GYMNOSPERMAE. (Açık Tohumlular)

Transkript

1 GYMNOSPERMAE (Açık Tohumlular)

2 PINACEAE ***** Bu familyanın cinsleri şunlardır: Yalnızca uzun sürgün Uzun sürgünü + Kısa Sürgün Abies Pinus Keteleria Cedrus Pseudotsuga Larix Tsuga Pseudolarix Picea Cathaya

3 Cedrus libani Toros Sediri, Lübnan Sediri (Katran)

4 Cedrus libani Toros Sediri, Lübnan Sediri (Katran)

5 Cedrus libani Toros Sediri, Lübnan Sediri (Katran)

6 Cedrus libani Toros Sediri, Lübnan Sediri (Katran)

7 Cedrus libani Toros Sediri, Lübnan Sediri (Katran)

8 Cedrus Link.: Sedirler - Herdem yeşil, yatay yönde uzanan yaygın dallı, uzun boylu orman ağaçlarıdır. - Kedros tan adını almış KOZALAKLI AĞAÇ denilir. - Düzensiz dallanma yapar, - Uzun ve Kısa Sürgünleri vardır. - İğne yapraklar genellikler üç köşeli, 2 adet reçine kanalı vardır. Uzun sürgünlerde teker teker, kısa sürgünlerde bir çoğu bir arada demet biçiminde dizilmiştir. - Çiçekler bir cinsli bir evcikli (monoik), erkek çiçekler 5 cm, sarı renkli, silindirik yapıda, olgunlaşmaları diğer cinslerin aksine eylül, ekim ayında olur. - Dişi çiçekler, çiçek evresinde döllenme ilkbaharda olur. oldukça küçük, 1-1,5 cm, yeşil, - Kozalak 26 ayda olgunlaşır. Kozalak bir fıçı şeklindedir. Sürgüne oturmuş, kısa ve kalın bir sapı vardır. - Brahtesi gözükmez. Kozalak pulları dağılır. Eksen sürgün üzerinde kalır. - Tohumun, büyük, üçgen şeklinde kanadı var, tohumu tek yüzden örtmüştür.

9 - Sedirler tam bir ışık ağacıdır. Nem istemleri az, sıcaklık istemi fazladır. - Yetiştirilmeleri tohumla, ancak kimi değerli varyete ve formları çelik ve aşı ile üretilebilir. - Çok eski çağlardan beri bilinen ve kullanılan eterik yağlı, güzel kokulu kıymetli odunları vardır. - Odunlarında reçine kanalı yoktur, özışınları heterojendir. Diri odun kısmı sarımsı beyaz, özodunu ise daha koyudur. - Su altı inşaatlarında, özellikle gemi yapımında, mobilyacılık, lambri, inşaat ve daha bir çok endüstriyel kullanım alanı vardır. - Bu cinsin, Kuzey Afrika, Güney Anadolu, Lübnan, Kıbrıs ve Himalayalarda bulunan 4 türü vardır.

10 Sedir Türlerinin Ayırdım Anahtarı 1. Genç bireylerde tepe sürgünü ve yan sürgünlerin uçları aşağıya sarkmakta, iğne yapraklar en uzun 3-5 cm., kozalakları en büyük 7-12 cm. Cedrus deodara 1. Genç bireylerde tepe sürgünü dik durur ya da yana doğru uzanır. İğne yapraklar genellikle 3,5 cm. den daha kısa. 2. İğne yapraklar en kısa, 5-8 mm. dir. Kozalak küçük 7 cm. boyunda. Yayılış alanı dar ve sınırlıdır. Yalnız Kıbrıs ta görülür. Cedrus brevifolia 3. İğne yaprakların boyları 1,5-3,5 cm., sert ve batıcı uçlu, tepe yapısı oldukça sık dallı, ancak yaşlı bireylerde tepe şemsiye gibi dağılır, kozalak iri, 8-10 cm., iğne yapraklar çoğunlukla koyu yeşil. Cedrus libani 4. İğne yapraklar çoğunlukla 2,5 cm. den daha kısa, mavimsi yeşil, tepe yapısı seyrek dallı, kozalak 5-7 cm. boyunda küçük, fıçı şeklinde. Cedrus atlantica

11 edrus libani Toros Sediri, Lübnan Sediri - Halk arasında Katran adı verilir. Yayılışını Toroslarda yapar m boy, görkemli bir yapısı var. gençken piramidal, yaşlı iken dağılan şemsiye lekinde tepe vardır.dallar düzensiz, yatay 90 derece açı ile gövdeden çıkar. Cedrus atlanticaya oranla daha sık dallıdır. - Kozalak fıçı şeklinde, boy 8-10cm, en 4-6 cm, sürgüne oturmuş, pullar geniş ve tam kenarlıdır., üzeri bol reçinelidir. - Işık ağacıdır, nem istemi yüksek değildir, topraksız kalker kayalar üzerinde yetişir. Odunu çok değerli, mısırlılar, finikeliler ve asurlular çok kullanmıştır. - Gordiyon Kral Mezarı ve Efes teki Diana Tapınağında ki gibi bir çok değerli tarihsel yapıtta sedir kullanılmıştır. - Sedirlerin en önemli tahripcisi keçilerdir. - Ana türden başka bir çok formu bulunur.

12 Doğal olarak Güney Anadolu ve az oranda Lübnan da yayılmakta olup, batı sınırı Fethiye ve Köyceğiz den başlar. Doğuya doğru Toroslar üzerinde uzanmakta, Göksun ve Kahramanmaraş yörelerinden bir kavisle güneye Amanoslar a yönelmektedir. Buradan da Lübnan a yönelmekte, Lübnan da ancak Cebelübnan da kalmıştır. Bu ana yayılışı dışında ise Kuzey Anadolu da Kelkit - Yeşilırmak vadisinde Erbaa, Çatalan ve Niksar yörelerinde yaklaşık 100 hektarlık alanda adacıklar halinde bulunmaktadır.

13 Cedrus libani Toros Sediri, Lübnan Sediri (Katran) Dallar gövdeden genellikle 90º lik bir açıyla çıkarlar 40 m ye değin boylanır.

14 Cedrus libani Toros Sediri, Lübnan Sediri (Katran)

15 Cedrus libani Toros Sediri, Lübnan Sediri (Katran)

16 Kozalak fıçı biçiminde, 8-10 cm x 4-6 cm Kozalak pulları geniş ve tam kenarlı

17 İğne yapraklar 1,5-3,5 cm

18 Cedrus atlantica Atlas Sediri m boy, gençken piramidal, dik duran, daha sonra tepe sürgünü yana sarkık tepeli bir ağaçtır. - Dallar dar bir açı yaparak gövdeden yukarı çıkar. Dal sayısı az, gevşek bir habitusa sahiptir. - Toros sedirimizden ayıran en önemli özellik, genç sürgünler fazla tüylü, iğne yapraklar daha kısa, en çok 2,5 cm, mavimsi yeşili ya da gümüşi yeşil, kısa sürgünde iğne yaprak sayısı daha fazla ve kozalak daha küçüktür.!!!!!!!!! - Kozalak 5-7 cm fıçı şeklinde, üzeri reçinelidir. - Doğal olarak Kuzey Afrika nın Atlas dağlarında yayılır. Fas, Cezayir de m yayılır. - Düzensiz yararlanmalar sonucu Toros Sediri gibi çok tahrip görmüştür. Kıymetli orman ağacı olmasının yanısıra aynı zamanda çok değerli bir süs bitkisi olarak park ve bahçelerde yer alır. Çok değerli formları da vardır.

19 Cedrus atlantica Atlas Sediri m boylarında. Dallar gövdeden genellikle dar bir açıyla çıkarak yukarıya yönelirler

20 İğne yapraklar 2,5 cm den kısa Toros Sediri nden ayıran önemli özellikler; genç sürgünlerin fazla tüylü oluşu, iğne yaprakların daha kısa, en çok 2,5 cm, mavimsi yeşil, ya da gümüşi renkte oluşu, kısa sürgünlerdeki iğne yaprak sayısının daha çok oluşu ve kozalaklarının daha küçük olması gibi özelliklerdir

21 Kozalak 5-7 cm uzunluğunda, parlak açık kahverengi olup, pulların genişlikleri 3,5 cm, üzerileri çoğu kez reçinelidir

22 Doğal olarak Kuzey Afrika nın Atlas Dağları nda yayılır. Fas ta 1400 metrenin üzerinde özellikle Abies marocana ve Quercus mirbeckii ile karışık ormanlar kurmaktadır. Cezayir de ise yayılışı parçalıdır. Buralarda metre yükseltiler arasında bulunur.

23 Cedrus brevifolia Kıbrıs Sediri - 15 m boy, orta boylu, çok kısa iğne yapraklı (5-8 mm), bazı botanikçilere göre Lübnan sedirinin bir varyetesi Cedrus libani var.brevifolia olarak benimsenmektedir. - İğne yaprakları mavimsi yeşil renkte, 7 cm. küçük kozalakları vardır. - Vatanı Kıbrıs tır. Kıbrısın güneydoğusunda endemik olarak yayılmaktadır. Koruma altına alınmış olmasına rağmen yangınlarla başı derttedir.

24 Cedrus brevifolia Kıbrıs Sediri 15 m boylarında, Kıbrıs için Endemik bir türdür.

25 Çok kısa (5-8 mm) iğne yaprakları vardır.

26 Kozalaklar 7 cm uzunluğundadır.

27 Vatanı Kıbrıs tır. Kıbrıs ın güneydoğu kesiminde endemik olarak yayılmaktadır. Buralarda Baf, Trodos ve Karlıdağ da metre arasında yine endemik bir meşe türü Quercus alnifolia ile karışık küçük meşcereler oluşturmaktadır. Bugün tümüyle koruma altına alınmış olmasına karşın, özellikle yangınlardan büyük zarar görmektedir

28

29 Cedrus deodara Himalaya Sediri - Vatanında 50 m boy, 3 m çap yapan, görkemli bir orman ağacıdır. - Tepe yapısı gençken piramit, tepe sürgünü aşağıya sarkmış, dallar gövdeden yatay çıkar, ancak yan sürgünlerin uçları aşağıya sarkıktır. - Sedirler içerisinde en uzun iğne yapraklıdır.!!!!! - Kozalakları en büyük olan sedirdir.!!!!1 - İğne yapraklar 3-5 cm, kozalaklar 7-12 cm boy, 5-6 cm çapındadır. - Batı Himalaya dağlarının (Afganistan-Nepal) en önemli reçineli türüdür. Bu kesimlerde aralıklarda Pinus wallichiana, Picea smithana, Abies pindrow ile karışık ormanlar kurar. - Donlara karşı öteki türlerden daha duyarlıdır. - Atatürk Köşkü civarlarında birkaç güzel örneği bulunmaktadır.

30 Cedrus deodara Himalaya Sediri Vatanında 50 metreye değin boylanabilen ve 3 metre çaplara ulaşabilen görkemli bir orman ağacıdır.

31 Himalaya Sediri nin iğne yapraklarının renkleri açık gri, ya da mavi yeşildir. İğne yaprakların uzunlukları 3-5 cm dir.

32 Kozalaklar fıçı biçiminde ve 7-12 cm uzunluğunda, 5-6 cm çapındadır. Renkleri kırmızımsı kahverengidir. Geniş yelpaze gibi pullarının arka yüzleri çoğunlukla tüysüzdür.

33 Doğal olarak Afganistan dan Nepal e değin, Batı Himalaya Dağları'nın en önemli reçineli türüdür. Bu kesimde metre aralarında Pinus wallichiana, Picea smithiana, Abies pindrow ile karışık ormanlar oluşturur. Himalayalar ın kuru olan iç kesimlerinde bu tür 3500 metre yükseltiye değin çıkabilmektedir.