Dünya Gıda Günü Sempozyumu PANEL :YENİ GIDA YASASI VE 12. FASIL MÜZAKERE SÜRECİ. TMMOB Kimya Mühendisleri Odası

Transkript

1

2 İlk söz 1974 yılında Roma da düzenlenen Dünya Gıda Konferansı sırasında, ABD Tarım Bakanı Earl Butz yaptığı konuşmada geleceğe dair planı açık ediyordu. Butz, gıdanın aslında bir silah olduğunu söylüyor ve ekliyordu; Gıda pazarlık sandıklarındaki en önemli araçlardan biridir. İnsanların size güvenip dayanmalarının, size bağımlı olmalarının ve bu şekilde sizinle işbirliği yapmalarının yolunu arıyorsanız, onları gıdaya bağımlı hale getirmek bana kalırsa mükemmel bir yöntem.

3 bugün, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü olan FAO 2010 yılı verilerine göre dünyadaki aç nüfus sayısı önceki yıla göre 100 milyonun üzerinde bir artışla bir milyara ulaşmıştır. Sistemin bu şekilde devam etmesi durumunda, bu artışın önümüzdeki dönemlerde katlayarak artmasından endişe ediliyor.

4 türkiye de Bugün ülkemizde yirmi milyon insanımız yani nüfusumuzun dörtte bire yakını yeterli gıdaya ulaşamamakta, % 10 a yakın bir kısmı ise açlık tehlikesi ile burun buruna yaşamaktadır.

5 artan nüfus Bugün yaşanan açlık sorunu gıda üretiminin azlığından veya nüfus artışından değil, yüksek gıda fiyatlarından kaynaklanıyor. FAO tarafından açıklanan bir rapor; 2009 yılında gıda üretiminin oldukça iyi olduğunu, ancak gıdada dışa bağımlı olan yoksul ülkelerin, yüksek fiyatlar nedeniyle gıda ithalatında büyük sorunlar yaşadığını ortaya koyuyor.

6 ironi Artan dünya nüfusu, hem yaygın açlığı hem de aşırı tüketimden kaynaklanan kronik hastalıkları kapsayan çifte sıkıntıyla karşı karşıyadır. Dünya da 1 Milyar insan obezite hastasıdır.

7 neden, Ülkemizde ve dünyadaki açlığın nedenlerini ABD Tarım Bakanı Earl Butz yaptığı konuşmasının içeriğinde iyi okumak ve son 40 yıl içerisinde uygulanan tarım ve gıda politikalarında aramak gerekiyor.

8 tarımın şirketleşmesi Gelişmiş ülkelerdeki tarım tamamı ile sanayileşmiş, adeta bir çeşit fabrikaya dönüşmüş arazilerde yapılıyor. Sanayileşmiş tarımsal üretimde kullanılan girdilerin büyük bir kısmı sentetik gübre, ilaç, tarım makineleri yakıtı, makinelerin bakımı, elektrik enerjisi, taşıma, dağıtım, tohum, sulama gibi kalemlerden oluşuyor. Üretimden kazanılan para da yukarıdaki girdileri edinmek için harcanıyor.

9 gelişmiş ülkelerde, Harcamalardan geriye çiftçinin elinde kalan pay sözü edilmeye değmeyecek kadar az. Çiftçiler ürün alabilmek için büyük oranda yukarıda bahsedilen girdileri üreten şirketlere bağlı durumda. Çiftçi kendi arazisinde nasıl üretim yapacağına karar vermekten aciz, çünkü bir tekelle yaptığı sözleşmeye göre üretim yapıyor, hangi ürünü üreteceği, hangi tohumu kullanacağı, tarlasına hangi ilacı atacağı, hasadı ne zaman yapacağı firma tarafından belirleniyor.

10 az gelişmiş ülkelerde Küçük köylülüğün tasfiyesini modern rekabetçi tarım için koşul olarak dayatılmaktadır. Bunun yanında işletme ölçeklerinin büyütülmesi ve sözleşmeli üreticilik ilişkilerinin yaygınlaştırılmasını da tartışma dışı teknik doğrular olarak kamuoyuna sunuluyor. Büyüyen ölçeğin doğuracağı yeni mülkiyet sorunları gizlenmeye çalışılırken, hazine arazileri üzerinde kurulacak organize tarım hayvancılık bölgelerinde sermayenin yeni iktidar alanları kurgulanmaktadır.

11 tekelleşme Tarımdaki tekelleşme çok belirgin biçimde istatistiklere yansıyor. Buğday ihracatının yüzde 85 i, pirincin yüzde 80 i altı ülkeden, mısırın yüzde 70 i ise üç ülkeden kaynaklanıyor. Şirket bazında ise, ADM, Cargill ve Bunge dünya mısır üretiminin egemenliğine sahip. Altı şirket dünya hububat ticaretinin yüzde 85 ini, üç şirket kakaonun yüzde 83 ünü, üç şirket de muzun yüzde 80 ini elinde tutuyor. Tohum, GDO lu ürünler denince de haliyle akla Monsanto geliyor. (Ian Angus, International Viewpoint, May 2008).

12 patent Tarım alanlarının yabancılara satışını izin veren düzenlemeler yanında, yaşam patentlenmeye, köylü ve üretici girdiden çıktıya tüm alanlarda bağımlılaştırılmaya çalışılıyor.

13 gelecekte, 2050'de dünya nüfusunun 9 milyara çıkacağı tahmin ediliyor. Uzmanlar aslında 9 milyar kişiye yetecek gıda üretim potansiyelinin bulunduğu konusunda hemfikir. Mesele, insanlığın en temel hakkı, beslenme hakkının piyasaların merhametine terk edilemeyecek kadar önemli olduğunu kavrayabilmekte

14 geleceğe baktığımızda, piyasa anlayışı devam ederse; patent haklarının, artan enerji fiyatlarının, biyo çeşitlilikteki şiddetli kayıpların, iklim değişikliğinin, sulardaki ve doğal kaynaklardaki azalmanın, gıda üretimini tehdit edeceğini görüyoruz..

15 panel Bildiğiniz gibi Meslek Odalarının tüm itirazlarına rağmen, 11 Haziran 2010 tarihinde Meclis Genel Kurulunca kabul edilen Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu (VHBSGYK) yürürlüğe girdi.

16 (VHBSGYK) bu yasa; Gıda güvenliğinin sağlanmasından uzak, Yeterli hukuki ve teknik alt yapıdan yoksun, Yeterli,nitelikli ve uzman personel bilgisi olmadan, çıkarılmıştır. Yasa sürecini iyi yönetebilecek siyasi ve bürokratik irade ve anlayıştan mahrum bir koşulda hazırlanmıştır.

17 bu yasa; ilgili tarafları meslek ve sektör temsilcilerini yasama sürecinden uzak tutmuş, somut, bilimsel ve ülke gerçekleri gözetilmeden hazırlanmıştır. Ne yazık ki; bu hali ile, halkımızın ve ülkemizin çıkarlarını koruyan bir düzenleme getirmemiştir.

18 bu yasa Gıda güvenliğini sağlamaya yönelik çözüm üretmek yerine, gıda alanını, sadece hayvansal ürünler olarak gören bir anlayışın ürünüdür. Dolayısı ile Veteriner Hekimlik mesleğini öne çıkarma kaygısıyla hazırlanmış izlenimi vermektedir.

19 bu yasa Sorumlu yöneticilik uygulamasının nerede ise tamamen kaldırmakta, kayıt ve denetim dışı, merdiven altı gıda maddesi üretimini özendirmektedir. Türkiye de, hem işyerlerinin özdenetimi, hem de kalitenin yükselmesi açısından büyük yararlar sağlayan sorumlu yöneticilik uygulamasının kaldırılması, tüketici sağlığına yönelik önemli sorunlara yol açacaktır.

20 bu yasa kısacası; Yasa yapma tekniğinin ruhuna aykırı, İlgili tarafların görüşünü dikkate almamış, Uzlaşı kültürü ve bilimsellikten uzak, Üretici ve Tüketiciyi korumayan, Devletin denetim görevi de dahil,her şeyi piyasanın insafına tek eden, Bir çok alanı içerdiği için, gıda alanının gerçekçi düzenlemelerinden uzak, Uzmanlığı ve teknik personeli dışlayan, Daha önemlisi Gıda Güvenliğinin sağlanmaktan uzak, bir durumdadır.

21 yeni yasa Bu nedenlerle; Gıda, Ziraat ve Kimya Mühendislerinin yasa hazırlanırken oluşturdukları görüş ve önerileri doğrultusunda yeni bir GIDA yasasına ihtiyaç vardır.

22 yeni yasa Gerçekçi öngörüler ile planlamacı, Yatırımcı, mühendis ile köylünün omuz omuza çalışacağı bir zemin üzerinde, Üretimi yeniden organize eden, üreticiden tüketiciye doğrudan bir beslenme zinciri kuran, Emek eksenli ve dayanışmayı arttıracak yeni bir yapı, ülkemiz insanı, ülkemiz tarımı, kırsal hayat ve tüketici sağlığı açısından da, en acil gereksinimdir.

23 yeni yasa ile; Yeterli gıda üretim ve dağıtımının (Gıda güvenliği) sağlanması hükümetlerin ana politikası ve temel görevidir. Halkın ucuz, sağlıklı ve güvenilir gıdaya ulaşımını garanti altına almalıdır.

24 yeni yasada; Gıda ürünlerinin ithal edilmesine, bu ürün ülkede yeterli bir şekilde üretilmiyorsa izin verilmelidir. Dışsatımlar ise sadece halkın söz konusu ürüne ihtiyacı kalmadığı zamanlar da yapılıyor olmalıdır.

25 yeni yasa; Çiftçilerin kendi toprak ve ürünlerini kontrol etmesi, ülkenin kendi gıda ürünlerini üretmesi, kimyasal gübre ve toksik maddelerin kullanılmaması temelinde formüle edilmelidir.

26 yeni yasa; Sağlıklı ve doğayı gelecek nesiller için koruyacak bir şekilde, bağımsız gıda üretimini arttırmak düşünülmelidir. Bunun için çevreye duyarlı, ekolojik dengeyi koruyan tarımsal tekniklerin kullanılması, bu yönde araştırma ve geliştirmelerin özendirilmesi gereklidir.

27 yeni yasa; Bölgesel ve yerel koşullara uygun tohum üretimi ve tarım genetik tiplemeleri yapılmalı, insanlığın mirası binlerce yıllık genetik çeşitlilik ne pahasına olursa olsun korunmalıdır.

28 yeni yasada; Öncelikle, halkın (çiftçilerin ve tüketicilerin) kendi besinlerini üretmeleri hakkına dayalı bir gıda egemenliği anlayışı olmalıdır. Hatta ulusların kendi gıdasını üretmenin bir hak olmasının yanı sıra bu aynı zamanda toplumsal bir görev olduğu da unutulmamalıdır!

29 yeni yasada; Çünkü özgür ve bağımsız olmak isteyen her halk, kendi besinini üretmek zorundadır. Bu, bir hak olmanın ötesinde, kendi egemenliğini elde etmek için siyasi bir gereklilik ve gelecek nesillere karşı toplumsal bir sorumluluktur

30 sonuç olarak; Türkiye de çoğu alanda olduğu gibi, tarım ve gıda alanında da, yapılacak düzenlemelerin ve uygulanacak politikaların; makro planların bir parçası olarak, tarım, sanayi, çevre, orman, bilim ve teknoloji, eğitim ve sağlık politikaları ile entegre olarak ele alınmasının zorunlu olduğunun bir kez daha altını çiziyoruz. Aksi durumda, belirlenecek uzun ve kısa erimli planlama, öngörü ve atılacak stratejik adımlar eksik ve anlamsız olacaktır.

31 son söz:dünya Gıda Egemenliği Formu Topraksız Köylüler Hareketi Ulusal Koordinasyonu üyesi Joao Pedro Stédile (Mali) Gıda egemenliğine sahip olmak için her halkın paralel olarak bir siyasi egemenliğe sahip olması gerekliliği vardır. Kısaca gıda üretiminin bağımsızlığı; Ancak halkların, kendi toprakları üzerinde bağımsızlığını sağlayabilecek siyasal olanaklara, Uygulanan politikalara, baskı yapabilecek siyasal araçlara sahip olması, ile mümkündür. Ülkeler, toprak açısından bakıldığında bir bağımsızlığa sahip görünebilir, fakat bu topraklardaki egemenlik, halk tarafından kullanılmıyor olabilir.

32