ERE HİDROELEKTRİK. TÜRKİYE ve AB ENERJİ POLİTİKALARINA BAKIŞ

Transkript

1 HİDROELEKTRİK PERSPEKTİFİNDEN TÜRKİYE ve AB ENERJİ POLİTİKALARINA BAKIŞ

2 %7 Türkiye'de Planlanan Elektrik Üretim Karakteristikleri (1997 TEAŞ Planlamasõ) Toplam Üretim İçindeki Pay %6 %5 %4 %3 %2 %1 %38.5 %33.2 Hidrolik Yerli Yakõtla Termik İthal Yakõtla Termik %28.3 %24.6 %24.4 %51. %16.6 %18.4 %65. %

3 TÜRKİYE ve AB'de YEŞİL ENERJİ GELİŞİMİ Toplam Üretimdeki Payõ %4 %35 %3 %25 %2 %15 %1 %5 %38.5 %13.9 Türkiye Hidrolik AB Yenilenebilir %24.6 %22. %16.6 %22. %

4 EKONOMİK YAPILABİLİRLİK KRİTERLERİ KULLANILAN KRİTERLER : 1 - Firm Enerji Faydasõ : 6. cent / kwh 2 - Sekonder Enerji Faydasõ : 3.3 cent / kwh 3 - Pik Güç Faydasõ : 85 $ / kw Örnek Termik Santral Gurubu : 45 MW İthal Kömür + 15 MW Doğalgaz/LPG KÇS (*) Termik santrallarõn dõşsal maliyetleri dikkate alõnõrsa parantez içindeki rakamlar kullanõlõr ÖNERİLEN KRİTERLER : Depolamalõ tesisler için A) Firm/Puant Enerji Faydasõ : 7.25 (8.75) cent / kwh (*) B) 1 - Firm Enerji Faydasõ : 6. (7.5) cent / kwh (*) 2 - Sekonder Enerji Faydasõ : 4.75 (4.75) cent / kwh 3 - Pik Güç Faydasõ : 25 $ / kw Nehir Santrallarõ İçin 1 - Firm Enerji Faydasõ : 6. (7.5) cent / kwh (*) 2 - Sekonder Enerji Faydasõ : 4.75 (4.75) cent / kwh

5 HAVZALARA GÖRE POTANSİYEL DSİ'ce Hesaplanan Ekonomik Üretim Potans. (GWh) Kurulu Güç (MW) Yeni Kriterlere Göre Tahmin Ekonomik Üretim Potans. (GWh) HAVZA Kurulu Güç (MW) Fõrat 37,961 9, Dicle 16,751 5, Doğu Karadeniz 11,62 3, Doğu Akdeniz 5,29 1, Antalya 5,163 1, Batõ Karadeniz 2, Batõ Akdeniz 2, Seyhan 7,571 2, Ceyhan 4,652 1, Kõzõlõrmak 6,32 2, Sakarya 2,373 1, Çoruh 1,54 3, Yeşilõrmak 5,297 1, Susurluk 1, Aras 2, Diğer 1, Toplam 123,4 34,

6 Sekil 1 : Türkiye'de Hidrolik Kurulu Güç ve Elektrik Üretimi ,5 1, 7,5 5, 2,5 5, 4, 3, 2, 1, Kurulu Güç (MW) Üretim (GWh) Kurulu Güç Yõllõk Üretim

7 TÜRKİYE DE HİDROELEKTRİK 1993 te Kurulu Güç : 9,682 MW 22 de Kurulu Güç : 12,2 MW Bu Hõzla; DSİ ce Hesaplanan Kapasiteyi ancak 95 Yõlda Bizim Hesapladõğõmõz Kapasiteyi ise 17 Yõlda Geliştirebiliriz. TEAŞ Verileri ve Elektrik Üretim Planlama Çalõşmasõna Göre: 1997 de 21 da 22 de Yerli Yakõtla Üretim % 33.2 % 24.4 % 18.4 İthal Yakõtla Üretim % 28.3 % 51. % 65. Hidroelektrik Üretim % 38.5 % 24.6 % 16.6 AB de Toplam Yeşil Enerji % 13.9 % 22. % 22.

8 HİDROELEKTRİK SANTRALLARA ÖNCELİK VERİLMESİNİ GEREKLİ VE ZORUNLU KILAN NEDENLER 1- EKONOMİK: Yatõrõmõn Büyük Kõsmõnõn Yurtiçi Harcama Olmasõ Yatõrõmda En Az Dõşa Bağõmlõlõk ve Döviz Harcamasõ En Uzun Ekonomik Ömür En Düşük İşletme ve Döviz Gideri Elektrik Üretiminde Ucuzluk, Rekabet İşletmede Esneklik, Sistemde Yük Dengelenmesi ve Frekans Ayarõ Açõsõndan Hayati Önem Yeşil Enerji Olmasõ Dolayõsõyla Elektrik İhracatõ 2- ÇEVRESEL : En Düşük Emisyon, En Düşük Kirlilik Erozyonun (Akarsularda) Önlenmesi Diğer Yeşil Enerji Kaynaklarõna Destek 3- TOPLUMSAL ve STRATEJİK : Enerji Depolanmasõ. Enerjide Dõşa Bağõmlõlõğõn Azaltõlmasõ Yöre Halkõna Ekonomik ve Sosyal Katkõlar Diğer Stratejik Özellikler Türkiye Hidrolik Tesislerden Üretebileceği 19 TWh/Yõl Elektriği Termik Santrallarda Ürettiği Takdirde : Her Yõl Yaklaşõk MİLYAR DOLAR Ödeyerek 86 Milyon Ton İthal Kömür veya 41 Milyar Metreküp Doğalgaz Satõn Almak Zorunda Kalacaktõr. Atmosfere Bõrakõlan Toplam Sera Gazõ Emisyonu ise 257 Milyon Ton/Yõl Olacaktõr.

9 Ekonomik Ömür (Yõl) Hidrolik Doğalgaz , 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1, Ekonomik Ömrü Boyunca Üretimi (GWh) 87,188 Hidrolik Doğalgaz 53, Beher kwh Elektrik Üretimi için Yurtdõşõna Aktarõlan Kaynak (cent/kwh) Hidrolik Doğalgaz Ekonomik Ömrü Boyunca GSYİH'ya Katkõ (Milyon $) Ekonomik Ömrü Boyunca Devlete Vergi Geliri (Mlyon $) Toplam Yurtdõşõna Aktarõlan Kaynak (Milyon $) 9 9 2, Hidrolik Doğalgaz Hidrolik Doğalgaz 136 1,75 1,5 1,25 1, Hidrolik Doğalgaz 214 1,936

10 21/77/EC Sayõlõ AB Yönetmeliği Gerekçeler: Yeşil Enerji Teşviği AB Önceliğidir Geliştirilecek Potansiyel Vardõr Kyoto Protokoluna Uymanõn Önemli bir Unsurudur AB Ülkeleri Yeşil Enerji İçin Orta Vadede Kyoto Yükümlülükleri ile Uyumlu Milli Hedefler Koymalõdõr Kaynak Güvenliği, Çeşitliliği, Çevre Koruma, Sosyal Dayanõşma ve Sürdürülebilir Gelişme Kanuni Çerçeveye İhtiyaç Vardõr Amacõ : Yeşil Enerji Kaynaklõ Elektrik Üretiminin Artõrõlmasõnõ Teşvik Etmek ve Gelecekte Çõkarõlacak AB Çerçeve Anlaşmasõna Temel Teşkil Etmek Tanõmlar : Rüzgar, Güneş, Jeotermal, Dalga, Gel- Git, Hidroelektrik, Biyokütle, Dolgu Gazõ, Tasfiye Tesisi Gazõ ve Biyogaz Yeşil Enerji Kaynağõ Sayõlmõştõr. Teşvikler : Üye Ülkeler Uyguladõklarõ Doğrudan veya Dolaylõ Teşvikleri ve Bunlarõn Milli Hedeflerine Ulaşmadaki Katkõsõnõ Belirleyecektir (Yeşil Sertifika, Yatõrõm Hibesi, Vergi Muafiyeti veya İndirimi, Vergi İadesi ve Doğrudan Tarife Desteği) Teşvikler Basit, Etkili ve Verimli Olmalõdõr Yeşil Enerji Önündeki İdari ve Diğer Bürokratik Engeller Azaltõlmalõdõr

11 21/77/EC Sayõlõ AB Yönetmeliği Teşvikler: İşlemler Uygun İdari Seviyede Düzenlenmeli ve Hõzlandõrõlmalõdõr. Kurallar, Objektif ve Şeffaf Olmalõ, Ayrõmcõlõk Yapõlmamalõ, Muhtelif Yeşil Enerji Teknolojilerinin Kendine Has Özellikleri Hesaba Katõlmalõdõr. Yeşil Enerji Kaynaklarõnda Üretilecek Elektriğin Bağlantõ, İletim ve Dağõtõmõ Garanti Edilecek ve Onlara Öncelik Verilecektir. Sistem Operatörleri Gerekli Yatõrõmlarõ Yapacaktõr İletim ve Dağõtõm Tarifelerinde, Özellikle Uzak Bölgelerde Yer Alanlar Olmak Üzere, Yeşil Enerji Kaynaklarõna Karşõ Ayrõmcõlõk Yapõlmayacaktõr. Yönetmeliğin Yürürlük Tarihi : 27 Ekim 21 Üye Ülkeler, Bu Yönetmeliğe Uygun Kanunlarõ, Yönetmelikleri ve İdari Önlemleri 27 Ekim 23 Tarihine Kadar Yürürlüğe Sokmak Zorundadõr. AB Ülkelerinin 21 Yõlõna Kadar Ulaşmayõ Hedefledikleri Yõllõk İlave Yeşil Enerji Kaynaklõ Elektrik Üretimi (ve/veya İthalatõ) Yaklaşõk 2 Milyar kwh tõr.

12 AB ÜLKELERİNDE YEŞİL ENERJİ KAYNAKLI ELEKTRİK ÜRETİMİ İÇİN 21 YILI HEDEFLERİ (21/77/EC Sayõlõ Yönetmelik) Yeşil Enerji Kaynaklarõnda Üretilen Elektrik Ülke 1997 de TWh 1997 de % 21 da Hedef % Avusturya % 78.1 % İsveç % 6. % Portekiz % 39. % Finlandiya % 31.5 % İspanya % 29.4 % Danimarka % 29. % İtalya % 25. % Fransa % 21. % Yunanistan % 2.1 % İrlanda % 13.2 % Almanya % 12.5 % Birleşik Krallõk (İngl.) % 1. % Hollanda % 9. % Belçika % 6. % Lüksemburg % 5.7 % AB Toplamõ % 22. % Türkiye de Hidro % 24.6 %

13 AB Ülkelerinde Uygulanan Teşviklerden Örnekler Almanya da 2 Yõlõnda Çõkarõlan Yenilenebilir Enerji Kaynaklarõna Öncelik Verilmesine Dair Kanunda Uygulanacak En Düşük Tarifeler Belirlenmiştir : Üretim Cinsi Krl.Güç.<5 kw Krl.Güç<5 MW Daha Büyük Hidrolik Üretim 15. pf/kwh 13. pf/kwh Biyokütle 2. pf/kwh 18. pf/kwh 17. pf/kwh Rüzgar Tümü için 17.8 pf/kwh (İlk 5 yõlda, zamanla azalacak) Güneş Tümü için 99. pf/kwh (Zamanla Azalacak) Jeotermal 17.5 pf/kwh (<2 MW) 14. pf/kwh (>2 MW) Her türlü bağlantõ masraflarõ Sistem Operatörü tarafõndan karşõlanacaktõr. İsveç te Rüzgar ve Küçük Hidroelektrik (<1.5 MW) için sağlanan Teşvikler : Arz Tarafõnda: 1.54 cent/kwh Subvansiyon ile % 15 Yatõrõm Hibesi Talep Tarafõnda Rüzgar Enerjisi Tüketicilerine 2.77 c/kwh Çevre İskontosu Hollanda da Yeşil Enerji tüketimine 5.5 Ec/kWh (ilerde 3.5 Ec) vergi avantajõ, arz tarafõnda ise 2 Ec subvansiyon vardõr. Ayrõca Yakõn Gelecekte Danimarka, İsveç ve Diğer Bazõ Ülkelerde Yeşil Enerji Kotasõ Uygulamasõ Yapõlacaktõr.

14 AVRUPA ile BAĞLANTI ve YEŞİL ENERJİ DENGESİ Mevcut Bulgaristan Bağlantõsõ : 1,25 MW (4kV) Planlanan Yunanistan Bağlantõsõ : 75 MW Bu Bağlantõlarla 1-15 TWh/Yõl Elektrik İhracatõ Yapõlabilir. AB ÜLKELERİNİN 21 YILI YEŞİL ENERJİ AÇIĞI : 2 TWh/Yõl (22 de 3 TWh/Yõl) TÜRKİYE NİN HENÜZ GELİŞTİREMEDİĞİ HİDROELEKTRİK (YEŞİL) KAPASİTESİ : 15 TWh/Yõl (Ekonomik Değeri En Az 7.5 Milyar Dolar)

15 YEŞİL ENERJİ YATIRIM DENGESİ TÜRKİYE DEKİ BAKİYE HİDROELEKTRİK POTANSİYEL 15 TWh YILLIK ÜRETİM İHTİYAÇ DUYULAN KAYNAK 5 MİLYAR DOLAR BAĞLANTI ve KAYNAK TRANSFERİ İÇİN ARAÇLAR UCTE ÜYELİĞİ, AB BAĞLANTISININ KAPASİTESİNİ ARTIRMAK KYOTO PROTOKOLUNUN İMZALANMASI VE TARAF OLMAK AB de YEŞİL ENERJİ AÇIĞI 21 da 2 TWh 22 de 3 TWh BU AÇIĞI KAPATMAK İÇİN 21 YILINA KADAR YAPILACAĞI TAHMİN EDİLEN YATIRIM TUTARI 165 MİLYAR EURO

16 SONUÇ ve ÖNERİLER Türkiye nin Elektrik Üretim Stratejisinde Birinci Öncelik Hidroelektrik Potansiyelin Geliştirilmesi Olmalõdõr Enerji piyasalarõna hakim konumdaki kamu kurumlarõnõn arasõndaki çok başlõlõk, çekişme ve koordinasyonsuzluk giderilmeli, örneğin bir türlü sonuçlandõrõlamayan Su Kullanõm Anlaşmasõ yüzünden 3 Eylül 22 den beri bloke durumdaki hidroelektrik tesislerin lisans işlemleri biran önce başlatõlarak sonuçlandõrõlmalõdõr. Enerji Piyasasõ Düzenleme Kurumu nun daha sağlõklõ çalõşabilmesi için, kurulda özel sektör temsilcilerinin de yer almasõ sağlanmalõdõr. Sisteme Bağlantõ ile İletim ve Dağõtõmda Hidroelektriğe Öncelik Verilmelidir Lisans Süreleri En Az 49 Yõl Olmalõdõr Hidroelektrik Üretime, Kredi Geri Ödeme Döneminde (İlk 8-1 yõl) Yeşil Enerji Teşviği Uygulanmalõ, Bu Teşvik İçin Kaynak Termik Santrallarda Üretilecek Elektriğe cent/kwh Sürşarj Uygulanarak Yaratõlmalõdõr

17 SONUÇ ve ÖNERİLER AB nin 21/77/EC Sayõlõ Yönetmeliği Uyarõnca Diğer Yeşil Enerji Teşvikleri Uygulanmalõdõr (Yatõrõm İndirimi, KDV Muafiyeti, Vergi İndirimi, vs.) Hidroelektrik Başta Olmak Üzere Yeşil Enerjide Arz Fazlasõ ve AB Ülkelerine Elektrik İhracatõ (Özellikle Puant Saatlerde) Hedeflenmelidir AB Ülkelerine Yeşil Enerji İhracatõ için İletim ve Dağõtõm AB Standartlarõna Getirilmeli (UCTE), Avrupa Bağlantõlarõnõn Kapasite ve Kalitesi Artõrõlmalõdõr Kyoto Protokolu İmzalanarak, Türkiye Protokolun Tarafõ Haline Gelmelidir ŞU ANDA BÜTÜN BU ÖNERİLERDEN DAHA DA ÖNEMLİ HUSUS ŞUDUR; TÜRKİYE DE HİÇBİR TEŞVİK OLMADAN DA YAPILABİLECEK EKONOMİK VERİMLİLİKTE BİRÇOK HİDROELEKTRİK TESİS VARDIR. HİDROELEKTRİK TESİSLERE YATIRIM YAPMAYI ARZU EDEN ÖZEL TEŞEBBÜSÜN ÖNÜNDEKİ İDARİ ve BÜROKRATİK ENGELLER KALDIRILMALI, YATIRIM İÇİN GÜVEN ORTAMI YARATILMALIDIR.

18 35, 3, 25, 2, 15, 1, 5, Türkiye'de Kurulu Güç Gelişimi Hidrolik Termik Yõllar Kurulu Güç (MW)

19 15, 125, 1, 75, 5, 25, Türkiye'de Elektrik Üretiminin Gelişimi Hidrolik Termik Yõllar Elektrik Üretimi (GWh)