DERGİDEN. FİGES İLERİ MÜHENDİSLİK VE ARGE TEKNOLOJİLERİ DERGİSİ / Sayı: 3 (Ekim-Kasım-Aralık 2013) ISSN:

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "DERGİDEN. FİGES İLERİ MÜHENDİSLİK VE ARGE TEKNOLOJİLERİ DERGİSİ 2013-3 / Sayı: 3 (Ekim-Kasım-Aralık 2013) ISSN: 2147-9550"

Transkript

1

2

3 DERGİDEN FİGES İLERİ MÜHENDİSLİK VE ARGE TEKNOLOJİLERİ DERGİSİ / Sayı: 3 (Ekim-Kasım-Aralık 2013) ISSN: FİGES A.Ş. Adıa Sahibi Yöetim Kurulu Başkaı Dr. Tarık Öğüt Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Ali Özgür Emekli ozgur.emekli@figes.com.tr Yöetim Yeri FİGES A.Ş. Ulutek Tekoloji Geliştirme Bölgesi, Uludağ Üiversitesi Görükle Kampüsü, Nilüfer Bursa Telefo : Faks : TEKNİK HİZMETLER Yayıa Hazırlama ve Tasarım UMSA Prodüksiyo Ltd. Şti. Telefo: Basım Yeri Ada Ofset Matbaacılık Sa. ve Tic. Ltd. Şti. Litros Yolu 2. Matbaacılar Sitesi E Blok No: ZE-2 Kat:1 Topkapı / İSTANBUL Telefo: Matbaa Sahibi: Kemal Kabaoğlu Yayı Türü Yerel Süreli Türkçe İgilizce Bilimsel Yayı 3 ayda bir yayımlaır. Dergide Yayımlaa Yazı, Fotoğraf, Harita, İllüstrasyo ve Kouları Her Hakkı Saklıdır. Kayak Gösterilmek şartıyla Alıtı Yapılabilir. Yayılaa Eserleri Sorumluluğu Eser Sahiplerie Aittir. Aksi belirtilmedikçe tüm görseller: ANSYS, MATHWORKS ve FİGES Para ile satılmaz Değerli Okuyucularımız, Dergimizi 3. sayısıı sizlere ulaştırabilmei mutluluğuu yaşıyoruz. Bu sayıda, bizlere söyleşi ve makaleleriyle katkıda bulua ASELSAN MGEO Tak Elektro-Optik Sistemleri Program Müdürü Hikmet Balcı ya, Sabacı Üiversitesi Naotekoloji Araştırma ve Uygulama Merkezi Direktörü Dr. Volka Özgüz e, TAV İşaat ta Ahmet Çıtıpıtıoğlu ve Elif Koru ya, Alarko-Carrier da Didem Deiz Kayabaşı a ve FİGES i çok değerli mühedislerie, şahsım ve FİGES ARGE Dergisi adıa teşekkürlerimizi sumak istiyorum. Bilgisayarları işlem hızı olarak güçlemesi ve paralel olarak da yazılımları gelişmesiyle mühedislik süreçlerideki tasarım aşamalarıda bilgisayar kullaımı, ivmeleerek artıyor. Farz edelim ki yei bir ürü ortaya çıkartılacak. Ürüü tasarımı, zate bilgisayar ortamıda 3 boyutlu olarak gerçekleştiriliyor. Acak başarılı bir ürü ortaya çıkarmak içi bu yeterli değil; çükü ürüü gerçek koşullardaki davraışıı da bilmeiz gerekiyor ki gerekirse oa göre tasarımda düzeltmeler yapabilesiiz. Klasik yötemlerde, buu içi ürüü bir prototipii üretmeiz ve fiziksel testler yapmaız gerekiyor. Bular ise zama ala ve maliyeti arttıra süreçler. Moder yötemler ise prototip üretmeye gerek kalmada, testleri de bilgisayar ortamıda gerçekleştirilebilmesii sağlıyor. Böylece, tabir yerideyse ürüü daha üretmede, başarımıı bilme şasıız oluyor. Bu kouu uygulamasıa güzel bir örek olarak, Alarko-Carrier da Didem Deiz Kayabaşı ı, sirkülasyo pompası üzeride yaptığı, gayet dikkat çekici çalışmayı alata makalesii, bu sayımızda okuyabilirsiiz. Ülkemizi, arzu edile ileri gelişmişlik seviyelerie ulaşabilmesi, acak mühedislik çalışmalarıda bu tür moder yötemleri kullaımıı artmasıyla mümkü olacaktır diye düşüüyorum. Dergimiz, bu yödeki çalışmalarıızda sizlere birazcık da olsa katkıda buluabiliyorsa e mutlu bize! Şimdilik hoşçakalı! 1 Dergide 2 FİGES te 4 FİGES ARGE Güleri İzmir Ada Mederes Havalimaı Yei İç Hatlar Termiali e Etkileye Rüzgâr Yüklerii CFD Metotlarıyla Belirlemesi: Havalimaları ANSYS'e Emaet 11 Yüksek Tork ve İvmeleme Gerektire Hareket Sistemleri içi Bezetim Tabalı Eyleyici Seçimi 14 SÖYLEŞİ: Hikmet Balcı ASELSAN, Elektro-Optik Sistemlerde Geleceği, Ali Özgür Emekli Pazarlama Direktörü FİGES A.Ş. Bilgisayar Destekli Mühedislik ile Yakalayacak 18 Alarko-Carrier yei tasarlaa pompalarıı karakteristiklerii CFD aalizleriyle belirliyor: Artık Prototipe Gerek Yok 22 SÖYLEŞİ: Volka ÖZGÜZ Sabacı Üiversitesi i Yeiliğe ve Saayiye Açıla Peceresi: SUNUM 27 Yaklaşa Etkilikler 20 Stadart Bir Sicap Kafesli Asekro Motoru, ANSYS Rmxprt ve Maxwell Yazılımları ile Aalizi: Asekro Motor Aalizi ARGE DERGİSİ 1

4 FİGES TEN Değerli Okuyucularımız, Değerli Müşterilerimiz, Dergimizi ilk iki sayısı ile ilgili almış olduğumuz olumlu, teşvik edici ve cesaret verici geri bildirimler, bizleri çok memu etti. Bizlere e-posta, telefo vb. yollar ile ulaşıp görüş ve öerilerii, olumlu yölerimizi, eksiklerimizi ve geliştirmeye açık yölerimizi bildire herkese, tüm firma ve kurumlara çok teşekkür ediyorum. Amacımız; dergimizi okuabilir, yararlı bilgileri yer aldığı, farklı sektörlerdeki ARGE çalışmaları hakkıda bilgiledirmei yapıldığı bir yayı halie getirmek. Bu amaca yöelik çalışmalarımızı devam ettirmeye kararlıyız. Kedimizi geliştirme yöüde görüş ve öerileriizi almakta ve çalışmalarıızı taıtma yöüde sizlerde destek almakta gurur duyarız. Dergimizi bu sayısıda, hem FİGES büyesideki çalışmalarda bazı örekler hem de farklı sektörlerdeki kurumlarımızı yürütmüş olduğu çalışmalar, yie tekik makale olarak yer alıyor. FİGES olarak, askeri deizcilik sektörüde yürütüle projelerdeki mühedislik çalışmalarımıza devam ediyoruz. Ülkemizi bu aladaki gurur kayağı ola MİLGEM Projesi ile başlaya çalışmalarımız, devamıdaki öemli projelerle sürüyor. Bu aladaki yeteeklerimizi geliştirmeye ve geişletmeye devam ediyoruz. Gemileri mukavemet hesaplamalarıı yapılması, gemi formu buluması, su altı patlama hesaplamaları gibi ileri mühedislik aalizlerii yaıda hava emiş ve egzoz sistemleri tasarımı ve aahtar teslim imalatı koularıda çalışıyoruz. Radar kesit alaı, ate ve radar yerleşimleri, EMI/EMC hesaplamaları gibi elektromayetik aalizler ile ilgili koular da çalışma alaımızı içide. Dergimiz aracılığı ile sizlere, büyemizdeki farklı uzmalık alalarıda ve ARGE birimleride bilgi vermeye çalışacağımızı bir öceki sayımızda belirtmiş ve Elektromayetik Tasarım ve Aalizler ekibimizi taıtmıştım. Bu sayımızda, Mekatroik ve Sistem Modelleme ekibimizi taıtmak istiyorum. Ekibimiz, Dr. Remzi Artar ı yöetimide çalışmalarıı sürdürmekte; mekatroik sistem tasarımı, aahtar teslim test ve ölçüm sistemleri, hareket kotrol sistemleri, sistem modelleme, yazılım geliştirme, tasarım ve prototip imalatı gibi alalarda hizmet veriyor. Savuma, havacılık ve biyomedikal sektörlerii yaıda, otomotiv sektörü de hedef sektörlerimiz arasıda yer alıyor. So olarak, biyomedikal sektörüdeki ARGE faaliyetlerimiz hakkıda bilgi vermek istiyorum. Bu sektörde, ülkemizi küresel pazarda yeilikçi ve yüksek katma değerli ürülerle rekabet edebilir hale gelmesi hedefi ile ARGE çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Yerli ürü tasarımıda prototip imalatıa kadar ola süreçlerde kabiliyetlerimizi geliştiriyoruz. İlgili kamu kuruluşları ve üiversitelerimizde değerli hocalarımızla ortak projeler geliştiriyoruz. Bu çalışmaları bir çıktısı olarak TÜBİTAK 1511 destek programıa, yakı zamada bir proje başvurusuda buluduk. Geri bildirimleriiz ışığıda, yei sayılarımızı, sizler içi daha ilgi çekici hale getirmeye ve ayı zamada eksiklerimizi tamamlamaya çalışacağız. Dergimizi değerledirip bize geri bildirimleriizi iletmeyi sürdürmeizde çok memu olacağız. Bu sayımızı ve içeriğii, bekletileriize cevap vermesi ümidi ile başarılı ARGE çalışmaları diliyorum. Saygılarımla, Dr. Şadi Kopuz Geel Müdür Askeri Elektroik Semieri de FİGES e Yoğu İlgi FİGES, 5-6 Kasım tarihleride, ODTÜ Kültür ve Kogre Merkezi de düzelee 3. Askeri Elektroik Semieri e, 2 ayrı suum ve stadıyla katıldı. Suumlarda, FİGES i Türkiye temsilcisi olduğu MATLAB-Simulik yazılımlarıı, elektroik sistemlerdeki gömülü yazılımları geliştirilmesi içi sağladığı çözümler alatıldı. FİGES MATLAB Uygulama Mühedisliği Yöeticisi Elektroik Y. Müh. Erma Üret tarafıda yapıla suumlara, 50 yi aşkı kişi katılım gösterdi. AIAC 2013 te Gümüş Sposor Olarak Yer Aldık Havacılık ve uzay bilimleri ve tekolojileri alalarıda yerli ve yabacı araştırmacıları bilimsel çalışmalarıı suulup tartışıldığı uluslararası bir forum halie gele ve bu yıl, Eylül tarihleride, ODTÜ Kogre ve Kültür Merkezi'de gerçekleşe 7th Akara Iteratioal Aerospace Coferece (AIAC 2013) etkiliğie, FİGES, Gümüş Sposor olarak katılım sağladı. 2. Ulusal EMC Koferası Işık Üiversitesi Maslak Kampüsü de, 9-11 Eylül tarihleri arasıda gerçekleştirile etkiliğe Gümüş Sposor olarak katıla FİGES, stat açtı ve bildiri suumu gerçekleştirdi. 2

5 Basıda FİGES EKONEWS Dergisi i Temmuz - Ağustos 2013 sayısıda yayımlaa söyleşide, FİGES Yöetim Kurulu Başkaı Dr. Tarık Öğüt, kritik ürü ve tekoloji geliştirebilmek içi, öcelikle yei bir Ar-Ge zihiyetie ihtiyaç olduğuu ve şirketleri üst yöetimlerii Ar-Ge i öemie iamaları ve buu gereğii yapmaları gerektiğii belirtti. MSI Dergisi i Kasım ayıda yayılaa 100. sayısıda, FİGES i deizcilik ve gemi işa sektörüdeki çalışmalarıı kou ala bir söyleşi yer aldı. FİGES Deizcilik Grubu da Tayfu Gülem ve Ufuk Küte ile yapıla söyleşide, FİGES i deizcilik projeleri geçmişi ve vizyouda bahsedildi. MSI Dergisi i 100. sayısıda, FİGES Yöetim Kurulu Başkaı Dr. Tarık Öğüt ü dergii 100. sayıya ulaşması koulu tebrik mesajı yayıladı sayıya ulaşmaları edeiyle MSI Dergisi ekibii kutluyor, başarılı yayı hayatlarıı uzu yıllar sürdürmelerii diliyoruz. Metal Makia Dergisi i Eylül-Ekim 2013 sayısıda, FİGES Akara Mekaik Tasarım ve Yapısal Aalizler Ekibi Yöeticisi Dr. Ca Alpdoğa ile yapıla bir söyleşi yayımladı. Söyleşide, Dr. Alpdoğa, FİGES i mekaik tasarım ve prototip imalatı yeteekleride bahsederek, 70 kişilik mühedis kadrosuyla tüm sektörleri hizmetide olduğuu belirtti. MSI Dergisi i Ağustos sayısı (Sayı 98) da, FİGES Akara Yapısal Aalizler ve Tasarım Ekibi Yöeticisi Dr. Ca Alpdoğa ile yapıla FİGES Kabuk Değiştiriyor başlıklı söyleşi yayıladı. Dr. Alpdoğa söyleşide, firmamızı Mekaik Tasarım ve Prototip İmalatı alaıdaki yatırımlarıı, savuma saayisideki projelerii ve vizyouu alattı. TAYSAD YAM01 Sertifika Programı FİGES-TAYSAD iş birliğiyle gerçekleştirile, Yapısal Aaliz Mühedisi Yetiştirme Sertifika Programı kapsamıdaki eğitimler 1-2 Kasım tarihleride gerçekleşe ilk eğitimle başladı. 6 hafta sürecek program kapsamıda, özellikle otomotiv ya saayi firmaları büyeside, itelikli yapısal aaliz mühedisleri yetiştirilmesi hedefleiyor. FİGES i Kompozit Malzemeler Alaıdaki Çalışmaları Bu yıl ikicisi düzelee Ulusal Ege Kompozit Malzemeler Sempozyumu kapsamıda, 8 Kasım tarihide, FİGES İzmir Yapısal Aalizler ve Tasarım Ekibi Yöeticisi Ercek Aktay bir makale suumu gerçekleştirdi. FİGES, CIAPE Fuarı İçi Çi deydi FİGES, Eylül de, Peki, Çi Halk Cumhuriyeti'de gerçekleştirile CIAPE fuarı (Uluslararası Otomotiv Aa Saayi ve Tedarikçi Fuarı) etkiliğie stat açarak katılım sağladı. Odak ülkei Türkiye olarak belirlediği fuar kapsamıda R & I Partership for OEM s Betwee Turkey & Chia, 2013 Chia Iteratioal Automotive Electroic forumuda, FİGES Yöetim Kurulu Başkaı Dr. Tarık Öğüt kouşmacı olarak yer aldı. XVIII. Ulusal Mekaik Kogresi FİGES i sposorları arasıda yer aldığı ve stat açtığı, Teorik ve Uygulamalı Mekaik Türk Milli Komitesi tarafıda iki yılda bir düzelee Ulusal Mekaik Kogresi i 18 icisi, Ağustos tarihleri arasıda, Celal Bayar Üiversiteside gerçekleşti. Jasmia Lazic, FİGES i Kouğu Oldu MathWorks İgiltere Ofisi de Türkiye ye gele uzma matematikçi Jasmia Lazic, FİGES MATLAB 3. Çeyrek Etkilikleri kapsamıda, İstabul ve Akara da çeşitli orgaizasyolara katıldı. Yapıla semier ve toplatılarda, toplamda 200 ü aşkı kişiye hitap ede Lazic; optimizasyo, istatistik ve geel alamda veri aalizi koularıda düya lideri ola MATLAB ı e yei özelliklerii, katılımcılara uygulamalı olarak taıttı. ARGE DERGİSİ 3

6 ETKİNLİK FİGES i, bu yıl 2 cisi düzelee ARGE Güleri etkilikleri, Eylül ayıda İzmir ve Bursa da gerçekleştirildi. İzmir YüksekTekoloji Estitüsü (İYTE) Rektörü Prof. Dr. Mustafa Güde başta olmak üzere, birçok değerli kouşmacıı yer aldığı etkiliklere, 250 yi aşkı kişi katıldı. İyi bir üretim üssü olmak rolüü aşarak kedi öz tasarımlarıyla kedi markalarıı, ürülerii çıkartarak uluslararası pazarda daha güçlü rekabet edebile bir kimliği hedefleye Türkiye i bu amacı doğrultusuda, devleti ARGE ve ÜRGE ye verdiği destekleri artmasıı soucuda, firmalarımız, ARGE-ÜRGE kapsamıda artık daha yoğu biçimde tasarım ve mühedislik çalışmaları yapmaya başlıyorlar. Bu yıl 23. yaş güüü kutlaya FİGES de tam bu aşamada devreye giriyor. FİGES, 75 kişilik mühedislik kadrosu ve 4 büyük şehirdeki ofisleriyle Türkiye de birçok farklı sektörde ve alada ARGE ve ÜRGE hizmetleri veriyor. Acak FİGES i çalışmalarıı bir başka boyutu daha var. FİGES, ayı zamada, Türkiye de ARGE ve ÜRGE ile ilgilee kişi ve kurumları bir araya getire etkilikleri de yıllarda beri orgaize ede bir kuruluş. Buları e başıda da bu yıl 17 cisi gerçekleştirile, FİGES Bilgisayar Destekli Mühedislik ve Sistem Modelleme Koferası yer alıyor. 4

7 FİGES i bu doğrultudaki etkilikleride bir taesi de ARGE Güleri. İlki geçe yıl gerçekleştirile bu etkiliklerde, hem FİGES hem de ilgili sektörlerde ARGE-ÜRGE çalışmaları yapa kurum ve kuruluşlar, ARGE ve ileri mühedislik çalışmaları koularıdaki deeyimlerii paylaşıyorlar. Böylece karşılıklı bilgi ve deeyim alışverişi gerçekleşiyor. Taışıklıklar ve bu taışıklıkları oluşturduğu birlikteliklere ve görevdeşliklere kapılar açılıyor.bu doğrultuda, bu yıl Eylül ayıda, iki farklı güde, İzmir ve Bursa da gerçekleşe etkiliklerde, ticari firmalar ve üiversiteler olmak üzere, toplamda 14 farklı kurum ve kuruluşta 26 farklı kouşmacı yer aldı. İzmir Yüksek Tekoloji Estitüsü (İYTE) Rektörü Prof. Dr. Mustafa Güde başta olmak üzere, birçok değerli kouşmacıı yer aldığı etkiliklere, 250 yi aşkı kişi katıldı. İYTE Rektörü Prof. Dr. Mustafa GÜDEN Ca GÜLERYÜZ, Makia Mühedisi, Proje-ARGE, ELTAŞ Trasformatör Emre SİPAHİ, Mühedislik Müdürü, Maxio Wheels Serka ÖZGİZLER, Proje Şefi, Maxio Wheels Aıl ÖZTÜRK, Makia Mühedisi, VESTEL BEYAZ EŞYA A.Ş. Deiz DEVECİ, Makia Mühedisi, VESTEL BEYAZ EŞYA A.Ş. Doç. Dr. Musa ALCI, Ege Üiversitesi Mühedislik Fakültesi Elektrik-Elektroik Mühedisliği Bölümü, Bölüm Başka Yardımcısı Yrd. Doç. Dr. Erka Zeki ENGİN, Ege Üiversitesi, Elektrik-Elektroik Mühedisliği Bölümü Soer KARAGÜLMEZ, MATLAB Uygulama Mühedisi, FİGES A.Ş. İzmir ARGE Güü Kouşmacıları: Prof. Dr. Mustafa GÜDEN, İYTE Rektörü Prof. Dr. Hasa YILDIZ, Ege Üiversitesi Makie Mühedisliği Bölümü Ahmet KANBOLAT, Geel Müdür, Olgu Çelik A.Ş. Ercek AKTAY, Yapısal Aalizler ve Tasarım Ekibi Yöeticisi, FİGES A.Ş. Muratha SONER, Arge Direktörü, Olgu Çelik A.Ş. Görkem ÖZÇELİK, Arge Müdürü, Olgu Çelik A.Ş. Koray SEVİNÇ, Proje ve Uygulama Mühedisi, FİGES A.Ş Bursa ARGE Güü Kouşmacıları: Prof. Dr. Osma KOPMAZ, Bursa Tekik Üiversitesi Mühedislik Fakültesi Dekaı Doç. Dr. Ali Rıza YILDIZ, Bursa Tekik Üiversitesi Makie Mühedisliği Bölümü Güay MUTLU, Mühedislik Hizmetleri Müdürü, Baykal Makia Orha HAŞAL, Ar-Ge Ürü Geliştirme Şefi, FARBA A.Ş. Erse ARSLAN, Yapısal Aalizler ve Mekaik Tasarım Ekip Yöeticisi, FİGES A.Ş. Dr. İzzet KARABAY, Çağrılı Programlar Birim Sorumlusu, TÜBİTAK-TEYDEB Fatih YALINBAŞ, Geel Müdür, Uludağ Üiversitesi Tekoloji Trasfer Ofisi Hiz. Tic. A.Ş. (U-TTO) Meti ADALI, Proje Mühedisi, ERKALIP A.Ş. Samet ÇALIŞKAN, CAE Yapısal Mühedisi, FARBA A.Ş. Ebubekir BEYAZOĞLU, CFD Proje Mühedisi, FİGES A.Ş. Ahmet DEMİRKESEN, MATLAB Uygulama Mühedisi, FİGES A.Ş. ARGE DERGİSİ 5

8 İzmir Ada Mederes Havalimaı Yei İç Hatlar Termiali e Etkileye Rüzgâr Yüklerii CFD Metotlarıyla Belirlemesi Havalimaları ANSYS'e Emaet Elif KORU İşaat Mühedisi / Yapısal Tasarım TAV İşaat A.Ş. Koray SEVİNÇ Makie Mühedisi / CFD Ekibi FİGES A.Ş. TAV İşaat ı yapımıı üstlediği İzmir Ada Mederes Yei İç Hatlar Termiali projesi, ilgiç mimari yapısı ve geiş çatısı ile dikkat çekiyor. Termial yapısıı, Türkiye de LEED sertifikasıa sahip e büyük yapı olması da bir diğer öemli okta. Bu tarz bezersiz geometrideki yapılar, bir takım tekik ölemleri alıması gerekliliğii de beraberide getirebiliyor. Termiali yapısal sistemii kotrollerii yaı sıra bezersiz dış cephe geometrisi edeiyle cephe kaplamalarıa etki edecek rüzgâr yüklerii belirlemesi içi, TAV İşaat özel ölemler aldı. Böyle bir geometriye sahip yapıı üzeride rüzgar yükleri edeiyle oluşabilecek basıç dağılımıı hesaplamasıda, ulusal ve uluslararası şartameleri suduğu ampirik eşitlikler, yapıı geometrisii edeiyle yetersiz kalmaktadır. Buu üzerie TAV İşaat, şartameleri kısıtlamalarıı aşmak amacıyla hesaplamalı akışkalar diamiği (Computatioal Fluid Dyamics / CFD) yötemlerii kullaarak yapı üzerideki akışı simülasyouu gerçekleştirmeye ve yapı kaplamalarıa etki ede rüzgâr basıcıı belirlemesie karar verdi. Bu doğrultuda, FİGES tarafıda ANSYS CFX yazılımı kullaılarak, kritik bir rüzgâr profili altıda bia üzeride oluşacak basıç dağılımı elde edildi. Çalışma başlagıcıda, CFD souçlarıı, mevcut ASCE 7 Miimum Desig Loads For Buildigs ad Other Structures stadardıda taımlamış ve termial yapısıa bezetilmiş bir durumla kıyaslaya bir doğrulama çalışması yapıldı. Doğrulama içi, basitleştirilmiş bir bia geometrisi ele alıarak, ANSYS CFX ile aalizler gerçekleştirildi. Doğu rüzgârı searyosua göre yapıla simülasyolar soucuda bia üzerideki basıç dağılımı Şekil 1 de suulmaktadır. TAV İşaat, bu bia içi ASCE 7 stadardıda verile basıç 6

9 Şekil 1 Doğrulama içi kullaıla basit geometri üzerideki basıç koturları. değerleriyle CFD çalışmasıı soucuda elde edile basıç değerlerii karşılaştırdı. Bu yolla CFD aaliz yötemiyle elde edile souçları güveilir olup olmadığıı teyidi sağlamış oldu. ASCE 7, yapıları yüklerii belirlemek içi kullaıla bir Amerika stadardıdır. Bu stadardı rüzgâr yüklerie ayrılmış kapsamlı bir bölümü olmasıa rağme, özellikle büyük ve değişke geometrili yapılarda, CFD aalizleri veya rüzgâr tüeli testleri yapılarak biaı rüzgâr yükü dağılımıa dair daha detaylı veriler elde edilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde, stadartta yer ala tipik belirli geometriler, kısıtlı veriler ve varsayımlarla tasarımı gerçekleştirmek zoruda kalımaktadır. Bu stadartla ilgili iki örek Şekil 2 de suulmaktadır. Bu ise yüksek basıç doğuracak durumları gözde kaçmasıa yol açabilir. Bu edele özellikle havalimaları gibi, hem açık alada bulua hem de geiş bir çatı yüzeyie sahip yapılar içi, ASCE kodlarıı kullaılması yerie, CFD aalizi yapılarak daha detaylı ve hassas souçları elde edilmesi, TAV İşaat tarafıda yapıla değerledirme soucuda,uygu bir yötem olarak görüldü. Bu doğrulama çalışmasıı amacı, ASCE 7 stadardıda, geometrisi taımlı bir yapıı CFD souçlarıı ASCE souçlarıyla karşılaştırarak, CFD souçlarıı ASCE ye göre ögörüle yüklerle asıl kıyasladığıı görmekti. Birbirie dik, doğu ve kuzey rüzgâr searyoları içi aalizler gerçekleştirildi. Şekil 2 Tooz çatılar içi rüzgâr yükü katsayılarıı belirlemeside ASCE 7 de bir örek (Altta). Duvarlar içi rüzgâr yükü katsayılarıı belirlemeside ASCE 7 de bir örek. Sol üst köşede görüdüğü gibi, rüzgâr yükü, aa taşıyıcılar içi (Mai Wid Force Resistig System) ve kaplama elemaları içi (Compoets ad Claddig) ayrı metodlarla belirleiyor (Sağda). Bu projede kaplama elemaları, kaplama elemalarıı alaıa (Effective Wid Area) göre hesaplamıştır. ARGE DERGİSİ 7

10 MAKALE Şekil 3- ASCE kodua göre belirlee bir bölge üzeride, ortam iç basıcı eklememiş CFD souçlarıı yüzey alaı ağırlıklı histogramı. Şekil 4- Havalimaı yapısı içi hazırlaa akışka domaii. Souçları karşılaştırılmasıda, ilgili yüzeylerdeki basıç dağılımlarıı histogramlarla icelemesi ve katitatif veriler sağlaarak yorumlaması ve karşılaştırılması kolaylaştırıldı. Bazı bölgelerde asgari ve azami basıç değerleri karşılaştırıldığıda, farklılıkları oluştuğu gözlemledi. Tablo 1 e bakıldığıda ASCE 7 stadardı souçlarıyla CFD souçlarıı uyumu görülebilir. Bu bölgeler icelediğide ise özellikle akım ayrılmalarıı oluştuğu bölgelerde, lokal farklılıkları da oluştuğu alaşıldı. Histogramlar hazırlaırke; ilgili yüzeylerdeki sayısal ağ hücrelerii taşıdığı basıç değerleri, hücreleri sahip olduğu yüzey alaıa bağlı olarak ağırlıklı şekilde hesapladı. Bu hesaplama içi MATLAB yazılımı kullaıldı ve yazıla kısa bir kod aracılığıyla histogramlar oluşturuldu. Çalışmada hazırlaa örek bir histogram Şekil 3 de suulmaktadır. Bu deeme çalışmasıı soucuda, akım farklılıklarıı olduğu bölgeler dışıda aa yüzeylerde, verileri ASCE verilerie göre öemli bir farkı olmadığı belirledi. CFD simülasyolarıı yapılmasıdaki temel ede, iç hatlar termial yapısıı çatı ve cephe kaplamalarıı tasarımıda kullamak üzere, oluşacak basıç dağılımlarıa duyula ihtiyaçtı. Basit bia geometrisiyle gerçekleştirile doğrulama çalışmalarıı ardıda, termial yapısıı gerçek geometrisi üzeride çalışmalar yapıldı. Şekil 4 de görüldüğü gibi tüm termial yapısıı 3 boyutlu modeli, aalize uygu bir şekilde basitleştirerek hazırladı. Yapıla simülasyolarda elde edile verilerle kaplamalar üzerideki statik basıç değerleri elde edilerek riskli bölgeleri tespiti gerçekleştirildi. Şekil 5 de termial üzerideki basıç dağılımı görülmektedir. Böylece, yüksek basıç ve Şekil 5- Havalimaı yapısı üzerideki basıç dağılımı. 8

11 Şekil 6 - Havalimaı içerisideki fil ayaklarıda bir görütü. Şekil 7 - Modellee kubbe ve fil ayağı geometrileri ve sayısal ağ yapısı. emmeala çatı bölgeleride gerekli ölemler TAV İşaat tarafıda alıdı. Aalizler, hem doğu rüzgârı hem de kuzey rüzgârı searyoları içi gerçekleştirildi. Ayrıca daha sora yapılacak lokal aalizler içi de veri sağlamış oldu. Hibrit tip sayısal ağı, ANSYS ICEM CFD yazılımıyla oluşturuldu. Kuzey rüzgârı çalışması içi , doğu rüzgârı çalışması içi ise hücre oluşturuldu. Kuzey rüzgârı çalışmasıda 3,30 x 2,15 x 0,30 km 3 hacmide ve doğu rüzgârıda ise 2,20 x 2,40 x 0,30 km 3 hacmide akışka domaii kullaıldı. Aalizlerde, logaritmik rüzgâr profili, sıır şartı olarak kullaıldı. Aalizler, FİGES i 8 ode lu cluster ıda 2 ode kullaılarak, 64 çekirdekle koşturuldu. Projei ikici aşamasıda, tooz çatısı altıdaki iç bahçe olarak yer ala fil ayaklarıı (Şekil 6) içerisideki ve bu iç bahçeleri örte kubbe geometrisi üzerideki basıç dağılımıı icelemesi amaçlamıştı. Fil ayaklarıı kaplaya cam paellere gele rüzgâr yüklerii belirlemesii yaı sıra iç bahçelerde otura yolcuları meka dâhilideki hava hareketlerie karşı koforuu da belirlemesi içi çalışma yürütüldü. Aaliz souçları, literatürde pedestria comfort olarak da geçe yaya koforu verileriyle karşılaştırıldı. Havalimaı rüzgâr aalizlerideki souçlar kullaılarak, submodellig metoduyla ilgili bölgelerdeki souçlar alıdı. Bular, orijial kubbe geometrisi ve fil ayağı içi yapılacak aalizler içi hazırlaa domaide sıır koşulu olarak uyguladı ve ANSYS CFX yazılımıyla çözüm gerçekleştirildi. Kubbe ve fil ayağı 3 boyutlu modeli Şekil 7 de suulmaktadır. ARGE DERGİSİ 9

12 MAKALE Şekil 8 - Kubbe üzerideki basıç koturları. Tablo 1 - Şekil 2'de icelee bölge içi ASCE 7 ve bia iç basıcı (+/-198Pa) eklemiş CFD souçlarıı karşılaştırması. ASCE 7 CFD & Bia iç basıcı Ortalama Basıç [Pa] x -646 AzamiBasıç [Pa] x -277 Asgari Basıç [Pa] İkici adımda, ANSYS ICEM CFD yazılımı kullaılarak hibrit tip sayısal ağ oluşturuldu. Akışka domaiii ilk adımdaki aalizlere göre küçülmesiyle birlikte, hücre sayısı yakı seviyelerde tutularak bir öceki aalize göre çözüürlük öemli orada arttırıldı ve fil ayakları içerisideki ve kubbe çevresideki akış detaylıca iceledi. Kubbe üzerideki basıç dağılımı Şekil 8 de suulmaktadır. Aalizlerde, paralel işleme tekiğiyle 64 çekirdek kullaıldı. Fil ayakları, taşıyıcı özelliklerii yaısıra tepeleride bulua kubbe ile aralarıda ola açıklık ile dış ortama açılıyor. Ayrıca, fil ayaklarıı altıda termial biasıa açıla bir kapı buluuyor. Yaya koforu içi yapıla aalizler, kapıı açıklık oraıa ve ASCE kodlarıa göre TAV İşaat ta verile iç basıç verilerie göre modelledi. Aalizler, dört farklı searyo içi gerçekleştirildi: Kapıı iki farklı koumu ve bu koumları içi doğu ve kuzey rüzgârı durumları. Kubbe tabaıda yaya kofor bölgesideki hız vektörleri Şekil 9 da suulmaktadır. Kayaklar: [1] America Society of Civil Egieers - ASCE 07 Miimum Desig Loads for Buildigs ad Other Structures. [2] Blocke, B., Stathopoulos, T., Carmeliet, J., Hese, J., Applicatio of CFD i buildig performace simulatio for the outdoor eviromet: a overview, Joural of Buildig Performace Simulatio. [3] Blocke, B., Buildig ad Urba Simulatios with ANSYS, 2011 ANSYS Regioal Coferece i Belgium. [4] Frake, J., Hellste, A., Schlüze, H., Carissimo, B., Best practice guidlie for the CFD simulatio of the flows i the urba eviromet, COST. Şekil 9 - Fil ayağı tabaıdaki hız vektörleri. 10

13 MAKALE Şekil 1. Örek sistemi, SimMechaics te hazırlamış 3 boyutlu görüüşü. Yüksek Tork ve İvmeleme Gerektire Hareket Sistemleri içi Bezetim Tabalı Eyleyici Seçimi Erta KAYAN Makie Yük. Müh. FİGES A.Ş. Buse BAYCAN Kotrol Müh. FİGES A.Ş. Güümüzde Türkiye de, hem büyük kuruluşlar hem de KOBİ ler içi ARGE ve ürü geliştirme, e öemli faaliyetler halie gelmiştir. Geliştirile ürüleri isterleri karşılayıp karşılamadığıı doğrulaması içi testlere ihtiyaç duyulmaktadır. Testi yapılmasıdaki amaç; hem test souçlarıa göre gerekebilecek tasarım değişikliklerii görebilmek hem de ürüü stadartlara uygu bir şekilde pazara suulduğuda emi olmaktır. Bazı ürüleri, çalışma esasıda yüksek ivmeli hareketler içermesi sebebi ile bu tarz ürülere yöelik test sistemlerii kurulması içi gereke ekipmaları tedarik süreci, özel çalışmalar gerektirebilir. Özellikle savuma saayiside yapıla testler göz öüe alıdığıda, ayı ada yüksek tork ve ivmeleme gerektire test sistemlerie ihtiyaç duyulmaktadır. Kısa sürelerde yüksek hızlara ulaşma gereksiimi, sistemi tahrik edecek ola motoru özellikleriyle doğruda ilişkilidir. Buradaki e temel problem, motor üreticilerii kataloglarıda yer ala ürüler ile test isterlerii sağlaamamasıdır. Bu durumda, özel imalat gerektire motorlar tek seçeek halie gelmektedir. Motor seçimi yapıldıkta sora, MATLAB / Simulik yazılımı ve ilgili araç kutuları ile sistemi gerçeğe ARGE DERGİSİ 11

14 MAKALE Şekil 2. Örek SimMechaics uygulaması oldukça yakı bir bezetimi yapılabilir. Burada, sistemi mekaik kısmıı modelii kurulmasıda SimMechaics; elektriksel kısmıı modelii kurulmasıda ise SimElectroics veya SimPowerSystems kullaılır. Tork ve Güç İhtiyacıı Belirlemesi Bir sistem içi motor seçimi yapılmada öce bilimesi gereke parametrelerde birisi, sistemi tahrik etmek içi gereke tork değeridir. Tork değerii belirlemesi içi açısal ivme ve sistemi eylemsizlik mometi bilgilerie ihtiyaç vardır. Sisteme uygulaması gereke hız profili verildiğide; (1) deklemi kullaılarak açısal ivme hesaplaabilir. (1) umaralı deklemde: α : Açısal ivme [rad/s 2 ], δω : Açısal hız değişimi [rad/s] ve δt : Geçe zama [s] dır. Daha sora gereke tork değeri; T=Jα (2) formülü kullaılarak hesaplaabilir (viskoz ve kuru sürtüme ihmal edilmiştir). (2) umaralı deklemde: T: Tork [Nm] ve J: Toplam eylemsizlik mometi [kgm 2 ] dir. Burada sistemi tahrik edecek motoru gücü P= Tω (3) eşitliği kullaılarak hesaplaır. (1), (2) ve (3) umaralı deklemlerde görüldüğü üzere, test düzeeği tasarlarke uygulaması gereke hareketi hız profilii bilimesi durumuda; gereke açısal ivme, uygulaacak tork ve motor gücü değerlerie ulaşılabilmektedir. Öte yada, tahrik sistemii bağlı olduğu yükü oluştura kütleleri farklı geometrik şekillerde olması ve sayıca çokluğu, motora bie yükü ve sisteme etkiye eylemsizlik mometii aalitik olarak hesaplamasıı oldukça zorlaştırmaktadır. Bu alamda, sistemi SimMechaics araç kutusuyla hazırlamış modelide, her bir mekaik bileşe bir blokla ifade edilebildiğide, bu zorluk ortada kalkmaktadır. SimMechaics yazılımı, gereke detaylı hesaplamaları, otomatik olarak gerçekleştirmektedir. Tablo 1. Örek Sistem Parametreleri Şekil 1 deki sistemi modeli, Şekil 2 deki örekte görüldüğü gibi SimMechaics te oluşturuldukta ve referas hız bilgisi girildikte sora, sistemi hareketi boyuca gereke tork ve güç ihtiyacı modelde çıktı olarak elde edilebilir. Tekik isterlere uygu olarak sistemi tork ihtiyacıı belirlemesi içi SimMechaics modelie kapalı çevrim deetçi yapısı da ilave edilir. Model çalıştırıldığıda, referas hız bilgisi ve ölçüle hız bilgisi karşılaştırılıp kotrolcü tarafıda gereke tork değeri motoru milie uygulaır ve böylece tork değeri belirlemiş olur. Ayı zamada (3) umaralı deklem modele uygulaarak güç bilgisi de hesaplaır. Motor Seçimi Bir hareket sistemi içi gereke motoru hız, tork ve güç bilgileri elde edildikte sora, mevcut ticari ürüler arasıda tekik isterlere uygu motor araştırılır. Bu süreçteki e kritik problem, ayı ada yüksek tork ve ivmeleme gereke sistemlerde ortaya çıka güç ihtiyacıı oldukça yüksek olması edeiyle stadart ürülerle bu ihtiyaca çözüm buluamamasıdır. Bu durumda, üretici firmalarda özel üretim motorlar içi talepte buluulur. Firmalarda gele özel üretim motorlarıa ait tekik değerler (tork sabiti, motora ait elektriksel parametreler vb.) Parametre Değer Referas Hız [rpm] 200 Referas Hıza Ulaşma Süresi [s] 0,1 Test Numuesi Boyutları [mm x mm x mm] 100 x 100 x 100 Test Numuesi Kütlesi [kg] 0,6 Döer Masa Boyutları [mm x mm x mm] 2500 x 150 x 100 Döer Masa Kütlesi [kg]

15 Simulik te oluşturula modele girilip bezetim yapılarak, motoru ürettiği tork ve çektiği akım gibi parametreler hakkıda bilgi alıabilir. Ayrıca, Simulik ortamıda motora farklı referaslar verilerek veya sisteme farklı geometrik şekillerde test umueleri yerleştirilerek motoru değişik test searyolarıdaki performası gözlemleebilir. Tüm Sistemi Bezetimi Üretici firma tarafıda sağlaa motor modeli, SimPowerSystems araç kutusu kullaılarak Simulik modelie etegre edilebilir. Buradaki motor modelie hız referası verilmekte, modelde tork çıkışı alımaktadır. Sim- Mechaics te oluşturulmuş sistemi mekaik yapısı ile Şekil 5. SimPowerSystems - PM Sekro Motor Model Parametreleri. Şekil 6. Örek sistem bezetim souçları. Şekil 3. SimPowerSystems de hazırlamış sekro motor öreği. Şekil 4. Örek sistem uygulaması. SimPowerSystems te oluşturulmuş elektriksel yapı tek bir Simulik modelide çalıştırılıp, sistemi bütüüü bezetimi yapılabilir. Şekil 4 te kırmızı ile gösterile kısım SimPowerSystems araç kutusu ile tasarlamış; mavi ola kısım ise SimMechaics araç kutusuu ikici esil versiyou ile hazırlamıştır. Referas olarak da özel olarak hazırlamış bir siyal sisteme iletilmektedir. Tablo 1 de örek olarak hazırlaa bir test searyosua ait parametreler verilmektedir. Parametreleri verile bu sistemi Simulik modeli çalıştırıldığıda, Şekil 6 da görüle test souçları elde edilmektedir. Souçlara bakıldığıda, kullaıla motoru, verile hız referasıı çok düşük bir hata payıyla takip ettiği görülmektedir. İvmeleme ve zamalama bakımıda hassaslık gerektire sistemlerde motor parametreleri kullaılarak bezetim yapılması, gerçek sistemde kullaılacak motoru performasıı ögörebilmek açısıda büyük öem kazamaktadır. Souç Simulik te çok disiplili sistemleri ayı ortamda modelleebilmesi özelliği, sistemleri gerçeğe yakı bezetimlerii hızlı ve esek bir şekilde yapılmasıa olaak sağlar. Bu çalışmada, SimMechaics kullaılarak motora bağlaa yük modeli, Sim- PowerSystems kullaılarak ise motor modeli oluşturulmuştur. Oluşturula çok disiplili matematik model ile hem sistemi isterleri sağlayıp sağlamadığı hem de farklı searyolardaki sistem davraışları icelemiştir. Simulik i, SimMechaics ve SimPowerSystems gibi fiziksel modelleme araç kutuları, aalitik modelleme ihtiyacı olmada elektromekaik sistemleri gerçeğe yakı bezetimlerie olaak sağlar. SimMechaics ve SimPowerSystems hakkıda bilgi almak içi çevrimiçi ücretsiz video eğitim: ARGE DERGİSİ 13

16 SÖYLEŞİ ASELSAN, Elektro-Optik Sistemlerde Geleceği, Bilgisayar Destekli Mühedislik ile Yakalayacak So yıllarda gerçekleştirdiği öemli ARGE çalışmaları ile elektro-optik sistemler alaıda düyaı öde gele oyucuları arasıa gire ASELSAN ı Mikroelektroik, Güdüm ve Elektro-Optik (MGEO) Grup Başkalığı da Tak Elektro-Optik Sistemleri Program Müdürü olarak görev yapa Hikmet Balcı ile çalışmaları ve bu çalışmalarda bilgisayar destekli mühedisliği payı hakkıda kouştuk. FİGES ARGE Dergisi: Kediizi kısaca bize taıtabilir misiiz? Hikmet BALCI: 1974 yılıda, Zoguldak ta doğdum. İlkokul, ortaokul ve lise öğreimimi Zoguldak ta tamamladıkta sora, 1991 yılıda ODTÜ Elektrik ve Elektroik Mühedisliği Bölümü de lisas öğreimime başladım. Ayı bölümde, 1996 yılıda lisas ve 1999 yılıda da yüksek lisas öğreimlerimi tamamladım. Yüksek lisas öğreimim sırasıda, ayı zamada haberleşme tekolojileri üzeride ARGE çalışmaları yürüte özel bir şirkette, iş hayatımı ilk yıllarıı tamamladım yılıda beri de ASELSAN MGEO Grup Başkalığı da Tak Elektro-Optik Sistemleri Program Müdürü olarak görev yapmaktayım. 14

17 MSI Dergisi ALTAY takıı tüm elektro-optik, elektroik ve elektro-mekaik alt sistemleri ASELSAN tarafıda geliştiriliyor. FİGES ARGE Dergisi: ASELSAN daki bölümüüzü hagi koularla ilgilediğii söyler misiiz? Hikmet BALCI: Tak, zırhlı araçlar ve stabilize platformlara yöelik her türlü elektro-optik sistem, işagah ve atış kotrol çözümlerii geliştirilmesi ve platformlara etegrasyou ya da etegrasyo desteğii sağlaması, aa çalışma alalarımızı oluşturuyor. Burada, söz kousu sistemleri, hem yurt içi hem de yurt dışı ihtiyaçları e üst tekoloji düzeyide ve e maliyet etki şekilde karşılamak içi çalışıyoruz. Buu yaıda, sistemleri, e kısa takvim dilimide ve lojistik gerekleri e aza idirgeyerek geliştirilmesii de aa hedeflerimiz arasıda olduğuu özellikle belirtmek isterim. Çükü güümüz koşullarıda geliştirilmekte ola bir ürüü tekolojik gelişmişlik düzeyi, maliyet etkiliği, e kısa sürede geliştiriliyor ve üretilebiliyor olması ve kullaım süresice bakımoarımı kolay yapılacak şekilde tasarlaması, uluslararası rekabetteki yeriizi doğruda etkileye ve söz kousu ürüü kalıcılığıı belirleye e öemli etkelerdir. FİGES ARGE Dergisi: Şu a aktif olarak takip etmekte olduğuuz projelerde bahsedebilir misiiz? Hikmet BALCI: Şu a üzeride e yoğu çalıştığımız projemiz ALTAY Projesi dir. Bilidiği üzere, ülkemizi, tamame milli olarak tasarlaarak üretilmiş ilk takı olacak ALTAY ı tüm elektro-optik, elektroik ve elektro-mekaik alt sistemleri ASELSAN tarafıda geliştiriliyor. ASELSAN ı, şu aa kadar edidiği tüm tekoloji deriliğii ve deeyimii yasıttığı bu proje kapsamıda, tüm alt sistemleri tasarımı ve doğrulaması gerçekleştirilerek ilk prototipler üretildi ve laboratuvar ortamıdaki 1. aşama testler başarı ile tamamladı. İkici aşama testler kapsamıda üretile ilk tak prototipi üzerideki doğrulama ve test çalışmaları ise hale devam ediyor. Bir diğer projemiz kapsamıda, ALTAY takı içi geliştirilmiş ola alt sistemleri kullaımı ile bir Leopard 2A4 tak moderizasyou prototipi geliştirilerek yılları içide başarı ile test edildi. Özellikle so yıllarda, evaterlerideki Leopard 2A4 taklarıı moderize etmek isteye, gerek Avrupa gerekse diğer coğrafyadaki ülkeleri çok yoğu ilgisii çeke bu çözümü ve ilgili alt sistemleri yurt dışıa ihracıa ARGE DERGİSİ 15

18 SÖYLEŞİ yöelik çalışmalar, yoğu olarak yürütmekte olduğumuz bir diğer faaliyet alaımız. Bulara ek olarak, değişik ülkeleri zırhlı araç ihtiyaçlarıa yöelik termal işagâh geliştirilmesi ve üretimi de şu a yoğu olarak üzeride çalıştığımız bir faaliyet alaıı oluşturuyor. FİGES ARGE Dergisi: Takip ettiğiiz projelerde, ileri mühedislik bilgisayar destekli mühedislik çalışmaları asıl uygulaıyor? Hikmet BALCI: Savuma saayisie yöelik sistem geliştirme ve üretim süreçleri, bilgisayar destekli mühedislik uygulamalarıı e fazla kullaıldığı süreçler arasıda yer alıyor. Yürütmekte olduğumuz projelerdeki ve tüm ASELSAN geelideki bilgisayar destekli mühedislik çalışmaları, alaıda uzmalaşmış ve farklı mühedislik disiplilerii özümsemiş tasarım ekipleri tarafıda yürütülüyor. Bu kouda, uluslararası stadartlar takip ediliyor ve e etki şekilde uygulaabilmesi içi, sürekli persoel eğitimi ve persoel sürekliliği esas alııyor. ARGE ve özgü ürü tasarım süreçleride bilgisayar destekli mühedislik uygulamalarıı e ileri düzeyde kullaılmasıı bir kurum kültürü halie getirmek, buu sürekli eğitimler ve yatırım ile teşvik etmek, güümüz rekabet ortamıda e öemli güç çarpalarda biridir. FİGES ARGE Dergisi: Bu ileri mühedislik bilgisayar destekli mühedislik uygulamalarıı proje süreçleriiz ile yurt içi ve yurt dışı pazar paylarıa katkısıda bahsedebilir misiiz? ASELSAN Hikmet BALCI: Az öce de bahsettiğim gibi uluslararası rekabet; tekolojii e ileri düzeyde kullaılmasıı ve e hızlı ve e maliyet etki şekilde ürüe döüşmesii gerektiriyor. Bu gereksiimleri karşılayabil- ASELSAN tarafıda gerçekleştirile Leopard 2A4 tak moderizasyou (üstte) soucuda ortaya çıka tak, zorlu şartlarda gerçekleştirile testleri başarıyla tamamladı. ASELSAN 16

19 mek içi de bilgisayar destekli mühedislik uygulamalarıı tüm süreçlerde kullaılması kaçıılmaz hale geliyor. Öreği, tasarımı ilk aşamasıda itibare bu araçlar kullaılarak yapıla bezetimler, modeller ve aalizler, daha soraki aşamalarda ortaya çıkabilecek soruları ve riskleri erke döemde tespit edilerek çözüm geliştirilmesii sağlıyor. Buu soucuda, çok değerli ola iş gücüde kazaım sağlarke, bir yada da ihtiyacı e hızlı şekilde karşılaya çözümü üretmiş oluyorsuuz. Bu yüzde, ARGE ve özgü ürü tasarım süreçleride bilgisayar destekli mühedislik uygulamalarıı e ileri düzeyde kullaılmasıı bir kurum kültürü halie getirmek, buu sürekli eğitimler ve yatırım ile teşvik etmek, güümüz rekabet ortamıda e öemli güç çarpalarda biridir. FİGES ARGE Dergisi: Sistem mühedisliği e demektir? Projeleriizde sistem mühedisliği yaklaşımları yeteri kadar olgulukta uygulaabiliyor mu? Hikmet BALCI: Sistem mühedisliğii, kısaca, askeri ürüleri geliştirilmesi sırasıda uzu deeyimler ve gözlemler soucuda ilkeleştirilmiş bir ürü geliştirme yötemi olarak taımlayabiliriz. Aslıa bakarsaız, istekleri ve buu karşılığıda suulacak olaı hep birbirie e yakı mesafede tutmaya çalışa; buu yaparke suulacak olaı içideki farklı tekolojileri de bir arada tuta bir evi yapıştırıcı diye de adladırabiliriz sistem mühedisliğii. ASELSAN olarak çok uzu zamadır tüm projelerimizde uygulamakta olduğumuz sistem mühedisliği yötemlerii, ürü geliştirme süreçlerii asıl olumlu yöde ASELSAN olarak çok uzu zamadır tüm projelerimizde uygulamakta olduğumuz sistem mühedisliği yötemlerii, ürü geliştirme süreçlerii asıl olumlu yöde etkilediğii çok et bir şekilde görebiliyoruz. Özellikle, bir projei başlagıç oktası ola gereksiimleri belirlemesi ve süreç içide yöetilmesi, bece üzeride durulması gereke e öemli koularda biri. etkilediğii çok et bir şekilde görebiliyoruz. Özellikle, bir projei başlagıç oktası ola gereksiimleri belirlemesi ve süreç içide yöetilmesi, bece üzeride durulması gereke e öemli koularda biri. Bu süreci yürütme olguluğuuzu seviyesi, projei başarısıı da doğruda etkiliyor. So yıllarda savuma saayisi projeleride görev ala şirketleri bu kouda öemli mesafe aldıklarıı hep birlikte izliyoruz. Yurt dışıdaki firmalar ile çalışırke de gereksiim yöetimii üzeride e çok durula ve ciddi zama harcaa bir süreç olduğuu alıyorsuuz. Sistem mühedisliğii öemli aşamalarıda biri ola doğrulama çalışmaları da ciddi emek, altyapı ve hazırlık isteye bir diğer başlık ve bu süreç, acak bilgisayar destekli mühedislik uygulamaları kullaılarak etki ve olgu bir şekilde yürütülebilir. Bu yüzde, sistem mühedisliğii etki bir şekilde uygulamasıı sağlamak içi bilgisayar destekli tasarım araçlarıı kullamak da temel bir zorululuk. Bu açıda baktığımızda, gelişe yardımcı tekolojiler sayeside, ilerleye gülerde, sistem mühedisliğii tüm ürü geliştirme süreçleride daha sık ve olgu seviyede uygulaacağıı düşüüyorum. FİGES ARGE Dergisi olarak bize zama ayırdığıız ve vermiş olduğuuz bilgiler içi okuyucularımız adıa teşekkür ederiz. ARGE DERGİSİ 17

20 MAKALE Alarko-Carrier yei tasarlaa pompalarıı karakteristiklerii CFD aalizleriyle belirliyor Artık Prototipe Gerek Yok Didem Deiz KAYABAŞI Makie Mühedisi Alarko-Carrier Ticaret ve Saayi A.Ş. 1. Özet Sirkülasyo pompaları, koutlarda ve ticari işyerleride, sıcak suyu ya da kullaım suyuu basıçladırılarak tesisatta dolaştırılmasıı sağlamaktadır. Güümüzde, sirkülasyo pompasıı oluştura çark ve salyagoz bileşelerii tasarımları, çeşitli yazılımlar kullaılarak bilgisayar ortamıda yapılabilmektedir. Bilgisayar ortamıda 3 boyutlu olarak tasarlaa çark ve salyagoz parçalarıı uygu motajı yapıldıkta sora ortaya çıka sirkülasyo pompasıa ait karakteristik eğrileri, CFD (Computatioal Fluid Dyamics / Hesaplamalı Akışkalar Diamiği) yazılımları kullaılarak yapıla akış aalizleri ile elde edilebilmektedir. Geleeksel yötemler yerie kullaıla yazılımlar ile tasarım ve üretim süreçleri kısalmakta; böylelikle maliyetler de düşmektedir. 2. Giriş Güümüzde, maliyet düşürme ve üretim süreçlerii kısaltmaı öemi düşüüldüğüde, bilgisayar yazılımlarıı bu süreçlerde kullaılmasıı sağladığı faydalar göz ardı edilemez. Şekil 1. CFD aalizi içi hazırlaa katı model. 18

21 Şekil 2. ANSYS Meshig de hazırlamış çark içideki akış hacmi ağı. Bu çalışmada, bir sirkülasyo pompasıı performas değerleri, CFD yötemiyle çözümleme yapa ANSYS CFX yazılımı kullaılarak elde edilmiştir. Bilgisayar ortamıda tasarımı tamamlamış ola sirkülasyo pompasıı, bir katı modelleme programıda CFD aalizi içi uygu bir modeli oluşturulurke, öcelikle çark ve salyagoz geometrileri motajı yapılmış; daha sora, bu modele ek olarak emiş yöüde çarka gire ve basma yöüde salyagozda çıka silidir şeklide su hacimleri oluşturularak aaliz modeli tamamlamıştır (Şekil 1). Ayrıca, model hazırlaırke ağ oluşturmada soru yaratacak küçük boşluklar göz ardı edilerek kapatılmış; böylece aaliz sırasıda meydaa gelebilecek stabilite problemlerii öüe geçilmiştir. Hazırlaa aaliz modeli, ağ yapısı oluşturmak amacıyla ANSYS Meshig programıa aktarılarak, aaliz içi uygu ağ ayarları seçilmiştir. Ağ oluşturulurke çark ile çevresii içie ala hız gradyelerii yüksek olduğu, döe bölge olarak ifade edile akış hacmi içi daha küçük elema boyutları seçilerek, bu bölgelerde daha sık bir ağ yapısı oluşturulmuştur (Şekil 2). Çarka gire ve salyagozda çıka akış hacimleride ise çark ve çevresie göre daha kaba bir ağ yapısı oluşturulmuştur (Şekil 3). Sirkülasyo pompası ağ yapısıda, 3 boyutlu modeli duvar bölgeleride kayma olmadığı ve sıır tabaka kabulü ile bu bölgelerde daha ice bir ağ yapısı oluşturulmuştur. Şekil 3. CFD aaliz modelideki akış hacmii ağ yapısı. ARGE DERGİSİ 19

22 MAKALE Şekil 4. CFD aalizi sorası sirkülasyo pompasıı su giriş ve çıkış borularıda basıç değerlerii okuduğu kesitler. 3. CFD Aalizi ve Souçları ANSYS Meshig programıda tamamlaa ağ işlemide sora, aaliz modelie ait sıır koşulları belirlemiştir. Sıır koşulu olarak modelde su giriş kesitide 0 Pa efektif basıcı taımlaırke su çıkış yüzeyide debi değeri taımlamıştır (Şekil 4). Pompa karakteristik eğrisii elde etmek içi, 1-36 m 3 /h debi aralığıda 5 farklı oktada debi değerleri değiştirilerek aaliz tekrarlamıştır. Aaliz sorası pompa içerisideki akışa ait hız ya da basıç gibi büyükleri değişimii, post-processig bölümüde iceleebilmiştir (Şekil 5, Şekil 6 ve Şekil 7). Aaliz ile elde edile souçlar kullaılarak pompaya ait basma yüksekliği ve verim değer- Şekil 5. CFD aalizi sorası sirkülasyo pompası içerisideki suyu izlediği yolu akım çizgileri ile gösterimi. Şekil 6. CFD aalizi sorası sirkülasyo pompası içerisideki suyu izlediği yolu hız vektörleri ile gösterimi. 20

23 leri hesaplamıştır. Basma yükseklikleri hesaplarıda Şekil 4 te görüle 1 ve 2 kesitleri içi Beroulli Eşitliği (Deklem 1) kullaılmıştır. (1) Aaliz souçlarıda, döe bölge ekseideki tork değeri kullaılarak öce pompaı hidrolik verimi (Deklem 2) daha sora da toplam verim değeri (Deklem 3) hesaplamıştır. Şekil 8. CFD aalizleri ve testler soucuda elde edile pompa Q-H eğrilerii karşılaştırılması. (2) ηt = ηh. ηm. ηv (3) Farklı debi değerleride tekrarlaa aaliz souçlarıda hesaplaa basma yüksekliği ve verim değerleri ile pompa karakteristik eğrileri oluşturulmuştur. Tasarımı yapıla sirkülasyo pompasıı prototipi imal edilerek test edilmiştir. CFD aalizi ile elde edile karakteristik eğriler ve prototip testleri soucuda çizile karakteristik eğriler birbirleriyle karşılaştırılmış ve değerleri birbirleriyle tutarlı oldukları görülmüştür (Şekil 8 ve Şekil 9). 4. Souçlar Bu çalışmada, bir bilgisayar yazılımı kullaılarak tasarımı yapılmış ola sirkülasyo pompasıı CFD yötemi ile performas değerleri elde edilmiştir. Geleeksel tasarım yötemleri yerie bilgisayar yazılımları kullaılarak gerçekleştirile sirkülasyo pompası tasarımı ve performas ölçümlerii, çok Şekil 9. CFD aalizleri ve testler soucuda elde edile pompa Q-η eğrilerii karşılaştırılması. Gerçek test souçları ile ANSYS CFX souçlarıı birbiriyle uyumlu oldukları görülmüştür daha kısa sürelerde yapılabileceği görülmüştür. Tasarlaa sirkülasyo pompasıı prototipi üretilerek bu prototipi testleri gerçekleştirilmiştir. Test souçlarıda elde edile pompa karakteristik eğrileri ile ANSYS CFX te yapıla CFD aalizide elde edile karakteristik eğrileri karşılaştırılmış ve iki eğrii birbirleri ile uyumlu oldukları görülmüştür. Şekil 7. CFD aalizi sorası çark içerisideki suyu izlediği yolu hız vektörleri ile gösterimi. ARGE DERGİSİ 21

24 SÖYLEŞİ Sabacı Üiversitesi i Yeiliğe ve Saayiye Açıla Peceresi: SUNUM So yıllarda tekoloji güdemii üst sıralarıda bulua aotekoloji kousuda Türkiye i öde gele araştırma merkezleride birisi ola Sabacı Üiversitesi Naotekoloji Araştırma ve Uygulama Merkezi i (SUNUM) direktörü Volka Özgüz ile çalışmalarıı kou ala bir söyleşi yaptık. FİGES ARGE Dergisi: Volka Bey, öcelikle kısaca kediizi taıtır mısıız? Volka ÖZGÜZ: Lisas öğreimimi, İstabul Tekik Üiversiteside, elektroik mühedisliği alaıda tamamladım. Ardıda, 1986 seeside, yie elektroik mühedisliği alaıda, North Carolia Devlet Üiversitesi de doktora derecemi aldım. North Carolia Mikroelektroik Araştırma Merkezi, TELETAŞ A.Ş., Kaliforiya Üiversitesi-Sa Diego da sora, Irvie Sesors Corp firmasıda CTO (Chief Techology Officer / Baş Tekoloji Yöeticisi) olarak çalıştım. Ocak 2010 da beri ise SUNUM u direktörlüğü görevii yürütüyorum. Araştırmalarım; yarıiletke tekolojileri ile mikro ve ao elektroik alalarıda yoğulaşmış durumda. Akademik çalışmalarımı yaıda, akademik ve edüstriyel ARGE merkezlerii kurulması, yöetilmesi ve bu merkezler içi kayak geliştirilmesi kousuda da deeyim sahibiyim. FİGES ARGE Dergisi: SUNUM u kuruluşu ve hagi temel amaçlara hizmet ettiği koularıda bilgi verir misiiz? Volka ÖZGÜZ: SUNUM, Kalkıma Bakalığı ve Sabacı Vakfı ı katkıları ile yaklaşık 60 milyo lira yatırımla 2011 yılıda kuruldu. Üiversite ve saayi arasıda etki bir arayüz oluştura, Türkiye i e yetki, uluslararası taıırlığa sahip, tüm kullaıcılara açık, örek bir araştırma ve uygulama merkezi olmak, SUNUM u başlıca amacıdır. Özellikle Sabacı Üiversitesi büyesideki Mühedislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi ve üiversitei diğer fakülteleriyle ortak şekilde, Beraber Yaratmak ve Geliştirmek stratejisiyle hareket ediyoruz. SUNUM u yetkilikleri, üiversitei Mühedislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi i öğretim üyelerii araştırma yeteekleri ve ileri tekoloji altyapısı ile birleşerek bir sierji yaratıyor ve ileri malzemeler, aobiyotekoloji, aotıp, aoelektroik, aooptik, mikro-ao-akışkalar, mikro-ao-elektrome- 22

25 kaik sistemler ve yeileebilir eerji sistemleri alalarıda uygulamaya döük araştırmalara olaak veriyor. Araştırmalarımızı; yerel saayii ihtiyaçlarıa öcelik vere, bilgi tabalı, katma değerli ve araştırma alalarıda, uygulamaya döük, öcü çalışmalar olacak şekilde yölediriyoruz. Bu çalışmalarla ülkemizdeki saayi kuruluşlarıa, küresel rekabette yardımcı olmayı ve oları düya liderliğie oyayabilmeleri içi aradaki açıklarıı kapatmalarıa yardımcı olmayı hedefliyoruz. Mutlaka saayi ve diğer akademik araştırma kuruluşları ile stratejik iş birlikleri kurarak hareket etmeye çalışıyoruz. Bu oktada, güve usurua dayalı, uzu vadeli, geiş kapsamlı bir çözüm ortağı olarak yerimizi almak istiyoruz. Üiversitemizde girişimcilik, özellikle akademik girişimcilik sürecie verile etki katkı da merkezimiz içi fark yarata bir özellik. Araştırma ve uygulama projelerimizi proje geliştirme, yöetim ve tekoloji trasferi süreçlerii, üiversitemizi tekoloji trasfer birimleri ile profesyoelce yöetiyoruz. İovasyo ve girişimcilik koularıdaki çalışmalarımız, Sabacı Üiversitesi i, Bilim, Saayi ve Tekoloji Bakalığı tarafıda yayılaa Yeilikçi ve Girişimci Üiversiteler listeside e üst sırada olmasıa katkı sağlıyor. Geleceği tekoloji öcülerii yetiştirmek ve öcü tekoloji şirketleri yaratmak; ayrıca lisas ve lisasüstü uygulamalı aotekoloji eğitimie destek olmak da elbette hedeflerimizi birer parçası. FİGES ARGE Dergisi: SUNUM büyeside hagi koularda araştırmalar yapılıyor? Volka ÖZGÜZ: Merkezimizdeki araştırmalarda, saayii ihtiyaçlarıa uygu; kısa, orta ve uzu vadede katma değer üretebilecek koulara odaklamaya çalışıyoruz. Mühedislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi ile sierji sağlayarak yürüttüğümüz araştırmaları koularıı şöyle sıralayabilirim: Nao-boyut mühedisliği ve yapısal malzemeler alalarıda; kompozit malzemeler, yüksek Kedi kedii yeileye ao kompozitler içi çok duvarlı ao -fiberler Eerji depolama ve üretim düzeekleri içi karbo temelli malzemeler mukavemetli cam, yüksek yeteekli yalıtım, çok amaçlı boya ve kaplamalar, çok amaçlı saayi dokuması, aktif polimerler, çok foksiyolu yüzeyler, tekik tekstil ürüleri gibi koularda çalışıyoruz. Gıda ve ziraat tekolojileride; yüksek besi değerli tahıllar, kuraklığa dayaıklı bitkiler, kotrollü salıımlı doğal gübreler, uzu raf ömrü içi paketleme gibi koularda çalışıyoruz. Nao güvelik, çevre ve su alalarıda; aoparçacıkları çevre ve isa sağlığıa etkileri, su ve toprak temizliği ve aotekolojik yötemlerle su ve havaı kirleticilerde arıdırılması koularıa odaklaıyoruz. Sağlık ve ao-tıp alalarıda; gıda kalitesii metabolizma ve bağışıklık sistemi üzerideki etkileri, aoparçacıklar ile hedeflemiş taı ve ilaç aktarımı ile kaser, damar sertliği gibi yaygı etkili sağlık sorularıı taı ve tedavisi, etiketsiz yötemlere dayalı ao-biyotekolojik algılama ve taı sistemleri, aotekolojik yötemlerle yapay doku mühedisliği koularıda yoğu araştırmalarımız var. ARGE DERGİSİ 23

26 SÖYLEŞİ ASELSAN, Aksa-Akkim, Eczacıbaşı, KordSA gibi kuruluşlarla çalışmalarımız var. Saayi ile iş birliği yaparke e temel amacımız; çözüm ortağı olarak, saayi kuruluşuu hedeflerie ulaşmasıda destek vermek. Aktif araştırma çalışmalarımız içi yoğu bir uygulamalı alaı ise savuma sistemleri. Yei esil görütü algılayıcıları, hafif ve mukavim kompozit malzemeler, zor koşullarda çalışa veya yüksek performaslı elektroik sistemler, KBRN (kimyasal biyolojik, radyoaktif, ükleer) savuma amaçlı algılayıcılar ve ao biyotekolojii savuma uygulamalarıda projelerimiz var. FİGES ARGE Dergisi: Araştırma koularıızda, özellikle ilk başlıkta bahsettiğiiz malzeme içerikli koular, bildiğimiz kadarıyla havacılık, savuma ve otomotiv saayileride sürekli güdemde buluuyor. Malzeme kousudaki bu çalışmalarıızı, ülkemiz saayiside uygulamaları var mı? Varsa, bu çalışmalarıız hakkıda bilgi verir misiiz? Yaptığımız çalışmalar şu aşamada daha çok ARGE iteliğide. Özellikle ao kompozitler, hem yapısal malzeme olarak daha hafif ve mukavim yapılarda, havacılık ve otomotivde hem de işlevsel malzeme olarak kullaılırke bir yada da öreği radar dalgalarıı soğura yapılar olarak sadece savuma uygulamalarıda öe çıkıyor. Bu kouda yapıla çalışmalar içide uygulamaya e yakı örek, Mühedislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi öğretim üyelerimizde Mehmet Yıldız, Melih Papila ve Yusuf Meceloğlu u aotekoloji ile güçledirilmiş kompozitleri, yüksek hızlı deiz taşıtlarıda kullaım performasıı optimizasyou çalışmaları. Uygulamaya yakı bir diğer çalışma ise elektroik alaıda Mühedislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi öğretim üyemiz Yaşar Gürbüz ü yaptığı kızıl ötesi algılayıcı okuma devreleri ve çok yüksek frekas alıcı-verici devreleri. FİGES ARGE Dergisi: Yie malzeme koularıyla ilgili olarak, şu a içi uygulaması olmasa bile, ileride yerli saayimize katkıda buluabilecek araştırmalarıız elerdir? Volka ÖZGÜZ: İlk akla gele örekler olarak; Mühedislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi araştırmacıları ile beraber yürütüle sıvı zırhlar, yai yapısal özelliklerde faydalaarak daha hafif, esek, kolay şekilledirilebile; ama ayı zamada da yüksek hızlı darbelere dayaıklı malzemeleri verebilirim. Bulara ek olarak yapısal rekledirme tekikleri ile özel kamuflaj malzemeleri, geiş batta soğura algılayıcı malzemeler, geiş batta yayı yapacak ate malzemeleri (meta malzemeler), değişik eerji türleri arasıda değişim sağlaya malzemeler, 3 boyutlu şekilledirme, metal-köpük malzemeler ve çok işlevli tekstil malzemeleri üzerie de çalışmalarımız mevcut. FİGES ARGE Dergisi: Merkez büyeside yapıla araştırmalar ve projeler arasıda dikkat çeke ve okuyucularımızla paylaşmayı uygu gördüğüüz bir kaç taesii alatabilir misiiz? Volka ÖZGÜZ: İlk örek, grafe malzemesii yakıt pilleride kullaılması. Bir diğer örek, yie grafe malzemesii, bu sefer çok işlevli görütü üiteleride kullaılması. Grafe kousuda, Avrupa Birliği i, 10 yıl içi 1 milyar avrou üstüde bir kayakla desteklediği amiral gemisi projeside yer ala tek Türk kuruluşuyuz. FİGES ARGE Dergisi: Merkezi fiziksel olaaklarıda bahsedebilir misiiz? 24

İzmir Adnan Menderes Havalimanı Yeni İç Hatlar Terminali ne Etkileyen Rüzgâr Yüklerinin CFD Metotlarıyla Belirlenmesi

İzmir Adnan Menderes Havalimanı Yeni İç Hatlar Terminali ne Etkileyen Rüzgâr Yüklerinin CFD Metotlarıyla Belirlenmesi İzmir Adnan Menderes Havalimanı Yeni İç Hatlar Terminali ne Etkileyen Rüzgâr Yüklerinin CFD Metotlarıyla Belirlenmesi Havalimanları ANSYS'e Emanet Elif KORU İnşaat Mühendisi / Yapısal Tasarım TAV İnşaat

Detaylı

Bugün, Türk otomotiv sanayinin, üretim teknolojileri

Bugün, Türk otomotiv sanayinin, üretim teknolojileri DERGİDEN FİGES İLERİ MÜHENDİSLİK VE ARGE TEKNOLOJİLERİ DERGİSİ 2014-2 / Sayı: 5 (Temmuz-Ağustos-Eylül 2014) ISSN: 2147-9550 FİGES A.Ş. Adıa Sahibi Yöetim Kurulu Başkaı Dr. Tarık Öğüt Sorumlu Yazı İşleri

Detaylı

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ Makine Mühendisliği Bölümü

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ Makine Mühendisliği Bölümü BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ Makie Mühedisliği Bölümü 1 STAJLAR: Makie Mühedisliği Bölümü öğrecileri, öğreim süreleri boyuca 3 ayrı staj yapmakla yükümlüdürler. Bularda ilki üiversite içide e fazla 10 iş güü süreli

Detaylı

Sevdiğiniz her şey güvence altında

Sevdiğiniz her şey güvence altında HAKKINDA Sevdiğiiz her şey güvece altıda Baksaş Sigorta 1994 yılıda Türkiye i öemli saayi şirketleri arasıda yer ala Bakioğlu Holdig büyeside kurulmuştur. Bakioğlu Holdig; Ambalaj Grup Şirketleri yaıda;

Detaylı

BÖLÜM 3 YER ÖLÇÜLERİ. Doç.Dr. Suat ŞAHİNLER

BÖLÜM 3 YER ÖLÇÜLERİ. Doç.Dr. Suat ŞAHİNLER BÖLÜM 3 YER ÖLÇÜLERİ İkici bölümde verileri frekas tablolarıı hazırlaması ve grafikleri çizilmesideki esas amaç; gözlemleri doğal olarak ait oldukları populasyo dağılışıı belirlemek ve dağılışı geel özelliklerii

Detaylı

TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR

TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR www.tekolojikarastirmalar.com e-issn:134-4141 Makie Tekolojileri Elektroik Dergisi 28 (3) 41-48 TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR Makale Düşük Sıcak Kayaklı Isı Pompaları Eerji Maliyet Aalizi Özet Murat KAYA Hitit

Detaylı

İŞLETİM KARAKTERİSTİĞİ EĞRİSİ VE BİR ÇALIŞMA THE OPERATING CHARACTERISTIC CURVE AND A CASE STUDY

İŞLETİM KARAKTERİSTİĞİ EĞRİSİ VE BİR ÇALIŞMA THE OPERATING CHARACTERISTIC CURVE AND A CASE STUDY Süleyma Demirel Üiversitesi Vizyoer Dergisi Suleyma Demirel Uiversity The Joural of Visioary İŞLETİM KARAKTERİSTİĞİ EĞRİSİ VE BİR ÇALIŞMA ÖZET Yrd. Doç. Dr. Halil ÖZDAMAR 1 İstatistiksel kalite kotrol

Detaylı

Geçen sene düzenlenen 5 inci seminerde eksikliği hissedilen

Geçen sene düzenlenen 5 inci seminerde eksikliği hissedilen 6. DSS ÖZEL 74 Deiz Sistemleri Semieri Cepheside Değişe Bir Şey Yok Şebem ASİL / s.asil@savumahaber.com Ümit BAYRAKTAR / ubayraktar@savumahaber.com K. Burak CODUR / b.codur@savumahaber.com Bahri Mert DEMİREL/

Detaylı

PLM. MSI Dergisi nin Kasım. Savunma ve Havacılık Sanayileri için Çağdaş Bir Yönetişim ve İnovasyon Ortamı: Bölüm VI

PLM. MSI Dergisi nin Kasım. Savunma ve Havacılık Sanayileri için Çağdaş Bir Yönetişim ve İnovasyon Ortamı: Bölüm VI Savuma ve Havacılık Saayileri içi Çağdaş Bir Yöetişim ve İovasyo Ortamı: Bölüm VI PLM 56 PLM (Product Lifecycle Maagemet / Ürü Yaşam Dögüsü Yöetimi) i felsefesi, vizyou ve faydalarıı alattığımız bu yazı

Detaylı

MEKANİK TESİSATTA EKONOMİK ANALİZ

MEKANİK TESİSATTA EKONOMİK ANALİZ MEKANİK TESİSATTA EKONOMİK ANALİZ Mustafa ÖZDEMİR İ. Cem PARMAKSIZOĞLU ÖZET Düya çapıda rekabeti ö plaa çıktığı bu gükü şartlarda, e gelişmiş ürüü, e kısa sürede, e ucuza üretmek veya ilk yatırım ve işletme

Detaylı

Cebirsel Olarak Çözüme Gitmede Wegsteın Yöntemi

Cebirsel Olarak Çözüme Gitmede Wegsteın Yöntemi 3 Cebirsel Olarak Çözüme Gitmede Wegsteı Yötemi Bu yötem bir izdüşüm tekiğie dayaır ve yalış pozisyo olarak isimledirile matematiksel tekiğe yakıdır. Buradaki düşüce f() çizgisi üzerideki bilie iki oktada

Detaylı

TUTGA ve C Dereceli Nokta Koordinatlarının Gri Sistem ile Tahmin Edilmesi

TUTGA ve C Dereceli Nokta Koordinatlarının Gri Sistem ile Tahmin Edilmesi TMMOB Harita ve Kadastro Mühedisleri Odası, 5. Türkiye Harita Bilimsel ve Tekik Kurultayı, 5 8 Mart 5, Akara. TUTGA ve C Dereceli Nokta Koordiatlarıı Gri istem ile Tahmi Edilmesi Kürşat Kaya *, Levet Taşcı,

Detaylı

BİR ÇUBUĞUN MODAL ANALİZİ. A.Saide Sarıgül

BİR ÇUBUĞUN MODAL ANALİZİ. A.Saide Sarıgül BİR ÇUBUĞUN MODAL ANALİZİ A.Saide Sarıgül DENEYİN AMACI: Akastre bir çubuğu modal parametrelerii (doğal frekas, titreşim biçimi, iç söümü) elde edilmesi. TANIMLAMALAR: Modal aaliz: Titreşe bir sistemi

Detaylı

Yatırım Projelerinde Kaynak Dağıtımı Analizi. Analysis of Resource Distribution in Investment Projects

Yatırım Projelerinde Kaynak Dağıtımı Analizi. Analysis of Resource Distribution in Investment Projects Uşak Üiversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (2012) 5/2, 89-101 Yatırım Projeleride Kayak Dağıtımı Aalizi Bahma Alp RENÇBER * Özet Bu çalışmaı amacı, yatırım projeleride kayak dağıtımıı icelemesidir. Yatırım

Detaylı

KALİTE VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME İÇİN MÜŞTERİ GERİ BİLDİRİMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

KALİTE VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME İÇİN MÜŞTERİ GERİ BİLDİRİMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Altı Sigma Yalı Koferasları (9- Mayıs 8) KALİTE VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME İÇİN MÜŞTERİ GERİ BİLDİRİMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Serka ATAK Evre DİREN Çiğdem CİHANGİR Murat Caer TESTİK ÖZET Ürü ve hizmet kalitesii

Detaylı

LABORATUVARIN İŞ HİJYENİ ÖLÇÜM, TEST VE ANALİZ HİZMETLERİ KAPSAMINDA AKREDİTASYON BELGESİ ALMASI ZORUNLULUĞU OLAN PARAMETRE LİSTESİ

LABORATUVARIN İŞ HİJYENİ ÖLÇÜM, TEST VE ANALİZ HİZMETLERİ KAPSAMINDA AKREDİTASYON BELGESİ ALMASI ZORUNLULUĞU OLAN PARAMETRE LİSTESİ LABORATUVARIN İŞ HİJYENİ ÖLÇÜM, TEST VE ANALİZ HİZMETLERİ KAPSAMINDA AKREDİTASYON BELGESİ ALMASI ZORUNLULUĞU OLAN PARAMETRE LİSTESİ Sıra No Parametre 1 Kişisel Soluabilir Tozları Kosatrasyou 2 İşyeri Ortamı

Detaylı

ANA NİRENGİ AĞLARINDA NİRENGİ SAYISINA GÖRE GPS ÖLÇÜ SÜRELERİNİN KURAMSAL OLARAK BULUNMASI

ANA NİRENGİ AĞLARINDA NİRENGİ SAYISINA GÖRE GPS ÖLÇÜ SÜRELERİNİN KURAMSAL OLARAK BULUNMASI TMMOB Harita ve Kadastro Mühedisleri Odası 13. Türkiye Harita Bilimsel ve Tekik Kurultayı 18 22 Nisa 2011, Akara ANA NİRENGİ AĞLARINDA NİRENGİ SAYISINA GÖRE GPS ÖLÇÜ SÜRELERİNİN KURAMSAL OLARAK BULUNMASI

Detaylı

DİKDÖRTGEN SPİRAL ANTENLER ÜZERİNE BİR İNCELEME

DİKDÖRTGEN SPİRAL ANTENLER ÜZERİNE BİR İNCELEME DİKDÖRTGEN SPİRAL ANTENLER ÜZERİNE BİR İNCELEME Uğur SAYNAK ve Alp KUŞTEPELİ Elektrik-Elektroik Mühedisliği Bölümü İzmir Yüksek Tekoloji Estitüsü, 35430, Urla, İZMİR e-posta: ugursayak@iyte.edu.tr e-posta:

Detaylı

Türkiye de Sivil Havacılık Eğitimleri

Türkiye de Sivil Havacılık Eğitimleri ANALİZ Türkiye de Sivil Havacılık Eğitimleri Bu makalede, ekoomi ile arasıda etkilee-etkileye ilişkisi edei ile kamuoyuu sürekli güdemide yer ala, küresel ve ulusal gelişim oraı edei ile so yıllarda daha

Detaylı

HARMONİK DİSTORSİYONUNUN ÖLÇÜM NOKTASI VE GÜÇ KOMPANZASYONU BAKIMINDAN İNCELENMESİ

HARMONİK DİSTORSİYONUNUN ÖLÇÜM NOKTASI VE GÜÇ KOMPANZASYONU BAKIMINDAN İNCELENMESİ HARMONİK DİSORSİYONUNUN ÖLÇÜM NOKASI VE GÜÇ KOMPANZASYONU BAKIMINDAN İNCELENMESİ Celal KOCAEPE Oktay ARIKAN Ömer Çağlar ONAR Mehmet UZUNOĞLU Yıldız ekik Üiversitesi Elektrik-Elektroik Fakültesi Elektrik

Detaylı

Kırsal Kalkınma için IPARD Programı ndan Sektöre BÜYÜK DESTEK

Kırsal Kalkınma için IPARD Programı ndan Sektöre BÜYÜK DESTEK KAPAK KONUSU Kırsal Kalkıma içi IPARD Programı da Sektöre BÜYÜK DESTEK Kırsal Kalkıma (IPARD) Programı Kırmızı Et Üretimi ve Et Ürülerii İşlemesi ve Pazarlaması alalarıda gerçekleştirilecek yatırımları

Detaylı

YAPIM YÖNETİMİ - EKONOMİSİ 04

YAPIM YÖNETİMİ - EKONOMİSİ 04 İşaat projelerii içi fiasal ve ekoomik aaliz yötemleri İşaat projeleri içi temel maliyet kavramları Yaşam boyu maliyet: Projei kafamızda şekillemeye başladığı ada itibare başlayıp kullaım ömrüü tamamlayaa

Detaylı

ALTERNATİF SİSTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI

ALTERNATİF SİSTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI µ µ içi Güve Aralığı ALTERNATİF İTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMAI Bezetimi e öemli faydalarıda birisi, uygulamaya koymada öce alteratifleri karşılaştırmaı mümkü olmasıdır. Alteratifler; Fabrika yerleşim tasarımları

Detaylı

BİLGİNİN EĞİTİM TEKNOLOJİLERİNDEN YARARLANARAK EĞİTİMDE PAYLAŞIMI

BİLGİNİN EĞİTİM TEKNOLOJİLERİNDEN YARARLANARAK EĞİTİMDE PAYLAŞIMI The Turkish Olie Joural of Educatioal Techology TOJET July 2005 ISSN: 106521 volume Issue Article 16 BİLGİNİN EĞİTİM TEKNOLOJİLERİNDEN YARARLANARAK EĞİTİMDE PAYLAŞIMI Yard. Doç. Dr. Bahadti RÜZGAR Marmara

Detaylı

İNTERNET SERVİS SAĞLAYICILIĞI HİZMETİ SUNAN İŞLETMECİLERE İLİŞKİN HİZMET KALİTESİ TEBLİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM

İNTERNET SERVİS SAĞLAYICILIĞI HİZMETİ SUNAN İŞLETMECİLERE İLİŞKİN HİZMET KALİTESİ TEBLİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM 17 Şubat 01 CUMA Resmî Gazete Sayı : 807 TEBLİĞ Bilgi Tekolojileri ve İletişim Kurumuda: İNTERNET SERVİS SAĞLAYICILIĞI HİZMETİ SUNAN İŞLETMECİLERE İLİŞKİN HİZMET KALİTESİ TEBLİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam,

Detaylı

AKIŞKAN BORUSU ve VANTİLATÖR DENEYİ

AKIŞKAN BORUSU ve VANTİLATÖR DENEYİ AKIŞKA BORUSU ve ATİLATÖR DEEYİ. DEEYİ AMACI a) Lüle ile debi ölçmek, b) Dairesel kesitli bir borudaki türbülaslı akış şartlarıda hız profili ve eerji kayıplarıı deeysel olarak belirlemek ve literatürde

Detaylı

Vektör bileşenleri için dikey eksende denge denklemi yazılırak, aşağıdaki eşitlik elde edilir. olarak elde edilir. 2

Vektör bileşenleri için dikey eksende denge denklemi yazılırak, aşağıdaki eşitlik elde edilir. olarak elde edilir. 2 Açıklama Sorusu : V kayışlar, ayı mekaizma büyüklükleride düz kayışlara göre daha yüksek dödürme mometlerii taşıyabildikleri bilimektedir. V kayışları düz kayışlara göre gözlee bu üstülüğü sebebi "kama

Detaylı

ÖzelKredi. İsteklerinize daha kolay ulaşmanız için

ÖzelKredi. İsteklerinize daha kolay ulaşmanız için ÖzelKredi İstekleriize daha kolay ulaşmaız içi Yei özgürlükler keşfedi. Sizi içi öemli olaları gerçekleştiri. Hayalleriizi süsleye yei bir arabaya yei mobilyalara kavuşmak mı istiyorsuuz? Veya özel güler

Detaylı

ON THE TRANSFORMATION OF THE GPS RESULTS

ON THE TRANSFORMATION OF THE GPS RESULTS Niğde Üiversitesi Mühedislik Bilimleri Dergisi, Cilt 6 Sayı -, (00), 7- GPS SONUÇLARININ DÖNÜŞÜMÜ ÜZERİNE BİR İNCELEME Meti SOYCAN* Yıldız Tekik Üiversitesi, İşaat Fakültesi, Jeodezi Ve Fotogrametri Mühedisliği

Detaylı

NETCAD e-bldy Bilgiye Dayalı Yerel Yönetim

NETCAD e-bldy Bilgiye Dayalı Yerel Yönetim NETCAD e-bldy Bilgiye Dayalı Yerel Yöetim Firma taıtımı NETCAD ; Ulusal CAD & GIS Çözümleri A.Ş. tarafıda 1989 yılıda geliştirilmeye başlamış, 20 yılı aşkı süredir kamu ve özel sektör ihtiyaçlarıı karşılaya,

Detaylı

SU KAYNAKLARI EKONOMİSİ TEMEL KAVRAMLARI Su kaynakları geliştirmesinin planlanmasında çeşitli alternatif projelerin ekonomik yönden birbirleriyle

SU KAYNAKLARI EKONOMİSİ TEMEL KAVRAMLARI Su kaynakları geliştirmesinin planlanmasında çeşitli alternatif projelerin ekonomik yönden birbirleriyle SU KYNKLRI EKONOMİSİ TEMEL KVRMLRI Su kayakları geliştirmesii plalamasıda çeşitli alteratif projeleri ekoomik yöde birbirleriyle karşılaştırılmaları esastır. Mühedis öerdiği projei tekik yöde tutarlı olduğu

Detaylı

Öğrenci Numarası İmzası: Not Adı ve Soyadı

Öğrenci Numarası İmzası: Not Adı ve Soyadı Öğreci Numarası İmzası: Not Adı ve Soyadı SORU 1. a) Ekoomii taımıı yapıız, amaçlarıı yazıız. Tam istihdam ile ekoomik büyüme arasıdaki ilişkiyi açıklayıız. b) Arz-talep kauu edir? Arz ve talep asıl artar

Detaylı

ALTERNATİF SİSTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI

ALTERNATİF SİSTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI ALTERNATİF SİSTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI Bezetimi e öemli faydalarıda birisi, uygulamaya koymada öce alteratifleri karşılaştırmaı mümkü olmasıdır. Alteratifler; Fabrika yerleşim tasarımları Alteratif üretim

Detaylı

İşlenmemiş veri: Sayılabilen yada ölçülebilen niceliklerin gözlemler sonucu elde edildiği hali ile derlendiği bilgiler.

İşlenmemiş veri: Sayılabilen yada ölçülebilen niceliklerin gözlemler sonucu elde edildiği hali ile derlendiği bilgiler. OLASILIK VE İSTATİSTİK DERSLERİ ÖZET NOTLARI İstatistik: verileri toplaması, aalizi, suulması ve yorumlaması ile ilgili ilkeleri ve yötemleri içere ve bu işlemleri souçlarıı probabilite ilkelerie göre

Detaylı

TĐCARĐ MATEMATĐK - 5.2 Bileşik Faiz

TĐCARĐ MATEMATĐK - 5.2 Bileşik Faiz TĐCARĐ MATEMATĐK - 5 Bileşik 57ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER: Örek 57: 0000 YTL yıllık %40 faiz oraıyla yıl bileşik faiz ile bakaya yatırılmıştır Bu paraı yılı souda ulaşacağı değer edir? IYol: PV = 0000 YTL = PV (

Detaylı

İstanbul Göztepe Bölgesinin Makine Öğrenmesi Yöntemi ile Rüzgâr Hızının Tahmin Edilmesi

İstanbul Göztepe Bölgesinin Makine Öğrenmesi Yöntemi ile Rüzgâr Hızının Tahmin Edilmesi Makie Tekolojileri Elektroik Dergisi Cilt: 8, No: 4, 011 (75-80) Electroic Joural of Machie Techologies Vol: 8, No: 4, 011 (75-80) TEKNOLOJİK ARAŞTIRMALAR www.tekolojikarastirmalar.com e-issn:1304-4141

Detaylı

MATLAB VE ASP.NET TABANLI WEB ARAYÜZÜ KULLANILARAK DOĞRUSAL OLMAYAN SİSTEMLERİN ANALİZİ

MATLAB VE ASP.NET TABANLI WEB ARAYÜZÜ KULLANILARAK DOĞRUSAL OLMAYAN SİSTEMLERİN ANALİZİ Gazi Üiv. Müh. Mim. Fak. Der. Joural of the Faculty of Egieerig ad Architecture of Gazi Uiversity Cilt 27, No 4, 795-806, 2012 Vol 27, No 4, 795-806, 2012 MATLAB VE ASP.NET TABANLI WEB ARAYÜZÜ KULLANILARAK

Detaylı

TOPLUMDA ERKEK HEMŞİRE ALGISI

TOPLUMDA ERKEK HEMŞİRE ALGISI TOPLUMDA ERKEK HEMŞİRE ALGISI Meryem Saatçı * Özet Amaç: Toplumu erkek hemşirelerle ilgili düşüce ve görüşlerii belirlemesi. Yötem: Kesitsel türde yapıla çalışma 100 kişi üzeride, yüz yüze görüşülerek

Detaylı

BİYOİSTATİSTİK İstatistiksel Tahminleme ve Hipotez Testlerine Giriş Dr. Öğr. Üyesi Aslı SUNER KARAKÜLAH

BİYOİSTATİSTİK İstatistiksel Tahminleme ve Hipotez Testlerine Giriş Dr. Öğr. Üyesi Aslı SUNER KARAKÜLAH BİYOİSTATİSTİK İstatistiksel Tahmileme ve Hipotez Testlerie Giriş Dr. Öğr. Üyesi Aslı SUNER KARAKÜLAH Ege Üiversitesi, Tıp Fakültesi, Biyoistatistik ve Tıbbi Bilişim AD. Web: www.biyoistatistik.med.ege.edu.tr

Detaylı

İstatistik ve Olasılık

İstatistik ve Olasılık İstatistik ve Olasılık Ders 3: MERKEZİ EĞİLİM VE DAĞILMA ÖLÇÜLERİ Prof. Dr. İrfa KAYMAZ Taım Araştırma souçlarıı açıklamasıda frekas tablosu ve poligou isteile bilgiyi her zama sağlamayabilir. Verileri

Detaylı

OKUL ÖNCESİ DÖNEM İŞİTME ENGELLİLERDE MÜZİK EĞİTİMİ İLE ÇOCUKLARIN GELİŞİM ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE TERAPÖTİK BİR ÇALIŞMA

OKUL ÖNCESİ DÖNEM İŞİTME ENGELLİLERDE MÜZİK EĞİTİMİ İLE ÇOCUKLARIN GELİŞİM ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE TERAPÖTİK BİR ÇALIŞMA Joural of Research i Educatio ad Teachig OKUL ÖNCESİ DÖNEM İŞİTME ENGELLİLERDE MÜZİK EĞİTİMİ İLE ÇOCUKLARIN GELİŞİM ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE TERAPÖTİK BİR ÇALIŞMA Yard.Doç.Dr. Tüli Malkoç Marmara Üiversitesi

Detaylı

AFYONKARAHİSAR İLİ YENİLENEBİLİR ENERJİ POTANSİYELİ. Ziya DEMİRKOL 1 Mehmet ÇUNKAŞ 2

AFYONKARAHİSAR İLİ YENİLENEBİLİR ENERJİ POTANSİYELİ. Ziya DEMİRKOL 1 Mehmet ÇUNKAŞ 2 S.Ü. Müh. Bilim ve Tek. Derg., c.2, s.1, 2014 Selcuk Uiv. J. Eg. Sci. Tech., v.2,.1, 2014 ISSN: 2147-9364 (Elektroik) AFYONKARAHİSAR İLİ YENİLENEBİLİR ENERJİ POTANSİYELİ Ziya DEMİRKOL 1 Mehmet ÇUNKAŞ 2

Detaylı

ANADOLU ISUZU ANALİST SUNUMU. Mart 2016

ANADOLU ISUZU ANALİST SUNUMU. Mart 2016 ANADOLU ISUZU ANALİST SUNUMU Mart 2016 İçerik ve Akış A. B. C. D. E. F. 1 Aadolu Isuzu Hakkıda Varlık Nedei Kısaca Aadolu Isuzu Üretim İsa Kayakları Ar-Ge Merkezi Ödüller A. B. C. 2 Ürüler ve Faaliyet

Detaylı

Tek Bir Sistem için Çıktı Analizi

Tek Bir Sistem için Çıktı Analizi Tek Bir Sistem içi Çıktı Aalizi Bezetim ile üretile verile icelemesie Çıktı Aalizi deir. Çıktı Aalizi, bir sistemi performasıı tahmi etmek veya iki veya daha fazla alteratif sistem tasarımıı karşılaştırmaktır.

Detaylı

DALGIÇ POMPA TASARIM VE ANALİZİ

DALGIÇ POMPA TASARIM VE ANALİZİ ARAŞTIRMA / İNCELEME ISITMA HAVA KOŞULLANDIRMA HAVALANDIRMA SU ŞARTLANDIRMA SU ARITIMI ENERJİ OTOMATİK KONTROL BİNA OTOMASYON Didem Deniz KAYABAŞI İŞ YÖNETİMİ VE ORGANİZASYON MALİYE / FİNANS MÜHENDİSLİK

Detaylı

Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Histoloji ve Embriyoloji Anabilim Dalı

Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Histoloji ve Embriyoloji Anabilim Dalı Dicle Üiversitesi Tıp Fakültesi Histoloji ve Embriyoloji Aabilim Dalı TARİHÇEMİZ Dicle Üiversitesi Tıp Fakültesi Histoloji ve Embriyoloji aabilim dalı 1969 yılıda kurulmuştur. 1982 yılıa kadar Histoloji

Detaylı

MODÜLER PANO ÇÖZÜMLERİ

MODÜLER PANO ÇÖZÜMLERİ MODÜLER PANO ÇÖZÜMLERİ Hakkımızda Kotrolmatik olarak Eerji, Proses ve Ulaşım sektörleride Türkiye i lider mühedislik firmalarıda biri olup, multi-disiplili, tecrübeli ve diamik kadromuz ile birlikte yurt

Detaylı

Gayrimenkul Değerleme Esasları Dönem Deneme Sınavı I

Gayrimenkul Değerleme Esasları Dönem Deneme Sınavı I 1) I. Bia türü II. Bia yaşı III. Bia sııfı IV. İşaat evi V. Yıprama oraı Türkiye de bia metrekare ormal işaat maliyet bedelleri yukarıdakilerde hagilerie göre belirleir? A) Yalız II B) Yalız III C) II

Detaylı

BASAMAK ATLAYARAK VEYA FARKLI ZIPLAYARAK İLERLEME DURUMLARININ SAYISI

BASAMAK ATLAYARAK VEYA FARKLI ZIPLAYARAK İLERLEME DURUMLARININ SAYISI Projesii Kousu: Bir çekirgei metre, metre veya 3 metre zıplayarak uzuluğu verile bir yolu kaç farklı şekilde gidebileceği ya da bir kişii veya (veya 3) basamak atlayarak basamak sayısı verile bir merdivei

Detaylı

4/16/2013. Ders 9: Kitle Ortalaması ve Varyansı için Tahmin

4/16/2013. Ders 9: Kitle Ortalaması ve Varyansı için Tahmin 4/16/013 Ders 9: Kitle Ortalaması ve Varyası içi Tahmi Kitle ve Öreklem Öreklem Dağılımı Nokta Tahmii Tahmi Edicileri Özellikleri Kitle ortalaması içi Aralık Tahmii Kitle Stadart Sapması içi Aralık Tahmii

Detaylı

Su Yapıları II Hidroelektrik Enerji Üretimi

Su Yapıları II Hidroelektrik Enerji Üretimi Su Yapıları II Hidroelektrik Eerji Üretimi Yrd. Doç. Dr. Burha ÜNAL Bozok Üiversitesi Mühedislik Mimarlık Fakültesi İşaat Mühedisliği Bölümü Yozgat Yrd. Doç. Dr. Burha ÜNAL Bozok Üiversitesi aat Mühedislii

Detaylı

MÜHENDİSLİK MEKANİĞİ (STATİK)

MÜHENDİSLİK MEKANİĞİ (STATİK) MÜHENDİSLİK MEKANİĞİ (STATİK) Prof. Dr. Meti OLGUN Akara Üiversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü HAFTA KONU 1 Giriş, temel kavramlar, statiği temel ilkeleri 2-3 Düzlem kuvvetler

Detaylı

LİNEER OLMAYAN DENKLEMLERİN SAYISAL ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ-2

LİNEER OLMAYAN DENKLEMLERİN SAYISAL ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ-2 LİNEER OLMAYAN DENKLEMLERİN SAYISAL ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ SABİT NOKTA İTERASYONU YÖNTEMİ Bu yötemde çözüme gitmek içi f( olarak verile deklem =g( şeklie getirilir. Bir başlagıç değeri seçilir ve g ( ardışık

Detaylı

TAHMİNLEYİCİLERİN ÖZELLİKLERİ Sapmasızlık 3.2. Tutarlılık 3.3. Etkinlik minimum varyans 3.4. Aralık tahmini (güven aralığı)

TAHMİNLEYİCİLERİN ÖZELLİKLERİ Sapmasızlık 3.2. Tutarlılık 3.3. Etkinlik minimum varyans 3.4. Aralık tahmini (güven aralığı) 3 TAHMİNLEYİCİLERİN ÖZELLİKLERİ 3.1. Sapmasızlık 3.. Tutarlılık 3.3. Etkilik miimum varyas 3.4. Aralık tahmii (güve aralığı) İyi bir tahmi edici dağılımı tahmi edilecek populasyo parametresie yakı civarda

Detaylı

T.C. ATILIM ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ SAĞLIK KURUMLARI İŞLETMECİLİĞİ ANABİLİM DALI HEMŞİRELİK HİZMETLERİNDE YÖNETSEL VE

T.C. ATILIM ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ SAĞLIK KURUMLARI İŞLETMECİLİĞİ ANABİLİM DALI HEMŞİRELİK HİZMETLERİNDE YÖNETSEL VE T.C. ATILIM ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ SAĞLIK KURUMLARI İŞLETMECİLİĞİ ANABİLİM DALI HEMŞİRELİK HİZMETLERİNDE YÖNETSEL VE ORGANİZASYONEL SORUNLARIN İNCELENMESİ: GATA HEMŞİRELİK HİZMETLERİNDE

Detaylı

20 (1), 109-115, 2008 20(1), 109-115, 2008. kakilli@marmara.edu.tr

20 (1), 109-115, 2008 20(1), 109-115, 2008. kakilli@marmara.edu.tr Fırat Üiv. Fe ve Müh. il. Dergisi Sciece ad Eg. J of Fırat Uiv. 0 (), 09-5, 008 0(), 09-5, 008 Harmoikleri Reaktif Güç Kompazasyo Sistemlerie Etkilerii İcelemesi ve Simülasyou da KKİİ, Koray TUNÇP ve Mehmet

Detaylı

NİĞDE İLİ RÜZGAR ENERJİSİ POTANSİYELİ WIND ENERGY POTENTIAL OF NIGDE PROVINCE

NİĞDE İLİ RÜZGAR ENERJİSİ POTANSİYELİ WIND ENERGY POTENTIAL OF NIGDE PROVINCE Niğde Üiersitesi Mühedislik Bilimleri Dergisi, Cilt 1, Sayı, (1), 37-47 NİĞDE İLİ RÜZGAR ENERJİSİ POTANSİYELİ Uğur YILDIRIM 1,* Yauz GAZİBEY, Afşi GÜNGÖR 1 1 Makie Mühedisliği Bölümü, Mühedislik Fakültesi,

Detaylı

Üniversite Sistem Odası Kurulumu: Gazi Üniversitesi Örneği

Üniversite Sistem Odası Kurulumu: Gazi Üniversitesi Örneği Üiversite Sistem Odası Kurulumu: Gazi Üiversitesi Öreği Murat Dörterler ¹, Vilda Ateş², Mustafa Açıkgöz ³ ¹, ², ³ Gazi Üiversitesi, Bilgi İşlem Daire Başkalığı, Akara dorterler@gazi.edu.tr, vates@gazi.edu.tr,

Detaylı

The Determination of Food Preparation and Consumption of the Working and Non-Working Women in Samsun

The Determination of Food Preparation and Consumption of the Working and Non-Working Women in Samsun Research Turkish Joural of Family Medicie & Primary Care www.tjfmpc.com The Determiatio of Food Preparatio ad Cosumptio of the Workig ad No-Workig Wome i Samsu Samsu İlide, ve Kadıları, Evde Besi Hazırlama

Detaylı

İstatistik ve Olasılık

İstatistik ve Olasılık İstatistik ve Olasılık Ders 3: MERKEZİ EĞİLİM VE DAĞILMA ÖLÇÜLERİ Prof. Dr. İrfa KAYMAZ Taım Araştırma souçlarıı açıklamasıda frekas tablosu ve poligou isteile bilgiyi her zama sağlamayabilir. Verileri

Detaylı

El Hareketini Takip Eden Vinç Sisteminin Giriş Şekillendirici Denetimi

El Hareketini Takip Eden Vinç Sisteminin Giriş Şekillendirici Denetimi Karaelmas Fe ve Mühedislik Dergisi / Karaelmas Sciece ad Egieerig Joural 3 (2), 43-47, 2013 Karaelmas Sciece ad Egieerig Joural Joural home page: http://fbd.beu.edu.tr Araştırma Makalesi El Hareketii Takip

Detaylı

MADENCİLİK YATIRIM PROJELERİNİN SOSYAL KARLILIK ANALİZİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ

MADENCİLİK YATIRIM PROJELERİNİN SOSYAL KARLILIK ANALİZİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ MADENCİLİK, Cilt 42, Sayı 3, Sayfa 25-30, Eylül 2003 Vol. 42, No. 3, pp 25-30, September 2003 MADENCİLİK YATIRIM PROJELERİNİN SOSYAL KARLILIK ANALİZİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ Appraisal of Miig Ivestmet Projects

Detaylı

Obje Tabanlı Sınıflandırma Yöntemi ile Tokat İli Uydu Görüntüleri Üzerinde Yapısal Gelişimin İzlenmesi

Obje Tabanlı Sınıflandırma Yöntemi ile Tokat İli Uydu Görüntüleri Üzerinde Yapısal Gelişimin İzlenmesi Obje Tabalı Sııfladırma Yötemi ile Tokat İli Uydu Görütüleri Üzeride Yapısal Gelişimi İzlemesi İlker GÜNAY 1 Ahmet DELEN 2 Mahmut HEKİM 3 1 Gaziosmapaşa Üiversitesi, Mühedislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi,

Detaylı

A dan Z ye FOREX. Invest-AZ 2014

A dan Z ye FOREX. Invest-AZ 2014 A da Z ye FOREX Ivest-AZ 2014 Adres Telefo E-mail Url : Büyükdere Caddesi, Özseze ş Merkezi, C Blok No:126 Esetepe, Şişli, stabul : 0212 238 88 88 (Pbx) : bilgi@ivestaz.com.tr : www.ivestaz.com.tr Yap

Detaylı

TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR

TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR www.tekolojikarastirmalar.com ISSN:34-44 Makie Tekolojileri Elektroik Dergisi 7 () 35-4 TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR Makale Polivili Klorür (Pvc) Malzemeleri Sıcaklığa Bağlı Titreşim Özelliklerii Đcelemesi

Detaylı

OKUL ÖNCESİ DÖNEM İŞİTME ENGELLİ ÇOCUKLARDA MÜZİK EĞİTİMİNİN SÖZEL AÇIKLAMA BECERİLERİNE ETKİSİ

OKUL ÖNCESİ DÖNEM İŞİTME ENGELLİ ÇOCUKLARDA MÜZİK EĞİTİMİNİN SÖZEL AÇIKLAMA BECERİLERİNE ETKİSİ OKUL ÖNCESİ DÖNEM İŞİTME ENGELLİ ÇOCUKLARDA MÜZİK EĞİTİMİNİN SÖZEL AÇIKLAMA BECERİLERİNE ETKİSİ Yrd. Doç. Dr. Tüli Malkoç Marmara Üiversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi, Göztepe, tmalkoc@marmara.edu.tr Fuda

Detaylı

Doç. Dr. M. Mete DOĞANAY Prof. Dr. Ramazan AKTAŞ

Doç. Dr. M. Mete DOĞANAY Prof. Dr. Ramazan AKTAŞ TAHVİL DEĞERLEMESİ Doç. Dr. M. Mee DOĞANAY Prof. Dr. Ramaza AKTAŞ 1 İçerik Tahvil ve Özellikleri Faiz Oraı ve Tahvil Değeri Arasıdaki İlişki Tahvili Geiri Oraı ve Vadeye Kadar Geirisi Faiz Oraı Riski Verim

Detaylı

MACH SAYISININ YAPAY SİNİR AĞLARI İLE HESAPLANMASI

MACH SAYISININ YAPAY SİNİR AĞLARI İLE HESAPLANMASI V. ULUSAL HAVACILIK VE UZAY KONFERANSI UHUK-014-065 8-10 Eylül 014, Erciyes Üiversitesi, Kayseri MACH SAYISININ YAPAY SİNİR AĞLARI İLE HESAPLANMASI İlke TÜRKMEN 1 Erciyes Üiversitesi, Kayseri Seda ARIK

Detaylı

Düzce Üniversitesi yunusbicen@duzce.edu.tr. Kocaeli Üniversitesi faruk.aras@kocaeli.edu.tr. Kocaeli Üniversitesi hasbi@kocaeli.edu.tr.

Düzce Üniversitesi yunusbicen@duzce.edu.tr. Kocaeli Üniversitesi faruk.aras@kocaeli.edu.tr. Kocaeli Üniversitesi hasbi@kocaeli.edu.tr. Akıllı Şebekelerde Çoklu-Etme Sistemleri ve Arıza Taılama: Güç Trasformatörü Uygulaması Multiaget Systems i Smart Grids ad Fault Diagostics: Power Trasformer Applicatio Yuus Biçe, Faruk Aras 2, Hasbi Đsmailoğlu

Detaylı

İSTATİSTİK 2. Tahmin Teorisi 07/03/2012 AYŞE S. ÇAĞLI. aysecagli@beykent.edu.tr

İSTATİSTİK 2. Tahmin Teorisi 07/03/2012 AYŞE S. ÇAĞLI. aysecagli@beykent.edu.tr İSTATİSTİK 2 Tahmi Teorisi 07/03/2012 AYŞE S. ÇAĞLI aysecagli@beyket.edu.tr İstatistik yötemler İstatistik yötemler Betimsel istatistik Çıkarımsal istatistik Tahmi Hipotez testleri Nokta tahmii Aralık

Detaylı

HİPOTEZ TESTLERİ. İstatistikte hipotez testleri, karar teorisi olarak adlandırılır. Ortaya atılan doğru veya yanlış iddialara hipotez denir.

HİPOTEZ TESTLERİ. İstatistikte hipotez testleri, karar teorisi olarak adlandırılır. Ortaya atılan doğru veya yanlış iddialara hipotez denir. HİPOTEZ TETLERİ İstatistikte hipotez testleri, karar teorisi olarak adladırılır. Ortaya atıla doğru veya yalış iddialara hipotez deir. Öreği para hilesizdir deildiğide bu bir hipotezdir. Ortaya atıla iddiaya

Detaylı

ISF404 SERMAYE PİYASALARI VE MENKUL KIYMETYÖNETİMİ

ISF404 SERMAYE PİYASALARI VE MENKUL KIYMETYÖNETİMİ 8. HAFTA ISF404 SERMAYE PİYASALARI VE MENKUL KIYMETYÖNETİMİ PORTFÖY YÖNETİMİ II Doç.Dr. Murat YILDIRIM muratyildirim@karabuk.edu.tr Geleeksel Portföy Yaklaşımı, Bu yaklaşıma göre portföy bir bilim değil,

Detaylı

ŞEKER PANCARI KÜSPESİ KARBOKSİMETİL SELÜLOZUNUN GÖRÜNÜR VİSKOZİTESİNE SICAKLIK VE KONSANTRASYONUN ETKİSİ

ŞEKER PANCARI KÜSPESİ KARBOKSİMETİL SELÜLOZUNUN GÖRÜNÜR VİSKOZİTESİNE SICAKLIK VE KONSANTRASYONUN ETKİSİ ŞEKER PACARI KÜSPESİ KARBOKSİMETİL SELÜLOZUU GÖRÜÜR VİSKOZİTESİE SICAKLIK VE KOSATRASYOU ETKİSİ Hasa TOĞRUL, urha ARSLA Fırat Üiversitesi, Mühedislik Fakültesi, Kimya Mühedisliği Bölümü-ELAZIĞ ÖZET Şeker

Detaylı

Enflasyon nedir? Eşdeğer hesaplamalarında enflasyon etkisini nasıl hesaba katarız? Mühendislik Ekonomisi. (Chapter 11) Enflasyon Nedir?

Enflasyon nedir? Eşdeğer hesaplamalarında enflasyon etkisini nasıl hesaba katarız? Mühendislik Ekonomisi. (Chapter 11) Enflasyon Nedir? Elasyo ve Nakit Akışlarıa Etkisi (Chapter 11) TOBB ETÜ Örek 2015 Yılıda Çocuğuuzu Üiversiteye Gödermei Maliyeti Ne Kadar Olacak? 2005 yılıda 1 yıllık üiversite masraı $17,800. Elasyo edeiyle üiversite

Detaylı

ÖĞRENME ETKİLİ HAZIRLIK VE TAŞIMA ZAMANLI PARALEL MAKİNELİ ÇİZELGELEME PROBLEMİ

ÖĞRENME ETKİLİ HAZIRLIK VE TAŞIMA ZAMANLI PARALEL MAKİNELİ ÇİZELGELEME PROBLEMİ Öğreme Etkili Hazırlık ve Taşıma Zamalı Paralel Makieli Çizelgeleme Problemi HAVACILIK VE UZAY TEKNOLOJİLERİ DERGİSİ TEMMUZ 2006 CİLT 2 SAYI 4 (67-72) ÖĞRENME ETKİLİ HAZIRLIK VE TAŞIMA ZAMANLI PARALEL

Detaylı

Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü. Doç. Dr. Nil ARAS ENM411 Tesis Planlaması Güz Dönemi

Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü. Doç. Dr. Nil ARAS ENM411 Tesis Planlaması Güz Dönemi Mühedislik Fakültesi Edüstri Mühedisliği Bölümü Doç. Dr. Nil ARAS ENM4 Tesis Plalaması 6-7 Güz Döemi 3 Sisteme ekleecek tesis sayısı birde fazladır. Yei tesisler birbirleri ile etkileşim halide olabilirler

Detaylı

MONTE CARLO BENZETİMİ

MONTE CARLO BENZETİMİ MONTE CARLO BENZETİMİ U(0,) rassal değişkeler kullaılarak (zamaı öemli bir rolü olmadığı) stokastik ya da determiistik problemleri çözümüde kullaıla bir tekiktir. Mote Carlo simülasyou, geellikle statik

Detaylı

AÇIK ĐŞLETME BASAMAKLARI TENÖR KONTROLÜNDE JEOĐSTATĐSTĐKSEL TAHMĐN MODELĐ SEÇĐMĐ

AÇIK ĐŞLETME BASAMAKLARI TENÖR KONTROLÜNDE JEOĐSTATĐSTĐKSEL TAHMĐN MODELĐ SEÇĐMĐ Eskişehir Osmagazi Üiversitesi Müh.Mim.Fak.Dergisi C.XXI, S., 2008 Eg&Arch.Fac. Eskişehir Osmagazi Uiversity, Vol..XXI, No:, 2008 Makalei Geliş Tarihi : 2.02.2007 Makalei Kabul Tarihi : 23.03.2007 AÇIK

Detaylı

Yataklı vanalar (PN16) VF 2-2 yollu vana, flanşlı VF 3-3 yollu vana, flanşlı

Yataklı vanalar (PN16) VF 2-2 yollu vana, flanşlı VF 3-3 yollu vana, flanşlı Tekik föy Yataklı vaalar (PN16) VF 2-2 yollu vaa, flaşlı VF 3-3 yollu vaa, flaşlı Açıklama Özellikler: Sızdırmaz tasarım AMV(E) 335, AMV(E) 435 ile kolay mekaik bağlatı 2 ve 3 yollu vaa Ayırma uygulamaları

Detaylı

GAUSS HÜZMESİNİN YÜKSEK FREKANSLARDA PLAZMA ORTAMLA ETKİLEŞİMİ

GAUSS HÜZMESİNİN YÜKSEK FREKANSLARDA PLAZMA ORTAMLA ETKİLEŞİMİ Gai Üiv. Müh. Mim. Fak. Der. Joural of the Faculty of Egieerig ad Architecture of Gai Uiversity Cilt 3, No, 73-79, 15 Vol 3, No, 73-79, 15 GAUSS HÜZMESİNİN YÜKSEK FREKANSLARDA PLAZMA ORTAMLA ETKİLEŞİMİ

Detaylı

FİBER BRAGG IZGARA TABANLI OPTİK SENSÖRÜN ANALİZİ

FİBER BRAGG IZGARA TABANLI OPTİK SENSÖRÜN ANALİZİ FİER RAGG IZGARA TAANLI OPTİK SENSÖRÜN ANALİZİ Lale KARAMAN 1 N. Özlem ÜNVERDİ Elektroik ve Haberleşme Mühedisliği ölümü Elektrik-Elektroik Fakültesi Yıldız Tekik Üiversitesi, 34349, eşiktaş, İstabul 1

Detaylı

SBE 601 ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ, ARAŞTIRMA VE YAYIN ETİĞİ

SBE 601 ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ, ARAŞTIRMA VE YAYIN ETİĞİ SBE 601 ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ, ARAŞTIRMA VE YAYIN ETİĞİ ÖRNEKLEM BÜYÜKLÜĞÜNÜN SAPTANMASI ÖRNEKLEME YÖNTEMLERİ Prof. Dr. Ergu Karaağaoğlu H.Ü. Tıp Fakültesi Biyoistatistik ABD ÖRNEKLEM BÜYÜKLÜĞÜNÜN SAPTANMASI

Detaylı

GENEL YÜK VEKTÖRLERİ İLE ÇOK MODLU İTME ANALİZİ (GENEL İTME ANALİZİ)

GENEL YÜK VEKTÖRLERİ İLE ÇOK MODLU İTME ANALİZİ (GENEL İTME ANALİZİ) . Türkiye Deprem Mühedisliği ve Sismoloi Koferası - Ekim ODTÜ ANKARA ÖZET: GENEL YÜK VEKTÖRLERİ İLE ÇOK MODLU İTME ANALİZİ (GENEL İTME ANALİZİ) F.S. Alıcı, K. Kaatsız ve H. Sucuoğlu Araştırma Görevlisi,

Detaylı

SÜREKLİ SİSTEM YAPI MODELLERİNDE İLERİ MODLARIN KATKISININ İNCELENMESİ

SÜREKLİ SİSTEM YAPI MODELLERİNDE İLERİ MODLARIN KATKISININ İNCELENMESİ 14-16 Ekim 015 DEÜ İZMİR SÜREKLİ SİSTEM YAPI MODELLERİNDE İLERİ MODLARIN KATKISININ İNCELENMESİ ÖZET: H. T. Türker 1 ve H. Çolak 1 Yardımcı Doçet Doktor, İşaat Müh. Bölümü, İskederu Tekik Üiversitesi,

Detaylı

Elektrik Enerji Sistemlerinde Oluşan Harmoniklerin Filtrelenmesinde Pasif Filtre ve Filtreli Kompanzasyonun Kullanımı ve Simülasyon Örnekleri

Elektrik Enerji Sistemlerinde Oluşan Harmoniklerin Filtrelenmesinde Pasif Filtre ve Filtreli Kompanzasyonun Kullanımı ve Simülasyon Örnekleri Politekik Dergisi Joural of Polytechic ilt: 9 Sayı: 4 s.63-69, 006 Vol: 9 No: 4 pp.63-69, 006 Elektrik Eerji Sistemleride Oluşa Harmoikleri Filtrelemeside Pasif Filtre ve Filtreli Kompazasyou Kullaımı

Detaylı

DÖNEM I BİYOİSTATİSTİK, HALK SAĞLIĞI VE RUH SAĞLIĞI DERS KURULU Ders Kurulu Başkanı : Yrd.Doç.Dr. İsmail YILDIZ

DÖNEM I BİYOİSTATİSTİK, HALK SAĞLIĞI VE RUH SAĞLIĞI DERS KURULU Ders Kurulu Başkanı : Yrd.Doç.Dr. İsmail YILDIZ DÖNEM I BİYOİSTATİSTİK, HALK SAĞLIĞI VE RUH SAĞLIĞI DERS KURULU Ders Kurulu Başkaı : Yrd.Doç.Dr. İsmail YILDIZ ARAŞTIRMADA PLANLAMA VE ÇÖZÜMLEME (03-09 Ocak 014 Y.ÇELİK) Araştırma Süreci (The research

Detaylı

İSTATİSTİK DERS NOTLARI

İSTATİSTİK DERS NOTLARI Balıkesir Üiversitesi İşaat Mühedisliği Bölümü umutokka@balikesir.edu.tr İSTATİSTİK DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr. Umut OKKAN idrolik Aabilim Dalı Balıkesir Üiversitesi İşaat Mühedisliği Bölümü Bölüm 5 Örekleme

Detaylı

NOT: BU DERS NOTLARI TEMEL EKONOMETRİ-GUJARATİ KİTABINDAN DERLENMİŞTİR. HAFTA 1 İST 418 EKONOMETRİ

NOT: BU DERS NOTLARI TEMEL EKONOMETRİ-GUJARATİ KİTABINDAN DERLENMİŞTİR. HAFTA 1 İST 418 EKONOMETRİ NOT: BU DERS NOTLARI TEMEL EKONOMETRİ-GUJARATİ KİTABINDAN DERLENMİŞTİR. KULLANILAN ŞEKİLLERİN VE NOTLARIN TELİF HAKKI KİTABIN YAZARI VE BASIM EVİNE AİTTİR. HAFTA 1 İST 418 EKONOMETRİ Ekoometri: Sözcük

Detaylı

Erdi Çetinkaya. Gitarla Anadolu Halk Ezgileri ISBN Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.

Erdi Çetinkaya. Gitarla Anadolu Halk Ezgileri ISBN Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. ERDİÇETİNKAYA Erdi Çetikaya Gitarla Aadolu Halk Ezgileri ISBN 978-65-8-8-9 Kitap içeriğii tüm sorumluluğu yazarlarıa aittir. 6, Pegem Akademi Bu kitabı basım, yayı ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt.

Detaylı

Ajans Elazığ ın Hakkı...

Ajans Elazığ ın Hakkı... Türkiye i her yeride Alo TSO 444 ELZG 444 3594 Odamızı 4 aylık faaliyet döemi değerledirildi Bası mesuplarıı yoğu bir ilgi gösterdiği toplatıda Odaı so dört aylık çalışmaları değerledirildi. Ticaret ve

Detaylı

8x8 AĞIR TİCARİ TAŞIT HİDROPNÖMATİK SÜSPANSİYON SİSTEMİNİN MODELLENMESİ

8x8 AĞIR TİCARİ TAŞIT HİDROPNÖMATİK SÜSPANSİYON SİSTEMİNİN MODELLENMESİ OTEKON 14 7. Otomotiv Tekolojileri Kogresi 6 7Mayıs 014, BURSA 8x8 AĞIR TİCARİ TAŞIT HİDROPNÖMATİK SÜSPANSİYON SİSTEMİNİN MODELLENMESİ Kahrama Küçük *, Hükar Kemal Yurt **, Kutluk Bilge Arıka ***, Hüseyi

Detaylı

Hertfordshire Petrol Deposu Yangını, İngiltere

Hertfordshire Petrol Deposu Yangını, İngiltere Hertfordshire Petrol Deposu Yagıı, İgiltere Derleyeler O.Meti İlkışık ve Nilay Özeyralı Ergeç İstabul Büyükşehir Belediyesi Afet Koordiasyo Merkezi, AKOM 1 Hertfordshire Petrol Deposu Bucefield Kompleksi

Detaylı

SAYISAL ÇÖZÜMLEME. Sayısal Çözümleme

SAYISAL ÇÖZÜMLEME. Sayısal Çözümleme SAYISAL ÇÖZÜMLEME Saısal Çözümleme SAYISAL ÇÖZÜMLEME 8. Hafta İNTERPOLASYON Saısal Çözümleme 2 İÇİNDEKİLER Ara Değer Hesabı İterpolaso Doğrusal Ara Değer Hesabı MATLAB ta İterpolaso Komutuu Kullaımı Lagrace

Detaylı

ÖRNEKLEME TEORİSİ VE TAHMİN TEORİSİ

ÖRNEKLEME TEORİSİ VE TAHMİN TEORİSİ İSTATİSTİKSEL TAHMİNLEME VE İSTATİSTİKSEL YORUMLAMA TAHMİNLEME SÜRECİ VE YORUMLAMA SÜRECİ ÖRNEKLEME TEORİSİ VE TAHMİN TEORİSİ ÖRNEKLEME VE ÖRNEKLEME ÖRNEKLEME DAĞILIMLARI VE ÖRNEKLEME DAĞILIMLARI Yorumlama

Detaylı

Günlük Bülten. 06 Şubat 2013. TÜFE bazlı reel efektif döviz kuru endeksi Ocak ayında 120.16'ya yükseldi

Günlük Bülten. 06 Şubat 2013. TÜFE bazlı reel efektif döviz kuru endeksi Ocak ayında 120.16'ya yükseldi 06 Şubat 2013 Çarşamba Gülük Bülte İMKB verileri İMKB 100 80,309.9 Piyasa Değeri-TÜM ($m) 321,722.1 Halka Açık Piyasa Değeri-TÜM ($m) 92,241.7 Gülük İşlem Hacmi-TÜM ($m) 1,673.26 Yurtdışı piyasalar Borsalar

Detaylı

İZMİR İLİNDEKİ ELLİ YATAKLI BİR OTEL İÇİN GÜNEŞ ENERJİSİ DESTEKLİ ISITMA VE ABSORBSİYONLU SOĞUTMA SİSTEMİNİN TEORİK İNCELENMESİ

İZMİR İLİNDEKİ ELLİ YATAKLI BİR OTEL İÇİN GÜNEŞ ENERJİSİ DESTEKLİ ISITMA VE ABSORBSİYONLU SOĞUTMA SİSTEMİNİN TEORİK İNCELENMESİ _ 163 İZMİR İLİNDEKİ ELLİ YATAKLI BİR OTEL İÇİN GÜNEŞ ENERJİSİ DESTEKLİ ISITMA VE ABSORBSİYONLU SOĞUTMA SİSTEMİNİN TEORİK İNCELENMESİ Emi Fuad KENT İbrahim Necmi KAPTAN ÖZET Bu çalışmada güeş eerjisi destekli

Detaylı

DENEYĐN AMACI: Bu deneyin amacı MOS elemanların temel özelliklerini, n ve p kanallı elemanların temel uygulamalarını öğretmektir.

DENEYĐN AMACI: Bu deneyin amacı MOS elemanların temel özelliklerini, n ve p kanallı elemanların temel uygulamalarını öğretmektir. DENEY NO: 7 MOSFET ÖLÇÜMÜ ve UYGULAMALARI DENEYĐN AMACI: Bu deeyi amacı MOS elemaları temel özelliklerii, ve p kaallı elemaları temel uygulamalarıı öğretmektir. DENEY MALZEMELERĐ Bu deeyde 4007 MOS paketi

Detaylı

HVAC SİSTEMLERİNDE AÇ-KAPA ve BULANIK MANTIK KONTROLÜN KIYASLAMALI OLARAK İNCELENMESİ

HVAC SİSTEMLERİNDE AÇ-KAPA ve BULANIK MANTIK KONTROLÜN KIYASLAMALI OLARAK İNCELENMESİ 11 ULUSAL TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ KONGRESİ 17/20 NİSAN 2013/İZMİR _ 1729 HVAC SİSTEMLERİNDE AÇ-KAPA ve BULANIK MANTIK KONTROLÜN KIYASLAMALI OLARAK İNCELENMESİ Şahi YİĞİT Kadir BÜYÜKÖZKAN Fati SÖNMEZ Burha

Detaylı

6. BÖLÜM VEKTÖR UZAYI VEKTÖR UZAYI VEKTÖR UZAYLARI

6. BÖLÜM VEKTÖR UZAYI VEKTÖR UZAYI VEKTÖR UZAYLARI 6. BÖLÜM VEKTÖR LARI -BOYUTLU (ÖKLİT) I Taım: Eğer pozitif bir tam sayı ise sıralı -sayı, gerçel sayılar kümesideki adet sayıı (a 1, a 2,, a ) bir dizisidir. Tüm sıralı -sayılarıı kümesi -boyutlu uzay

Detaylı

İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN OKUL KANTİNLERİNDE SATIN ALMA DAVRANIŞLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN OKUL KANTİNLERİNDE SATIN ALMA DAVRANIŞLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA Süleyma Demirel Üiversitesi Sosyal Bilimler Estitüsü Dergisi Joural of Süleyma Demirel Uiversity Istitute of Social Scieces Yıl: 2011/1, Sayı:13 Year: 2011/1, Number:13 İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN OKUL KANTİNLERİNDE

Detaylı