YAPAY ARI KOLONİSİ ALGORİTMASI TABANLI KARARLI GÜÇ SİSTEMİ DENGELEYİCİSİ TASARIMI

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "YAPAY ARI KOLONİSİ ALGORİTMASI TABANLI KARARLI GÜÇ SİSTEMİ DENGELEYİCİSİ TASARIMI"

Transkript

1 Gaz Ünv. Müh. Mm. Fak. Der. J. Fac. Eng. Arch. Gaz Unv. Clt 26, No 3, , 211 Vol 26, No 3, , 211 YAPAY ARI KOLONİSİ ALGORİTMASI TABANLI KARARLI GÜÇ SİSTEMİ DENGELEYİCİSİ TASARIMI İbrahm EKE, M. Cengz TAPLAMACIOĞLU ve İlhan KOCAARSLAN * Elektrk-Elektronk Mühendslğ Bölümü, Mühendslk Fakültes, Gaz Ünverstes,Maltepe 675, Ankara * Elektrk-Elektronk Mühendslğ Bölümü, Mühendslk Fakültes, İstanbul Ünverstes, Avcılar 3432, İstanbul brahmeke@gaz.edu.tr, taplam@gaz.edu.tr, lhankocaarslan@gmal.com (Gelş/Receved: ; Kabul/Accepted: ) ÖZET Bu çalışma, klask güç sstem dengeleycs (PSS) le parçacık sürüsü optmzasyon tabanlı PSS yerne yapay arı kolons (ABC) tabanlı PSS kullanarak genş alan çalışma bölgesnde güç sstem kararlılığını artırmak çn güç sstem sönümleme performansını yleştren optmal PSS parametrelernn elde edlmesn açıklamaktadır. Optmze edlen PSS n parametreler, güç sstem kalıcı durum kararlılığını gösteren hatanın mutlak değernn toplamı olan performans ndeks le elde edlmştr. Bu çalışmada tek makne (jeneratör) sonsuz güçlü bara (TMSGB) sstem le k farklı uyarma sstem kullanılmıştır. Smülasyon sonuçları tasarlanan ABC tabanlı PSS n klask ve parçacık sürüsü optmzasyon algortması tabanlı PSS lere göre daha hızlı cevap ve daha y sönümleme verdğn göstermştr. Anahtar Kelmeler: Güç sstem dengeleycs, yapay arı kolons algortması, tek makne sonsuz güçlü bara sstem, uyarma sstem, parçacık sürüsü optmzasyonu. DESIGN OF ROBUST POWER SYSTEM STABILIZER BASED ON ARTIFICIAL BEE COLONY ALGORITHM ABSTRACT Ths paper descrbes the optmal tunng for the parameters of the power system stablzer (PSS), whch can mprove the system dampng performance wthn a wde regon of operaton condtons to enhance power system stablty usng artfcal bee colony algorthm (ABC) based PSS nstead of a conventonal PSS and partcle swarm optmzaton (PSO) based PSS. The parameters of the optmzed PSS are obtaned by mnmzng a performance ndex based on ntegral of the absolute error (IAE) that shows steady state stablty of power system. Sngle machne nfnte bus (SMIB) system and two types of exctaton system were used for the present work. The smulaton results demonstrate that the proposed ABC based PSS performs well n dampng and qucker response when compared wth the other two PSSs. Keywords: Power system stablzer, artfcal bee colony algorthm, sngle machne nfnte bus system, exctaton system, partcle swarm optmzaton. 1.GİRİŞ (INTRODUCTION) Yen teknolojlern kullanımı, güç talebnn kesntsz ve stenen lmtlerde gerlm ve frekans htyacı, güç sstemlernn kontrolünün karmaşıklığını artırmaktadır. Güç sstemler elektrk enerjs üretm çn ağırlıklı olarak senkron jeneratörlere bağımlıdır. Sstemdek jeneratörlern senkronzasyonda kalması ve kararlı çalışmaya devam etmes sstemn düzgün çalışması çn gerekl koşullardan brdr. Farklı arıza durumlarında (kısa devreler, üretm brmlernn veya büyük güçlü tüketclern devre dışı kalması vb.) senkron jeneratörlern senkronzasyondan çıkmalarına ve kararlılık sorunlarına neden olmaktadır [1].

2 İ. Eke ve Ark. Yapay Arı Kolons Algortması Tabanlı Kararlı Güç Sstem Güç sstemnde meydana gelen, bozucu etkler sonrasında senkron jeneratörlern rotor açıları salınım yapar. Rotor açısı salınımının gderek azalarak belrl br değere oturması kararlı çalışmayı, artması da kararsızlığı fade eder [2]. Güç sstemlernde oluşablecek bozucu etkler sonucu, mekank ve elektrksel güç dengesnn bozulması durumunda; sstemn açısal kararlılığını koruyablmes çn öncelkle yeterl senkronzasyon momentnn üretlmes gerekldr. Bu sebepten senkron jeneratör uyarma kontrolü, güç sstem kararlılığı ve elektrk gücü kaltesnn sağlanmasında en öneml krterlerden brdr. Uyarma sstemler genellkle, yüksek kazançlı ve küçük zaman sabtne sahp sstemlerdr [3]. Bu sebeple sstem şletme koşullarında çabuk kompanzasyon yapablecek kapasteye sahptr. Yüksek kazançlı uyarma kontrolü genellkle geçc kararlılığı sağlar, ancak bu durumda kontrolörün an cevabında kalıcı düşük frekans salınımları oluşablr. Bu da sstemde bulunan dğer maknelerle (jeneratörler) arasında dnamk kararsızlık oluşmasına yol açablr [4]. Güç sstemlernde görülen salınımların sönümlenmes ve böylece güç sstemnn dnamk kararlılığının yleştrlmes çn, senkron jeneratör (SG) uyarma sstemne destekleyc br kontrol şaret üreten ve etkn kontrol mekanzmalarına sahp olan güç sstem dengeleycs (PSS) kullanımı özellkle modern sstemlerde hemen hemen zorunluluk halne gelmştr. Bu güç sstem dengeleycsnn en temel fonksyonu, jeneratörün rotor salınımlarını sönümlemektr. 196 lardan sonra kullanılmaya başlayan PSS ler, grş şaretlerne göre sınıflandırılablr. Bu sstemlerde güç sstem dengeleycsne grş şaret olarak rotor hız sapması, rotor açısal değşm, frekans, güç değşm ve vmelendrme gücü gb şaretler seçlmektedr [5]. PSS tasarımına yönelk yapılan ve lteratürde öneml bulunan çalışmalar; doğrusallaştırılmış modele dayalı, doğrusal olmayan modele dayalı ve sezgsel yöntemler olmak üzere 3 ana grupta nceleneblr. Doğrusallaştırılmış modele dayalı yöntemde, DeMello ve Concorda güç sstemlernde görülen düşük frekanslı ve küçük genlkl salınımların analznde tek makne sonsuz güçlü bara (TMSGB) sstemn kullanmışlardır [6]. Doğrusal olmayan modele dayalı yöntemde Rajkumar ve Mohler doğrusal olmayan ayrık zaman öngörülü kontrol ve ger beslemel doğrusallaştırmaya dayalı kontrol olmak üzere 2 farklı kontrol teknğn uygulamışlardır [7]. Sezgsel yöntemlerde se yapay snr ağları, bulanık mantık, genetk algortma, dferansyel gelşm algortması ve parçacık sürüsü optmzasyonu gb yöntemler le PSS parametrelernn ayarlanması üzerne çalışılmıştır [8]. Bu çalışmada, doğrusal modele dayalı yöntem olan TMSGB sstem kullanılarak sezgsel yöntemlerden br olan yapay arı kolons (ABC) Algortması kullanılarak PSS parametreler optmze edlmştr. Tasarlanan ABC tabanlı PSS le sezgsel yöntemlerden br olan parçacık sürüsü optmzasyon (PSO) algortması tabanlı PSS ve klask PSS çıktılarının karşılaştırılmaları yapılmıştır. İlave olarak doğrusal modele dayalı yöntemde kullanılan TMSGB sstem le PSS parametrelernn ayarlanması, farklı uyarma sstemler kullanılarak yapılmıştır. Sstemde k tp uyarıcı (Statk ve AC veya DC Tp Uyarıcı), tüm PSS parametre ayarları çn ncelenmş ve çıktılar brbrleryle kıyaslanmıştır. 2. GÜÇ SİSTEMİ MODELİ (POWER SYSTEM MODEL) Güç sstemlernde kararlılık analz yapılırken genelde senkron jeneratörün br letm hattı üzernden sonsuz güçlü br şebekeye bağlı olduğu sstem model terch edlr [9]. Tasarlanan ABC tabanlı PSS, kıyaslama yapablmek amacı le tasarlanacak olan klask PSS ve PSO tabanlı PSS yapılarının performansı, Şekl 1 de bastleştrlmş blok dyagramı le gösterlen TMSGB sstemnde ncelenmştr. Şekl 1. TMSGB (SMIB) 2.1 Uyarma Sstem (Exctaton System) Uyarma sstem, senkron jeneratörde (SG) üretlen çıkış gerlmn kontrol eder. Dolayısı le SG çıkış gerlmnn yanı sıra, güç faktörü, yük açısı ve hat akımı değerler de uyarma sstem le değştrleblr [1]. Tpk br uyarma sstemne at fonksyonel blok dyagramı Şekl 2 de görülmektedr. Şekl 2. Uyarma Sstem (Exctaton System) Uyarma sstem, uyarıcı ve otomatk gerlm regülatöründen (OGR) oluşmaktadır. Uyarıcı, senkron jeneratörün uyarma sargıları çn gerekl olan doğru akımı üreten, uyarma sstemnn güç devresn oluşturan kısımdır [11]. Otomatk gerlm regülatörü, uyarma akımını kontrol ederek jeneratör uç 684 Gaz Ünv. Müh. Mm. Fak. Der. Clt 26, No 3, 211

3 Yapay Arı Kolons Algortması Tabanlı Kararlı Güç Sstem İ. Eke ve Ark. gerlmnn ve reaktf gücün belrlenen değerlerde sabt kalmasını sağlayacaktır [12]. Yüksek kazanç ve küçük zaman sabtne sahp modern OGR sstemler, güç sstemnn kararlılığı üzernde brbrne zıt k etkye sahptr. Uyarma sstemlernde jeneratörü, uyarma sstemn ve sstemdek dğer chazları korumak amacı le uyarma akımı sınırlayıcısı, uç gerlm sınırlayıcısı vb. koruyucu elemanların bulunması gerekmektedr [13]. Uyarma sstemler yıllar boyu gelşme uğramış ve son sstemlerde uyarma devresnn brncl kaynağına göre üç grupta sınıflandırılmıştır. Bunlar DC, AC ve Statk uyarma sstemlerdr [14]. DC uyarma sstemler; uyarma gücü kaynağı olarak komtatörlü br doğru akım jeneratörü kullanır. AC uyarma sstemler; senkron jeneratör alan sargısı çn gerekl olan DC akımın üretlmesnde duran veya dönen doğrultuculu alternatör kullanırlar. Statk uyarma sstemler se uyarma gücü kaynağı olarak transformatörler veya yardımcı jeneratör sargıları ve doğrultucuları kullanırlar. Uyarma sstem ve PSS lave edlmş TMSGB sstemnn blok dyagramı Şekl 3 de görülmektedr [15]. Uyarma sstem ve PSS lave edlmş TMSGB sstemnn durum uzay matrs Denklem 5 te görüldüğü bçmde olacaktır. Δ δ Δ ω Δe ΔE K1 M = ' K4 q Td ' K AK5 fd TA wb K1 D M K2 M K3 Td ' K AK T A 6 1 Td ' 1 T A Δδ Δω Δe ΔE + U q' K A TA fd 3. YAPAY ARI KOLONİSİ ALGORİTMASI (ARTIFICIAL BEE COLONY ALGORITHM) Blm adamları doğada bulunan canlılara at sürü davranışlarından faydalanılableceğn ve özellkle sstemlern analznde ve kontrolünde kullanılableceğn göstermşlerdr. Kuş sürülernn göçlerndek uçuş düzenler, karıncaların yyecek aramaları, balık sürülernn brlkte yüzmes veya kaçışması bu sürü davranışlarından sadece brkaçıdır. Son yıllarda se byologlar le blgsayar uzmanları Yapay Yaşam alanı kapsamı altında bu sürülern davranışlarının nasıl modellenebleceğ ve aralarındak letşm mantığı üzernde ortak brçok çalışmalar yürütmektedrler [16]. Özellkle Sürü Zekası (Swarm Intellgence) adı verlen bu yaklaşımların, optmzasyon problemler, robotblm ve asker uygulamalarda da başarılı olması bu konu üzerndek çalışmaları yoğunlaştırmıştır [17]. PSS (5) Br sürüde genel olarak kend başına organze olablme ve ş bölümü gb k temel şlev vardır [18]. Kend başına organze olablme; br sstemdek temel brmlern, dğer brmlerle etkleşmden aldıkları blgler kullanarak, kend başlarına şlev görüp sstemn bütününü düzenlemelerdr. İş bölümü se, topluluktak breylern eş zamanlı olarak farklı şler gerçekleştryor olmasıdır. Şekl 3. Doğrusallaştırılmış TMSGB Model (Lnearzed model of SMIB system) Bu blok dyagramına at matematksel model Denklem 1-4 le fade edlmştr. Δ δ = ωb Δω (1) K1 D K 2 ' Δ ω = Δδ Δω Δe q M M M (2) ' K4 1 ' 1 Δe q = Δδ Δe q + ΔE ' ' ' FD T T K T (3) d d K K K K Δ 1 3 d A 5 A 6 ' A E FD= Δδ Δe q ΔE FD+ UPSS (4) TA TA TA TA K Sürü zekasındak bu özellkler temel alan ve sürünün davranışını modelleyen çeştl metotlardan brs de yapay arı kolon algortmasıdır. Özellkle bal arısı sürüler, şlern doğal olarak dağıtablen ve çevresel değşmlere karşı topluluk zekalarıyla uyarlanablr cevaplar vereblen sürülerdr [19]. Kolon halnde yaşayan bu sosyal yaşamda 3 arı çeşd bulunmaktadır: Bunlar kralçe arı, erkek arı ve dş olan şç arılardır. Bu modelde, arıların yyecek arama davranışı ncelenerek yapay arı kolons algortması gelştrlmştr [2]. İşç arılar, gözcü arılar ve kaşf arılar olmak üzere, yapay arı kolons algortmasında da, üç grup arı bulunmaktadır. Algortmanın temel şleyş şu şekldedr. Modelde şç arılar kaynaklara gönderlerek nektar mktarlarını hesaplar. Eş zamanlı olarak gözcü arılar da başka kaynaklara gönderlerek nektar mktarları hesaplanır. Daha sonra rasgele yen kaynaklar bulmaları çn kaşf arılar gönderlr. Durma krter sağlanana kadar en y Gaz Ünv. Müh. Mm. Fak. Der. Clt 26, No 3,

4 İ. Eke ve Ark. Yapay Arı Kolons Algortması Tabanlı Kararlı Güç Sstem kaynak hafızada tutulur. Yyecek kaynaklarının belrlenmes algortmada kullanılacak her br parametrenn alt ve üst sınırlarından faydalanılarak rastgele gelştrlr. mn max mn χj = χ j + rand(,1)*( χ j χ j ) (6) 4.1. Klask PSS (Conventonal PSS) Bast yapısı ve uygulama kolaylığından dolayı en çok terch edlen PSS yapısı olan klask PSS ye at fonksyonel blok dyagramı [21] Şekl 4 de verlmştr. Denklem 6 da X j, yyecek kaynağının yern fade ederken; ve j sırası le yyecek kaynağı ve optmze edlecek parametre sayısıdır [2]. x j mn j. parametre alt değer ve x j max j. parametre üst değerdr. Burada şç arı yen br yyecek kaynağı belrleyerek bunun kaltesn değerlendrr. Yen kaynağın yer şu eştlkle fade edlr. ν = χ + φ ( χ χ ) (7) j j j * j kj Denklem 7 de φ j, [-1,1] arasında üretlen rastgele br değerdr. Burada kaynağın mktarı seçlme olasığılığını etkler. Yan X j pozsyonundak kaynağın seçlme olasılığı p = SN = 1 uygunluk uygunluk olarak fade edlr. (8) Denklem 8 dek uygunluk, nektar mktarına karşılık gelr. Ayrıca X j konumundak nektar kaynağı lmt parametres sayısınca gelşememş se X j dek kaynak terk edlr ve o kaynağın arısı kaşf arı halne gelerek rasgele araştırma yapar. Yen bulduğu kaynak X j ye atanır. Algortmaya at akış algortması aşağıdak gbdr: Rasgele çözümlerle başlangıç arı popülasyonun oluşturulması Tekrar İşç arıların yyecek kaynağına gönderlmes Gözcü arıların yyecek kaynaklarına gönderlerek uygunluk değernn hesaplanması Kaşf arıların yyecek kaynağına gönderlmes ve lmt değernn belrlenmes En y değern hafızada tutulması Durdurma krter sağlanana kadar. 4. PSS TASARIMI (PSS DESIGN) Bu çalışmada klask PSS, ABC tabanlı PSS ve PSO tabanlı PSS karşılaştırmalı olarak ncelenmştr. Bu amaçla, çalışmanın bu kısmında sırasıyla klask PSS, ABC tabanlı PSS ve PSO tabanlı PSS yapıları kısaca ncelenecektr. Şekl 4. Klask Güç Sstem Dengeleycs (Conventonal PSS) Şekl 4 de gösterlen klask PSS yapısında güç sstem dengeleycs kazancı K PSS, PSS tarafından ortaya konan sönüm mktarını belrler. İdeal olarak kazanç en büyük sönüme gelen değere ayarlanmalıdır. Bununla beraber kazanç değer çoğunlukla başka kavramlarla sınırlıdır [22]. Yüksek geçren fltre devre zaman sabt (T w ) krtk br değer değldr ve 1-2 sn aralığında olablmektedr [23]. Faz kompanzasyonu zaman sabtler se T 1 ve T 2 dr [24]. 4.2 ABC Tabanlı PSS (ABC based PSS) Modern kontrol teors, sstem mühendsnn gerekl sstem performansını ncel olarak belrleyebleceğn kabul etmektedr. Performans ndeks hesaplanablmekte, ölçüleblmekte ve sstem performansını değerlendrmek çn kullanılablmektedr. Performans ndeks, Denklem 9 le fade edlen hatanın mutlak değernn toplamıdır. Bu ndeks, özellkle benzetm çalışmaları çn yararlıdır [25]. J = T e t). dt ( (9) ABC Tabanlı PSS, klask PSS sstem parametrelernn ABC algortması le optmze edlmes prensbne dayanmaktadır. Amaç fonksyonu olarak J = T Δ ( t). dt ω (1) kullanılacaktır. Burada ω rotor hız değşmn, T se smülasyon zamanını göstermektedr. 4.3 PSO Tabanlı PSS (PSO based PSS) Canlılar (hayvanlar) arasındak sosyal etkleşmden esnlenlen parçacık sürüsü optmzasyonu kuş sürülernn davranışlarından esnlenlerek ortaya çıkmış olup, lk olarak James Kennedy ve Russel 686 Gaz Ünv. Müh. Mm. Fak. Der. Clt 26, No 3, 211

5 Yapay Arı Kolons Algortması Tabanlı Kararlı Güç Sstem İ. Eke ve Ark. Eberhart tarafından gelştrlmştr [25]. Bu algortma zor ve karmaşık problemlern çözümünde etkl br teknk olarak kullanılmaktadır. PSO yu uygulamak, algortmasında ayarlanması gereken parametre sayısının az olması sebebyle oldukça basttr. Algortma rasgele çözümler çeren br popülasyonla başlar ve nesller güncelleyerek en optmum çözümü araştırır. Daha sonra bazı güncelleme denklemlerne göre arama uzayı üzernde hareket eder. χ k pozsyon l g vektörü, ν hız vektörü, p lokal en y ve p k global en yy göstermek üzere klask PSO denklem aşağıdak gbdr. χ k + 1 = χ k + ν k + 1 (11) g νk+ 1 = wν k + c1r 1( pk χk ) + c2r2 ( pk χk ) (12) Denklem 12 de w atalet sabt, c 1 -c 2 parçacığı sürünün bulduğu en y noktalara doğru görecel çekm belrleyen faktörler olup r 1 ve r 2 se [,1] arasında rasgele sayılar üreten değerlerdr. Algortmanın sonlandırılması çeştl krterlere bağlıdır. Bu krterler; referans, tükenme tabanlı, yleşme tabanlı, dağılım tabanlı ve brleşk krterlerdr. Algortmaya at akış algortması aşağıdak gbdr: Parçacıkların arama uzayındak başlangıç konumları ve hızlarının belrlenmes Tekrar Parçacıkların uygunluk değerlernn hesaplanması Her parçacığın uygunluk değernn, kend lokal en y konumunun uygunluk değer le karşılaştırılırması. Parçacıkların hızları ve konumları güncellenmes Durdurma krter sağlanana kadar. PSO tabanlı PSS, klask PSS sstem parametrelernn PSO algortması le optmze edlmes prensbne dayanmaktadır. Bu çalışmada amaç fonksyonu olarak yapılmış olup, karşılıklı olarak 2 durum kıyaslanmıştır. Brnc durumda uyarma sstem statktr, knc durumda uyarma sstemnn DC veya AC olarak farklı bozucu grşlerne göre benzetm çalışmaları yapılmıştır. Burada bozucu grşler, mekank bozucu grş (T m ) ve referans gerlm (V ref ) grşdr. 5.1 Benzetm Çalışma Durumları (Smulaton Operatng Condtons) Farklı durumlarda yapılan benzetm çalışmalarında; ABC tabanlı PSS nn oturma zamanının, her k PSS yapısına göre daha az olduğu görülmüş olup, genş bölgel çalışma durumları çn güç sstem kararlılığına deal çözümler ürettğ anlaşılmıştır. Aşağıda güç sstemnn farklı durumları çn benzetm çalışmalarının sonuçları verlmştr. Durum 1a: Normal yük (P=1 ve Q=,1) durumunda, statk uyarıcı (K A =5 ve T A =) çn %1 V ref ve T m bozucu grşn uygulanması Şekl 5 de gösterlmştr. Şekl 5. Durum 1a (Case 1a) Durum 1b: Şekl 6, normal yük (P=1 ve Q=,1) durumunda, AC veya DC uyarıcı (K A =5 ve T A =,2) çn %1 V ref ve T m bozucu grşn uygulanması le elde edlmştr. J = T Δ ( t). dt ω (13) kullanılacaktır [27-29]. Burada ω rotor hız değşmn, T se smülasyon zamanını göstermektedr. 5. BENZETİM ÇALIŞMALARI (SIMULATION STUDIES) PSS nn parametre ayarlanmasında 3 farklı PSS yapısı (Klask PSS, ABC ve PSO tabanlı PSS) le beraber 2 farklı uyarma sstemnn ( Statk ve AC veya DC Tp Uyarıcı) benzetm çalışmaları MATLAB programında Şekl 6. Durum 1b (Case 1b) Durum 2a: Şekl 7 de haff yük (P=,7 ve Q=,1) durumunda, statk uyarıcı (K A =5 ve T A =) çn %1 V ref ve T m Gaz Ünv. Müh. Mm. Fak. Der. Clt 26, No 3,

6 İ. Eke ve Ark. Yapay Arı Kolons Algortması Tabanlı Kararlı Güç Sstem bozucu grşn uygulanması sonucunda elde edlen sonuç görülmektedr. Durum 3b: Ağır yük (P=1 ve Q=,3) durumunda, AC veya DC uyarıcı (K A =5 ve T A =,2) çn %1 V r ve T m bozucu grşn uygulanması durumu Şekl 1 da görülmektedr. Şekl 7. Durum 2a (Case 2a) Durum 2b: Haff yük (P=,7 ve Q=,1) durumunda, AC veya DC uyarıcı (K A =5 ve T A =,2) çn %1 V ref ve T m bozucu grşn uygulanması durumunda elde edlen sonuç Şekl 8 de verlmektedr. Şekl 8. Durum 2b (Case 2b) Durum 3a: Ağır yük (P=1 ve Q=,3) durumunda, statk uyarıcı (K A =5 ve T A =) çn %1 V ref ve T m bozucu grşn uygulanması durumunda çıkış snyaller Şekl 9 da verlmektedr. Şekl 9. Durum 3a (Case 3a) Şekl 1, Durum 3b (Case 3b) Farklı yük durumlarında ve uyarma bloğunun değşmnde ABCPSS yapısının her k PSS yapısına nazaran aşma mktarının daha fazla olduğu görülmektedr. Fakat aşma mktarının çok küçük değerler olduğunu göz önüne alınırsa tüm PSS yapıları çn bu değern sstem kararlılığı çn çok etkn olmadığı gözlemlenmştr. Güç sstemnn kararlı hale gelmesnde en etkl olan süre oturma zamanıdır. Benzetm çalışmalarında ABCPSS yapısının tüm durumlar çn oturma zamanı süresnn en kısa olduğu ve PSOPSS ve CPSS yapılarına göre daha etkn ve başarılı br sönümle sağladığı görülmektedr. 6. SONUÇ (CONCLUSION) Bu çalışmada, klask, ABC ve PSO tabanlı PSS yapıları çn farklı uyarma sstemler (Statk ve AC veya DC Tp Uyarıcı) ve genş alan çalışma bölgeler (P=,1-1 pu ve Q=,1-1 pu) çn PSS parametre ayarları yapılmıştır. Öncelkl olarak tek makne sonsuz güçlü bara (TMSGB) sstemne uyarma sstem ve PSS eklenerek model oluşturulmuştur. Tasarlanan ABC ve PSO tabanlı PSS n parametre ayarları çn hatanın mutlak değernn ntegral (IAE) olan performans ndeks le optmal sonuçlar elde edlmştr. Bu sonuçlara göre, Şekl 5-1 dan da görüldüğü gb, PSS yapılarını karşılaştırdığımızda, tasarlanan ABC tabanlı PSS nn sstem kararlı hale getrme zamanı, hem klask PSS hem de PSO tabanlı PSS e göre daha düşük olduğu açıkça görülmektedr. Böylelkle güç sstemnn bozucu grşlerne karşı daha az zamanda kararlı hale gelmesn sağlayan, genş alanlı çalışma bölgeler çn farklı br PSS tasarımı ortaya konulmuştur. SİMGELER VE SEMBOLLER (NOMENCLATURE) P Aktf güç 688 Gaz Ünv. Müh. Mm. Fak. Der. Clt 26, No 3, 211

7 Yapay Arı Kolons Algortması Tabanlı Kararlı Güç Sstem İ. Eke ve Ark. Q Reaktf güç E b Sonsuz bara gerlm V t Jeneratör uç gerlm Küçük değşmler ω Rotor açısal hızı δ Güç (Rotor) açısı E fd Uyarma gerlm x e İletm hattı empedansı K 1 -K 6 Senkron jeneratör dnamk model katsayıları u PSS Destekleyc kontrol şaret H Senkron jeneratör atalet sabt K A Uyarıcı kazancı T A Uyarıcı zaman sabt x d d-eksen geçc reaktansı T do d -eksen geçc zaman sabt 7. KAYNAKLAR (REFERENCES) 1. Leonard Lee G., Power System Stablty and Control, CRC Press, Akhrf, O., Okou, F.A., Dessant, L.A. ve Champagne, R, Applcaton of a Multvarable Feedback Lnearzaton Scheme for Rotor Angle Stablty and Voltage Regulaton of Power Systems, IEEE Transactons on Power Systems, Clt 14, No 2, , Shouzhen, Z., Shande, S., Houlan C. ve Janmn J., Effects of the Exctaton System Parameters on Power System Transent Stablty Studes, 2nd Internatonal Conference on Advances n Power System Control, Operaton and Management, Hong Kong, , 7-1 Aralık Paulus,M., Fuzzy System PSS, Control of Power&heatng systems, 5 th Internatonal Conference, Zln, Czech Republc, Mayıs, Larsen, E.V. ve SWANN D.A., Applyng Power System Stablzers Part I: General Concepts, IEEE Transactons on Power Apparatus and Systems, Clt 1, No 6, , Demello, F.P., ve Concordıa, C.: Concepts of Synchronous Machne Stablty as Affected by Exctaton Control, IEEE Transactons, Clt 88, , Rajkumar, V., Zhu, W., Mohler, R.R., Spee, R., Mttelstadt, W.A. ve Maratukulam, D., A Blnear Self-Tunng Controller for Multmachne Transent Stablty, IEEE Transactons on Power Systems, Clt 9, No 3, , Hassan, L.H., Moghavvem, M. ve Mohamed, H.A.F., Power System Stablzaton Based on Artfcal İntellgent Technques; A Revew, 29 Internatonal Conference for Techncal Postgraduates (TECHPOS), Kuala Lumpur, 1-6, Aralık Shahgholan Ghfarokh, G., Arezoomand, M. ve Mahmoodan, H., Analyss and Smulaton of the Sngle-Machne İnfnte-Bus wth Power System Stablzer and Parameters Varaton Effects, ICIAS 27. Internatonal Conference on Intellgent and Advanced Systems, , Eylül Bhattacharya S.K., Electrcal Machnes, Tata McGraw Hll, New Delh, Suzuk, K., Sumda, T., Uda, S., Shmomura, M. ve Tanaka, S., The Characterstcs of Exctaton System, Internatonal Conference on Advances n Power System Control, Operaton and Management, Hong Kong, , 5-8 Eylül Machowsk J., Balek J.W. ve Bumby J.R., Power System Dynamcs and Stablty John Wley & Suns Ltd., İngltere, Pal, B. ve Chaudhur B., Robust Control n Power Systems, Sprnger, ABD, Klempner, G., ve Kerszenbaum, I., Operaton and Mantenance of Large Turbo-Generators, John Wley & Suns Ltd., İngltere, W. G. Heffron, R. A. Phllps, "Effect of a modern voltage regulator on underexcted operaton of large turbne generators," AIEE Trans. 71:692-97, Korb, K., Randall, M. ve Hendtlass T., Artfcal Lfe: Borrowng from Bology, Sprnger, Van, F., Lzz, L., Rocca, P., Benedett, M., Donell, M. ve Massa, A., Object Trackng Through RSSI Measurements n Wreless Sensor Networks, Electroncs Letters, Clt 44, No 1, , Bonabeau, E., Dorgo, M. ve Theraulaz, G., Swarm Intellgence: From Natural to Artfcal Systems, New York, NY: Oxford Unversty Press, Karaboğa, D. ve Akay B., A Survey: Algorthms Smulatng Bee Swarm Intellgence, Sprnger, Clt 31, No 1-4, 61-85, 21, 2. Karaboğa, D. ve Akay B., Artfcal Bee Colony (ABC) Algorthm on Tranng Artfcal Neural Networks, Sgnal Processng and Communcatons Applcatons, 1-4, Eskşehr, Türkye, Hazran Sheetekela, S. ve Folly F.A., Breeder Genetc Algorthm for Power System Stablzer Desgn, IEEE Congress on Evolutonary Computaton (CEC), Barselona, İspanya, 1-7, Temmuz 21, 22. Gupta N. Ve Jan S.K., Comparatve Analyss of Fuzzy Power System Stablzer Usng Dfferent Membershp Functons, Internatonal Journal of Computer and Electrcal Engneerng, Clt 2, No 2, , 21, 23. Sauer, P.W. ve Pa, M.A., Power System Dynamcs and Stablty, Prentce Hall, New Jersey, A.B.D., El-Zonkoly, A.M., Khall, A.A. ve Ahmed, N.M., Optmal Tunnng of Lead-Lag and Fuzzy Logc Power Systemstablzers Usng Partcle Swarm Optmzaton, Expert Systems wth Applcatons, Clt 36, , 29. Gaz Ünv. Müh. Mm. Fak. Der. Clt 26, No 3,

8 İ. Eke ve Ark. Yapay Arı Kolons Algortması Tabanlı Kararlı Güç Sstem 25. Dorf, R.C. ve Bshop R.H., Modern Control Systems, Pearson Prentce Hall, ABD, Kennedy, J.ve Eberhart, R., Partcle swarm optmzaton, IEEE Internatonal Conference on Neural Networks, Clt 4, , Gözde, H., Taplamacıoğlu, M.C., Kocaarslan, İ., ve Şenol, M.A., Partcle swarm optmzaton based p-controller desgn to load-frequency control of a two area reheat thermal power system, Journal of Thermal Scence and Technology, Clt 3, No 1, 13-21, 21, 28. Gözde H., Taplamacıoğlu M. C., Kocaarslan İ., Çam E., İk Bölgel Güç Sstemnde Parçacık Sürüsü Algortması İle Yük-Frekans Kontrolü Optmzasyonu, ELECO 28, Elektrk - Elektronk Ve Blgsayar Mühendslğ Sempozyumu, Bursa, 26-3 Kasım Gözde H., Taplamacıoğlu M. C., Kocaarslan İ., Çam E., Partcle Swarm Optmzaton Based Load Frequency Control In A Sngle Area Power System, TPE-28 Conference Proceedngs Forth Internatonal Conference on Techncal and Physcal Problems of Power Engneerng, Ptest, Romanya, 16-11, 4-6 Eylül Gaz Ünv. Müh. Mm. Fak. Der. Clt 26, No 3, 211

a IIR süzgeç katsayıları ve N ( M) de = s 1 (3) 3. GÜRÜLTÜ GİDERİMİ UYGULAMASI

a IIR süzgeç katsayıları ve N ( M) de = s 1 (3) 3. GÜRÜLTÜ GİDERİMİ UYGULAMASI Fırat Ünverstes-Elazığ MİTRAL KAPAK İŞARETİ ÜZERİNDEKİ ANATOMİK VE ELEKTRONİK GÜRÜLTÜLERİN ABC ALGORİTMASI İLE TASARLANAN IIR SÜZGEÇLERLE SÜZÜLMESİ N. Karaboğa 1, E. Uzunhsarcıklı, F.Latfoğlu 3, T. Koza

Detaylı

Sistemde kullanılan baralar, klasik anlamda üç ana grupta toplanabilir :

Sistemde kullanılan baralar, klasik anlamda üç ana grupta toplanabilir : 5 9. BÖLÜM YÜK AKIŞI (GÜÇ AKIŞI) 9.. Grş İletm sstemlernn analzlernde, bara sayısı arttıkça artan karmaşıklıkları yenmek çn sstemn matematksel modellenmesnde kolaylık getrc bazı yöntemler gelştrlmştr.

Detaylı

TÜRKİYE DEKİ 380 kv LUK 14 BARALI GÜÇ SİSTEMİNDE EKONOMİK YÜKLENME ANALİZİ

TÜRKİYE DEKİ 380 kv LUK 14 BARALI GÜÇ SİSTEMİNDE EKONOMİK YÜKLENME ANALİZİ TÜRİYE DEİ 38 kv LU 4 BARALI GÜÇ SİSTEMİDE EOOMİ YÜLEME AALİZİ Mehmet URBA Ümmühan BAŞARA 2,2 Elektrk-Elektronk Mühendslğ Bölümü Mühendslk-Mmarlık Fakültes Anadolu Ünverstes İk Eylül ampüsü, 2647, ESİŞEHİR

Detaylı

Deney No: 2. Sıvı Seviye Kontrol Deneyi. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ Dijital Kontrol Laboratuvar Deney Föyü Deneyin Amacı

Deney No: 2. Sıvı Seviye Kontrol Deneyi. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ Dijital Kontrol Laboratuvar Deney Föyü Deneyin Amacı SRY ÜNİVERSİESİ Djtal ontrol Laboratuvar Deney Föyü Deney No: 2 Sıvı Sevye ontrol Deney 2.. Deneyn macı Bu deneyn amacı, doğrusal olmayan sıvı sevye sstemnn belrlenen br çalışma noktası cvarında doğrusallaştırılmış

Detaylı

( ) 3.1 Özet ve Motivasyon. v = G v v Operasyonel Amplifikatör (Op-Amp) Deneyin Amacı. deney 3

( ) 3.1 Özet ve Motivasyon. v = G v v Operasyonel Amplifikatör (Op-Amp) Deneyin Amacı. deney 3 Yıldız Teknk Ünverstes Elektrk Mühendslğ Bölümü Deneyn Amacı İşlemsel kuvvetlendrcnn çalışma prensbnn anlaşılması le çeştl OP AMP devrelernn uygulanması ve ncelenmes. Özet ve Motvasyon.. Operasyonel Amplfkatör

Detaylı

FLYBACK DÖNÜŞTÜRÜCÜ TASARIMI VE ANALİZİ

FLYBACK DÖNÜŞTÜRÜCÜ TASARIMI VE ANALİZİ FLYBACK DÖNÜŞTÜRÜCÜ TASARIMI VE ANALİZİ 1 Nasır Çoruh, Tarık Erfdan, 3 Satılmış Ürgün, 4 Semra Öztürk 1,,4 Kocael Ünverstes Elektrk Mühendslğ Bölümü 3 Kocael Ünverstes Svl Havacılık Yüksekokulu ncoruh@kocael.edu.tr,

Detaylı

ARAŞTIRMA MAKALESİ/RESEARCH ARTICLE TEK ÇARPIMSAL SİNİR HÜCRELİ YAPAY SİNİR AĞI MODELİNİN EĞİTİMİ İÇİN ABC VE BP YÖNTEMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI ÖZ

ARAŞTIRMA MAKALESİ/RESEARCH ARTICLE TEK ÇARPIMSAL SİNİR HÜCRELİ YAPAY SİNİR AĞI MODELİNİN EĞİTİMİ İÇİN ABC VE BP YÖNTEMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI ÖZ ANADOLU ÜNİVERSİTESİ Blm ve Teknoloj Dergs A-Uygulamalı Blmler ve Mühendslk Clt: 14 Sayı: 3 013 Sayfa: 315-38 ARAŞTIRMA MAKALESİ/RESEARCH ARTICLE Faruk ALPASLAN 1, Erol EĞRİOĞLU 1, Çağdaş Hakan ALADAĞ,

Detaylı

Enerji Sistemlerinde Yapay Arı Kolonisi (YAK) Algoritması Kullanarak Yük Akışı Optimizasyonu

Enerji Sistemlerinde Yapay Arı Kolonisi (YAK) Algoritması Kullanarak Yük Akışı Optimizasyonu Enerj Sstemlernde Yapay Arı Kolons (YAK) Algortması Kullanarak Yük Akışı Optmzasyonu Nhat Pamuk Türkye Elektrk İletm Anonm Şrket (TEİAŞ), 5. İletm Tess ve İşletme Grup Müdürlüğü, Sakarya nhatpamuk@gmal.com.tr

Detaylı

Haluk Gözde 1, İlhan Kocaarslan 2, M.Cengiz Taplamacıoğlu 3, Ertuğrul ÇAM 4. Gazi Üniversitesi

Haluk Gözde 1, İlhan Kocaarslan 2, M.Cengiz Taplamacıoğlu 3, Ertuğrul ÇAM 4. Gazi Üniversitesi İk Bölgel Güç Sstemnde Parçacık Sürüsü Algortması İle Yük-Frekans Kontrolü Optmzasyonu The Optmzaton Of Load-Frequency Control Wth Partcle Swarm Algorthm In A Two Area Power System Haluk Gözde, İlhan Kocaarslan

Detaylı

ÇOKLU REGRESYON MODELİ, ANOVA TABLOSU, MATRİSLERLE REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ,REGRES-YON KATSAYILARININ YORUMU

ÇOKLU REGRESYON MODELİ, ANOVA TABLOSU, MATRİSLERLE REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ,REGRES-YON KATSAYILARININ YORUMU 6.07.0 ÇOKLU REGRESON MODELİ, ANOVA TABLOSU, MATRİSLERLE REGRESON ÇÖZÜMLEMESİ,REGRES-ON KATSAILARININ ORUMU ÇOKLU REGRESON MODELİ Ekonom ve şletmeclk alanlarında herhang br bağımlı değşken tek br bağımsız

Detaylı

Enerji Sistemlerinde Yapay Arı Kolonisi (YAK) Algoritması Kullanarak Yük Akışı Optimizasyonu

Enerji Sistemlerinde Yapay Arı Kolonisi (YAK) Algoritması Kullanarak Yük Akışı Optimizasyonu Akademk Blşm 2013 XV. Akademk Blşm Konferansı Bldrler 23-25 Ocak 2013 Akdenz Ünverstes, Antalya Enerj Sstemlernde Yapay Arı Kolons (YAK) Algortması Kullanarak Yük Akışı Optmzasyonu Nhat Pamuk Türkye Elektrk

Detaylı

Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi Pamukkale University Journal of Engineering Sciences Pamukkale Ünverstes Mühendslk Blmler Dergs, Clt 0, Sayı 3, 04, Sayfalar 85-9 Pamukkale Ünverstes Mühendslk Blmler Dergs Pamukkale Unversty Journal of Engneerng Scences PREFABRİK ENDÜSTRİ YAPIARININ ARMONİ

Detaylı

YAYILI YÜK İLE YÜKLENMİŞ YAPI KİRİŞLERİNDE GÖÇME YÜKÜ HESABI. Perihan (Karakulak) EFE

YAYILI YÜK İLE YÜKLENMİŞ YAPI KİRİŞLERİNDE GÖÇME YÜKÜ HESABI. Perihan (Karakulak) EFE BAÜ Fen Bl. Enst. Dergs (6).8. YAYII YÜK İE YÜKENİŞ YAPI KİRİŞERİNDE GÖÇE YÜKÜ HESABI Perhan (Karakulak) EFE Balıkesr Ünverstes ühendslk marlık Fakültes İnşaat üh. Bölümü Balıkesr, TÜRKİYE ÖZET Yapılar

Detaylı

MATLAB GUI İLE DA MOTOR İÇİN PID DENETLEYİCİLİ ARAYÜZ TASARIMI INTERFACE DESING WITH PID CONTROLLER FOR DC MOTOR BY MATLAB GUI

MATLAB GUI İLE DA MOTOR İÇİN PID DENETLEYİCİLİ ARAYÜZ TASARIMI INTERFACE DESING WITH PID CONTROLLER FOR DC MOTOR BY MATLAB GUI İler Teknoloj Blmler Dergs Clt 2, Sayı 3, 10-18, 2013 Journal of Advanced Technology Scences Vol 2, No 3, 10-18, 2013 MATLAB GUI İLE DA MOTOR İÇİN PID DENETLEYİCİLİ ARAYÜZ TASARIMI M. Fath ÖZLÜK 1*, H.

Detaylı

Soğutucu Akışkan Karışımlarının Kullanıldığı Soğutma Sistemlerinin Termoekonomik Optimizasyonu

Soğutucu Akışkan Karışımlarının Kullanıldığı Soğutma Sistemlerinin Termoekonomik Optimizasyonu Soğutucu Akışkan arışımlarının ullanıldığı Soğutma Sstemlernn ermoekonomk Optmzasyonu * 1 Hüseyn aya, 2 ehmet Özkaymak ve 3 rol Arcaklıoğlu 1 Bartın Ünverstes akne ühendslğ Bölümü, Bartın, ürkye 2 arabük

Detaylı

Bulanık Mantık ve Yapay Sinir Ağları ile bir 3-3 Stewart Platformu nun Pozisyon Kontrolü

Bulanık Mantık ve Yapay Sinir Ağları ile bir 3-3 Stewart Platformu nun Pozisyon Kontrolü Bulanık Mantık ve Yapay Snr Ağları le br 3-3 Stewart Platformu nun Pozsyon Kontrolü İbrahm Yıldız 1, V.Emre Ömürlü 2, Ş.Nac Engn 3 1 Makne Mühendslğ Bölümü Yıldız Teknk Ünverstes, Beşktaş yldz@yldz.edu.tr

Detaylı

Rotor Açısal Kararlılığı İçin Güç Sistemi Dengeleyicisi Tasarımı

Rotor Açısal Kararlılığı İçin Güç Sistemi Dengeleyicisi Tasarımı International Journal of Engineering Research and Development, Vol.3, No.2, June 2011 6 Rotor Açısal Kararlılığı İçin Güç Sistemi Dengeleyicisi Tasarımı İbrahim EKE, M. Cengiz TAPLAMACIOĞLU ve İlhan KOCAARSLAN*

Detaylı

X, R, p, np, c, u ve diğer kontrol diyagramları istatistiksel kalite kontrol diyagramlarının

X, R, p, np, c, u ve diğer kontrol diyagramları istatistiksel kalite kontrol diyagramlarının 1 DİĞER ÖZEL İSTATİSTİKSEL KALİTE KONTROL DİYAGRAMLARI X, R, p, np, c, u ve dğer kontrol dyagramları statstksel kalte kontrol dyagramlarının temel teknkler olup en çok kullanılanlarıdır. Bu teknkler ell

Detaylı

Yard. Doç. Dr. Oben Dağ 1. İstanbul Arel Üniversitesi obendag@arel.edu.tr. Özet. 1. Giriş. 2. Problemin Tanımı

Yard. Doç. Dr. Oben Dağ 1. İstanbul Arel Üniversitesi obendag@arel.edu.tr. Özet. 1. Giriş. 2. Problemin Tanımı Elektrk Güç Sstemlernde Mkro Şebeke Uygulamaları ve Harmonk Kaynak Yer Tespt Mcrogrd Applcatons n Electrcal Power Systems and Harmonc Source Locaton Yard. Doç. Dr. Oben Dağ 1 1 Elektrk-Elektronk Mühendslğ

Detaylı

Bulanık Mantık ile Hesaplanan Geoid Yüksekliğine Nokta Yüksekliklerinin Etkisi

Bulanık Mantık ile Hesaplanan Geoid Yüksekliğine Nokta Yüksekliklerinin Etkisi Harta Teknolojler Elektronk Dergs Clt: 5, No: 1, 2013 (61-67) Electronc Journal of Map Technologes Vol: 5, No: 1, 2013 (61-67) TEKNOLOJİK ARAŞTIRMALAR www.teknolojkarastrmalar.com e-issn: 1309-3983 Makale

Detaylı

TUNING GAIN PARAMETERS OF A PI CONTROLLER USING GENETIC ALGORITHM FOR BOOST DC-DC CONVERTER

TUNING GAIN PARAMETERS OF A PI CONTROLLER USING GENETIC ALGORITHM FOR BOOST DC-DC CONVERTER 5. Uluslararası İler Teknolojler Sempozyumu (IATS 9), 35 Mayıs 29, Karabük, Türkye YÜKSETİİ TİP DADA DÖNÜŞTÜRÜÜDE GENETİK AGORİTMA İE PI DENETEYİİ KAZANÇ PARAMETREERİNİN AYAANMASI TUNING GAIN PARAMETERS

Detaylı

ÖZET Anahtar Kelimeler: ABSTARCT Keywords: 1. GİRİŞ

ÖZET Anahtar Kelimeler: ABSTARCT Keywords: 1. GİRİŞ olteknk Dergs Journal of olytechnc Clt: Sayı: 3 s67-7, 009 Vol: o: 3 pp67-7, 009 Genetk Algortma Kullanarak Ekonomk Dağıtım Analz: Türkye Uygulaması M Kenan DÖŞOĞU, Serhat DUMA, Al ÖZTÜRK ÖZET Dünyada

Detaylı

DETERMINATION OF THE ECONOMIC DISPATCH IN ELECTRIC POWER SYSTEMS USING SIMULATED ANNEALING(SA) ALGORITHM

DETERMINATION OF THE ECONOMIC DISPATCH IN ELECTRIC POWER SYSTEMS USING SIMULATED ANNEALING(SA) ALGORITHM 5 Uluslararası İler Teknolojler Sempozyumu (IATS 09), 3-5 Mayıs 2009, Karabük, Türkye ELEKTRİK GÜÇ SİSTEMİNDE OPTİMAL YAKIT MALİYETİNİN BENZETİM TAVLAMA (BT) ALGORİTMASI İLE BELİRLENMESİ DETERMINATION

Detaylı

4.5. SOĞUTMA KULELERİNİN BOYUTLANDIRILMASI İÇİN BİR ANALIZ

4.5. SOĞUTMA KULELERİNİN BOYUTLANDIRILMASI İÇİN BİR ANALIZ Ünsal M.; Varol, A.: Soğutma Kulelernn Boyutlandırılması İçn Br Kuramsal 8 Mayıs 990, S: 8-85, Adana 4.5. SOĞUTMA KULELERİNİN BOYUTLANDIRILMASI İÇİN BİR ANALIZ Asaf Varol Fırat Ünverstes, Teknk Eğtm Fakültes,

Detaylı

ELM201 ELEKTRONİK-I DERSİ LABORATUAR FÖYÜ

ELM201 ELEKTRONİK-I DERSİ LABORATUAR FÖYÜ T SAKAYA ÜNİESİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ELEKTİK-ELEKTONİK MÜHENDİSLİĞİ ELM201 ELEKTONİK- DESİ LAOATUA FÖYÜ DENEYİ YAPTAN: DENEYİN AD: DENEY NO: DENEYİ YAPANN AD ve SOYAD: SNF: OKUL NO: DENEY GUP NO: DENEY

Detaylı

Cilt:11 Sayı: 4 s , 2008 Vol: 11 No: 4 pp , M. Yasin ÖZSAĞLAM, Mehmet ÇUNKAŞ ÖZET

Cilt:11 Sayı: 4 s , 2008 Vol: 11 No: 4 pp , M. Yasin ÖZSAĞLAM, Mehmet ÇUNKAŞ ÖZET Polteknk Dergs Journal of Polytechnc Clt: Sayı: 4 s.99-305, 008 Vol: No: 4 pp.99-305, 008 Optmzasyon Problemlernn Çözümü çn Parçaçık Sürü Optmzasyonu Algortması M. Yasn ÖZSAĞLAM, Mehmet ÇUNKAŞ ÖZET Optmzasyon

Detaylı

Ali Öztürk Accepted: January 2010. ISSN : 1308-7231 serhatduman@duzce.edu.tr 2010 www.newwsa.com Duzce-Turkey

Ali Öztürk Accepted: January 2010. ISSN : 1308-7231 serhatduman@duzce.edu.tr 2010 www.newwsa.com Duzce-Turkey ISS:1306-3111 e-journal of ew World Scences Academy 2010, Volume: 5, umber: 1, Artcle umber: 1A0066 Serhat Duman EGIEERIG SCIECES M. Kenan Döşoğlu Receved: March 2009 Al Öztürk Accepted: January 2010 Pakze

Detaylı

GÜNEŞ ENERJİLİ BİR SULAMA SİSTEMİNDE BOOST KONVERTERDEN BESLENEN ARM SÜRÜCÜ SİSTEMİNİN ANALİZİ

GÜNEŞ ENERJİLİ BİR SULAMA SİSTEMİNDE BOOST KONVERTERDEN BESLENEN ARM SÜRÜCÜ SİSTEMİNİN ANALİZİ GÜNEŞ ENERJİLİ BİR SULAMA SİSTEMİNDE BOOST KONERTERDEN BESLENEN ARM SÜRÜÜ SİSTEMİNİN ANALİZİ Mahr Dursun, Al Saygın Gaz Ünverstes Teknk Eğtm Fakültes Elektrk Eğtm Bölümü Teknkokullar, Ankara mdursun@gaz.edu.tr,

Detaylı

ENDÜSTRİNİN DEĞİŞİK İŞ KOLLARINDA İHTİYAÇ DUYULAN ELEMANLARIN YÜKSEK TEKNİK EĞİTİM MEZUNLARINDAN SAĞLANMASINDAKİ BEKLENTİLERİN SINANMASI

ENDÜSTRİNİN DEĞİŞİK İŞ KOLLARINDA İHTİYAÇ DUYULAN ELEMANLARIN YÜKSEK TEKNİK EĞİTİM MEZUNLARINDAN SAĞLANMASINDAKİ BEKLENTİLERİN SINANMASI V. Ulusal Üretm Araştırmaları Sempozyumu, İstanbul Tcaret Ünverstes, 5-7 Kasım 5 ENDÜSTRİNİN DEĞİŞİK İŞ KOLLARINDA İHTİYAÇ DUYULAN ELEMANLARIN YÜKSEK TEKNİK EĞİTİM MEZUNLARINDAN SAĞLANMASINDAKİ BEKLENTİLERİN

Detaylı

Emrah 70 Ekim 2011. kat edilen mesafenin en. mizasyonu (PSO) sezgisel. (PSO), Genetik Algoritma (GA), Optimizasyon, Meta-Sezgisel

Emrah 70 Ekim 2011. kat edilen mesafenin en. mizasyonu (PSO) sezgisel. (PSO), Genetik Algoritma (GA), Optimizasyon, Meta-Sezgisel METAplam kat edlen mesafenn en mzasyonu (PSO) sezgsel k (PSO), Genetk Algortma (GA), Optmzasyon, Meta-Sezgsel 74 OPTIMIZATION OF MULTI- PROBLEM OF ISTANBUL HALK EKMEK A.S. (IHE) BY USING META-HEURISTIC

Detaylı

Sera İklimlendirme Kontrolü İçin Etkin Bir Gömülü Sistem Tasarımı

Sera İklimlendirme Kontrolü İçin Etkin Bir Gömülü Sistem Tasarımı Sera İklmlendrme Kontrolü İçn Etkn Br Gömülü Sstem Tasarımı Nurullah Öztürk, Selçuk Ökdem, Serkan Öztürk Ercyes Ünverstes, Blgsayar Mühendslğ Bölümü, Kayser ozturk.nurullah@yahoo.com.tr,okdem@ercyes.edu.tr,

Detaylı

TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR

TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR www.teknolojkarastrmalar.com ISSN:134-4141 Makne Teknolojler Elektronk Dergs 28 (1) 61-68 TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR Kısa Makale Tabakalı Br Dskn Termal Gerlme Analz Hasan ÇALLIOĞLU 1, Şükrü KARAKAYA 2 1

Detaylı

İki Serbestlik Dereceli KardanUygulamasının Kararlılaştırılması

İki Serbestlik Dereceli KardanUygulamasının Kararlılaştırılması İk Serbestlk Derecel KardanUygulamasının Kararlılaştırılması M.Şahn * M. T. Daş S.Çakıroğlu Z. Esen Roketsan A.Ş THK Unversty Roketsan A.Ş Roketsan A.Ş Ankara Ankara Ankara Ankara Özet Bu çalışmada, servo

Detaylı

DEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MÜHENDİSLİK BİLİMLERİ DERGİSİ Cilt: 16 Sayı: 48 sh. 61-75 Eylül 2014 KRİL SÜRÜSÜ ALGORİTMASI İLE ATÖLYE ÇİZELGELEME

DEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MÜHENDİSLİK BİLİMLERİ DERGİSİ Cilt: 16 Sayı: 48 sh. 61-75 Eylül 2014 KRİL SÜRÜSÜ ALGORİTMASI İLE ATÖLYE ÇİZELGELEME DEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MÜHENDİSLİK BİLİMLERİ DERGİSİ Clt: 16 Sayı: 48 sh. 61-75 Eylül 2014 KRİL SÜRÜSÜ ALGORİTMASI İLE ATÖLYE ÇİZELGELEME (JOB SHOP SCHEDULING WITH KRILL HERD ALGORITHM) İlker GÖLCÜK

Detaylı

YÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:2006 Cilt:13 Sayı:1 Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. MANİSA

YÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:2006 Cilt:13 Sayı:1 Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. MANİSA YÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:2006 Clt:3 Sayı: Celal Bayar Ünverstes İ.İ.B.F. MANİSA Bulanık Araç Rotalama Problemlerne Br Model Öners ve Br Uygulama Doç. Dr. İbrahm GÜNGÖR Süleyman Demrel Ünverstes, İ.İ.B.F.,

Detaylı

KAFES YAPILARIN MODİFİYE EDİLMİŞ YAPAY ARI KOLONİ ALGORİTMASI İLE OPTİMİZASYONU

KAFES YAPILARIN MODİFİYE EDİLMİŞ YAPAY ARI KOLONİ ALGORİTMASI İLE OPTİMİZASYONU XVIII ULUSAL MEKANİK KONGRESİ 26-30 Ağustos 2013, Celal Bayar Ünverstes, Mansa KAFES YAPILARIN MODİFİYE EDİLMİŞ YAPAY ARI KOLONİ ALGORİTMASI İLE OPTİMİZASYONU S Özgür Değertekn 1, Mehmet Ülker 2, M Sedat

Detaylı

TÜRKİYE DEKİ 22 BARALI 380 kv LUK GÜÇ SİSTEMİ İÇİN EKONOMİK DAĞITIM VE OPTİMAL GÜÇ AKIŞI YÖNTEMLERİNİN KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ

TÜRKİYE DEKİ 22 BARALI 380 kv LUK GÜÇ SİSTEMİ İÇİN EKONOMİK DAĞITIM VE OPTİMAL GÜÇ AKIŞI YÖNTEMLERİNİN KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ PAMUKKALE ÜNİ VERSİ TESİ MÜHENDİ SLİ K FAKÜLTESİ PAMUKKALE UNIVERSITY ENGINEERING FACULTY MÜHENDİ SLİ K B İ L İ MLERİ DERGİ S İ JOURNAL OF ENGINEERING SCIENCES YIL CİLT SAYI SAYFA : 7 : 3 : 3 : 369-378

Detaylı

İÇME SUYU ŞEBEKELERİNİN GÜVENİLİRLİĞİ

İÇME SUYU ŞEBEKELERİNİN GÜVENİLİRLİĞİ Türkye İnşaat Mühendslğ, XVII. Teknk Kongre, İstanbul, 2004 İÇME SUYU ŞEBEKELERİNİN GÜVENİLİRLİĞİ Nur MERZİ 1, Metn NOHUTCU, Evren YILDIZ 1 Orta Doğu Teknk Ünverstes, İnşaat Mühendslğ Bölümü, 06531 Ankara

Detaylı

TRİSTÖR VE TRİYAK HARMONİKLERİNİN 3 BOYUTLU GÖSTERİMİ VE TOPLAM HARMONİK BOZUNUMA EĞRİ UYDURMA

TRİSTÖR VE TRİYAK HARMONİKLERİNİN 3 BOYUTLU GÖSTERİMİ VE TOPLAM HARMONİK BOZUNUMA EĞRİ UYDURMA PAMUKKALE ÜNİ VERSİ TESİ MÜHENDİ SLİ K FAKÜLTESİ PAMUKKALE UNIVERSITY ENGINEERING COLLEGE MÜHENDİ SLİ K BİL İ MLERİ DERGİ S İ JOURNAL OF ENGINEERING SCIENCES YIL CİLT SAYI SAYFA : : : : 5- TRİSTÖR VE TRİYAK

Detaylı

EVRİMSEL ALGORİTMA İLE SINIRLANDIRMALI DİNAMİK OPTİMİZASYON

EVRİMSEL ALGORİTMA İLE SINIRLANDIRMALI DİNAMİK OPTİMİZASYON EVRİMEL ALGORİTMA İLE INIRLANDIRMALI DİNAMİK OPTİMİZAYON Ş. BALKU, R. BERBER Ankara Ünvetes Mühendslk Fakültes, Kmya Mühendslğ Bölümü Tandoğan, 06100 Ankara ÖZET Aktf çamur proses atıksu arıtımında kullanılan

Detaylı

Üç Boyutlu Yapı-Zemin Etkileşimi Problemlerinin Kuadratik Sonlu Elemanlar ve Sonsuz Elemanlar Kullanılarak Çözümü

Üç Boyutlu Yapı-Zemin Etkileşimi Problemlerinin Kuadratik Sonlu Elemanlar ve Sonsuz Elemanlar Kullanılarak Çözümü ECAS Uluslararası Yapı ve Deprem Mühendslğ Sempozyumu, Ekm, Orta Doğu Teknk Ünverstes, Ankara, Türkye Üç Boyutlu Yapı-Zemn Etkleşm Problemlernn Kuadratk Sonlu Elemanlar ve Sonsuz Elemanlar Kullanılarak

Detaylı

PROJE SEÇİMİ VE KAYNAK PLANLAMASI İÇİN BİR ALGORİTMA AN ALGORITHM FOR PROJECT SELECTION AND RESOURCE PLANNING

PROJE SEÇİMİ VE KAYNAK PLANLAMASI İÇİN BİR ALGORİTMA AN ALGORITHM FOR PROJECT SELECTION AND RESOURCE PLANNING Dokuz Eylül Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü Dergs Clt 3, Sayı:2, 2001 PROJE SEÇİMİ VE KAYAK PLALAMASI İÇİ BİR ALGORİTMA lgün MORALI 1 C. Cengz ÇELİKOĞLU 2 ÖZ Kaynak tahss problemler koşullara bağlı olarak

Detaylı

Türk Dilinin Biçimbilim Yapısından Yararlanarak Türkçe Metinlerin Farklı İmgelere Ayrılarak Kodlanması ve Sıkıştırılması

Türk Dilinin Biçimbilim Yapısından Yararlanarak Türkçe Metinlerin Farklı İmgelere Ayrılarak Kodlanması ve Sıkıştırılması Türk Dlnn Bçmblm Yapısından Yararlanarak Türkçe Metnlern Farklı İmgelere Ayrılarak Kodlanması ve Sıkıştırılması Banu DİRİ, M.Yahya KARSLIGİL Yıldız Teknk Ünverstes Elektrk Elektronk Fakültes - Blgsayar

Detaylı

Optimal Güç Akışı Probleminin Çözümü İçin GA, MA ve YAK Algoritmalarının Karşılaştırılması

Optimal Güç Akışı Probleminin Çözümü İçin GA, MA ve YAK Algoritmalarının Karşılaştırılması 6 th Internatonal Advanced echnologes Symposm (IAS 11), 16-18 May 2011, Elazığ, rkey Comparson of GA, MA and ABC Algorthm for Solton of Optmal ower Flow Abstract In ths stdy, tree dfferent herstc methods

Detaylı

Fırat Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Makine Bölümü, ELAZIĞ

Fırat Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Makine Bölümü, ELAZIĞ GENETİK ALGORİTMA İLE PARAMETRELERİ OPTİMİZE EDİLMİŞ AĞ TABANLI BULANIK DENETİM SİSTEMİNİN SİSMİK İZOLASYONA UYGULANMASI VE MATLAB İLE SİMÜLASYONU Doç Dr. Hasan ALLİ ve Arş. Gör. Oğuz YAKUT Fırat Ünverstes,

Detaylı

PARÇACIK SÜRÜSÜ OPTİMİZASYON ALGORİTMASI VE BENZETİM ÖRNEKLERİ

PARÇACIK SÜRÜSÜ OPTİMİZASYON ALGORİTMASI VE BENZETİM ÖRNEKLERİ PARÇACIK SÜRÜSÜ OPTİMİZASYON ALGORİTMASI VE BENZETİM ÖRNEKLERİ Seçkn TAMER, Chan KARAKUZU seckntamer@gmal.com, chankk@kou.edu.tr Kocael Ünverstes, Müh. Fak., Elektronk ve Haberleşme Mühendslğ Bölümü İzmt/KOCAELİ

Detaylı

ENDÜSTRİYEL BİR ATIK SUYUN BİYOLOJİK ARITIMI VE ARITIM KİNETİĞİNİN İNCELENMESİ

ENDÜSTRİYEL BİR ATIK SUYUN BİYOLOJİK ARITIMI VE ARITIM KİNETİĞİNİN İNCELENMESİ ENDÜSTRİYEL BİR ATIK SUYUN BİYOLOJİK ARITIMI VE ARITIM KİNETİĞİNİN İNCELENMESİ Emel KOCADAYI EGE ÜNİVERSİTESİ MÜH. FAK., KİMYA MÜH. BÖLÜMÜ, 35100-BORNOVA-İZMİR ÖZET Bu projede, Afyon Alkalot Fabrkasından

Detaylı

BBO Algoritmasının Optimizasyon Başarımının İncelenmesi Optimization Performance Investigation of BBO Algorithm

BBO Algoritmasının Optimizasyon Başarımının İncelenmesi Optimization Performance Investigation of BBO Algorithm BBO Algoritmasının Optimizasyon Başarımının İncelenmesi Optimization Performance Investigation of BBO Algorithm Tufan İNAÇ 1, Cihan KARAKUZU 2 1 Bilgisayar Mühendisliği Anabilim Dalı Bilecik Şeyh Edebali

Detaylı

Şiddet-Süre-Frekans Bağıntısının Genetik Algoritma ile Belirlenmesi: GAP Örneği *

Şiddet-Süre-Frekans Bağıntısının Genetik Algoritma ile Belirlenmesi: GAP Örneği * İMO Teknk Derg, 28 4393-447, Yazı 29 Şddet-Süre-Frekans Bağıntısının Genetk Algortma le Belrlenmes: GAP Örneğ * Hall KARAHAN* M. Tamer AYVAZ** Gürhan GÜRARSLAN*** ÖZ Bu çalışmada, Genetk Algortma (GA)

Detaylı

Dört Ayaklı Robotun Bir Bacağı İçin PID Kontrolcü Tasarımı ve Arı Algoritması Kullanarak Optimizasyonu

Dört Ayaklı Robotun Bir Bacağı İçin PID Kontrolcü Tasarımı ve Arı Algoritması Kullanarak Optimizasyonu Uluslararası Katılımlı 17. Makna Teors Sempozyumu, İzmr, 14-17 Hazran 2015 Dört Ayaklı Robotun Br Bacağı İçn PID Kontrolcü Tasarımı ve Arı Algortması Kullanarak Optmzasyonu V. Bakırcıoğlu M. A. Şen M.

Detaylı

2.4GHz ISM Bandı Alıcı Verici Sistemleri için ANFIS Kullanılarak 280MHz Band Geçiren Aktif Filtre Tasarımı ve Analizi

2.4GHz ISM Bandı Alıcı Verici Sistemleri için ANFIS Kullanılarak 280MHz Band Geçiren Aktif Filtre Tasarımı ve Analizi Fırat Ünverstes-Elazığ 2.4GHz ISM Bandı Alıcı Verc Sstemler çn ANFIS Kullanılarak 280MHz Band Geçren Aktf Fltre Tasarımı ve Analz Mehmet Al BELEN, Adnan KAYA 2.2 Elektronk-Haberleşme Mühendslğ Bölümü Süleyman

Detaylı

Otomatik Kontrol Ulusal Toplantısı, TOK2013, 26-28 Eylül 2013, Malatya DOĞRUSAL KONTROL SİSTEMLERİ

Otomatik Kontrol Ulusal Toplantısı, TOK2013, 26-28 Eylül 2013, Malatya DOĞRUSAL KONTROL SİSTEMLERİ DOĞRUSAL KONTROL SİSTEMLERİ 96 Anahtarlamalı Sstemler Kararlı Yapan PI Kontrolör Setnn Hesabı İbrahm Işık, Serdar Ethem Hamamcı Elektrk-Elektronk Mühendslğ Bölümü İnönü Ünverstes, Malatya {İbrahm.sk, serdar.hamamc}@nonu.edu.tr

Detaylı

Uzun Dönem Evrim Hücresel Sistemleri için Karma Trafik Durumunda Çeşitli İniş Yolu Çizelgeleme Yöntemlerinin Başarım Karşılaştırması

Uzun Dönem Evrim Hücresel Sistemleri için Karma Trafik Durumunda Çeşitli İniş Yolu Çizelgeleme Yöntemlerinin Başarım Karşılaştırması Fırat Ünv. Mühendslk Blmler Dergs Fırat Unv. Journal of Engneerng 27(1), 65-72, 215 27(1), 65-72, 215 Uzun Dönem Evrm Hücresel Sstemler çn Karma Trafk Durumunda Çeştl İnş Yolu Çzelgeleme Yöntemlernn Başarım

Detaylı

EMG İşaretlerinin K-Ortalama Algoritması Kullanılarak Öbekleştirilmesi. EMG Signal Analysis Using K-Means Clustering

EMG İşaretlerinin K-Ortalama Algoritması Kullanılarak Öbekleştirilmesi. EMG Signal Analysis Using K-Means Clustering KSÜ Mühendslk Blmler Dergs, (), 9 5 KSU Journal of Engneerng Scences, (), 9 EMG İşaretlernn K-Ortalama Algortması Kullanılarak Öbekleştrlmes Mücahd Günay, Ahmet ALKA, KSÜ Mühendslk-Mmarlık Fakültes Elektrk-Elektronk

Detaylı

BULANIK AKIŞ TİPİ ÇİZELGELEME PROBLEMİ İÇİN ÇOK AMAÇLI GENETİK ALGORİTMA

BULANIK AKIŞ TİPİ ÇİZELGELEME PROBLEMİ İÇİN ÇOK AMAÇLI GENETİK ALGORİTMA Gaz Ünv. Müh. Mm. Fak. Der. J. Fac. Eng. Arch. Gaz Unv. Clt 22, No 4, 855-862, 2007 Vol 22, No 4, 855-862, 2007 BULANIK AKIŞ TİPİ ÇİZELGELEME PROBLEMİ İÇİN ÇOK AMAÇLI GENETİK ALGORİTMA İzzettn TEMİZ ve

Detaylı

Epilepside EEG Tabanlı Entropi Değişimleri

Epilepside EEG Tabanlı Entropi Değişimleri TURKMIA 9 Proceedngs 7 VI. Ulusal Tıp Blşm Kongres Bldrler ENMI Vol V No 1, 9 Eplepsde EEG Tabanlı Entrop Değşmler b c Serap 1 AYDINa,1, H.Melh SARAOĞLU, Sadık KARA a Elektrk-Elektronk Müh Böl, Ondokuz

Detaylı

5.3. Tekne Yüzeylerinin Matematiksel Temsili

5.3. Tekne Yüzeylerinin Matematiksel Temsili 5.3. Tekne Yüzeylernn atematksel Temsl atematksel yüzey temslnde lk öneml çalışmalar Coons (53) tarafından gerçekleştrlmştr. Ferguson yüzeylernn gelştrlmş hal olan Coons yüzeylernde tüm sınır eğrler çn

Detaylı

ROBİNSON PROJEKSİYONU

ROBİNSON PROJEKSİYONU ROBİNSON PROJEKSİYONU Cengzhan İPBÜKER ÖZET Tüm yerkürey kapsayan dünya hartalarının yapımı çn, kartografk lteratürde özel br öneme sahp olan Robnson projeksyonu dk koordnatlarının hesabı brçok araştırmacı

Detaylı

STATCOM İLE BİR ENERJİ İLETİM SİSTEMİNDE GERİLİM KONTROLÜ THE VOLTAGE CONTROL IN AN ENERGY TRANSMISSION SYSTEM BY STATCOM

STATCOM İLE BİR ENERJİ İLETİM SİSTEMİNDE GERİLİM KONTROLÜ THE VOLTAGE CONTROL IN AN ENERGY TRANSMISSION SYSTEM BY STATCOM STATCOM İLE BİR ENERJİ İLETİM SİSTEMİNDE GERİLİM KONTROLÜ M. Mustafa ERTAY 1, Zafer AYDOĞMUŞ 2 1 Düzce Ünerstes Teknk Eğtm Fakültes Elektrk Eğtm Bölümü 81620 Düzce, mustafaertay@duzce.edu.tr 2 Fırat Ünerstes

Detaylı

Deprem Tepkisinin Sayısal Metotlar ile Değerlendirilmesi (Newmark-Beta Metodu) Deprem Mühendisliğine Giriş Dersi Doç. Dr.

Deprem Tepkisinin Sayısal Metotlar ile Değerlendirilmesi (Newmark-Beta Metodu) Deprem Mühendisliğine Giriş Dersi Doç. Dr. Deprem Tepksnn Sayısal Metotlar le Değerlendrlmes (Newmark-Beta Metodu) Sunum Anahat Grş Sayısal Metotlar Motvasyon Tahrk Fonksyonunun Parçalı Lneer Interpolasyonu (Pecewse Lnear Interpolaton of Exctaton

Detaylı

İntegratörlü sistemler için Katsayı Diyagram Metodu ile kontrolör tasarımı

İntegratörlü sistemler için Katsayı Diyagram Metodu ile kontrolör tasarımı tüdergs/d mühendslk Clt:3, Sayı:6, 3- Aralık 4 İntegratörlü sstemler çn Katsayı Dyagram Metodu le kontrolör tasarımı Serdar Ethem HAMAMCI İnönü Ünverstes, Mühendslk Fakültes, Elektrk-Elektronk Mühendslğ

Detaylı

ÇELİK UZAYSAL ÇERÇEVE YAPILARIN OPTİMUM TASARIMI

ÇELİK UZAYSAL ÇERÇEVE YAPILARIN OPTİMUM TASARIMI ÇELİK UZAYSAL ÇERÇEVE YAPILARIN OPTİMUM TASARIMI M. Sedat HAYALİOĞLU *, S. Özgür DEĞERTEKİN * * Dcle Ünverstes, Müh.-Mm. Fak., İnşaat Müh. Böl., Dyarbakır ÖZET Bu çalışmada çelk uzay çerçevelern, Amerkan

Detaylı

DOĞRUSAL HEDEF PROGRAMLAMA İLE BÜTÇELEME. Hazırlayan: Ozan Kocadağlı Danışman: Prof. Dr. Nalan Cinemre

DOĞRUSAL HEDEF PROGRAMLAMA İLE BÜTÇELEME. Hazırlayan: Ozan Kocadağlı Danışman: Prof. Dr. Nalan Cinemre 1 DOĞRUSAL HEDEF PROGRAMLAMA İLE BÜTÇELEME Hazırlayan: Ozan Kocadağlı Danışman: Prof. Dr. Nalan Cnemre 2 BİRİNCİ BÖLÜM HEDEF PROGRAMLAMA 1.1 Grş Karar problemler amaç sayısına göre tek amaçlı ve çok amaçlı

Detaylı

Genetik Algoritma ile İki Boyutlu Şekil Yerleştirme ÖZET

Genetik Algoritma ile İki Boyutlu Şekil Yerleştirme ÖZET Genetk Algortma le İk Boyutlu Şekl Yerleştrme Metn Özşahn 1 ve Mustafa Oral 2 1) Çukurova Ünverstes Fen Blmler Ensttüsü Endüstr Mühendslğ Bölümü, Adana, Turkey 2 Çukurova Ünverstes Blgsayar Mühendslğ Bölümü,

Detaylı

ANADOLU ÜNivERSiTESi BiliM VE TEKNOLOJi DERGiSi ANADOLU UNIVERSITY JOURNAL OF SCIENCE AND TECHNOLOGY CiltNol.:2 - Sayı/No: 2 : 413-417 (2001)

ANADOLU ÜNivERSiTESi BiliM VE TEKNOLOJi DERGiSi ANADOLU UNIVERSITY JOURNAL OF SCIENCE AND TECHNOLOGY CiltNol.:2 - Sayı/No: 2 : 413-417 (2001) ANADOLU ÜNvERSTES BlM VE TEKNOLOJ DERGS ANADOLU UNIVERSITY JOURNAL OF SCIENCE AND TECHNOLOGY CltNol.:2 - Sayı/No: 2 : 413-417 (1) TEKNK NOTrrECHNICAL NOTE ELEKTRK ARK FıRıNıNDA TERMODNAMGN KNC YASASıNıN

Detaylı

Korelasyon ve Regresyon

Korelasyon ve Regresyon Korelasyon ve Regresyon 1 Korelasyon Analz İk değşken arasında lşk olup olmadığını belrlemek çn yapılan analze korelasyon analz denr. Korelasyon; doğrusal yada doğrusal olmayan dye kye ayrılır. Korelasyon

Detaylı

Tuğla Duvardaki ve Tesisattaki Isı Kaybının Yapay Sinir Ağları İle Belirlenmesi

Tuğla Duvardaki ve Tesisattaki Isı Kaybının Yapay Sinir Ağları İle Belirlenmesi Fırat Ünv. Fen ve Müh. Bl. Der. Scence and Eng. J of Fırat Unv. 18 (1), 133-141, 2006 18 (1), 133-141, 2006 Tuğla Duvardak ve Tessattak Isı Kaybının Yapay Snr Ağları İle Belrlenmes Ömer KELEŞOĞLU ve Adem

Detaylı

AYNI GÜÇ ÜRETİMİ İÇİN TERMAL VE RÜZGÂR BARALARININ YAKIT MALİYETİ VE EMİSYON AÇISINDAN KARŞILAŞTIRILMASI

AYNI GÜÇ ÜRETİMİ İÇİN TERMAL VE RÜZGÂR BARALARININ YAKIT MALİYETİ VE EMİSYON AÇISINDAN KARŞILAŞTIRILMASI 3. İzmr Rüzgâr Sempozyumu // 8-10 Ekm 2015 // İzmr 49 AYNI GÜÇ ÜRETİMİ İÇİN TERMAL VE RÜZGÂR BARALARININ YAKIT MALİYETİ VE EMİSYON AÇISINDAN KARŞILAŞTIRILMASI Mehmet Güçyetmez 1, Ertuğrul Çam 2 1 Ah Evran

Detaylı

BİRLEŞİK DALGACIK-SİNİR AĞI MODELİ YAKLAŞIMI İLE ELEKTRİK GÜÇ SİSTEMLERİNDE ARIZA SINIFLAMA

BİRLEŞİK DALGACIK-SİNİR AĞI MODELİ YAKLAŞIMI İLE ELEKTRİK GÜÇ SİSTEMLERİNDE ARIZA SINIFLAMA BİRLEŞİK DALGACIK-SİNİR AĞI MODELİ YAKLAŞIMI İLE ELEKTRİK GÜÇ SİSTEMLERİNDE ARIZA SINIFLAMA Oben DAĞ Canbolat UÇAK, Elektrk-Elektronk Mühendslğ Bölümü Mühendslk-Mmarlk Fakültes Yedtepe Ünverstes,, Erenköy,

Detaylı

İstanbul Ünverstes İşletme Fakültes Dergs Istanbul Unversty Journal of the School of Busness Admnstraton Clt/Vol:39, Sayı/No:2,, 310-334 ISSN: 1303-1732 www.fdergs.org Stokastk envanter model kullanılarak

Detaylı

Şehiriçi Karayolu Ağlarının Sezgisel Harmoni Araştırması Optimizasyon Yöntemi ile Ayrık Tasarımı *

Şehiriçi Karayolu Ağlarının Sezgisel Harmoni Araştırması Optimizasyon Yöntemi ile Ayrık Tasarımı * İMO Teknk Derg, 2013 6211-6231, Yazı 392 Şehrç Karayolu Ağlarının Sezgsel Harmon Araştırması Optmzasyon Yöntem le Ayrık Tasarımı * Hüseyn CEYLAN* Halm CEYLAN** ÖZ Bu çalışmada, şehrç ulaştırma ağlarının

Detaylı

6. KAYNAKLAR 5. SONUÇ. Fırat Üniversitesi-Elazığ

6. KAYNAKLAR 5. SONUÇ. Fırat Üniversitesi-Elazığ Fırat Ünverstes-Elazığ TEK TAŞIYICILI VE ÇOK TAŞIYICILI WMAX RADYONUN DURAĞAN VE ZAMANLA DEĞİŞEN NAKAGAMİ-M SÖNÜMLEMELİ KANALLARDAKİ BAŞARIM ANALİZLERİ Merve Abde Demr, Al Özen Elektrk-Elektronk Mühendslğ

Detaylı

kadar ( i. kaynağın gölge fiyatı kadar) olmalıdır.

kadar ( i. kaynağın gölge fiyatı kadar) olmalıdır. KONU : DUAL MODELİN EKONOMİK YORUMU Br prmal-dual model lşks P : max Z cx D: mn Z bv AX b AV c X 0 V 0 bçmnde tanımlı olsun. Prmal modeln en y temel B ve buna lşkn fyat vektörü c B olsun. Z B B BB c X

Detaylı

FARKSAL GELİŞİM ALGORİTMASI İLE KARMA YEM MALİYET OPTİMİZASYONU

FARKSAL GELİŞİM ALGORİTMASI İLE KARMA YEM MALİYET OPTİMİZASYONU Dumlupınar Ünverstes Fen Blmler Ensttüsü Dergs ISSN 1302 3055 FARKSAL GELİŞİM ALGORİTMASI İLE KARMA YEM MALİYET OPTİMİZASYONU *Yaşar YAŞAR 1, Burhanettn DURMUŞ 2 1 Dumlupınar Ünverstes, Mühendslk Fakültes,

Detaylı

BETONARME YAPI TASARIMI

BETONARME YAPI TASARIMI BETONARME YAPI TASARIMI DEPREM HESABI Doç. Dr. Mustafa ZORBOZAN Mart 008 GENEL BİLGİ 18 Mart 007 ve 18 Mart 008 tarhler arasında ülkemzde kaydedlen deprem etknlkler Kaynak: http://www.koer.boun.edu.tr/ssmo/map/tr/oneyear.html

Detaylı

ESM-1510 DIN Ray Montajlý Sýcaklýk Kontrol Cihazý. ESM-1510 DIN Ray Montajlý Dijital, ON / OFF Sýcaklýk Kontrol Cihazý

ESM-1510 DIN Ray Montajlý Sýcaklýk Kontrol Cihazý. ESM-1510 DIN Ray Montajlý Dijital, ON / OFF Sýcaklýk Kontrol Cihazý ESM-1510 DIN Ray Montajlý Sýcaklýk Kontrol Chazý ESM-1510 DIN Ray Montajlý Djtal, ON / OFF Sýcaklýk Kontrol Chazý - 3 Djt Göstergel - TC Grþ veya, J tp Termokupl Grþ veya, K tp Termokupl Grþ veya, 2 Tell

Detaylı

Biyomedikal Amaçlı Basınç Ölçüm Cihazı Tasarımı

Biyomedikal Amaçlı Basınç Ölçüm Cihazı Tasarımı Byomedkal Amaçlı Basınç Ölçüm Chazı Tasarımı Barış Çoruh 1 Onur Koçak 2 Arf Koçoğlu 3 İ. Cengz Koçum 4 1 Ayra Medkal Yatırımlar Ltd. Şt, Ankara 2,4 Byomedkal Mühendslğ Bölümü, Başkent Ünverstes, Ankara,

Detaylı

Kafes Yapıların Öğretme-Öğrenme Esaslı Optimizasyon Yöntemiyle Boyutlandırılması

Kafes Yapıların Öğretme-Öğrenme Esaslı Optimizasyon Yöntemiyle Boyutlandırılması Kafes Yapıların Öğretme-Öğrenme Esaslı Optmzasyon Yöntemyle Boyutlandırılması S. Özgür Değertekn, M. Sedat Hayaloğlu Dcle Ünverstes, İnşaat Mühendslğ Bölümü, 21280, Dyarbakır Tel: (412) 241 10 00 E-Posta:

Detaylı

Filled fonksiyon kullanarak vana etkili ekonomik yük dağıtımı probleminin çözülmesi

Filled fonksiyon kullanarak vana etkili ekonomik yük dağıtımı probleminin çözülmesi Journal of the Faculty of Engneerng and Archtecture of Gaz Unversty 32:2 (2017) 429-438 Flled fonksyon kullanarak vana etkl ekonomk yük dağıtımı problemnn çözülmes İbrahm Eke 1*, Süleyman Sungur Tezcan

Detaylı

Doğrusal Korelasyon ve Regresyon

Doğrusal Korelasyon ve Regresyon Doğrusal Korelasyon ve Regresyon En az k değşken arasındak lşknn ncelenmesne korelasyon denr. Kşlern boyları le ağırlıkları, gelr le gder, öğrenclern çalıştıkları süre le aldıkları not, tarlaya atılan

Detaylı

AĞIR BİR NAKLİYE UÇAĞINA AİT BİR YAPISAL BİLEŞENİN TASARIMI VE ANALİZİ

AĞIR BİR NAKLİYE UÇAĞINA AİT BİR YAPISAL BİLEŞENİN TASARIMI VE ANALİZİ III. ULUSAL HAVACILIK VE UZAY KONFERANSI 16-18 Eylül 2010, ANADOLU ÜNİVERSİTESİ, Eskşehr AĞIR BİR NAKLİYE UÇAĞINA AİT BİR YAPISAL BİLEŞENİN TASARIMI VE ANALİZİ Davut ÇIKRIKCI * Yavuz YAMAN Murat SORGUÇ

Detaylı

Modern Optimizasyon Yöntemleri (ABC, PSO) ile Yük-Frekans Kontrolü Load-Frequency Control with Modern Optimization Methods (ABC, PSO)

Modern Optimizasyon Yöntemleri (ABC, PSO) ile Yük-Frekans Kontrolü Load-Frequency Control with Modern Optimization Methods (ABC, PSO) Modern Optimizasyon Yöntemleri (ABC, PSO) ile Yük-Frekans Kontrolü Load-Frequency Control with Modern Optimization Methods (ABC, PSO) İlhan Kocaarslan 1, K. Koray Gümüş 1, Emrah Bal 1, Hasan Tiryaki 1

Detaylı

dir. Bir başka deyişle bir olayın olasılığı, uygun sonuçların sayısının örnek uzaydaki tüm sonuçların sayısına oranıdır.

dir. Bir başka deyişle bir olayın olasılığı, uygun sonuçların sayısının örnek uzaydaki tüm sonuçların sayısına oranıdır. BÖLÜM 3 OLASILIK HESABI 3.. Br Olayın Olasılığı Tanım 3... Br olayın brbrnden ayrık ve ortaya çıkma şansı eşt n mümkün sonucundan m tanes br A olayına uygun se, A olayının P(A) le gösterlen olasılığı P(A)

Detaylı

YERALTI SUYU POMPAJ MALİYETİ MİNİMİZASYON PROBLEMLERİNİN PSOLVER OPTİMİZASYON TEKNİĞİ İLE ÇÖZÜMÜ: TAHTALI HAVZASI ÖRNEĞİ

YERALTI SUYU POMPAJ MALİYETİ MİNİMİZASYON PROBLEMLERİNİN PSOLVER OPTİMİZASYON TEKNİĞİ İLE ÇÖZÜMÜ: TAHTALI HAVZASI ÖRNEĞİ VII. Ulusal Hdroloj Kongres 26-27 Eylül 2012, Süleyman Demrel Ünverstes, Isparta YERALTI SUYU POMPAJ MALİYETİ MİNİMİZASYON PROBLEMLERİNİN PSOLVER OPTİMİZASYON TEKNİĞİ İLE ÇÖZÜMÜ: TAHTALI HAVZASI ÖRNEĞİ

Detaylı

Çok Katlı Kompozit Çelik Çerçevelerin Genetik Algoritma ile Dinamik Sınırlayıcılı Optimizasyonu *

Çok Katlı Kompozit Çelik Çerçevelerin Genetik Algoritma ile Dinamik Sınırlayıcılı Optimizasyonu * İMO Teknk Derg, 2015 7077-7098, Yazı 434 Çok Katlı Kompozt Çelk Çerçevelern Genetk Algortma le Dnamk Sınırlayıcılı Optmzasyonu * Musa ARTAR* Ayşe DALOĞLU** ÖZ Yapı sstemlernn mnmum ağırlık olacak şeklde,

Detaylı

Resmi Gazetenin 29.12.2012 tarih ve 28512 sayılı ile yayınlanmıştır. TEİAŞ Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi

Resmi Gazetenin 29.12.2012 tarih ve 28512 sayılı ile yayınlanmıştır. TEİAŞ Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi İletm Sstem Sstem Kullanım ve Sstem İşletm Tarfelern Hesaplama ve Uygulama Yöntem Bldrm Resm Gazetenn 29.12.2012 tarh ve 28512 sayılı le yayınlanmıştır. TEİAŞ Türkye Elektrk İletm Anonm Şrket Bu Doküman

Detaylı

Metin Madenciliği ile Soru Cevaplama Sistemi

Metin Madenciliği ile Soru Cevaplama Sistemi Metn Madenclğ le Soru Cevaplama Sstem Sevnç İlhan 1, Nevchan Duru 2, Şenol Karagöz 3, Merve Sağır 4 1 Mühendslk Fakültes Blgsayar Mühendslğ Bölümü Kocael Ünverstes slhan@kocael.edu.tr, nduru@kocael.edu.tr,

Detaylı

Belirtilen kapasitede son kata aittir

Belirtilen kapasitede son kata aittir TE Sers Elektrkl Vnçler 00 kg le, ton aras kapastelerde Her türlü kald rma, çekme uygulamas çn, tona kadar standart modeller mevcuttur. Dayan kl l k ve büyük sar m kapastes le genfl br uygulama alan nda

Detaylı

DEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MÜHENDİSLİK BİLİMLERİ DERGİSİ Cilt:13 Sayı:2 sh.75-87 Mayıs 2012

DEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MÜHENDİSLİK BİLİMLERİ DERGİSİ Cilt:13 Sayı:2 sh.75-87 Mayıs 2012 DEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MÜHENDİSLİK BİLİMLERİ DERGİSİ Clt:13 Sayı:2 sh.75-87 Mayıs 2012 ÇELİK YAPI SİSTEMLERİNDE İKİNCİ MERTEBE ANALİZ YÖNTEMLERİNİN İNCELENMESİ (INVESTIGATION OF SECOND ORDER ANALYSIS

Detaylı

DİNAMİK ANALİZ PROBLEMLERİ İÇİN YENİ BİR ADIM ADIM SAYISAL ÇÖZÜMLEME YÖNTEMİ

DİNAMİK ANALİZ PROBLEMLERİ İÇİN YENİ BİR ADIM ADIM SAYISAL ÇÖZÜMLEME YÖNTEMİ . Türkye Deprem Mühendslğ ve Ssmoloj Konferansı 5-7 Eylül 0 MKÜ HATAY DİNAMİK ANALİZ PROBLEMLERİ İÇİN YENİ BİR ADIM ADIM SAYISAL ÇÖZÜMLEME YÖNTEMİ ÖZET: H. Çlsalar ve K. Aydın Yüksek Lsans Öğrencs, İnşaat

Detaylı

DENEY 4: SERİ VE PARALEL DEVRELER,VOLTAJ VE AKIM BÖLÜCÜ KURALLARI, KIRCHOFF KANUNLARI

DENEY 4: SERİ VE PARALEL DEVRELER,VOLTAJ VE AKIM BÖLÜCÜ KURALLARI, KIRCHOFF KANUNLARI A. DNYİN AMACI : Bast ser ve bast paralel drenç devrelern analz edp kavramak. Voltaj ve akım bölücü kurallarını kavramak. Krchoff kanunlarını deneysel olarak uygulamak. B. KULLANILACAK AAÇ V MALZML : 1.

Detaylı

TEKNOLOJİK ARAŞTIRMALAR

TEKNOLOJİK ARAŞTIRMALAR wwwteknolojkarastrmalarcom ISSN:1304-4141 Makne eknolojler Elektronk Dergs 00 (4 1-14 EKNOLOJİK ARAŞIRMALAR Makale Klask Eş Eksenl (Merkezl İç İçe Borulu Isı Değştrcsnde Isı ransfer ve Basınç Kaybının

Detaylı

YAPILARIN ENERJİ ESASLI TASARIMI İÇİN BİR HESAP YÖNTEMİ

YAPILARIN ENERJİ ESASLI TASARIMI İÇİN BİR HESAP YÖNTEMİ YAPILARI EERJİ ESASLI TASARIMI İÇİ BİR HESAP YÖTEMİ Araş. Gör. Onur MERTER Araş. Gör. Özgür BOZDAĞ Prof. Dr. Mustafa DÜZGÜ Dokuz Eylül Ünverstes Dokuz Eylül Ünverstes Dokuz Eylül Ünverstes Fen Blmler Ensttüsü

Detaylı

T.C. KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI

T.C. KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI T.C. KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI ÜÇ FAZLI ASENKRON MOTORLARIN YAPAY SİNİR AĞLARI İLE VEKTÖR ESASLI HIZ KONTROLÜ ZAFER KOCA

Detaylı

ITAP Fizik Olimpiyat Okulu

ITAP Fizik Olimpiyat Okulu Eylül Deneme Sınavı (Prof.Dr.Ventsslav Dmtrov) Konu: Elektrk Devrelernde İndüktans Soru. Şekldek gösterlen devrede lk anda K ve K anahtarları açıktır. K anahtarı kapatılıyor ve kondansatörün gerlm U ε/

Detaylı

ÇATALLAŞMA VE KAOTİK ANALİZLERİ

ÇATALLAŞMA VE KAOTİK ANALİZLERİ T.C. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ GERİLİM KARARLILIĞI İYİLEŞTİRİCİLERİNİN ÇATALLAŞMA VE KAOTİK ANALİZLERİ DOKTORA TEZİ Elk. Yük.Müh. Kadr ABACI Ensttü Anablm Dalı : ELEKTRİK-ELEKTRONİK

Detaylı

Toplam Eşdeğer Deprem Yükünün Hesabı Bakımından 1975 Deprem Yönetmeliği İle 2006 Deprem Yönetmeliğinin Karşılaştırılması

Toplam Eşdeğer Deprem Yükünün Hesabı Bakımından 1975 Deprem Yönetmeliği İle 2006 Deprem Yönetmeliğinin Karşılaştırılması Fırat Ünv. Fen ve Müh. Bl. ergs Scence and Eng. J of Fırat Unv. 19 (2, 133-138, 2007 19 (2, 133-138, 2007 Toplam Eşdeğer eprem Yükünün Hesabı Bakımından 1975 eprem Yönetmelğ İle 2006 eprem Yönetmelğnn

Detaylı

ERGONOMİK KOŞULLAR ALTINDA MONTAJ HATTI DENGELEME

ERGONOMİK KOŞULLAR ALTINDA MONTAJ HATTI DENGELEME ERGONOMİK KOŞULLAR ALTINDA MONTAJ HATTI DENGELEME Pamukkale Ünverstes Fen Blmler Ensttüsü Yüksek Lsans Tez Endüstr Mühendslğ Anablm Dalı Elf ÖZGÖRMÜŞ Danışman: Yrd. Doç. Dr. Özcan MUTLU Ağustos, 2007 DENİZLİ

Detaylı

Makine Öğrenmesi 6. hafta

Makine Öğrenmesi 6. hafta Makne Öğrenmes 6. hafta Yapay Snr Ağlarına Grş Tek katmanlı YSA lar Algılayıcı (Perceptron) Aalne (Aaptve Lnear Elemen Byolojk Snr Hücres Byolojk snrler ört ana bölümen oluşmaktaır. Bunlar: Denrt, Akson,

Detaylı

01.01.2015 tarih ve 29223 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. TEİAŞ Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi

01.01.2015 tarih ve 29223 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. TEİAŞ Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi 01.01.2015 tarh ve 29223 sayılı Resm Gazetede yayımlanmıştır. Bu Doküman Hakkında TEİAŞ Türkye Elektrk İletm Anonm Şrket İletm Sstem Sstem Kullanım ve Sstem İşletm Tarfelern Hesaplama ve Uygulama Yöntem

Detaylı