admin tarafından yazıldı. Pazartesi, 05 Kasım :00 - Son Güncelleme Pazartesi, 05 Kasım :49

Transkript

1 DİRSEK Dirsek eklemimiz üç kemikten oluşur. Humerus (dirsekten yukarıdaki tek kemik),radius ve ulna (Bunlar dirsekle el bilek arasında iki uzun kemiktir.) Humerus kemiği dirsek ekleminde iki boğuma ve iki yüzeye ayrılır. Yani dirseğimiz menteşe denen eklem tiplerindendir. kemiğin yanyana gelmesi ile ve bunların herbirinin ayrı ayrı birbiriyle eklem yapmasıyla oluşmus stabil bir eklemdir. Dirseğimizde 3 eklem bulunur. Üst koldaki Humerus (pazu) kemiği ile alt koldaki Ulna'nın eklemi (Humero ulnar eklem). Üst koldaki Humerus ile alt koldaki Radiusun eklemi (Humeroradial eklem) ve alt koldaki Radius ile Alt koldaki Ulna'nın eklemi(radioulnar eklem). Kol anomik şekilde yani avuç içi öne bakacak şekilde uzatırsak Tam dirsek eklemimizde taşıma açısı denilen lateral bir açı ( orta hattan yana doğru açılan bir açı) oluşur. Bu taşıma açısı erkeklerde yaklaşık 5 ve kadınlarda ise 10 ila 15 derece arasındadır. Bu taşıma açısı dirseğimizin tam belimizin üstünde olan Bel çukuruna denk gelmesine neden olur. Yük taşırken bu yapılanma şekli bize çok kolaylık sağlar. Bu dirsek açısındaki azalma veya artmalar dirseğin sıhhatini olumsuz şekilde etkiler. Bu açıya Valgus açısı denir. Yukarıda soldaki şekilde görebilirsiniz. Dirseğimiz kolumuzun 4 hareketine katılır. 1-Fleksiyon hareketi. Yani pazunuzu şişirmek için yaptığınız ve ve parmakların omuza değdiği harekettir 135derecelik bir açı yapar 2-Extansiyon denen açılma hareketidir. Kolınuzu düz tuttuğunuzdaki şekildir.(vucud ile 0 ve -5 derecelik bir açıklık kalır). 3-Supinasyon hareketi : Tornavida sıktığımızı düşünün. yani ön kolun kendi etrafında dönme hareketidir. 90 derecedir. Supinasyon sınırı Radius kemiğinin ulnanın etrafında dönmesi ile sınırlıdır. 4-Pronasyon hareketi : Buda narmol sınırlar içinda radiusun ulna etrafında dönmesi ile olur. Bu hareketlerdeki bir kısılmada ön kol kemiklerimizin dirsekte yaptığı radio-ulnar eklemde bir bozukluktan şüphelenmek gerekir. 1 / 7

2 Dirsek sık ağrıyan bir eklem midir? Dirsek yüz yıkamak, saç taramak gibi günlük yaşam aktivitelerde ve elin fonksiyonlarını kolaylaştırmada rol oynayan önemli bir eklem olmakla birlikte dirsek ağrıları diğer eklemlere göre nispeten daha az ağrılıdır. 2. Dirsek ağrısı sebepleri nelerdir? Tenisçi dirseği (Lateral epikondilit) Golfçu dirseği (Medial epikondilit) Olekranon bursiti Romatoid artrit Osteoartrit Kubital tünel sendromu Gut Enfeksiyöz artritler Travma 3. En sık dirsek ağrısı yapan bozukluk nedir? En sık rastlanan dirsek ağrısı nedeni tenisçi dirseğidir. Tenisci Dirseği(lateral epikondilit) sadece sporculara özgü bir hastalık değildir. Genellikle zorlayıcı ve tekrarlayıcı el bileği hareketleri sonucu ortaya çıkar. Hasta dirseğinin dış yan yüzündeki ağrıdan yakınır. Dirsek ağrısı omuza, ön kol ve ele kadar yayılabilir. Ağrı çoğunlukla el bileği hareketleri ile artar, istirahatla kaybolur. Radyografi genellikle normaldir. Ağrının kaynaklandığı yere yapılan lokal enjeksiyon çoğu olguda başka bir tedaviye gerek kalmadan iyileşme sağlamaktadır. Kronik ve tekrarlayıcı olgularda fizik tedavi uygulanır. LATERAL EPİKONDİLİT (TENİSÇİ DİRSEĞİ) Dirseğimizde üç kemik bir araya gelerek eklem oluşturur. Bunlar, kol kemiği humerusun alt ucu ve ön kol kemikleri olan radius ve ulna kemiklerinin üst uçlarıdır. Dirseğe arkadan baktığımızda üç çıkıntı vardır. En dışta olanı lateral epikondil; içte olanı medial epikondil (bunlar humerusun alt ucunda bulunurlar) ve ortadaki olecranondur. Tüm bu çıkıntılardan ön kol kemiği kasları başlangıç olarak el bileğine ve parmaklara kadar uzanırlar. Bu nedenle, yalnızca dirseğe doğrudan bir darbe değil, parmak ve el bileklerimizle yaptığımız hareketler de bu çıkıntılar çevresinde zedelenmeye, buralara yapışan tendon liflerinin kopmasına neden olabilir. Tenisçi dirseği, dirseğin dış tarafındaki kemik çıkıntıda ağrı ve hassasiyetle karakterize bir hastalıktır. Dirsek eklemi kolun üst kısmındaki humerus adındaki kemikle kolun alt kıs mındaki ulna adlı 2 / 7

3 kemik arasında yer alır. Humerus kemiğinin alt kısmındaki kemik çıkıntılara epikondil adı verilir. Dıştakine lateral epikondil denir ve buna bazı önkol kaslarının kirişleri yapışır. Tenisçi dirseği elin ve bileğin düz tutulması ve kaldırılmasını sağlayan önkol kaslarının fazla kullanılmasından kaynaklanan bir durumdur. Bu kaslar aşırı kullanıldıklarında kirişler tekrarlayıcı bir şekilde tutundukları nokta olan lateral epikondili çekerler. Sonuç olarak kirişlerde reaksiyon ve ödem oluşur. Kirişlerdeki tekrarlayan küçük yırtıklar ağrı oluşturur. Tenisçi dirseğine neden olan aktiviteler tenis ve diğer raket sporları, marangozluk, makine işleri, uzun süre klavye ile yazı yazmak ve örgü örmektir. Tenisçi dirseği (lateral epikondilit) sadece tenis oynayan kişilerde görülmeyebilir. Aksine bu hastalığa yakalananların sadece % 1O u tenis oynayan kişilerdir. Örneğin, sürekli ağır dosya ve çanta taşırken, bir tornavidayı çevirirken olduğu gibi, eli bilekten zorlayıp döndürme sırasında ya da tenis, golf sporları gereği, bilekle birlikte ani ve kuvvetli vuruşlar yaparken yalnızca el ve bilek değil, dirsek de bunlarla koordineli olarak dönmekte ve bükülmektedir. İşte bu ve benzeri hareketler sırasında dirsekteki çıkıntıda tendonların yapıştığı yerlerdeki ani ve zorlayıcı gerilmeler sonucu lif zedelenmesi, kopması hafta kimi durumlarda epikondillerin en uç kemiklerinde parçacıklar halinde kopma söz konusu olabilmektedir. TENİSCİ DİRSEĞİNİN BELİRTİLERİ Kolun üst kısmında dirseğin hemen dış ve alt kısmında oluşan ağrı. Yaygın olarak bu ağrı dirsekten kol boyunca bileğe doğru vurur. *Bir şeyler kaldırırken veya kol bükülüyken ağrı hissedilmesi veya birşeyleri kavrarken (kahve fincanı gibi küçük şeyleri bile) ağrı hissedilmesi. * Kolun dirsekten alt kısmını iyice gerinerek ileriye doğru uzatmada zorluk yaşanması (dirsek iç kısmındaki kas, tendon ve iç bağlarda oluşan hararet arması, kızarıklık ve şişme gibi vücut reaksiyonalarından dolayı). * Tipik olarak 6 ile 12 hafta arasında süren ağrı. Rahatsızlık hissetme ise 3 haftadan birkaç yıla kadar sürebilmektedir. TEŞHİS: Lateral epikondilde ağrı ve hassasiyet vardır, el bileğinin dirençli hareketlerinde lateral epikondilde ağrı olur. Teşhis oldukça kolaydır. El bileği ekstansiyonuna direnç uygulanırsa ağrı olur. TEDAVİSİ: Ağrı geçene kadar dirseğe 2-3 gün süreyle 3-4 saatte bir dakika buz uygulanır.tenisçi dirseği tedavisinde ilk başta anti-inflamatuarlar, dirsek çevresine buz ve sıcak uygulaması, 3 / 7

4 dirseğe bandaj ve rahatsızlığa neden olduğu düşünülen hareketlerden kaçınma önerilir. Eğer ağrı geçmezse, lateral epikondil çevresine yerel(lokal) kortizon uygulanabilir. Fizik tedavi ve düzenli egzersiz programı önemli fayda sağlar. Lateral epikondil çevresine kortizon enjeksiyonu fayda sağlayabilir. Şiddetli olgularda cerrahi tedavi gerekebilir. Belirtiler düzelene kadar tenisten ve diğer raket sporlarından ve dirseğin tekrarlayan hareketlerine neden olan aktivitelerden uzak durulmalıdır. Cisimleri kaldırırken lateral epikondili fazla kullanmaktan kaçınmak için avuç yukarıya dönük olmalıdır. Belirtiler tedavi başladıktan sonra 1-2 hafta içinde geriler. Ancak bu süre içinde durumu kötüleştirecek fiziksel aktivitelerden uzak durulmalıdır. MEDİAL EPİKONDİLİT (GOLFÇÜ DİRSEĞİ) Golfçü dirseği, dirseğin iç tarafındaki kemik çıkıntıda ağrı ve hassasiyetle karakterize bir hastalıktır. Dirsek eklemi kolun üst kıs mındaki humerus adındaki kemikle kolun alt kısmındaki ulna adlı kemik arasında yer alır. Humerus kemiğinin alt kısmındaki kemik çıkıntılara epikondil adı verilir. Bunlardan iç tarafta yer alanı medial epikondil olarak adlandırılır. Golfçü dirseği en çok 20 ila 49 yaşındaki erkeklerde yaygındır fakat bu durum bileklere ve parmaklara tekrar tekrar basınç yükleyen kimseleri de etkileyebilir. El bileğinin bükülmesi işlevinden sorumlu olan kol kaslarının kirişleri medial epikondile yapışır. Bu kasların aşırı kullanımına bağlı olarak golfçü dirseği oluşabilir. Kaslar aşırı kullanıldığında tendonlar yapıştıkları bölgede tekrarlayan çekme kuvvetine maruz kalırlar. Bunun sonucunda da tendonlarda yangı ve küçük yırtıklar oluşur Bu da ağrıya neden olur. Medial epikondilit golf oynayan kişilerde sık görüldüğünden golfçü dirseği adıyla da anılır. Ayrıca raket sporları yapanlarda, sürekli yazı yazanlarda ve marangozlarda da rastlanabilmektedir. Golfçü dirseği ağrısı dirseğin iç tarafındadır, önkolun iç kenarına doğru yayılabilir ve eli yumruk yapınca ağrıda artış görülür. Tarama ve Teşhis Golfçü dirseği genellikle tıbbi geçmişiniz ve fiziksel muayene taban alınarak teşhis edilir. Ağrı ve sertliği değerlendirmek için doktorunuz incinen bölgeye basınç uygulayabilir veya dirseğinizi, bilek ve parmaklarınızı çeşitli şekillerde hareket ettirmenizi isteyebilir. Bir röntgen doktorun, dirsek ağrısının kırık veya arterit gibi diğer olası nedenlerini bertaraf etmesine yardım edebilir. Nadiren manyetik rezonans görüntüleme (MRI) gibi - daha kapsamlı görüntüleme çalışmaları yapılır. TEDAVİ Ağrı geçinceye dek 3-4 saat aralıklarla dakika süreyle dirseğe buz uygulanır. Dirsekte şişme varsa kolu yüksekte tutmak fayda sağlar. Şişmeyi önlemek için dirseğe elastik bandaj sarılır. Tenisçi dirseği için kullanılan dirseklikler golfçü dirseğinde de kullanılabilir. Bu şekilde 4 / 7

5 kasların ağrılı epikondili zorla maları önlenmiş olur. Ağrı kesici ve yangı giderici ilaçlar hem ağrının azal masını sağlar hem de iyileşmeyi hızlandırır. Bazı hastalarda medial epikondil çevresine kortizon enjeksiyonları da aynı işlevi görür. Bu tedavilere dirençli hastalar için cerrahi tedavi düşünülebilir. Ağrı iyileşene kadar durumu kötüleştirecek sporlardan ve aktivitelerden kaçınmak gerekir. OLEKRANON BURSİTİ Dirsek eklemini oluşturan ve ön kola doğru uzanan ulnar kemigin disekte eklem oluşturduğu parçasının çıkıntılı yapısı dirsek çıkıntısı olarak da bildiğimiz olekranondur. Yapısı ve görevleri nedeni ile sürtünmeye ve çarpmaya dayanıklılık kazandırmak için bursa denilen yastıksı bir doku ile çevrelenmiştir. Olekranon olarak adlandırılan kemiksi dirsek çıkıntısının üzerinde bulunan bursanın farklı nedenlerle şişmesi, ağrıması, olekranon bursit olarak adlandırılır. Bu hastalık, olekranon bursiti olarak da bilinir. Sıklıkla dirseğin sert bir yüzeye uzun süre dayanmasından dolayı, Ya da sert travmalardan sonra veya enfeksiyon veya romatizmal hastalıklara sekonder olarak olekranon bursası iltihaplandığında oluşur. Bu bursa; komşu bir eklemin yaralanması, enfeksiyon ya da gut gibi iltihabi bir hastalıktan dolayı da iltihaplanabilir. BULGULAR Eklemin serleşmesinin yanı sıra dirsek bölgesinde ağrı, kızarıklık ve şişmeyi de kapsar. Hastanın ilk yakınması genellikle ağrı ve eklem sertliği olmaktadır. Şişlik kızarıklık ve lokal ısı artışı da bu bulgulara eşlik eder.eğer üzerine baskı yapmaktan sakınırsanız, genellikle birkaç hafta içinde kendi kendine geçer. Dirseğinizi dinlendirmek, vücudunuzun bursanın içindeki fazla sıvıyı tekrar absorbe etmesine (emmesine) yardımcı olur. Genellikle klinik muayene ile anlaşılmakta ve ileri görüntüleme yöntemlerine ihtiyaç duyulmamaktadır. Enfeksiyon varlığını göstere bilmek için Birkaç basit laboratuar test uygulanabilir. Ayrıca başka hastalıklarla ayrımının yapılabilmesi açısından direk görüntüleme yöntemleri de uygulanabilir. Tedavide ilk yaklaşım eklem istirahati ve soğuk uygulamalardaır.. Eklem hareketleri kıstlandırılarak bölgenin enlamasyonunun azalması sağlanır Medikal olarak antienflematuar ilaçlar hastaya uygulanabilmektedir. Enfeksiyon nedenli bir durum varlığı belirlendiği taktirde antibiyotiklerde tedaviye eklenebilir. Bütün bu tedavilere rağmen şikayetlerin devam etmesi halinde bursanın içindeki sıvının bir iğneyle alınması gerekebilir. Hastalık nüksederse (tekrarlarsa), lokal olarak bursaya kortikosteroid bir enjeksiyon ya da etkilenen bursayı almak için bir operasyon önereilebilir. ULNAR SİNİR SIKIŞMASI 5 / 7

6 Dirseğinizi bir yere çarptığınızda tüm kolunuza yayılan bir elektriksel akım yada ağrı hissettiğinizde ulnar sinirinizi hissetmiş olursunuz. Ancak zaman zaman ulnar sinirin oluşturduğu bu tablo kalıcı olabildiği gibi,elin parmaklarını ve el bileğini rahatsız eden bir tablo oluşturabilir. Ulnar sinir tüm kol boyunca uzanır ve dirseği,el bileğini geçerek sonlanır. Elin küçük parmağı ve yüzük parmağının his duyusundan,elin parmaklarının hareketinin bir bölümünden sorumludur. Dirseğin iç yanından mevcut olan eliniz ile de hissedebileceğiniz bir tünelden geçer. Dirseğin almış olduğu bir travmadan ulnar sinir etkilenecek olursa (dirsek kırıkları sonrası gibi) sinirde gelişen ödeme bağlı olarak sinir bu tünel içerisinde sıkışır. Bu tabloya kubital tünel sendromu yada ulnar sinir sıkışma sendromu adı verilir. Bu durumun uzaması sonrasında sinirin üzerinde yer alan koruyucu myelin tabakası el bileği ve dirseğin hareketleri sonrasında sürtünmeye bağlı olarak aşınabilir. Bu sinir de kalıcı bir hasar oluşma ihtimali demektir. Burada elin kaslarında zayıflama kavanoz açma gibi hareketlerde zorlanma gibi şikayetler ortaya çıkar. Problem dirseği ilgilendiren bir patolojiden kaynaklansa da esas şikayetler sinirin etkili olduğu alan olan elde ve parmaklarda ortaya çıkar. Hem motor hem his duyusu ile ilgili sorunlar yaşanır. ŞİKAYETLER Dirseğin iç kısmında oluşan gerginlik hissi Özellikle geceleri oluşan elin küçük ve yüzük parmağında uyuşma hissi Araba kullanma veya telefonla konuşma gibi dirseğin uzun süre katlı pozisyonda kalması sonrasında uyuşmanın oluşması Müzikal bir instrumanı kullanırken yada elin parmaklarını ilgilendiren bir iş yapmada güçlük Kavrama yada ayıklama işleminde güçsüzlük hissi Tüm kolun iç yüzünde ağrı hissetme gibi şikayetler oluşabilir. Bunlardan herhangi biri mevcut ise doktorunuza başvurun,erken tanı kolay tedavi seçeneklerini getirecektir. Hastalığın tanısı koymada mevcut birçok yöntem mevcuttur. Hastadan alınan bilgi bunların en önemlisidir. Dirsek ile ilgili geçirilmiş bir sorununuz varsa doktorunuz sizden çeşitli röntgenler istiyebilir. Ayrıca elin, elbileğinin kaslarının ve sinirlerinin elektriksel yanıtını görmek üzere EMG istenebilir. Dirseğinin üzerine düşenler Dirsek hareketi ile ilgili işlerde çalışanlar (sekreterler, şöförler gibi) Diabetikler Artrit problemi olanlar veya troid problemi olanlar Alkolikler risk altında olan kişilerdir. CERRAHİ OLMAYAN TEDAVİ SEÇENEKLERİ Dirseği olabildiğince düz tutarak sinirin sıkışmasını engellemek, Gögüs üzerinde kolların çaprazlaşmasını engellemek, Sık telefon görüşmeleri yapıyorsanız dirseği kullanmayacağınız bir sistem oluşturmak (megafonla konuşmak gibi) Çalışma masanızı ayarlayarak dirseğin kırılmış pozisyonda kalmasını engellemek, Geceleri kullanacağınız,kolun pozisyonunu ayarlayan ateller, 6 / 7

7 Spor esnasında dirseği koruyan dirsekliklerin kullanımı Kortikosteroid enjeksiyonu (ödemi azaltmak üzere) CERRAHİ TEDAVİ Eğer konservatif tedavi ile kas güçsüzlüğü ortadan kaldırılamıyorsa yada ağrı şikayetleri sürüyorsa ileri tetkikler yapılarak cerrahi tedavi planlanmalıdır. Cerrahi de birçok yöntem mevcuttur, ancak en sık olarak anterior submuscular transpozisyon adı verilen sinirin geçtiği kemik tünelin arkasından önüne alınması olarak tarif edilebilecek işlem uygulanır. Cerrahi tedaviden sonra rehabilitasyon planlanarak elin gücünün tekrar kazanılması sağlanır. Dr.Senekerim Bengi İşyeri Hekimi vemesul Müdür, Gonca Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi Ekim 2012 yazısı için tıklayın NOT: Dr.Senekerim Bengi'ye ait daha önceki yazılarına MAKALE VE YORUM bölümünden ulaşabilirsiniz. 7 / 7