NORVEÇ RAPORU T.C OSLO BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ FRİDTJOF NANSENS PLASS 9, 0160 OSLO

Transkript

1 NORVEÇ RAPORU 2014 ŞUBAT 2015 T.C OSLO BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ FRİDTJOF NANSENS PLASS 9, 0160 OSLO

2 İ Ç İ N D E K İ L E R ÜLKE PROFİLİ 1. Norveç in demografik verileri: ( Nüfus, yaş ortalaması, üniversite öğrencisi ve mezunu sayısı, internet kullanıcısı sayısı ve kredi kartı kullanıcısı sayısı) ve yüz ölçümü 2. Hava alanı ve liman sayısı 3. Bağımsızlık tarihi ve önemli gün ve bayramlar 4. Ülkede kullanılan diller (samiler ve diğerleri) 5. Siyasi Partiler 6. Bakanlıkların değişen yapısı 7. Norveç Kralının Türkiye Ziyareti GENEL EKONOMİK DURUM NORVEÇ EKONOMİSİ 2014 VE GELECEK YILLARA YANSIMASI 1. Petrol faaliyetleri talebinde düşüş 2. Düşük Norveç Kronu 3. Parasal ve Mali politikaya uyarıcı etkisi 4. Düşük hane halkı geliri 5. Ev Fiyatları 6. Yüksek İşsizlik 7. Ekonomik Büyüme NORVEÇ TEMEL SEKTÖRLERİ VE DIŞ TİCARETİ 1. Petrol ve Gaz 2. Balıkçılık ve balık üretimi 3. Metal İhracatı 4. Elektrikli araçlar 5. Tekstil Sektörü 6. Elektronik alet 7. Metal ithalatı 8. Metal Cevheri 9. Avrupa ve Norveç Ticareti 10. Çin ve Aysa Ticareti 11. Kuzey Amerika Ticareti 12. BRIC ülkeleriyle ticaret NORVEÇ DIŞ TİCARETİ VE TÜRKİYE İLE TİCARETİ 1. Norveç dış ticareti 2. Norveç in önemli ihraç ürünleri ve ülkemiz ihracatı 3. Norveç'in Önemli İthal Ürünleri NORVEÇ TEKİ TÜRK YATIRIMLAR 1

3 1) Norveç'le ilgili Genel Bilgiler Resmi adı: Kongeriket Norge/ Norveç Krallığı Yönetim şekli: Anayasal Monarşi, Parlamenter Demokrasi Nüfus: 5.167,000 Dini: Hıristiyanlık (Protestan) Resmi Diller: Norveççe (iki şekilde Bokmål ve Nynorsk) Yaş ortalaması: Son 20 senede yaş ortalaması yükselmiştir yılı verilerine göre Yaş ortalaması bayanlar için 83,6 erkekler için ise 79,7 dir. Yaş Grupları 2014 Yaşlara göre nüfus dağılımı 0 17 yaş arası Bay Bayan yaş arası Bay Bayan yaş arası Bay Bayan yaş arası Bay Bayan yaş arası Bay Bayan yaş ve üstü Bay Bayan Öğrenci sayısı: 269 bindir. Bu sayının bayanlar oluşturmaktadır. 2010/2011 öğretim yılında 39 bin öğrenci Üniversite ve Yüksekokul eğitimi tamamlamıştır. Bu bir önceki yıla göre yaklaşık lük bir artış vardır. İnternet Kullanıcısı: Norveç' te internet kullanımı %90 ları geçmektedir. Kredi kartı kullanıcı sayısı: Norveç'te 6,2 milyon uluslararası kredi- ve ödeme kartı bulunmaktadır. Yaşayanların tamamına yakını kredi kartına sahiptir. Alış verişlerin tamamına yakını da kartla yapılmaktadır yılında 113 milyon işlem yapılmıştır. Toplam yüz ölçümü (göllerde dahil) : Norveç Krallığı olarak toplam: km2 Ana Norveç: km2, Svalbard: km2 Jan Mayen adası: 377 km2 Norveç'te arazinin durumu ( yüzde olarak): İnşaat yapılabilecek alan: 1,4,Tarım alanı: 3,2 Bataklık alanlar: 5,8 Su ve buzullar: 7,0 Ormanlık alan: 38.2 Dağlık alan: km2 ana karaya ve 5 milyon nüfusa sahip Norveç, İzlanda'nın ardından Avrupa'da km2 başına düşen 15 kişiyle en düşük nüfus yoğunluğuna sahiptir. Sert kış iklimi, fakir toprağı ve zor arazi koşullarıyla ülkenin büyük bir bölümü tarım ve yerleşime uygun değildir. Norveç toplam yüz ölçümünün % 3'ü tarım alanıdır. Tarım alanlarının toplam yüz 2

4 ölçümüne oranı giderek azalmaktadır. Bunun nedeni bu alanlarda inşaat yapılmaktadır. Bu durum araştırmacıların dikkatini çekmektedir. Norveç 12,5 milyon dekar ekilebilir olmayan araziye sahip, ancak bu arazinin % 2'den az bir kısmında iklim bitki yetiştirmeye müsaittir yılları arasında dekar tarım arazisi tarım dışında başka amaçlar için kullanıma açılmıştır. Nüfusun neredeyse % 80 'i dar yerleşim bölgelerinde ikamet etmektedir. Bu nedenle nüfus yoğunluğu bu bölgelerde km2 başına 1600 kişinin üzerindedir. Bu bölgeler aynı zamanda verimli topraklar olması nedeniyle, kısıtlı tarım alanları yerleşim bölgelerine açılmış olmaktadır. Son yıllarda yol inşaatları, dağ evi inşaatları nedeniyle giderek nüfusun daha az yerleşim bölgesi olan kuzeye doğru dağıldığı gözlenmektedir. Norveç'in nüfusu in üzerinde olan büyük şehirleri. Oslo; Nüfusu yaklaşık: Bergen: Nüfusu yaklaşık: Trondheim; Nüfusu yaklaşık: Stavanger; nüfusu yaklaşık: Nüfusu 'in altında olan diğer 26 şehri aşağıda yer almaktadır. Kristiansand, Fredrikstad, Tromsø, Sandnes, Drammen, Sarpsborg, Skien, Bodø, Alesund, Sandefjord, Larvik, Arendal, Tønsberg, Porsgrunn, Haugesund, Moss, Halden, Gjøvik, Hamar, Lillehammer, Horten, Mo i Rana,,Kongsberg, Molde, Harstad, Stjørdal Hava alanı ve liman sayısı Norveç'te Avinor adlı devlete bağlı bir şirketin yönetiminde olan 46 adet havaalanı bulunmaktadır. Bunlardan 12 si askeri havaalanı olarak ta kullanılmaktadır Norveç' te 48 tane liman vardır. En büyüğü Oslo Limanıdır. - Oslo Malzeme Limanı genişleme aşamasındadır. Tamamlandığında büyüklüğü 615 dekar olacaktır. - Oslo Limanı Norveç'in kamuya ait en büyük malzeme ve yolcu limanıdır. Normal bir hafta trafiğinde Oslo Limanına 50 ile 70 arasında yük ve yolcu gemisi gelmektedir yılından itibaren Oslo Limanının yeni konteyner bölümününü Yıldırım Holding in kuruluşu Yılport AS işletmeye başlamıştır. 3- Bağımsızlık tarihi ve önemli gün ve bayramlar 17 Mayıs Norveç anayasanın kabulü -17 Mayıs Mayıs Norveç'in Alman güçlerinden kurtuluşudur- 8 Mayıs 1945 Bağımsızlık günü İsveç ile Norveç'in Ayrılması- 7 Haziran Mayıs Norveç' in Milli Günü Paskalya Bayramı- 28 Mart -6 Nisa 3

5 Norveç yerel dini bayramı (Kristi Himmelfartsdag)- 9 Mayıs Noel Aralık 1 Mayıs işçi bayramı Ülkede kullanılan diller (samiler ve diğerleri) Norveç'te Norveççe (Bokmål ve Nynorsk) resmi dildir. Samiler, Norveç ve İsveç'in kuzey kutup dairesi içinde kalan bölgelerinde çok eski tarihlerden bu yana yaşamakta olan bir etnik gruptur. Samilere Laponlarda denilmektedir. Günümüzdeki sayıları kadardır ve %70'i Ural dil ailesine bağlı Sami dili olan Laponca konuşmaktadır. Siyasi Partiler 9 Eylül 2013 tarihinde yapılan Genel seçimlerde en çok oy alan sağ partilerdir. Höyre (Sağ Parti) % 26,8, Fremskrittspartiet (Progres Parti) ise % 16,3 oy alarak hükümeti kurmuşlardır. Arbeiderpartiet (İşçi Partisi) % 30,8 oy alarak Meclis'te 55, Sağ Partiler ise toplamda 96 milet vekili çıkarmışlardır. Bu nedenle azınlık sağ koalisyon hükümeti kurulmuştur. Başbakan Erna Solberg Höyre Partisinin Genel Başkanıdır ve Başbakan olmuştur. Ticaret ve Sanayi Bakanı (Monica Mæland) ile Dış İşleri Bakanı (Børge Brende) aynı Partinin üyeleridir. Meclisteki sandalye dağılımı bu şekilde olmuştur; Sol kesimde; Arbeiderpartiet (İşci Partisi) 55, Senterparti (Merkez partisi) 10 ve Sosialistik Venstre (Sosyalistik sol) 7. Sağ kesimde; Höyre (Sağ Parti) 48, Fremskrittspartiet (Progres Parti) 29, Kristelig Folkeparti (Hıristiyan Demokrat Parti) 10 ve Venstre (Sol Parti) 9 sandalye sahibi olmuşlardır. Yeni hükümet 16 Ekim 2013 tarihinde göreve başlamıştır. Önceki 2 dönemde Arbeiderparti (İşçi Partisi) iktidar partisi olarak hükümette yer almıştır. İşçi partisinin Genel Başkanı Jens Stoltenberg iki dönemde de başbakan olarak görev yapmıştır. Mevcut hükümeti kuran partiler içerisinde yer almamıştır, Mecliste 55 koltuk sahibi olarak partisinin politikası yürütmeye çalışmaktadır. Jens Stoltenberg NATO genel sekreterliğine atanmasından dolayı Arbeiderparti (İşçi Partisi) nin Genel Başkanı Jonas Gahr Støre olmuştur yılı başında bazı bakanlıkların yapısı değiştirilmiştir. Norveç'te 2014 yılı başında Bakanlıklarda değişiklik yapılacağı mevcut hükümetin kurulması safhasında Başbakan Erna Solberg tarafından Ekim 2013 tarihinde ifade edilmiştir. Bu değişimin nedeni, Bakanlıkların sorumlu olduğu alanları daha net bir şekilde göstermek için yapılacağı hükümet tarafından açıklanmıştır yılının başlangıcı itibari ile yapılan değişikliler; Ticaret ve Sanayi Bakanlığı, Ticaret, Sanayi ve Balıkçılık Bakanlığı olarak değiştirilmiştir. Balıkçılık ve Kıyı Bakanlığı kaldırılmış, balıkçılık bölümü Sanayi ve Balıkçılık Bakanlığı çatısı altında toplanmıştır. Şuanda Ticaret, Sanayi ve Balıkçılık Bakanlığında iki bakan görev yapmaktadır. Önceki Ticaret ve Sanayi Bakanı, Ticaret, Sanayi Bakanı olarak görevine devam etmektedir. Önceki Kıyı ve Balıkçılık Bakanı ise Balıkçılık Bakanı olarak Ticaret, Sanayi ve Balıkçılık Bakanlığında görevine devam etmektedir. Kıyı bölümü ise Ulaştırma Bakanlığına bağlanmıştır. Mahalli İdareler ve Bölgesel Kalkınma Bakanlığı ile Devlet ve Kiliseler Bakanlığı birleştirilmiş, bu birlikteliğe Çevre Bakanlığının planlama bölümü de ilave edilerek, yeni bakanlığın adı Mahalli İdareler ve Modernizasyonu Bakanlığı adını almıştır. Yeni bakanlık dokuz önemli müdürlüğü bünyesinde ihtiva etmektedir. Bu bakanlıkta Norveç Konut Politikaları, İlçe ve Bölgesel Kalkınma, Mahalli 4

6 İdareler ve Seçim İşleri bölümleri bulunmaktadır. Kilise işleri Kültür Bakanlığına bağlanmıştır. Çevre Bakanlığı 2014 yılının ilk gününden itibaren İklim ve Çevre Bakanlığı olarak görevine devam etmektedir. Bu Bakanlığa Maliye Bakanlığından iklim kotaları işleri ile Dışişleri Bakanlığı bünyesinde bulunan orman işleri bölümü bağlanmıştır. Çalışma Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Bakanlığı olarak görevine devam edecektir. Innovation Norway GEO'su Gunn Ovesen 31 Aralık günü görevinden ayrılmıştır. Bu göreve Anita Krohn Traaseth getirilmiştir. Innovation Norway in kuruluşunda atanan Gunn Ovesen bu görevi 10 yıldır sürdürmüştür. Daha önce Innovation Norway in İstanbul Müdürü olan Peter Almklov Kuruma Direktör olarak atanmıştır. Norveç Ticaret, Sanayi ve Balıkçılık Bakanın ( Ticaret ve Sanayiden sorumlu) Özgeçmişi: Adı Soyadı Doğum tarihi Eğitim : Monica : Mæland : 1968, Evli iki çocuk sahibi : Bergen Üniversitesi Hukuk mezunu : Ticaret ve Sanayi Bakanı : Bergen Şehrinin Konsey lideri/ City council leader : Bergen Şehrinin Konsey üyesi / Mayor of Bergen kommune : Avukat 1994 : Hordaland bölgesinin sağ AB çalışanı. Norveç Ticaret, Sanayi ve Balıkçılık Bakanın ( Balıkçılıktan sorumlu) Özgeçmişi Elisabeth Aspaker Minister of Fisheries Born: postmottak@fkd.dep.no Telephone: Fax: Akademik Geçmişi Tromsø College of Education (General Teacher Training) Media Studies and Mathematics, Volda University College/Tromsø College of Education

7 Management and Organisation, Harstad University College, Parlemantodaki geçmişi; Representative No. 7 for Troms, , Conservative Party (Høyre) Representative No. 4 for Troms, , Conservative Party (Høyre) Representative No. 2 for Troms, , Conservative Party (Høyre) Hükümetteki Görevleri Personal Secretary, Ministry of Justice and the Police, Political Adviser, Ministry of Education and Research, State Secretary, Ministry of Health and Care Services, Norveç Ticaret ve Sanayi ve Balıkçılık Bakanlığı Bakan Yardımcısı: Adı : Dilek Soyadı : Ayhan Doğum tarihi : 1979 Eğitim : Mühendis Pozisyonu : Müsteşar ( Türkiye kökenli Norveç vatandaşıdır ) Telefon : e-posta : day@nhd.dep.no 2013 : Ticaret ve Sanayi Bakanlığı Müsteşarı 2012 : OXLO-ödülünü kazandı. Çok kültürlü gençlerin Norveç toplumuna kazandırma çabalarından dolayı verilen ödüldür. Norveç Tarihinde İlk kez Norveç Kralı Türkiye yi Ziyaret etti Norveç Kralı H.M. Kong Harald ve eşi H.M. Dronning Sonja nın Ülkemizi Ziyareti tarihi bir olay olarak bilinmektedir. Türkiye'yi ilk kez ziyaret eden Majestelerine, bu ziyaretlerinde 120 iş adamı eşlik etmiştir. 4 9 Kasım 2013 tarihlerinde Ülkemizi ziyarette bulunan Majestelerine eşlik eden iş adamları Norveç ekonomisinin en önemli sektörlerini temsilen Türkiye'ye gelmişlerdir. İş adamları heyetindeki bu sayının şimdiye kadar Majestelerinin ziyaretine eşlik eden en kalabalık iş adamları heyeti olduğu ifade edilmektedir. Ziyarette, 5 Kasım tarihinde Ankara'da enerji toplantısı yapılmıştır. Bu toplantıda Norveç- Türkiye enerji alanındaki işbirliğine ilişkin mutabakat zaptı imzalanmıştır. Bu mutabakat zaptına Türkiye adına Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Norveç adına ise Dışişleri Bakanı Borge Brende imza atmıştır. Aynı gün Başbakanımız tarafından Majestelerinin onuruna verilen yemekte; 1 Nisan 1992 tarihinde Norveç ve Türkiye arasında imzalanarak yürürlüğe girmiş bulunan mevcut EFTA Anlaşmasının günümüz koşullarına göre yeniden değerlendirilerek, hizmetler sektörü ticaretinin de dahil edilerek geniş kapsamlı yeni EFTA- Türkiye Anlaşmasının oluşturulması konusunda Norveç Sanayi ve Ticaret Bakanı Monica Mæland ile Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan arasında mutabakata varılmış ve hemen müzakerelere geçilmesi istenilmiştir. Bu Anlaşmanın Müzakereleri 9 Aralık 2013 günü Cenevre'de başlamıştır. 6 Kasım günü İstanbul Çırağan otelinde yapılan toplantıda Türkiye - Norveç İş Konseyi Anlaşması Başbakan yardımcısı Ali Babacan ve Norveç Sanayi ve Ticaret Bakanı Monica Mealend himayelerinde TOBB ve Innovation Norway tarafından imzalanmıştır. İmza töreninden sonra Denizcilik, Balıkçılık, Mimarlık ve Tünel İnşaatı konularında iki ülke iş 6

8 adamlarının katıldığı seminerler yapılmıştır. Bu seminerlerde potansiyel projeler ve işbirliği imkanları tanıtılmıştır. JETCO Anlaşması (Ekonomik ve Ticari Ortaklık Komisyonu Anlaşması) taslağı Norveç Sanayi, Ticaret ve Balıkçılık Bakanlığına iletilmiştir. Anılan Norveç Bakanlığınca Anlaşma taslağı incelenmiş ve Büyükelçiliğimiz ve Müşavirliğimizce Ekonomi Bakanlığımıza gönderilmiştir yılı içerisindeanlaşmanın imzalanarak yürürlüğe girmesi beklenmektedir. NORVEÇ EKONOMİSİ 2014 VE GELECEK YILLARA YANSIMASI 2014 yılı sonbaharda görülen petrol fiyatlarındaki ani düşüş ülke ekonomisini olumsuz etkileyerek büyüme tahminlerinin aşağı doğru inmesine neden olmuştur. Bunun nedeni ülke ekonomisinin ana eksenini petrol ve doğal gaz sektörünün oluşturmasıdır. Devlet gelirlerinin çok büyük bir bölümünün bu sektörde yapılan faaliyetlerden elde edilmesi nedeniyle, tüm yarırımlar bu sektöre ve bu sektörlerle doğrudan çalışan sektörlere yapılmıştır. Bu nedenle bu sektörlerde yaşanan petrol fiyatlarının % 50 den fazla düşmesi ülke ekonomisini ciddi şekilde etkilemiştir. Geçen 4 yılda varili 100 USD üzerinde syreden petrol fiyatları 2014 yılı Kasım ayında 70 USD seviyelerine düşmüştür yılından beri bu büyüklükte bir düşüş ilk kez görülmektedir. Norveç ekonomisinin itici gücü petrol üretimi ve petrol üretimi için yapılan yatırımlardır. Norveç li yetkililere göre; 2008 yılında petrol fiyatları global krizin etkisiyle düşmüştür. Ancak bu kez düşme nedeni tamamen global krizden kaynaklanmamaktadır. Fiyatlardaki düşmenin nedeni zayıf global büyüme ile birlikte çok fazla kaynaklardan yapılan ve giderek artan petrol arzıdır. Bu nedenle 2014 yılının üçünçü çeyreğinde büyüme oranı % 0,4 olarak gerçekleşmiştir. Daha önceki çeyreklerde görülen %1,2 oranının çok altındadır. Bu durum tamamen tabi nedenlerden kaynaklanmakta ve Norveç in yapabileceği fazla bir şey yoktur. Düşük petrol fiyatlarının gelecek dönemlerdeki seyri ülke ekonomisine doğrudan olumsuz bir şekilde yansıyacaktır. Petrol sanayinden gelen düşük talep ve hane halkının alım gücünde düşme ekonomide açık bir şekilde aşağı yönlü bir seyre yol açmaktadir. Yapısal petrol dışı kamu açığı ve daha düşük faiz oranı Norveç GDP sinde 2015 yılında % 1 artışa neden olacağı tahmin edilmektedir. İşsizlik oranının ise % 4 seviyelerini geçeceği tahmin edilmektedir. Ekonomik faaliyetlerde 2015 yılında görülecek düşmeye rağmen, uluslararası ekonomik şartlarda görülecek olumlu gelişmenin Norveç ekonomisindeki büyümeye katkı sağlayacağı bununda 2016 yılında hissedilerek toparlanmaya yola açacağı yetkiller tarafından ifade edilmektedir. Petrol faaliyetleri talebinde düşüş Yılın ilk üççeyreğinde petrol sanayinde bir değişiklik gözlenmemiştir. Son çeyrekte petrol fiyatlarındaki sert düşüş petrol firmalarını devam etmekte olan projelerin ve faaliyetlerin yapımında düşük maliyete odaklanmalarına yol açmıştır. Bu durum gelecek yıllara ilişkin yatırım faaliyetlerinde de bir düşüş beklentisine firmaları itmiştir. Buna göre 2015 yılı projeksiyonunda da bu sektörde yatırımlarda % 13, 2016 yılında ise % 7 lik bir düşüş öngörülmektedir. Tahminlere göre petrol fiyatlarının varil fiyatının 70 USD civarında ser edeceği, 2015 yılı ilkbaharından itibaren hafif artışlarla 2017 yılında 80 USD seviyelerine ulaşacağı beklenmektedir. Petrol sanayindeki düşüş GDP de önemli bir düşüşe yol açacaktır. 7

9 Bu durum hane halkı gelirlerini olumsuz etkileyerek tüketim talebinde de daralmaya yol açacağı beklentisi hakimdir. Norveç in ticari partnerlerinde de 2014 yılında ekonomik büyümelerinde 2013 yılına göre yavaşlama görülmüştür. Ancak petrol fiyatlarındaki düşme önümüzdeki yıllarda bu ülkelerde büyümeyi güçlendirecektir yılındaki düşük faiz oranları 2015 yılı içinde de düşme seyrini devam ettirecektir. Düşük Norveç Kronu rekabeti artıracaktır 2013 yılının ikinci yarısından itibaren ciddi düşme eğilimine giren Kron rekabet maliyetinin azalmasına yardım etmektedir yılının ikinci yarısında ikinci ve üçüncü çeyrekte ihracattaki artışın en önemli etkenidir yılı ilkbahar ayında diğer para birimlerine karşı küçükte olsa bir artış göstereceği düşünülmesine rağmen, önümüzdeki yıllarda Kron un diğer para birimleri karşısında güçsüzşüğü devam edecektir. Bu durumun önümüzdeki dönemlerde Norveç ihracatına ve dolayısıyla büyümeye olumlu katkıda bulunacağı düşünülmektedir. Parasal ve Mali politikaya uyarıcı etkisi Düşük ekonomik faaliyetlerin faizler üzerinde düşme yönünde etkisi olmaktadır. Bunun sonucunda politika faizinde % 0,5 oranında bir düşüklük beklenmekte ve buna bağlı olarak para piyasalarında % 1,2 oranında bir düşüşün görüleceği öngörülmektedir. Aynı şekilde bankaların faiz oranları marjında düşüş görüleceği beklenmektedir. Buna ilaveten morgage oranlarında düşüş yaşanacaktır. Düşük hane halkı geliri nedeniyle tüketimde azalma olacaktır. Ekonomik faaliyetlerdeki durgunluk yıllık gelirlerde düşüşe yolaçacağı, bunun da 2015 yılında % 3,1 olacağı beklenmektedir. Bununla birlikte zayıf Kron tüketici fiyat endeksini % 2,1 oranında artıracağı tahmin edilmektedir. Düşük faiz oranlarına rağmen, hane halkı tüketiminde 2014 yılında % 2,1, 2015 yılında ise % 1,4 düşme beklentisi vardır. Kısa dönemde ev fiyatlarında düşme görülecektir. Petrol fiyatlarında 2014 yılının son çeyreğinde görülen düşme hane halkında geleceğe ilişkin kaygı yaratmış ve muhtemel ev alma taleplerini ertelemek durumunda kalmalarına yol açmıştır. Bu durum konut piyasasında görülen talepteki daralma ile son çeyrekte teyit edilmektedir yılında konut fiyatlarında özellikle ikinci altı aylık dönemde görülmesi beklenmektedir. Yüksek İşsizlik Düşük üretim önümüzdeki iki yılı içerisinde yeni yatırımların devreye girmesi ile istihdamda çok az bir artış sağlayacağı düşünülse bile, iş gücünde azalma ve göçmen işçilerde düşüş işsizliği artıracaktır ve 2016 yıllarında işsizliğin % 4 ün üzerinde olması muhtemeldir. Ekonomik Büyüme 2014 yılının üçüncü çeyreğinde % 0,4 büyüyen ekonomi 4. Çeyrekte belirgin bir şekilde % 1,2 düşmüştür yılındaki büyüme tamamen doğal olarak Norveç dışında meydan gelen 8

10 faktörlerden güçlü bir şekilde son çeyrekte olumsuz etkilenmiştir. Doğal olarak petrol fiyatlarındaki düşüş sektöre yapılan yatırımları da gelecek yıllarda olumsuz etkileyecektir. Aşağıda Norveç İstatistik Kurumu Statistics Norway tarafından hazırlanan 2014 yılı ilk 3 üççeyreğe ilişkin Ödemeler Dengesi Tablosu ve Grafiği İngilizce lisanında yer almaktadır. Balance of payments. NOK million 3rd quarter th quarter st quarter nd quarter rd quarter 2014 Current account balance Balance of goods and services Balance of income and current transfers Capital transfers to abroad, net Net lending, current account Direct investment Portofolio investment Other investments Reserve assets (IMF breakdown) Net lending, financial account Net errors and omissions NORVEÇ TEMEL SEKTÖRLERİ VE DIŞ TİCARETİ Norveç İstatistik Kurumunun yayınladığı klasik tablolarda dış ticaret rakamları toplam olarak gösterilmesinin yanında; petrol, gaz ve gemi ve petrol platformlarına ilişkin rakamlar toplam rakamların içinde yer almasına rağmen ayrıca gösterilmektedir. Bu durum sektörlerin 9

11 ekonomideki öneminin yanında özellikle gemicilik sektörünün tarihsel ve kültürel öneminden kaynaklandığı ifade edilmektedir. Aşağıdaki bölümlerde detaylı tablolar yer almaktadır. DIŞ TİCARET ( MAL) NOK Million ORAN ( %) ORANDA DEĞİŞİKLİK( %) ithalat Gemi ve petrol platformu İHRACAT Ham petrol Doğal gaz Doğal gaz (kondanse) Gemi ve petrol platformu TİCARET DENGESİ Kaynak: Statistic Norway Tablodan da görüleceği üzere 2014 yılı ticaret fazlası milyar NOK olarak gerçekleşmiştir. Bu fazlalık 2013 yılıyla mukayese edildiğinde % 11 oranında düşüktür. Petrol ve doğal gaz ihracatı toplam mal ihracatının % 55.1 ine tekabül etmektedir yılı ile mukayese edildiğinde % 6.1 oranında düşüktür. Balık ve balık ürünleri, metal,endüstriyel makinalar ihracatında bir önceki yıla göre % 6.5 artarak milyar NOK seviyesine ulaşmıştır. Petrol ve doğal gaz fiyatlarında ve ihracatında önemli düşüş 2014 yılı doğal gaz ihracatında bir önceki yıla göre % 9,5 oranında düşük görülerek NOK 225 milyar olarak gerçekleşmiştir. Gaz ihracatındaki düşüşün nedeni dünya pazarlarında fiyatlarda görülen düşmeden kaynaklanmakta olup, ortalama fiyat, 2013 yılı ile karşılaştırıldığında % 11 daha düşük olmuştur İhraç edilen toplam gaz miktarı hacim olarak 102,6 billion cubic metredir. Hacim olarak bir önceki yıla göre % 1,2 oranında düşmüştür. Ham petrol ihracatı da düşük fiyatlardan etkilenerek, 2013 yılına göre % 3 oranında düşerek, NOK 270 milyon olarak gerçekleşmiştir. Ham petrol fiyatları Haziran ayından itibaren keskin bir düşüş göstermiştir. Bu durum bu tarihten itibaren ihracatı olumsuz etkilemiştir. Geçen yılla yaklaşık aynı hacimde ihracat yapılmasına rağmen ( 434 milyon varil ) Haziran ayında fiyatlarda yaşanan düşüşle ihracatta gelir kaybına neden olmuştur. Balık ihracatında rekor artış Geleneksel ürünler ihracatında en büyük artış, balık ihracatında yaşanmıştır yılı ihracatı aynı zamanda şimdiye kadar ki en büyük ihracattır yılına göre % 11,6 artış göstermiştir. Toplam ihracat NOK 67 milyar olarak gerçekleşmiştir. Norveç in en büyük ihracat pazarı Rusya 2014 yılında kapanmıştı. Buna rağmen balık ihracatında büyük bir başarı yaşanmıştır. 10

12 Metal ihracatında artış 2014 yılında metal ihracatı bir önceki yıla göre % 12,6 artarak NOK 53,3 milyar olmuştur. Öte yandan işlenmiş metal ihracatında % 22,3 oranında düşüş yaşanmıştır. Endüstriyel makineler ihracatında da bir önceki yıla göre % 9,2 oranında artış yaşanarak NOK 48,8 milyara ulaşmıştır. İthalatta rekor artış 2014 yılında toplam ithalatta rekor yaşanarak NOK 560,7 milyar a ulaşmıştır yılına göre % 6,2 artış yaşanmıştır. Elektrikli araba ithalatı iki katına yükselmiştir. Makine ve ulaşım ekipmanları ana grup ithalatı NOK 219,7 milyar olmuştur. Bir önceki yıla göre NOK 15,7 artmıştır. Bu tutar % 7,5 e tekabül etmektedir. Karayolu araçları NOK 56,1 milyar, diğer sanayi makineleri ithalatı NOK 32,3 milyar ve elektrikli makineler ithalatı NOK 30,6 milyar olmuştur. Otomobil ithalatı adet, NOK 34,9 milyar olarak bir önceki yılın ithalatının çok az altındadır. İthal edilen otomobillerin ortalama fiyatı geçen yılın fiyatlarını çok üzerindedir. Elektrikli otomobillerin ithalatı iki misli artmıştır. Bunun nedeni şehir içerisinde ücretsiz şarj, özel parkların bulunması ve otobüs ve taksiler için ayrılan özel yoldan elektrikli araçlarında yararlanmasıdır. Diğer ulaşım ekipmanları ithalatı % 13,9 artarak NOK 28,2 milyar olmuştur. Bu mal grubunun içerisine diğerlerinin yanında gemiler, uçaklar ve petrol platformları girmektedir. Temmuz ayında NOK 4,7 milyar petrol platformu ithal edilmiştir. Geçen yıla göre artışın nedeni bu ithalattır. Tekstil, konfeksiyon, ayakkabı ve mobilya ithalatında artış Tekstil, konfeksiyon, ayakkabı, mobilya ithalatında 2013 yılına göre NOK 2 milyar artış meydana gelerek toplamda NOK 35 milyar olmuştur. Mobil telefone, bilgisayar ve tablet ithalatında artış görülmemiştir. 2.7 milyon mobil telefon, 1,8 milyon bilgisayar ve tablet ithal edilmiştir. Bu elektronik aletleri genellikle 7 yaşından itibaren tüm Norveçliler kullanmaktadır. Metal ithalatında artış 2014 yılında ana imalat sanayi ürünleri ithalatında 2013 yılına göre NOK 9,3 milyar artış görülerek NOK 85,7 milyar olmuştur. İthalatın artışındaki önemli neden demir ve çelikten mamuller hariç, diğer metal mamullerde gerek hacim gerekse fiyat olarak artışı olmasıdır. Metal cevheri ve hurda ithalatında artış Sanayide kullanılan ham metal cevheri ve hurda ithalatı bir önceki yıla göre yaklaşık NOK 2.1 milyar artarak NOK 32.4 milyara ulaşmıştır. Avrupa Norveç in en büyük ticaret ortağıdır. 11

13 İhracatın % 60 ından fazlası her yıl olduğu gibi bu yılda AB ye yapılmıştır. AB ye yapılan ihracat bir önceki yıla göre % 6,1 oranında artarak NOK 241 milyar olmuştur. Hollanda en fazla ihracat yapılan AB ülkedir. Bu ülkeyi İsveç ve Birleşik Krallık (İngiltere) takip etmektedir. İthalatta gemi ve petrol platformları hariç, en fazla ithalat Avrupa dan yapılmıştır. Bu ülkelerden yapılan toplam ithalat NOK 381,3 milyardır yılına göre % 4,6 artış yaşanmıştır. En fazla ithalat sırasıyla İsveç, Almanya, Birleşik Krallık ve Danimarka dan yapılmıştır. Avrupa ülkelerinden yapılan ithalatta başlıca kalemleri; çeşitli makineler, otomobil, metal mamuller, meyve ve sebze, ilaç ve mobilya oluşturmaktadır. Çin ve Asya ile artan ticaret Asya ülkelerinden yapılan ithalat 2013 yılına göre % 12,1 artarak NOK 94,8 milyar olmuştur. Bu değerin içerisinde gemi ve petrol platformu ithalatı dahil değildir. Asya ülkeleri içerisinde en fazla ithalat yapılan ülke Çin dir yılında Norveç in toplam ithalatının % 9,6 sı Çin den yapılmıştır yılına göre % 11,8 artış göstermektedir. Norveç in asya ülkelerinden yaptığı ithalatta önemli kalemler mobil telefonlar, bilgisayar, tablet ve makineler ve konfeksiyon ürünleri gelmektedir. Asya ya yapılan ihracat ise 2013 yılına göre % 12,6 artarak NOK 72,5 olmuştur. Benzer şekilde Çin e yapılan ihracatta % 24,1 oranında artış yaşanarak NOK 20 milyar olmuştur. Çin e yapılan ihracattaki en büyük artış sanayi makinelerinde, kimyasal ürünler ve balıkta görülmektedir. Kuzey Amerika ile yapılan ticarette artış 2014 yılında Kuzey Amerika dan yapılan ithalatta artış görülmüştür. ABD ve Kanada ile yapılan ithalat % 20 oranında artmıştır. ABD den yapılan ithalat NOK 34 milyar, Kanada dan yapılan ithalat ise 14 milyardır. Bu ülkelerden genellikle sanayi ürünleri; makineler ve teknik aletler ve araçlar ithal edilmektedir. ABD ye yapılan ihracatta 2013 yılına göre % 10,4 oranında artış yaşanarak ihracat NOK 28 milyar olmuştur. BRIC ülkeleriyle ticaret Norveç 2014 yılında BRIC ülkelerinden: Güney Afrika hariç, Brezilya, Rusya, Çin ve Hindistan dan bir önceki yıla göre daha fazla ithalat yapmıştır. Güney Afrika dan yapılan ithalat 2007 yılındaki en düşük seviyededir. Norveç Güney Afrika dan sebze ve meyve, semir dışı metaller ve çelik ve metal cevheri ithal etmektedir. Hindistan dan ithalat 2013 seviyesinde olup genellikle tekstil ve konfeksiyon mamulleri ithal edilmektedir. Brezilya dan kahve, tarım ürünleri, hammadde ithal etmektedir. Rusya dan kimyasal ürünler, plastik mamuller, demir ve çelik dışında metaller, mineral yağlar ile bitkisel ve hayvansal yağlar ithal edilmektedir. Aşağıdaki grafik ve tablolar Norveç in dış ticaretini göstermektedir. 12

14 NORVEÇ'İN DÜNYA İLE MAL TİCARETİ METAL SEKTÖRÜ Norveç'in Metal ürünler ticareti İthalat İhracat KİMYA SEKTÖRÜ Norveç'in Kimyasal ürün Ticareti İthalat İhracat

15 AHŞAP, KAĞIT VE KAĞIT HAMURU SEKTÖRLERİ Ağaç Ürünler (mobilya hariç) Norveç'İn Ağaç Ürünleri Ticareti İthalat İhracat Norveç'İn Kağıt, Karton ve Diğer Kağıt Ticareti Kağıt, Karton ve Diğer Kağıt Mamuller İthalat İhracat DENİZCİLİK SEKTÖRÜ Norveç'in Yeni Gemi İthalatı Yeni Gemi İthalatı Norveç'in Kullanılmış Gemi İthalatı Eski Gemi İthalatı İNŞAAT SEKTÖRÜ Norveç'İn İnşaat ve yapı Malzemeleri İthalatı ve İhracatı İnşaat ve yapı İthalat Malzemeleri İhracat

16 Norveç'in Prefabrik yapı İthalatı ve İhracatı Bin Bin Bin Bin Bin İthalat İhracat Norveç te Müteahhitlik Firmalarınca Başlanmış ve Bitirilmiş Konut Sayısı YILLAR Başlanmış Bitirilmiş Norveç'te Bina Cinslerine göre Tamamlanmış Yapıların m2 Büyüklükleri Konut Yazlık Konut Fabrika Tamirhane Diğer endüstriyel yapılar Depo Ofis ve İdari binalar AVM ve depoları Benzin İstasyonları Demir yolu ve istasyonları Paket Terminalleri Posta terminalleri Otel Restaurant ve kafe Ana okulu İlköğretim okulu Orta okul Liseler Universite ve yuksek okul yapıları Spor sahaları Hastane Yaşlı bakım evleri

17 Hapishane Norveç in Ticareti ve Ticarette Önemli Kalemler: NORVEÇ'İN DÜNYA İLE TİCARETİ İthalat İhracat Ticaret Hacmi Fası l NORVEÇ İTHALATINDA ÖNEMLİ KALEMLER Kalemler 78 Kara Yolu Araçları Mineral yakıtlar, mineral yağlar Diğer endüstriyel makineler ve ekipmanlar Elektrikli Makine ve Cihazlar Diğer Taşıt Araçları (Gemi Dahil) Çeşitli mamul eşya Metal ve mamuller Makineler(Özel Bazı Sanayi Grupları İçin) Haberleşme Cihazları Maden cevherleri ve metal atıklar Giyim ve Giyim Aksesuarları Büro makineleri, veri işleme ekipmanları Demir Çelik Mobilya ve Aksesuarları Tıp ve Eczacılık ürünleri Bilimsel ve Teknik Cihazlar Sebze ve Meyveler Güç Üreten Makineler ve Teçhizatları Demir Dışı Metaller Liste Toplam Genel Toplam İthalat

18 Fasıl NORVEÇ İHRACATINDA ÖNEMLİ KALEMLER Kalemler 33 Mineral yakıtlar, mineral yağlar Gaz (Tabii ve İşlenmiş) Balıklar ve Denizde Yaşayan Kabuklular Demir Dışı Metaller Diğer endüstriyel makineler ve ekipmanlar Makineler (Özel Bazı Sanayi Grupları İçin) Elektrikli Makine ve Cihazlar Bilimsel ve Teknik Cihazlar Demir Çelik Organik Kimyasallar Kimyasal madde ve ürünleri Metal ve Mamüller Diğer Taşıt Araçları (Gemi Dahil) Güç Üreten Makineler ve Teçhizatları Çeşitli mamul eşya Organik olmayan kimyasallar Maden cevherleri ve metal atıklar Kara Yolu Araçları Haberleşme Cihazları İşlenmemiş Plastik Kağıt, Katron ve Diğer Kağıt Mamülleri Kağıt Hamuru ve Selüloz Kömür, kok kömürü ve briket Liste Toplam Genel Toplam

19 TÜRKİYE - NORVEÇ TİCARETİ Türkiye ile Norveç araındaki ticaret rakamları önemli kalemler bazında aşağıdaki tablolarda yer almaktadır. NORVEÇ-TÜRKİYE TİCARETİ Norveç in İthalatı Norvç in İhracatı Ticaret Hacmi NORVEÇ İN TÜRKİYE YE İHRACATINDA ÖNEMLİ KALEMLER Fasıl Kalemler Bin Bin Bin Bin dolar 34 Gaz (Tabii ve İşlenmiş) Demir Dışı Metaller Balıklar ve Denizde Yaşayan Kabuklular İşlenmemiş Plastik Demir Çelik Makineler (Özel Bazı Sanayiler Grupları İçin) Diğer endüstriyel makineler ve ekipmanlar Haberleşme Cihazları Hayvansal Yağlar Bilimsel ve Teknik Cihazlar Güç Üreten Makineler ve Teçhizatları Kimyasal madde ve ürünler Metal ve Mamüller Elektrikli Makine ve Cihazlar Kağıt, Karton ve Diğer Kağıt Mamulleri Tekstil, iplik ve Kumaş Deri ve postlar Organik olmayan kimyasallar Boyama ve Renklendirme Maddeleri

20 78 Kara Yolu Araçları Çeşitli mamul eşya Kağıt Hamuru ve Selüloz Organik Kimyasallar İşlenmiş Plastik Tekstil, Elyaf ve atıkları Ham Gübre ve Mineral Prefabrik yapılar Diğer Taşıt Araçları (Gemi Dahil) Liste Toplam Genel Toplam NORVEÇ IN TÜRKİYE DEN İTHALATINDA ÖNEMLİ KALEMLER Fasıl Kalemler Bin Bin Bin Bin 79 Diğer Taşıt Araçları (Gemi Dahil) Giyim ve Giyim Aksesuarları Kara Yolu Araçları Çeşitli mamul eşya Elektrikli Makine ve Cihazlar Sebze ve Meyveler Tekstil iplik, kumaş, Metalik olmayan mineraller Haberleşme Cihazları Metal ve Mamüller Diğer endüstriyel makineler ve ekipmanlar Makineler (Özel Bazı Sanayi Grupları ) Kauçuk Prefabrik yapılar Organik olmayan kimyasallar Tıp ve Eczacılık ürünleri Mobilya ve Aksesuarları Çeşitli yenilebilir ürünler Maden cevherleri ve metal atıklar Ham hayvansal ve bitkisel materyaller Demir Çelik Demir Dışı Metaller Hububat ve hububattan hazırlanmış ürünler

21 41 Hayvansal yağlar Liste Toplam Genel Toplam İthalat Norveç- Türkiye ticaretinde önemli sektörler Gemi İnşa Türkiye den Norveç e yapılan ihracatta en önemli kalemlerin başında gemi ihracı gelmektedir yılında 198 milyon USD lik ihracat yapmamız nedeniyle o yıl içinde Norveç e ihracatımızı geçmiştir. Yaklaşık iki milyar USD olan dış ticaretimizde en büyük pay olan gemi ihracatında 2014 yılında görülen düşme nedeniyle Norveç le dış ticaret açığı yaşanmıştır. Aşağıdaki tablodan Türkiye den yapılan gemi ihracına ilişkin rakamlar yer almaktadır. Norveç'in Türkiye'den yeni gemi ithalatı Enerji Dış ticaretimizin en önemli kalemlerinin başında Norveç ten yaptığımız doğal gaz ithalatı gelmektedir yılında olduğu gibi geçmiş yıllarda da Türkiye Norveç ten 535 milyon USD tutarında doğal gaz ithal etmiştir. Türkiye nin Norveç ten yaptığı ithalatın % 53 den fazlasını doğal gaz alımı teşkil etmektedir. Norveç- Türkiye arasında ülkemize yapılan Devlet ziyareti esnasında enerji alanında iş birliği mutabakat zaptı imzalanmıştır. Bu anlaşma çerçevesinde 30 Nisan günü Norveç'e bir günlük resmi ziyarette bulunan Enerji Bakanımız Taner Yıldız, Norveç Enerji Bakanı Tord Lien ile yaptığı görüşmeye ilişkin bilgilendirme, 5 Mayıs günü Norveç Enerji Bakanlığı web sayfasında ve ''World Energy News'' de yer almıştır. Haberde; Norveç hidroelektrik santralleri kuruluşu Statkraft'ın Türkiye'de hidroelektrik yatırımları olduğu, Norveç-Türkiye arasında enerji İş birliğinin Norveç Kralının Türkiye ziyaretinde imzalanan İş birliği mutabakat zaptıyla desteklendiği hatırlatılarak, Bakanımız Taner'in ziyaretinin bu iş birliğinin geliştirilmesine fırsat yarattığı, Türkiye'nin Norveç'in Petrol ve gaz alanında faaliyette bulunan Statoil firmasından yılda düzenli olarak 6 milyar metreküp LNG almak isteği, buna ilaveten Türkiye'deki hidroelektrik santrallerinin yenilenmesi projelerinin ve bu projelere teknoloji transferinin görüşüldüğü, bu konulara ilaveten, Akdeniz ve Karadeniz'de petrol ve gaz arama faaliyetlerinin de görüşme konuları içerisinde yer aldığı ifade edilmektedir. Bu meyanda Bakanımız Taner Yıldız'ın Stat oil firmasını Türkiye sularında petrol ve gaz arama faaliyetlerinde yer almaya davet ettiği heberde yer almıştır. 20

22 Giyim ve giyim aksesuarları Norveç e ülkemizden yapılan en önemli ve düzenli ihracat kalemlerinin başında giyim ve giyim aksesuarları gelmektedir. Son dört yıl içerisinde Norveç e ihracatımız düzenli bir şekilde 210 milyon USD üzerinde bir seyir izlemektedir yılında yapılan ihracatımız geçmiş yıllara göre USD bazında az bir düşüş göstermesine rağmen, Norveç Kronunun % 50 ye yakın değer kaybetmesi dikkate alındığında ihracatımız aynı seviyede kalmıştır diyebiliriz. Kara Yolu Araçları Kara yolu araçları ihracatımız 2013 yılından çok az bir şekilde 131,4 milyon USD olarak gerçekleşmiştir. Karayolu taşıtlarının ithalatının azalmasında özellikle Norveç te elektrikli taşıtların kullanımına getirilen çok çeşitli teşvikler neden olmaktadır. Elektrikli Makine ve Cihazlar Norveç e önemli ihracat kalemlerimizden olan elektrikli makineler ihratında bir önceki yla göre % 30 civarında bir artış görülmektedir. Evlerde ve iş yerlerinde kullanılan elektrikle çalışan makinelere karşın özellikle gemi imalatında kullanılan makineler Norveç ten ithal edilmektedir. Yaş sebze ve meyveler Ortalama 8 ay süren kış şatları Norveç te seracılık dışında sebze üretimi ile ve meyve üretimini engellemektedir. Ülkemizden yapılan sebze ve meyve ihracatında giderek artma eğilimi görülmektedir yılındaki 33,2 milyon USD ihracatımız 2013 yılında 36,2 milyon USD, 2014 yılında 38,6 milyon USD olmuştur. Norveç te diğer ülkelerin doğrudan yatırımları 2013 yılı itibariyle Norveç te toplam yabancı yatırım tutarı NOK billion olarak gerçekleşmiştir. Aşağıdaki tablo da Norveç İstatistik Kurumunun Norveç e doğrudan yatırımlarına ilişkin yayınladığı istatistiki tablo yer almaktadır. FOREİGN DİRECT İNVESTMENT, STOCKS AND İNCOME. NOK MİLLİON In Norway Total Equity capital Other capital Income Total Distributed dividends Reinvested earnings Interests Source: Statistik sentralbyrå 21

23 NORVEÇ TEKİ TÜRK YATIRIMLARI 1- Yatırım Envanteri: Norveç teki belli başlı Türk yatırımları ekteki Excel tablosunda yer almaktadır. Norveç e Türkiye den yatırım amaçlı yapılan sermaye transferleri aşağıdaki tablo da yer almaktadır. Ülkemizden Norveç'e doğrudan yatırımlar Bin Bin Bin Bin Bin Bin Türk yatırımları ve sektörleri Ülke ekonomisinin temelini teşkil eden üç ana sektör Norveç'e yurt dışından gelen yatırımlar için cazip görünmektedir. Enerji- petrol, gaz, yenilenebilir enerji, gemicilik ve balıkçılık sektörleri ve bu sektörlerin tedarikçisi sektörler yurt dışından yabancı yatırımcıları çekmekte olup, bu sektörlere Türkiye'den bir yatırım ihracı söz konusu olmamıştır. Bunun asıl nedeni ülkemizde bu sektörlerin yeterince gelişmemiş veya yurtdışında rekabet edecek büyüklükte olmamalarından kaynaklanmakta olduğu düşünülmektedir. Bunun dışında gerek işçi ücretlerinde enflasyonla mukayese edilemeyecek orandaki artışlar ve çalışanların sosyal hakları, ülkenin iklimi ve iklime bağlı yaşam koşulları anılan sektörler dışında yatırımları, genel olarak cazip hale getirmemektedir. Norveç'e gelen yabancı sermayenin büyük bir bölümü tarihsel olarak birliktelikleri nedeniyle başta İsveç olmak üzere İskandinav ülkelerinden ve İngiltere ve diğer AB ülkelerinden gelmiş ve gelmeye devam etmektedir. Bu ülkeler dışında Çin ve gelişmiş uzak doğu ülkelerinden de bu sektörlere kısmi yatırımların yapıldığı gözlenmektedir. Son 4 yılda anılan sektörlere ilaveten tarım sektöründe de ülkenin AB üyeliğini reddetmesinden, AB'deki kriz ve özellikle tarım ürünleri üretimdeki korumacılık ve destekler nedeniyle bu sektörde yabancı yatırımlarda belirgin bir artış gözlenmektedir. EFTA ve Norveç'le imzalanan 1992 tarihli STA'dan önce Türkiye'den Norveç'e yatırım amaçlı bir sermaye gelmediği görülmektedir. Yapılan küçükte olsa özellikle hizmetler sektöründeki yatırımlar 1992 yılından sonra gerçekleşmiştir. Vize sorunu ve ülkenin iklimi ve yaşam koşulları ve çalışanların sosyal haklarındaki gelişim ülkemizden firmalarımızın Norveç'e gelerek yatırım yapmalarının önündeki engellerin başında gelmektedir. Son zamanlarda AB ülkelerinde yaşanan kriz nedeniyle Almanya ve Hollanda'da faaliyette bulunan Türk firmaları yatırımlarını Norveç'e kaydırmak istedikleri anlaşılmakta ve bu amaçla Müşavirliğimizle görüşmeler yapmaktadırlar yılı Nisan ayında Müşavirliğimiz faaliyete geçtikten sonra Turquality kapsamında iki firmamız kısa dönem önce faaliyete geçmişlerdir. Mobilya ve tekstil alanında faaliyette bulunan firmalarımızı diğer firmalarımızın takip edeceği beklenmektedir. Tarım sektöründe Norveç'te yerleşik az sayıda küçük Türk aile işletmesi, tarım alanı kiralayarak yatırım yapmakta ve yaklaşık 100 mevsimlik işçiyi üçer aylık dönemler halinde Türkiye'den getirmektedir. Bu sektör dışında başta turizm olmak üzere 22

24 sağlık ve diğer hizmetler sektöründe Türk yatırımları vardır. İki turizm firmamız ve sağlık turizmi konusunda faaliyette bulunan yaklaşık 4 firmamız bulunmaktadır. Norveç'e 1980 yılından başlamak üzere Türkiye'den gelen vatandaşlarımız bu ülkede elde ettikleri gelirle market ve restoran işletmeciliği alanlarında yatırım yapmışlardır. Ülkenin soğuk ve güneşsiz iklim koşulları Türk firmalarının başta turizm ve sağlık turizmi olmak üzere hizmetler sektöründe yatırım yapılmasına neden olmuştur. İki turizm firmamız Türkiye'den sermaye transfer edilerek kurulmuştur. Turizm sektörünü, Müşavirliğimiz kurulduktan sonra Turquality kapsamında 2013 ve 2014 yıllarında faaliyete geçen firmalarımızın bulunduğu sektörler takip etmektedir. Bunlar mobilya, ev tekstili ve tekstil sektörleridir. Bu sektörleri çok sayıda küçük firmalarımızın bulunduğu market ve restoran işletmeciliği ve diğer hizmetleri takip etmektedir. 23