İsmail ERCAN THEMIS CEZA HUKUKU GENEL HÜKÜMLER ÖZEL HÜKÜMLER

Transkript

1 İsmail ERCAN THEMIS CEZA HUKUKU GENEL HÜKÜMLER ÖZEL HÜKÜMLER

2 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...VII BİRİNCİ KİTAP GENEL HÜKÜMLER BİRİNCİ KISIM CEZA HUKUKUNA GİRİŞ Ceza Hukuku ve İşlevi I. CEZA HUKUKU... 3 II. CEZA HUKUKUNUN ÖZELLİKLERİ... 3 III. CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI... 4 A. Anayasa ve Uluslararası Sözleşmeler... 4 B sayılı Türk Ceza Yasası Genel Olarak Türk Ceza Yasası ile Özel Ceza Yasaları Arasındaki İlişki... 5 IV. CEZA HUKUKUNUN TEMEL İLKELERİ... 5 A. Yasallık (= Kanunilik) İlkesi Tanımı Sonuçları... 6 B. Kusursuz Ceza Olmaz İlkesi... 7 C. Cezaların Kişiselliği İlkesi... 8 D. Ümanizm İlkesi... 9 E. Adalet ve Eşitlik İlkesi... 9 Ceza Normu I. GENEL OLARAK II. CEZA NORMUNUN YORUMU A. Kavram B. Yorum Yöntemleri C. Türleri III. CEZA NORMUNUN UYGULANMA ALANI A. Zaman Bakımından Uygulanma Alanı Kural (Suç işlendiği zaman yürürlükte olan yasanın uygulanması) İstisna (Lehe yasanın geçmişe yürümesi) Suçun İşlendiği Zaman İnfaz Rejimine ve Güvenlik Tedbirlerine İlişkin Yasalar Geçici ve Süreli Yasalar Muhakeme Hukukuna İlişkin Yasalar Zamanaşımına İlişkin Yasalar İçtihadı Birleştirme Kararları Anayasa Mahkemesinin İptal Kararları B. Kişi Bakımından Uygulanma Alanı Kural İstisnalar... 19

3 X Themıs Ceza Hukuku C. Yer Bakımından Uygulanma Alanı Ülkesellik (=Mülkilik) İlkesi Kişisellik İlkesi Korunma (= Gerçeklik) İlkesi Evrensellik (= Adalet) İlkesi İkame (= Başka Devlet Adına) Yargı İlkesi Cezadan Mahsup ve Hak Yoksunlukları Üçüncü Bölüm Geri Verme I. KAVRAM II. KAYNAKLARI III. KOŞULLARI A. Olumlu Koşullar Suç Oluşturan Bir Eylemin Varlığı Eylemin Kovuşturulabilir Nitelikte Olması Eylemin Belli Bir Ağırlıkta Olması Failin Yabancı Olması Yargısal ve Siyasal Karar B. Olumsuz Koşullar Siyasal Suçlar Askeri Suçlar Düşünce Suçları İstemde Bulunulan Ülkenin Yargılama Yetkisine Giren Suçlar Non Bis İn İdem İlkesine Aykırılık IV. ÖZEL DURUMLAR A. Ölüm Cezası Gerektiren Suçlarda Geri Verme Sorunu B. Mali Suçlarda Geri Verme Sorunu V. USUL VI. ÖZELLİK (= HUSUSİLİK) KURALI VII. YABANCI ÜLKE CEZA YASASININ DEĞERİ İKİNCİ KISIM SUÇ HUKUKU Suçun Unsurları I. YASALLIK (TİPİKLİK) UNSURU A. Genel Olarak B. Sözde (= Mefruz) Suç Genel Olarak Türleri Sonucu II. MADDİ UNSURLAR A. Fail B. Suçun Mağduru C. Suçun Maddi Konusu D. Eylem (= Fiil) Hareket Sonuç Nedensellik Bağı E. Suçun Nitelikli Unsurları III. HUKUKA AYKIRILIK UNSURU A. Genel Olarak B. Hukuka Uygunluk Nedenleri... 77

4 İçindekiler XI 1. Niteliği Özellikleri Türleri Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Aşılması IV. MANEVİ UNSUR A. Genel Olarak B. Kast Genel Olarak Türleri Kastın Belirlenmesi Amaç ve Saik C. Taksir Kavram Taksirin Unsurları Taksir türleri Taksirli Suçlarda Sorumluluk Taksir Kalıpları D. Sonucu Nedeniyle Ağırlaşmış Suçlar E. Basın Suçlarında Cezai Sorumluluk Genel Olarak Basın Suçlarından Sorumluluğun Hukuksal Rejimi Düzeltme ve Yanıt Hakkı Yargılama Usulü Suçun Unsuru Sayılmayan Olgular I. ÖN KOŞULLAR II. CEZALANDIRABİLME KOŞULLARI III. KİŞİSEL CEZASIZLIK NEDENLERİ IV. CEZAYI KALDIRAN VEYA AZALTAN KİŞİSEL NEDENLER V. CEZA MUHAKEMESİ KOŞULLARI Üçüncü Bölüm Suç Niteliğinde Olmayan Hukuka Aykırı Eylemler I. SUÇ VE HAKSIZ EYLEM (= FİİL) II. SUÇ VE İDARİ YAPTIRIM GEREKTİREN EYLEMLER A. Suçların Kabahatlerden Ayırt Edilmesi Genel Olarak B. Suçların Disiplin Suçlarından Ayırt Edilmesi Dördüncü Bölüm Ceza Sorumluluğu (Kusurluluk) I. GENEL OLARAK II. KUSUR YETENEĞİ A. Kavram B. Kusur Yeteneğinin Aranacağı Zaman Genel Olarak Nedeninde Serbest Hareketler Kuramı (= Actiones Liberae İn Causa, ALİC Kuralı) C. Kusur Yeteneğini Etkileyen Durumlar Yaş Küçüklüğü Sağır ve Dilsizlik Akıl Hastalığı Geçici Nedenler

5 XII Themıs Ceza Hukuku 5. Alkol veya Uyuşturucu Madde Etkisinde Olma III. KUSURLULUĞU KALDIRAN NEDENLER A. Zorunluluk Durumu (= Iztırar Hali) Genel Olarak Koşulları Üçüncü Kişi Yararına Zorunluluk Durumu Zorunluluk Durumuna Benzeyen Kurumlar Sonuçları B. Amirin Emrini İfa Genel Olarak Koşulları Konusu Hukuka Aykırı Olup Suç Oluşturmayan Emirler Konusu Suç Oluşturan Emir C. Beklenmeyen Durumlar (= Kaza ve Tesadüf) D. Zorlayıcı Nedenler (= Mücbir Sebepler) E. Maddi ve Manevi Zorlama (Cebir, Tehdit ve Korkutma) F. Yanılma Hukuksal Yanılma Kastı Kaldıran Yanılma Kusurluluğu Etkileyen Yanılma G. Sapma IV. HAKSIZ TAHRİK A. Genel Olarak B. Hukuksal Niteliği C. Koşulları Tahrike Neden Olan Bir Eylemin Olması Eylemin Haksız Olması Haksız Eylemin Fail Üzerinde Öfke veya Şiddetli Üzüntüye Neden Olması Suçun Haksız Tahrike Neden Olan Kişiye Karşı İşlenmesi D. Haksız Tahrik ve Diğer Kurumlar E. Sonuçları Beşinci Bölüm Suçun Özel Görünüm Biçimleri I. TEŞEBBÜS (KALKIŞMA) A. Genel Olarak Kavram Suç Yolu Teşebbüsün Cezalandırılmasının Nedeni B. Koşulları Kasten İşlenebilen Bir Suçun Olması Suçun İcrasına Başlanması Suçun İcrasında Elverişli Hareketlerin Kullanılması Suçun, Failin Elinde Olmayan Nedenlerle Tamamlanamaması Suç Tipinin Teşebbüse Elverişli Olması C. İşlenemez Suç (Elverişsiz Teşebbüs) Genel Olarak Gerçekleşme Biçimleri Ceza D. Teşebbüste Özel Durumlar E. Gönüllü Vazgeçme Kavram ve Hukuksal Niteliği Koşulları Sonuçları F. Etkin Pişmanlık Kavram ve Hukuksal Niteliği

6 İçindekiler XIII 2. Sonucu G. Kalkışma (Teşebbüs) Suçları H. Teşebbüs Aşamasında Kalan Suçlarda Cezanın Belirlenmesi II. İŞTİRAK A. Genel Olarak B. Çok Failli Suçlar Genel Olarak Çok Failli Suçların, Suça İştirakten Ayırt Edilmesi C. Koşulları Faillerin Birden Çok Olması Suçun İcrasına Başlanması ve Bütün Ortaklar Bakımından Aynı Olması Faillerin İşlenen Suça Katkıda Bulunması Faillerin Suça Katkısının Nedensellik Değeri Taşıması İştirak Kastının Bulunması (Manevi unsur) D. Suça İştirak Biçimleri Faillik Şeriklik E. İştirakte Suç Ortaklarının Kararlaştırılandan Farklı Bir Suç İşlemeleri F. Nitelikli Unsurların Ortaklara Geçişi G. Kışkırtıcı Ajanın Ceza Sorumluluğu H. Özgü Suçlara İştirak I. Çok Failli Suçlara İştirak J. Taksirli Suçlara İştirak K. İştirakte Faile Verilecek Ceza III. İÇTİMA A. Genel Olarak B. Suçun Tekliği ve Çokluğu C. Türk Ceza Yasası nda Düzenlenen İçtima Türleri Bileşik Suç Zincirleme Suç Fikri İçtima D. Sapmanın İçtima Yönünden Değerlendirilmesi Hedefte Sapma Suçta Sapma Nedensellik Bağında Sapma E. Diğer İçtima Türleri Karma (= Muhtelit) Suç Geçitli (= Müterakki) Suç F. Yasaların İçtimaı (= Görünüşte İçtima) Genel Olarak Türleri ÜÇÜNCÜ KISIM YAPTIRIM HUKUKU Giriş I. GENEL OLARAK II. TÜRLERİ A. Cezalar Genel Olarak Amaçları Özellikleri Nitelikleri Türk Hukukunda Ceza Yaptırımının Türleri

7 XIV Themıs Ceza Hukuku 6. Cezanın Belirlenmesi ve Bireyselleştirilmesi B. Güvenlik Tedbirleri Kavram Türleri Erteleme I. GENEL OLARAK II. KOŞULLARI A. Faile İlişkin Koşul (Daha Önce Kasıtlı Bir Suçtan Ceza Almama) B. Suça İlişkin Koşul (Yeni Suçtan Verilen Cezanın Belli Ağırlıkta Olması) C. Mahkemeye İlişkin Koşul (Mahkemede Hükümlünün Bir Daha Suç İşlemeyeceği Konusunda Kanının Oluşması) III. ERTELEMENİN KOŞULA BAĞLANMASI IV. DENETİM SÜRESİ V. ERTELEMENİN DÜŞMESİ VI. ERTELEMENİN SONUÇLARI Üçüncü Bölüm Koşullu Salıverilme I. GENEL OLARAK II. KOŞULLARI A. İyi Halli Olmak B. Süre III. DENETİM SÜRESİ IV. KOŞULLU SALIVERME KARARI V. KOŞULLU SALIVERİLME KARARININ GERİ ALINMASI VI. KOŞULLU SALIVERİLME HÜKÜMLERİNİN UYGULANMAYACAĞI SUÇLAR Dördüncü Bölüm Dava ve Ceza İlişkisini Düşüren Nedenler I. GENEL OLARAK II. TÜRLERİ A. Sanığın ve Hükümlünün Ölümü B. Af Genel Olarak Türleri Affın Reddedilmesi Affın Geri Alınması Affedilemeyecek Suçlar C. Zamanaşımı Kavram Türleri D. Şikâyetten Vazgeçme E. Uzlaşma F. Ön Ödeme Kavram Türleri Beşinci Bölüm Adli Sicil I. GENEL OLARAK II. ADLİ SİCİLE KAYDEDİLECEK BİLGİLER III. KAYITLARIN SİLİNMESİ

8 İçindekiler XV Altıncı Bölüm Yasaklanmış Hakların Geri Verilmesi İKİNCİ KİTAP ÖZEL HÜKÜMLER Giriş I. KAMU GÖREVLİSİ KAVRAMI II. SİLAH KAVRAMI III. ÖTEKİ KAVRAMLAR A. Vatandaş B. Yargı Görevi Yapan C. Gece Vakti D. Basın ve Yayın Yolu BİRİNCİ KISIM ULUSLARARASI SUÇLAR Soykırım ve İnsanlığa Karşı Suçlar I. SOYKIRIM II. İNSANLIĞA KARŞI SUÇLAR III. SOYKIRIM VE İNSANLIĞA KARŞI SUÇLARI İŞLEMEK AMACIYLA ÖRGÜT KURMAK VEYA YÖNETMEK Göçmen Kaçakçılığı ve İnsan Ticareti I. GÖÇMEN KAÇAKÇILIĞI II. İNSAN TİCARETİ İKİNCİ KISIM KİŞİLERE KARŞI SUÇLAR Yaşama (= Hayata) Karşı Suçlar I. KASTEN ÖLDÜRME SUÇU II. İNTİHARA YÖNLENDİRME III. TAKSİRLE ÖLDÜRME SUÇU Vücut Dokunulmazlığına Karşı Suçlar I. KASTEN YARALAMA II. TAKSİRLE YARALAMA Üçüncü Bölüm İşkence ve Eziyet I. İŞKENCE SUÇU

9 XVI Themıs Ceza Hukuku II. EZİYET SUÇU Dördüncü Bölüm Koruma, Gözetim, Yardım veya Bildirim Yükümlülüğünün İhlâli I. TERK II. YARDIM VEYA BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN YERİNE GETİRİLMEMESİ Beşinci Bölüm Çocuk Düşürtme, Düşürme veya Kısırlaştırma I. ÇOCUK DÜŞÜRTME II. ÇOCUK DÜŞÜRME III. KISIRLAŞTIRMA Altıncı Bölüm Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlar I. CİNSEL SALDIRI SUÇU II. ÇOCUKLARIN CİNSEL İSTİSMARI SUÇU III. ERGİN (= REŞİT) OLMAYANLA CİNSEL İLİŞKİ IV. CİNSEL TACİZ Yedinci Bölüm Özgürlüğe Karşı Suçlar I. TEHDİT II. ŞANTAJ III. CEBİR IV. KİŞİYİ ÖZGÜRLÜĞÜNDEN YOKSUN KILMA V. SİYASAL HAKLARIN KULLANILMASININ ENGELLENMESİ VI. KONUT DOKUNULMAZLIĞININ İHLÂLİ VII. İŞ VE ÇALIŞMA ÖZGÜRLÜĞÜNÜN İHLALİ VIII. HAKSIZ ARAMA IX. DİLEKÇE HAKKININ KULLANILMASININ ENGELLENMESİ X. AYRIMCILIK XI. KİŞİLERİN HUZUR VE SÜKÛNUNU BOZMA XII. HABERLEŞMENİN ENGELLENMESİ Sekizinci Bölüm Onura (= Şerefe) Karşı Suçlar I. HAKARET Dokuzuncu Bölüm Özel Yaşama ve Yaşamın Gizli Alanına Karşı Suçlar I. HABERLEŞMENİN GİZLİLİĞİNİ İHLÂL II. KİŞİLER ARASINDAKİ KONUŞMALARIN DİNLENMESİ VE KAYDA ALINMASI III. ÖZEL YAŞAMIN GİZLİLİĞİNİ İHLÂL IV. KİŞİSEL VERİLERİN KAYDEDİLMESİ

10 İçindekiler XVII Onuncu Bölüm Malvarlığına Karşı Suçlar I. HIRSIZLIK II. YAĞMA SUÇU III. MALA ZARAR VERME SUÇU IV. GÜVENİ KÖTÜYE KULLANMA V. DOLANDIRICILIK SUÇU VI. KAYBOLMUŞ VEYA HATA SONUCU ELE GEÇMİŞ EŞYA ÜZERİNDE TASARRUF VII. KARŞILIKSIZ YARARLANMA VIII. MALA KARŞI SUÇLARDA ORTAK HÜKÜMLER ÜÇÜNCÜ KISIM TOPLUMA KARŞI SUÇLAR Kamu Güvenine Karşı Suçlar I. GİRİŞ II. RESMÎ BELGEDE SAHTECİLİK SUÇU III. ÖZEL BELGEDE SAHTECİLİK IV. RESMİ VEYA ÖZEL BELGEYİ BOZMAK, YOK ETMEK VEYA GİZLEMEK V. RESMÎ BELGENİN DÜZENLENMESİNDE YALAN BEYAN VI. AÇIĞA İMZANIN KÖTÜYE KULLANILMASI Kamu Barışına Karşı Suçlar I. SUÇ İŞLEMEYE TAHRİK II. SUÇU VE SUÇLUYU ÖVME III. HALKI KİN VE DÜŞMANLIĞA TAHRİK VEYA AŞAĞILAMA IV. YASALARA UYMAMAYA TAHRİK V. SUÇ İŞLEMEK AMACIYLA ÖRGÜT KURMA VEYA YÖNETME Üçüncü Bölüm Ekonomi, Sanayi ve Ticarete İlişkin Suçlar I. İHALEYE FESAT KARIŞTIRMA II. EDİMİN İFASINA FESAT KARIŞTIRMA III. FİYATLARI ETKİLEME IV. KAMUYA GEREKLİ ŞEYLERİN YOKLUĞUNA NEDEN OLMA V. TİCARÎ SIR, BANKACILIK SIRRI VEYA MÜŞTERİ SIRRI NİTELİĞİNDEKİ BİLGİ VEYA BELGELERİN AÇIKLANMASI VI. MAL VEYA HİZMET SATIMINDAN KAÇINMA VII. TEFECİLİK Dördüncü Bölüm Bilişim Alanında Suçlar I. BİLİŞİM SİSTEMİNE GİRME II. BİLİŞİM SİSTEMİNİN İŞLEYİŞİNİ ENGELLEME VE BOZMA III. BİLİŞİM SİSTEMİNDEKİ VERİLERE ZARAR VERME SUÇU IV. BİLİŞİM SİSTEMİ ARACILIĞIYLA YARAR SAĞLAMA SUÇU V. BANKA VEYA KREDİ KARTLARININ KÖTÜYE KULLANILMASI

11 XVIII Themıs Ceza Hukuku DÖRDÜNCÜ KISIM ULUSA (= MİLLETE) VE DEVLETE KARŞI SUÇLAR Kamu İdaresinin Güvenilirliğine ve İşleyişine Karşı Suçlar I. ZİMMET II. İRTİKÂP III. DENETİM GÖREVİNİN İHMALİ IV. RÜŞVET V. GÖREVİ KÖTÜYE KULLANMA VI. GÖREVİ YAPTIRMAMAK İÇİN DİRENME Adliyeye Karşı Suçlar I. İFTİRA II. SUÇ ÜSTLENME III. SUÇ UYDURMA IV. YALAN TANIKLIK V. YALAN YERE YEMİN SUÇU VI. KAMU GÖREVLİSİNİN SUÇU BİLDİRMEMESİ VII. SUÇ KANITLARINI YOK ETME, GİZLEME VEYA DEĞİŞTİRME SUÇU EKLER Ek -1: Türk Ceza Yasası ile Getirilen Yenilikler A. Biçimsel Değişiklikler B. Ceza Hukukunun Genel Kuramı Yönünden Yapılan Değişiklikler C. Suç Hukuku Yönünden Yapılan Değişiklikler D. Yaptırım Hukuku Yönünden Yapılan Değişiklikler E. Özel Hükümlerde Yapılan Değişiklikler Ek -2: Kabahatlerin Hukuksal Rejimi A. Kabahat Sayılan Eylemler B. Kabahat Olmaktan Çıkartılarak Suç Sayılan Eylemler C. Yaptırımlar İdari Para Cezası Mülkiyetin Kamuya Geçirilmesi D. Karar Verme Yetkisi İdari Makamlar Cumhuriyet Savcısı Mahkeme E. Karar F. Yasa Yolları Genel Olarak Adli Yargıda Uygulanan Yasa Yolları a. Başvuru yolu b. İtiraz yolu c. Vazgeçme ve kabul G. Kabahatlerde Zamanaşımı Soruşturma Zamanaşımı Yerine Getirme Zamanaşımı Genel ve Özel Hükümler Soruları