BİLECİK DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "BİLECİK DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI"

Transkript

1 T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ BİLECİK DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

2 ÇALIŞMANIN MAKSADI 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu ve Milli Parklar Yönetmeliği kapsamında seçilip belirlenen ve ilan edilen milli park, tabiat parkı, tabiat anıtı ve tabiatı koruma alanlarında, 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu kapsamında ilan edilen Yaban Hayatı Koruma ve Yaban Hayatı Geliştirme Sahalarında, Sulak Alanlar Yönetmeliği kapsamında ilan edilen, planlanan ve yönetilen korunan alanlarda doğa turizmi konularının öncelikli olarak ele alınarak ilimizin tüm özelliklerinin belirlenmesi, planlanması, tanıtımına katkı sağlanarak, doğa turizminde yol haritasının çizilmesidir. Ayrıca, Kayı boyunun Orta Asya dan 400 çadırla gelip Ertuğrul Gazi nin önderliğinde Söğüt ilçemizde kök saldığı, yurt edinip yerleştiği ve Cihan İmparatorluğunun temellerinin atıldığı Bilecik ilinin kuruluş ve kurtuluşun şehri olarak anılmasında etkileri ile beraber tüm doğal güzelliklerinin değerlendirilmesi, planlanması, tanıtımı, projeler geliştirilmesinin doğru temeller üzerine inşa edilmesidir. 1

3 İÇİNDEKİLER 1.GİRİŞ 1.1.Doğal alanlar, yöre insanının geleneksel hayatı, kırsal kalkınma, sürdürülebilir turizm alternatifi ve Bilecik ilinde sürdürülebilir doğa turizmi 1.2. Doğal Alanlar ve Sürdürülebilir Kalkınma 1.3.Sürdürülebilir Doğa Turizmi 1.4.Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Stratejisi 2. SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞİMİNE İLİŞKİN ÇALIŞMALAR 2.1.Kaynak Analizi 2.2. Turizm Potansiyeli 2.3. Taşıma Kapasitesi 3.İLGİ GRUBU ANALİZİ VE YEREL ORGANİZASYONUN OLUŞTURULMASI 3.1. İlgi Grupları/Paydaşlar 3.2. İlgi Grubu Kategorileri 3.3. İlgi Grubu Analizi 3.4. Toplum Temelli Yaklaşım 3.5. Yerel Organizasyonun Oluşturulması 3.6. İlin Tarihçesi 3.7. Bilecik İlinin Genel Özellikleriİ 3.8. İlgi Grubu ve Paydaş Analizi 4.BİLECİK İLİ DOĞA TURİZMİ ARZI 4.1. Bilecik İlinin Doğa Turizmi Değerleri 4.2. Bilecik İlinin Doğa Turizmi (Arzı) Değerleri ve Bilinirlik Değerlendirmesi 4.3.Bilecik İlinde Doğa Turizmi Amaçlı Kullanılan Koruma Statülü Alanlar 4.4. Seçkin Özellikli Diğer Sahalar 4.5 Bilecik İlinde Doğa Turizmi Çeşitleri 5.ANALİZLER 5.1. Küçükelmalı Tabiat Parkı Analizleri 5.2. Harmankaya Tabiat Parkı Analizleri 6.BİLECİK İLİ SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ STRATEJİLERİ 6.1.Gelişme Stratejileri 6.2. Pazarlama Stratejisi 6.3. Ziyaretçi Yönetimi Stratejisi 6.4. İzleme ve Değerlendirme Stratejisi (Turizmin etkilerinin ve sürdürülebilirliğin izlenmesi) 2

4 1. GİRİŞ 1.1. DOĞAL ALANLAR, YÖRE İNSANININ GELENEKSEL HAYATI, KIRSAL KALKINMA, SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM ALTERNATİFİ VE BİLECİK İLİNDE SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ Tabiatı korumanın geleceği kırsal alanların geleceğine, kırsal hayatın korunmasına ve sağlıklı yürüyen bir kırsal ekonomiye bağlıdır. Kırsal alanlardaki düşük ve dağınık nüfus ile beraber yetersiz gelir söz konusu olduğunda bu alanların turizm köyleri vb. faaliyetler için kullanılması söz konusu olacaktır. Bu tür girişimlerin önemli bir kısmı korunan alanlarda veya dışında yapılmaktadır. Bazı etkinliklerin korunan alanlara ve tabiata çok zarar verdiği de görülmektedir. Bu sebeple tabiatı korumakla görevli olan bizlerin çevremiz ile iyi bir proaktif ilişkiler içinde olmamız lüzumludur. Proaktif kişi; ilişkilerde ve faaliyetlerde inisiyatifi eline alan kişi demek olup tabiattaki faaliyetlerin kontrolü için Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü taşra kuruluşlarının kırsal sahalarda doğa turizminin geliştirilmesinde öncü olması doğru bir harekettir. Son yıllarda sivil toplum kuruluşları ve diğer kuruluşlar korunan alanlar, doğal alanlar, kırsal kalkınma, kalkınma için işbirliği gibi konuları tamamiyle farklı bir bakış açısı ile algılamaya başlamışlardır. Tabiat ve geleneksel kültürler üzerinde turizmin yarattığı olumsuz tesirler ve bunların neticesinde duyulan korkular kitle turizmine karşı alternatif çevre duyarlı turizmi ve tabiatı korumayı öne çıkarmıştır. Sürdürülebilir doğa turizmi ve ekoturizm tabiatın korunması için bir umut olarak ortaya çıkmıştır. Algılamadaki bu değişiklik, doğal alanlar, korunan alanlar ve çevresinin bölgesel planlamasında turizme ilişkin proje ve çalışmaların giderek artmasına yol açmıştır. Bu sayede turizm, zaman içinde kırsal alanların kalkınmasında, yoksulluğun azaltılması ve yöresel kültürel zenginliğinin korunmasında anahtar bir kelime haline gelmiştir. Sürdürülebilir doğa turizmi, kırsal ekonominin çeşitlendirilmesi, kırsal nüfus için yeni bir bakış açısı yaratılması, yoksulluğun ve kırsal göçün azaltılmasında en önemli seçeneklerden biri olarak görülmektedir. Ancak, turizmin yalnızca yerel ekonomi ile doğru şekilde bütünleştirildiği takdirde beklentileri karşılayabileceği ve yöre halkı ile diğer ilgi gruplarına fayda sağlayacağı unutulmamalıdır. 3

5 1.2. DOĞAL ALANLAR VE SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA 1980 li yıllardan itibaren Birleşmiş Milletler Çevre Programının (UNEP) çevre konularına ilişkin çalışmaları giderek artan bir etki yaratmıştır. Dünya Çevre Kalkınma Komisyonu nun 1987 yılında tamamladığı çalışmalar sonunda ortak geleceğimiz adlı bir rapor hazırlanmıştır. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde, çevre ve kalkınma konularına çok farklı yaklaşılması gerektiği bu raporda vurgulanmış olup, kalkınmanın ve insanlığın sahip olduğu kaynakların sürdürülebilir olduğuna değinilmiştir. Raporda ortaya konan Sürdürülebilir kalkınma kavramı, insanların elinde bulundurduğu ve onlara muhtaç olduğu ekolojik, kültürel ve sosyoekonomik kaynakların nadir ve eşsiz olduğu görüşüne dayanmaktadır. Bir sahanın sahip olduğu kaynaklar, çok farklı maksatlar için kullanılabilmektedir. Örneğin, bir orman kereste imalatı için, üzerindeki ağaçlar kesilerek tarım toprağı olarak veya korunan alan olarak kullanılabilir. Alanın ve alanda yaşayan yöre halkının özelliklerine bağlı olarak bu seçeneklerden bazıları uygulanabilir, bazıları ise kesinlikle uygulanamaz. Yalnızca korumacı bir yaklaşım içine girildiğinde doğru görülen seçenek ormanın el değmemiş eski haline bırakılması olsa da yöre halkı ve diğer iş gruplarının bu kaynakların sürdürülebilir kullanımı yaşam kalitelerini yükseltmek için ormandan hak iddia etmeleri mevzubahistir. Bu sebeple yüzde yüz sürdürülebilir kalkınmaya her zaman ulaşılamasa da bu hedef üzerine yoğunlaşılmalıdır. Doğal ve korunan kırsal alanlarda, geçmişten günümüze yerel topluluklar ile arazinin beraberliği çok önemli olmaktadır. Korunan alan ağı büyüdükçe korunan alan kavramının anlamı da değişmeye ve gelişme göstermeye başlamıştır. Bu gelişme içinde yöre insanlarının varlığı ve faydalanmalarının sürdürülebilirliği de öne çıkmaktadır. Bir doğal alan ve korunan alanın ve içinde yer aldığı bölgenin sürdürülebilir kullanımı, turizm, ekolojik tarım, hayvancılık, yeni bölgesel ürünler, sürdürülebilir ormancılık, hatta enerji üretimindeki yatırımlarla birlikte düşünüldüğünde daha başarılı olacaktır. Doğal alanlarda faaliyetlerin açıklanmasında KIRSAL ALAN, KIRSAL KALKINMA ve SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA gibi kavramlar değerlendirilmelidir, bu kavramlar şu şekilde açıklanabilir; KIRSAL ALAN: Şehir diye tabir edilen yerleşme sahalarının dışında kalan tarımla ilgili etkinliklerin yapıldığı alanları da içeren köy, mezra, kom vb. adlarla anılan insan yerleşimlerinin var olduğu alanları kırsal alan olarak tanımlayabiliriz. 4

6 KIRSAL KALKINMA KAVRAMI: Kırsal kalkınma, küçük toplulukların içinde bulundukları ekonomik, toplumsal ve kültürel koşulları iyileştirmek amacıyla giriştikleri çabaların devletin bu konudaki çabalarıyla birleştirilmesi, bu toplulukların tüm ülke insanlarının tümüyle kaynaştırılması ve ulusal kalkınma çabalarına tam biçimde katkıda bulunmalarının sağlanma süreci şeklinde tanımlanmıştır. KIRSAL ALAN KALKINMASI: Hem bir eğitim hem de örgütlenme işi olup kırsal alan, toplumun gereksinimlerinin göz önünde tutulması, kırsal alan kalkınma politikası ile ilgili planların alınması sırasında topluma zorla kabul ettirilmemesi gereken bir konudur. Toplum istediklerini elde etmedikçe kırsal alan çalışmalarına katılmayacaktır. Tarımsal çalışmalar, beslenme, eğitim, mesleki önderlik ve öğretim, kooperatifler, el sanatları, küçük sanayiler, sosyal güvenlik çalışmaları, planlama ve sağlık politikaları nitelikleri kırsal alan ve ülke planları ile bir bütünlük sağlamalıdır. SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA: Ekolojik, ekonomik ve sosyokültürel kaynakların sürdürülebilir kullanımına dayanmaktadır. Burada ekolojik, ekonomik ve sosyo kültürel sürdürülebilirlik şartlarının tamamının sağlanması önemli olmaktadır. Kırsal alanlar turizm ve boş zamanların değerlendirilmesinde önemli bir yer tutmaktadır. Kırsal alan, turistlere sakin ve huzurlu bir seçenek sunmaktadır yılında Fransız vatandaşları tatillerinin %52 sini ya bir ailenin yanında ya da bir arkadaşının evinde, %26 sı evlerinde geçirdiklerini ve %9 luk bir kısmı ise kırsal alanda ikinci bir eve sahip olduklarını ifade etmişlerdir. Kırsal alanlar ayrıca doğa için önemli role sahiptirler. Tabii kaynakların korunması, biyolojik çeşitliliğin sürdürülmesi, doğal felaketlere karşı koruma, iyi hayat şartlarının korunması ve doğal manzaranın korunması doğal çevre ile ilgili hususlardır SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ Sürdürülebilir kalkınma ekolojik, ekonomik ve sosyokültürel kaynakların sürdürülebilir kullanımına dayanmaktadır. Sürdürülebilir turizmin gelişimi de sürdürülebilir kalkınma ile bağlantılı bir yaklaşımdır. Sürdürülebilir turizm gelişiminde turistlerin ve ziyaret edilen bugünkü ihtiyaçlarının, gelecekteki fırsatları koruyup genişleterek karşılanması amaçlanmaktadır. Bu yaklaşım, ekonomik, sosyal ve estetik ihtiyaçların, kültürel bütünlüğün, gerekli ekolojik süreçlerin, sosyal ve estetik ihtiyaçların, kültürel bütünlüğün, gerekli ekolojik süreçlerin, biyolojik çeşitliliğin ve kırsal hayatı destekleyen süreçlerin devamını içerecektir. Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü nün tanımına göre sürdürülebilir bir turizm gelişimi; Çevresel kaynakların en iyi şekilde kullanılmasını sağlamalı, 5

7 Ziyaret edilen toplulukların sosyokültürel yapısına, gelenekselliğine saygı göstermeli, Bütün ilgi gruplarına adil bir şekilde dağıtılan sosyoekonomik faydalar ile tutarlı ve uzun vadeli ekonomik faaliyetler ortaya koymalıdır. Buna göre sürdürülebilir kırsal/doğa turizminin gelişme ölçütleri; a. Biyolojik çeşitliliğin korunması, b. Ekonomik tutarlılık, c. Kültürel zenginlik, ç. Yöre halkının refahı, d. İstihdam kalitesi, e. Sosyal eşitlik, f. Ziyaretçi memnuniyeti, g. Yetkinin yerele doğru dağıtılması, ğ. Toplumun genelinin refah ve mutluluğu, h. Fiziki bütünlük, ı. Kaynakların etkin kullanımı, i. Çevre temizliğidir. Korunan alanlar açısından; tabiatın seçkin parçaları olan korunan alanlar ile turizm arasındaki bağ, korunan alanların tarihçesi kadar eskidir. Korunan alanlar turizme, turizm korunan alanlara ihtiyaç duymaktadır. Turizm korunan alanların kurulması ve yönetiminde göz önüne alınması gereken önemli bir bileşendir. Aynı şekilde koruma altında olmayan flora ve faunanın tutunduğu tabiat alanlarına ve insanın yaşadığı sahalardaki yöresel kültüre de turizm bağımlıdır. Bu bağımlılık doğa ve kültürün bozulmaması için tedbirler gerektirir. Bu tedbirlerin neler olacağının sürdürülebilir kırsal kalkınma ilkeleri çerçevesinde tespiti de lüzumludur. Turizmin önemli bir ekonomik faaliyet olması ve tüm göstergelerin bu faaliyetin büyüme eğiliminde olacağı yönünde olması önemli bir husustur. Turizmdeki büyümeyle beraber sürdürülebilir turizm, ekoturizm gibi doğayla ilgili turizme olan talep artmış ve turizm ürünleri ile destinasyonlar çeşitlenmiştir. Turistlerin talepleri de değişmiş ve çeşitlenmiştir. 6

8 Turistlerin talepleri konaklamada konforun sağlanması yanında, yöreye özgü kültürel değerler hakkında bilgi edinme, yöre halkıyla iletişim, bölgenin flora ve faunası, özel ekosistemler, doğal hayat ve bunların korunması da dahil olmak üzere daha sorumlu bir seyahat deneyimi kazanmak da söz konusudur. Beklenen büyüme ve yeni eğilimler turizmi o kadar stratejik bir konuma taşımıştır ki, turizm eşsiz özellikli doğal veya korunan alanların sürdürülebilirliğinin yanı sıra bu alanların çevresinde yaşayan yöre halkının kalkınma potansiyeline de müspet etki sağlayabilmektedir. Bu durumda turizm, doğal alanların korunması ve yöre halkı ile ziyaretçilerin çevre bilincinin arttırılmasında kullanılabilecek çok önemli bir araç olabilmektedir. Dolayısıyla turizm sayesinde koruma çalışmaları için gerekli mali kaynakların kazanılmasının yanı sıra ziyaretçiler ile yöre halkına yönelik bilinçlendirme ve eğitim programlarının oluşturulması ve uygulanması gibi hedeflere de ulaşılabilmektedir. En önemli husus; turizm faaliyetlerinin uzun dönemde sürdürülebilir olması için geniş kapsamlı, dikkatli, katılımcı ve paylaşımcı olarak planlaması, sürecin etkin yönetimi ve izlenmesi de gereklidir. Aksi takdirde, bu faaliyetlerin geri dönüşü mümkün olmayan olumsuz etkileri ortaya çıkacak ve turizm bu alanları tahrip eden bir faktör haline gelecektir. İşte bu nedenle SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞME (MASTER) PLANI çalışmasına lüzum duyulmuştur SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞME STRATEJİSİ Yukarıda da bahsedildiği üzere, insan kullanımı bakımından hassas olan sahalarda turizm söz konusu olduğunda turizmin iyi planlanması ve yönetilmesi önemli olmaktadır. Alışılmış turizm stratejileri ile Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Stratejisi arasındaki fark şudur; alışılmış yöntemler yukarıdan aşağıya bakış açısı ile uygulanmaktadır. Yani kararlar merkezden alınmakta ve uygulanması için yerele taşınmaktadır. Yöre halkı katılımcı olamamaktadır. Sürdürülebilir turizm ise aşağıdan yukarıya bir yaklaşım için gayret göstermektedir. Bu yaklaşımda yöre halkının beklentileri ele alınır, yönetime katılmasını sağlayıcı yapı kurulur, yörenin kalkınma potansiyelini bünyesinde barındıran tabii değerlerin korunması için kararlar ortak alınır ve karar almanın yanında uygulama ve izleme aşamalarında da yöre halkının becerilerini, bilgisini, en uygun şekilde kullanmak esastır. Bu yaklaşım yöre halkının, yerel otorite ve organizasyonların yetkilendirilmesine dayanır. Sürdürülebilir turizm gelişim aşamasında doğa ve çevresinin ortak çıkarları söz konusudur. Konaklama ve diğer turizm altyapıları mümkün olduğunca doğal alan dışında olmalıdır. Bu 7

9 durum doğaya ve kültüre zararı en aza indirdiği gibi ev pansiyonları gibi faaliyetlerin yapılabileceği yöreye faydayı arttırabilir. Yöre halkı ve diğer bölgesel ilgi grupları turizm gelişiminde önemli ortaklardır, söz konusu gruplar turiste konaklama imkânı sunacaklar, sunacakları ürünün kalitesinin korunmasında da sorumluluk alacaklardır. Günübirlik ziyaretçiler yerine uzun süreli konaklamaya lüzum duyan turistler hedefleniyorsa, doğal ve kültürel mirasa dayalı çekim noktaları, el sanatları gibi faaliyetler ortaya konmalıdır. Doğal alanlar genellikle çok hassastır, bu sebeple ekolojik değerler, belirli bir saha ile sınırlı olmayacaktır. Geleneksel hayat, yerel kültür, kırsal sosyal ekonomik yapılar da aynı zamanda turizmin temel kaynağı olmaktadır. Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı nın ilimizde doğa turizmine konu sahaların tüm ilgi grupları için anlamlı ve cazip bir bakış açısına dayandırılmasına esas olmalıdır. Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı nda turizm doğayı koruma, kırsal kalkınma için bir araç olarak ele alındığından, doğa turizmi yönetim planı olarak ele alınmalıdır. Hâlihazırda olan turizm etkinlikleri de tartışılmalı, değerlendirilmelidir. İlimizde sürdürülemez olan turizm veya gelir getirici faaliyetleri de tanımlanmalıdır. Ayrıca iyi bir yönetim için tehditler ve fırsatlar da ele alınarak bunlardan hareketle ortaya çıkacak fikirler ortaya konmalıdır. Doğaya dayalı turizm yönetiminin entegre bir anlayışla (alan ve çevresinin sahip olduğu doğal, tarihi ve sosyoekonomik kaynakların bütüncül ele alınması) değerlendirilmesi de önemlidir. Turizm gelişimi genel olarak piyasa talebine göre yönlendirilir, bir alanın turizm potansiyelinin değerlendirilmesi, rekabetçi ve özgün bir destinasyon oluşturması için gerçekçi beklentiler ortaya konulmalıdır. Yüksek ekolojik değerlere sahip olan sahalar yüksek turizm değeri içermeyebilir. Turizm, ancak doğru pazar ürünlerini hedeflediği zaman başarılı olabilir. Özellikle hassas tabiat alanlarında taşıma kapasitesi düşük iken, bu alanlardan beklenen faydalar yüksek olmaktadır. Taşıma kapasitesinin düşüklüğü sınırlı sayıda turist demektir. Bu sebeple taşıma kapasitesinin değerlendirilmesi de önemli olmaktadır. ENTEGRE DOĞAL ALAN YÖNETİMİ, Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı ile doğa ve turizm yönetimi için tüm ilgi gruplarının desteğini almayı hedefler. Tüm ilgi gruplarının etkin desteği önem taşır. Turizm gelişiminin karmaşık yapısı göz önüne alınırsa ilgi gruplarının etkin işbirliği oldukça önemlidir, planın herkes tarafından sahiplenilmesi 8

10 ayrıcalık olacaktır. Sürdürülebilir kırsal kalkınma için kapsamlı bir vizyon belirlenmesine de ihtiyaç vardır. PAZARLAMA STRATEJİSİ de Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı nın bir parçası olup, kalkınma ve rekabete açık ürünpazar kombinasyonu için yaratıcı yaklaşımlar içermelidir. Pazarlar, hedef gruplar, turist sayısı, ürünler, hizmetler, yaratıcı yaklaşımlar bu stratejide yer almalıdır. TURİZM DESTİNASYONU YÖNETİMİ: Yaygın bir stratejik yaklaşım olup, destinasyonu rekabete açık hale getirir, bir turizm pazarını iyi bir şekilde yönetmek, pazarlamak, bir destinasyonu rekabetçi yapabilmek için gereken tüm unsurları içeren bir rekabetçi yaklaşımdır. İyi tanımlanmış amaçlarla ve göstergelerle mantıksal bir çerçeve kurmak, ayrıntılı bütçe, mali portre ve ilgi gruplarının tümüne açık görev ve sorumluluklar veren bir iş planı hazırlamak gereklidir. ZİYARETÇİNİN İZLENMESİ VE ZİYARETÇİ YÖNETİM PLANI: Madem ki doğa gibi hassas bir sistemde çalışılıyor bu durumda turist ziyaretinin ilkelerini belirleyen bir ziyaretçi yönetim planı lüzumludur. Aynı zamanda da hem geri bildirim temin etme hem de taşıma kapasitesinin kontrolü için izleme programı da olmalıdır. Geribildirimler kalitenin arttırılması, sunum taleplere uygun hale getirilmesi (iyileştirilmesi) ve hizmetteki aksamalarla doğadaki değişimlerin takibi için çok gereklidir. Şu unutulmamalıdır ki; turizm, doğanın korunması için ortaya konan ana hedeflere ulaşmak garanti edildiği takdirde teşvik edilmelidir. 2. SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞİMİNE İLİŞKİN ÇALIŞMALAR 2.1. KAYNAK ANALİZİ Gelişme planı ve stratejisi için öncelikle kaynak analizi yapılması zorunludur. Bir alanın sahip olduğu kaynaklar, o alanın kalkınması için bir sermaye veya potansiyel oluşturmaktadır. Bu kaynakların analizi de önemli veri ve bilgi oluşturulmasını temin etmektedir. Ekolojik ve kültürel kaynakların yanında sosyo ekonomik özellikler de turizm gelişimi için önemli bir temel oluşturmaktadır. Örneğin kırsal turizmin tarımsal faaliyetleri desteklemediği durumlarda kırsal turizmin gerçekleştirildiği bölge hem kendi sermayesini hem de kırsal oma özelliğini kaybedecektir. Gerek turizm potansiyeli gerekse taşıma kapasitesi turizm kaynaklarının mevcut durumuna bağlı olduğundan kaynak envanterinin yapılması gerekir. 9

11 KAYNAK ANALİZİNDE ELE ALINACAK UNSURLAR A.DOĞAL KAYNAKLAR: turizm gelişim için önemli olan yöreye özgü olan doğal kaynaklardır. Bu kaynakların hâlihazırdaki ekonomik kullanımları, korunma durumları, statüleri, iklim gibi turizm gelişimi için potansiyel kaynakların envanterini içermektedir. SEÇKİN DOĞAL KAYNAKLAR: Turizm yalnızca korunan doğa parçaları ile ilgili değildir. Eşsiz manzaralar, dağlar ve nehirler gibi ve korunmayan türler de turizm için ilgi çekici olmaktadırlar. Örneğin ormandaki ağaçların üzerinde gezinen sincapları konakladığımız evin penceresinden gözlemlemek son derece çekicidir. Bir orman öncelikli olarak odunculuk amacıyla kullanılsa da dağ bisikleti gibi bir aktivite için ortamı çekici hale getirmektedir. SEÇKİN DOĞAL KAYNAKLARIN HALİHAZIRDAKİ EKONOMİK KULLANIMLARININ TANIMLANMASI Doğal kaynakların çok çeşitli kullanımları söz konusudur, ormanların odunculuk amaçlı kullanımı, nehirler ve göllerin sportif balıkçılık ve su sporları ve enerji üretmek için kullanımları gibi. Bu kullanımlardan bazıları gelenekseldir ve düşük etkilere sahiptir. Bazıları ise sürdürülebilir değildir. Bu sebeple bunlar turizm gelişimi için de uygun değildir. Kaynağın Korunma Durumu ve Statüsü: Bazı doğal kaynaklar mevcut kanunlarla korunur. Bunların turizmde kullanımı da bu kanunlara uygun olmalıdır. İklim: Mevsimlerin dağılımı, ortalama sıcaklık, nem ve günlük ortalama optimal güneş ışığı, saatlerine bağlı olarak iklim analizi yapılmaktadır. Burada önemli olan iklimin farklı mevsimlerde turizm için elverişli olup olmadığıdır. Turizm Gelişimi için Potansiyel Doğal Kaynaklar: Potansiyel kaynakların tespiti turizm planlaması için önemli ve özellikle yönlendirici olmaktadır. Tüm bu kaynakların envanter çalışmalarının haritaya aktarılması, turizm ürünleri ve hizmetlerinin gelişmesi ve altyapı ile tesislerin fiziksel planlaması için önemli olmaktadır. B. KÜLTÜREL KAYNAKLAR: Kültürel kaynakların envanteri doğal kaynaklara ilişkin çalışmalara benzerlik göstermektedir. Özellikle doğal ve kültürel kaynaklardan oluşan kombinasyonlar, turistler tarafından yüksek ilgi ile karşılanmaktadır. Kültürel mirasın korunmasının önemi konusunda farkındalık yaratılabilirse, sürdürülebilir turizm gelişimine ve doğa korumaya verilen destek artacaktır. C. SOSYO EKONOMİK KAYNAKLAR: Altyapı, insan kaynakları ve farklı ekonomik sektörlerin bileşimini içermektedir. Bu konuda yapılacak envanter çalışması, birbiri ile 10

12 bağlantılı birçok farklı unsurlar içermesi ve bu unsurların turizm gelişimi için ilk bakışta kavranamaması mümkündür. Bölgenin kalkınma potansiyelinde, sosyal ve ekonomik rekabet edebilirlik unsurları büyük öneme sahiptir. Yerel nüfusun turizme yaklaşımı, turizm sektöründe çalışma isteği gibi bazı unsurların turizm ile doğrudan ilişkisi bulunmaktadır. Altyapı: Bir bölgenin turizmde rekabet edebilirliği ve kalkınma seviyesinin tespiti için altyapı kalitesi önemli bir göstergedir. Altyapının kalitesi, yerel nüfusun hayat kalitesini ortaya koymanın yanı sıra turizm gelişimi için de zorunlu bir şarttır. Alan, güvenli içme suyu, donanımlı sağlık tesisleri gibi temel unsurları içermiyorsa turizm gelişimi asla başarılı olamayacaktır. Altyapının farklı unsurları için şartlar, kalite ve gelecekteki durum değerlendirilmelidir. Kaynak hâlihazırda turizm için mi kullanılmaktadır? Sorusu hem kaynağın turizm gelişimi için önemi konusunda hem de kaynak kalitesi hakkında göstergeleri ortaya koyabilmektedir. Su kaynaklarına yönelik etütler; kaliteli su kaynağının sağlanması, su kaynağının sürdürülebilir kullanımı ve su çıkarmanın çevresel etkisini de içerir. İletişim ağına yönelik etütler; turistlerin refahı ve turizm gelişimi için önemli olan cep telefonları başta olmak üzere telefon ve internet ağlarının kalitesine yönelik etütleri içermektedir. Sağlık hizmetlerinin; kalite, miktar ve coğrafi dağılımı son derece önemlidir. Güç kaynaklarına yönelik etütler; elektrik şebekesi, ısınma ve yemek pişirme için enerji kaynaklarının varlığı önemlidir. Her ne kadar resmi standartlara göre planlansa ve tehlike içermese de turistler nükleer santrallerin yakınında konaklamamaktadır. Su ve toprak kirliliği etkisi olan atık su sistemleri önemli olup, bölgeye gelen turistlerin sayısı ile meydana gelecek atık su miktarı da dikkate alınmalıdır. Katı atıkların düzenli depolaması toplum için olduğu kadar çevre için de önemlidir. Katı atıkların görüntü kirliliğine de yol açması ayrı bir menfi etkisidir. Yol ağlarının durumu; çoğu turistin tercihlerini yaparken en önemli etkendir. Güvenlik, kamu güvenliğini ve asayişi sağlamak turist güvenliği gibi unsurlar önemli olmaktadır. Aşırı kar yağışı, kanyon veya dağ kurtarma timlerinin olup olmaması da çok önemlidir. Politik istikrarsızlık ve suçlar; turist için caydırıcı etki yapmaktadır. 11

13 İnsan kaynakları: Bir bölgenin insan sermayesini ifade eden bu unsur, turizm gelişiminde anahtar etmenlerden biridir. İnsan kaynakları hem hizmeti hem de manevi nitelikteki kültür ve kimliği oluşturmaktadır. İnsan kaynaklarına ilişkin etütler aşağıdaki unsurları içermelidir; Yöre halkının nüfusu, Göç vb. eğilimler, Demografik yapı, Aktif nüfus ve yapısı, eğitim seviyesi, potansiyel bilgi ve beceriler, açık fikirlilik, geleceğe odaklanma, çalışma ahlakı, Yöreye özgü geleneksel ekonomik faaliyetleri ve yöresel sanatları yapabilme, Turizm gelişimine ilişkin tutum, misafir severlik duygusu, hizmete yönelim, Sosyal tutarlılık, esneklik, mevcut sosyal ilişkilerin kalitesi ve aralarındaki işbirliğini içeren sosyal yapı, Yerel kurumlar, idareler, yönetim, bürokrasiden kaçınma vb. hususlarla finansal kaynaklar ve yönetimleri, Alanın kültürü ve kimliği, alanda etkin görev alacak kişilerin ortak değerleri, ilgileri, yaklaşımları, algılama şekilleri, özel ilgi ve becerileri, özgün gelenekler, o topluma ait olma ve o toplumda yaşamaktan onur duyma gibi durumları içerir. Farklı ekonomik sektörler; söz konusu coğrafi bölgeile yoğunlaşma durumları, firma sayısı, ölçeği, ortalama karlılık, geleceğe yönelik bakış açısı, pazarları ve dış ilişkileri, sektörler arası işbirliği son derece önemlidir, tüm sektörler turizm sektörü ile ilişkili olabilmektedir. Kaynak analizinin sonuçları; sürdürülebilir turizm yönetimi ve kalkınmada sermayeyi oluşturan kullanılabilir kaynaklara genel bir bakışı sağlamakla beraber, bölgenin mevcut kalkınma durumunu ve sürdürülebilirliğini değerlendiremeye yönelik bir resim sunmaktadır. Analiz aynı zamanda; bölgenin sürdürülebilir kalkınmasına yönelik bir vizyon oluşturulmasını ve turizm gelişiminin diğer sektörlerle bütünleştirilmesini sağlayacaktır. 2.2 TURİZM POTANSİYELİ Yüksek değerlere sahip doğal ekolojik sahalar her zaman yüksek turizm potansiyeli içermezler. Bazı doğa parçaları araştırma yapan uzmanlara, iyi eğitimli ekoturistlere hitap etmektedir. Bu alanlar sayıca az olduğu için de sınırlı bir turizm potansiyeli içerirler, Bazı doğal sahalar, erişim, güvenlik gibi nedenlerle turistler için elverişli olmayan yerlerde bulunurlar, 12

14 Ekolojik kaynakların kullanımlar karşısındaki duyarlılığı (taşıma kapasitesi), ziyaretçi girişinde kısıtlamalara sebep olmaktadır, Bir sahanın daha fazla turist çekebilmesi için ihtimalleri ortaya koyan turizm potansiyeli önemli bir konudur. Turizm potansiyelinin tespiti için arz ve talebin ortaya konması gerekir. Bu potansiyel sınırlıysa başarılı bir turizm girişimini başlatmak imkanı olmayacaktır. Turizm ekonomik bir faaliyet olduğundan ancak turizm pazarında sürdürülebilirliği için bir talebi karşılaması lüzumludur. Turizme ilişkin motivasyon ve istekler değişkendir, kaynakların değeri aynı kalırken değişen tüketici davranışları turizm potansiyelini etkilemektedir. Dolayısıyla turizm potansiyeli tüketicinin bakış açısı (talebi) ile değerlendirilmelidir. Turizm potansiyeline ilişkin veri toplarken, istatistiki veriler, anketler gibi yöntemlerle veri elde edilebilir, ayrıca derinlemesine görüşmeler, katılımcı gözlemleme, olaylar üzerinde çalışmalar ile veri elde etmek için kullanılan niteliksel araştırma metotları kullanılmaktadır. Turizm potansiyeli için turizm talebi incelemesi aşağıdaki hususların tespiti ile yapılabilir; Halen yapılan turizm, Hâlihazırdaki turist miktarı, Her bir ziyaretçinin günde harcadığı miktar, Ortalama kalma zamanları, Turist profili, Dürtü analizi; hangi temel etmenlerin turistler için rol oynadığı (doğa, kültür, sağlık, güneş, vb.) Benzer bir il veya saha ile kıyaslama yapılması, milli veya milletlerarası bir il ile kıyaslama yapılması ve neden o ilin tercih edildiği, Gelecekte rakip olacak iller hangileridir, nedeni, Turizm arzı incelemesinde ise aşağıdaki hususlar öne çıkmaktadır; İlimizde bir uluslararası havaalanı var mıdır veya yakın bir ilden yararlanma imkânı makul müdür? Alan ulaşımı hangi araçlarla olur? (demiryolu, özel taşıt, genel taşımacılık, vd.), bunlara yaklaşım nasıl olmaktadır (kötü, yeterli, iyi gibi), Alana ulaşma durumu (kolayrahat, çaba ile, zor ve tehlikeli) İlimize gelmek için yabancı turistler ülkemizden vize alıyor mu? Sahamızın istikrarlı bir yönetimi var mı? Güvenlik ve ulaşım açısından ne gibi problemler yaşanabilir? 13

15 Alt yapı incelemesi: Taşımacılık ağı, yerel yolun durumu(toprak, asfalt), anayolla bağlantısı, demiryolu ağı, yerel genel taşımacılığın yaygınlığı, program, ücretler, hat/duraklar, döngü patikaları, patikalar, yollar, işaret levhaları, genel enformasyon levhaları, araçotobüs park kapasitesi, bilgi alma, tercüme kolaylıkları, Yiyecek içecek ve barınma: Restoran sayısı, restoranların sınıflandırılması(iyisayısı, orta iyisayısı vb.) Hangi standartta yiyecek sunuluyor.(yüksek, yeterli, kötü) İl ve çevresinde ne tür barınma alanları var. (otel, hotel, yatak kapasitesi, rota üstü barınma kulübeleri, bungalov parkları, kamp alanı, diğerleri), Hangi standartlarda barınma sunuluyor. (yüksek, yeterli, kötü), İlin seçkin özellikteki doğal alanlarının özellikleri (sundukları ile tek mi?, biraz farklı mı?, diğer seçkin özellikli yerlere benziyor mu?) Alan turist gezi rotasına girecek şekilde turistlerin ilgisini çekebilecek diğer sahalara yakın mı? (diğer çekici sahalara yakın, orta derecede potansiyel, düşük veya yakında böyle bir potansiyel bulunmamakta), İlimizin alanlarında yaban hayatı: (bayrak tür, ilginç diğer türler, temsil edici yaban hayatı, farklı yaban hayatı izleme aktiviteleri, yürüyerek, botla, gözlem noktası ile vb.), Yaban hayatı izleme de tatmin edicilik durumu (garanti etme, genellikle, şans veya mevsime bağlı), Bölgedeki önemli yaban hayatının tanımı, Yardımcı tesislerin durumu (rekreasyonel, spor, diğer; durumu:kötüyeterliiyi) Kaynakların turizm potansiyelinin değerlendirilmesi Doğal değerler: (sahiller, sahil kayalıkları, kumullar, dağlar, ormanlar, korunmuş izole olmuş alanlar, şelaleler, göller, nehirler, mağaralar, yaban hayatıhayvankuş, deniz canlıları, iklim, diğerleri), Kültürel değerler: (tarihi binalar, tarihi yerler, anıtlar, arkeolojik yerler ve koleksiyonlar, folklor ve gelenekler, el işleri, müzeler, sahne sanatları, sanayi mirası vd.) Toplumun turizm potansiyeli: (insan kaynakları; aktif nüfusun büyüklüğü ve yapısı, eğitim düzeyi ve profesyonel bilgi, beceriler, eğitimler, orijinalkarakteristik ve geleneksel özellikleri, ekonomik faaliyetlersanatlar profesyonel olmayanlar dahil, resmi olmayan bilgi ve beceriler, turizm gelişimine yaklaşımlar, misafir severlik anlayışı, hizmet eğilimleri, yerel kuruluş ve idareler ile yönetişim, alanın kültürü ve kimliği, 14

16 Ekonomik kaynakların turizm potansiyeli:(tarım, ormancılık, balıkçılık, sanayi ve diğer), Altyapı: (su sistemleri, ulaşım ağları, sağlık imkanları, ulaşım terminalleri, enerji kaynakları, kanalizasyon sistemleri, katı atık ve yok etme sistemi, caddeler/yollar, güvenlik sistemleri vd.) İş ve hizmet altyapısı:(fırınlar, kasaplar, bakkallar, süpermarketler, doğrudan satış yapan çiftlikler, kiralık araç, servis istasyonları, taksiler, otobüsler, kiralık bisiklet, kiralık spor malzemeleri ve bakımı, postaneler, bankacılık hizmetleri, doktorlar, dişçiler, eczaneler, kafe ve restorantlar, atm ler, bankalar, diğer iş ve hizmetler.) Turizm talebi: turizmin mevcut durumunun incelenmesi; Ziyaretçi: Boş zamanlarını geçirmek için bir yere elen kişi olarak tanımlanabilir, turist ise alanda bir veya daha fazla gece konaklamaktadır. Her turist bir ziyaretçidir, ancak her ziyaretçi turist değildir. Dolayısı ile turist ve ziyaretçi sayılarının ayrılması gerekmektedir. Ziyaretçi ve turist ayrımı farklı talepleri sebebi ile yapılmak durumundadır, ayrıca her ikisinin de farklı etkileri bulunmaktadır. Bir turistin ortalama harcaması alanda daha fazla zaman geçirdiğinden, konaklamaya, ilave yiyecek ve içeceğe ödeme yaptığından genellikle daha yüksek olmaktadır. Turizme ilişkin mevcut durumun ortaya konabilmesi için: Turist ve ziyaretçilerin ayrı ayrı sayısı (yıllık, mevsimlik, aylık, haftalık, günlük) Son on yılda turistlerin/ziyaretçilerin değişimi, Ortalama kalış süreleri, konaklama ve ulaşım şekilleri önemlidir. (Sürdürülebilir doğa turizm gelişme planımızda ana unsur turizm olduğundan, turizme ilişkin veri kullanılamaz olduğu hallerde ikinci en iyi seçenek olarak ziyaretçilere ait veriler üzerinden değerlendirme yapılması mecburiyeti doğmaktadır) Turist başına ortalama harcama, Grup hacmi ve düzeni, Turistlerin ağırlıklı yaş grubu, Yaptıkları faaliyetler, Ziyaret edecekleri, ettikleri yere ilişkin seçimleri, Memnuniyeti, deneyimleri ve para harcama şekilleri, İkinci ziyaretlerin yüzdesi ve sayısı, Kullanılabilir ilave veriler. Talep incelemesinde ilimizi rakip olarak gördüğümüz veya bizimle rekabet eden benzer il veya illerle karşılaştırmak faydalı ve yerinde olacaktır. 15

17 Turizm Arzı Konum faktörü: Bir ilin başka turizm pazarları ile ilişkili olarak nasıl konumlandığını, bir turistin alan ulaşmak için harcadığı zamanı, parayı/enerjiyi belirtir. Bir saha ne kadar güzel olursa olsun, hedef grup tarafından kolayca ulaşılabilir değilse asla başarılı bir turizm gelişimi sağlanamayacaktır. Yerel nüfusun değil turistin algılama durumu dikkate alınmalıdır. Örneğin bakir alanları ziyaret etmekten zevk alan ve ilkel patika yollarla ulaşılan yerleri ziyaret etmek isteyen turistler için düşünülen uzak mesafeler için alanın sınırlı sayıda turist potansiyeli olacaktır. Uzun mesafeden gelen turistler için hava alanına uzaklık çok önemlidir, Tur operatörlerinin çoğu havayolu ulaşımını zorunlu görmektedirler, bu sebeple bağımsız turistler veya tur operatörleri hedeflenebilir, Tren, otobüs veya özel araçlarla erişim de konum faktörleri içinde önemlidir, Alana ziyaret iklim şartları açısından da kısıtlı imkanlara neden olabilir, İlimize özgü yapılan bürokratik işlemlerin bıktırıcılığı da önemlidir, sık sık güvenlik birimleri tarafından kimlik sorulmak, aranmak gibi, Turizm arzında, işaretlemeler, doğru yönlendirmeler, bilgiye ulaşma kolaylığı da önem arz etmektedir. Haritalar, broşürler, internet imkanı, kılavuz ve rehberler önemli bir arz faktörüdür. Yiyecek içecek sunumu ve konaklama arzı, sunumun ürün ve hizmet kalitesi, hijyenik standartlar, özgünlük/otantik, yöresel olması, yer ve ürünlerin çeşitliliği, ortam ve konukseverlik önemlidir. Restoranların sınıflaması önceden yapılırsa turist için kolaylık olacaktır. Konaklama tüm türleri içerebilmelidir, ürün ve hizmetlerin kaliteli olması, özellikle hijyenik şartlar konaklamada çok önemlidir. Doğal alanın kendine has özellikleri: Doğal alanların değer yaratması, kırsal kalkınmada rol oynaması beklentisi de son yıllarda öne çıkan bir görüştür. Doğal alanların alternatif kaynak kullanımına dönüştürülmesi için yapılan baskılar sonucu tehdit altında olduğu yerlerde devamlılığını sürdürebilmeleri, diğer alternatif kaynak kullanımları karşısında koruma ve kullanma dengesinin uzun dönemli ekonomik değerinin gösterilebilmesine bağlıdır. Tabiat ve kültürel miras, yaban hayatının gözlemlenmesi, yöreye özgü özellikler ve korunması gereken öncelikli türler, doğa ile ilgili çalışan ve doğanın kıymetini bilen ekoturistler için son derece önemlidir TAŞIMA KAPASİTESİ 16

18 Belirli bir sürede (yıl, ay, hafta, gün, saat) bir bölgenin alabileceği ziyaretçi sayısı veya bölgenin kaynakları üzerinde istenmeyen veya planlanmamış etkilere sahip olmayan ve sürdürülebilir kalkınmayı tehdit etmeyecek düzeyde bir alanda aynı anda bulunabilecek ziyaretçi sayısı, Bir bölgenin, hayati önemde olduğu düşünülen değerleri, ekolojik süreç ve koşulları tehlikeye atmadan ve sürdürülebilir kalkınma imkanlarını azaltmadan belirli bir süre boyunca destekleyebileceği insan faaliyetlerinin (ağaç kesimi, avlanma, tarım) ve diğer etmenlerin (örneğin iklim değişikliği, kirlenme vb.) baskısı, Ziyaret edilen bir alan veya tesisin sahip olduğu kaynaklar üzerinde koruma amaçlarını tehlikeye atmadan, istenmeyen ve planlanmayan etkilere neden olmadan belirli bir süre (yıl, ay, gün, an) boyunca alabileceği ziyaretçi sayısı şeklinde tanımlanmaktadır. Taşıma kapasitesi, Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planında önemli bir planlama aracıdır. Turizmin gelişimi ve korunmasında önemli bir kavramdır. Taşıma kapasitesinin analizi ve izlenmesi, yönetim kararları yönünden girdi sağlayacaktır. Taşıma kapasitesi sayesinde kullanımı sınırlamak, en elverişli ziyaretçi sayısını tamamlayarak müspet etkileri azamiye çıkartmak, olumsuz etkileri en aza indirmek mümkün olabilecektir. Kısaca Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planındaki sürdürülebilirlik taşıma kapasitesinin aşılmaması ile temin edilir. Ziyaretçi sayısı ve etkinin büyüklüğü arasında doğrudan ilişki vardır. Ancak alan içinde tek tehdit unsuru ziyaretçiler değildir. Doğa için önemli olan tehditlerin tümünün birleşik etkisidir TAŞIMA KAPASİTESİNİN ELEMANLARI Sosyal Taşıma Kapasitesi: Turizm için yerel tolerans limitleri olarak tanımlanmakta olup yöre halkı üzerindeki olumsuz etkilerinden ve ziyaretçiler ile yöre halkı arasındaki çatışmalardan kaçınılmasını içerir. Bu unsurun turizm gelişimi içerisinde anahtar rolü vardır. Yöre halkı turizmi desteklemezse kalkınma asla olmaz. Yerel kabulü belirleyen temel etmenler, sosyal yapı ve kültürün hassaslığı, toplumun değişimin üstesinden gelebilme yeteneği, turizmin algılanışı, yöre halkı ile ziyaretçilerin ilişkileri, kullanıcı grupların davranışları, birbiri ile uyumu ve paydaş olmanın ekonomik ve toplumsal faydalarıdır. Ekonomik Taşıma Kapasitesi: Sürdürülebilir bir turizm gelişiminde turizm, ekonomik yapı ile bütünleşmiştir ve diğer sektörleri de desteklemektedir. Ekonomik taşıma kapasitesi; turizm gelişimini sağlayan bir yerel ekonomi ve yerel ekonominin sürdürülebilirliğini sağlayan bir 17

19 turizm gelişimi anlamına gelmektedir. Yani temel kıstas; turizm gelişimi ile yerel ekonomi arasındaki sinerjidir. Ekonomik taşıma önemli olan iki unsur; Beklenen faydaları temin etmek için asgari turist sayısı ve ekonominin üstesinden gelebileceği azami turist sayısıdır. Ekolojik Taşıma Kapasitesi: Ekolojik taşıma kapasitesi, ziyaretçilerin/turistlerin ziyaret edilen alandaki ekosistemler, ikamet yerleri ve canlı türleri üzerinde ortaya koyduğu ekolojik zararlardır. Burada, ekolojik değerlerin, ziyaretçi akışlarının ve davranışlarının uzun süreli ve sistematik olarak izlenmesi ve veri toplanması önemli olmaktadır. İdari/Fiziki Taşıma Kapasitesi: Fiziki taşıma kapasitesi aynı anda ve belirli bir zamanda müşteri olarak alınabilecek ziyaretçi sayısıdır. Bu kapasite, alana uygun insan sayısına, yani alanın büyüklüğü ve diğer fiziki şartlar (doğal, coğrafi koşullar ve hava şartları) ile turizm altyapısının kapasitesine dayanmaktadır. Burada temel göstergeler; kalabalık, kuyruklar ve trafik sıkışıklığıdır. Fiziksel kapasite yönetiminin verimliliği ve etkinliği şu unsurlara bağlıdır; Organizasyon kaynaklarının kapasitesi (insan ve ekonomik kaynaklar vb. gibi), Ziyaretçi yönetiminin kapasitesi, Fiziksel kapasiteyi değerlendirmek için aşağıdaki bilgiler gerekmektedir. Bir sahanın ziyaretçi kullanımına/turizm gelişimine karşı hassas olan kaynakları: Kırmızı liste ve endemik türlerin habitatları, alanın savunmasız olan diğer kaynakları, göçe hassas türler, Ziyaretçi yönetimi de dahil olmak üzere yönetim amaçları ve hedefleri: Genel bir doğa koruma planı, amaçlar, hedefler ve doğa koruma politikası, tür koruma politikaları, bölgeleme sistemi, izleme sistemi, Ziyaretçiler/turistler, turizm gelişimi ve etkileri üzerine veriler: Tüm güzergahlar, tesisler, konaklama ve ziyaretçi/turist için olan etkinlikler ve detaylı haritalar, ziyaretçi sayısı, özellikleri, akımları, ziyaretçi modelleri, etkinlikler ve mevsime bağlı özelliklere ilişkin bilgiler vb., ziyaretçiler tarafından özel olarak gerçekleştirilen faaliyetler, ziyaretçi etkilerine ilişkin veriler, etkilerin izlenmesi ve değerlendirilmesine ilişkin yöntemler, ölçütler ve göstergeler. Coğrafi bilgi sistemleri (CBS) teknikleri ile bilgilerin gösterilmesi mümkündür. Psikolojik Taşıma Kapasitesi: Psikolojik taşıma kapasitesi bir alanın belirli bir zaman diliminde ziyaretçi deneyimleri üzerinde olumsuz etkilenmeye sebep olmaksızın kaldırabileceği maksimum ziyaretçi sayısıdır. 3.İLGİ GRUBU ANALİZİ VE YEREL ORGANİZASYONUN OLUŞTURULMASI 3.1. İLGİ GRUPLARI/PAYDAŞLAR 18

20 İlgi grupları, belirli bir koruma ve sürdürülebilir kalkınma projesi ile ilgili olarak fayda sağlayan, projenin içinde yer alan veya söz konusu projeden olumlu ya da olumsuz etkilenen bireyler, gruplar veya organizasyonlar olarak tanımlanabilirler. Paydaşlar, bir problemi çözmek için sürdürülebilir doğa turizmi gelişimine ve amaçlarımıza ulaşmak için güvenebileceğimiz kişilerdir. İlgi gruplarının hepsi sürdürülebilir doğa turizmi gelişimine ortak değildir veya olmaları gerekmez. Çünkü bir ortağın projeye olumlu bir bakışı, tutumu olmalıdır ve amaçlara ulaşmak için işbirliği yapmalıdır. Bazen bir ilgi grubu projeye olumsuz bakabilir ve hatta aktif bir tehdit bile olabilir, ilgi gruplarını işbirliği yapılanlar haline getirmek onlara paydaş değeri verilmesi ile mümkün olur İLGİ GRUBU KATEGORİLERİ Turizmde ilgi grupları; Yöre halkı, kişiler ve kurumlar, Alana dayalı ilin sorumlu yöneticileri, Bölgesel yetkililer, Ulusal yetkililer, Turizm ofisleri, yerel turizm organizasyonları, konaklama ve hizmet sunanlar, taşımacılar, Turizmle ilgili sektörler, Tarım, ormancılık ve balıkçılık gibi farklı ekonomik sektörlerin temsil edildiği ticaret ve sanayi odaları ve el sanatları ile ilgili birimler, İşçi sendikaları, dernekler, STK lar, Eğitim ile ilgili birimler, 3.3. İLGİ GRUBU ANALİZİ İlgi grubu analizi sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının ortaya konması ve uygulamasında yer alan farklı taraflara ilişkin genel bir izlenim sahibi olabilmek, niyet okumak için kullanılan bir araçtır. Yalnızca bir envanter olarak ele alınmamalıdır, sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının planlanmasında potansiyel ortaklarımızın kimler olduğunu ve hangi tarafla çelişkiler yaşayacağımızı bize bildirmektedir. Ayrıca projenin farklı seviyelerinde destek temini için de son derece elverişli bir analizdir. İlgi grupları analizine dayalı olarak sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının yönetiminden sorumlu bir organizasyon oluşturulmalıdır. Sürdürülebilir doğa turizmi gelişimi için, detaylı bir ilgi grubu analizi ilgi gruplarının; Genel hedeflerini, Turizmden beklediği faydaları ve 19

21 Turizmdeki rollerini tanımlamalıdır. Bu süreç; 12 adımdan oluşur, bunlar; 1.İlgi gruplarının tanımlanması, 2.Her ilgi grubunun çıkarlarının, önceliklerinin ve değerlerinin belirlenmesi, 3.Her ilgi grubunun davranışlarının belirlenmesi, 4.İlgi grubunun gücünün ve ilgi grupları arasındaki muhtemel koalisyonlarının gücünün tahmin edilmesi, 5.İlgi gruplarının mevcut ihtiyaçlarının ne düzeyde karşılandığının değerlendirilmesi, 6.İlgi grupları ile birebir iletişimlerin başlatılması ve ilgi gruplarının güveninin kazanılması, 7.Ortak menfaatler, sinerji ve başarı unsurlarının tanımlanması, 8.Paydaşların bir araya getirilmesi, 9.Ortak hedef ve amaçların ve onlara ulaşmak için gerekli olan stratejinin ortaya konması, 10.Organizasyon çerçevesinin oluşturulması, 11.Uygulama (zaman çizelgesinin ve hedeflerin ortaya konması, iletişim organizasyonunun oluşturulması, ilgi gruplarına somut sorumlulukların verilmesi) 12.İzleme ve geri bildirimin yapılması TOPLUM TEMELLİ YAKLAŞIM Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Planı nın hazırlanmasında toplum temelli yaklaşım uygulanması neticesinde; Yöre halkı için sürdürülebilir geçim kaynakları ortaya koymak, Toplulukların kendi yapılarını korumalarını teşvik etmek ve Doğal alanların koruma hedeflerinde yerel faydayı oluşturmak mümkündür, Toplum temelli turizmin en önemli özelliği, doğal kaynakların kalitesi ile alanın kültürel mirasının bozulmamış ve mümkünse turizmle güçlendirilmiş olmasıdır. Doğal çevre üzerindeki olumsuz etkiler en aza indirilmeli ve yerel kültür korunmalıdır. Turizm, insanların kendi yerel kültürlerini yaşatmasına ve değerlendirmesine teşvik etmelidir YEREL ORGANİZASYONUN OLUŞTURULMASI İlgi grubu analizine dayalı olarak, korunan alan ve çevresi için, Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Planını izlemek veya biçimlendirmek amacıyla, korunan alan yönetimi ve tüm ilgi gruplarının resmi işbirliğine dayalı bir organizasyon oluşturulmalıdır. Bu işbirliği imzalanmış resmi bir dokümana dönüşebilir ve Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Planını uygulamak, desteklemek ve sorumlulukları belirlemek ve karar vermek gibi hususları düzenleyebilir İLİN TARİHÇESİ 20

22 Bilecik Adı MÖ 2000 li yıllarda Anadolu da hüküm sürmüş uygarlıklardan biri olan Hititler, Bilecik e Şirin köy anlamına gelen Belekoma ismini vermişlerdir. Şehrin Hamsu ve Debbağhane deresi arasında Belekoma adlı bir kalenin varlığı da bilinmektedir. Bu tarihten sonra da şehir uzun süre Belekome olarak anılmaya devam etti. Yaygın olmamakla beraber bazı kaynaklarda şehir Melançiya ve Agrilion olarak da yer almaktadır. Bilecik daha sonraki dönemlerde Justiniano Polis Mela ya da Gordon un şehri anlamına gelen Justiniano Polis Gordi olarak da adlandırıldı. Nitekim 553 yılında yapılan Konsülde bölge bu şekilde isimlendirildi. Genel itibarıyla Justiniano Polis Mela olarak adlandırılan Bilecik daha sonraki dönemlerde Malagina olarak da anılmıştır. Eskiçağlar, Roma ve Bizans Dönemlerinde Bilecik İstanbul un Anadolu yakası, Kocaeli, Adapazarı, Bolu, Bursa ve Bilecik illerinin kuzey kesimlerini içine alan ve Bithynia olarak adlandırılan bölge, ismini bir Thrak boyu olan Thynler den almıştır. Bithynia bölgesi, Mısır firavunlarından II. Amozis döneminde bir süre Mısır ın egemenliğinde kaldı. Hititlerin ihtişamlı dönemlerinde ise Bithynia Hitit hâkimiyetine girdi. MÖ 1190 yıllarında Hititlerin tarih sahnesinden çekilmesi ile Trakya ve Balkanlardan göç eden Frigler ön Asya ya gelerek Bithynia bölgesine hâkim oldular. Friglerin toplu olarak oturdukları yerler BilecikBelekoma, İzmit, Bolu civarlarıdır. MÖ 676 da Kimmerler, Frig egemenliğine son vererek Anadolu nun birçok şehirleri ile birlikte Bithynia bölgesinde bulunan Bilecik şehrini de yağmaladılar. MÖ 553 senesinde Bithynia bölgesi Lidyalıların egemenliğine geçti. MÖ 546 yılında ise bu kez Persler bölgeye hâkim oldular. Persler Anadolu da Yuana, Çaparda, Helespont ve Kilikya adlarıyla dört büyük satraplık (yönetim bölgesi) kurmuşlardı. Helespont, Bitinya, Paflagonya, Frigya gibi bölgeleri ihtiva ediyordu. Bilecik, Bitinya ve Frigya nın komşu kesimleri içinde yer alıyordu.mö 344 te şehir İskender İmparatorluğu nun bir parçası hâline geldi. İskender in ölümü ile birlikte komutanlarından Antigone nin eline geçti. Sonrasında İskender in komutanlarından Lizimahos ve Nikomed 32 yıl boyunca Bithynia hükümdarlığı yaptılar. Bithynia MÖ 74 yılında Romalıların hâkimiyetine girdi. Uzun yıllar Romalılar tarafından yönetilen bu topraklar MS 395 yılında Roma İmparatorluğu nun yıkılmasıyla Bizans yönetimine girdi.bithynia bölgesi içinde bulunan Bilecik, Müslümanların Anadolu ya gelmelerine kadar Bizans hâkimiyetinde kaldı. Muaviye döneminde (673678) Müslümanlar Bithynia yı aldılar. Bundan sonra başta Bilecik olmak üzere Söğüt ve Bozüyük, Müslümanların İstanbul önlerinde Bizanslılara yenilmelerine kadar Emevilerin elinde kaldı. Halife Harun Reşit döneminde Bithynia nın diğer şehirleri gibi Bilecik de Abbasi yönetimine geçti. Bizans 21

23 yönetimi ile Harun Reşit in anlaşması ile Bilecik bir kez daha Bizans himayesine verildi. Bilecik in Romalılar ve Bizanslılar zamanında küçük bir yer olduğu düşünülmektedir. Fakat İstanbul şosesi olarak anılan İstanbulBağdat kervan yolu üzerinde bulunması adının çok eskiden beri bilinmesini sağlamıştır. Selçuklu Döneminde Bilecik Bizans ın doğu sınırlarını tehdit eden Selçuklu Devletini Anadolu dan çıkarmak amacıyla Bizans imparatoru Romen Diojen, doğuya giderken Bilecik e gelmiş ve buradan Eskişehir e geçmiştir. 26 Ağustos 1071 yılında Bizans ın Selçuklular tarafından yenilmesiyle birlikte Anadolu da fetih hareketleri hızlanmış, Anadolu nun diğer şehirleri gibi Bilecik de Selçuklu egemenliğine girmiştir. Selçuk Türkleri mahalli kuvvetlerle savaşarak Batı Anadolu ya kadar ilerlediler. Nihayet merkezi İznik olmak üzere 1078 de tarihlerin Rum devleti Selçukiyesi diye kayıt ettikleri imparatorluğu kurdular. Bu imparatorluk hududu içinde Bilecik de (Bellekoma) bulunuyordu.1097 de Haçlı orduları İznik önlerine kadar geldiler, İznik hükümdarı Kılıçarslan Eskişehir e doğru çekilmek zorunda kaldı. 19 Haziran 1097 tarihinde Haçlılar İznik i aldılar. 28 Haziran 1097 de Bilecik ten geçip Eskişehir e ulaştılar. Böylelikle İznik, Bilecik ve Yenişehir tekrar Bizanslıların eline geçti. Bilecik bu tarihten itibaren Osman Bey in Bilecik i fethine kadar Bizans egemenliğinde kaldı. Osmanlı Döneminde Bilecik Osmanlı Devleti nin kurucuları Oğuzların Kayı boyundandır. Ertuğrul Gazi nin babası Süleyman Şah, Caber kalesi yakınında Fırat nehrinden geçerken boğularak vefat etti. Bunun üzerine oğullarından ikisi maiyetindekilerle birlikte geri döndüler. Ertuğrul Bey ile kardeşi Dündar Bey yaklaşık kadar aileyle beraber Anadolu Selçuklularına katılmak üzere Sivas taraflarına geldiler. Burada Selçuklu güçleriyle Moğol güçleri arasında bir muharebede Ertuğrul Bey, Selçuklulara yardım etti. Bunun üzerine Sultan Alâeddin, Ertuğrul Bey e hil at (kaftan) göndermiş ve Ertuğrul Gazi maiyetindekilerle Ankara yakınındaki Karadağlar arasına yerleşti. Bir müddet sonra Ertuğrul Bey kendisi ve halkına münasip bir yer tahsis edilmesi isteğiyle oğlu Savcı Bey i bazı hediyelerle birlikte Konya ya gönderdi. Bunun üzerine Ertuğrul Bey e, Domaniç yaylak, Söğüt ile Karacaşehir de kışlak olarak verildi. Ertuğrul Gazi ve Osman Bey, bir yandan Selçuklulara bağlılıklarını sürdürürken diğer yandan da gaza faaliyetlerine devam ettiler. Ertuğrul Gazi nin vefatından sonra Osman Bey tarafından İnegöl ve Karacahisar alındı. Bunun üzerine Selçuklu Sultanı II. Alaeddin, Osman Gazi ye Beylik alameti olarak kabul edilen davul ve bayrak yolladı. Osman Bey de 1299 yılında bir hutbe okutarak bölgesinde bağımsızlığını ilan etti. Bu fetihleri 1299 da Bilecik in alınması takip etti. Osman Gazi burada bir mescit yaptırdı. Bilecik in gelirlerini ailesine tahsis 22

24 edip küçük oğlu Ali yi annesiyle birlikte burada bırakarak Şeyh Edebalı yı emin tayin etti. Şeyh Edebalı ve kızı vefatlarına kadar Bilecik'te yaşadılar ve buraya defnedildiler. Ayrıca Orhan Gazi nin asker için ilk defa ak börk yaptırttığı yer de burasıdır. Şehir, daha önceki dönemlerde olduğu gibi Osmanlılar zamanında da BursaEskişehir güzergâhında önemli bir konaklama yeri olma özelliğini sürdürdü. Ancak Bilecik arazinin müsait olmaması sebebiyle büyük bir gelişme gösteremedi. VI. Yüzyıl başlarında, Kadı Emir, Dere, Pazar, Hisar, Börkçüler adında altı Müslüman mahalle ile bir gayrimüslim cemaatten meydana gelen küçük bir kasaba konumundaydı. En kalabalık mahalleleri ise, Pazar ve Kadı mahallesiydi. Kasabanın nüfusu 700 dolayında olup bunun yetmiş kadarını Hıristiyan nüfus oluşturuyordu. Bilecik, Klasik dönemde Eskişehir ve çevresinden oluşan Sultanönü Sancağının bir kazası durumundaydı. Tanzimat tan sonra Muhassaslıkların kurulması üzerine Hüdavendigar Vilayeti nin Eskişehir Muhassalığı na bağlı bir kaza oldu tarihinde ise Bilecik Muhassıllığı lağvedilerek Eskişehir e ilhak edildi. Fakat 1847 tarihinde, Sancak merkezi olan Eskişehir in bağlı kazaların ortasında olmaması ve bu durumun zorluklara sebebiyet vermesi nedeniyle sancak merkezi Bilecik e taşındı.25 Ağustos 1885 te (H.14 Zilkade 1302) Bilecik, Söğüt, İnegöl ve Yenişehir kazalarının Bursa Sancağı ndan ayrılması ve Bilecik merkez olmak üzere Ertuğrul adıyla üçüncü sınıf bir mutasarrıflık teşkil edilmesi padişaha arz edildi. 30 Ağustos 1885 (H.19 Zilkade 1302) tarihli iradeyle Osmanlı Devleti nin kurulduğu yer olması ve Ertuğrul Gazi nin burada medfun bulunması nedeniyle Bilecik in mutasarrıflığa dönüştürülmesi ve bu mutasarrıflığa Ertuğrul Gazi nin adının verilmesi uygun görüldü. Aynı zamanda burada bir cami inşası bunun gibi hayır binalarının tesisiyle ve eski eserlerin resimlerini çekmek üzere buraya bir fotoğrafçı gönderilmesi emredildi yıllarında Ertuğrul Sancağı nın merkezi olan Bilecik in nüfusu vardı. Küplü Yarhisar, Pazarcık Lefke ve Gölpazarı adlı beş nahiyesi ve 193 köyü bulunuyordu. Bu dönemde Bilecik merkezinde bir hükûmet dairesi, bir zabıta dairesi, dört yüzbeş yüz kişilik bir hapishane, bir belediye dairesi, bir askerî daire, bir depoyı hümayun, bir miri ambar, Ticaret Odasına ait bir silahhane, bir belediye bahçesi, bir buçuk dönüm çamlık, kırklar adlı mevkide yeni inşa idilmiş bir köşk, Belediyeye ait bir gazhane, vakfa ait büyük bir koza hanı, inşa edilmekte olan bir bedesten çarşısı ve istasyon yolu caddesinde inşa edilmekte olan bir idadii mülki mektebi ve bunun yakınında on beş metre yüksekliğinde bir saat kulesi, bir kız ve üç ibtidai (İlkokul) mektebi bulunuyordu. Aynı zamanda Sultan Osman, Sultan Orhan ile Süleyman ve Şerif Paşaların birer cami, hükümet avlusu, Ak Mescit Mahallesi ve Emirler Mahallesi nde birer cami ve Akkaldırım mevkiinde bir mescit vardı. Osman Gazi Mahallesi nde Uşşaki Dergâhı ve Sultan Osman 23

25 Gazi nin kayınpederleri Şeyh Edebalı nın türbesi ve Katolik ve Ermenilerin birer mektepleri, Katolik ve Ermeni cemaatlerine ait iki kilise mevcuttur. Bilecik merkezde 6 hamam, 2 eczane, 3 sarraf, 1 dikiş makinesi dükkânı, 2 kıraathane, 3 otel, 80 kahvehane, 20 terzi dükkanı, 2 bonmarşa, ipekli mendil ve baş örtüsü imaline mahsus 3 tezgâh, 390 bakkal ve saire dükkanı, 6 ekmek fırını, 11 ipek fabrikası, 8 han, aşağı mahallede 1 imarethane ve hamsu deresinde 1 un değirmeni ile 16 debbağhane ve karasu boyunda12 un değirmeni vardır. Bilecik şehri Millî Mücadele yıllarında büyük felaketlere maruz kaldı. Üç defa Yunan işgali altında kalan şehir, ekonomik ve sosyal yönden büyük sarsıntı geçirdi. Yunanlıların 1920 Haziranından itibaren Batı Anadolu da ilerleyişleri, Bursa ve Balıkesir'i işgallerinden sonra 5 Aralık ta Ankara hükümetiyle Tevfik Paşa nın başında bulunduğu İstanbul hükûmeti arasındaki ilk görüşmeler Bilecik te yapıldı. Mustafa Kemal Paşa ile İsmet Paşa nın Ankara hükümetini, Ahmet İzzet Paşa ile Salih Paşa nın İstanbul hükümetini temsil ettiği görüşmeler Bilecik'te istasyon binasında gerçekleştirildi. 8 Ocak 1921 de şehir Yunan kuvvetleri tarafından işgal edildi ama I. İnönü Savaşı neticesinde Yunanlılar geri çekilmek zorunda kaldılar. İkinci işgal 13 Temmuz da oldu ve çok kısa sürdü; ancak hemen sonra 22 Temmuz daki üçüncü işgal 6 Eylül 1922'ye kadar devam etti. Yunan kuvvetleri şehri boşaltırken büyük bir yangın çıkardılar ev, 331 dükkân, 18 han, fabrikalar, hükûmet konağı, camiler tamamıyla yandı. Cumhuriyet döneminde il merkezi durumuna getirilen Bilecik, yeniden fakat yavaş bir şekilde gelişmeye başladı. Cumhuriyet Döneminde Bilecik Savaşlardan yıkılarak çıkan Bilecik devletin yardımları ve halkın çalışmaları sonucu bugünkü yerinde yeniden kuruldu. Bu devrede Bilecik in gelişmesi tarım alanında oldu ama İpekçilik ve kadifecilik eski durumuna getirilemedi. Bilecik, Planlı döneme girişe kadar büyük ve hızlı gelişen iller arasında yer alması, iş sahası ve müteşebbislerin azlığı gibi nedenlerle hızlı bir gelişme gösteremedi. Planlı dönemde ise yapılan yatırımlarla önemli bir gelişim çizgisi kaydetti BİLECİK İLİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ İLİN JEOMORFOLOJİK ÖZELLİKLERİ Bilecik ili toprakları tepelik alanlar, dik ve derin vadilerle yarılmış aşınım düzlükleridir. Kuzey Anadolu kenar dağları, yani, Karadeniz dağlarının başlangıç merkezi, İç Anadolu platolarının başlangıç yeri, Marmara Bölgesinin ise kıyı ve akarsu çanak tabak ovalarının sona erdiği alanlarının tamamı ilin sınırları içerisindedir. Kuzey Anadolu dağlarının denizden içeriye doğru ikinci serisi olan Köroğlu Dağları ilin topraklarında başladığından arazinin batıdan doğuya doğru birden yükselmesine neden olur. Bu yükselti güneye doğru inildikçe 24

26 dalgalı bir görünüm alır. Bozüyük Ovası ve Sakarya ırmağı ile kuzeygüney yönünde iki bölüme ayırır. Dağlar bu ırmağın her iki yakasında devam eder. Bilecik ilinin deniz seviyesinden yüksekliği 500 metredir. Güneydoğuya Karasu vadisine gidildikçe yükseklik azalmaktadır. Nitekim bu vadide kurulu İstasyon Mahallesinin denizden yüksekliği 200 metreye kadar iner.dağlar il topraklarının % 32 sine yakın bir bölümünü kaplar. Bu yükseltiler daha çok tepe görünümündedir. İlin en yüksek noktası Bozüyük ilçesinin batı ve güneybatısında yer alan yükseltiler üzerindeki Kala Dağı dır (1906 m). Diğer önemli yükseltiler Yirce Dağı (1790 ), Metristepe (1300 m), Göldağı (1284 m), Kızılcaviran (1250 m), Osmaniye (1210 m), Ahi Dağı (1100 m), Dokuz Öküz Tepesi (1150 m), Ballıkaya (1050 m), Kızıltepe (990 m), Avdan Dağları (926 m), Paşa Dağları (922 m), Kurudağ (805 m) dır. Genellikle Sakarya Irmağı boyunca uzanan çok geniş olmayan düzlükler şeklinde ovalar il topraklarının % 7 lik bir bölümünü kaplar. Ovalar akarsuların dar ve derin vadilerden akarken parçaladıkları arazilerden taşıdıkları verimli alüvyonları son bölgelerinde biriktirmelerinden oluşan ovalarıdır. Bozüyük, Gölpazarı, Osmaneli ve Pazaryeri Ovaları başlıca düzlük alanlardır.ilde yayla tanımı içerisine sokulabilecek düzlükler çok azdır. Bu tür yeryüzü şekilleri il topraklarının yalnızca % 0,5 ini oluşturmaktadır. İl topraklarının büyük bir bölümü (% 59,9) aşınım düzlükleri durumundadır. Tepelik alanlarda tümsekleşip tipik V biçimli vadilerle parçalanan bu düzlükler, il topraklarının engebeli bir görünüm almasına neden olmuştur.il topraklarındaki vadiler genellikle dik ve derin yarıklar biçimindedir. Bunların en önemlisi Sakarya Vadisidir. Göksu Vadisi, Göynük Vadisi ve Karasu Vadisi de önemli vadilerdir.akarsulardan ise Sakarya nehri Bilecik ilinin başlıca akarsuyudur. Bu ırmağa dökülen çay ve dereler ilin öteki su kaynaklarıdır. Sakarya, İnhisar ilçesi yakınlarında Bilecik topraklarına girer; kuzeygüney yönünde akarak ili doğu ve batı olmak üzere iki parçaya böler. Vezirhan ın kuzeyinde Karasu Deresi, Osmaneli ilçesi yakınlarında da Göksu Çayını alarak kuzeye yönelir. Taşıdığı su miktarı bakımından Türkiye nin önemli akarsuları arasında yer alır. Irmağın toplam uzunluğu 824 km dir. Yaklaşık onda birlik kısmı (80 km) Bilecik sınırları içinde akar. Ortalama debisi 100 m³/sn, ortalama derinliği 1,5 metre, en fazla derinliği ise 5 metre kadardır. Diğer bir önemli akarsuyu olan Karasu ise Bozüyük ten doğar. Bilecik merkez ilçe sınırları içine Karasu Boğazından girer. Bu noktadan 500 metre sonra Vezirhan da Sakarya Irmağına kavuşur. Debisi düzensizdir. 0,9 m³/sn ile 72,6 m³/sn arasında değişmektedir. Ortalama debi 3,6 m³/sn dir.göynük Çayı, Göksu Deresi, Sarısu Deresi ve Hamsu Deresi diğer küçük akarsulardır. 25

27 Metristepe Sakarya Nehri JEOLOJİK ÖZELLİKLER MTA Enstitüsünce hazırlanan rapor ve haritalara göre, Bilecik ilinin jeolojik ve mineralojik yapısı ikinci zamanın tebeşir devrinde volkanik olarak oluşmuştur. Genellikle püskürük ana taşlıdır. Ayrıca tortul kitleler de vardır. Ormanların bulunduğu araziler genellikle kırıklı yapıya sahiptir. Permiyen sonunda oluşmaya başlayan riftleşme olayı sonucunda bölge, aktif bir blok faylanma olayına maruz kalmıştır. Bunun sonucunda bazik volkanizma, diyabaz, radyolitlerle girik grovak, çörtlü kireçtaşı ve şelf sonucu, volkanik ve sedimanter birimler içine blok olarak yerleşmiştir. Bölge tamamen bir transgreasyon ve regrasyon ürünüdür. Transgreasyon sonucu oluşan çakıl taşları, havzanın derinleşmesi ile yerini kum taşlarına bırakmıştır. Havzada çökme zaman zaman azaldığından çakıltaşı seviyeleri kum taşlarına geçiş gösterir. Bakırköy kumtaşları üzerine paralel uyumsuzlukta çört modülleri içeren ortakalın katmanlı mikritik kireçtaşı ile temsil edilen Bilecik kireçtaşı havzanın hızla derinleştiğini göstermektedir. Bu birim üzerine geçişli olarak gelen marn, killi kireçtaşı ve mikritik kireçtaşı ardalanmasından oluşan Vezirhan Formasyonu, havzadaki derinleşmenin sürekliliğini göstermektedir. Bütün bu birimleri açısal diskordans ile örten neojen yaşlı alüvyonlar gri, sarımsı kahverengi renklerde, çakıl ve kil boyutunda çökelmiş malzemeler içermektedir. Temel Karmaşığı (Permiyen ve Öncesi): Bölgede en yaşlı birim olarak Paleozoyik yaşlı temel karmaşığı bulunmaktadır. Çeşitli metamorfitler, asit ve bazik Plütonlar ile damar kayalarıyla birlikte bulunan Karakaya 26

28 Karmaşığı ayırtlanmamış litoloji topluluklarından oluşur. Başlıca rejiyonal olan metamorfizmada birkaç karışık dönem bulunur. İnce kesitlere dayandırılan metamorfik kaya grupları fillit, gnays, mikaşist, mermer, magmatit vb.dir.formasyonu oluşturan spilit ve kireçtaşı seviyelerinin yayılımları iki ayrı üyeye ayrılmıştır. Tabandaki meta lavlar spilit üyesi, üstteki dolamitik kireçtaşları da Derbent Kireçtaşları olarak adlandırılır. a)spilit Üyesi (Ps): Denizaltı ultra bazik lav akıntıları ile volkanik çakıllardan oluşan birim Karakaya Karmaşığı içine dahil edilmiştir. Sahada yayılımı oldukça geniş olan meta lavlara en belirgin şekilde Hamsu deresi boyunca rastlanır. Taban seviyelerinde grimsi, yeşilimsi, siyah renklerdeki bazik lav akıntıları ile başlayan birim üste doğru değişir. Bazik seviyelerde hidrotermal getirimlerle mağmatik kökenli jips oluşumlarına rastlanır. b)derbent Kireçtaşları (Pd): Karakaya formasyonu içinde üye olarak geçer. Genelde dolamitik kireçtaşlarından oluşan birim gri, siyah renkli kristalize kireçtaşlarından ibarettir. Masif kalın tabakalıdır. Kırılgan özelliği nedeniyle sık eklemlidir. Üst permiyenalt triyas yaşlı derbent Kireçtaşları formasyonu üzerine açısal diskordans ile Bayırköy kumtaşları gelir. c)cambazkaya Formasyonu: Karakaya formasyonu içerisinde üye olarak geçer. Genelde kumtaşı, sarımsı gri çok ince ve çok iri dokulu, serisit silis ve bazen Kıtkalsit çimentolu, ince ve orta katmanlıdır. Alt düzeylerde metakumtaşı niteliklidir. Bayırköy Formasyonu ( Alt JuraPliensbahiyen ) jba: Orta Sakarya Bölgesinde batıda mesozoyit Bayırköy Kumtaşları ve doğuda Kapıkaya formasyon ile başlar. Bu formasyonlar Alt Jura (Orta LiyasPiliyensbahiyen) yaşını veren fosiller içermektedir. Çok sayıda Ammonit, Entolium, membramaccum (Nilson), Spiriferina sp., Pentacrinus sp., Algler ve bryzoalar a rastlanmaktadır. Gemiciköy Formasyonu (O. Miyosen) Tg: Çakıltaşı, kumtaşı ve çamur taşı ile görsel karbonatlardan oluşan bu birim, kötüçapraz katmanlı ve gevşek yapılıdır. Bilecik in 10 km kadar kuzeyindeki yol yarmasında oygudolgu taban üzerinde beyaz kireç taşları çapraz katmanlı ve karma biçimlidir. Farklı dokulu ve kötü boyanmış olan bu kıntılar, kil mineralleri ve karbonlarla zayıf tutulmuş olmakla birlikte sıkı, sert yapıda orta kalın katmanlı ve az gözeneklidir. Tabaka kalınlıkları 3200 m arasındadır. 27

29 Neojen Bilimleri: Bu bilimleri açısal diskordans ile örten Neojen yaşlı bilimler gri, sarımsı kahverengi renklerde, çakıl, silt ve kil boyutunda çökelmiş malzemeler içermektedir. Vezirhan Formasyonu (KV): Mikritk kireçtaşları ile başlayan birim üste doğru mirkin, killi kumtaşı, killi kireçtaşı, killi kumlu miltaşı, kumtaşı, milli kumtaşı, tüf, kiltaşı ardalanması şeklinde devam eder. Kireçtaşları pembemsi renkleri, orta ince tabakalı, sert, yer yer bol kıvrımlı fosil kırıntılı olup yarı yuvarlanmış orta boylanmış mikrit, biyomikrit ve kumlu mikritler oluşmuştur. Birime üst kretase yaşı verilmiştir. Üzümlü Formasyonu (KU): Üzümlü Formasyonu orta kalın som katmanlı, volkanik kırılmalı kumtaşlarının egemen olduğu bir istiftir. Birim içerisinde kireçtaşı, killi kireçtaşı, mercek ve ince katmanları vardır. Bunlar birimin üst düzeylerinde daha sıktır. Formasyon kireçtaşı mercekleri dışında bütünüyle yumuşak olduğundan derin ayrılmış ve dentritik akarsu ağı morfolojisi ile gelişmiştir. Üzümlü Formasyonu üste doğal Gölpazarı Gurubunun ince dokulu ve ince katmanlı fliş istifine dereceli olarak geçer. Kalınlığı en çok 800 m civarındadır. Birime Üst kretase yaşı verilmiştir. Taraklı Formasyonu (KTA): Üst kretase yaşlı Gölpazarı gurubunun en üst birimini oluşturan marn katmanları üzerine dereceli geçişli gelir. Birimin alt düzeylerinde egemen litolaji marn ve şeyl ardalanmasıdır. Arada inceçok ince kumtaşı katmanları bulunur. Üstte doğu marnşely azalır ve kumtaşı artar. En üstte ise marn hiç bulunmaz, kum taneleri üstte doğru irileştiği gibi kumtaşı katmanları da kalın çok kalın som yapıda olur. Jeolojik Yapı ve Stratigrafi Bilecik ilinin temelini oluşturan peleozoik (Birinci zaman) yaşlı başkalaşım kitleleri, özellikle güneyde (BozüyükDodurga) ve batıda (Merkez İlçePazaryeri) oldukça yaygındır. Gnays, şist ve mermer gibi kütleler arasına granit (magmatik kütle) sokulumu vardır. Bu ilişki en güzel Söğüt İlçesi yöresinde görülür. Mesozoik (ikinci zaman) yaşlı kireç taşları İl in doğu ve batısında görülür. Bunlar küçük masifler (kütleler) durumunda pelezoik yaşlı olukları örtmektedir. Ammonik kavkımları içeren bu kireç taşları bazı bölümlerde kum taşı ve konglomeralar (tortul kütleleri) ile örtülmüştür. Osmaniye, Gölpazarı ve Yenipazar yöresinde kretase (İkinci zamanın son sistemi yaşlı silis serileri) görülmektedir. Kumtaşı, kireçtaşı ve marnlardan oluşan bu serilerde fosiller bulunmuştur. Bilecik te neojen (üçüncü zamanın son sistemi) tortuları özellikle Sakarya Nehri çevresinde 28

30 yaygındır. Burada neojen yapılanmalar kireçtaşları başta olmak üzere kumtaşı, marn ve konglomeralardan oluşmaktadır. Bu oluşumlardan açık renkli sarımsı kireçtaşları Bozüyük ilçesinde ve İlçe nin kuzeyinde görülür. İlde en genç kuvaterner (dördüncü zaman)yaşlı alüvyonlar, akarsu yatakları ve çevresinde ve taşkın ovalarının tabanında görülmektedir. Sakarya nehri ve Göksu çayı çevresinde yaygın olan bu oluşumlar yer yer iyice kalınlaşmaktadır. Tektonik ve Paleocoğrafya Bilecik bölgesi, mülga Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Türkiye Deprem Bölgeleri Haritasında birinci ve ikinci derecede deprem bölgesi olarak belirtilmiştir. Bilecik ilinin geri kalan bölümü birinci derecede deprem kuşağındadır. Batı Anadolu çok sayıda aktif fay hattı ihtiva eder. Bu faylar özellikle Ege Denizi ne yakın kısımda çoğalırlar. Genellikle doğu batı yönlü faylardır ve bu faylar Ege bölgesindeki grabenlerin oluşmasını sağlar. Bilecik bölgesi faylara, hem de Kuzey Anadolu fayına yakın olması sebebiyle deprem açısından tehlikeli bölge olarak kabul edilmiştir. Depremsellik Bilecik sınırları içerisinde yer alan yerleşim yerlerinden Bilecik merkezi, Yarhisar, Gölpazarı ve Osmaneli 1. derece, Küplü, Bozüyük, Dodurga, İnhisar, Pazaryeri, Söğüt ve Yenipazar 2. derece deprem kuşağında bulunmaktadır. Bilecik İli 1. ve 2. derece deprem kuşaklarında yer almasına rağmen can ve mal kaybına neden olan büyük ölçekli deprem olaylarına maruz kalmamıştır. İl bütününde aktif sayılabilecek büyük ölçekte faya rastlanılmamıştır. Ancak 1956 yılında Eskişehir ilinde meydana gelen 7,8 şiddetindeki deprem ili de etkilemiş, 17 Ağustos 1999 tarihli 7,4 şiddetindeki Marmara depremi ile tarihli 7.2 şiddetindeki BoluDüzce depremi ili etkilemesine rağmen, can ve mal kaybına yol açmamıştır. Bilecik in deprem kuşağında olması nedeniyle meydana gelebilecek şiddetli bir depremde ilin tamamı etkilenebilecektir. 29

31 Sıvılaşma Suya doygun kohezyonsuz zeminlerde dinamik gerilmelere bağlı olarak gelişen bir zemin davranışıdır. Kaya zeminlerde gelişmeye sıvılaşma, güncel ve gevşek, doygun çökellerin deprem sırasında tekrarlı gerilmelere maruz kalarak deformasyona uğramasına neden olur. Sıvılaşma bazı özelliklere sahip jeolojik ortam ve hidrojeolojik koşullar altında gerçekleşir. Güncel gevşek çökellerin özellikle kum ve şilt tane boyutundaki zeminin depolandığı ve yeraltı suyunun sığ olduğu ( 020 m ) ortalama sıvılaşmanın oluşabilmesi için en uygun ortamdır İKLİM ÖZELLİKLERİ Bölge Türkiye nin kuzey batısında, Marmara Karadeniz Ege ve İç Anadolu bölgelerinin kesiştiği bir noktada yer almaktadır. İlin bölgeler arası geçiş zonunda konumlanmış olmasından ve farklılık gösteren topografyasından dolayı 3 farklı iklim tipi görülmektedir. Genel olarak yarı kurak Akdeniz biyo iklim farklılıklarında bulunan Bilecik İli nin, Merkez, Gölpazarı, Osmaneli ve Söğüt ilçelerinde Marmara Bölgesi, Bozüyük, Pazaryeri, Yenipazar ve İnhisar İlçelerinde ise İç Anadolu Bölgesi iklimi geçerlidir. İl de sonbahar ve kış ayları yağışlı, yaz ise kurak geçmektedir. Merkezi Akdeniz yağış rejim tipi görülmektedir. Bilecik İli nde yıllık yağış miktarı mm arasında değişmekte olup yıllık yağış toplamı 450 kg/m2 dolayındadır. Bu değer, İç Anadolu Bölgesi ndeki kimi illerden daha yüksek, Marmara Bölgesi ndeki kimi merkezin ortalama değerlerinden ise daha düşüktür. Bilecik kar yağışlarının oldukça bol görüldüğü bir il dir. İl merkezinde ortalama kar yağışlı gün sayısı 38, en yüksek kar örtüsü kalınlığı ise 44 cm olarak saptanmıştır. İl genelinde 30

32 en yüksek kar kalınlığı 66 cm olarak Bozüyük te kaydedilmiştir. Yıllık ortalama sıcaklık değeri 12.7 C civarındadır. İl de bugüne kadar kaydedilmiş olan en yüksek ve en düşük sıcaklık değeri 2004 yılı içerisinde, 37.4 C ve 12.5 C olarak tespit edilmiştir. Bulutluluk durumuna bakıldığında ise yılda ortalama 113 günün açık, 46 günün kapalı ve 207 günün bulutlu geçmekte olduğu görülmektedir. Yıl içerisinde Bilecik İlinde en fazla donlu gün Bozüyük te olup 94 gün kadardır. En az donlu gün (54 gün) ise Bilecik te görülür ORMAN VARLIĞI Bilecik, İç Anadolu ile Marmara Bölgesi iklimi arasında geçiş bölgesinde bulunmaktadır. Yazları sıcak ve kurak, kışları ise soğuk, yüksek yerler kar yağışlı, Sakarya Nehir havzasında belli bir yüksekliğe kadar ise ılıman bir iklim görülmektedir. Jeolojik ve mineralojik yapı M.T.A. Enstitüsünce hazırlanan haritalara göre, ikinci zamanın tebeşir devrinde volkanik olarak oluşmuştur. Genellikle püskürük ana taşlıdır. Ayrıca tortul kitleler de vardır. Ormanların bulunduğu araziler genellikle kırıklı yapıya sahiptir. Ormanların yayılışı ana kaya ve toprak özelliklerine bağlı olmakla birlikte rakım dolayısı ile iklime bağlı olarak değişmektedir. Bilecik ili, Marmara Bölgesinden İç Anadolu Bölgesine geçiş zonunda olup Marmara, İç Anadolu ve Ege Bölgesi iklim özelliklerini içermektedir. Güneyde Uludağ ın uzantısı olması 31

33 sebebi ile Göknar, Sarıçam, Karaçam ve Kayın ağaç türleri, kuzeye ilerledikçe Meşe ve Kızılçam ağaç türlerinin hakim olduğu görülmektedir. İl sınırları dahilindeki ormanlarda Kızılçam, Karaçam, Sarıçam, Köknar, Kayın, Meşe ve Ardıç ana ağaç türlerinin yanında Gürgen, Orman Kavağı, Kayacık, Karaağaç, Ihlamur, Dişbudak, Akçaağaç, Porsuk, Adi Fındık gibi ağaç türleri bulunmaktadır. Bilecik ilinde bir İşletme Müdürlüğü bulunmaktadır. Müdürlük bünyesinde 8 İşletme Şefliği mevcuttur. Bilecik İli Ormanları Ağaç Türlerine Göre Dağılımı FLORA FAUNA Flora Ülkemizde sadece Bilecik İlinde yetiştirildiğinden ile özgü karakteristik ürün şerbetçi otudur. Endüstri bitkileri arasında yer alan şerbetçi otu botanik olarak kenevir ile akrabadır. Çiçekleri iki evciklidir. Cannabinaceae familyasından olması dolayısıyla sarmaşık gibi sarıcılıdır. Şerbetçi otu Humulus cinsinden H.Lupus L. türündendir. Şerbetçi otu çok yıllık bir bitkidir. Çok yıllık kısmı toprak altındaki kök ve rhizomlardır. Toprak altı aksamı 100 yıl kadar yaşayabilir. Toprak üstü kısmı ise her yıl kuruyarak ölür. Bu yüzden hasattan 34 hafta sonra sürgünler toprak üzerinden budanarak tesisten uzaklaştırılır. Kök sistemi 4 m. derinliğe kadar inilebilmektedir. Şerbetçiotunun çoğaltılması yalnız vegetatif olarak yapılır. Yeni tesisler bu yolla kurulur. Sadece ıslah amaçlı çoğaltma generatif yolla yapılır. Bilecik ormanlarında hakim olan flora türleri: o Kızılçam (Pinus brutia) o Karaçam (Pinus nigra) 32

34 o Sarıçam (Pinus silvestris) o Göknar (Abies nortmandiana) o Kayın (Fagus orientalis) o Adi Ceviz (Juglans regia) o Adi Fındık (Corylus aelliana) o Kermes meşesi (Qercus coccifera) o Saçlı meşe (Qercus cerris) o Dişbudak (Fraxinus exelsior) o Titrek Kavak (Populus tremula) o Sandal (Arbutus andrachne) o Ladin (Picea orientalis) o Funda (Erica mediterranea) o Eğrelti (Pteridium aquilinum) o Çayır otları (graminase) o Ihlamur (Tilia tomentosa) o Üvez (Lavristaerminalis) o Defne (Laurus nobilis) o Ardıç (Juniperus sp.) o Kocayemiş (Arbutus unedo) o Çitlenbik (P.Terebinthus) o Böğürtlen (Rubus fruticosus) o İncir (Cicus caria) o Alıç (Crataegus) o Kekik (Thymus) Fauna Anadolu, birçok türün anavatanı olmasının yanında özellikle geçmişteki jeolojik ve iklimsel değişikliklerden etkilenen canlılara barınak olmasından dolayı dünyadaki herhangi bir kara parçasından çok daha fazla biyolojik öneme sahiptir. Anadolu, yaşayan öğeleri içeren zengin bir müzedir. Avrupa kıtasının tümünde bitki türlerinin sayısı yaklaşık kadar olmasına karşın, bugün Türkiye'de kaydedilmiş bitki türü sayısı hemen hemen bu sayıya yaklaşmıştır; gelecekteki çalışmalarla bu sayının daha da artacağı düşünülmektedir. Hayvan türlerinin sayısının ise, Avrupa Kıtasında yaşayanların hemen hemen 1,5 katı kadar, yani 'in üzerinde olduğu varsayılmaktadır. Ayrıca her türün, topografik özelliklere bağlı olarak çeşitlenmesi sebebiyle, çok fazla miktarda alttür ve ırkla temsil edilmesi, bu zenginliğe ayrı bir değer daha katmaktadır. Bilecik ilinde görülen fauna türleri: Familya, Cins ve Tür Adı Türkçe İsim Habitat Endemizm Durumu 33

35 SALAMANDRIDAE Triturus vulgaris Küçük semender Üreme zamanı su birikintileri, diğer zamanlar nemli taşlık bölgeler Triturus karelani Pütürüklü semender Orman ve sucul ortam DISCOGLOSSIDAE Bufonıdae Bufo viridis Bufo bufo HYLIDAE Gece kurbağası Kara kurbağası Yalnız üreme zamanı ufak su birikintilerine ihtiyaç duyarlar Az bitkili nemli ormanlık kısımlarda Hyla arborea Ağaç kurbağası Ağaç, ağaçsı ve küçük bitkilerde ve otların arasında RANIDAE Rana dalmatina Çevik kurbağa Sucul ve bataklık alanlar TESTUDINIDAE Testudo graeca Yaygın tosbağa Kuru, taşlı ve kumlu araziler bağ ve bahçeler GEKKONIDAE Cyrtopodion kotschyi İnce parmaklı keler Az bitkili taşlık ve kayalıklarda ve evler Hemidactylus turcicus Geniş parmaklı keler Yaş altı, kaya yarıkları ile evlerde ve harabeler LACERTADIDAE Ablepharus kitaibeilli İnce kertenkele Seyrek ağaçlıklı bölgeler Lacerta viridis Yeşil kertenkele Ormanlık, çalılık ve ağaçlık bölgeler ANGUIDAE Anguis fragilis Yılan kertenkelesi Orman, çayırlık taş altı ve toprak içi Ophisaururs apodus Oluklu kertenkele Fundalık, bol bitkili taşlı yamaçlar Typhlops vermicularis Kör yılan Nemli toprak içi ve taş altları COLUBRIDAE 34

36 Coluber caspius Hazer yılanı Taşlık dere kenarı, yamaç ve tarlalar Coronella austriaca Avusturya yılanı Çayır ve orman kenarları Eirenis modestus Uysal yılan Az bitkili taşlık alanlar Natrix natrix Küpeli su yılanı Suya yakın taşlık ve çalılık alanlarda, durgun ve akarsular CİCONİİDAE LEYLEKGİLLER Cicconia cicconia Ak leylek Sulanmış alanlar, tatlı ve tuzlu sular, kanallar, göl kıyıları, ağaçlıklar ve bazen köy ve şehirler ACCIPITRIDAE YIRTICIKUŞLAR Accipicer nisus Atmaca Yerleşim yerlerinde ve her türlü uygun biyomlarda Circus pygargus Çayır delicesi Nehir vadilerinde, deniz ve göl sınırlarında, sulak alanlarda, çalılık ve fundalık alanlar Aquilla clanga Büyük orman kartalı Alçak dağ ormanları ve suyla bağlantılı alanlar Aquilla pomarina Küçük orman kartalı Ormanlık, çayırlık ve yaylalarda Neophron pernopterus Küçük akbaba Stepler, bozkırlar, nehir kıyıları boyunca az bitki örtülü sulak alanlar, korunaklı mağaralar Buteo buteo Şahin Ağaçlıklarda, az bitkili yerlerde, eğimli yerlerde FALCONIDAE DOĞANGİLLER Falco tinnunculus Kerkenez Step, kayalık, tepe ve dağlık bölgeler 35

37 Falco vespertinus Ala doğan Step, ağaçlı step, orman ve çayırlar Falco subbuteo Delice doğan Kıyılar, adalar, geniş sulak alanlar, stepler ve ormanlar CHARADRİİDAE YAĞMURKUŞUGİLLER Vanellus vanellus Kız kuşu Tatlı ve çamurlu sularda, gölcükler, nehirler, kanallar COLUMBIDAE GÜVERCİNLER Columba livia Kaya güvercini Şehir merkezleri, kayalık alanlar Streptopelia decaocta Kumru Şehir, orman ve yuva kurmak için müsait alanlarda CUCULİDAE GUGUK KUŞUGİLLER Cuculus canorus Guguk Şehirsel yapılar, ormanlık, ağaçlık orman ve çalılıklar STRİGİDAE BAYKUŞGİLLER Athena noctua Kukumav Step, park, şehir merkezi ve tarım alanları Otus scops Ishak kuşu Sığ ormanlar, tohumların olduğu park bahçe ve tarlalarda, şehirlerde Strix aluco Alaca baykuş Bahçe, ormanlar ve ovalar MEROPİDAE ARIKUŞUGİLLER Merops apiaster Arı kuşu Steplerde, korunaklı vadilerde, nehir kıyılarında, ormanlarda, göl kıyılarında, çalılıklarda UPUPIDAE ÇAVUŞKUŞUİBİBİKLER Upupa epops İbibik Stepler, ormanlık alanlar, çalılık, bağ ve bahçeler PİCİDAE AĞAÇKAKANLAR Picus viridis Yeşil ağaçkakan Orman, çalılık ve bahçelerde Dendrocopos minor Küçük ağaçkakan Parklar, ağaçlıklar, ormanlık alanlar 36

38 ALAUDİDAE TARLA KUŞLARI Lullula arborea Orman toygarı Steplerde, kumluklarda, korunaklı ağaç ve çalılıklarda, tarım alanlarının yakınlarında, ormanlar ve parklar HIRUNDINIDAE KIRLANGIÇGİLLER Hirundo rustica Kır Kırlangıcı Suya yakın kırsal ya da ağaçlıklı alanlar Delichon urbica Ev Kırlangıcı Suya yakın her türlü habitat MOTACİLLİDAE KUYRUKSALLAYANGİLLER Anthus trivialis Ağaç incirkuşu Ağaçlıklar, çalılıklar, konifer ormanlar Motacilla alba Ak kuyruksallayan Nehir, göl, deniz, kanal kıyıları, yollar, tarlalar, şehir caddeler, parklar Motacilla flava Sarı kuyruksallayan Sulak alanlar, kumlu taşlı kayalıklar, ormanlar, nehir kenarları, çayırlıklar PRUNELLIDAE BÜLBÜLGILLER Prunella modularis Dağ bülbülü Dağların ağaç sırtlarında, ormanlarda, çalılıklarda TURDIDAE ARDIÇ KUŞUGILLER Erithacus rubecula Kızılgerdan Orman, çalılık, park ve bahçelerde Saxicola torquata Taşkuşu Orman, sulak alanlar ve çayırlar Turdus merula Karatavuk Çalılık, park ve bahçeler, orman alanları SYLVIIDAE ÖTLEĞENLER Acrocephalus schenobaenus Kındıra kamışçını Nehir yataklarında, sulak alanlarda, sulu tarlalarda, çalılıklarda Hippolais pallida Ak mukallit Kısa çalılıklarda, steplerde, nehir yataklarında ve parklarda Sylvia borin Boz ötleğen Ormanlar ve yoğun çalılıklar Sylvia atricapilla Karabaşlı ötleğen Ormanlarda, parklarda, bahçelerde ve çalılıklarda Phylloscopus collybita Çıvgın Ovalık ormanlar, parklar, çalılık geniş bahçeler 37

39 Phylloscopus trochillus MUSCICAPIDAE Söğüt bülbülü Ormanlık ve çalılık SİNEKAPANGİLLER Muscicapa striata Benekli sinekkapan Ormanlar, çalılar, parklar ve bahçeler AEGITHALIDAE UZUN KUYRUKLU BAŞTANKARALAR Aegithalos caudatus Uzun kuyruklu baştankara Ormanlar, çalılar, parklar ve bahçeler PARIDAE Parus ater Çam baştankarası Ormanlık alanlar Parus caeruleus Mavi baştankara Geniş yapraklı ormanlar ve ağaçlıklar Parus major Büyük baştankara Orman, bahçe, çalılık ve çiftlikler SİTTİDAE SIVACI KUŞUGİLLER Sitta europae Sıvacıkuşu Geniş yapraklı ormanlarda, parklarda, bahçelerde ORIOLIDAE SARI ASMAGILLER Oriolus oriolus Sarıasma Orman, park ve bahçeler CORVIDAE KARGAGİLLER Pica pica Saksağan Tüm habitatlar Corvus monedula Küçük karga Çalılık, bahçe, step Corvus frugilegus Ekin kargası Çalılık, bahçe, step Corvus corone Leş kargası Çalılık, bahçe, step Garrulus glandarius Alakarga Ağaçlı stepler, çalılıklar, bahçeler STURNIDAE SIĞIRCIKGİLLER Sturnus vulgaris Sığırcık Yerleşim yerlerine yakın ve su bulunan bölgeler PASSERIDAE SERÇEGİLLER Passer domesticus Serçe Yerleşim yerlerine yakın bölgelerde, Passer montanus Ağaç serçesi Kıyı şeritlerinde, yavaş akan ovasal suların çevresinde, parklarda, mezarlıklarda, bahçelerde ve ağaçlıklar FRINGILLIDAE İSPİNOZGİLLER 38

40 Fringilla coelebs İspinoz Orman, ağaçlık, park, bahçe, step ve çiftliklerde Carduelis chloris Florya Step, ağaçlık, tarlalar, orman ve mezarlıklar Carduelis carduelis Saka Step, çayırlık, park, bahçe, ormanlarda Coccothraustescocco thraustes Kocabaş Park, bahçe, mezarlık, orman, nehir kenarlarındaki ağaçlıklar İNSECTIVORA Böcekçil memeliler Erinaceidae Erinaceus concolor Kirpi Parklar, bağlar, bahçeler ve çalılıklar CHIROPTERA Yarasalar Vespertiolinidae Nyctalus noctula Akşamcı yarasa Ormanlarda ağaç kovuklarında barınırlar Plecotus auritus Rhinolophidae Kahverengi uzunkulaklı yarasa Nalburunlu yarasalar Ormanlarda yazın ağaç kovuklarında, kışın mağara ve galeriler Rhinolophus blasii Nalburun Mağaralar LEGOMORPHA Tavşanlar Leporidae Lepus europaeus RODENTİA Sciuridae Yabani tavşan Kemiriciler Stepler, tarım alanları, ormanlar ve kayalık bölgeler Sciurus anomolus Sincap Orman, bağ ve bahçeler Muridae Arvicola terrestris Su sıçanı Akarsuların durgun ve vejetasyonca zengin bölgeleri Clethrionomys glareolus Kızıl orman faresi Karışık ormanlar ve nemli bölgeler 39

41 Microtus subterraneus Yaygın çamlık tarla faresi Orman Microtus lydius Batı Anadolu faresi Her türlü kültür arazisi, step ve meyve bahçeleri Apodemus flavicollis Sarı burunlu orman faresi Orman, çalılık ve ağaçlık bölgeler Apodemus uralensis Küçük orman faresi Yaprak döken ormanlar Mus domesticus Ev faresi Her türlü habitat Mus macedonicus Sarı ev faresi Açık arazi Rattus rattus Çatı sıçanı Otlu, çalılıklı dere kenarı Gliridae Muscardinus avellanarius Fındık faresi Karışık ormanların taban florası zengin bölgeler Glis glis Yedi uyur Yaprak döken ormanlar ve nemli ormanlar CARNİVORA Yırtıcılar Canidae Vulpes vulpes Kızıl tilki Her türlü habitat Canis aureus Çakal Ağaçlık, taşlık, sulak Mustellidae Mustela nivalis Gelincik Kayalık alanlar ve ormanlar Martes martes Ağaç sansarı Yerleşim yerlerine yakın bölgeler, ağaçlık, çalılık ve kayalık Meles meles Porsuk Ağaç, çalılık ve ormanlık alanlar İDARİ DURUMU Bilecik ilinin; Merkez, Bozüyük, Gölpazarı, Osmaneli, Söğüt, Pazaryeri, İnhisar, Yenipazar olmak üzere toplam sekiz adet ilçesi bulunmaktadır. 40

42 YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUS Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan 'Adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre Bilecik'in nüfusu 203 bin 777 dir. Bilecik Merkez'in nüfusu 45 bin 126 iken, Bozüyük'ün ise 54 bin 422 dir. İl genelinde toplam nüfusun 145 bin 126'sı şehirde yaşarken, 58 bin 651'inin ise köylerde yaşamaktadır. Yani toplam nüfusun %71 i şehirlerde yaşamaktadır. Bilecik, Bozüyük ve Söğüt'te nüfus artarken, diğer ilçelerde nüfus azalmaktadır. Toplam nüfusun 108 bin 299'u erkek iken, 95 bin 478'inin ise kadındır. Nüfusun 25 bin 724'ü yaş grubundan oluşurken, bu yaştaki insanların toplam nüfusa oranı ise yüzde 12 civarındadır. 115 bin 824 kişi 35 yaşın altındaki çıkarken, bunun toplam nüfusa oranı ise yüzde 56 dır. Buna göre Bilecik'in nüfusunun yarıdan fazlası genç nüfustur. 4 yaşın altındaki bebek sayısı ise 6 bin 715'i erkek ve 6 bin 197'si kız olmak üzere 12 bin 912 iken, Bilecik'te 71 i erkek 142 si kadın olmak üzere 213 tane 90 yaşın üzerinde insan vardır. Merkez Bilecik'in en fazla nüfus artışının yaşandığı yerleşim yeri il merkezidir yılı nüfus sayımına göre 34 bin 105 olan merkez nüfusu, 11 bin 21 kişi artarak 45 bin 126 olmuştur. Merkezin köylerle birlikte nüfusu 63 bin 75 olurken, bu nüfusun 17 bin 949'u köylerde yaşamaktadır. Köylerdeki nüfusta bir azalış görülürken, toplamda ise yüzde 8 civarında artıştan sözedilebilir. Bilecik Merkezde, genç nüfus fazladır bunun nedeni ise Jandarma 2. Er Eğitim Tugay Komutanlığı'nda vatani görevi yapan askerlerin nufüsa dahil edilmesidir. 90 yaşın üzerindekilerin sayısı ise 57 dir.. Kadın erkek nüfusu arasındaki en büyük fark ise il merkezindedir. 26 bin 411 erkeğin bulunduğu merkezdeki kadın sayısı ise 18 bin 685 dir. 41

43 Bozüyük Bozüyük ilçesi il genelinde en fazla nüfusa sahip yerleşim yeridir. Bozüyük'ün belde ve köylerle birlikte toplam nüfusu 63 bin 75 olurken, bu nüfusun Bozüyük ilçe merkezinde yaşayanların nüfusu ise 54 bin 422, kırsal kesimdeki nüfus ise 10 bin 92'dir. Bozüyük'te yaş grubu içinde 6 binle yaş aralığı birinci iken, 90 yaş üzerindeki 57 kişi bulunmaktadır. Nüfusun 32 bin 765'i erkeklerden, 31 bin 749'u kadınlardan oluşur. Diğer ilçeler Gölpazarı İlçesinin nüfusu 5 bin 830 erkek ve 6 bin 30 kadın olmazküzere toplan 11 bin 860'tır. İnhisar İlçesi de az nüfuslu yerlerdendir. Nüfusu 3 bin 885 tir. İlçe merkezindeki kadın ve erkek nüfusu ise 631 olarak eşittir. Osmaneli İlçesinin nüfusu 21 bin 22 dir. Merkezinin nüfusu ise 12 bin 814 oldu. Pazaryeri İlçesinin nüfusu ise 12 bin 283 tür. Pazaryeri ilçe merkezindeki nüfus 7 bin 19 iken bu sayı kırsalda ise 5 bin 264'tür. Söğüt Nüfusu 23 bin 186 dır. İlçenin merkez nüfusu 15 bin 761 iken, köy nüfusu ise 8 bin 7 bin 425 tir. Yenipazar İlimizin en az nüfusa sahip ilçesidir. Toplam nüfusu 3 bin 952'dir. Merkezin nüfusu 1.169, köylerin nüfusu ise 2 bin 783'tir. 42

44 TARIM VE HAYVANCILIK İlimiz nüfusunun önemli bir bölümü geçimini tarım ve hayvancılıktan karşılamaktadır. İlimizde adet tarım işletmesi mevcuttur. Bu işletmelerin %99 u aile işletmesidir. Tarım arazileri ölüm ve miras sonucu bölünmekte olup, bir hayli parçalanmıştır ha tarım alanında parsel sayısının dolayında olduğu tahmin edilmektedir. Bu da arazi karakteri itibariyle verimli tarım yapılabilmesi açısından parsellerin yeterli büyüklükte olmadığını göstermektedir. Ortalama parsel büyüklüğü 4 da dır. Türkiye genelinde olduğu gibi Bilecik ilindeki tarım işletmeleri, hızlı nüfus artışı ve artan nüfusun tarım dışı sektörde istihdam edilmesi zorunluluğuna karşılık, bu sektörlerde iş gücü talebinin nüfus artışına uygun düzeyde artırılamaması; tarımın gelişim hızının nüfus artışını karşılamada yetersiz kalması ve miras yoluyla arazilerin bölünmesi gibi nedenlerle giderek küçülmüştür. Türkiye genelinde tarla bitkileri içerisinde en fazla (%74,8) hububat tarımı yapılmaktadır. Bilecik ili hububat ekim alanı bakımından ha dır. Bilecik genelinde hububat üretimi içinde ekim alanı en fazla olan buğdaydır. Daha sonra arpa gelmektedir. Son yıllarda meyve, sebze ve yem bitkisi üretim alanları hızlı bir artış göstermektedir. İlin İstanbul, Ankara ve Bursa gibi büyük iç tüketim merkezlerine yakın olması ve ihracatçı firmaların ilimizden yoğun bir şekilde alım yapması nedeniyle büyük çaplı pazarlama sorunlarıyla karşılaşılmamaktadır. Şerbetçiotu yalnızca ilimizde üretilen ve bira sanayinde 43

45 kullanılan bir bitkidir. Endüstriyel ürünlerden Şerbetçiotu kurutma fabrikaları yöremizde mevcut olup, pazarlama sorunu yoktur. Diğer ürünlerde de üretim ve değerlendirme sorunu bulunmamaktadır. Bilecik te doğal yapı ve eko sistemler meyvecilik için elverişlidir. Meyve fiyatlarındaki iyileşmeler çiftçinin bu konuda ilgisini artırmasına neden olmuştur. Meyvecilik bu haliyle diğer birçok tarımsal üretim dallarına göre daha yüksek gelir sağlamaktadır. İlimiz arazisinin büyük bir kısmı engebeli yapıya sahiptir. Erozyon ile toprak kaybı nispeti yüksektir. Bu alanların sulu tarıma elverişli olmaması ve meyve üretimi yapılamayacağı konusunda çiftçilerimizin yanlış bir kanıya sahip olması, bu sektörün gelişmesini engelleyici etmenlerdir. İlimizde büyükbaş hayvancılık küçük aile işletmeciliği olarak Yerli Melez ve kültür ırkları olarak yapılmaktadır. İhracat yapılmamaktadır. Yapılan üretim ve pazarlama aşamasında büyük sorunlarla karşılaşılmamaktadır. İlimizde küçükbaş hayvancılık küçük aile işletmeciliği olarak Yerli Melez ve Kültür ırkları olarak yapılmaktadır. İhracat yapılmamaktadır. Yapılan üretim ve pazarlama aşamasında büyük sorunlarla karşılaşılmamaktadır. İlimizdeki su ürünleri yetiştiriciliği konusunda (kültür balıkçılığı) ülke geneline göre önemli bir yer tutmaktadır ULAŞIM, KONAKLAMA Türkiye yi diğer ülkelere bağlayan başlıca kara, deniz ve hava yolları Marmara Bölgesi nden geçmektedir. Avrupa ve Asya kıtalarını birbirine bağlayan kısa kara ve deniz yolları ile Karadeniz i Akdeniz e bağlayan denizyolu aksları Marmara Bölgesi nde kesişmektedir. Bilecik İli ise coğrafi konumu itibariyle Marmara Bölgesi nin Anadolu ya açılan kapısı niteliği taşımaktadır. Bölgeyi diğer bölgelere bağlayan gerek karayolu gerekse demiryolu güzergâhları Sakarya ve Bilecik İllerinden geçmektedir. İstanbulAnkara demiryolu bağlantısı üzerinde bulunan Bilecik İli, İstanbulEskişehir karayolunun 236. km sinde yer almaktadır. Bilecik İli İstanbulAnkara ve BursaAnkara karayolu paralel bağlantılarını dikey kesiştiren ve İstanbul ilinin güney bağlantısını sağlayan ana karayolu aksı ve aynı zamanda İstanbul u Ankara ve güney illere bağlayan demiryolu güzergâhı üzerinde yer almaktadır. İl in komşu illere ve Marmara Bölgesi nin diğer illerine olan karayolları mesafeleri aşağıdaki tabloda verilmektedir. Bilecik Merkez in başkent Ankara ya olan karayolu mesafesi 313 km, İstanbul iline olan mesafesi ise 250 km dir. Komşu il merkezlerinden en yakın il merkezi olan Eskişehir e uzaklığı 80 km, aynı zamanda bölge ili olan Bursa İl Merkezi ne uzaklığı 95 km olup, diğer komşu il merkezlerinden kuzeyde Sakarya ya 102 km, güneyde Kütahya ya 110 km, kuzeydoğuda Bolu ya ise 216 km mesafede yer almaktadır. 44

46 Bilecik konum olarak belki de Türkiye nin en avantajlı illerinden birisidir. Bir yanda İstanbul EskişehirAntalya yolu üzerinde iken, diğer yanda AnkaraBursaÇanakkale yolu yol güzergâhındadır. Bugün Bozüyük ten günde 50 bin civarında araç geçmektedir. Ve maalesef Bilecik bu geçen araçlara sadece seyirci kalmaktadır. Türkiye nin nüfus yoğunluğu büyük iki önemli ili olan Bursa ve Eskişehir e komşuluk yapmaktadır. Her iki ilde de potansiyel olarak yüzbinlerce turist vardır. Özellikle Eskişehir in öğrenci potansiyeli iyi değerlendirilir ise doğa merkezli turizm çeşitleri açısından Bilecik çok güzel bir maddi girdi elde eder. Bilecik aynı zamanda Kültür ve Turizm Bakanlığı nın İpekyolu Güzergâhı olarak belirlediği AyaşBeypazarıMudurnuGöynükTaraklıSapanca güzergâhına da çok yakındır. Taraklı yolundan geçen yüzbinlerce turistin Gölpazarı na yönlendirilmesi çok kolaydır. Projenin ilerleyen bölümlerinde bu konuda çok ayrıntılı bilgi verilecektir MADENCİLİK VE ENERJİ KAYNAKLARI Bilecik ili, Marmara Bölgesinin güneydoğusunda Marmara, Karadeniz, İç Anadolu ve Ege Bölgelerinin kesim noktasında bulunmaktadır. Sakarya Zonu tektonik birliği içerisinde yer alan Bilecik ve çevresinde Paleozoyik ten günümüze kadar değişen çeşitli kayaçlar türleri yüzlek verir. Bu kayaç türlerinde altın (Au), bakır (Cu), molibden (Mo), manganez (Mn), antimuan (Sb), volfram (W) gibi metalik madenler ile feldispat, kaolen, kil, manyezit ve mermer gibi endüstriyel hammadde yatak ve zuhurları bulunmaktadır. İl çevresindeki maden yatak ve zuhurlarının genellikle Söğüt ve Bözüyük ilçeleri çevresinde yoğunlaştığı görülür. SöğütKorundanlık altın zuhuru 1.17 gr/ton Au tenörlü olup, ton rezerv tespit edilmiştir. BözüyükMuratdere (CuMo) sahası % 0.25 Cu eş değer tenörlü bir sahadır. Sahada ton Cu+Mo rezervi belirlenmiştir. SöğütDudaş Volfram sahası ton mümkün rezerve sahip olup, % 0.4 WO3 içermektedir. İl in güney ve güneybatısında yer alan manganez yatak ve zuhurlarında geçmiş yıllarda ton üretim yapılmış olup, ortalama Mn tenörü % tir. İl genelinde işletilmiş ve halen işletilen pek çok edüstriyel hammadde yatak ve zuhuru bulunmaktadır. Bunlardan biri de BozüyükSöğüt feldispat sahasıdır. Geçmiş yıllarda işletilen sahanın toplam alkali içeriği %9 olup, ton mümkün rezerv tespit edilmiştir. Zaman zaman işletilen diğer bir yatak SöğütYeniköy kaolen yatağıdır. Bu saha % 1318 Al2O3 ve % Fe2O3 tenörüne sahiptir. Toplam mümkün rezerv ton olarak belirlenmiştir. Diğer kil sahaları SöğütInhisarSakızbeliTilkiliCeylanCeyhan, KüreAvdan, Çaltı Akçaalan ve Yakacık ta yer alır. Sahaların Al2O3 içeriği % ve % Fe2O3 içeriği % 1 45

47 16 arasında değişir ton görünür muhtemel, ton muhtemel rezerve sahip olup halen bir kısmı işletilmektedir. İlde BözüyükÖren köy ve Ece köy de iki adet manganez cevherleşmesi bulunmaktadır. MnO içeriği Ören köyde % 4748, Ece köyde % dir. Ören köy muhtemel rezervi 575 ton, Ece köy muhtemel rezervi ton olarak tespit edilmiştir. Bölgede endüstriyel hammadde olarak önemli sayılabilecek mermer yatakları mevcuttur. Bilecik pembesigülkurusu, Gölpazarı beji ve Söğüt beji olarak adlandırılan bu mermerlerin toplam rezervi m3 olarak saptanmıştır. En büyük rezerv m3 ile GölpazarıŞahinler köyü sahasındadır. Bu sahada bej renkli, mikritik kalsitten oluşan mermerlerin çatlak ve boşluklarında sparitik kalsit dolguları izlenir. Sertliği 4, yoğunluğu 2.74 g/cm3, porozitesi % 0.4 tür. Taşçılar ve Çukurören sahasında ise mermerler pembe/bej hamur içinde gülkurusupembe damar ve mercek oluşumludur. Sertliği 4, yoğunluğu 2.72 g/cm3, porozitesi % 0.5 ve rezervi m3 tür. Söğüt sahası mermerleri Bej renkli, mikritik dokulu kriptokristalin kalsit ve dolomit kristallerinden oluşmuştur. Sertliği 34, yoğunluğu 2.73 g/cm3, porozitesi % olup, m3 jeolojik rezerv tespit edilmiştir. 46

48 KÜLTÜREL ÖZELLİKLERİ Bilecik gelişmekte olan sosyal ve ekonomik yapısının yanı sıra tarihten gelen çok zengin bir kültür birikimine sahiptir. Sakarya ırmağının etrafında kurulan, göletleri ve derelerinin zenginliği ile tanınan yöre antik çağlardan günümüze tarihin izlerini taşır. Osmanlı Devleti nin ilk kurucusu olan Ertuğrul Gazi ve Osmanlı Devleti nin manevi kurucusu olan Şeyh Edebali nin türbeleri Bilecik te bulunmaktadır. Şehirdeki Şeyh Edebali Türbesi, tüm Türkiye'den ziyaretçi almaktadır. Bilecik ilindeki Milli Mücadele yıllarının izleri, Bilecik ilinin ilk yerleşim yeri olan Şeyh Edebali Türbesinin çevresinde halen görülebilir. Günümüzde Bilecik gelişmekte olan üniversitesi, tarım, hayvancılık ve madencilik potansiyeli, çeşitlenmekte olan sanayisi, kültürel ve turistik zenginlikleriyle Marmara Bölgesi nin ve Türkiye nin yükselen şehirlerindendir. Son yıllarda Bilecik e 10 bin üniversite öğrencisinin katılması bunun en bariz örneklerindendir. Bilecik İli tarihi, doğal ve kültürel zenginlikleriyle önemli bir turizm potansiyelini barındırmaktadır. Osmanlı Devleti nin kuruluş şehri olan Bilecik Merkez de Şeyh Edebali Türbe ve Hazire Alanı, Orhan Gazi Camii, Rüştiye Binası, Tarihi Tren Garı; Vezirhan Köprülü Mehmet Paşa Camii ve Kervansaray ı Söğüt İlçesinde, Ertuğrul Gazi, Dursun Fakih, Sır Hoca, İsa Sofi Karatekin, Salman Dede, Murat Dede Türbeleri, Ertuğrul Gazi Mescidi, ilk mescitkuyulu Mescit, Çelebi Mehmet Camii, Hamidiye Külliyesi, Bozüyük ilçesinde Kumral Abdal, Savcı Bey, Kamuran Gazi Türbeleri, Kasımpaşa Külliyesi (Cami, Kervansaray) Metristepe Zafer Anıtı, İnönü Şehitliği, İntikamtepe Şehitliği, Gölpazarı İlçesinde Tarihi Mihal Bey Taşhan ı, Mihal Bey Camii, Kasımlar Camii, Frig Kralı Gorsios un Kaya Mezarı, Osmaneli İlçesinde Tarihi Selçuklu gözetleme Kuleleri, Rüstempaşa Camii, Bayraklı Dede Türbesi, Tarihi Türk Evleri, Tarihi Kilise kalıntısı, İlk Posta Kargo Uçağı, Pazaryeri İlçesinde Kınık köyü, İnhisar ilçesinde, Mihal Gazi Türbesi, Yenipazar 47

49 İlçesinde Harmankaya Kanyonu, Suuçtu Şelalesi ön plana çıkmaktadır.(raporun devam eden bölümlerinde Bilecik merkez ve ilçelerine ait binlerce turizm marka değeri bulunmaktadır.) Ayrıca keşfedilmemiş doğasıyla Bilecik ekoturizm ve doğa turizminde de ciddi bir potansiyeli barındırmaktadır. Kendine has birçok ürüne sahip olan Bilecik te Osmaneli Ayvası ve Ayva Lokumu, Alaca Karpuzu, Gölpazarı ve Yenipazar İlçeleri Kiraz ve Vişnesi, İnhisar İlçesi Narı ve Nar Lokumu, Çaltı Beldesi Domatesi, Küre Beldesi Üzümü, Pazaryeri bozası ve helvası vb. gibi birçok meşhur lezzetler tadılmaktadır. Bilecik toplam 109 tabiat ve kültür varlığı ve 21 sit alanına sahiptir. Bilecik e gelen turistler genel itibari ile otobüs ile gelmektedir. Gerek Şeyh Edebali Türbesinde, gerekse diğer turizm alanlarında biletleme işlemi olmadığı için gerçek bir sayı tutulamamaktadır. Şeyh Edebali Türbesi Ertuğrulgazi Türbesi Metristpe Şehitliği 3.8. İLGİ GRUBU ve PAYDAŞ ANALİZİ Dernekler Gölpazarını Kalkındırma Güzelleştirme Tanıtma Derneği İnhisar İlçesini Geliştirme Derneği Bilecik Merkez Avcılık Atıcılık İhtisas Klb. Der. 48

50 İstasyon Mah. Avcılık ve Atıcılık İhtisas Klb. Der. Bilecik Edebali Avcılık Atıcılık İhtisas Klb. Der. Gölpazarını Tanıtma ve Kültür Derneği Edebali,Kültür Araştırma ve Yardımlaşma Derneği Bayırköy Avcılık Atıcılık Klb. Der. Kurtköy Avcılık Atıcılık ve Doğa Sporları Derneği Bilecik Gençlik Merkezi Kültür ve Spor Kulübü Der. Bilecik Tenis Dağcılık Doğa Sporları ve Arama Kurtarma Der Bozüyük Avcılık Atıcılık İhtisas Klb. Der. Karasu Vadisini ve Çevresini Gzl. Glş. Der. Tirbün Mevki K.Alan Ky. Yolu Yeşil Vadi Çev.Güz.Gel.Der. Çevkoder İzcilik Gençlik ve Spor Kulübü Der. Söğüt Avcılık Atıcılık Klb Der. 4. BİLECİK İLİ DOĞA TURİZMİ ARZI 4.1. BİLECİK İLİNİN DOĞA TURİZMİ DEĞERLERİ Bilecik in, Türkiye nin en önemli turist çıkış noktaları olan İstanbul ve Ankara ya coğrafi olarak yakın olması avantajını da kullanarak doğa turizminde öncelikle iç turizm pazarında, uzun vadede Avrupa da en önemli doğa turizmi destinasyonlarından biri olma özelliğindedir. İlde dağ ekosistemleri, orman peyzajları, yaban hayatı ve bitki çeşitliliği, jeomorfolojik ilginç yapılar, yaylalar, kanyonlar, şelaleler, tabiatla uyumlu kırsal mimari, köylerin kültürel 49

51 orijinalliği, tarihi ve kültürel yapılar insanı bunaltmayan ılıman iklimi ile doğaya yönelik aktiviteler vb. her türlü faaliyet için turizm imkanı sağlar. Bu çalışma, kapsam itibariyle doğaya yönelik aktiviteleri detaylı incelemek ve geliştirme stratejisini oluşturmak için yapıldığından özellikle sürdürülebilir doğa turizmi gelişimi için uygun yerler ve faaliyetler ele alınacaktır. Bilecik Turizm Bakanlığı Türkiye Turizm Stratejisi Kavramsal Eylem Planı'nda ekoturizm odaklı gelişme bölgesi içine alınmıştır. Dolayısıyla bu doğa turizminin desteklenebileceği düşünülerek bir avantaj olarak değerlendirilmektedir. Bilecik Söğüt ilçesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı Türkiye Turizm Stratejisi Kavramsal Eylem Planı'nda Ekoturizm odaklı gelişme bölgesi içine alınmıştır BİLECİK İLİNİN DOĞA TURİZMİ (ARZI) DEĞERLERİ VE BİLİNİRLİK DEĞERLENDİRMESİ Bilecik te doğa temelli turizm türlerinin daha çok ilçelerde yapılabileceği ortadadır. Nitekim kırsal kalkınmanın gerçekleşebilmesi için de bu ilçelerin turizmden elde edilecek gelire ihtiyaç duyduğu bir gerçektir. Doğa temelli turizm türleri konusunda özellikle Bozüyük, Pazaryeri, Yenipazar, İnhisar ve Osmaneli ilçeleri ön plana çıkmaktadır. Doğa turizmi özellikle sportif etkinlikler ile birleştirildiğinde çok büyük bir hızla ilerleyen bir turizm türüdür. Bu nedenle Bilecik in sahip olduğu doğal güzellikler ve bu alanda 50

52 yapılabilecek turizm türleri hesaba katıldığında Bilecik in ekstrem sporlar dalında ülkemizin en önemli antrenman ve müsabaka alanlarından biri olabileceği görülmektedir. İlgili spor federasyonlarının bölgeye ilgisi çekilerek birçok spor branşında Bilecik in merkez olması sağlanabilir. Spor dendiği zaman akla hemen futbol, basketbol gibi oyunların gelmesi normaldir. Ancak bazı spor türlerinin (sayılanlar kadar popüler olmasa da) bölgelere bıraktıkları gelire bakıldığında oldukça önemli bir yere sahip olduğu görülmektedir. Bu noktada av sporu örnek olarak verilebilir. Çoğu kişinin bir spor dalı olduğunu bile bilmediği avcılık, federasyon yapısına sahip, kurumsallaşmış bir spor türüdür. Özellikle Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa da av sporuna gönül vermiş ve bu spor dalı için binlerce dolar harcamaya istekli avcılar bulunmaktadır. Avcılığın doğada var olan her türlü hayvanı potansiyel av olarak görmediği bilinmelidir. Avcılık faaliyetleri ilgili devlet kurumlarından alınan özel izinlerle belirli hayvanlar takip edilerek yapılmaktadır. Bu hayvanlar çiftleşme özelliğini kaybetmiş, yaşlı ya da hastalıklı hayvanlar arasından seçilmektedir. Geçtiğimiz yıl Konya da 2 si hastalıklı, 2 si yaşlı 4 yaban koyununun vurulma hakkı ihalesi 400 bin TL ye alıcı bulmuştur. Doğa turizmi amacıyla bir destinasyona giden turistlerin profilleri incelendiğinde bu turistlerin, sosyoekonomik düzeyi yüksek, iyi eğitimli, çevreye duyarlı ve öğrenmeye açık kişiler olduğu görülmektedir. Bu turist grubu için destinasyonun orjinal olması, bozulmamış bir doğaya sahip olması ve sonsuz huzur veren bir özelliği olması gerekmektedir. Çoğu stresli ve yoğun çalışma temposu gerektiren mesleklerle uğraştığından tatil fırsatlarını deşarj olmak ve huzur bulmak amacıyla kullanmaktadır. Bu yüzden özellikle doğal şeyleri görmek, doğal üretilmiş yiyeceklerden yemek ve temiz bir ortamda konaklamak doğa turistlerinin ortak beklentileridir. Özellikle köylerde ev pansiyonculuğu modelinin geliştirilmesi ile bu temel beklentilerin doğayla iç içe bir ortamda karşılanabilmesi mümkündür. Bu yönde atılacak doğru adımlar Bilecik in kırsal alanlarının kalkınması sonucunu da beraberinde getirecektir. 4.3.BİLECİK İLİNDE DOĞA TURİZMİ AMAÇLI KULLANILAN KORUMA STATÜLÜ ALANLAR MİLLİ PARKLAR VE BENZERİ YAPILAR Bilecik ilinde Orman ve Su İşleri Bilecik Şube Müdürlüğüğü sorumluluğunda 2 adet tabiat parkı bulunmaktadır. Bunlar Küçüklemalı Tabiat Parkı ve Harmankaya Kanyonu Tabiat Parkıdır. Küçükelmalı Tabiat Parkı 51

53 Bilecik in Pazaryeri ilçesinde bulunan yakın çevresindeki halkın ruh ve beden sağlığı ile rekreatif, kültürel ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik olarak planlanan Küçükelmalı Tabiat Parkı Yeri; coğrafi konumu, topoğrafik yapısı, orman dokusu, bitişiğinde bulunan Küçükelmalı Göleti, kent gürültüsü ve kirliliğinden uzak temiz havası ile günübirlik ziyaretçilerin yoğun ilgisini çekmektedir. Kent insanına rekreaktif imkanlar sunan Küçükelmalı Tabiat Parkı, özellikle sahip olduğu doğal, rekreasyonel ve görsel değerler ile ormanlık alanlar içerisinde tercih edilen, açık hava rekreasyonel kaynaklarından biridir. Harmankaya Tabiat Parkı Bilecik in İnhisar ve Yenipazar ilçelerinin kesişme yerinde bulunan tabiat parkı ülkemizdeki 184. Tabiat Parkı dır. Harmankaya Kanyonu Tabiat Parkı bitki örtüsü ve yaban hayatı özelliğine sahip, manzara bütünlüğü içinde halkın dinlenme ve eğlenmesine uygun bir tabiat parçası olması yanında doğal, rekreasyonel ve görsel değerlerde barındıran açık hava rekreasyonel kaynaklarındandır. 260 hektarlık alana sahip olan tabiat parkına bireysel ve toplu günübirlik ziyaretçilerin yanında yurt dışından gelen turistler de yoğun ilgi göstermektedir. Değerin bilinirliği: Bölgesel seviyede B, Ülke seviyesinde T, Milletlerarası seviyede M MİLLİ PARKLAR VE BENZERİ YAPILAR 52

54 ADI İLÇESİ BİLİNİRLİĞİ Küçükelmalı Tabiat Parkı (KTP) Pazaryeri B Harmankaya Kanyonu Tabiat Parkı (HKTP) İnhisarYenipazar TM BİLECİK İLİ MİLLİ PARKLAR VE BENZERİ YAPILAR İÇİN SWOT ANALİZİ GÜÇLÜ YÖNLER ZAYIF YÖNLER HKTP nin zorluk derecesinin yüksek olmasından dolayı dağcılar tarafından tercih edilmesi, HKTP'nin arkeolojik sit alanları bulundurması, HKTP'de çadır kampı için uygun alanlarının bulunması, HKTP'nin zor bir geçişe sahip olmasından dolayı yurtiçi ve yurtdışındaki dağcıların dikkatini çekmesi, Bilecik İl Yönetimi ilçelerin kamu ve yerel yönetimlerin tabiat parkı için projelerinin olması, İki tabiat parkının da Ankara, İstanbul, Bursa gibi büyükşehirlere yakın olması. Her iki tabiat parkının da kent kirliliği ve gürültüsünden uzak olmasından dolayı günü birlik ziyaretçilerin uğrak yeri olması. Uzun devreli gelişme planlarının hepsinin tamamlanmamış olması, Tabiat parklarındaki koruma görevlisi sayısının yetersizliği, KTP nin biyolojik açıdan az sayıda türe sahip olması, HKTP'nin zor bir geçişe sahip olması nedeniyle herkese hitap etmemesi, Her iki tabiat parkında da konaklama imkânlarının sınırlı olması, Potansiyel alanların bilinmemesi, farkında olunmaması, Tabiat parklarının bulunduğu bölgelerdeki kırsal alanlardaki düşük girişimcilik, Ekoturizm için gerekli olanakların ve hizmetlerin (tanıtım, kalifiye kılavuzluk hizmetleri, turizm bürosu vb.) yetersizliği 53

55 FIRSATLAR TEHDİTLER Halkın ve yöneticilerin etkin katılımı, STK'nin ilgisi HKTP'nin zorluk seviyesinin yüksek olmasından dolayı ülkemizde ve dünyada farkındalık oluşturması, Bakanlığın ödenek göndermesi açısından fırsatı olması, Ücretli ücretsiz tanıtım imkânlarının bulunması, KTP'nin yanında göletin olmasından dolayı sportif balıkçılık yapılması, Tabiat Parklarında yeterli koruma önlemlerinin alınamaması sonucu doğal alana zarar verilmesi, Turizm yatırım taleplerinin ölçüsüz olması ve muhtemelen yönetim planına aykırı olması, Korunan sahalara yerel yöneticilerin korunan alan değil de turizm alanı olarak bakmaları, Yoğun turist akışı ile birlikte gelen ekolojik zararlar oluşması (hava kirliliği, su kirliliği, gürültü, endemiklerin yasadışı ticareti, faunaya bozucu etkiler, orman yangınları vb.), İleriki dönemlerde talep doğrultusunda yapılabilecek yapılaşmalardan dolayı tabiat parkının doğal ortamının bozulması, Kontrolsüz ve bilinçsiz ekoturlar sonunda turistlerin memnuniyetsizliğinin artması, Tabiat Parklarının Doğa Turizmi Uygulamalarında Geliştirilmesine Yönelik Stratejik Kararlar Kaya boğazı ya da diğer adıyla Harmankaya Kanyonu bölgenin en önemli doğal turistik çekim merkezidir metrelik geçişe sahip kanyon özellikle trekking parkuru olarak eşsizdir. Zorluk derecelerine göre aşamalı şekilde yürünebilen kanyonun uluslararası trekking turlarına dahil edilmesi için TÜRSAB ile çalışmalara başlanması gerekmektedir. 54

56 Yürüyüş Dağcılık Bölgenin tanıtımı için kullanılan alan adlı web sitesi şu anda içerik anlamında zayıf kalmaktadır. Bu site, kanyonun foto galerisi, bireysel turistler için gezi rehberi, kanyonun oluşumu ve yapısına ait bilgiler, zorluk dereceleri, gerekli ekipman, yörenin yıllık sıcaklık ve yağış grafikleri vb. bilgilerle zenginleştirilmesi gerekmektedir. Bu güncellemelerin yapılmasının ardından özellikle forum sayfaları ve özel ilgi sitelerinde bu sitenin tanıtımı yapılmalıdır. İhtisaslaşmış seyahat acenteleri kanyona davet edilmeli ve info turlarla bölgenin bilinirliği artırılmalıdır. Harmankaya Kanyonu Eskişehir e 60, Bursa ya 160 ve Bolu ya 100 kilometrelik bir mesafededir. Öncelikle bu illerde bulunan üniversite öğrencileri, geniş anlamda ise bütün Türkiye de bulunan üniversite gezi grupları ile iletişime geçilerek, kanyonun tanıtımı yapılmalıdır. Kanyon, çevredeki gölet ve yaylalarla birlikte ele alınmalı ve birbirinden farklı aktivitelerin bir araya getirildiği bir paket tur oluşturulmalıdır. Bu paket kapsamında; kanyonda kaya tırmanışı ve trekking yapılırken, kanyon çıkışında ATV ve Offshore araçlarıyla motor sporları yapılabilmeli, İnhisar da Sakarya Nehri üzerinde kano sporu yapılabilmelidir. 55

57 ATV Kano Kaya Tırmanışı Yenipazar kanyonunun bir diğer ucu İnhisar ve Gölpazarı İlçelerindedir. Bu 3 ilçenin ortak bir çalışma grubu kurarak kanyon üzerine stratejiler geliştirmesinde fayda vardır YABAN HAYATI GELİŞTİRME, YERLEŞTİRME, YABAN HAYATI KORUMA SAHALARI VE AVLAKLAR Bilecik ilinde Orman ve Su İşleri II. Bölge Müdürlüğü sorumluluğunda Bozüyük ilçesinde yaban hayatı yerleştirme sahası bulunurken İnhisar, Gölpazarı ve Pazaryeri ilçelerinde olmak üzere 3 adet devlet avlağı bulunmaktadır. İnhisar Devlet Avlağı Gölpazarı Devlet Avlağı Pazaryeri Devlet Avlağı 56

58 YABAN HAYATI GELİŞTİRME, YERLEŞTİRME, YABAN HAYATI KORUMA SAHALARI VE AVLAKLAR ADI İLÇESİ BİLİNİRLİĞİ İnhisar Devlet Avlağı İnhisar T Gölpazarı Devlet Avlağı Gölpazarı T Pazaryeri Devlet Avlağı Pazaryeri T Bozüyük Yaban Hayvanı Yerleştirme Sahası Bozüyük B av sezonunda 3 avlağımızda kota belirlenerek yerli avcılara avlattırma yapılmıştır. 57

59 BİLECİK İLİ YABAN HAYATI GELİŞTİRME, YERLEŞTİRME, YABAN HAYATI KORUMA SAHALARI VE AVLAKLARI SWOT ANALİZİ GÜÇLÜ YÖNLER ZAYIF YÖNLER 58

RİZE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2014 2023 T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI

RİZE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2014 2023 T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI RİZE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2014 2023 T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR 12. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ RİZE 2014 SUNUŞ İlimiz, coğrafyası ve stratejik konumu nedeniyle uluslararası

Detaylı

PROJE YÖNETİCİSİ Emin KARAMAN Bölge Müdürü PROJE KOORDİNATÖRÜ PROJE EKİBİ

PROJE YÖNETİCİSİ Emin KARAMAN Bölge Müdürü PROJE KOORDİNATÖRÜ PROJE EKİBİ PROJE YÖNETİCİSİ Emin KARAMAN Bölge Müdürü PROJE KOORDİNATÖRÜ Mahmut TEMEL Çorum Şube Müdürü PROJE EKİBİ Yüksel ŞİMŞİR, Zekerya DELİCE, Hayri KÖMÜR, Nuray ÜNAL EDİTÖRLER Yüksel ŞİMŞİR Nuray ÜNAL Kapak

Detaylı

ISPARTA İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023

ISPARTA İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023 ISPARTA İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023 I s p a r t a İ l i D o ğ a T u r i z m i M a s t e r P l a n ı 2 0 1 3-2 0 2 3 Sayfa 1 ÖNSÖZ Günümüz teknolojilerinde meydana gelen değişimler neticesinde

Detaylı

GAZİANTEP İLİNE AİT TABİAT TURİZMİ MASTER PLANI ÇALIŞMASI

GAZİANTEP İLİNE AİT TABİAT TURİZMİ MASTER PLANI ÇALIŞMASI 1 2 GAZİANTEP İLİNE AİT TABİAT TURİZMİ MASTER PLANI ÇALIŞMASI İçindekiler 1. GİRİŞ... 5 1.1. Tabii Alanlar, Yöre İnsanının Geleneksel Hayatı, Kırsal Kalkınma, Sürdürülebilir Turizm Alternatifi Ve Gaziantep

Detaylı

1.Bölge Müdürlüğü Kırklareli Şube Müdürlüğü KIRKLARELİ İLİ MASTER PLANI (2013-2023) KIRKLARELİ Trakyanın incisi

1.Bölge Müdürlüğü Kırklareli Şube Müdürlüğü KIRKLARELİ İLİ MASTER PLANI (2013-2023) KIRKLARELİ Trakyanın incisi 1.Bölge Müdürlüğü Kırklareli Şube Müdürlüğü KIRKLARELİ İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI (2013-2023) KIRKLARELİ Trakyanın incisi KIRKLARELİ İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023 KISALTMALAR CBS :Coğrafi

Detaylı

http://bolge5.ormansu.gov.tr

http://bolge5.ormansu.gov.tr T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ V. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ KÜTAHYA İLİ (2013 2023) http://bolge5.ormansu.gov.tr Özellikle son yüzyılda sanayileşmeye bağlı olarak

Detaylı

BALIKESİR DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023

BALIKESİR DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023 T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 3. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ BALIKESİR ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ BALIKESİR DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023 Bilim ve teknolojide gerçekleşen

Detaylı

Şekiller Listesi 6 Tablo Listesi 6 Grafik Listesi 6. Resimler Listesi 6 Harita Listesi 7 SUNUŞ 8 SUNUŞ 10 1.GİRİŞ 12

Şekiller Listesi 6 Tablo Listesi 6 Grafik Listesi 6. Resimler Listesi 6 Harita Listesi 7 SUNUŞ 8 SUNUŞ 10 1.GİRİŞ 12 1 2 İÇİNDEKİLER Sayfa No Şekiller Listesi 6 Tablo Listesi 6 Grafik Listesi 6 Resimler Listesi 6 Harita Listesi 7 SUNUŞ 8 SUNUŞ 10 1.GİRİŞ 12 1.1. Doğal Alanlar, Yöre İnsanının Geleneksel Hayatı, Kırsal

Detaylı

BİTLİS İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

BİTLİS İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI BİTLİS İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023 SUNUŞ Turizm faaliyetlerinin uzun dönemde sürdürülebilir olması için geniş kapsamlı, dikkatli, katılımcı ve paylaşımcı olarak planlaması, sürecin etkin yönetimi

Detaylı

TOKAT İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

TOKAT İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI TOKAT İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023 SUNUŞ Mustafa TAŞKESEN Vali 1 ÖNSÖZ Dünyada her alanda değişim ve gelişmelerin yaşandığı günümüzde, turizm alanında da önemli değişimler yaşanmaktadır. Deniz-kum-güneş

Detaylı

YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI II. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ YALOVA ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ PROJE KOORDİNATÖRÜ Gürcan OLCAY Yalova Şube Müdürü PROJE EKİBİ Emre Can ÇELİK Alev BEKLER Fahrettin

Detaylı

ANKARA İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023 TASLAK

ANKARA İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023 TASLAK ANKARA İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023 TASLAK i KISALTMALAR UNEP CBS STK IUCN TİGEM AŞTİ ÖDA ÖKA ÖBA İUCN WWF WTO TİES UNEP UDGP THK YHGS MP ODTÜ TİES TBMM TCDD MSB TRT :Birleşmiş Milletler

Detaylı

İ Ç İ N D E K İ L E R

İ Ç İ N D E K İ L E R İ Ç İ N D E K İ L E R İ Ç İ N D E K İ L E R... 2 SUNUŞ... 5 SUNUŞ... 6 1. GİRİŞ...7 1.1. DOĞAL ALANLAR, YÖRE İNSANININ GELENEKSEL HAYATI, KIRSAL KALKINMA, SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM ALTERNATİFİ ve ARTVİNİLİNDE

Detaylı

BOLU TABİAT TURİZMİ GELİŞME PLANI. T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ IX. Bölge Müdürlüğü BOLU-2016

BOLU TABİAT TURİZMİ GELİŞME PLANI. T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ IX. Bölge Müdürlüğü BOLU-2016 BOLU TABİAT TURİZMİ GELİŞME PLANI 2016 2019 T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ IX. Bölge Müdürlüğü BOLU-2016 İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ 1.1 TABİİ ALANLAR, YÖRE İNSANININ

Detaylı

TEKIRDAG DOĞA TURİZMİ

TEKIRDAG DOĞA TURİZMİ TEKIRDAG DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI (2013-2023) TEKİRDAĞ İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023 KISALTMALAR Bu Master Planda geçen; OSİ: Orman ve Su İşleri Bakanlığı, ÇŞM: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,

Detaylı

DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 3. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ ÇANAKKALE ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ ÇANAKKALE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023 İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ... 1 1.1. DOĞAL

Detaylı

Sayın Valimizin Önsözü 4 Önsöz 5

Sayın Valimizin Önsözü 4 Önsöz 5 DİYARBAKIR DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI (2013 2023) ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI MALATYA XV. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ DİYARBAKIR ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ (Şubat 2013) I İÇİNDEKİLER Sayın Valimizin Önsözü 4 Önsöz 5 1. GİRİŞ

Detaylı

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti. Ülkesel Fizik Planı. Bölüm III. Vizyon, Amaç ve Hedefler (Tasarı)

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti. Ülkesel Fizik Planı. Bölüm III. Vizyon, Amaç ve Hedefler (Tasarı) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Ülkesel Fizik Planı Bölüm III. Vizyon, Amaç ve Hedefler (Tasarı) Şehir Planlama Dairesi İçişleri Bakanlığı Lefkoşa - Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti 2014 İçindekiler 1. Giriş...

Detaylı

T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HATAY İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HATAY İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HATAY İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 013 03 1 ÖNSÖZ Teknolojideki gelişmeler, eğitimli insanların artması, yaşam standardındaki

Detaylı

SAMSUN DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023

SAMSUN DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023 T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI XI. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ SAMSUN DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023 ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI XI. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ SAMSUN-2013 SAMSUN DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023

Detaylı

ORDU İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023

ORDU İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023 ORDU İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 013-03 PROJE YÖNETİCİSİ Emin KARAMAN Bölge Müdürü PROJE KOORDİNATÖRÜ N.İlksen KANDEMİR Ordu Şube Müdür V. PROJE EKİBİ Taceddin YÜCE Görkem GENÇ İmtiyaz Sahibi: T.C. Orman

Detaylı

PROJE YÖNETİCİSİ Haluk ÖZDER Bölge Müdürü. PROJE KOORDİNATÖRÜ Nevzat ALĞAN Kocaeli Şube Müdürü

PROJE YÖNETİCİSİ Haluk ÖZDER Bölge Müdürü. PROJE KOORDİNATÖRÜ Nevzat ALĞAN Kocaeli Şube Müdürü PROJE YÖNETİCİSİ Haluk ÖZDER Bölge Müdürü PROJE KOORDİNATÖRÜ Nevzat ALĞAN Kocaeli Şube Müdürü PROJE EKİBİ Biyolog Songül ÇETİN Nilgün AÇIKGÖZ Dilek ADIGÜZEL 2013 İmtiyaz Sahibi: T.C. Orman ve Su İşleri

Detaylı

OSMANİYE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023

OSMANİYE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023 OSMANİYE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023 ORMAN VE SU İŞLER BAKANLIĞI (DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR) VII. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ ÖNSÖZ İnsanoğlu, varoluşundan günümüze kadar doğa ile iç içe bulunmakta ve temel

Detaylı

Fotoğraf: Ertan KUDUBAN. Gölyanı Obası

Fotoğraf: Ertan KUDUBAN. Gölyanı Obası Fotoğraf: Ertan KUDUBAN Gölyanı Obası İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER III Şekiller Listesi V Tablo Listesi V Grafik Listesi V KISALTMALAR VI SUNUŞ VII SUNUŞ III 1- GİRİŞ 1 1.1 DOĞAL ALANLAR, YÖRE İNSANININ GELENEKSEL

Detaylı

Sürdürülebilir Kırsal Planlamada Doğa Turizmi ve Yerellik

Sürdürülebilir Kırsal Planlamada Doğa Turizmi ve Yerellik Sürdürülebilir Kırsal Planlamada Doğa Turizmi ve Yerellik Yrd.Doç.Dr. Gül GÜNEŞ Atılım Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Müdürü Turizm ve Otel İşletmeciliği Bölümü İşletme Fakültesi ggunes@atilim.edu.tr

Detaylı

İZMİR İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

İZMİR İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü IV. Bölge Müdürlüğü İzmir Şube Müdürlüğü İZMİR İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI KISALTMALAR AFAD: Afet ve Acil Durum Yönetimi

Detaylı

NEVŞEHİR TURİZMİNİN ÇEŞİTLENDİRİLMESİNE YÖNELİK EKO TURİZM EYLEM PLANI 2013-2023

NEVŞEHİR TURİZMİNİN ÇEŞİTLENDİRİLMESİNE YÖNELİK EKO TURİZM EYLEM PLANI 2013-2023 NEVŞEHİR TURİZMİNİN ÇEŞİTLENDİRİLMESİNE YÖNELİK EKO TURİZM EYLEM PLANI -3 Orman ve Su İşleri Bakanlığı 8. Bölge Müdürlüğü Nevşehir Şube Müdürlüğü/NEVŞEHİR Şubat NEVŞEHİR TURİZMİNİN ÇEŞİTLENDİRİLMESİNE

Detaylı

ZONGULDAK DOĞA TURİZMİ GELİŞME PLANI

ZONGULDAK DOĞA TURİZMİ GELİŞME PLANI ZONGULDAK DOĞA TURİZMİ GELİŞME PLANI T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 10. Bölge Müdürlüğü SİNOP ZONGULDAK DOĞA TURİZMİ GELİŞME PLANI Hazırlayanlar Ercan YENİ

Detaylı

Fotoğraf: Ertan KUDUBAN Gölyanı Obası

Fotoğraf: Ertan KUDUBAN Gölyanı Obası Fotoğraf: Ertan KUDUBAN Gölyanı Obası İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER III Şekiller Listesi V Tablo Listesi V Grafik Listesi V KISALTMALAR VI SUNUŞ VII SUNUŞ 8 1- GİRİŞ 1 1.1 DOĞAL ALANLAR, YÖRE İNSANININ GELENEKSEL

Detaylı

DÜZCE İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023

DÜZCE İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023 DÜZCE İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023 T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 9. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ DÜZCE 2013 1 DÜZCEİLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023

Detaylı

http://bolge5.ormansu.gov.tr

http://bolge5.ormansu.gov.tr T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ V. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ AFYONKARAHİSAR İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI (2013 2023) http://bolge5.ormansu.gov.tr Koordinatörler :

Detaylı

Türk Dilinin Başkenti DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2014-2023

Türk Dilinin Başkenti DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2014-2023 KARAMAN İLİ Türk Dilinin Başkenti DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2014-2023 TEMMUZ-2013 Orman ve Su İşleri 8.Bölge Müdürlüğü Karaman Şube Müdürlüğü PROJE YÖNETİCİSİ Mustafa SUNGUR Orman ve Su İşleri Bakanlığı

Detaylı

MERSİN İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI TASLAK

MERSİN İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI TASLAK MERSİN İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023 TASLAK SUNUŞ Önümüzdeki yıllarda Mersin ilimizin sadece yerel turizm için değil, uluslararası turizm için de cazip bir turizm üssü haline gelmesi dileğimizdir.

Detaylı

MALATYAİLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

MALATYAİLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI MALATYAİLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023 KISALTMALAR SUNUŞ Doğada yapılan turizm çeşitleri toplum içinde doğa bilincini ve saygısını geliştirirken aynı zamanda da iyi bir gelir kaynağı durumuna

Detaylı

MARDİN İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

MARDİN İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI MARDİN İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 203 2023. GİRİŞ. DOĞAL ALANLAR, YÖRE İNSANININ GELENEKSEL HAYATI, KIRSAL KALKINMA, SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM ALTERNATİFİ ve MARDİN VİLAYETİNDE SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ

Detaylı

AKSARAY İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023

AKSARAY İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023 AKSARAY İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI -3 Orman ve Su İşleri Bakanlığı 8. Bölge Müdürlüğü Aksaray Şube Müdürlüğü Mart KISALTMALAR UNEP CBS STK D.S.İ. TMO DİE TÜİK OSB KOSGEB Başkanlığı SEK HKD UNESCO SWOT

Detaylı

SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞİMİNE İLİŞKİN ÇALIŞMALAR

SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞİMİNE İLİŞKİN ÇALIŞMALAR İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ 1.1. Doğal Alanlar, Yöre İnsanının Geleneksel Hayatı, Kırsal Kalkınma, Sürdürülebilir Turizm Alternatifi Ve Sakarya Vilayetinde Sürdürülebilir Doğa Turizmi 1.2. Doğal Alanlar Ve Sürdürülebilir

Detaylı

BURSA DOĞA TURİZMİ EYLEM PLANI 2013-2017

BURSA DOĞA TURİZMİ EYLEM PLANI 2013-2017 F 2013 BURSA DOĞA TURİZMİ EYLEM PLANI 2013-2017 T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI (DOĞAKORUMA VE MİLLİ PARKLAR) II. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ 1 PROJE YÖNETİCİSİ YAHYA GÜNGÖR BÖLGE MÜDÜRÜ PROJE KOORDİNATÖRÜ ADNAN

Detaylı

http://bolge5.ormansu.gov.tr

http://bolge5.ormansu.gov.tr T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ V. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ UŞAK İLİ (2013 2023) http://bolge5.ormansu.gov.tr Kurtuluş Mahallesi İsmetpaşa Caddesi No: 110 / UŞAK Telefon

Detaylı

Türkiye de Kırsal Kalkınma Politikaları ve Geleceği

Türkiye de Kırsal Kalkınma Politikaları ve Geleceği 2023 Vizyonu Çerçevesinde Türkiye Tarım Politikalarının Geleceği Çalıştayı Türkiye de Kırsal Kalkınma Politikaları ve Geleceği Dr. Yurdakul SAÇLI Kalkınma Bakanlığı İktisadi Sektörler ve Koordinasyon Genel

Detaylı

MESLEKİ EĞİTİM, SANAYİ VE YÜKSEK TEKNOLOJİ

MESLEKİ EĞİTİM, SANAYİ VE YÜKSEK TEKNOLOJİ VİZYON BELGESİ (TASLAK) Türkiye 2053 Stratejik Lokomotif Sektörler MESLEKİ EĞİTİM, SANAYİ VE YÜKSEK TEKNOLOJİ Millet Hafızası ve Devlet Aklının bize bıraktığı miras ve tarihî misyon, İstanbul un Fethinin

Detaylı

Havza Rehabilitasyon Projeleri Planlaması, Uygulaması ve Çıkarımlar. Halil AGAH Kırsal Kalkınma Uzmanı Şanlıurfa, 2013

Havza Rehabilitasyon Projeleri Planlaması, Uygulaması ve Çıkarımlar. Halil AGAH Kırsal Kalkınma Uzmanı Şanlıurfa, 2013 Havza Rehabilitasyon Projeleri Planlaması, Uygulaması ve Çıkarımlar Halil AGAH Kırsal Kalkınma Uzmanı Şanlıurfa, 2013 Havza Rehabilitasyonu Planlaması İÇERİK Tanımlar (Havza, Yönetim ve Rehabilitasyon)

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Önsöz... iii Sunuş... iv İçindekiler...v Tablolar Listesi...xi Şekiller Listesi... xii Kısaltmalar Listesi... xiii GİRİŞ...

İÇİNDEKİLER. Önsöz... iii Sunuş... iv İçindekiler...v Tablolar Listesi...xi Şekiller Listesi... xii Kısaltmalar Listesi... xiii GİRİŞ... v İÇİNDEKİLER Önsöz... iii Sunuş... iv İçindekiler...v Tablolar Listesi...xi Şekiller Listesi... xii Kısaltmalar Listesi... xiii GİRİŞ...1 BİRİNCİ BÖLÜM GENEL TURİZM KAVRAMLARI 1. GENEL TURİZM KAVRAMLARI...5

Detaylı

2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ Bursa Turizm İhtisas Komisyonu Toplantısı 29.05.2013

2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ Bursa Turizm İhtisas Komisyonu Toplantısı 29.05.2013 2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ Bursa Turizm İhtisas Komisyonu Toplantısı 29.05.2013 Küresel Turizm Sektörü Dünya daki turist sayısı 2011 yılında bir önceki yıla göre % 4,6 ve 2012 de %4 artışla 1,035 milyar

Detaylı

T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KAYSERİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023. www.ormansu.gov.

T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KAYSERİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023. www.ormansu.gov. T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KAYSERİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023 www.ormansu.gov.tr ÖNSÖZ : Alternatif turizm arayışı içerisinde olan sektörün

Detaylı

TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ

TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ 4.Ders Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER Kalite Planlaması Kalite Felsefesi KALİTE PLANLAMASI Planlama, bireylerin sınırsız isteklerini en üst düzeyde karşılamak amacıyla kaynakların en uygun

Detaylı

Kırsal Alan ve Özellikleri, Kırsal Kalkınmanın Tanımı ve Önemi. Doç.Dr.Tufan BAL

Kırsal Alan ve Özellikleri, Kırsal Kalkınmanın Tanımı ve Önemi. Doç.Dr.Tufan BAL Kırsal Alan ve Özellikleri, Kırsal Kalkınmanın Tanımı ve Önemi Doç.Dr.Tufan BAL Dersin İçeriği Kırsal Kalkınma Kavramının Tarihçesi Kırsal Kalkınmada Temel Amaç Kırsal Alan Kalkınma Politikaları Kırsal

Detaylı

ESKİŞEHİR İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023

ESKİŞEHİR İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023 T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENE MÜDÜRLÜĞÜ ESKİŞEHİR İLİ 2013-2023 İÇİNDEKİLER 1. Giriş.. 1 1.1.Doğal Alanlar, Yöre İnsanının Geleneksel Hayatı, Kırsal Kalkınma, Sürdürülebilir

Detaylı

İlgi Grupları ve Yerel Organizasyon. Samsun İli Doğa Turizmi Değerleri

İlgi Grupları ve Yerel Organizasyon. Samsun İli Doğa Turizmi Değerleri 1 Sürdürülebilir Doğa Turizmi İlgi Grupları ve Yerel Organizasyon Samsun İli Genel Özellikleri Samsun İli Doğa Turizmi Değerleri Doğa Turizmi Stratejileri Sonuç ve Öneriler 2 Nispeten bozulmamış, dokunulmamış

Detaylı

2010-2013 İZMİR BÖLGE PLANI İLÇE LANSMAN SÜRECİ ÇEŞME SONUÇ RAPORU

2010-2013 İZMİR BÖLGE PLANI İLÇE LANSMAN SÜRECİ ÇEŞME SONUÇ RAPORU 1 2010-2013 İZMİR BÖLGE PLANI İLÇE LANSMAN SÜRECİ ÇEŞME SONUÇ RAPORU Tarih: 7 Ocak 2011 Yaklaşık Katılımcı Sayısı: 50 Katılımcı listesindeki Sayı: 46 Katılımcı Düzeyi ve Profili: 2 3 4 5 Dağıtılan Belgeler:

Detaylı

GÜNEY EGE BÖLGE PLANI 2010-2013

GÜNEY EGE BÖLGE PLANI 2010-2013 GÜNEY EGE BÖLGE PLANI 2010-2013 SUNUM AKIŞI Bölge Planı Hazırlık Süreci Paydaş Analizi Atölye Çalışmalarının Gerçekleştirilmesi Mevcut Durum Analizi Yerleşim Yapısı ve Yerleşmeler Arası İlişki Analizi

Detaylı

ANKARA İLİNDE TABİAT TURİZMİ MASTER PLANI

ANKARA İLİNDE TABİAT TURİZMİ MASTER PLANI ANKARA İLİNDE TABİAT TURİZMİ MASTER PLANI 2016 2019 i KISALTMALAR UNEP CBS STK IUCN TİGEM AŞTİ ÖDA ÖKA ÖBA İUCN WWF WTO TİES UNEP UDGP THK YHGS MP ODTÜ TİES TBMM TCDD MSB TRT :Birleşmiş Milletler Çevre

Detaylı

1.2.DOĞAL ALANLAR VE SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA 1980 li yıllardan itibaren Birleşmiş Milletler Çevre Programının (UNEP)çevre konularına ilişkin

1.2.DOĞAL ALANLAR VE SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA 1980 li yıllardan itibaren Birleşmiş Milletler Çevre Programının (UNEP)çevre konularına ilişkin ÖNSÖZ Ülkemizde uzun yıllar turizm denince akla hep güneş ve deniz gelmiş, özellikle sahillerde milyarlarca dolarlık yatırımlar yapılmıştır. Oysa dünyanın birçok ülkesinde turistik hiçbir değer taşımayan

Detaylı

T.C. Doğu Marmara Kalkınma Ajansı Düzce Yatırım Destek Ofisi Yatırıma Uygun Turizm Alanları Raporu Sektörel Raporlar Serisi IX

T.C. Doğu Marmara Kalkınma Ajansı Düzce Yatırım Destek Ofisi Yatırıma Uygun Turizm Alanları Raporu Sektörel Raporlar Serisi IX T.C. Doğu Marmara Kalkınma Ajansı Düzce Yatırım Destek Ofisi Yatırıma Uygun Turizm Alanları Raporu Sektörel Raporlar Serisi IX AĞUSTOS 2014 DÜZCE TURİZM YATIRIM ALANLARI T.C. DOĞU MARMARA KALKINMA AJANSI

Detaylı

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK POLİTİKASI. Sürdürülebilirlik vizyonumuz

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK POLİTİKASI. Sürdürülebilirlik vizyonumuz SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK POLİTİKASI Sürdürülebilirlik vizyonumuz 150 yıllık bir süreçte inşa ettiğimiz rakipsiz deneyim ve bilgi birikimimizi; ekonomiye, çevreye, topluma katkı sağlamak üzere kullanmak, paydaşlarımız

Detaylı

2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ Eskişehir Turizm İhtisas Komisyonu Toplantısı. 10.04.2013 Anadolu Üniversitesi

2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ Eskişehir Turizm İhtisas Komisyonu Toplantısı. 10.04.2013 Anadolu Üniversitesi 2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ Eskişehir Turizm İhtisas Komisyonu Toplantısı 10.04.2013 Anadolu Üniversitesi Küresel Turizm Sektörü Dünya daki turist sayısı 2011 yılında bir önceki yıla göre % 4,6 ve 2012

Detaylı

2010-2013 İZMİR BÖLGE PLANI İLÇE LANSMAN SÜRECİ FOÇA SONUÇ RAPORU

2010-2013 İZMİR BÖLGE PLANI İLÇE LANSMAN SÜRECİ FOÇA SONUÇ RAPORU 1 2010-2013 İZMİR BÖLGE PLANI İLÇE LANSMAN SÜRECİ FOÇA SONUÇ RAPORU Tarih: 12 Ocak 2011 Yaklaşık Katılımcı Sayısı: 25 Katılımcı listesindeki Sayı: 23 Katılımcı Düzeyi ve Profili: 2 3 4 Dağıtılan Belgeler:

Detaylı

İçindekiler. İçindekiler

İçindekiler. İçindekiler İçindekiler v İçindekiler 17. Baskıya Önsöz...iii İçindekiler...v Tablolar Listesi...xiii Şekiller Listesi...xiv Haritalar Listesi...xiv Kısaltmalar Listesi...xv 1. BÖLÜM: TURİZM VE TURİST KAVRAMLARI TURİZMİN

Detaylı

Çevre Alanında Kapasite Geliştirme Projesi Düzenleyici Etki Analizi Ön Çalışma

Çevre Alanında Kapasite Geliştirme Projesi Düzenleyici Etki Analizi Ön Çalışma Çevre Alanında Kapasite Geliştirme Projesi Düzenleyici Etki Analizi Ön Çalışma Yaban Kuşlarının Korunması Direktifi 2009/147/EC İçerik Kuş Direktifi Ön DEA raporu Rapor sonrası yapılanlar İstişare Süreci

Detaylı

Orman ve Su İşleri Bakanlığı 9. Bölge Müdürlüğü KIRIKKALE TABİAT TURİZMİ MASTER PLANI

Orman ve Su İşleri Bakanlığı 9. Bölge Müdürlüğü KIRIKKALE TABİAT TURİZMİ MASTER PLANI Orman ve Su İşleri Bakanlığı 9. Bölge Müdürlüğü KIRIKKALE TABİAT TURİZMİ MASTER PLANI 2016-2019 1 İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ... 4 1.1 TABİİ ALANLAR, YÖRE İNSANININ GELENEKSEL HAYATI, KIRSAL KALKINMA, SÜRDÜRÜLEBİLİR

Detaylı

YEREL ÇEVRESEL PLANLAMA

YEREL ÇEVRESEL PLANLAMA YEREL ÇEVRESEL PLANLAMA M. SİNAN ÖZDEN 2 AĞUSTOS 2017 İSTANBUL PLAN Plan, yapılacak bir işin tasarıları toplamıdır. Plan, bir amaca ulaşmada izlenecek yol ve davranış biçimini gösterir. Plan, bir düşünceyi,

Detaylı

TÜRKİYE TURİZM STRATEJİSİ 2023 VE MALATYA İLİ TURİZMİ

TÜRKİYE TURİZM STRATEJİSİ 2023 VE MALATYA İLİ TURİZMİ TÜRKİYE TURİZM STRATEJİSİ 2023 VE MALATYA İLİ TURİZMİ Dr. ADNAN ASLAN 27 MART 2013 ANKARA KÜLTÜR ve TURİZM BAKANLIĞI YATIRIM ve İŞLETMELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İÇERİK 1.Dünyada ve Türkiye de Turizm 2. Türkiye

Detaylı

PROJE YÖNETİCİSİ Haluk ÖZDER Bölge Müdürü. PROJE KOORDİNATÖRÜ Dr. Merih USLU İstanbul Şube Müdürü. PROJE EKİBİ Ayşe KUZLU Biyolog

PROJE YÖNETİCİSİ Haluk ÖZDER Bölge Müdürü. PROJE KOORDİNATÖRÜ Dr. Merih USLU İstanbul Şube Müdürü. PROJE EKİBİ Ayşe KUZLU Biyolog 1 PROJE YÖNETİCİSİ Haluk ÖZDER Bölge Müdürü PROJE KOORDİNATÖRÜ Dr. Merih USLU İstanbul Şube Müdürü PROJE EKİBİ Ayşe KUZLU Biyolog Özge USAL DÖNMEZ Uzm. Biyolog Şükriye GÜN Orman Mühendisi Kapak Tasarımı:

Detaylı

BURSA ESKİŞEHİR BİLECİK KALKINMA AJANSI 2014-2023 TR41 BÖLGE PLANI BURSA TURİZM ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONU TOPLANTISI BİLGİ NOTU

BURSA ESKİŞEHİR BİLECİK KALKINMA AJANSI 2014-2023 TR41 BÖLGE PLANI BURSA TURİZM ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONU TOPLANTISI BİLGİ NOTU BURSA ESKİŞEHİR BİLECİK KALKINMA AJANSI 24-223 TR4 BÖLGE PLANI BURSA TURİZM ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONU TOPLANTISI BİLGİ NOTU , bin Türkiye, milyon Turizm Sektörü Türkiye 223 Turizm Stratejisi nde illerimizin

Detaylı

T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ IV. BÖLGE MÜDÜRÜLÜĞÜ

T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ IV. BÖLGE MÜDÜRÜLÜĞÜ T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ IV. BÖLGE MÜDÜRÜLÜĞÜ i KISALTMALAR AFAD: Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı ÇŞM: Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü DKMP :

Detaylı

Tarım Tarihi ve Deontolojisi Dersi 14.Hafta SÜRDÜRÜLEBİLİR TARIM VE GİRDİ KULLANIMI. Dr. Osman Orkan Özer

Tarım Tarihi ve Deontolojisi Dersi 14.Hafta SÜRDÜRÜLEBİLİR TARIM VE GİRDİ KULLANIMI. Dr. Osman Orkan Özer Tarım Tarihi ve Deontolojisi Dersi 14.Hafta SÜRDÜRÜLEBİLİR TARIM VE GİRDİ KULLANIMI Dr. Osman Orkan Özer SÜRDÜRÜLEBİLİR TARIM VE GİRDİ KULLANIMI Sürdürülebilir tarım; Günümüz kuşağının besin gereksinimi

Detaylı

BURDUR İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

BURDUR İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI BURDUR İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023 PROJE YÖNETĠCĠSĠ Adnan YILMAZTÜRK Bölge Müdürü PROJE KOORDĠNATÖRÜ Tamer YILMAZ Burdur ġube Müdürü PROJE EKĠBĠ Ersan BERBEROĞLU Selman ERTAġ Ġmtiyaz Sahibi:

Detaylı

3 Temmuz 2009 İngiltere Büyükelçiliği Konutu, Ankara Saat: 16:00. Çevre ve Orman Bakanlığı nın Saygıdeğer Müsteşar Yardımcısı,

3 Temmuz 2009 İngiltere Büyükelçiliği Konutu, Ankara Saat: 16:00. Çevre ve Orman Bakanlığı nın Saygıdeğer Müsteşar Yardımcısı, Türkiye nin İklim Değişikliği Ulusal Eylem Planı nın Geliştirilmesi Projesi nin Açılış Toplantısında Ulrika Richardson-Golinski a.i. Tarafından Yapılan Açılış Konuşması 3 Temmuz 2009 İngiltere Büyükelçiliği

Detaylı

KENTSEL PLANLAMANIN TEMEL NİTELİKLERİ

KENTSEL PLANLAMANIN TEMEL NİTELİKLERİ KENTSEL PLANLAMANIN TEMEL NİTELİKLERİ Kentsel planlama toplum yararını esas alan güvenli ve sürdürülebilir yaşam çevresi oluşturmaya yönelik bir kamu hizmetidir. Kent planlama, mekan oluşumunun nedenlerini,

Detaylı

TABİAT VARLIKLARINI KORUMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ENERJİ VE ÇEVRE POLİTİKALARI AÇISINDAN RESLER VE KORUNAN ALANLAR. Osman İYİMAYA Genel Müdür

TABİAT VARLIKLARINI KORUMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ENERJİ VE ÇEVRE POLİTİKALARI AÇISINDAN RESLER VE KORUNAN ALANLAR. Osman İYİMAYA Genel Müdür TABİAT VARLIKLARINI KORUMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ENERJİ VE ÇEVRE POLİTİKALARI AÇISINDAN RESLER VE KORUNAN ALANLAR Osman İYİMAYA Genel Müdür Enerji hayatımızın vazgeçilmez bir parçası olarak başta sanayi, teknoloji,

Detaylı

SİVAS İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

SİVAS İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI SİVAS İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023 A-1 Genel Çerçeve Son yıllarda ekoturizm adıyla sıkça duyduğumuz turizm çeşidi orman kaynaklarına olan talebi artırmıştır. Doğada yapılan turizm çeşitleri

Detaylı

Proje Çevresi ve Bileşenleri

Proje Çevresi ve Bileşenleri Proje Çevresi ve Bileşenleri 1.3. Proje Çevresi Proje çevresi, proje performans ve başarısını önemli ölçüde etkiler. Proje takımı; sosyoekonomik, coğrafı, siyasi, yasal, teknolojik ve ekolojik gibi kuruluş

Detaylı

Doğu Anadolu Turizm Geliştirme Projesi (DATUR)

Doğu Anadolu Turizm Geliştirme Projesi (DATUR) Doğu Anadolu Turizm Geliştirme Projesi (DATUR) 1. Dönem İlerlemesi ve 2. Dönem Önerileri Proje neyi hedefledi? Temel vurgu Çoruh vadisinde turizm aracılığıyla yerel ekonomik kalkınmanın sağlanması için

Detaylı

TEB KOBİ AKADEMİ İLLER GELECEKLERİNİŞEKİLLENDİRİYOR: ADANA GELECEK STRATEJİSİ KONFERANSI 5 ARALIK 2007

TEB KOBİ AKADEMİ İLLER GELECEKLERİNİŞEKİLLENDİRİYOR: ADANA GELECEK STRATEJİSİ KONFERANSI 5 ARALIK 2007 TEB KOBİ AKADEMİ İLLER GELECEKLERİNİŞEKİLLENDİRİYOR: ADANA GELECEK STRATEJİSİ KONFERANSI 5 ARALIK 2007 1 Adana Gelecek Stratejisi Konferansı Çalışmanın amacı: Adana ilinin ekonomik, ticari ve sosyal gelişmelerinde

Detaylı

KONAKLAMA IŞLETMELERİNDE STRATEJİK YÖNETİM. Pazarlama Yönetmeni ve Eğitmen

KONAKLAMA IŞLETMELERİNDE STRATEJİK YÖNETİM. Pazarlama Yönetmeni ve Eğitmen KONAKLAMA IŞLETMELERİNDE STRATEJİK YÖNETİM SEVGİ ÖÇVER Pazarlama Yönetmeni ve Eğitmen 1 Stratejik yönetim, uzun vadeli planlamalar ve kararlar ile konaklama isletmelerinin en üst düzeyde etkin ve verimli

Detaylı

MADRID DE STRATEJİK ÇEVRESEL DEĞERLENDİRME. Mariano Oliveros mariano.oliveros@madrid.org Şube Müdürü Çevresel Değerlendirme Genel Müdürlüğü.

MADRID DE STRATEJİK ÇEVRESEL DEĞERLENDİRME. Mariano Oliveros mariano.oliveros@madrid.org Şube Müdürü Çevresel Değerlendirme Genel Müdürlüğü. MADRID DE STRATEJİK ÇEVRESEL DEĞERLENDİRME Mariano Oliveros mariano.oliveros@madrid.org Şube Müdürü Çevresel Değerlendirme Genel Müdürlüğü. Madrid 1 STRATEJİK ÇEVRESEL DEĞERLENDİRME (SÇD) SÇD, sürdürülebilirliğe

Detaylı

AB ve Türkiye Sivil Toplum Diyaloğu - IV Tüketicinin ve Sağlığın Korunması Hibe Programı

AB ve Türkiye Sivil Toplum Diyaloğu - IV Tüketicinin ve Sağlığın Korunması Hibe Programı AB ve Türkiye Diyaloğu - IV Tüketicinin ve Sağlığın Korunması Avrupa Birliği Bakanlığı, Katılım Öncesi AB Mali Yardımı kapsamında finanse edilen diyalog sürecini desteklemeye devam etmektedir. Diyaloğu-IV

Detaylı

DENİZLİ İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

DENİZLİ İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI DENİZLİ İLİNDE 2013 2023 KISALTMALAR SUNUŞ ÖNSÖZ ÇALIŞMANIN MAKSADI İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ 1.1 DOĞAL ALANLAR, YÖRE İNSANININ GELENEKSEL HAYATI, KIRSAL KALKINMA, SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM ALTERNATİFİ ve DENİZLİ

Detaylı

Dr. Müge ŞANAL. Ziraat Mühendisi Antalya

Dr. Müge ŞANAL. Ziraat Mühendisi Antalya Dr. Müge ŞANAL Ziraat Mühendisi 06.04.2017 Antalya 1 Ülkemiz binlerce yıllık kültürel birikimi ve doğal güzellikleri ile dünyanın önemli kültür ve turizm merkezleri arasında yer almaktadır. 2 Kültür ve

Detaylı

Doğal Gaz Dağıtım Sektöründe Kurumsal Risk Yönetimi. Mehmet Akif DEMİRTAŞ Stratejik Planlama ve Yönetim Sistemleri Müdürü İGDAŞ 29.05.

Doğal Gaz Dağıtım Sektöründe Kurumsal Risk Yönetimi. Mehmet Akif DEMİRTAŞ Stratejik Planlama ve Yönetim Sistemleri Müdürü İGDAŞ 29.05. Doğal Gaz Dağıtım Sektöründe Kurumsal Risk Yönetimi Mehmet Akif DEMİRTAŞ Stratejik Planlama ve Yönetim Sistemleri Müdürü İGDAŞ 29.05.2013 İÇERİK Risk, Risk Yönetimi Kavramları Kurumsal Risk Yönetimi (KRY)

Detaylı

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Gelecek Turizmde Çoruh Vadisi Deneyimi

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Gelecek Turizmde Çoruh Vadisi Deneyimi Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Gelecek Turizmde Çoruh Vadisi Deneyimi 12.12.12 Atılım Üniversitesi, Ankara Pelin Kihtir Öztürk pelin.kihtir@undp.org UNDP Türkiye üç alanda çalışıyor: 1. Demokratik

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Önsöz... v İçindekiler... ix Tablolar Listesi... xv Şekiller Listesi... xv BİRİNCİ BÖLÜM SOSYOLOJİ VE TURİZM SOSYOLOJİSİ

İÇİNDEKİLER. Önsöz... v İçindekiler... ix Tablolar Listesi... xv Şekiller Listesi... xv BİRİNCİ BÖLÜM SOSYOLOJİ VE TURİZM SOSYOLOJİSİ İÇİNDEKİLER Önsöz... v İçindekiler... ix Tablolar Listesi... xv Şekiller Listesi... xv BİRİNCİ BÖLÜM SOSYOLOJİ VE TURİZM SOSYOLOJİSİ SOSYOLOJİNİN TANIMI VE KONUSU... 1 SOSYOLOJİNİN GENEL AMAÇLARI... 3

Detaylı

Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. Ücretlendirme Politikası

Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. Ücretlendirme Politikası Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. Ücretlendirme Politikası Bu politika, Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. nin (Banka) faaliyetlerinin kapsamı ve yapısı ile stratejileri, uzun vadeli hedefleri ve risk yönetim yapısına

Detaylı

SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM VE YEREL EKONOMİK KALKINMA

SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM VE YEREL EKONOMİK KALKINMA SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM VE YEREL EKONOMİK KALKINMA DÜNYA TURİZM SEKTÖRÜNDEKİ HIZLI GELİŞME 2000 yılında yaklaşık 700 milyar ABD Doları olan Dünya turizm gelirinin, 2020 yılında 1 trilyon beş yüz milyar dolara

Detaylı

2010-2013 İZMİR BÖLGE PLANI İLÇE LANSMAN SÜRECİ ÖDEMİŞ SONUÇ RAPORU

2010-2013 İZMİR BÖLGE PLANI İLÇE LANSMAN SÜRECİ ÖDEMİŞ SONUÇ RAPORU 1 2010-2013 İZMİR BÖLGE PLANI İLÇE LANSMAN SÜRECİ ÖDEMİŞ SONUÇ RAPORU Tarih: 3 Ocak 2011 Yaklaşık Katılımcı Sayısı: 75 Katılımcı listesindeki Sayı: 66 Katılımcı Düzeyi ve Profili: 2 3 4 Dağıtılan Belgeler:

Detaylı

Serbest zaman etkinlikleri. Alternatif serbest zaman etkinlikleri. Alternatif Sporlar. Alternatif Turizm... Ekstrem sporlar Yaşam tarzı sporları

Serbest zaman etkinlikleri. Alternatif serbest zaman etkinlikleri. Alternatif Sporlar. Alternatif Turizm... Ekstrem sporlar Yaşam tarzı sporları Serbest zaman etkinlikleri Alternatif serbest zaman etkinlikleri 1 2 Alternatif Sporlar Geleneksel sporlardan farklı olma, onları farklılaştırma Futbol, basketbol, voleybol. Geleneksel sporlara meydan

Detaylı

GAP BÖLGESİ NDE TARIM VE TARIMA DAYALI SANAYİDE ENTEGRE KAYNAK VERİMLİLİĞİ PROJESİ

GAP BÖLGESİ NDE TARIM VE TARIMA DAYALI SANAYİDE ENTEGRE KAYNAK VERİMLİLİĞİ PROJESİ GAP BÖLGESİ NDE TARIM VE TARIMA DAYALI SANAYİDE ENTEGRE KAYNAK VERİMLİLİĞİ PROJESİ PROJENİN GEREKÇESİ VE AMACI Tarım sektörü Türkiye nin Gayri Safi Katma Değerinin yaklaşık %9 unu oluştururken, bu oran

Detaylı

SPORDA STRATEJİK YÖNETİM. Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER

SPORDA STRATEJİK YÖNETİM. Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER SPORDA STRATEJİK YÖNETİM Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER 1 STRATEJİK YÖNETİMLE İLGİLİ KAVRAMLAR Stratejik Yönetimi Öne Çıkartan Gelişmeler İşletmenin Temel Yetenekleri Stratejik Yönetimin Gelişimi Stratejik Düşünme

Detaylı

Kirlenmiş Saha Temizleme ve İzleme Teknik Rehberi Prof. Dr. Kahraman Ünlü O.D.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü

Kirlenmiş Saha Temizleme ve İzleme Teknik Rehberi Prof. Dr. Kahraman Ünlü O.D.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü Toprak Kirliliğinin Kontrolu ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik Uygulamaları İçin Personel Eğitim Semineri 20-24 Haziran 2011 & 27 Haziran 1 Temmuz 2011 Kirlenmiş Saha Temizleme ve

Detaylı

T.C. Kalkınma Bakanlığı

T.C. Kalkınma Bakanlığı T.C. Kalkınma Bakanlığı 2023 Vizyonu Çerçevesinde Türkiye Tarım Politikalarının Geleceği- Turkey s Agricultural Policies at a Crossroads with respect to 2023 Vision 2023 Vision, Economic Growth and Agricultural

Detaylı

DİKMEN BÖLGESİ STRETEJİK GELİŞİM PLANI 2012-2014

DİKMEN BÖLGESİ STRETEJİK GELİŞİM PLANI 2012-2014 DİKMEN BÖLGESİ STRETEJİK GELİŞİM PLANI 2012-2014 Eyül 2011 Bu yayın Avrupa Birliği nin yardımlarıyla üretilmiştir. Bu yayının içeriğinin sorumluluğu tamamen The Management Centre ve Dikmen Belediyesi ne

Detaylı

SAVUNMA SANAYİİ MÜSTEŞARLIĞI ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ VE İHRACAT STRATEJİK PLANI

SAVUNMA SANAYİİ MÜSTEŞARLIĞI ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ VE İHRACAT STRATEJİK PLANI SAVUNMA SANAYİİ MÜSTEŞARLIĞI 2017-2021 ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ VE İHRACAT STRATEJİK PLANI ssm.gov.tr SAVUNMA SANAYİİ MÜSTEŞARLIĞI 2017-2021 ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ VE İHRACAT STRATEJİK PLANI ssm.gov.tr

Detaylı

Hedef 1: KAPASİTE GELİŞTİRME

Hedef 1: KAPASİTE GELİŞTİRME Proje, Küresel Çevre Fonu (GEF) mali desteğiyle, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü tarafından Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Gıda Tarım ve Hayvancılık

Detaylı

Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ve 2030 Sonrası Kalkınma Gündemi

Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ve 2030 Sonrası Kalkınma Gündemi Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ve 2030 Sonrası Kalkınma Gündemi Musa Rahmanlar Ankara/2016 Çevre ve Sürdürülebilir Kalkınma Dairesi/Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü İçerik 1. Sürdürülebilir

Detaylı

Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığığ Ülke ve Kamu Kurumları Düzeyinde Strateji Yönetimi Anıl YILMAZ Stratejik t Planlama l Dairesi i Bşk. ODTÜVT Yönetim ve Mühendislik Günleri 2 Mart 2008 Gündem Ülkesel

Detaylı

İÇİNDEKİLER. ÖNSÖZ... v BİRİNCİ BÖLÜM TURİZMDE TEMEL KAVRAMLAR

İÇİNDEKİLER. ÖNSÖZ... v BİRİNCİ BÖLÜM TURİZMDE TEMEL KAVRAMLAR İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... v BİRİNCİ BÖLÜM TURİZMDE TEMEL KAVRAMLAR 1.1. Turizm Sistemi...1 1.2. Turizm ve Bilimler...5 1.2.1. Turizm ve Ekonomi...5 1.2.2. Turizm ve Coğrafya...6 1.2.3. Turizm ve İşletme...6

Detaylı

İklim Değişikliği ve Hava Yönetimi Koordinasyon Kurulu Çalışma Grupları

İklim Değişikliği ve Hava Yönetimi Koordinasyon Kurulu Çalışma Grupları İklim Değişikliği ve Hava Yönetimi Koordinasyon Kurulu Çalışma Grupları İklim Değişikliği ve Hava Yönetimi Koordinasyon Kurulu altında oluşturulan Çalışma Grupları şunlardır: 1. Sera Gazı Emisyon Azaltımı

Detaylı

İSTANBUL ATIK MUTABAKATI

İSTANBUL ATIK MUTABAKATI İSTANBUL ATIK MUTABAKATI 2013 ün Mayıs ayında İstanbul da bir araya gelen dünyanın farklı bölgelerinden belediye başkanları ve seçilmiş yerel/bölgesel temsilciler olarak, küresel değişiklikler karşısında

Detaylı

ORMANLARIMIZ ve ORMANCILIĞIMIZ OLASI İKLİM DEĞİŞİKLİKLERİNE KARŞI DİRENEBİLİR Mİ?

ORMANLARIMIZ ve ORMANCILIĞIMIZ OLASI İKLİM DEĞİŞİKLİKLERİNE KARŞI DİRENEBİLİR Mİ? ORMANLARIMIZ ve ORMANCILIĞIMIZ OLASI İKLİM DEĞİŞİKLİKLERİNE KARŞI DİRENEBİLİR Mİ? Yücel ÇAĞLAR ormanlarindelisi@gmail.com (Resim:Jakub Roszak (Yaş 8) Nedenleri mi? Sonuçları mı? Önlemleri mi? Ekolojik

Detaylı

YGS-LYS ALAN SIRA DERS İÇERİK SINIF

YGS-LYS ALAN SIRA DERS İÇERİK SINIF MART 1. Nüfus LYS-1 Nüfus politikaları *Nüfus politikası nedir, niçin uygulanır *Nüfus politikaları LYS-2 Nüfus ve ekonomi *Nüfusun dağılışını etkileyen faktörler *Yerleşme doku ve tipleri *Yapı tipleri

Detaylı