(Fischer ve Dott 2003). Su ve Ark. (2001) yaptıkları çalışmada 80 den fazla küf mantarı cinsinin solunum sistemi allerji semptomlarıyla ilişkili

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "(Fischer ve Dott 2003). Su ve Ark. (2001) yaptıkları çalışmada 80 den fazla küf mantarı cinsinin solunum sistemi allerji semptomlarıyla ilişkili"

Transkript

1 1. GİRİŞ Atmosfer, yüksek ışık şiddeti, ekstrem sıcaklık değişimi, düşük organik madde konsantrasyonu ve kullanılabilir su miktarının azlığı gibi nedenlerden dolayı mikrobiyal üreme için pek uygun olmayan bir ortamdır (Mahdy ve El-Sehravi 1997). Buna karşın atmosfer, mikroorganizmaların üremesine uygun bir ortam olmamasına rağmen, içinde bu organizmaları belirli oranlarda barındırmaktadır. Atmosferdeki mikroorganizmaların sayı ve kompozisyonunu tespit edebilmek için geçmişten günümüze bir çok araştırıcı çeşitli çalışmalar yapmıştır. Bilinen en eski aerobiyoloji deneyi muhtemelen Pasteur ün çürümeye neden olan çalışmasıdır. Pasteur bir taraftan spontan generasyon paradigmasına karşı çıkarken bir taraftan da havayla taşınan tozların bioaerosol ve mikropları da içerdiğini kanıtlamıştı. Günümüz koşullarına göre basit fakat 19. yüzyıla göre uygun ekipmanlarla aerobiyolojinin temellerini atmıştır lü yıllarda, örneklenen havanın hacmi bilinmediğinden plaklarda üreyen mikroorganizmalar, havayla taşınan mikrobiyal konsantrasyonun güvenilir bir göstergesi değildi. Aerobiyolojinin dönüm noktası 20. yüzyılın ortalarından itibaren iki ilk ve en önemli volümetrik örnekleyici olan Hirst Spor Tuzağı ve Andersen Kültür Örnekleyicisinin geliştirilmesiyle başlar. Bu cihazların geliştirilmesinden sonra aerobiyoloji bitki patolojisi, endüstriel hijyen, palinoloji ve allerji gibi sahalara büyük gelişmeler olmuştur (Levetin ve Horner 2002). Biyosferde yaşayan mikroorganizmalardan küf mantarları ekstrem çevre koşullarında gelişebilen ve toprak, bitki ve hayvan artıkları gibi çok çeşitli maddelerde gelişme gösterebilen organizmalardır (Pepeljnjak ve Segvic 2003) ve bu maddelerde meydana gelen sporlarını, çevreye, atmosferik havaya ve suya, insanlar ve çeşitli hayvanlar vasıtasıyla yayarlar (Mezzari vd. 2002). Havaya yayılan mikroorganizmalar, nadiren serbest, genelde hacmi ve kütlesi değişen taşıyıcılar üzerinde tutunmuş olarak bulunurlar (Atik 1993) veya havada belirli bir süre süspanse (asılı) halde kalarak bioaerosolleri oluştururlar. Aerosol terimi duman ve sis gibi atmosferdeki gaz veya havanın içindeki, katı veya sıvı partikül süspansiyonları olarak tanımlanabilir. Biyolojik aerosoller, virüsleri, polenleri, bakterileri, küf ve küf sporlarını içerir. Aerosol partiküllerinin büyüklüğü genellikle 1

2 0.5 ila 50 µm arasındadır. Bir partikülün boyutu onun atmosferdeki aerodinamik davranışını etkileyen en önemli faktördür (Kang ve Frank 1989). Küf mantarlarının bazı ev içi ve ev dışı çevrelerde yüksek konsantrasyonlarda bulunması, onların küçük boyutlarda olmaları ve bu sayede saçılım elementlerinin (propagül) rahatça ev içi ve ev dışı çevreye yayılmasıyla gerçekleşir (Aira vd. 2002). Bunun yanısıra havayla taşınan küf mantarlarının spor yoğunluğu, çeşitli faktörlere bağlıdır. Bunlar arasında; günün hangi saati olduğu, meteorolojik faktörler, mevsimsel iklim faktörleri ve vejetasyon tipi gibi faktörler sayılabilir (Pepeljnjak ve Segvic 2003). Bir çok araştırıcı meteorolojik faktörlerin küf mantarı kolonilerinin ev içi ve ev dışı ortamda bulunma sıklığıyla yakından ilişkili olduğunu belirtmişlerdir (Al-Subai 2002, Burch ve Levetin 2002, Levetin ve Horner 2002, Şakıyan ve İnceoğlu 2003). Örneğin tropikal ülkelerdeki iklimsel şartlar, özellikle yüksek nem ve sıcaklık, yağmurlu mevsimlerde kaydedilmiştir ve bu durum atmosferdeki spor düzeyini arttırır ve küf mantarı gelişimini teşvik eder (Aira vd. 2002). Küf mantarları çevremizin hemen her yerinde olduğu düşünülen ve çoğu basit maddelerde kolayca gelişme özelliğine sahip olan organizmalardır. İnsanlar genellikle inhalasyon (solunum) yoluyla mantarlarla sürekli olarak temas halindedirler (Pei-Chih vd. 2000). Havayla taşınan küf mantarları bir takım hastalıklara neden olacak şekilde insan sağlığını etkileyebilirler. Bu etkiler 4 farklı yolla olabilir: 1. Allerjen olarak rol oynarlar, 2. İnsanları infekte ederler, 3. Toksijeniktirler, 4. İnflamasyon reaksiyonlarına neden olurlar. Küf mantarları genel olarak potansiyel allerjen olarak ele alınmalıdır (Fischer ve Dott 2003). Küf mantarlarındaki allerjen olan yapılar, öncelikle eşeyli ve eşeysiz sporlardır. Fakat mantarlar miselyum gibi diğer yapılarını da çevreye yayarlar (Pepeljnjak ve Segvic, 2003). Alternaria Nees ve Cladosporium Link ev dışı havasında bulunan en önemli havayla taşınan allerjen olarak düşünülürken, Aspergillus FR.: FR ve Penicillium Link son zamanlarda ev içi havasındaki önemli allerjenler olarak kabul edilirler. Küf problemi olan binalarda Aspergillus ve Penicillium lar sıklıkla ev içi havasında, ev dışı havasında bulunduklarından daha fazla konsantrasyondadırlar 2

3 (Fischer ve Dott 2003). Su ve Ark. (2001) yaptıkları çalışmada 80 den fazla küf mantarı cinsinin solunum sistemi allerji semptomlarıyla ilişkili olduğunu ve Cladosporium, Alternaria, Aspergillus ve Fusarium Link un en yaygın allerji yapan cinsler arasında yer aldığını, toksinler ve uçucu organik bileşikleri de içeren küf mantarı metabolitlerinin solunum sistemini tahriş ettiğini belirtmişlerdir. Ayrıca USA-Kansas ta yapılan bir ev içi çalışmada, ev içi Cladosporium düzeyinin yükselmesinin solunum semptomlarıyla ilişkili olduğunu bildirmişlerdir. Bunun dışında bir çok araştırıcı küf mantarı saçılım elementlerine maruz kalma sonucunda insan vücudunda çeşitli tiplerde allerjik reaksiyonlar meydana geldiğini rapor etmişlerdir (Mezzari vd. 2002, Pepeljnjak ve Segvic 2003, Aira vd. 2002, Burch ve Levetin 2002, Troutt ve Levetin 2002, Hargreaves vd. 2003, Levetin ve Horner 2002, Myszkowska vd. 2002). Ayrıca yüksek küf mantarı spor konsantrasyonuna sahip hava, özellikle duyarlı kişilerde astım ve rinit açısından klinik öneme sahiptir. Örneğin 1999 yılında yapılan bir çalışmada, Alternaria sporlarının genç yetişkin insanlarda şiddetli astımla ilişkisi olduğu bulunmuştur (Burch ve Levetin 2002). Yazıcıoğlu ve Ark. (2002) yaptıkları çalışmada, astımlı çocukların evlerinde tespit edilen küf mantarlarının toplam koloni sayılarının, kontrol grubu olan çocukların evinde tespit edilen küf mantarı koloni sayısından istatistiksel olarak önemli derecede fazla olduğunu tespit etmişler ve dolayısıyla küf mantarı sporlarına maruz kalmanın çocuklarda astımın meydana gelmesinde katkıda bulunabileceğini belirtmişlerdir. Küf mantarı sporları, konjüktivit ve rinit gibi rahatsızlıkların meydana gelmesinde önemli etkilere sahiptir (Cakmak vd. 2002). Bazı küf mantarlarının da kronik akciğer hastalıklarına neden oldukları bilinmektedir (Ayata 1990). Aspergillosis bu tip akciğer hastalıklarından biridir. Aspergillus fumigatus Fresen. invazif Aspergillosis in en yaygın etken ajanı olmasına rağmen diğer Aspergillus türleri örneğin A. flavus Link, A. niger Tiegh., A. terreus Thom ve A. nidulans (Eidam) G. Winter [Emericella nidulans (Eidam) Vuill.] ın da bu hastalıkla ilişkili olduğu gösterilmiştir (Abarca 2000). Bunun dışında bir iç mekan içerisinde bioaerosol miktarına bağlı olarak da insanlarda bir takım rahatsızlıklar meydana gelmektedir. Küf mantarı sporlarının da dahil olduğu mikrobiyal kirleticiler tarafından iç mekan atmosferinin kontaminasyonu ve dolayısıyla bioaerosol miktarının çok yoğun olması Sick Building Syndrome- Hasta Bina Sendromu adı verilen bir fenomenin ortaya çıkmasından sorumlu olabilir ve bu 3

4 durum bir halk sağlığı problemi olarak kabul edilmektedir. Ev içi havasında bulunan küf mantarları, bakteriler ve virüsleri kapsayan bioaerosollerin organizmada, infeksiyon hastalıkları, solunum sistemi problemleri, aşırı duyarlılık reaksiyonları, allerjik ve irite edici cevapların meydana gelmesine neden olabilir. İnsanlar şu yada bu şekilde zamanlarının % ını gerek işyerlerinde gerek evde olmak suretiyle iç mekanlarda geçirirler. Hava kontaminantlarına iç mekanlarda maruz kalmak bu nedenle çok olasıdır ve bazı durumlarda insan sağlığı açısından büyük önem taşır. Hassas insanlar baş ağrısından kronik yorgunluğa, mide bulantısı ve sinüslerin tıkanıklığından tahriş olan göz, burun ve boğaz şikayetlerine kadar çok geniş bir yelpazede problem yaşarlar (Green ve Scarpino 2002). Bütün bu nedenlerden dolayı, bir şehirdeki mantarların bilinmesi ekolojik tanı ve solunan allerjenler tarafından meydana getirilen allerji vakaları için spesifik uygulamalar açısından son derece önemlidir (Mezzari vd. 2002). Türkiye de geçmiş dönemlerde, çalışmamıza benzer olarak, Yuluğ ve Kuştimur (1977a), Ankara nın çeşitli semtlerinde ev içi ve ev dışı havasının küf mantarı florasını araştırmışlardır. Bizim araştırma bölgemiz olan Tekirdağ İli nde ev dışı ve ev içi atmosferindeki küf mantarlarının sayı ve kompozisyonu bilinmemektedir. Bu çalışma, Tekirdağ İli nin ev dışı ve ev içi atmosferinde bulunan küf mantarlarının sayı ve kompozisyonlarının tespiti ve mevsimsel dağılımlarını araştırmak ve bunun yanında mantar koloni sayılarının çeşitli meteorolojik faktörlerle ilişkili olup olmadığını tespit etmek amacıyla yapılmıştır. 4

5 2. LİTERATÜR ÖZETLERİ 2.1. Yurt Dışında Yapılan Çalışmalar Havayla taşınan mantarlarla ilgili ilk çalışmalar sırasıyla 1859, 1922 ve 1924 yıllarında yapılmıştır. Ev içi havasıyla ilgili çalışmalar ise 1947 den beri yapılmaktadır (Mohovic vd. 1988). Aşağıda bazı araştırıcıların yaptıkları çalışmalar özetlenmiştir. Agarwal ve Shivpuri (1969), Hindistan ın başkenti Delhi de alerji yapan mantar sporlarını belirlemek üzere yaptıkları araştırmalarda, yerçekimine dayalı Petri Plak Yöntemi ve Slayt Yöntemi kullanarak, bir yıl boyunca her ayın belirli gününde ve günde üç defa örnek almışlardır. Moustafa ve Kamel (1976), Kuveyt havasındaki mantar sporları Petri Plak Yöntemi kullanarak araştırmışlardır. Beaumont ve Ark. (1985), astmatik ve ve küflere hassasiyeti olan sekiz hastanın ev içi ve dışı mantar hava sporlarını Andersen örnekleyici kullanarak araştırmışlardır. Licorish ve Ark. (1985), astım gelişiminde, Alternaria ve Penicillium sporlarının rolünü araştırmışlardır. Strachan ve Ark. (1990), 7 yaşındaki çocukların oluşturduğu ve aşırı derecede hırıltılı solunum yapan çocukların evinde küf populasyonunun bulunduğunu rapor etmişlerdir. Hellenbrand ve Reade (1992), alternatif enerji kaynağı olarak da kullanılan odun parçalarının mikroorganizmalarla oluşturduğu birliktelik sonucunda ev içi hava kalitesine olan etkisini belirten bir çalışma yapmışlardır. Miller (1992), evlerdeki küf ve neme maruz kalmanın çok sayıda solunum rahatsızlıkları için önemli bir risk faktörü olduğunu rapor etmiştir. Özellikle mikotoksinler ve β 1.3 glukanlar gibi sporlarda bulunan düşük moleküler ağırlıklı bileşenlerin kaydedilen semptomlara yardımcı olduklarını bildirmiştir. Nugari ve Ark. (1993), duvar boyaları üzerinde ev içi havasıyla taşınan mantar sporların meydana getirdiği kontaminasyonu araştırmışlar ve duvar boyaları üzerinde biyolojik çürümeden sorumlu birçok mikroorganizmanın kaynağının hava olduğunu belirtmişlerdir. 5

6 Auger ve Ark. (1994), kronik yorgunluktan şikayetçi olan ve tekrarlayan üst solunum yolları enfeksiyonu olan hastaların havayla taşınan mantarlarla olan ilişkisini araştırmışlardır. Yapılan son epidemiyolojik araştırmalar, küflere maruz kalmanın solunumla ilgili ve ilgili olmayan belirtiler arasında bir ilişkinin var olduğunu göstermiştir. Yu-Mei ve Chih-Shan (1994), subtropikal iklimin hüküm sürdüğü yerleşim bölgelerindeki ev içi ve ev dışı havasındaki mevsimsel mantar dağılımını saptamak amacıyla 6 apartmanın iç ve dışından, 1 yıllık bir süre içinde 1 er ay aralıklarla N6 Andersen örnekleyicisi kullanarak havayla taşınan mantarları izole etmişler ve mantar sporlarının, yerleşim bölgesinin birinden diğerine değişim gösterdiği gibi ev içi ve ev dışı havasında da oldukça değişim gösterdiğini tespit etmişlerdir. De-Wei ve Kendrick. (1996) Canada, Ontario, Kitchener-Waterloo da 15 evdeki çeşitli odalarda bulunan iç mekandaki havayla taşınan mantarları kasım 1991 den eylül 1993 e kadar incelemişlerdir. İncelenen odaların tipleri arasında havayla taşınan spor konsantrasyonları bakımından önemli farklar bulunduğunu bildirmişlerdir. En yüksek spor konsantrasyonunu oturma odalarında ve en yüksek mantar çeşitliliğinin de mutfaklarda bulunduğunu rapor etmişlerdir. Chih-Shan ve Ark. (1995), havayla taşınan mantarların konsantrasyonunda bir artma gösterdiği yaz mevsiminde, N6 Andersen örnekleyici kullanarak, Taiwan ın Taipei bölgesindeki 46 astımlı, 20 atopik olmayan çocukların yaşadığı evlerin, ev içi ve ev dışı mantar florasını araştırmışlardır. Hasnain ve Ark. (1995), Suudi Arabistan Krallığı ndaki alerjik solunum rahatsızlıklarından özellikle bronşial astım hastalığının meydana gelmesinde rol oynayan havayla taşınan alerjenleri, kalitatif, volümetrik ve immünolojik açılardan araştırmışlardır. Khan ve Ark. (1999), Kuveyt iç ve dış hava ortamındaki Aspergillus ve diğer küflerin havadaki dağılımlarını çalışmak için bir yıllık bir inceleme yapmışlardır. Andersen örnekleyicisi ve Rose-Bengal Agar kullanmışlardır. İç ve dış ortam havasında bulunan mantar türlerinin bir karşılaştırmasını yapmışlardır. Kamal ve Ark. (2000), taşınabilir hava temizleyicileri ile havada bulunan partiküllerin yoğunluk ve büyüklüklerine göre filtrelerden geçip geçmediklerini araştırmışlardır. Bakteri ve mantar kontaminantlarının havadan uzaklaştırılması 30 6

7 dakikalık bir uygulama periyodu sonunda bakterilerde %98,7, mantarlarda % 67 ye varan başarı ile gerçekleşmiştir. Arındırma işleminden sonra Penicillium türlerinin baskın olduğunu ve 4 µm lik küçük partiküllerin filtrelerden geçtiğini rapor etmişlerdir Türkiye de Yapılan Çalışmalar Okuyan ve Ark. (1976), 1972 ve 1974 Ocak aylarında Ankara nın çeşitli semtlerindeki havanın küf ve maya florasındaki değişiklik ve bunun alerjik hastalıklar yönünden önemi ile ilgili çalışmalar yapmışlardır. Yuluğ ve Kuştimur (1977a), Ankara nın çeşitli semtlerinde ev içi ve ev dışı havasının mantar florasını araştırmışlardır. Ayrıca atmosferdeki mantar florasının Ankara nın semtlerine göre farklılık gösterip göstermediği çalışılmıştır. Yuluğ ve Kuştimur (1977b), başka bir araştırmalarında, Ankara nın çeşitli semtlerinde akşam ve sabah havasının mantar florasını incelemişlerdir. Ankara nın bütün semtlerinde akşam atmosferinde küf olarak en çok Penicillium görülmüş bunu Cladosporium, Mycelia sterilia, Alternaria, Aspergillus, Pullularia Berkh nın izlediğini tespit etmişlerdir. Ayata (1990), İzmir ilinin çeşitli semtlerinde ev içi ve ev dışı havasının mevsimsel mantar florasını araştırmıştır. Ev içi ve ev dışından alınan 140 plak örneğinde 1348 koloni tespit etmiş olup bunun 1073 ü ev dışında ve 275 i ise ev içinde bulunmuştur. Sapan ve Ark. (1991), Bursa ilindeki ev içi mantar florasını araştırmışlardır. Açılan 1188 besi yerinden 1014 ünde üreme olduğunu ve en sık üreyen ilk altı cinsin sırasıyla Penicillium, Cladosporium, Rhizopus Ehrenberger, Aspergillus, Absidia Tiegh ve Mucor Mich. Ex Fr. olduğunu rapor etmişlerdir. Sapan ve Ark. (1993), Bursa daki bronşial astımlı çocukların evlerindeki mantar florasını belirlemek amacıyla çalışma yapmışlardır. Atik (1993), Eskişehir Merkez İlçesinde Mikrobiyal Hava Kirliliği adlı yüksek lisans çalışmasında, toplam 10 istasyondan, 1992 yılının Temmuz ayından itibaren belirli aralıklarla tam bir yıl boyunca belirlenen bölgelerden bakteri, maya ve küf izolasyonu yapmıştır. 7

8 Şimşekli ve Ark. (1999), Bursa da bulunan bazı besin üretim tesisleri ve depolarının iç mekanlarının havasal mikobiotası adlı çalışmasında besi yeri plakları hava ile temas ettirilmesi yöntemini kullanarak 1 Aralık Ekim 1996 tarihleri arasında, 15 aylık periyotlarla 16 besin işletmesi ve depolardan 8 defa örnek almışlardır Şen ve Asan (2001), Edirne İli sebze ekim alanlarında havayla taşınan funguslar isimli çalışmasında 5 sebze ekim alanından Nisan-Eylül 1996 tarihleri arasında mantar örnekleri almıştır. Asan ve Ark. (2002), Edirne de havayla taşınan mantarları tespit etmek amacıyla Yerçekimine Dayalı Petri Plak Metodu kullanarak 12 ay boyunca 6 farklı istasyondan örnek almışlar ve yaptıkları teşhisler sonucunda dominant cins olarak Alternaria, Penicillium, Cladosporium u bulmuşlardır. Ayrıca mantar spor sayısı, hava pollutantları ve meteorolojik faktörler arasındaki ilişkileri istatistiksel analizler kullanarak incelemişler, spor sayısının havadaki SO 2 konsantrasyonuyla ve sıcaklıkla gösterdiği korelasyonun istatistiki olarak önemli olduğunu bulmuşlardır. Yazıcıoğlu ve Ark. (2002), Edirne deki 47 astımlı ve 23 nonatopik kontrol grubu olarak seçilen çocukların evlerinde, ev içi mantar florasını araştırmak ve ev özelliklerinin mantarlar üzerine etkilerini saptamak için 5 ay boyunca yatak odaları, oturma odaları, mutfak ve banyolardan örnek almışlardır. Mantar koloni sayısının astımlı çocukların yaşadığı evlerde, kontrol çocukların yaşadığı evlerden daha yüksek olduğunu, banyoların mantar üremesinin ana kaynağı olduğunu ve eski evlerin mantar gelişimine daha elverişli olduğunu bulmuşlardır. 8

9 3. ARAŞTIRMA BÖLGESİNİN TANIMI 3.1 Araştırma Bölgesinin Coğrafik Özellikleri Tekirdağ Türkiye'nin Kuzeybatısında, Marmara Denizinin kuzeyinde tamamı Trakya topraklarında yer alan üç ilden biri, ayrıca Türkiye de iki denize kıyısı olan altı ilden biridir. Tekirdağ 41º 34' 52" - 40º 52' 53" - 41º 35' 28" 40º 32' 23" Kuzey enlemleri ile 28º 09' 14" - 26º 42' 42" 28º 08' 34" 26º 54' 24" Doğu boylamları arasındadır. Merkez ilçesinin yüz ölçümü 1111 km 2 ve toplam 6313 km² lik yüzölçümüne sahip olan ilin denizden yüksekliği m arasındadır. Tekirdağ İlinin merkez ilçesinde 31,902 si köyde ve 97,736 sı şehir merkezinde olmak üzere 129,638 kişi yaşamaktadır. Merkez ilçenin haricinde 8 ilçenin toplam nüfusu olup genel toplamda il nüfusu tir. İI doğudan İstanbul'un Silivri ve Çatalca, kuzeyden Kırklareli'nin Vize, Lüleburgaz, Babaeski ve Pehlivanköy, güneyden Marmara Denizi ve Çanakkale'nin Gelibolu ilçesiyle ile çevrilidir. Kuzeydoğudan Karadeniz 'e 1.5 km lik bir kıyısı vardır. Ergene Havzasının güney kesimindeki en büyük kent olan Tekirdağ, Güney Ergene yöresinden ve kuzeyden gelen yolların Marmara denizine ulaştıkları yerde, geniş bir körfezin kıyısına kurulmuştur. İI merkezi kısmen vadi yamaçlarında, kısmen yalıyarlar üzerinde birbirini izleyen üç basamak üzerine yayılır. Vilayet konağının bulunduğu İlk basamakta yükselti 12 m, çarşının bulunduğu basamakta 25 m ve kuzeyde Tuğlacılar Lisesinin bulunduğu basamakta 45 m dir ( Tekirdağ'ın jeolojik yapısı oldukça gençtir. I. zamanda il alanı denizlerle kaplıdır. Bu arada aşınmalar nedeniyle denizlerin dibinde karasal kökenli tortular oluşmuştur. II. zamanda Alp kıvrımlarının etkisiyle Kuzey Anadolu dağları ile birlikte Tekir Dağları oluşmuştur. Daha önceden oluşmuş olan eski temel ve tortul tabakalar da yer yer kırılmış, kıvrılmıştır. III. Zamanın sonunda neojende, Tekir Dağı yeniden alçalmış ve düzleşmiştir. İl, günümüzdeki görüntüsünü IV. zamanda almıştır. Anadolu ve Trakya yükselirken, Ege Marmara ve Karadeniz havzaları alçalmıştır. Bu zamanda Marmara çukuru ve Ganos körfezi arasında, Muratlı ve Çorlu'dan başlayarak güney batıya uzanan üç kırık çizgisi meydana geldiğinden ilimiz, depreme duyarlı bölgeler içindedir. Jeolojik yapısı sebebiyle Tekirdağ toprakları gençtir. Topraklarının % 1.4'ü hariç tarıma elverişlidir. Yeraltı kaynakları bakımından özellikle Marmara ve Saray 9

10 ilçeleri zengin linyit yataklarına sahiptir. Ayrıca Saray ilçesine bağlı Sefaalan köyü civarında manganez çıkarılmaktadır. Tekirdağ topraklarının yeryüzü şekilleri bakımından % 75.2'si platolar, % 15.5'i ovalar, % 9.3'ü dağlarla kaplıdır. Genel olarak yüksek dağlar, dik yamaçlar ya da vadiler yoktur. Marmara denizi boyunca akarsularca taşınmış alüvyonlarla kaplı kıyı ovaları vardır. Platolar bir aşınma yüzeyi karakterindedir. Güney kesimleri Tekir Dağı ve Koru Dağı ile Ganos Dağları engebelendirir. Tekirdağ İli Fiziki Haritası incelenecek olursa; İlin en önemli yükseltisini oluşturan Tekir Dağları, Tekirdağ kentinin 12 km güneyinde Kumbağ' dan başlar, Gelibolu kıstağına kadar bir sıra halinde (60 km) uzanır. En yüksek yeri Ganos (Işık) dağıdır (945 m) ve Marmara denizinin hemen yanı başından yükselir. Şekil 3.4 te Tekirdağ İli nin Trakya bölgesindeki konumu görülmektedir ( Şekil 3.1 Trakya haritası ve Tekirdağ İli ( Kurtonur ve Özkan 1991) 10

11 3.2 İklim Türkiye nin üç tarafının denizlerle çevrili olması, dağların uzanışı ve yeryüzü şekillerinin çeşitlilik göstermesi, farklı özellikte iklim tiplerinin doğmasına yol açmıştır. Yurdumuzun kıyı bölgelerinde denizlerin etkisiyle daha ılıman iklim özellikleri görülür. Türkiye de görülen iklim çeşitleri ve coğrafik dağılımları şekil 3.2 de görülmektedir. Şekil 3.2. Türkiye de görülen iklim çeşitleri ve coğrafik dağılımları ( Akdeniz İklimi: Akdeniz ve Ege denizi kıyılarında oldukça etkili olan bu iklim tipi, Marmara denizi çevresine kadar sokulmuştur. Kıyıdan yaklaşık 800m yüksekliğe kadar bu iklimin özellikleri görülür. Daha içerilere gidildikçe etkisi azalır. Bu iklim tipinde, yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlıdır. Yıllık yağış miktarı, bazı yerlerde 1000 mm nin üstünde iken çoğu yerde daha azdır. Bu iklim tipinde don olaylarına ve dağların yüksek kesimleri hariç kar yağışına çok az rastlanır ( Karadeniz İklimi: Yurdumuzun kuzey kıyılarında, dağların denize bakan yamaçlarında görülen bir iklim tipidir. Bu iklimde yaz sıcaklığı, Akdeniz İkliminde 11

12 olduğu kadar etkili değildir. Kış mevsimi, güney kıyılarımıza göre serin geçer. Ara sıra don olur, sis görülür ve kar yağar. Karadeniz ikliminin en önemli özelliği, yağışların her mevsimde görülmesidir. Karadeniz üzerinden gelen nemli hava, Kuzey Anadolu Dağlarının denize bakan yamaçlarında yükselerek yoğunlaşır ve kıyılarda yaz mevsiminde de yağış bırakır. Yurdumuzun en çok yağış alan bölgesi Karadeniz dir. Rize ve çevresinde yıllık yağış miktarı 2200 mm yi bulur ( Karasal İklim: Yurdumuzun denizlerden uzak, yeryüzü şekillerinin meydana getirdiği engellerden dolayı deniz etkisinden yeterince yararlanamayan kesimlerinde karasal iklim görülür. İç Anadolu, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri ile Trakya nın iç kesimleri karasal iklimin etkisi altındadır. Buralarda mevsimlik ve günlük sıcaklık farkları büyük, yağışlar genel olarak azdır. Kışlar uzun, soğuk ve karlı, yazlar kısa fakat sıcaktır. En şiddetli karasal iklim Doğu Anadolu da görülür. Yüksekliğinden dolayı yağışlar İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu ya göre daha çoktur. İç Anadolu da en yağışlı mevsim ilkbahar, Güneydoğu Anadolu da ise kıştır. İç Anadolu en az yağışı alır. Güneydoğu Anadolu biraz daha fazla yağış almasına rağmen sıcaklık ve buharlaşmanın fazla olması nedeniyle kuraklık tehdidi altındadır. Sıcaklık ortalamaları ve genel nemlilik indisleri göz önüne alınırsa, Tekirdağ ili iklimi, ılıman yarı-nemli olarak nitelenir. Kıyı kesiminden iç kesimlere girildikçe denizden uzaklığın ve yükseltinin etkisiyle sıcaklık ve yağış değerlerinde küçük farklılaşmalar görülür. Marmara denizi kıyısı boyunca, yaz mevsimi sıcak ve kurak, kış mevsimi ise ılık ve yağışlı geçen Akdeniz ikliminin özellikleri görülür. Ancak, Karadeniz ikliminin etkisiyle yaz kuraklığı hafiflemiştir. Kış mevsiminde kar yağışları olağandır. İç kesimlere girildikçe yaz mevsimi daha kurak, kış mevsimi daha soğuk geçen yarı karasal iklim özellikleri belirginleşir ( Sıcaklık 40 yıllık rasatlara göre, Tekirdağ da Ocak ayı sıcaklık ortalaması 4.4 C, Temmuz ayı sıcaklık ortalaması 23.3 C, yıllık sıcaklık ortalaması ise 13.8 C dir. Bu değerler, Tekirdağ il merkezi ve İstanbul il sınırlarından başlayıp Şarköy e kadar uzanan sahil şeridi için geçerlidir. İç kesimlere girildiğinde karasallığın ve kış mevsiminde Balkanlardan gelen soğuk hava kütlelerinin etkisiyle 1-2 C, Ganos dağlarında 12

13 yükseltinin etkisiyle 3-4 C ye varan sıcaklık azalmaları görülür. Yıllık sıcaklık farkları kıyı bölümünden 19 C iken, iç kesimlerde 20 C ye ulaşır. Kuzeyinde yer alan m lik sırtlara göre batıda daha yüksek, doğuda daha alçak tepeler arasında bulunan i1 merkezinde en yüksek ekstrem değerler 1940 yılı Temmuz ayında 37.6 C ve 1994 yılı Ağustos ayında 37.5 C (Tablo 3.1), en düşük ekstrem değerler 1942 yılı ocak ayında C olarak ölçülmüştür (Tablo 3.2). Tablo 3.1. Tekirdağ İli nde uzun yıllara ait en yüksek sıcaklık değerleri ( UZUN YILLARA AİT AY İÇİNDEKİ EN YÜKSEK SICAKLIK VE YILI Aylar I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Sıcaklık ( C) Yılı Tablo 3.2. Tekirdağ İli nde uzun yıllara ait en düşük sıcaklık değerleri ( UZUN YILLARA AİT AY İÇİNDEKİ EN DÜŞÜK SICAKLIK VE YILI Aylar I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Sıcaklık ( C) Yılı Araştırma zamanında en düşük sıcaklığa Ocak ayında rastlanmıştır (3.7 C) ancak araştırma yapılan günler arasındaki en düşük sıcaklık 6.4 C ile ocak ayına ait bir günde tespit edilmiştir. Ortalama sıcaklığın en yüksek olduğu ay Temmuz olup (25.7 C) araştırma gününün sıcaklığı ise 26.1 C olmuştur ( Yağış Atmosferdeki yoğunlaşma sonucu meydana gelen su damlacıkları başlangıçta birkaç mikronla 100 mikron çapındadır. Bunların bir arada toplanmasından bulutlar 13

14 meydana gelir. Fakat her buluttan yağış düşmemektedir. Yağışın düşebilmesi için damlacıkların birleşip 0.5 mm çapına ulaşması gerekir. Yağışın meydana gelmesinde esas rolü oynayan yoğunlaşma işleminde havanın soğuması önemli bir etkendir. Türkiye yıllık ortalama yağışı 630 kg civarındadır. Meteoroloji Genel Müdürlüğü nün rasat sonuçlarına ve Türkiye'de yağışın yıllık ve mevsimlik dağılışını gösteren haritalara göre Tekirdağ il merkezinde uzun yıllara ait yıllık yağış ortalaması mm dir. Araştırma zamanında bu değer 49.5 mm olmuştur. Bu değerden de anlaşılacağı üzere araştırmanın yapıldığı yıl oldukça kurak geçmiştir. Tekirdağ ilindeki yağış toplamı kış mevsiminde mm, ilkbaharda mm, yaz mevsiminde mm ve sonbaharda mm arasında değişmektedir. Araştırma zamanında kış mevsiminde mm, ilkbaharda mm, yaz mevsiminde 7.23 mm ve sonbaharda mm değerleri ile tüm mevsimler, mevsimlik ortalamanın altında seyretmiştir. Araştırma günlerinde ise hiç yağış gözlenmemiştir ( Nispi nem Nispi nem mevcut basınç ve sıcaklıkta, havadaki su buharı miktarının, aynı basınç ve sıcaklıktaki havanın alabileceği maksimum su buharı miktarına oranına denir ve % olarak ifade edilir. Diğer bir deyişle nispi nem havanın doyma açığını gösterir. Nispi nem mutlak nem miktarını vermez ( Tekirdağ da yıllık nispi nem ortalaması % 76'dır. Araştırma peryodunda bu değer % dir. Kış aylarında yükselen nispi nem ortalaması, yaz aylarında azalır. Kasım, aralık ve ocak aylarında nispi nem oranı % 80'in üzerindedir. Bu aylarda sıcaklığın düşük olması nedeniyle havanın su buharı taşıma kapasitesi az, doyma noktasına ulaşması kolaydır. Kış mevsiminde kıyıların nispi nemi düşüktür. Bunun nedeni, iç kesimlere göre sıcaklığın daha yüksek olmasıdır. İlkbaharda azalmaya başlayan nispi nem temmuz ve ağustos aylarındaki sıcaklık artışı ile birlikte % 67 değerine kadar iner. Yaz mevsiminde sıcaklık ortalamalarına göre, mutlak nemi yüksek olması gereken iç kesimler denizden uzaklığın etkisiyle kurakça, kıyı1ar ise daha nemlidir ( 14

15 Araştırma peryodunda nispi nemin en düşük olduğu ay % 61.5 ile haziran ve araştırma günleri arasındaki en düşük değer % 56.7 ile ekim ayına aittir. Nispi nemin en yüksek olduğu ay % 84.1 değeriyle aralık iken araştırma günleri arasındaki en yüksek değer % 94.3 ile Şubat ayına aittir (Tablo 3.3) Rüzgar Havanın bütün gazlar gibi genleşme ve akma kabiliyeti vardır. Yatay yönde yer değiştiren bir hava kütlesinin hareketine rüzgar denir. Yeryüzü çeşitli nedenlerle farklı ısınır. Böylece ısınan hava kütlesi genleşerek yükselir. Komşu bölgedeki soğuk hava bu bölgeye doğru akmaya başlar ve rüzgar meydana gelir ( Şekil 3.3. Tekirdağ İli atmosferindeki hakim rüzgar yönü Mevsimlere bağlı olarak ortaya çıkan basınç değişiklikleri rüzgar yönlerinde değişmelere neden olur. İl merkezinde hakim rüzgar yönü Kuzeydoğu (Poyraz) en şiddetli rüzgar yönü ise Kuzey (Yıldız) dir (Şekil 3.3). Kış mevsiminde Balkanlar üzerinden sokulan soğuk cephenin etkisiyle zaman zaman kar yağışları görülür. Bu dönemde rüzgar yıldız ve poyrazdan eser. Orta Akdeniz üzerinden gelen sıcak cephe etkili olduğunda ise Lodos eser. İlkbaharda hızını azaltan rüzgarlar yaz mevsiminde de yıldız ve poyrazdan esmeye devam eder. Eylül-Aralık döneminde ise karayel eser. Tekirdağ da esen rüzgarların % 81 inin hızı 6 m/sn den azdır. Hızı 6-12 m/sn olan rüzgarların oranı % 17 dir. Bu oranlar, yörede esen rüzgarların bitki ve canlı hayatı için olumsuz etki yaratmadığının göstergesidir (tekirdag.gov.tr). 15

16 Araştırma peryodunda ise rüzgar hızının en düşük olduğu ay 1.8 m/sn ile şubat ve araştırma günleri arasındaki en düşük değer 1.2 m/sn değeriyle ekim ayına aittir. Rüzgar hızının en yüksek olduğu ay 3.0 m/sn değeriyle mart iken araştırma günleri arasındaki en yüksek değer 3.8 m/sn değeriyle ekim ayına aittir (Tablo 3.3) Güneşlenme Güneşlenme süresi ve şiddeti enleme dayalı parametrelerdir. Bulut kapalılığı ile ters orantılıdır. Güneyde güneşlenme süre ve şiddeti daha fazladır (meteor.gov.tr). Uzun yıllar ortalamasına göre araştırma bölgesi ortalama 7-8 saat/gün lük bir değere sahiptir. Araştırma peryodunda aralık ayı 1.7 saat/gün değeriyle en az güneş alan ay olurken, araştırma günleri arasındaki en az rastlanan değer 3.0 saat/gün değeriyle mart ayındaki bir güne aittir. En yüksek güneşlenmenin olduğu ay 10.6 saat/gün değeriyle temmuz, araştırma günleri arasında ise 10.7 saat/gün değeriyle ağustos ayına ait bir günde rastlanmıştır (Tablo 3.3) Bulutluluk Tekirdağ'da bulutluluk değerleri en sıcak ve en soğuk aylarda değişen yağmur rejimine benzeyen düzgün bir yükselme ve alçalma gösterir. Kış mevsiminde denizin etkisiyle Tekirdağ ve çevresinde bulutluluk oranı fazla, yaz mevsiminde ise azdır. Tekirdağ da yılın 185 günü bulutlu 86 günü ise açık geçer (tekirdag.gov.tr). 16

17 Araştırmanın yapıldığı periyotla ilgili bazı meteorolojik parametrelerin ölçüm değerleri Tekirdağ İli Meteoroloji Müdürlüğü nden temin edilmiştir (Tablo 3.3). Tablo 3.3. Araştırmanın yapıldığı aylarda ve araştırma günlerindeki bazı meteorolojik değerler Ortalama Sıcaklık ( C) Toplam Yağış (mm) Nispi Nem (%) Ortalama Rüzgar Hızı (m/sn) Ortalama Güneşlenme (saat/gün) Aylar A* G* A G A G A G A G Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat (*) : A= Aylık Ortalama Değer, G = Araştırma Günü Ortalama değerii ÖRTÜSÜ 17

18 Araştırmanın yapıldığı periyotta Tekirdağ İli atmosferinde ölçülen bazı hava kirliliği ölçüm değerleri Tekirdağ İl Çevre Müdürlüğü nden temin edilmiştir. Atmosferdeki hava kiriliği ile ilgili parametrelerden biri olan SO 2 gazı miktarı (µg/m 3 ) ve Asılı Partiküler Madde miktarı (µg/m 3 ) değerleri Tekirdağ Çevre İl Müdürlüğünden temin edilmiştir. Bu değerlerin bir yıl içerisinde aylık minimum, maksimum, aylık ortalama değer ve araştırma günündeki değerleri Tablo 3.4 ve Tablo 3.5 te belirtilmiştir. Tablo 3.4. Mart 2001-Şubat 2002 tarihleri arasında Tekirdağ İli atmosferinde ölçülen SO 2 gazı (µg/m 3 ) ölçüm değerleri Atmosferdeki SO 2 Değerleri (µg/m 3 ) SO 2 min SO 2 max Aylar Ayın Günleri Değer Ayın Günleri Değer SO 2 ort Değeri Araştırma Günü SO 2cur Değeri Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat SO 2 min : En düşük ölçüm değeri SO 2 max : En yüksek ölçüm değeri SO 2 Ort : Ortalama ölçüm değeri SO 2 Cur : Araştırma günündeki ölçüm değeri 18

19 Tablo 3.5. Mart 2001-Şubat 2002 tarihleri arasında Tekirdağ İli atmosferinde ölçülen PM (Partiküler Madde - µg/m 3 ) ölçüm değerleri Atmosferdeki Partikular Madde(PM) Değerleri (µg/m 3 ) PM min PM max Aylar Ayın Günleri Mart Değer Ayın Günleri Değer PM ort Değeri Araştırma Günü PM cur Değeri Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat PM min : Minimum Partikular Madde Değeri PM max : Maksimum Partikular Madde Değeri PM ort : Ortalama Partikular Madde Değeri : Araştırma Günündeki Partikular Madde Değeri PM cur 19

20 3.3 Bitki Örtüsü Tekirdağ ın kuzeyinde Saray'a doğru uzanan Istıranca kütlesinin kuzey yamaçları daha fazla yağış alması nedeniyle kayın ormanları ile kaplıdır. Bu kesimde orman altı örtüsünü orman gülleri oluşturur. Güney yamaçlara ve daha güneye doğru inildikçe, yağışın azalmasına bağlı olarak, kayının yerini meşe ve gürgenin aldığı görülür. Ergene havzasına doğru inildiğinde ise yerleşim alanları yakınlarında seyrek olarak meşe, gürgen, karaçalı ve karaağaç toplulukları göze çarpmaktadır. Bu küçük ağaç toplulukları, Trakya nın iç kesimlerinin step alanı olmadığının bir kanıtıdır. Trakya bölgesi, tarım arazisi kazanmak amacıyla ormanların tahribi sonucu, bugünkü step arazisi görünümünü kazanmıştır (Antropojen step). Bu kısımda yer alan taban arazilerde ve vadilerde kavak ve söğüt türleri yaygındır. Şekil 3.4. Tekirdağ İli nin çeşitli bölgelerinde bulunan bitki örtüsü ( Güneydeki Ganos dağlarının kuzey yamaçlarında gürgen, meşe, ıhlamur ağaçları ve sık bir orman altı örtüsü hakimken, güney yamaçlarda yağışın azalması nedeniyle kuru ormanlar ve maki toplulukları yer almaktadır. Koru dağlarında ise meşe ve kızılçam ormanları ile maki toplulukları hakim durumdadır (Şekil 3.4). 20

21 4. MATERYAL VE METOD 4.1. Materyal Araştırma materyali, Tekirdağ İli Şehir merkezindeki 6 ayrı evin, ev içi ve ev dışı havasından (Her ev bir istasyon kabul edilerek, her istasyonda bir ev içi ve bir ev dışı ortamda olmak üzere, 3 ü ev içinde ve 3 ü ev dışında, bir örnek alma işleminde toplam 6 petri plağı kullanarak) Mart 2001 ve Mart 2002 tarihleri arasında 12 ay boyunca ayda bir defa alınmıştır. Örnekler, seçilen istasyonlardan alınıp laboratuara getirilmiştir Araştırma Yapılan İstasyonların Özellikleri Araştırma yapılan toplam 6 istasyondan beş tanesi içinde aktif olarak ikamet edilen ev ve bir tanesi deniz kenarında bulunan bir kafeteryadır. Bu mekanların ev içi ve ev dışı havasında bulunan küf mantarlarını izole etmek amacıyla örnekleme işlemleri yapılmıştır. Aşağıda örnekleme yapılan istasyonların özellikleri ayrıntılı olarak belirtilmiştir. Şekil 4.1. Araştırma yapılan istasyonların Tekirdağ Şehir Merkezindeki lokalizasyonu [Şehir Planı üzerine yazılan rakamlar istasyon numarasını belirtmektedir] ( 21

22 1. İstasyon : Bu istasyon, Marmara Denizi ne 750 m uzaklıkta olmasıyla araştırma yapılan istasyonlar arasında denize yakınlık açısından ikinci sırada yer almaktadır ve 25 m lik rakıma sahiptir (Şekil 4.1). Araştırma yapılan bu mekan 3 katlı müstakil bir evin 1. katıdır ve 1996 yılında inşa edilmiştir. 20 m 2 lik bir oturma odasına, 8 m 2 lik bir mutfağa ve 10.5 m 2 lik bir yatak odasına sahiptir (Tablo 4.1). Bu evde 3 kişi yaşamaktadır ve kış mevsiminde oturma odasında bulunan soba ile ısınılmaktadır ve evin diğer odalarında herhangi bir ısınma aracı kullanılmamaktadır. Evin Kuzey, Güney ve Batı yönlerine açılan pencereleri bulunmaktadır ve evin havalandırması için herhangi bir klima sistemi kullanılmayıp, pencereler vasıtasıyla doğal yolla gerçekleştirilmektedir. Bu evin ev dışında kalan kısmı bütün yönlerden rüzgara açıktır. Bu evin 40 m 2 lik bir bahçesi bulunmaktadır. Bu bahçede Cupresus sempervirens var. piramidalis L., Prunus x. domestica L., Juglans regia L., Armeniaca vulgaris L., Rosa canina L. gibi ağaç formunda, Petroselinum crispum (Miller) A.W. Hill, Lactuca sativa L., Anthemis sp. L., Narcissus sp. L., Cherianthus cheri L., Viola odorata L., Convolvulus arvensis L., Chrysanthemum sp. L. gibi çiçek ve sebzeler yetiştirilmektedir. 2. İstasyon : Bu istasyon, 50 m lik rakıma sahip 2 katlı müstakil bir evin 2. katıdır ve 1973 yılında inşa edilmiştir (Şekil 4.1). Bu mekan 10,5 m 2 lik bir oturma odasına, 8 m 2 lik bir mutfağa ve m 2 lik bir yatak odasına sahiptir (Tablo 4.1). Bu evde 2 kişi yaşamaktadır ve kış mevsiminde oturma odasında bulunan soba ile ısınılmaktadır ve evin diğer odalarında herhangi bir ısınma aracı kullanılmamaktadır. Evin yalnızca Güney-Batı yönüne açılan pencereleri bulunmaktadır ve evin havalandırması için herhangi bir klima sistemi kullanılmayıp, pencereler vasıtasıyla doğal yolla gerçekleştirilmektedir. Bu ev rüzgar almaya çok elverişli olmayan, çevresindeki müstakil evlerden daha alçak konumdadır ve dolayısıyla ev dışında kalan kısmı da yalnızca Güney-Batı yönünden kısmen rüzgara açıktır. Bu evin 10 m 2 lik bir bahçesi bulunmaktadır. Bu bahçede Opuntia sp. L., Begonia sp. L., Cherianthus cheri L., Viola tricolor L., Pelargonium zonale L., Dianthus sp. L., Convolvulus arvensis L., Prunus domestica L., Cydonia oblonga L., gibi bitkiler yetiştirilmektedir. 22

23 3. İstasyon: Bu mekan 1998 yılında inşa edilmiş tek katlı bir kafeteryadır. Bu istasyonu araştırma yapılan diğer istasyonlardan ayıran en önemli özellik Marmara Denizi nin kenarında olması ve dolayısıyla kara ile denizin kesiştiği noktada olmasıdır. Diğer istasyonlar ile deniz arasında m uzaklık ve çok sayıda ikametgah bulunmaktadır (Şekil 4.1). Dolayısıyla bu istasyonun ev dışı atmosferinin bir kısmı denizin atmosferiyle kesişmektedir. Bu nedenle bu istasyon diğer istasyonlara göre farklılık göstermektedir ve burada tespit edilen mikrofunguslar diğer istasyonlarda tespit edilenlerle sayı ve kompozisyon olarak karşılaştırılacaktır. Bu mekan 8 12 ölçülerinde olan 96 m 2 lik bir alana inşa edilmiştir ve evlerdeki gibi oda şeklinde bölümlere sahip olmayan, kalorifer sistemiyle ısıtılan bir kafeteryadır (Tablo 4.1). Bu mekanın iki kısa ve bir uzun tarafı boyunca çok sayıda pencere bulunmaktadır dolayısıyla Kuzey, Güney ve Batı yönlerine açılan pencerelere sahiptir. Bu istasyonun ev dışı bölgesi ise tüm yönlerden rüzgara açıktır. Mekanın içinde ve yakın dış çevresinde ağaçsı veya otsu herhangi bir vejetasyon bulunmamaktadır. 4. İstasyon : Bu istasyon, araştırma yapılan istasyonlar arasında şehrin en doğusunda yer alan, Marmara Denizi ne 1500 m uzaklıkta, 45 m lik rakıma sahip 3 katlı müstakil bir evin 3. katıdır ve 1978 yılında inşa edilmiştir (Şekil 4.1). Bu mekan 10.5 m 2 lik bir oturma odasına, 8 m 2 lik bir mutfağa ve 6.25 m 2 lik bir yatak odasına sahiptir (Tablo 4.1). Bu evde 3 kişi yaşamaktadır ve kış mevsiminde oturma odasında ve yatak odasında bulunan soba ile ısınılmaktadır. Bunun dışında evin diğer odalarında herhangi bir ısınma aracı kullanılmamaktadır. Evin Doğu, Batı ve Güney yönüne açılan pencereleri bulunmaktadır ve evin havalandırması için herhangi bir klima sistemi kullanılmayıp, pencereler vasıtasıyla doğal yolla gerçekleştirilmektedir. Bu evin ev dışında kalan kısmı da yine Doğu, Batı ve Güney yönünden rüzgara açıktır. Bu evin 500 m 2 lik bir bahçesi bulunmaktadır ve içinde Junglans regia L., Pyrus comminus L., Prunus x. domestica L., Cerasus vulgaris L., Ficus carica Warb., Armeniaca vulgaris L., Tilia sp. L., Ligustrum vulgare L., Rosa canina L. gibi ağaçlar ile, Lilium sp. L., Anthemis sp. L., gibi çiçeklerin yetiştirildiği otsu ve odunsu vejetasyonca zengin bir ortamla çevrelenmiştir. 23

24 5. İstasyon : Bu istasyon, şehrin doğusunda yer almakta olup, Marmara Denizi ne 1200 m uzaklıkta, 30 m lik rakıma sahip 6 katlı bir apartmanın 1. katıdır ve 1993 yılında inşa edilmiştir (Şekil 4.1). Bu mekan 30 m 2 lik bir oturma odasına, 11 m 2 lik bir mutfağa ve 20 m 2 lik bir yatak odasına sahiptir. Bu evde 3 kişi yaşamaktadır ve kalorifer sistemiyle ısıtılmaktadır (Tablo 4.1). Evin Kuzey, Batı ve Güney yönüne açılan pencereleri bulunmaktadır ve evin havalandırması için herhangi bir klima sistemi kullanılmayıp, pencereler vasıtasıyla doğal yolla gerçekleştirilmektedir. Bu evin ev dışında kalan kısmı da yine Kuzey, Batı ve Güney yönünden rüzgara açıktır. İç ve yakın dış çevrede otsu veya odunsu herhangi bir vejetasyon formu bulunmamaktadır. 6. İstasyon : Bu istasyon, şehrin doğusunda yer almakta olup, Marmara Denizi ne 1000 m uzaklıkta, 25 m lik rakıma sahip 5 katlı bir apartmanın 4. katıdır ve 1991 yılında inşa edilmiştir (Şekil 4.1). Bu mekan 15 m 2 lik bir oturma odasına, 9 m 2 lik bir mutfağa ve 7 m 2 lik bir yatak odasına sahiptir (Tablo 4.1). Bu evde 2 kişi yaşamaktadır ve oturma odasında bulunan soba ile ısınılmaktadır ve evin diğer odalarında herhangi bir ısınma aracı kullanılmamaktadır. Evin Güney ve Doğu yönüne açılan pencereleri bulunmaktadır ve evin havalandırması için herhangi bir klima sistemi kullanılmayıp, pencereler vasıtasıyla doğal yolla gerçekleştirilmektedir. Bu evin ev dışında kalan kısmı da yine Güney ve Doğu yönünden rüzgara açıktır. İç ve yakın dış çevrede otsu veya odunsu herhangi bir vejetasyon formu bulunmamaktadır. Tablo 4.1. Araştırma bölgesindeki ev içi ve ev dışı ortamların tanımı İstasyon No İç Mekanın Çeşidi ve İnşa Yılı Evin Isıtılma Şekli Evde Kalan Kişi Sayısı Ev İçi Örnekleme Bölümlerinin Alanı (m 2 ) Oturma Odası Mutfak Yatak Odası Müstakil Ev (1996) Soba II Müstakil Ev (1973) Soba III Kafeterya (1998) Kalorifer IV Müstakil Ev (1978) Soba V Apartman Dairesi (1993) Kalorifer VI Apartman Dairesi (1991) Soba

25 İzolasyonda ve teşhiste kullanılan besiyerleri Besiyerleri hazırlanırken; erlenmayere konulan toz besiyeri maddesi veya madde karışımları, su banyosu kullanılarak, distile su içinde homojenize edildikten sonra otoklavda 1 atm basınç altında 121 C de 15 dakika süreyle tutularak sterilize edilmiştir. Otoklavdan çıktıktan sonra C ye kadar soğutulan besiyeri, steril petri plaklarına belirli hacimlerde dökülerek katılaşması beklenmiştir. Stok kültür için kullanılacak besiyerinin (PDA besiyeri) hazırlanması da benzer şekildedir. Bu amaçla su banyosu kullanılarak distile su içinde homojenize edilen besiyeri, deney tüplerine 7-8 ml hacimde olacak şekilde paylaştırılmış ve ağızlarına pamuk tampon yerleştirilerek otoklavda steril edilmiştir. Kullanılan besiyerleri ve hangi amaçla kullanıldıkları aşağıda belirtilmiştir. a) Rose Bengal- Streptomycin Agar MgSO 4.7H 2 O 0.5 g K 2 HPO g Pepton 1.0 g Glukoz 20.0 g Agar 20.0 g Distile Su 1.0 L Rose-Bengal 10.0 ml Streptomycin 30.0 µg Bu besiyeri otoklavdan çıkarıldıktan sonra Streptomycin ilave edilir (1 g toz haldeki Streptomisin 33.3 ml steril distile suda çözülerek elde edilen çözeltiden 1 ml lik bir hacim 1 L hacmindeki besiyerine ilave edilirse agarın her ml sinde 30 µg Streptomycin bulunur). 1/ w/v lük hazırlanan stok Rose-Bengal den alınan 10 ml lik hacim, 990 ml lik besiyerine eklendiğinde 1/ v/v lük oran sağlanmış olur. Bu besiyeri, Atmosferden mikrofungusları izole etmek amacıyla kullanılmıştır. Antibiyotik bakterilerin üremesini engellemek, Rose-Bengal ise hızlı gelişen (Örneğin, Rhizopus ve Trichoderma) fungusların gelişimini sınırlamak için kullanılmaktadır (Martin 1950). 25

26 b) Patates Dekstroz Agar (PDA) Toz halde bulunan PDA besiyerinden 1000 ml distile su için 39 g kullanılmıştır (Merck). Bu besiyeri teşhis ve stok kültürleri saklamak amacıyla kullanılmıştır. c) Malt Extract Agar (MEA- Klich 2002) Malt Extract (Merck) Pepton Glukoz 20 g 1 g 20 g Agar Distile Su 20 g 1 L Bu besiyeri Aspergillus türlerini teşhis etmek amacıyla kullanılmıştır. d) Malt Extract Agar (MEA - Pitt 1979) Malt Extract (Merck) 20 g Pepton 1 g Glukoz 20 g Agar 15 g Distile Su 1 L Bu besiyeri Penicillium türlerini teşhis etmek amacıyla kullanılmıştır. 26

27 d) Czapek Dox Agar (Klich 2002) Czapek Konsantresi (CC) K 2 HPO 4 Sükroz Agar agar Distile su 10.0 ml 1.0 g 30.0 g 17.5 g 1 L Bu besiyeri Aspergillus türlerini teşhis etmek amacıyla kullanılmıştır. e) Czapek Yeast Autolysate Agar (CYA- Pitt 1979) Czapek Konsantresi (CC) K 2 HPO 4 Yeast Autolysate veya Extract Sükroz Agar agar Distile su 10.0 ml 1.0 g 30.0 g 30.0 g 17.5 g 1 L Bu besiyeri Aspergillus ve Penicillium türlerini teşhis etmek amacıyla kullanılmıştır. f) % 20 Sükrozlu Czapek Yeast Autolysate Agar (CY 20 S- Klich 2002) Czapek Konsantresi (CC) K 2 HPO 4 Yeast Autolysate veya Extract Sükroz Agar agar Distile su 10.0 ml 1.0 g 5.0 g g 15.0 g 1 L Bu besiyeri Aspergillus türlerini teşhis etmek amacıyla kullanılmıştır. 27

28 g) % 25 Glyserol Nitrate Agar (G 25 N- Pitt 1979) Czapek Konsantresi (CC) K 2 HPO 4 Yeast Autolysate veya Extract Gliserol Agar agar Distile su 7.5 ml 0.75 g 3.7 g g 12.0 g 750 ml Besiyerlerini Hazırlamada ve Mikrofungusları Mikroskopik Olarak İncelemede Kullanılan Çözeltiler a) Czapek Konsantresi (CC - Klich 2002) NaNO g KCl 5.0 g MgSO 4.7 H 2 O 5.0 g FeSO 4.7 H 2 O 0.1 g ZnSO 4.7 H 2 O 0.1 g CuSO 4.5 H g Distile Su ml Bu çözelti Aspergillus türlerini teşhis etmek amacıyla kullanılan % 20 Sükrozlu Czapek Yeast Autolysate Agar (CY 20 S), Czapek Yeast Autolysate Agar (CYA) ve Czapek Dox Agar (CZ) besiyerlerinin yapımında kullanılır. b) Czapek Konsantresi (CC- Pitt 1979) NaNO g KCl 5.0 g MgSO 4.7 H 2 O 5.0 g FeSO 4.7 H 2 O 0.1 g Distile Su ml 28

29 Bu çözelti Aspergillus türlerini teşhis etmek amacıyla kullanılan Czapek Yeast Autolysate Agar (CYA) ve % 25 Glyserol Nitrate Agar (G 25 N) besiyerlerini hazırlamak için kullanılır. c) Lakto-Pamuk Mavisi Çözeltisi (Lacto-Cotton Blue Mounting Medium- LCB Mounting Medium- Sime vd. 2002). Gliserol 250 ml % 85 lik Laktik asit 100 ml Pamuk Mavisi Stok (Cotton Blue) 3 ml Distile Su 50 ml Pamuk Mavisi çözeltisinin hazırlanışı iki aşamada gerçekleşir. Birinci aşamada; kuvvetli bir şekilde karıştırılan laktik asite (99 ml % 85 lik), Pamuk Mavisi (Anilin) kristalleri (1 g) ilave edilir. Daha sonra bir Büchner hunisindeki # 50 Whatmann 90 mm filtre kağıdından geçirilerek çözelti vakumla filtre edilir. Filtrasyondan sonra stok boya çözeltisinin berraklığı kontrol edilir. İkinci aşamada; distile su, laktik asit ve gliserin karıştırıcı üzerinde 1 saat karıştırılır. Bu karışıma 3 ml Pamuk Mavisi Stok çözeltisi homojen olarak ilave edilir ve 1 saat daha karıştırılır. Havadan herhangi bir bulaşmayı engellemek için erlenin ağzı parafilmle kapatılır (Sime vd. 2002) 4.2 Metod Fungus örnekleri, pratikliği ve maliyetin azlığı nedeniyle, Yerçekimine Dayalı Petri-Plak Metodu (Agarwal ve Shivpuri 1969) kullanılarak içinde Rosebengal Streptomycin Agar (Madan 1983) bulunan petri plaklarının, yaklaşık 1.4 m yükseklikte - insanların nefes alma yüksekliği kabul edilen bölgede (Gorny ve Dutkiewicz 2002)- 15 dakika kadar açık bırakılması suretiyle havayla direk teması sağlanarak gerçekleştirilmiştir. 29

30 4.2.1 İzolasyon Alınan örnekler laboratuarda 25 C de 4-7 gün süreyle inkübe edildikten sonra petri plaklarında üreyen mikrofunguslar, yatık PDA besiyerlerine transfer edilerek teşhis amacıyla stok kültür olarak +4 C deki buzdolabında saklanmıştır Teşhis İzole edilen Dematiaceous Hyphomycetes grubuna ait küf mantarlarının, tüplerdeki stok kültürlerden PDA ve MEA besiyerlerine nokta ekimler yapılmış, bu plaklar 25 C de gün süreyle inkübasyona bırakılmıştır. İzole edilen Aspergillus cinsine ait türler CZ, CY 20 S ve MEA besiyerlerine ekilen küf mantarları 25 C de, CYA besiyerine ekilen küf mantarlarının bulunduğu petri plağının biri 25 C de diğeri ise 37 C de olmak üzere, tüm plaklar 7 gün inkübasyona bırakılmıştır (Klich 2002). Penicillium cinsine ait olan türlerin teşhisi için, G 25 N ve MEA besiyerlerine ekilen küf mantarlarının bulunduğu plaklar 25 C de, CYA besiyerine ekilen küf mantarlarının bulunduğu 3 farklı petri plağı; 5 C, 25 C ve 37 C de olmak üzere 3 farklı sıcaklıkta inkübe edilmiştir. Tüm plaklar için inkübasyon süresi 7 gündür (Pitt 1979). İnkübasyon süresi sonunda plaklardaki kolonilerin makroskobik olarak büyüklüğü (Koloni çapı mm olarak), şekli, üstten ve alttan rengi eksüdasyon ve pigmentasyon olup olmadığı araştırılmıştır. Mikroskobik özellikler ise; stereomikroskop ile koloni yapısı ve konidial başçıkların tipi incelenmiştir. Küf mantarlarını ışık mikroskobuyla incelemek için Pamuk Mavisi Çözeltisi (Lacto-Cotton Blue Mounting Medium- LCB Mounting Medium- Sime vd. 2002) kullanılarak lam lamel arası preparatlar yapılmış, fungal yapılardan konidyoforun uzunluğu, genişliği ve çeper özelliği, fiyalitlerin uzunluğu ve genişliği, konidilerin şekli büyüklüğü ve çeper özelliği tespit edilmiştir. Penicillium türlerinin teşhisinde The Genus Penicillium and its Teleomorphic States Eupenicillium and Talaromyces (Pitt 1979) adlı eserden yararlanılmıştır. Aspergillus türlerinin teşhisinde Identification of common Aspergillus species (Klich 2002) adlı eserden yararlanılmıştır. 30

MEKANSAL BIR SENTEZ: TÜRKIYE. Türkiye nin İklim Elemanları Türkiye de İklim Çeşitleri

MEKANSAL BIR SENTEZ: TÜRKIYE. Türkiye nin İklim Elemanları Türkiye de İklim Çeşitleri MEKANSAL BIR SENTEZ: TÜRKIYE Türkiye nin İklim Elemanları Türkiye de İklim Çeşitleri Türkiye de Sıcaklık Türkiye de Yıllık Ortalama Sıcaklık Dağılışı Türkiye haritası incelendiğinde Yükseltiye bağlı olarak

Detaylı

TÜRKİYE NİN İKLİMİ. Türkiye nin İklimini Etkileyen Faktörler :

TÜRKİYE NİN İKLİMİ. Türkiye nin İklimini Etkileyen Faktörler : TÜRKİYE NİN İKLİMİ İklim nedir? Geniş bir bölgede uzun yıllar boyunca görülen atmosfer olaylarının ortalaması olarak ifade edilir. Bir yerde meydana gelen meteorolojik olayların toplamının ortalamasıdır.

Detaylı

ÖZEL EGE LİSESİ İKLİM

ÖZEL EGE LİSESİ İKLİM ÖZEL EGE LİSESİ İKLİM Rehber Öğretmen : Şule Yıldız Hazırlayanlar : Bartu Çetin Burak Demiral Nilüfer İduğ Esra Tuncer Ege Uludağ Meriç Tekin 2000-2001 İZMİR TEŞEKKÜR Bize bu projede yardımda bulunan başta

Detaylı

B A S I N Ç ve RÜZGARLAR

B A S I N Ç ve RÜZGARLAR B A S I N Ç ve RÜZGARLAR B A S I N Ç ve RÜZGARLAR Havadaki su buharı ve gazların, cisimler üzerine uyguladığı ağırlığa basınç denir. Basıncı ölçen alet barometredir. Normal hava basıncı 1013 milibardır.

Detaylı

B- Türkiye de iklim elemanları

B- Türkiye de iklim elemanları B- Türkiye de iklim elemanları Sıcaklık Basınç ve Rüzgarlar Nem ve Yağış Sıcaklık Türkiye de yıllık ortalama sıcaklıklar 4 ile 20 derece arasında değişmektedir. Güneyden kuzeye gidildikçe enlem, batıdan

Detaylı

BİNA BİLGİSİ 2 ÇEVRE TANIMI - İKLİM 26 ŞUBAT 2014

BİNA BİLGİSİ 2 ÇEVRE TANIMI - İKLİM 26 ŞUBAT 2014 BİNA BİLGİSİ 2 ÇEVRE TANIMI - İKLİM DOÇ. DR. YASEMEN SAY ÖZER 26 ŞUBAT 2014 1 19.02.2014 TANIŞMA, DERSLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER, DERSTEN BEKLENTİLER 2 26.02.2014 ÇEVRE TANIMI - İKLİM 3 05.03.2014 DOĞAL

Detaylı

5. SINIF SOSYAL BİLGİLER BÖLGEMİZİ TANIYALIM TESTİ. 1- VADİ: Akarsuların yataklarını derinleştirerek oluşturdukları uzun yarıklardır.

5. SINIF SOSYAL BİLGİLER BÖLGEMİZİ TANIYALIM TESTİ. 1- VADİ: Akarsuların yataklarını derinleştirerek oluşturdukları uzun yarıklardır. 1- VADİ: Akarsuların yataklarını derinleştirerek oluşturdukları uzun yarıklardır. PLATO: Çevresine göre yüksekte kalmış, akarsular tarafından derince yarılmış geniş düzlüklerdir. ADA: Dört tarafı karayla

Detaylı

İKLİM ELEMANLARI SICAKLIK

İKLİM ELEMANLARI SICAKLIK İKLİM ELEMANLARI Bir yerin iklimini oluşturan sıcaklık, basınç, rüzgâr, nem ve yağış gibi olayların tümüne iklim elemanları denir. Bu elemanların yeryüzüne dağılışını etkileyen enlem, yer şekilleri, yükselti,

Detaylı

İklim---S I C A K L I K

İklim---S I C A K L I K İklim---S I C A K L I K En önemli iklim elemanıdır. Diğer iklim olaylarının da oluşmasında sıcaklık etkilidir. Güneşten dünyamıza gelen enerji sabittir. SICAKLIK TERSELMESİ (INVERSİON) Kışın soğuk ve durgun

Detaylı

Meteoroloji. IX. Hafta: Buharlaşma

Meteoroloji. IX. Hafta: Buharlaşma Meteoroloji IX. Hafta: Buharlaşma Hidrolojik döngünün önemli bir unsurunu oluşturan buharlaşma, yeryüzünde sıvı ve katı halde farklı şekil ve şartlarda bulunan suyun meteorolojik faktörlerin etkisiyle

Detaylı

COĞRAFYA YEREL COĞRAFYA GENEL COĞRAFYA

COĞRAFYA YEREL COĞRAFYA GENEL COĞRAFYA COĞRAFİ KONUM COĞRAFYA YEREL COĞRAFYA GENEL COĞRAFYA Yeryüzünün belli bir bölümünü FİZİKİ coğrafya BEŞERİ ve gösterir. EKONOMİK -Doğa olaylarını -Kıtalar coğrafya konu alır. -Ülkeler -İnsanlar ve -Klimatoloji

Detaylı

RÜZGARLAR. Birbirine yakın iki merkezde sıcaklık farkı oluşması durumunda görülecek ilk olay rüzgarın esmeye başlamasıdır.

RÜZGARLAR. Birbirine yakın iki merkezde sıcaklık farkı oluşması durumunda görülecek ilk olay rüzgarın esmeye başlamasıdır. RÜZGARLAR Yüksek basınçtan alçak basınca doğru olan hava hareketidir. Birbirine yakın iki merkezde sıcaklık farkı oluşması durumunda görülecek ilk olay rüzgarın esmeye başlamasıdır. Rüzgarın Hızında Etkili

Detaylı

T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI Meteoroloji Genel Müdürlüğü DEĞERLENDİRMESİ MAYIS 2015-ANKARA

T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI Meteoroloji Genel Müdürlüğü DEĞERLENDİRMESİ MAYIS 2015-ANKARA T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI Meteoroloji Genel Müdürlüğü 20142012 YILI ALANSAL YILI YAĞIŞ YAĞIŞ DEĞERLENDİRMESİ MAYIS 2015-ANKARA T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI Meteoroloji Genel Müdürlüğü 2014

Detaylı

YAZILI SINAV CEVAP ANAHTARI COĞRAFYA

YAZILI SINAV CEVAP ANAHTARI COĞRAFYA YAZILI SINAV CEVAP ANAHTARI COĞRAFYA CEVAP 1: (TOPLAM 10 PUAN) 1.1: 165 150 = 15 meridyen fark vardır. (1 puan) 15 x 4 = 60 dakika = 1 saat fark vardır. (1 puan) 12 + 1 = 13 saat 13:00 olur. (1 puan) 1.2:

Detaylı

EGE BÖLGESİ BÖLGENİN YERİ VE SINIRLARI

EGE BÖLGESİ BÖLGENİN YERİ VE SINIRLARI 1/5 EGE BÖLGESİ BÖLGENİN YERİ VE SINIRLARI Türkiye nin 7 coğrafi bölgesinden biri olan Ege Bölgesi, 85.000 km2 lik yüzölçümüyle Türkiye topraklarının %11 ini kaplar. (Harita:1) Ege Bölgesi, Anadolu nun

Detaylı

2016 Yılı Buharlaşma Değerlendirmesi

2016 Yılı Buharlaşma Değerlendirmesi 2016 Yılı Buharlaşma Değerlendirmesi GİRİŞ Tabiatta suyun hidrolojik çevriminin önemli bir unsurunu teşkil eden buharlaşma, yeryüzünde sıvı ve katı halde değişik şekil ve şartlarda bulunan suyun meteorolojik

Detaylı

ANKARA ATMOSFERİNDEKİ AEROSOLLERİN KİMYASAL KOMPOZİSYONLARININ BELİRLENMESİ

ANKARA ATMOSFERİNDEKİ AEROSOLLERİN KİMYASAL KOMPOZİSYONLARININ BELİRLENMESİ ANKARA ATMOSFERİNDEKİ AEROSOLLERİN KİMYASAL KOMPOZİSYONLARININ BELİRLENMESİ İlke ÇELİK 1, Seda Aslan KILAVUZ 2, İpek İMAMOĞLU 1, Gürdal TUNCEL 1 1 : Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Çevre Mühendisliği Bölümü

Detaylı

Ö:1/5000 25/02/2015. Küçüksu Mah.Tekçam Cad.Söğütlü İş Mrk.No:4/7 ALTINOLUK TEL:0 533 641 14 59 MAİL:altinoluk_planlama@hotmail.

Ö:1/5000 25/02/2015. Küçüksu Mah.Tekçam Cad.Söğütlü İş Mrk.No:4/7 ALTINOLUK TEL:0 533 641 14 59 MAİL:altinoluk_planlama@hotmail. ÇANAKKALE İli, AYVACIK İLÇESİ, KÜÇÜKKUYU BELDESİ,TEPE MAHALLESİ MEVKİİ I17-D-23-A PAFTA, 210 ADA-16 PARSELE AİT REVİZYON+İLAVE NAZIM İMAR PLANI DEĞİŞİKLİĞİ AÇIKLAMA RAPORU Ö:1/5000 25/02/2015 Küçüksu Mah.Tekçam

Detaylı

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE KURAKLIK ANALİZİ. Bülent YAĞCI Araştırma ve Bilgi İşlem Dairesi Başkanı

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE KURAKLIK ANALİZİ. Bülent YAĞCI Araştırma ve Bilgi İşlem Dairesi Başkanı T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI DEVLET METEOROLOJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE KURAKLIK ANALİZİ Bülent YAĞCI Araştırma ve Bilgi İşlem Dairesi Başkanı İklim Değişikliği 1. Ulusal Bildirimi,

Detaylı

Iğdır Aralık Rüzgâr Erozyonu Önleme Projesi

Iğdır Aralık Rüzgâr Erozyonu Önleme Projesi Iğdır Aralık Rüzgâr Erozyonu Önleme Projesi Proje Alanının Genel Özellikleri: Iğdır ili Türkiye nin en kurak ili olup yıllık yağış miktarı 250 mm civarındadır (Meteoroloji kayıtları). Yağan yağış ya da

Detaylı

MARMARA BÖLGESi. IRMAK CANSEVEN SOSYAL BiLGiLER ÖDEVi 5/L 1132

MARMARA BÖLGESi. IRMAK CANSEVEN SOSYAL BiLGiLER ÖDEVi 5/L 1132 MARMARA BÖLGESi IRMAK CANSEVEN SOSYAL BiLGiLER ÖDEVi 5/L 1132 COĞRAFİ KONUMU Marmara Bölgesi ülkemizin kuzeybatı köşesinde yer alır. Ülke yüz ölçümünün %8,5'i ile altıncı büyük bölgemizdir. Yaklaşık olarak

Detaylı

EDİRNE UZUNKÖPRÜ DOĞAL ORTAMI TEMİZ HAVASI İLE SÜPER BİR YAŞAM BURADA UZUNKÖPRÜ DE. MÜSTAKİL TAPULU İMARLI ARSA SATIŞI İSTER YATIRIM YAPIN KAZANIN

EDİRNE UZUNKÖPRÜ DOĞAL ORTAMI TEMİZ HAVASI İLE SÜPER BİR YAŞAM BURADA UZUNKÖPRÜ DE. MÜSTAKİL TAPULU İMARLI ARSA SATIŞI İSTER YATIRIM YAPIN KAZANIN EDİRNE UZUNKÖPRÜ MÜSTAKİL TAPULU İMARLI ARSA SATIŞI Yunanistan sınırına 6 kilometre uzaklıkta yer alan Edirne nin Uzunköprü ilçesi, Osmanlı İmparatorluğu nun Trakya daki ilk yerleşimlerinden biri. Ergene

Detaylı

COĞRAFİ KONUM ÖZEL KONUM TÜRKİYE'NİN ÖZEL KONUMU VE SONUÇLARI

COĞRAFİ KONUM ÖZEL KONUM TÜRKİYE'NİN ÖZEL KONUMU VE SONUÇLARI COĞRAFİ KONUM Herhangi bir noktanın dünya üzerinde kapladığı alana coğrafi konum denir. Özel ve matematik konum diye ikiye ayrılır. Bir ülkenin coğrafi konumu, o ülkenin tabii, beşeri ve ekonomik özelliklerini

Detaylı

TÜRKİYE EKONOMİSİ. Prof.Dr. İlkay Dellal Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü. Ankara

TÜRKİYE EKONOMİSİ. Prof.Dr. İlkay Dellal Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü. Ankara TÜRKİYE EKONOMİSİ Prof.Dr. İlkay Dellal Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü 1 Ankara Ülke Ekonomisinde Etkili Olan Faktörler Tarih Doğal Kaynaklar Coğrafi yer Büyüklük Arazi şekilleri

Detaylı

Bölgesel iklim: Makroklima alanı içerisinde daha küçük alanlarda etkili olan iklimlere bölgesel iklim denir.(marmara iklimi)

Bölgesel iklim: Makroklima alanı içerisinde daha küçük alanlarda etkili olan iklimlere bölgesel iklim denir.(marmara iklimi) YERYÜZÜNDEKİ BAŞLICA İKLİM TİPLERİ Matematik ve özel konum özelliklerinin etkisiyle Dünya nın çeşitli alanlarında farklı iklimler ortaya çıkmaktadır. Makroklima: Çok geniş alanlarda etkili olan iklim tiplerine

Detaylı

GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI:

GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI: GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI: Ülkemizin güney doğusunda yer alan bölge nüfus ve yüzölçümü en küçük bölgemizdir. Akdeniz, Doğu Anadolu Bölgeleriyle, Suriye ve Irak Devletleriyle

Detaylı

Büyük İklim Tipleri COĞRAFYA DERSİ PERFORMANS ÖDEVİ. Doruk Aksel Anil

Büyük İklim Tipleri COĞRAFYA DERSİ PERFORMANS ÖDEVİ. Doruk Aksel Anil Büyük İklim Tipleri COĞRAFYA DERSİ PERFORMANS ÖDEVİ Doruk Aksel Anil YERYÜZÜNDEKİ BAŞLICA İKLİM TİPLERİ Dünya'nın hemen her bölgesinin kendine özgü bir iklimi bulunmaktadır. Yüzlerce km² lik sahaları

Detaylı

Akdeniz iklimi / Roma. Okyanusal iklim / Arjantin

Akdeniz iklimi / Roma. Okyanusal iklim / Arjantin Akdeniz iklimi / Roma Okyanusal iklim / Arjantin Savan iklimi/ Meksika Savan iklimi/ Brezilya Okyanusal iklim / Londra Muson iklimi/ Calcutta-Hindistan 3 3 Kutup iklimi/ Grönland - - - - - - -3-4 -4 -

Detaylı

Ağır Ama Hissedemediğimiz Yük: Basınç

Ağır Ama Hissedemediğimiz Yük: Basınç Ağır Ama Hissedemediğimiz Yük: Basınç Atmosfer çeşitli gazlardan oluşmuştur ve bu gazların belirli bir ağırlığı vardır. Havada bulunan bu gazların ağırlıkları oranında yeryüzüne yaptığı etkiye atmosfer

Detaylı

IĞDIR ARALIK RÜZGÂR EROZYONU ÖNLEME PROJESİ İZLEME RAPORU

IĞDIR ARALIK RÜZGÂR EROZYONU ÖNLEME PROJESİ İZLEME RAPORU Rapor No. :1 Tarihi: 04/12/2012 IĞDIR ARALIK RÜZGÂR EROZYONU ÖNLEME PROJESİ İZLEME RAPORU Projenin Adı: Iğdır Aralık Rüzgâr Erozyonu Önleme Projesi Proje Alanının Genel Özellikleri: Iğdır İli Aralık İlçesinde

Detaylı

Hava Kirliliği Meteorolojisi Prof.Dr.Abdurrahman BAYRAM

Hava Kirliliği Meteorolojisi Prof.Dr.Abdurrahman BAYRAM Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, Buca/İZMİR Hava Kirliliği Meteorolojisi Prof.Dr.Abdurrahman BAYRAM Meteoroloji Meteoroloji, içinde yaşadığımız atmosfer tabakasının

Detaylı

BÖLÜMLERİ: - 1. Adana Bölümü - 2. Antalya Bölümü YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ: AKDENİZ BÖLGESİ KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI: Akdeniz Bölgesi

BÖLÜMLERİ: - 1. Adana Bölümü - 2. Antalya Bölümü YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ: AKDENİZ BÖLGESİ KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI: Akdeniz Bölgesi AKDENİZ BÖLGESİ KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI: Bölge yurdumuzun güneyinde, Akdeniz boyunca bir şerit halinde uzanır. Komşuları Ege, İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güney Doğu Anadolu Bölgeleri, Suriye, Kıbrıs

Detaylı

METEOROLOJİ. VI. Hafta: Nem

METEOROLOJİ. VI. Hafta: Nem METEOROLOJİ VI. Hafta: Nem NEM Havada bulunan su buharı nem olarak tanımlanır. Yeryüzündeki okyanuslardan, denizlerden, göllerden, akarsulardan, buz ve toprak yüzeylerinden buharlaşma ve bitkilerden terleme

Detaylı

AKÇADAĞ KEPEZ LİSESİ-HACI OSMAN DERELİ-COĞRAFYA ÖĞRETMENİ İKLİM TİPLERİ

AKÇADAĞ KEPEZ LİSESİ-HACI OSMAN DERELİ-COĞRAFYA ÖĞRETMENİ İKLİM TİPLERİ AKÇADAĞ KEPEZ LİSESİ-HACI OSMAN DERELİ-COĞRAFYA ÖĞRETMENİ İKLİM TİPLERİ İklim Tipleri Dünya da İklim ve Doğal Bitki Örtüsü Dünya da Görülen İklim Tipleri Bir yerde benzer sıcaklık, basınç, rüzgar, nemlilik

Detaylı

JAA ATPL Eğitimi (METEOROLOJİ)

JAA ATPL Eğitimi (METEOROLOJİ) JAA ATPL Eğitimi (METEOROLOJİ) Hazırlayan: Ibrahim CAMALAN Meteoroloji Mühendisi 2012 YEREL RÜZGARLAR MELTEMLER Bu rüzgarlar güneşli bir günde veya açık bir gecede, Isınma farklılıklarından kaynaklanan

Detaylı

İKLİM TİPLERİ. Yıllık ortalama sıcaklık 25 C dolayındadır. Yıllık ve günlük sıcaklık farkı 2-3 C yi geçmez. Yıllık yağış miktarı 2000 mm den

İKLİM TİPLERİ. Yıllık ortalama sıcaklık 25 C dolayındadır. Yıllık ve günlük sıcaklık farkı 2-3 C yi geçmez. Yıllık yağış miktarı 2000 mm den İKLİM TİPLERİ Dünya'nın hemen her bölgesinin kendine özgü bir iklimi bulunmaktadır. Ancak, benzer iklim kuşaklarına sahip alanlar büyük iklim kuşakları oluştururlar. Yüzlerce km 2 lik sahaları etkileyen

Detaylı

Dünya'da Görülen Đklim Tipleri

Dünya'da Görülen Đklim Tipleri Dünya'da Görülen Đklim Tipleri Bir yerde benzer sıcaklık, basınç, rüzgar, nemlilik ve yağış özelliklerinin uzun süre etkili olmasıyla iklim tipleri belirmektedir. Đklimi oluşturan bu öğelerden birinin

Detaylı

COĞRAFYANIN PUSULASI HARİTALARLA COĞRAFYA 2018 KPSS BAYRAM MERAL

COĞRAFYANIN PUSULASI HARİTALARLA COĞRAFYA 2018 KPSS BAYRAM MERAL COĞRAFYANIN PUSULASI HARİTALARLA COĞRAFYA 2018 BAYRAM MERAL 1 Genel Yetenek - Cihan URAL Yazar Bayram MERAL ISBN 978-605-9459-31-0 Yayın ve Dağıtım Dizgi Tasarım Kapak Tasarımı Yayın Sertifika No. Baskı

Detaylı

HİDROLOJİ. Buharlaşma. Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan. İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

HİDROLOJİ. Buharlaşma. Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan. İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü HİDROLOJİ Buharlaşma Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü BUHARLAŞMA Suyun sıvı halden gaz haline (su buharı) geçmesine buharlaşma (evaporasyon) denilmektedir. Atmosferden

Detaylı

Yavuz KAYMAKÇIOĞLU- Keşan İlhami Ertem Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi.

Yavuz KAYMAKÇIOĞLU- Keşan İlhami Ertem Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi. Yavuz KAYMAKÇIOĞLU- Keşan İlhami Ertem Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi yvzkymkc@gmail.com 2 Atmosferi hangi coğrafya dalı inceler? Klimatoloji 4 Asal Gazlar 0,96% Oksijen 20,95% Azot 78,07% ASAL GAZLAR

Detaylı

TÜRKĠYE NĠN ĠKLĠMĠ BĠTKĠ ÖRTÜSÜ VE TOPRAK TĠPLERĠ

TÜRKĠYE NĠN ĠKLĠMĠ BĠTKĠ ÖRTÜSÜ VE TOPRAK TĠPLERĠ COĞRAFYA TÜRKĠYE NĠN ĠKLĠMĠ BĠTKĠ ÖRTÜSÜ VE TOPRAK TĠPLERĠ Türkiye nin Matematik Konumunun İklim Üzerindeki Etkileri Dört mevsim belirgin olarak yaşanır Akdeniz iklim kuşağında bulunur Batı rüzgarlarının

Detaylı

Büyük İklim Tipleri. Ata Yavuzer 9- A Coğrafya Performans Ödevi. Bu çalışma Bilgi ve İletişim Teknolojileri dersinde hazırlanmıştır.

Büyük İklim Tipleri. Ata Yavuzer 9- A Coğrafya Performans Ödevi. Bu çalışma Bilgi ve İletişim Teknolojileri dersinde hazırlanmıştır. Büyük İklim Tipleri Ata Yavuzer 9- A Coğrafya Performans Ödevi Hisar Okulları İçindekiler Büyük İklim Tipleri... 3 Ekvatoral İklim... 3 Görüldüğü Bölgeler... 3 Endonezya:... 4 Kongo:... 4 Tropikal İklim:...

Detaylı

1- Çevresine göre alçakta kalmış ve vadilerle derin yarılmamış düzlüklere ne denir?

1- Çevresine göre alçakta kalmış ve vadilerle derin yarılmamış düzlüklere ne denir? 1- Çevresine göre alçakta kalmış ve vadilerle derin yarılmamış düzlüklere ne denir? a. Ova b. Vadi c. Plato d. Delta 2- Coğrafi bölgelerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? a. Coğrafi özellikleri

Detaylı

JAA ATPL Eğitimi (METEOROLOGY)

JAA ATPL Eğitimi (METEOROLOGY) JAA ATPL Eğitimi (METEOROLOGY) Hazırlayan: Ibrahim CAMALAN Meteoroloji Mühendisi 2012 TROPİKAL OLAYLAR Ekvatoral Trof (ITCZ) Her iki yarım kürede subtropikal yüksek basınçtan nispeten alçak basınca doğru

Detaylı

NEMLİLİK VE YAĞIŞ Su Döngüsü: döngüsü NEMLİLİK nem

NEMLİLİK VE YAĞIŞ Su Döngüsü: döngüsü NEMLİLİK nem NEMLİLİK VE YAĞIŞ Yeryüzünde yaşamın en önemli öğelerinden biri olan su, atmosferde katı, sıvı ve gaz halinde bulunur. Su, her derecede gaz haline geçebilir. Sıcaklık 0 C nin altına düşünce donarak, katı

Detaylı

(Change of Water Masses-Dust Storms Interaction in Syria and Iraq) Suriye ve Irak taki Su Kütlelerindeki Değişimin Toz Fırtınaları ile İlişkisi

(Change of Water Masses-Dust Storms Interaction in Syria and Iraq) Suriye ve Irak taki Su Kütlelerindeki Değişimin Toz Fırtınaları ile İlişkisi V. ULUSLARARASI KUM VE TOZ FIRTINASI ÇALIŞTAYI ORTA DOĞU TOZ KAYNAKLARI VE ETKİLERİ 23-25 EKİM 2017, İSTANBUL (Change of Water Masses-Dust Storms Interaction in Syria and Iraq) Suriye ve Irak taki Su Kütlelerindeki

Detaylı

Herhangi bir noktanın dünya üzerinde bulunduğu yere COĞRAFİ KONUM denir. Coğrafi konum ikiye ayrılır. 1. Matematik Konum 2.

Herhangi bir noktanın dünya üzerinde bulunduğu yere COĞRAFİ KONUM denir. Coğrafi konum ikiye ayrılır. 1. Matematik Konum 2. Herhangi bir noktanın dünya üzerinde bulunduğu yere COĞRAFİ KONUM denir. Coğrafi konum ikiye ayrılır. 1. Matematik Konum 2. Özel Konum 1. Türkiye nin Matematik (Mutlak) Konumu Türkiye nin Ekvatora ve başlangıç

Detaylı

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ARAŞTIRMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ARAŞTIRMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI METEOROLOJI METEOROLOJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ARAŞTIRMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI Sayı : 133 Mart 2017 Aylık Bülten www.mgm.gov.tr METEOROLOJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ARAŞTIRMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI Sayı : 133 Mart 2017 YAĞIŞ

Detaylı

T.C. TRAKYA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

T.C. TRAKYA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ T.C. TRAKYA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ EDİRNE İLİNDEKİ HUZUREVİNİN FARKLI BÖLÜMLERİNDEKİ İÇ ORTAM HAVASI FUNGAL FLORA VE BAKTERİ KONSANTRASYONUNUN BELİRLENMESİ Öznur YILMAZ YÜKSEK LİSANS TEZİ

Detaylı

İKLİM BİLGİSİ - 5 BASINÇ VE RÜZGARLAR - 1. cografya cepte 14 TON. Basınç Dağılışını Etkileyen Faktörler BASINÇ. cografya CEPTE

İKLİM BİLGİSİ - 5 BASINÇ VE RÜZGARLAR - 1. cografya cepte 14 TON. Basınç Dağılışını Etkileyen Faktörler BASINÇ. cografya CEPTE cografya cepte BASINÇ İKLİM BİLGİSİ 5 BASINÇ VE RÜZGARLAR 1 Basınç Dağılışını Etkileyen Faktörler 14 TON Atmosfer basıncıyla, ortalama fiziğe sahip bir insanın üstüne 14 ton ağırlık yüklenmiş gibidir.

Detaylı

Yeryüzünde Sıcaklığın Dağılışını Etkileyen Etmenler

Yeryüzünde Sıcaklığın Dağılışını Etkileyen Etmenler İklimin Temel Elemanı: Sıcaklık İklim elemanları içinde en önemlisi sıcaklıktır. Çünkü diğer iklim elemanları sıcaklığın kontrolündedir. Sıcaklık; cisimlerin kütlesi içinde bulunan potansiyel enerjinin

Detaylı

ve 20 Tekne Kapasiteli Yüzer İskele

ve 20 Tekne Kapasiteli Yüzer İskele MUĞLA İLİ, FETHİYE İLÇESİ, GÖCEK MAHALLESİ, 265 ADA 1 PARSEL, 266 ADA 1 PARSEL 433 ADA 1 PARSEL ve 20 Tekne Kapasiteli Yüzer İskele 1 İÇİNDEKiLER BÖLUM -1: TAŞINMAZLARA YÖNELiK MEVCUT DURUM ANALiZi...

Detaylı

Kıyı turizmi. Kıyı turizminin gelişiminde etkili olan etmenler; İklim Kıyı jeomorfolojisi Bitki örtüsü Beşeri etmenler

Kıyı turizmi. Kıyı turizminin gelişiminde etkili olan etmenler; İklim Kıyı jeomorfolojisi Bitki örtüsü Beşeri etmenler Kıyı turizmi Kıyı turizmi denizden çok çeşitli rekreasyonel faaliyetlerle büyük ölçüde yararlanan ve konaklama, ağırlama gibi hizmetleri kıyıya bağlı bir turizm çeşididir. Kıyı turizminin gelişiminde etkili

Detaylı

ARAŞTIRMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI Atmosfer Modelleri Şube Müdürlüğü. 31 Ocak 1 Şubat 2015 tarihlerinde yaşanan TOZ TAŞINIMI. olayının değerlendirmesi

ARAŞTIRMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI Atmosfer Modelleri Şube Müdürlüğü. 31 Ocak 1 Şubat 2015 tarihlerinde yaşanan TOZ TAŞINIMI. olayının değerlendirmesi 31 Ocak 1 Şubat 2015 tarihlerinde yaşanan TOZ TAŞINIMI olayının değerlendirmesi Kahraman OĞUZ, Meteoroloji Mühendisi Cihan DÜNDAR, Çevre Yük. Mühendisi Şubat 2015, Ankara 31 Ocak 1 Şubat 2015 tarihlerinde

Detaylı

VAN OVASININ İKLİM ÖZELLİKLERİ. Doç. Dr. Ejder KALELİOĞLU GİRİŞ

VAN OVASININ İKLİM ÖZELLİKLERİ. Doç. Dr. Ejder KALELİOĞLU GİRİŞ VAN OVAININ İKLİM ÖZELLİKLERİ Doç. Dr. Ejder KALELİOĞLU GİRİŞ Doğu Anadolu, denizlerden uzak ve yüksek bir bölgedir. Bölgenin ortalama yüksekliği 2000 m.'yi bulur. Bunun için bölgede şiddetli karasal bir

Detaylı

İKLİM TİPLERİ VE BİTKİ ÖRTÜSÜ ÇALIŞMA TESTİ

İKLİM TİPLERİ VE BİTKİ ÖRTÜSÜ ÇALIŞMA TESTİ İKLİM TİPLERİ VE BİTKİ ÖRTÜSÜ ÇALIŞMA TESTİ A. Aşağıdaki soruları yandaki şekle bakarak cevaplayınız. 1. Yağış rejimi. 2. Burası. Kuşakta bulunur. 3. Yarımküresi 4. Bitki örtüsü. 5. Yaz kuraklığı isteyen

Detaylı

Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Antropoloji Bölümü. Öğr. Gör. Kayhan ALADOĞAN

Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Antropoloji Bölümü. Öğr. Gör. Kayhan ALADOĞAN Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Antropoloji Bölümü Öğr. Gör. Kayhan ALADOĞAN ÇORUM 2017 Alp - Himalaya kıvrım kuşağı üzerinde yer alan ülkemizde tüm jeolojik zaman ve devirlere ait araziler görülebilmektedir.

Detaylı

İklim ve İklim değişikliğinin belirtileri, IPCC Senaryoları ve değerlendirmeler. Bölgesel İklim Modeli ve Projeksiyonlar

İklim ve İklim değişikliğinin belirtileri, IPCC Senaryoları ve değerlendirmeler. Bölgesel İklim Modeli ve Projeksiyonlar 1/36 İklim ve İklim değişikliğinin belirtileri, Dünya da ve Türkiye de gözlemler IPCC Senaryoları ve değerlendirmeler Bölgesel İklim Modeli ve Projeksiyonlar Uluslararası Kuruluşlar, Aktiviteler için Sektörler

Detaylı

KONYA İLİ HAVA KALİTESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

KONYA İLİ HAVA KALİTESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ KONYA İLİ HAVA KALİTESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Bu çalışma da 2000-2010 yıllarındaki yıllık, aylık, saatlik veriler kullanılarak kirleticilerin mevsimsel değişimi incelenmiş, sıcaklık, rüzgar hızı, nisbi

Detaylı

Muson Yağmurlarını Atlatmak Kelsey, Dylan, and Trevor Bölüm 1 Fen Bilimleri

Muson Yağmurlarını Atlatmak Kelsey, Dylan, and Trevor Bölüm 1 Fen Bilimleri Muson Yağmurlarını Atlatmak Kelsey, Dylan, and Trevor Bölüm 1 Fen Bilimleri Hedefimiz Arizona, Phoenix te yaşayan sizleri büyük Phoneix bölgesindeki musonların olası riskleri hakkında bilgilendirmek. Bir

Detaylı

Test. Coğrafi Konum BÖLÜM 3

Test. Coğrafi Konum BÖLÜM 3 BÖLÜM 3 Coğrafi Konum 1. Coğrafi konum aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak tanımlanmıştır? A) Bir ülkenin askeri açıdan ve savunma amaçlı konumu demektir. B) Yeryüzünde herhangi bir noktanın coğrafi

Detaylı

TRAKYA DA VEJETASYON DEVRESİ VE BU DEVREDEKİ YAĞIŞLAR. Vegetation period and rainfalls during in this time in Trakya (Thrace)

TRAKYA DA VEJETASYON DEVRESİ VE BU DEVREDEKİ YAĞIŞLAR. Vegetation period and rainfalls during in this time in Trakya (Thrace) Ocak 2010 Cilt:18 No:1 Kastamonu Eğitim Dergisi 227-232 TRAKYA DA VEJETASYON DEVRESİ VE BU DEVREDEKİ YAĞIŞLAR Özet Duran AYDINÖZÜ Kastamonu Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, Kastamonu

Detaylı

ÖSYM YGS / SOS M Diğer sayfaya geçiniz.

ÖSYM YGS / SOS M Diğer sayfaya geçiniz. 17. 18. Atatürk, Türkiye Cumhuriyeti sadece iki şeye güvenir. Biri millet kararı, diğeri en elim ve güç şartlar içinde dünyanın takdirlerine hakkıyla layık olan ordumuzun kahramanlığı; bu iki şeye güvenir.

Detaylı

Hidroloji Disiplinlerarası Bir Bilimdir

Hidroloji Disiplinlerarası Bir Bilimdir HİDROLOJİ KAPSAM Hidrolojik Çevrim ve Elemanları Hidrolojik Değişkenlerin Ölçülmesi ve Analizi Yağış Buharlaşma Terleme Sızma Analizleri Akım Ölçümleri ve Verilerin Analizi Yüzeysel Akış Yağış-Akış İlişkisi

Detaylı

BÖLGE KAVRAMI VE TÜRLERİ

BÖLGE KAVRAMI VE TÜRLERİ BÖLGE KAVRAMI VE TÜRLERİ Doğal, beşerî ve ekonomik özellikler bakımından çevresinden farklı; kendi içinde benzerlik gösteren alanlara bölge denir. Bölgeler, kullanım amaçlarına göre birbirine benzeyen

Detaylı

BİYOMLAR KARASAL BİYOMLAR SELİN HOCA

BİYOMLAR KARASAL BİYOMLAR SELİN HOCA BİYOMLAR KARASAL BİYOMLAR SELİN HOCA EKOSİSTEM İLE BİYOM ARASINDA İLİŞKİ Canlıların yeryüzünde dağılışını etkileyen abiyotik ve biyotik faktörlere bağlı olarak bitki ve hayvan topluluklarını barındıran

Detaylı

Dünya üzerindeki herhangi bir yerde Güneş in tam tepe noktasında olduğu an saat 12.00 kabul edilir. Buna göre ayarlanan saate yerel saat denir.

Dünya üzerindeki herhangi bir yerde Güneş in tam tepe noktasında olduğu an saat 12.00 kabul edilir. Buna göre ayarlanan saate yerel saat denir. Mart 30, 2013 Yerel Saat Dünya üzerindeki herhangi bir yerde Güneş in tam tepe noktasında olduğu an saat 12.00 kabul edilir. Buna göre ayarlanan saate yerel saat denir. Yerel saat doğuda ileri, badda geridir.

Detaylı

Taşların fiziksel etkiler sonucunda küçük parçalara ayrılmasına denir. Fiziksel çözülme, taşları oluşturan minerallerin kimyasal yapısında herhangi

Taşların fiziksel etkiler sonucunda küçük parçalara ayrılmasına denir. Fiziksel çözülme, taşları oluşturan minerallerin kimyasal yapısında herhangi TOPRAK Yer kabuğunu oluşturan çeşitli kaya ve minerallerin fiziksel ve kimyasal yoldan ayrışmasıyla meydana gelen, içinde son derece zengin flora, hayvan varlığı barındıran ve inorganik maddeler ile hava,

Detaylı

Diğer sayfaya geçiniz YGS / SOS

Diğer sayfaya geçiniz YGS / SOS 18. Doğal ve beşerî unsurlar birbirleriyle karşılıklı etkileşim içindedir. 19. Arazide yön ve hedef bulma sporlarında pusula ve büyük ölçekli haritalar sporcuların en önemli yardımcılarıdır. Sporcular

Detaylı

EK-3 NEWMONT-OVACIK ALTIN MADENİ PROJESİ KEMİCE (DÖNEK) DERESİ ÇEVİRME KANALI İÇİN TAŞKIN PİKİ HESAPLAMALARI

EK-3 NEWMONT-OVACIK ALTIN MADENİ PROJESİ KEMİCE (DÖNEK) DERESİ ÇEVİRME KANALI İÇİN TAŞKIN PİKİ HESAPLAMALARI EK-3 NEWMONT-OVACIK ALTIN MADENİ PROJESİ KEMİCE (DÖNEK) DERESİ ÇEVİRME KANALI İÇİN TAŞKIN PİKİ HESAPLAMALARI Hydrau-Tech Inc. 33 W. Drake Road, Suite 40 Fort Collins, CO, 80526 tarafından hazırlanmıştır

Detaylı

COĞRAFYA-2 TESTİ. eşittir. B) Gölün alanının ölçek yardımıyla hesaplanabileceğine B) Yerel saati en ileri olan merkez L dir.

COĞRAFYA-2 TESTİ. eşittir. B) Gölün alanının ölçek yardımıyla hesaplanabileceğine B) Yerel saati en ileri olan merkez L dir. 2012 LYS4 / COĞ-2 COĞRAFYA-2 TESTİ 2. M 1. Yukarıdaki Dünya haritasında K, L, M ve N merkezleriyle bu merkezlerden geçen meridyen değerleri verilmiştir. Yukarıda volkanik bir alana ait topoğrafya haritası

Detaylı

5.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ KİMYA KONULARI MADDENİN DEĞİŞMESİ VE TANINMASI

5.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ KİMYA KONULARI MADDENİN DEĞİŞMESİ VE TANINMASI 5.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ KİMYA KONULARI MADDENİN DEĞİŞMESİ VE TANINMASI Yeryüzündeki sular küçük damlacıklar halinde havaya karışır. Bu damlacıklara su buharı diyoruz. Suyun küçük damlacıklar halinde havaya

Detaylı

METEOROLOJİ. IV. HAFTA: Hava basıncı

METEOROLOJİ. IV. HAFTA: Hava basıncı METEOROLOJİ IV. HAFTA: Hava basıncı HAVA BASINCI Tüm cisimlerin olduğu gibi havanın da bir ağırlığı vardır. Bunu ilk ortaya atan Aristo, deneyleriyle ilk ispatlayan Galileo olmuştur. Havanın sahip olduğu

Detaylı

Meteoroloji ve Klimatoloji 2009 Final Soruları

Meteoroloji ve Klimatoloji 2009 Final Soruları Meteoroloji ve Klimatoloji 2009 Final Soruları 1) Basınç merkezleri arasındaki farka ne denir? a) Sıcaklık gradyanı b) Basınç gradyanı c) Basınç eğimi d) Baro metrik eğim e) B ve D 2) Kara meşeli tropikal

Detaylı

Dünya kendi içinde benzerlik gösteren 6 büyük flora alemine ayrılır: 1.Holarktikflora alemi 2.Paleotropis, 3.Neotropis, 4.Australis 5.

Dünya kendi içinde benzerlik gösteren 6 büyük flora alemine ayrılır: 1.Holarktikflora alemi 2.Paleotropis, 3.Neotropis, 4.Australis 5. Dünya kendi içinde benzerlik gösteren 6 büyük flora alemine ayrılır: 1.Holarktikflora alemi 2.Paleotropis, 3.Neotropis, 4.Australis 5.Arkensis, 6.Kapensis Flora alemleri flora bölgelerine (region), flora

Detaylı

İSTANBUL ANADOLU YAKASI HAVA KİRLİLİĞİNİN PM10 ve PM2.5 AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ. Ufuk MALAK Prof.Dr. Kadir ALP

İSTANBUL ANADOLU YAKASI HAVA KİRLİLİĞİNİN PM10 ve PM2.5 AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ. Ufuk MALAK Prof.Dr. Kadir ALP İSTANBUL ANADOLU YAKASI HAVA KİRLİLİĞİNİN PM10 ve PM2.5 AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ Ufuk MALAK Prof.Dr. Kadir ALP Hava Kirliliği Hava kirliliğinin, özellikle Partiküler madde PM10 ve PM2.5 in sağlık üzerine

Detaylı

10. SINIF KONU ANLATIMI. 46 EKOLOJİ 8 BİYOMLAR Karasal Biyomlar

10. SINIF KONU ANLATIMI. 46 EKOLOJİ 8 BİYOMLAR Karasal Biyomlar 10. SINIF KONU ANLATIMI 46 EKOLOJİ 8 BİYOMLAR Karasal Biyomlar EKOSİSTEM İLE BİYOM ARASINDAKİ İLİŞKİ Canlıların yeryüzünde dağılışını etkileyen abiyotik ve biyotik faktörlere olarak bitki ve hayvan topluluklarını

Detaylı

DENİZLERDE BÖLGESEL SU ÇEKİLMESİNİN METEOROLOJİK ANALİZİ

DENİZLERDE BÖLGESEL SU ÇEKİLMESİNİN METEOROLOJİK ANALİZİ Mahmut KAYHAN Meteoroloji Mühendisi mkayhan@meteoroloji.gov.tr DENİZLERDE BÖLGESEL SU ÇEKİLMESİNİN METEOROLOJİK ANALİZİ Türkiye'de özellikle ilkbahar ve sonbaharda Marmara bölgesinde deniz sularının çekilmesi

Detaylı

HİDROJEOLOJİ. Hidrolojik Çevrim Bileşenleri Buharlaşma-Yağış. 2.Hafta. Prof.Dr.N.Nur ÖZYURT

HİDROJEOLOJİ. Hidrolojik Çevrim Bileşenleri Buharlaşma-Yağış. 2.Hafta. Prof.Dr.N.Nur ÖZYURT HİDROJEOLOJİ 2.Hafta Hidrolojik Çevrim Bileşenleri Buharlaşma-Yağış Prof.Dr.N.Nur ÖZYURT nozyurt@hacettepe.edu.tr Hidrolojik Çevrim Bileşenleri Buharlaşma-terleme Yağış Yüzeysel akış Yeraltına süzülme

Detaylı

Suyun yeryüzünde, buharlaşma, yağış, yeraltına süzülme, kaynak ve akarsu olarak tekrar çıkma, bir göl veya denize akma vs gibi hareketlerine su

Suyun yeryüzünde, buharlaşma, yağış, yeraltına süzülme, kaynak ve akarsu olarak tekrar çıkma, bir göl veya denize akma vs gibi hareketlerine su Suyun yeryüzünde, buharlaşma, yağış, yeraltına süzülme, kaynak ve akarsu olarak tekrar çıkma, bir göl veya denize akma vs gibi hareketlerine su döngüsü denir. Su döngüsünü harekete geçiren güneş, okyanuslardaki

Detaylı

TOZ TAŞINIMI MEKANİZMASINDAKİ FARKLILIKLAR: İKİ FARKLI TOZ TAŞINIMI OLAYI

TOZ TAŞINIMI MEKANİZMASINDAKİ FARKLILIKLAR: İKİ FARKLI TOZ TAŞINIMI OLAYI 6. ULUSAL HAVA KİRLİLİĞİ VE KONTROLÜ SEMPOZYUMU TOZ TAŞINIMI MEKANİZMASINDAKİ FARKLILIKLAR: İKİ FARKLI TOZ TAŞINIMI OLAYI Cihan DÜNDAR Kahraman OĞUZ Gülen GÜLLÜ cdundar@mgm.gov.tr koguz@mgm.gov.tr ggullu@hacettepe.edu.tr

Detaylı

Türkiye'de Toprakların Kullanımı

Türkiye'de Toprakların Kullanımı On5yirmi5.com Türkiye'de Toprakların Kullanımı Türkiye de arazi kullanımı dağılışı nasıldır? Yayın Tarihi : 14 Kasım 2012 Çarşamba (oluşturma : 12/13/2018) Ülkemiz topraklarının kullanım amacına göre dağılımı

Detaylı

2015 Yılı İklim Değerlendirmesi

2015 Yılı İklim Değerlendirmesi 2015 Yılı İklim Değerlendirmesi Araştırma Dairesi Başkanlığı Şubat 2016 Ankara T.C. ORMAN ve SU İŞLERİ BAKANLIĞI METEOROLOJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 2015 Yılı İklim Değerlendirmesi Araştırma Dairesi Başkanlığı

Detaylı

Klimatoloji Ve Meteoroloji. Prof.Dr. Hasan TATLI

Klimatoloji Ve Meteoroloji. Prof.Dr. Hasan TATLI Klimatoloji Ve Meteoroloji Prof.Dr. Hasan TATLI Klimatoloji ve Meteoroloji Prof. Dr. Hasan TATLI Coğrafya Bölümü Fen Edebiyat Fakültesi Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi 2 Ünite 11 Bölgesel İklimler

Detaylı

YAĞIŞ DEĞERLENDİRMESİ

YAĞIŞ DEĞERLENDİRMESİ METEOROLOJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ARAŞTIRMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI Sayı : 91 Eylül 2013 YAĞIŞ DEĞERLENDİRMESİ 2013 YILI AĞUSTOS AYI YAĞIŞ RAPORU GENEL DURUM : Yağışlar genel olarak normalinden ve geçen yıl Ağustos

Detaylı

SU HALDEN HALE G İ RER

SU HALDEN HALE G İ RER SU HALDEN HALE GİRER Doğada Su Döngüsü Enerji Kaynağı Güneş Suyun yeryüzünde, buharlaşma, yağış, yeraltına süzülme, kaynak ve akarsu olarak tekrar çıkma, bir göl veya denize akma vs gibi hareketlerine

Detaylı

ÖSYM. Diğer sayfaya geçiniz KPSS / GYGK-CS

ÖSYM. Diğer sayfaya geçiniz KPSS / GYGK-CS 31. 32. Televizyonda hava durumunu aktaran sunucu, Türkiye kıyılarında rüzgârın karayel ve poyrazdan saatte 50-60 kilometre hızla estiğini söylemiştir. Buna göre, haritada numaralanmış rüzgârlardan hangisinin

Detaylı

BAŞLICA TOPRAK TİPLERİ

BAŞLICA TOPRAK TİPLERİ BAŞLICA TOPRAK TİPLERİ Topraklar zonal, intrazonal ve azonal topraklar olmak üzere üçe ayrılır. 1. Zonal (Yerli) Topraklar iklim ve bitki örtüsüne bağlı olarak oluşan ve bütün katmanların(horizonların)

Detaylı

NİSAN 2017 ÜLKESEL BUĞDAY GELİŞİM RAPORU

NİSAN 2017 ÜLKESEL BUĞDAY GELİŞİM RAPORU Türkiye Geneli Bitki Gelişimi Türkiye de 2016-2017 Ekim sezonunda buğday ekim alanlarının geçen yılki rakamı koruyacağı hatta çok azda olsa özellikle İç Anadolu Bölgesinde artış olacağı tahmin edilmektedir.

Detaylı

ZİRAİ MÜCADELE TEKNİK TALİMATLARI CİLT IV. BAĞ MİLDİYÖSÜ Plasmopara viticola (Berk. Et Curt) Berl et de Toni

ZİRAİ MÜCADELE TEKNİK TALİMATLARI CİLT IV. BAĞ MİLDİYÖSÜ Plasmopara viticola (Berk. Et Curt) Berl et de Toni ZİRAİ MÜCADELE TEKNİK TALİMATLARI CİLT IV BAĞ MİLDİYÖSÜ Plasmopara viticola (Berk. Et Curt) Berl et de Toni 1. TANIMI VE YAŞAYIŞI Hastalığa neden olan etmen obligat bir parazittir. Hücrelerarası gelişir,

Detaylı

SANİTER GIDA-ÇEVRE BİLİMİ LTD.ŞTİ.

SANİTER GIDA-ÇEVRE BİLİMİ LTD.ŞTİ. EK RAPOR IC-1001 İÇ CEPHE BİR KAPLAMADA MANTARLARA KARŞI FİLM KORUYUCULARIN ETKİNLİK TESTİ (TS EN 15457) MAYIS 2011 * BRT001-11 No lu raporun ekidir. Sayfa 1 / 6 İÇİNDEKİLER 01. GİRİŞ 02. NUMUNENİN TANITILMASI

Detaylı

T.C. TRAKYA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

T.C. TRAKYA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ T.C. TRAKYA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ EDİRNE İLİNDEKİ BAZI YÜZME HAVUZLARININ İÇ ORTAM HAVASI FUNGAL FLORASI VE HAVUZ SUYUNDAKİ TOPLAM BAKTERİ MİKTARININ BELİRLENMESİ Berşan ERTUĞRUL YÜKSEK

Detaylı

SERHAT SENSOY 1, Mesut DEMİRCAN 1, Yusuf ULUPINAR 1, İzzet BALTA 1 1. Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, P.O.Box: 401, Ankara, Türkiye

SERHAT SENSOY 1, Mesut DEMİRCAN 1, Yusuf ULUPINAR 1, İzzet BALTA 1 1. Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, P.O.Box: 401, Ankara, Türkiye Türkiye İklimi SERHAT SENSOY 1, Mesut DEMİRCAN 1, Yusuf ULUPINAR 1, İzzet BALTA 1 1. Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, P.O.Box: 401, Ankara, Türkiye Özet Hava durumu belirli bir yerde ve kısa

Detaylı

Aksaray İklimi ve Küresel Isınma (*)

Aksaray İklimi ve Küresel Isınma (*) Aksaray İklimi ve Küresel Isınma (*) Mehmet YAYVAN 1, Seyfullah ÇELİK 2, Salim ERSOY 3 Anahtar kelimeler: İklim, Yağış, Küresel ısınma. Özet: Günlük hava olayları saat ise iklim takvimdir. Saatlerin günleri,

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Tuba ŞANLI

Yrd. Doç. Dr. Tuba ŞANLI Yrd. Doç. Dr. Tuba ŞANLI Genel olarak gözle net olarak görülemeyecek kadar küçük canlıları inceleyen ve onları konu olarak ele alan bilim dalıdır. Gözle ayırt edilemeyen canlılar; Virüsler, bakteriler,

Detaylı

III.BÖLÜM A - KARADENİZ BÖLGESİ HAKKINDA

III.BÖLÜM A - KARADENİZ BÖLGESİ HAKKINDA III.BÖLÜM Bu bölümde ağırlıklı olarak Kızılırmak deltasının batı kenarından başlayıp Adapazarı ve Bilecik'in doğusuna kadar uzanan ve Kastamonu yu içine alan Batı Karadeniz Bölümü, Kastamonu ili, Araç

Detaylı

Doðal Unsurlar I - Ýklimin Etkisi Doðal Unsurlar II - Yerþekillerinin Etkisi Dünya'nýn Þekli ve Sonuçlarý

Doðal Unsurlar I - Ýklimin Etkisi Doðal Unsurlar II - Yerþekillerinin Etkisi Dünya'nýn Þekli ve Sonuçlarý Ödev Tarihi :... Ödev Kontrol Tarihi :... Kontrol Eden :... LYS COĞRAFYA Ödev Kitapçığı 1 (TM-TS) Doðal Unsurlar - Ýklimin Etkisi Doðal Unsurlar - Yerþekillerinin Etkisi Dünya'nýn Þekli ve Sonuçlarý Adý

Detaylı

TÜRKİYE NİN DÜNYA ÜZERİNDEKİ YERİ

TÜRKİYE NİN DÜNYA ÜZERİNDEKİ YERİ İ İ İ İ Ğ TÜRKİYE NİN DÜNYA ÜZERİNDEKİ YERİ TÜRKİYE VE YAKIN ÇEVRESİ NEOTEKTONİK HARİTASI TÜRKİYE VE ÇEVRESİ LEVHA HARİTASI TÜRKİYE VE ÇEVRESİ LEVHA HARİTASI-2 TÜRKİYE PALEOZOİK ARAZİLER HARİTASI TÜRKİYE

Detaylı

Nüfus Dağılışını Etkileyen Faktörler İkiye Ayrılır: 1-Doğal Faktörler 2-Beşeri Faktörler

Nüfus Dağılışını Etkileyen Faktörler İkiye Ayrılır: 1-Doğal Faktörler 2-Beşeri Faktörler Nüfusun Dağılışında Etkili Faktörler Nüfus Dağılışını Etkileyen Faktörler İkiye Ayrılır: 1-Doğal Faktörler 2-Beşeri Faktörler 1-Doğal Faktörler: 1.İklim : Çok sıcak ve çok soğuk iklimler seyrek nüfusludur.

Detaylı

ULUSAL HUBUBAT KONSEYİ HAZİRAN ÜLKESEL BUĞDAY GELİŞİM RAPORU

ULUSAL HUBUBAT KONSEYİ HAZİRAN ÜLKESEL BUĞDAY GELİŞİM RAPORU ULUSAL HUBUBAT KONSEYİ HAZİRAN- 2017 ÜLKESEL BUĞDAY GELİŞİM RAPORU (12.06.2017) Türkiye Geneli Bitki Gelişimi Türkiye de 2016-2017 Ekim sezonunda buğday ekim alanlarının geçen yılki rakamı koruyacağı hatta

Detaylı