÜNÜN GÖRÜNÜMÜ Bilindiği üzere, elektrik enerjisi tüketimi gelişmişliğin göstergesidir. Bir ülkedeki kişi başına düşen

Detaylı

AirMini Serisi 28-34 kw Isı Pompası Sistemleri

AirMini Serisi 28-34 kw Isı Pompası Sistemleri AirMini Serisi 28-34 kw Isı Pompası Sistemleri Daire, villa, yazlık, ofis, mağaza gibi bireysel kullanımlar için Yüksek verim değerleri ile elektrik tüketimi düşük Isıtma, soğutma, kullanım sıcak suyu

Detaylı

TTGV Enerji Verimliliği. Desteği

TTGV Enerji Verimliliği. Desteği Enerjiye Yönelik Bölgesel Teşvik Uygulamaları Enerji Verimliliği 5. Bölge Teşvikleri Enerjiye Yönelik Genel Teşvik Uygulamaları Yek Destekleme Mekanizması Yerli Ürün Kullanımı Gönüllü Anlaşma Desteği Lisanssız

Detaylı

Biliyor musunuz? Enerji. İklim Değişikliği İle. Mücadelede. En Kritik Alan

Biliyor musunuz? Enerji. İklim Değişikliği İle. Mücadelede. En Kritik Alan Biliyor musunuz? Enerji İklim Değişikliği İle Mücadelede En Kritik Alan Enerji üretimi için kömür, petrol ve doğalgaz gibi fosil yakıtların kullanımı sanayileşme devriminden beri artarak devam etmektedir.

Detaylı

ENERJİ TASARRUFUNDA KOMBİNE ÇEVRİM VE KOJENERASYONUN YERİ VE ÖNEMİ. Yavuz Aydın 10 Ocak 2014

ENERJİ TASARRUFUNDA KOMBİNE ÇEVRİM VE KOJENERASYONUN YERİ VE ÖNEMİ. Yavuz Aydın 10 Ocak 2014 ENERJİ TASARRUFUNDA KOMBİNE ÇEVRİM VE KOJENERASYONUN YERİ VE ÖNEMİ Yavuz Aydın 10 Ocak 2014 Enerji Tasarrufunda Kombine Çevrim ve Kojenerasyon Yaşadığımız dünyada elektrik üretiminin % 80 i fosil yakıtlardan

Detaylı

AirMini 10 22 kw Serisi Isı Pompası Sistemleri

AirMini 10 22 kw Serisi Isı Pompası Sistemleri AirMini 10 22 kw Serisi Isı Pompası Sistemleri Daire, villa, yazlık, ofis, mağaza gibi bireysel kullanımlar için Yüksek verim değerleri ile elektrik tüketimi düşük Isıtma, soğutma, kullanım sıcak suyu

Detaylı

ENERJİ VERİMLİLİĞİ (EnVer) & KANUNU

ENERJİ VERİMLİLİĞİ (EnVer) & KANUNU ENERJİ VERİMLİLİĞİ (EnVer) & KANUNU Erdal ÇALIKOĞLU Sanayide Enerji Verimliliği Şube Müdürü V. Neden Enerji Verimliliği? Fosil kaynaklar görünür gelecekte tükenecek. Alternatif kaynaklar henüz ekonomik

Detaylı

MADEN TETKİK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ MTA DOĞAL KAYNAKLAR VE EKONOMİ BÜLTENİ YIL : 2012 SAYI : 14

MADEN TETKİK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ MTA DOĞAL KAYNAKLAR VE EKONOMİ BÜLTENİ YIL : 2012 SAYI : 14 MADEN TETKİK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ MTA DOĞAL KAYNAKLAR VE EKONOMİ BÜLTENİ YIL : 2012 SAYI : 14 MADEN KENTİ SİVAS ZİRVESİ-2 NİN ARDINDAN M. Emrah AYAZ* Yer altı zenginlikleri bakımından ülkemizin en

Detaylı

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI. Gökhan BAŞOĞLU

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI. Gökhan BAŞOĞLU YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI İÇERİK 1. DÜNYADAKİ VE ÜLKEMİZDEKİ ENERJİ KAYNAKLARI VE KULLANIMI 1.1 GİRİŞ 1.2 ENERJİ KAYNAKLARI 1.3 TÜRKİYE VE DÜNYADAKİ ENERJİ POTANSİYELİ 2. YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI

Detaylı

Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi TÜRKİYE 10. ENERJİ KONGRESİ ELEKTRİK ÜRETİMİNDE JEOTERMAL ENERJİNİN KULLANIMI VE İLERİYE DÖNÜK PERSPEKTİFLER

Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi TÜRKİYE 10. ENERJİ KONGRESİ ELEKTRİK ÜRETİMİNDE JEOTERMAL ENERJİNİN KULLANIMI VE İLERİYE DÖNÜK PERSPEKTİFLER Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi TÜRKİYE 10. ENERJİ KONGRESİ ELEKTRİK ÜRETİMİNDE JEOTERMAL ENERJİNİN KULLANIMI VE İLERİYE DÖNÜK PERSPEKTİFLER Fatih KAYMAKÇIOĞLU Ali KAYABAŞI Elektrik Mühendisi

Detaylı