TCDD KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLAR YARDIMCI KILAVUZU

Transkript

1 TCDD KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLAR YARDIMCI KILAVUZU İNSAN KAYNAKLARI DAİRE BAŞKANLIĞI 2014

2 Bu kılavuz İnsan Kaynakları Daire Başkanlığı tarafından Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Merkez ve Taşra Teşkilatı işyerlerinde yapılacak iş sağlığı ve güvenliği alanında kullanılacak kişisel koruyucu donanımlarının seçim ve satın alma işlerinde yardımcı olması amacıyla Komisyon tarafından hazırlanmıştır

3 İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak, Genel Kural A. Amaç 5 B. Kapsam 5 C. Dayanak 5 D. Yasal Öncelik 5 İKİNCİ BÖLÜM Fiili Çalışma Alanlarına Göre Kullanılması Önerilen Kişisel Koruyucu Donanımlar A. Genel Kural 6 B. İş Tanımları 1. Ağaç İşleri 7 2. Cam İşleri 8 3. Akümülatör İşleri 9 4. Elektrik İşleri Elektronik İşleri Haberleşme Cihazları, Telsiz ve Havai Hat İşleri Boya İşleri İnşaat İşleri Kalorifer, Su ve Sıhhi Tesisat İşleri Kaynak İşleri Lokomotif Tamir İşleri Makinistlik İşleri Mekanik, Elektrikli Sinyal ve Uzaktan Kumanda İşleri Mekanik Vasıta-Tesis, Cihaz ve Vinç Operatörlüğü ve İşleri Mekanik Vasıta Tesis Cihaz Tamir İşleri Motor Tamir İşleri Sanatsız İşçilik Tezgâh Makine Ve Talaşlı İmalat İşleri Tren Teşkil İşleri Vagon İmal Ve Tamir İşleri Vagon ve Tren Dizilerinin Hazırlanması, Refakati, Muayene ve Kontrol İşleri Yol Bakım Onarım İşleri Yol Ve Geçit Kontrol İşleri Yüksek Gerilim Tesisat İşleri Kimyasal Temizlik İşleri Genel Kontrol, Refakat, Sevk ve İdare İşleri 32 2

4 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Kişisel Koruyucuların Seçim ve Kullanım Kriterleri A. Kafa Koruyucular 33 B. Göz Koruyucuları 37 C. İşitme Koruyucuları 43 D. Solunum Koruyucuları 47 E. El Koruyucuları 54 F. Ayak Koruyucuları 60 G. Kaynak Koruyucuları 64 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Kişisel Koruyucu Donanım (KKD), Malzeme ve Ekipman Teknik Özellikleri A. Ortak Teknik Özellikler 69 B. Kullanılması Önerilen Kişisel Koruyucu Donanımlar Kafa Koruyucular 1.1.Endüstriyel Baret (Beyaz Renk) Endüstriyel Baret (Mavi Renk) Elektrikçi Bareti ve Vizörü Barete Takılabilen Baş Lambası Göz ve Yüz Koruma 2.1.Mekanik Risklere Karşı Koruyucu Gözlük UV Işınlarına Karşı Koruyucu Gözlük (Gri Lensli) Gözlük Üstü Gözlük Tam Koruma Gözlüğü İşitme Koruma 3.1.Başa Takılabilir Kulaklık Kulak Tıkacı Solunum Koruma 4.1.FFP1 Sınıfı Toz Maskesi FFP2 Sınıfı Toz Maskesi FFP3 Sınıfı Toz Maskesi Yarım Yüz Maskesi Tam Yüz Maskesi Gaz Ve Buhar Filtresi Toz Ve Zerrecik Filtresi El Koruma 5.1.Mekanik Risklere Karşı Koruyucu Eldiven Kimyasal Risklere Karşı Koruyucu Eldiven Yüksek Gerilim Eldiveni (1000V ) Yüksek Gerilim Eldiveni (36000V ) 98 3

5 5.5.Ağır İş Eldiveni Vücut Koruma 6.1.Parka (Turuncu) Reflektörlü Yelek (Turuncu) Ayak Koruyucular 7.1.Kışlık Bot (Mekanik Darbe + Elektriksel Koruma) Yazlık Ayakkabı (Mekanik- Darbe + Elektriksel Koruma) Güvenlik Çarığı (Misafirler İçin) Elektrikçi Çizmesi (Yüksek Gerilim) Kaynak Koruyucular 8.1.Kaynakçı El Maskesi Başa Takılır Kaynakçı Baş Maskesi Kaynak Dumanı Aktif Karbonlu Toz Maskesi (FFP2) İçin Kaynak Maskesi Kaynakçı Eldiveni Kaynakçı Tozluğu Kaynakçı Kolluğu Kaynakçı Önlüğü Düşüş Engelleyiciler 9.1.Paraşütçü Tipi Emniyet Kemeri İşitme Koruyucu PNR Değeri Seçim Yöntemi 119 4

6 KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLARIN NİTELİK VE ESASLARI KILAVUZU BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak, Genel Kural A. Amaç Bu kılavuz; TCDD işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği gereği kullanılması önerilen kişisel koruyucu donanımların belirlenmesi amacıyla hazırlanmıştır. B. Kapsam Bu kılavuzda yer alan hükümler TCDD işyerlerinde çalışan; işçi, memur, sözleşmeli, stajyer ve alt işveren-taşeron çalışanları da dâhil olmak üzere (alt işveren ve taşeron çalışanlarına yüklenici tarafından temin edilecektir) tüm personeli ve işyerini ziyarete gelen konukları kapsar. C. Dayanak Bu kılavuzun hazırlanmasında; 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanunun 4 üncü maddesi, tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik, tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Kişisel Koruyucu Donanımların Kategorizasyon Rehberine Dair Tebliğ, tarihli ve 89/656/EEC sayılı Avrupa Birliği Konsey Direktifi ve tarihli ve 89/686/EEC sayılı Avrupa Birliği Konsey Direktifleri referans alınmıştır. D. Yasal Öncelik Kişisel koruyucu donanım, risklerin, toplu korunmayı sağlayacak teknik önlemlerle veya iş organizasyonu ve çalışma yöntemleriyle önlenemediği, tam olarak sınırlandırılamadığı durumlarda kullanılır. Kişisel koruyucu donanım, iş kazası ya da meslek hastalığının önlenmesi, çalışanların sağlık ve güvenlik risklerinden korunması, sağlık ve güvenlik koşullarının iyileştirilmesi amacıyla kullanılır. İşveren, toplu korunma tedbirlerine, kişisel korunma tedbirlerine göre öncelik verir. 5

7 İKİNCİ BÖLÜM Fiili Çalışma Alanlarına Göre Kullanılması Önerilen Kişisel Koruyucu Donanımlar A. Genel Kural Fiili çalışma alanlarına göre kullanılması önerilen kişisel koruyucu donanımlar için yapılan sınıflandırmada TCDD Kadro Kitapçığı, 25. Dönem Toplu İş sözleşmesi, Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK) Ulusal Meslek Standartları ve ISCO-08 Mesleki Sınıflandırma Kılavuzu ndan yararlanılmıştır. Kişisel koruyucu donanımların unvan, meslek sınıfı veya kıdem farkı gözetilmeden yapılan işe göre tüm çalışanlara (işçi, memur, sözleşmeli, stajyer ve alt işveren-taşeron çalışanlarına kendi işverenlerince) sağlanması önerilir Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu nun 2 nci maddesinde Bu Kanun; kamu ve özel sektöre ait bütün işlere ve işyerlerine, bu işyerlerinin işverenleri ile işveren vekillerine, çırak ve stajyerler de dâhil olmak üzere tüm çalışanlarına faaliyet konularına bakılmaksızın uygulanır hükmü yer almaktadır. Ayrıca aynı Kanun un Tanımlar başlığı altında çalışan tanımı Kendi özel kanunlarındaki statülerine bakılmaksızın kamu veya özel işyerlerinde istihdam edilen gerçek kişiyi ifade eder şeklinde yapılmaktadır. Bu nedenlerle 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanun ve gereğince hazırlanan yönetmeliklerle bu ürünlerin unvan veya statü farkı gözetmeksizin tüm çalışanlara fiili olarak yaptıkları işler dikkate alınarak sağlanması gerekmektedir tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik gereği işveren bu kılavuzda belirtilen kişisel koruyucu donanımların kullanma nedeni olan risklere karşı kişisel koruyucu kullanmayı zorunlu kılmayacak önlemler planlamak ve uygulamakla yükümlüdür. Fakat kişisel koruyucu donanımların kullanılmasının kaçınılmaz olduğu faaliyet, çalışma alanı veya durumlarda işverenin bu kılavuzda belirtilen kişisel koruyucu donanımları asgari kullanması ve kullandırması önerilir. Bu kılavuzda yer almayan fakat işin doğası gereği kullanılmasının ihtiyaç olarak düşünüldüğü kişisel koruyucu donanımların seçimi, tedariki ve kullandırılması yine işverenin sorumluluğundadır. İhtiyaç duyulan kişisel koruyucunun bu kılavuzda olmaması işverenin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz. 6

8 B. İş Tanımları 1. Ağaç İşleri İş Tanımı Demiryolu araçları ile TCDD işyeri binalarının içerisinde oturma, dinlenme, uzanma, yatma ihtiyaçlarını karşılayan mobilyalarda döşeme malzemeleri hazırlama, yapım ve onarım işidir. Ayrıca marangozluk ve hızarcılık işleri altında masif ahşap kesme ve biçme işleri, ahşap boyama ve kereste hazırlama işleri de yapılmaktadır. Çalışma Ortamı ve Koşulları İş; makineler kullanılarak; toz, rahatsız edici seviyede gürültü ve kimyasal maddeye maruz kalınan ortamlarda yapılır. Ayrıca yoğun miktarda ahşap tozu ile ahşap içerisinde yaşayabilen organizmaların da tehdidi altındadır. Olası tehlike kaynakları ve riskler Toz (basit toz, ahşap tozu, boya spreyi ile karışık ahşap tozu) El ve ayakta kesilme (el aletleri, ahşap makineleri, ahşap parçaları, çivi ve zımba) Gürültü (makine, basit alet gürültüsü) Kimyasal maddeler (boya, vernik, yapıştırıcı gibi uçucu kimyasallar) Nem (eksik havalandırma koşullarında yoğun nem) Mikroorganizmalar ve haşeratlar (mantar, küf mantarı, tahtakurusu vb.) El kol titreşimi (makine ve basit el aletleri kaynaklı) Göz yaralanmaları (parçalanan ahşap parçacıklar) Tüm vücut yaralanmaları Önerilen Kişisel Koruyucu Donanımlar 1. Genel kullanım bareti 2. Mekanik risklere karşı tam kapalı gözlük 3. Mekanik risklere karşı koruyucu gözlük üstü gözlük (görme kusuru nedeniyle gözlük kullanan çalışanlar için) 4. İşitme koruyucu (gürültü kaynağının çıkardığı sesin şiddetine göre) 5. En az FFP2 toz maskesi (toz toplayıcı bir sistem kurulu değilse eğer uçucu kimyasal kullanımı yoğunsa kimyasalın türüne göre özel olarak seçilmiş filtreye sahip bir gaz maskesi) (ortamda toz ölçümü ve yoğunluğuna göre) 6. Mekanik iş eldiveni (makinesiz çalışmalarda ve çalışma bitimi tezgâh temizliğinde) DİKKAT: Eldivenlerin, sıkışma ve dolanma tehlikesi olan radyal matkap, torna, daire testere gibi dönen mekanizmalara sahip tezgâhlarda kullanılması iş kazasına neden olabilir. 7. Soğuk iklim koşulları için reflektif sökülebilir parka 8. Reflektif yelek 9. Delinmez tabanlı iş ayakkabısı (yazlık) 10. Delinmez tabanlı bot (kışlık) 7

9 2. Cam İşleri İş Tanımı Cam imalatı, camın ısıl ve kimyasal işlenmesi işleri haricinde demiryolu vasıtalarının, bina ve diğer sabit tesislerin her türlü cam aksesuarı ve araç camlarının yenilenmesi işidir. Çalışma Ortamı ve Koşulları İş, atölye içerisinde (kapalı alanda), kısmen yüksekte, tozlu, gürültülü ve nemli ortamda veya bazı durumlarda her türlü iklim şartlarına maruz kalarak açık havada gerçekleştirilir. Olası tehlike kaynakları ve riskler Toz (basit toz, ahşap tozu, boya spreyi ile karışık ahşap tozu) El ve ayakta kesilme (basit el aletleri, ahşap makineleri, ahşap parçaları, çivi ve zımba, vb.) Gürültü (makine, basit alet gürültüsü) Kimyasal maddeler (boya, vernik, yapıştırıcı gibi uçucu kimyasallar) Nem (eksik havalandırma koşullarında yoğun nem) Aşırı yağış, soğuk, sıcak ve güneş çarpması Mikroorganizmalar ve haşeratlar (mantar, küf mantarı, tahtakurusu vb.) El kol titreşimi (makine ve basit el aletleri kaynaklı) Göz yaralanmaları (parçalanan cam parçacıklar) Tüm vücut yaralanmaları Elektrik çarpması (yüksek gerilim) Yüksekten düşme Önerilen Kişisel Koruyucu Donanımlar 1. Genel kullanım bareti 2. UV ışınlarına karşı koruyucu gözlük (UV ışınlarına karşı koruyucu gözlük ayrıca mekanik risklere karşı da koruyucudur) 3. Mekanik risklere karşı koruyucu gözlük üstü gözlük (görme kusuru nedeniyle gözlük kullanan çalışanlar için) 4. İşitme koruyucu (gürültü kaynağının çıkardığı sesin şiddetine göre) 5. En az FFP1 toz maskesi (ortamda toz ölçümü ve yoğunluğuna göre) 6. Mekanik iş eldiveni 7. Soğuk iklim koşulları için reflektif sökülebilir parka 8. Reflektif yelek 9. Delinmez tabanlı iş ayakkabısı (yazlık) 10. Delinmez tabanlı bot (kışlık) 11. Paraşüt tipi emniyet kemeri ve aksesuarları 8

10 3. Akümülatör İşleri İş Tanımı Akümülatör imalatı, plaka dökümü ve asit su karışımı hazırlanması gibi işler haricinde demiryolu vasıtalarının akümülatör bakım (saf su ekleme), şarj ve değişim işleridir. Çalışma Ortamı ve Koşulları İş, genellikle atölye içerisinde, tozlu, egzoz ürünü gazların ve / veya asit buharının olduğu, gürültülü ve nemli ortamda veya bazı durumlarda her türlü iklim şartlarına maruz kalarak açık havada gerçekleştirilir. Olası tehlike kaynakları ve riskler Toz (basit toz) El ve ayakta kesilme (basit el aletleri, yanlış taşıma vb.) Gürültü (makine, basit alet gürültüsü) Kimyasal maddeler (sülfürik asit) Nem (eksik havalandırma koşullarında yoğun nem) Aşırı yağış, soğuk, sıcak ve güneş çarpması Mikroorganizmalar ve haşeratlar (mantar, küf mantarı vb.) Göz yaralanmaları (kimyasal sıçraması) Tüm vücut yaralanmaları Elektrik çarpması (alçak veya yüksek gerilim) Ağır metal (Kurşun-Pb) maruziyeti Önerilen Kişisel Koruyucu Donanımlar 1. Genel kullanım bareti 2. Mekanik risklere karşı koruyucu gözlük 3. Mekanik risklere karşı koruyucu gözlük üstü gözlük (görme kusuru nedeniyle gözlük kullanan çalışanlar için) 4. İşitme koruyucu (gürültü kaynağının çıkardığı sesin şiddetine göre) 5. E sınıfı filtreli tam yüz maskesi (ortamda gaz, toz ve buhar ölçümü ve yoğunluğuna göre) 6. Kimyasal iş eldiveni (AJKL sınıfı ve en az 3132 mekanik dayanımlı) 7. Soğuk iklim koşulları için reflektif sökülebilir parka 8. Reflektif yelek 9. Delinmez tabanlı iş ayakkabısı (yazlık) 10. Delinmez tabanlı bot (kışlık) 9

11 4. Elektrik İşleri İş Tanımı Elektriksel sistem ve donanımların, bakımı, onarımı, kontrolü ve gerekli durumlarda kurulumu veya sökülmesi işleridir. Tüm çeken ve çekilen araçlar, bina ve tesislerin elektrik işlerini kapsar. Çalışma Ortamı ve Koşulları İş, elektrik bakım işlemleri, atölye veya fabrikalarda, gürültü, koku, parlayıcı ve patlayıcı kimyasal madde buharı içeren, toz ve elektrik çarpma ihtimalinin fazla olduğu, kısıtlı hareket alanı ve yüksekte çalışma gibi ergonomik zorlayıcıların mevcut olabildiği yerlerde genelde ayakta çalışarak gerçekleştirilir. İş, bazı durumlarda her türlü iklim şartlarına maruz kalarak açık havada gerçekleştirilir. Olası tehlike kaynakları ve riskler Toz (basit toz) El ve ayakta kesilme (basit el aletleri vb.) Gürültü (makine, basit alet gürültüsü) Nem (eksik havalandırma koşullarında yoğun nem) Aşırı yağış, soğuk, sıcak ve güneş çarpması Mikroorganizmalar ve haşeratlar (mantar, küf mantarı vb.) Göz yaralanmaları (parça fırlaması) Tüm vücut yaralanmaları Elektrik çarpması (alçak veya yüksek gerilim) Yüksekten düşme Önerilen Kişisel Koruyucu Donanımlar 1. Genel kullanım bareti 2. UV ışınlarına karşı koruyucu gözlük (UV ışınlarına karşı koruyucu gözlük ayrıca mekanik risklere karşı da koruyucudur) 3. Mekanik risklere karşı koruyucu gözlük üstü gözlük (görme kusuru nedeniyle gözlük kullanan çalışanlar için) 4. İşitme koruyucu (gürültü kaynağının çıkardığı sesin şiddetine göre) 5. En az FFP1 toz maskesi (ortamda toz ölçümü ve yoğunluğuna göre) 6. Mekanik iş eldiveni 7. Yüksek gerilim eldiveni (1000 Volt dayanımlı) 8. Soğuk iklim koşulları için reflektif sökülebilir parka 9. Reflektif yelek 10. Delinmez tabanlı iş ayakkabısı (yazlık) 11. Delinmez tabanlı bot (kışlık) 12. Paraşüt tipi emniyet kemeri ve aksesuarları 10

12 5. Elektronik İşleri İş Tanımı Elektronik sistem, cihaz, alet ve donanımların kontrol, bakım ve onarım, kurulum ve söküm işlemlerini gerçekleştirilmesi işidir. Çalışma Ortamı ve Koşulları İş, elektronik bakım işlemleri, atölye veya fabrikalarda, gürültü, koku, parlayıcı ve patlayıcı kimyasal madde buharı içeren, toz ve elektrik çarpma ihtimalinin fazla olduğu, kısıtlı hareket alanı ve yüksekte çalışma gibi ergonomik zorlayıcıların mevcut olabildiği yerlerde genelde ayakta çalışarak gerçekleştirilir. İş, bazı durumlarda her türlü iklim şartlarına maruz kalarak açık havada gerçekleştirilir. Olası tehlike kaynakları ve riskler Toz (basit toz) El ve ayakta kesilme (basit el aletleri vb.) Gürültü (makine, basit alet gürültüsü) Nem (eksik havalandırma koşullarında yoğun nem) Göz yaralanmaları (parça fırlaması) Elektrik çarpması (alçak gerilim) Önerilen Kişisel Koruyucu Donanımlar 1. Genel kullanım bareti 2. Mekanik risklere karşı koruyucu gözlük 3. Mekanik risklere karşı koruyucu gözlük üstü gözlük (görme kusuru nedeniyle gözlük kullanan çalışanlar için) 4. İşitme koruyucu (gürültü kaynağının çıkardığı sesin şiddetine göre) 5. En az FFP1 toz maskesi (ortamda toz ölçümü ve yoğunluğuna göre) 6. Mekanik iş eldiveni 7. Yüksek gerilim eldiveni (1000 Volt dayanımlı) 8. Soğuk iklim koşulları için reflektif sökülebilir parka 9. Reflektif yelek 10. Delinmez tabanlı iş ayakkabısı (yazlık) 11. Delinmez tabanlı bot (kışlık) 11

13 6. Haberleşme Cihazları, Telsiz ve Havai Hat İşleri İş Tanımı Yüksek gerilim taşımayan, haberleşme amaçlı enerji taşıyan hatlarla sınırlı kalmak şartıyla demiryolu trafik sisteminin TMİ olarak yürütüldüğü hat kesimlerindeki havai hatların bakım ve onarımı ile telsiz rölelerinin, GSM-R kulelerinin ve kamera sistemlerinin bakım ve onarımının yapılması işidir.(kontrol işleri de dahil olacak şekilde) Çalışma Ortamı ve Koşulları İş, tamamıyla açık hava şartlarında aşırı iklim şartları ile karşı karşıya yürütülür. Yoğun kar yağışı, aşırı yağmur gibi zorlayıcı şartlarda yüksekte çalışma kaçınılmazdır. Olası tehlike kaynakları ve riskler El ve ayakta kesilme (basit el aletleri vb.) Nem (eksik havalandırma koşullarında yoğun nem) Aşırı yağış, soğuk, sıcak ve güneş çarpması Göz yaralanmaları (parça fırlaması) Tüm vücut yaralanmaları Elektrik çarpması (alçak gerilim) Yüksekten düşme Önerilen Kişisel Koruyucu Donanımlar 1. Genel kullanım bareti 2. UV ışınlarına karşı koruyucu gözlük (UV ışınlarına karşı koruyucu gözlük ayrıca mekanik risklere karşı da koruyucudur) 3. Mekanik risklere karşı koruyucu gözlük üstü gözlük (görme kusuru nedeniyle gözlük kullanan çalışanlar için) 4. Mekanik iş eldiveni 5. Yüksek gerilim eldiveni (1000 Volt dayanımlı) 6. Soğuk iklim koşulları için reflektif sökülebilir parka 7. Reflektif yelek 8. Delinmez tabanlı iş ayakkabısı (yazlık) 9. Delinmez tabanlı bot (kışlık) 10. Paraşüt tipi emniyet kemeri ve aksesuarları 12

14 7. Boya İşleri İş Tanımı Her cins boya malzemelerinin değerlendirilmesi, imâl edilmesi ve muayene işleri, boya yardımcı malzemelerinin değerlendirilmesi, usulüne uygun kullanılması, şekil ve yazı işleri ile şablon hazırlaması, bütün sabit boya ve macun işleri, boya tamir işleri boya çıkarma, boya püskürtme ve badana işleri. Çalışma Ortamı ve Koşulları İş, atölye içerisinde (kapalı alanda), kısmen yüksekte, kimyasal maruziyetin olabileceği, tozlu, gürültülü ve nemli ortamda veya bazı durumlarda her türlü iklim şartlarına maruz kalarak açık havada gerçekleştirilir. Olası tehlike kaynakları ve riskler Toz (basit toz) El ve ayakta kesilme (basit el aletleri vb.) Göz yaralanmaları (kimyasal sıçraması) Gürültü (makine, basit alet gürültüsü) Kimyasal maddeler (boya, vernik, yapıştırıcı gibi uçucu kimyasallar) Aşırı sıcak ve güneş çarpması Nem (eksik havalandırma koşullarında yoğun nem) Mikroorganizmalar ve haşeratlar (mantar, küf mantarı, tahtakurusu vb.) Yangın Kısmi yanıklar Yüksekten düşme Önerilen Kişisel Koruyucu Donanımlar 1. Genel kullanım bareti 2. İşitme koruyucu (gürültü kaynağının çıkardığı sesin şiddetine göre) 3. ABEK sınıfı filtreli tam yüz maskesi 4. Tam yüz maskesine uyumlu FFP2 toz ve zerrecik filtresi 5. Kimyasal iş eldiveni (AJKL sınıfı ve en az 3132 mekanik dayanımlı) 6. Soğuk iklim koşulları için reflektif sökülebilir parka 7. Reflektif yelek 8. Delinmez tabanlı iş ayakkabısı (yazlık) 9. Delinmez tabanlı bot (kışlık) 10. Paraşüt tipi emniyet kemeri ve aksesuarları 13

15 8. İnşaat İşleri İş Tanımı Her türlü çelik, kâgir, ahşap, inşaat işleriyle hafriyat, temel duvar, beton, betonarme, sıva, tecrit, taş kaplama ve benzeri inşaat işlerinin yapılması ve gerekli hallerde malzeme hazırlanması (ustalık işleri de dâhil olmak üzere) işidir. (Kontrol işleri de dahil olacak şekilde) Çalışma Ortamı ve Koşulları İş, genellikle açık havada, yoğun şekilde toz ve gürültülü ortamda, yüksekte çalışma koşullarının yoğun olduğu iskelelerde veya zeminden daha düşük kotlu çukur, kanal vb. çalışma alanlarında yürütülür. Olası tehlike kaynakları ve riskler Toz (basit toz, inşaat malzemeleri kaynaklı toz vb.) El ve ayakta kesilme (basit el aletleri, çivi, ahşap parçaları, keskin kenarlar vb.) Nem (eksik havalandırma koşullarında yoğun nem) Aşırı yağış, soğuk, sıcak ve güneş çarpması Mikroorganizmalar ve haşeratlar (mantar, küf mantarı, tahtakurusu vb.) Göz yaralanmaları (parça fırlaması) Tüm vücut yaralanmaları Elektrik çarpması (alçak gerilim) Yüksekten düşme Önerilen Kişisel Koruyucu Donanımlar 1. Genel kullanım bareti 2. UV ışınlarına karşı koruyucu gözlük (UV ışınlarına karşı koruyucu gözlük ayrıca mekanik risklere karşı da koruyucudur) 3. Mekanik risklere karşı koruyucu gözlük üstü gözlük (görme kusuru nedeniyle gözlük kullanan çalışanlar için) 4. İşitme koruyucu (gürültü kaynağının çıkardığı sesin şiddetine göre) 5. En az FFP1 toz maskesi (ortamda toz ölçümü ve yoğunluğuna göre) 6. Mekanik iş eldiveni 7. Ağır iş eldiveni 8. Soğuk iklim koşulları için reflektif sökülebilir parka 9. Reflektif yelek 10. Delinmez tabanlı iş ayakkabısı (yazlık) 11. Delinmez tabanlı bot (kışlık) 12. Paraşüt tipi emniyet kemeri ve aksesuarları 14

16 9. Kalorifer, Su ve Sıhhi Tesisat İşleri İş Tanımı Her türlü kalorifer su ve sıhhi tesisat işlerinin ve malzemelerinin hazırlanması ve yapılan tesisat işlerinin kontrolü, borulara diş açma, her türlü boruyu istenilen ölçüde ve şekilde bükme, oksi asetilen ve elektrik ark kaynağı ile birleştirme yapma, ısıtıcı elemanlar için gerekli konsol, kelepçe ve askıları usulüne göre yerlerine monte etme, duvar ve tavanlara delik açma, kalorifer dairesinin temizlik ve düzenini sağlama işidir. Çalışma Ortamı ve Koşulları İş, her türlü çalışma alanında sürdürülür. Genel olarak tozlu, gürültülü, düşük hava kalitesine sahip, kapalı veya açık, parlayıcı ve patlayıcı gazlar içeren, dar veya hareket imkânı zor olan çok çeşitli alanlarda yapılır. Olası tehlike kaynakları ve riskler Toz (basit toz) El ve ayakta kesilme (basit el aletleri, yanlış taşıma vb.) Göz yaralanmaları (parça fırlaması) Gürültü (makine, basit alet gürültüsü) Aşırı yağış, soğuk, sıcak ve güneş çarpması Nem (eksik havalandırma koşullarında yoğun nem) Mikroorganizmalar ve haşeratlar (mantar, küf mantarı, tahtakurusu vb.) El kol yaralanmaları Tüm vücut yaralanmaları Gazlar (CO, CO 2, çeşitli kaynak ürünü gazlar vb.) ve bunlara bağlı boğulma, zehirlenme riskleri Yangın ve kısmi yanıklar Kızılötesi ışınlar Önerilen Kişisel Koruyucu Donanımlar 1. Genel kullanım bareti 2. Mekanik risklere karşı koruyucu gözlük 3. Mekanik risklere karşı koruyucu gözlük üstü gözlük (görme kusuru nedeniyle gözlük kullanan çalışanlar için) 4. İşitme koruyucu (gürültü kaynağının çıkardığı sesin şiddetine göre) 5. En az FFP1 toz maskesi (ortamda toz ölçümü ve yoğunluğuna göre) 6. Mekanik iş eldiveni 7. Soğuk iklim koşulları için reflektif sökülebilir parka 8. Reflektif yelek 9. Delinmez tabanlı iş ayakkabısı (yazlık) 10. Delinmez tabanlı bot (kışlık) 15

17 10. Kaynak İşleri İş Tanımı Her türlü metal ürün, yarı ürün veya parçanın oksijen, oksi asetilen, ark vb. kaynak yöntemleri ile dolgulu veya dolgusuz kaynak yapılması, kesilmesi, ergitilmesi işleridir. Çalışma Ortamı ve Koşulları İş, her türlü çalışma alanında sürdürülür. Genel olarak tozlu, gürültülü, düşük hava kalitesine sahip, kapalı veya açık, parlayıcı ve patlayıcı gazlar içeren, dar veya hareket imkânı zor olan çok çeşitli ve tehlikeli alanda yapılır. Olası tehlike kaynakları ve riskler Toz (basit toz, inşaat malzemeleri kaynaklı toz vb.) Gazlar (CO, CO 2, çeşitli kaynak ürünü gazlar vb.) Yangın El ve ayakta kesilme (basit el aletleri, çivi, ahşap parçaları, keskin kenarlar vb.) Kısmi yanıklar Nem (eksik havalandırma koşullarında yoğun nem) Aşırı yağış, soğuk, sıcak ve güneş çarpması Mikroorganizmalar ve haşeratlar (mantar, küf mantarı, tahtakurusu vb.) Göz yaralanmaları (parça fırlaması) Yüksekten düşme Elektrik çarpması (alçak gerilim) Kızılötesi ışınlar Önerilen Kişisel Koruyucu Donanımlar 1. Genel kullanım bareti 2. Mekanik risklere karşı koruyucu gözlük 3. Mekanik risklere karşı koruyucu gözlük üstü gözlük (görme kusuru nedeniyle gözlük kullanan çalışanlar için) 4. Kaynak gözlüğü veya kaskı (mekanik darbe) 5. İşitme koruyucu (gürültü kaynağının çıkardığı sesin şiddetine göre) 6. Aktif karbonlu kaynakçı toz maskesi veya solunum sistemi (ortamda toz ölçümü ve yoğunluğuna göre) 7. Mekanik iş eldiveni 8. Kaynakçı eldiveni 9. Kaynakçı tulumu veya önlüğü 10. Soğuk iklim koşulları için reflektif sökülebilir parka 11. Reflektif yelek 12. Delinmez tabanlı iş ayakkabısı (yazlık) 13. Delinmez tabanlı bot (kışlık) 14. Paraşüt tipi emniyet kemeri ve aksesuarları 16

18 11. Lokomotif Tamir İşleri İş Tanımı Lokomotiflerin kullanıma hazır bulundurulması için mekanik aksam ve sistemlerinin servis bakım ve periyodik bakımlarının yapılması ile kullanım esnasında meydana gelen arızaların tespit edilip onarılması ve lokal kaporta ve parça boyanması işidir. Çalışma Ortamı ve Koşulları İş, genellikle atölye veya fabrikalarda, gürültü, toz, koku, gazlı (parlayıcı ve patlayıcı), kimyasal madde içeren, kısıtlı hareket alanı ve yüksekte çalışma gibi ergonomik zorlayıcıların mevcut olabildiği yerlerde genelde ayakta çalışarak gerçekleştirilir. İş, bazı durumlarda her türlü iklim şartlarına maruz kalarak açık havada gerçekleştirilir. Olası tehlike kaynakları ve riskler Toz (basit toz) El ve ayakta kesilme (basit el aletleri, yanlış taşıma vb.) Tüm vücutta yaralanma Göz yaralanmaları (parça fırlaması ve kimyasal sıçraması) Gürültü (makine, basit alet gürültüsü) Kimyasal maddeler (boya, vernik gibi uçucu kimyasallar, sülfürik asit) Aşırı yağış, soğuk, sıcak ve güneş çarpması Nem (eksik havalandırma koşullarında yoğun nem) Mikroorganizmalar ve haşeratlar (mantar, küf mantarı, tahtakurusu vb.) El kol titreşimi (makine ve basit el aletleri kaynaklı) Elektrik çarpması (alçak veya yüksek gerilim) Gazlar (CO, CO 2, çeşitli kaynak ürünü gazlar vb.) Yangın ve kısmi yanıklar Kızılötesi ışınlar Yüksekten düşme Önerilen Kişisel Koruyucu Donanımlar 1. Genel kullanım bareti 2. Mekanik risklere karşı koruyucu gözlük 3. Mekanik risklere karşı koruyucu gözlük üstü gözlük (görme kusuru nedeniyle gözlük kullanan çalışanlar için) 4. İşitme koruyucu (gürültü kaynağının çıkardığı sesin şiddetine göre) 5. En az FFP1 toz maskesi (ortamda toz ölçümü ve yoğunluğuna göre) 6. Mekanik iş eldiveni 7. Kimyasal iş eldiveni (AJKL sınıfı ve en az 3132 mekanik dayanımlı) 8. Yüksek gerilim eldiveni (1000 Volt dayanımlı) 9. Ağır iş eldiveni 10. Soğuk iklim koşulları için reflektif sökülebilir parka 11. Reflektif yelek 12. Delinmez tabanlı iş ayakkabısı (yazlık) 13. Delinmez tabanlı bot (kışlık) 14. Paraşüt tipi emniyet kemeri ve aksesuarları 17

19 12. Makinistlik İşleri İş Tanımı Kullanmaya yetkili oldukları cer aracını (lokomotif, tren seti ve tren ısıtma vagonu) kullanma, tren teşkil personeli bulunmayan yerlerde ara bağlama ve makas tanzimi işleridir. Çalışma Ortamı ve Koşulları İş, genellikle kapalı alanda (markiz kabin) sürdürülmekte olup gerekli hallerde tren dışında iklim şartlarına maruz kalarak gerçekleştirilir. Gürültüye ve tüm vücut titreşimine maruz kalınabilir. Olası tehlike kaynakları ve riskler Gürültü Titreşim Aşırı soğuk ve sıcak Uzun süreli çalışma Stres Önerilen Kişisel Koruyucu Donanımlar 1. UV ışınlarına karşı koruyucu gözlük (UV ışınlarına karşı koruyucu gözlük ayrıca mekanik risklere karşı da koruyucudur) 2. Mekanik iş eldiveni 3. Soğuk iklim koşulları için reflektif sökülebilir parka 4. Reflektif yelek 5. Delinmez tabanlı iş ayakkabısı (yazlık) 6. Delinmez tabanlı bot (kışlık) 18

20 13. Mekanik, Elektrikli Sinyal ve Uzaktan Kumanda İşleri İş Tanımı Mekanik, Elektrikli Sinyal ve Uzaktan Kumanda tesisleri plan, projelerinin okunması, tesisle ilgili bütün enerji kaynakları, cihaz ve bağlantıları temin eden kablo ve havai hatların (sinyalizasyon) verilen talimat ve tariflere uygun olarak her türlü monte, demonte, arıza tespitleri ile bakım ve tamirlerinin yapılması ile tesislerde kullanılan malzemelerin değerlendirilmesi işleridir. Çalışma Ortamı ve Koşulları İş, tamamıyla açık hava şartlarında aşırı iklim şartları ile karşı karşıya yürütülür. Yoğun kar yağışı, aşırı yağmur gibi zorlayıcı şartlarda yüksekte çalışma kaçınılmazdır. Olası tehlike kaynakları ve riskler El ve ayakta kesilme (basit el aletleri, yanlış taşıma vb.) Göz yaralanmaları (parça fırlaması) Gürültü (makine, basit alet gürültüsü) Aşırı yağış, soğuk, sıcak ve güneş çarpması Nem (eksik havalandırma koşullarında yoğun nem) Mikroorganizmalar ve haşeratlar (mantar, küf mantarı, tahtakurusu vb.) El kol titreşimi (makine ve basit el aletleri kaynaklı) Yüksekten düşme Elektrik çarpması (alçak veya yüksek gerilim) Önerilen Kişisel Koruyucu Donanımlar 1. Genel kullanım bareti 2. UV ışınlarına karşı koruyucu gözlük (UV ışınlarına karşı koruyucu gözlük ayrıca mekanik risklere karşı da koruyucudur) 3. Mekanik risklere karşı koruyucu gözlük üstü gözlük (görme kusuru nedeniyle gözlük kullanan çalışanlar için) 4. Mekanik iş eldiveni 5. Yüksek gerilim eldiveni (1000 Volt dayanımlı) 6. Soğuk iklim koşulları için reflektif sökülebilir parka 7. Reflektif yelek 8. Delinmez tabanlı iş ayakkabısı (yazlık) 9. Delinmez tabanlı bot (kışlık) 10. Paraşüt tipi emniyet kemeri ve aksesuarları 19

21 14. Mekanik Vasıta-Tesis, Cihaz ve Vinç Operatörlüğü ve İşleri İş Tanımı Tekerlekli veya paletli mekanik iş vasıta makineleri ile forklift, kataner bakım otosu, elektrogar ve otogar gibi tekerlekli araçların hizmet öncesi her kademedeki tamir, bakım ve ayar işlerinin, periyodik bakımlarının yapılması ve yetkili makamlarca verilmiş olan ehliyetlere uygun olarak kullanılması. Kapalı olan ya da tren teşkil memuru veya tren teşkil işçisi bulunmayan tüm işyerleri ile istasyonlarda; iş makinaları ve iş otolarının istasyona/işyerine kabulü işyerinden veya istasyondan sevki için yapılması gereken makas tanzimlerini ve lüzumlu manevra hizmetlerini istasyon veya trafik kumanda merkezi ile mutabakatı sağladıktan sonra yapmak ve sonuçlandırmak, iş makinaları ve iş otolarının herhangi bir arızası durumunda trene bağlamak ya da trenden ayırmak, çıkarılan iş makinaları ve iş otolarının emniyete alınması ile yol bakım ve onarım makinesinin demiryolu üzerinde kullanılması, makinenin kullanılması ile yol yapım, bakım ve onarım işleri ile makinenin periyodik bakımının ve basit onarımının yapılması işidir. Çalışma Ortamı ve Koşulları İş, genellikle açık hava şartlarında, bazen aşırı iklim şartları ile karşı karşıya yürütülür. Yoğun kar yağışı, aşırı yağmur gibi zorlayıcı şartlar olabilir. Olası tehlike kaynakları ve riskler Toz (basit toz) El ve ayakta kesilme (basit el aletleri vb.) Göz yaralanmaları (parça fırlaması) Gürültü (makine, basit alet gürültüsü) Aşırı yağış, soğuk, sıcak ve güneş çarpması Nem (eksik havalandırma koşullarında yoğun nem) El kol titreşimi (makine ve basit el aletleri kaynaklı) Tüm vücut titreşimi Yangın ve kısmi yanıklar Yüksekten düşme Önerilen Kişisel Koruyucu Donanımlar 1. Genel kullanım bareti 2. UV ışınlarına karşı koruyucu gözlük (UV ışınlarına karşı koruyucu gözlük ayrıca mekanik risklere karşı da koruyucudur) 3. Mekanik risklere karşı koruyucu gözlük üstü gözlük (görme kusuru nedeniyle gözlük kullanan çalışanlar için) 4. En az FFP1 toz maskesi (ortamda toz ölçümü ve yoğunluğuna göre) 5. Mekanik iş eldiveni 6. Ağır iş eldiveni 7. Soğuk iklim koşulları için reflektif sökülebilir parka 8. Reflektif yelek 9. Delinmez tabanlı iş ayakkabısı (yazlık) 10. Delinmez tabanlı bot (kışlık) 11. Paraşüt tipi emniyet kemeri ve aksesuarları 20

22 15. Mekanik Vasıta Tesis Cihaz Tamir İşleri İş Tanımı Muhtelif tip ve nitelikteki vasıta, tesis ve cihazlarda (motor hariç) yapılacak her türlü tamir işlerinin tespiti ile demonte ve montesi, bakım, ölçme, ayar ve tamir işlerinin yapılması işidir. Çalışma Ortamı ve Koşulları İş, genellikle atölye veya fabrikalarda, gürültü, toz, koku, gazlı (parlayıcı ve patlayıcı), kimyasal madde içeren, kısıtlı hareket alanı ve yüksekte çalışma gibi ergonomik zorlayıcıların mevcut olabildiği yerlerde genelde ayakta çalışarak gerçekleştirilir. İş, bazı durumlarda her türlü iklim şartlarına maruz kalarak açık havada gerçekleştirilir. Olası tehlike kaynakları ve riskler Toz (basit toz) El ve ayakta kesilme (basit el aletleri, yanlış taşıma vb.) Göz yaralanmaları (parça fırlaması) Gürültü (makine, basit alet gürültüsü) Aşırı yağış, soğuk, sıcak ve güneş çarpması Nem (eksik havalandırma koşullarında yoğun nem) El kol titreşimi (makine ve basit el aletleri kaynaklı) Tüm vücut titreşimi Gazlar (CO, CO 2, çeşitli kaynak ürünü gazlar vb.) Yangın Kısmi yanıklar Önerilen Kişisel Koruyucu Donanımlar 1. Genel kullanım bareti 2. Mekanik risklere karşı koruyucu gözlük 3. Mekanik risklere karşı koruyucu gözlük üstü gözlük (görme kusuru nedeniyle gözlük kullanan çalışanlar için) 4. İşitme koruyucu (gürültü kaynağının çıkardığı sesin şiddetine göre) 5. En az FFP1 toz maskesi (ortamda toz ölçümü ve yoğunluğuna göre) 6. Mekanik iş eldiveni 7. Kimyasal iş eldiveni (AJKL sınıfı ve en az 3132 mekanik dayanımlı) 8. Ağır iş eldiveni 9. Soğuk iklim koşulları için reflektif sökülebilir parka 10. Reflektif yelek 11. Delinmez tabanlı iş ayakkabısı (yazlık) 12. Delinmez tabanlı bot (kışlık) 13. Paraşüt tipi emniyet kemeri ve aksesuarları 21

23 16. Motor Tamir İşleri İş Tanımı Muhtelif tip ve nitelikteki motorlarda ve motorlu araçlarda veya bunların hareketini sağlayan aksamında yapılacak tamir işlerinin tespiti ile lonjeron, boji, hareketini sağlayan aksam ölçme, ayar ve tartı işleri ile bütün motor ve motorlu araçların demonte, tamir ve monte işleridir. Çalışma Ortamı ve Koşulları İş, genellikle atölye veya fabrikalarda, gürültü, toz, koku, gazlı (parlayıcı ve patlayıcı), kimyasal madde içeren, kısıtlı hareket alanı ve yüksekte çalışma gibi ergonomik zorlayıcıların mevcut olabildiği yerlerde genelde ayakta çalışarak gerçekleştirilir. İş, bazı durumlarda her türlü iklim şartlarına maruz kalarak açık havada gerçekleştirilir. Olası tehlike kaynakları ve riskler Toz (basit toz) El ve ayakta kesilme (basit el aletleri vb.) Göz yaralanmaları (parça fırlaması ve / veya kimyasal sıçraması) Gürültü (makine, basit alet gürültüsü) Kimyasal maddeler (yakıt, yağ vb.) Aşırı yağış, soğuk, sıcak ve güneş çarpması Nem (eksik havalandırma koşullarında yoğun nem) Mikroorganizmalar ve haşeratlar (mantar, küf mantarı, tahtakurusu vb.) El kol titreşimi (makine ve basit el aletleri kaynaklı) Tüm vücut yaralanmaları Gazlar (CO, CO 2, çeşitli kaynak ürünü gazlar vb.) Yangın ve kısmi yanıklar Kızılötesi ışınlar Önerilen Kişisel Koruyucu Donanımlar 1. Genel kullanım bareti 2. Mekanik risklere karşı koruyucu gözlük 3. Mekanik risklere karşı koruyucu gözlük üstü gözlük (görme kusuru nedeniyle gözlük kullanan çalışanlar için) 4. İşitme koruyucu (gürültü kaynağının çıkardığı sesin şiddetine göre) 5. En az FFP1 toz maskesi (ortamda toz ölçümü ve yoğunluğuna göre) 6. Mekanik iş eldiveni 7. Kimyasal iş eldiveni (AJKL sınıfı ve en az 3132 mekanik dayanımlı) 8. Ağır iş eldiveni 9. Soğuk iklim koşulları için reflektif sökülebilir parka 10. Reflektif yelek 11. Delinmez tabanlı iş ayakkabısı (yazlık) 12. Delinmez tabanlı bot (kışlık) 13. Paraşüt tipi emniyet kemeri ve aksesuarları 22

24 17. Sanatsız İşçilik İş Tanımı Bu kılavuzdaki iş tanımlarının yardımcı işçilik işleri, yükleme, boşaltma, temizlik işleri ile fazlaca bilgiyi gerektirmeyen diğer basit işlerdir. Çalışma Ortamı ve Koşulları İş, genellikle atölye, fabrikalarda ve zaman zaman açık alanlarda, gürültü, toz ve ergonomik zorlayıcıların mevcut olabildiği yerlerde genelde ayakta çalışarak gerçekleştirilir. Olası tehlike kaynakları ve riskler Toz (basit toz) El ve ayakta kesilme (basit el aletleri vb.) Göz yaralanmaları (parça fırlaması) Tüm vücut yaralanması Gürültü (makine, basit alet gürültüsü) Aşırı yağış, soğuk, sıcak ve güneş çarpması Nem (eksik havalandırma koşullarında yoğun nem) Mikroorganizmalar ve haşeratlar (mantar, küf mantarı, tahtakurusu vb.) Önerilen Kişisel Koruyucu Donanımlar 1. Genel kullanım bareti 2. Mekanik risklere karşı koruyucu gözlük 3. Mekanik risklere karşı koruyucu gözlük üstü gözlük (görme kusuru nedeniyle gözlük kullanan çalışanlar için) 4. İşitme koruyucu (gürültü kaynağının çıkardığı sesin şiddetine göre) 5. En az FFP1 toz maskesi (ortamda toz ölçümü ve yoğunluğuna göre) 6. Mekanik iş eldiveni 7. Kimyasal iş eldiveni (AJKL sınıfı ve en az 3132 mekanik dayanımlı) 8. Soğuk iklim koşulları için reflektif sökülebilir parka 9. Reflektif yelek 10. Delinmez tabanlı iş ayakkabısı (yazlık) 11. Delinmez tabanlı bot (kışlık) 23

25 18. Tezgâh Makine ve Talaşlı İmalat İşleri İş Tanımı Talaş kaldırma yöntemiyle yapılan her türlü işte kullanılan tezgâh ve takımlarda mevcut iş parçalarının markalanması, imalatı, ölçülmesi, aparatlarının düzenlenmesi ile benzeri bütün işlerin yapılması işidir. Çalışma Ortamı ve Koşulları İş, genellikle atölye veya fabrikalarda, gürültü, toz, koku, kısıtlı hareket alanı gibi ergonomik zorlayıcıların mevcut olabildiği yerlerde genelde ayakta çalışarak gerçekleştirilir. Olası tehlike kaynakları ve riskler Toz (basit toz) El ve ayakta kesilme (basit el aletleri, yanlış taşıma vb.) Tüm vücut yaralanması (parça fırlaması) Göz yaralanmaları (parça fırlaması) Gürültü (makine, basit alet gürültüsü) Nem (eksik havalandırma koşullarında yoğun nem) El kol titreşimi (makine ve basit el aletleri kaynaklı) Önerilen Kişisel Koruyucu Donanımlar 1. Genel kullanım bareti 2. Mekanik risklere karşı koruyucu gözlük 3. Mekanik risklere karşı koruyucu gözlük üstü gözlük (görme kusuru nedeniyle gözlük kullanan çalışanlar için) 4. İşitme koruyucu (gürültü kaynağının çıkardığı sesin şiddetine göre) 5. En az FFP2 toz maskesi (ortamda toz ölçümü ve yoğunluğuna göre) 6. Mekanik iş eldiveni (makinesiz çalışmalarda, iş bitimi tezgah temizliğinde) DİKKAT: Eldivenlerin, sıkışma ve dolanma tehlikesi olan radyal matkap, torna, daire testere gibi tezgâhlarda kullanılması iş kazasına neden olabilir. 7. Soğuk iklim koşulları için reflektif sökülebilir parka 8. Reflektif yelek 9. Delinmez tabanlı iş ayakkabısı (yazlık) 10. Delinmez tabanlı bot (kışlık) 24

26 19. Tren Teşkil İşleri İş Tanımı Trenlerin giriş, çıkış ve geçiş işlemlerini, manevra operasyonlarının yerine getirilmesi, bu amaçla makasları, işaretleri, emniyet tesisatını ve yerinden kumanda sisteminin kullanılması, vagon, lokomotif ve demiryolu araçlarının birbirine bağlanması ve çözülmesi; makas, işaret ve tesisatın temizliğinin yapılması, tren üzerinde seyir emniyetinin sağlanması işidir. Çalışma Ortamı ve Koşulları İş, büyük bölümü açık alanlarda ve her türlü iklim şartında yürütülür. Çalışma ortamının olumsuz koşulları arasında; koku, gürültü, nem, toz, titreşim, aşırı hava akımı ve elektrik akımı mevcuttur. Çalışma sırasında makinistle iletişim kurabilmek için el telsizi kullanılmakta bu da tren teşkilcisinin tek elini sürekli meşgul etmekte, bu durum da kazaların ciddi boyuta taşınmasına neden olmaktadır. Olası tehlike kaynakları ve riskler El ve ayakta kesilme (basit el aletleri, yanlış taşıma vb.) Göz yaralanmaları (parça fırlaması) Tüm vücut yaralanması Gürültü (makine, basit alet gürültüsü) Aşırı yağış, soğuk, sıcak ve güneş çarpması Nem (eksik havalandırma koşullarında yoğun nem) Mikroorganizmalar ve haşeratlar (mantar, küf mantarı, tahtakurusu vb.) El kol titreşimi (makine ve basit el aletleri kaynaklı) Tüm vücut titreşimi Önerilen Kişisel Koruyucu Donanımlar 1. Genel kullanım bareti 2. UV ışınlarına karşı koruyucu gözlük (UV ışınlarına karşı koruyucu gözlük ayrıca mekanik risklere karşı da koruyucudur) 3. Mekanik risklere karşı koruyucu gözlük üstü gözlük (görme kusuru nedeniyle gözlük kullanan çalışanlar için) 4. En az FFP1 toz maskesi (ortamda toz ölçümü ve yoğunluğuna göre) 5. Mekanik iş eldiveni 6. Soğuk iklim koşulları için reflektif sökülebilir parka 7. Reflektif yelek 8. Delinmez tabanlı iş ayakkabısı (yazlık) 9. Delinmez tabanlı bot (kışlık) 25

27 20. Vagon İmal ve Tamir İşleri İş Tanımı Vagonların imalat ve tamiratı için vagon ve vagon metal parçalarının kalıp, sehpa ve kolaylık aparatlarının hazırlanması, mekanik birleştirme usulleri ile yerine monte, demonte, sökme, takma, bağlama, taşıma, kesme, temizleme gibi metal imal, tamir ve lokal kaporta ve parça boyanması işleridir. Çalışma Ortamı ve Koşulları İş, genellikle atölye veya fabrikalarda, gürültü, toz, koku, kimyasal madde içeren, kısıtlı hareket alanı ve yüksekte çalışma gibi ergonomik zorlayıcıların mevcut olabildiği yerlerde genelde ayakta çalışarak gerçekleştirilir. İş, bazı durumlarda her türlü iklim şartlarına maruz kalarak açık havada gerçekleştirilir. Olası tehlike kaynakları ve riskler Toz (basit toz) El ve ayakta kesilme (basit el aletleri, yanlış taşıma vb.) Göz yaralanmaları (parça fırlaması) Tüm vücut yaralanmaları Gürültü (makine, basit alet gürültüsü) Aşırı yağış, soğuk, sıcak ve güneş çarpması Nem (eksik havalandırma koşullarında yoğun nem) Mikroorganizmalar ve haşeratlar (mantar, küf mantarı, tahtakurusu vb.) El kol titreşimi (makine ve basit el aletleri kaynaklı) Yüksekten düşme Önerilen Kişisel Koruyucu Donanımlar 1. Genel kullanım bareti 2. Mekanik risklere karşı koruyucu gözlük 3. Mekanik risklere karşı koruyucu gözlük üstü gözlük (görme kusuru nedeniyle gözlük kullanan çalışanlar için) 4. İşitme koruyucu (gürültü kaynağının çıkardığı sesin şiddetine göre) 5. En az FFP1 toz maskesi (ortamda toz ölçümü ve yoğunluğuna göre) 6. Mekanik iş eldiveni 7. Ağır iş eldiveni 8. Soğuk iklim koşulları için reflektif sökülebilir parka 9. Reflektif yelek 10. Delinmez tabanlı iş ayakkabısı (yazlık) 11. Delinmez tabanlı bot (kışlık) 12. Paraşüt tipi emniyet kemeri ve aksesuarları 26

28 21. Vagon ve Tren Dizilerinin Hazırlanması, Refakati, Muayene ve Kontrol İşleri İş Tanımı Tren dizilerinin (yük veya yolcu) hazırlanmasında refakat, kontrol ve gerekli durumlarda el veya basit aletlerle müdahale edilmesi, arızalı araçlarda kontrol, ayırma, talep işlerini sürdürmek veya gereken durumlarda elle veya basit aletlerle müdahale edilmesi, trenlerde hava, fren ve yürür aksamın kontrolünün yapılması ve gerektiğinde el veya basit el aletleri ile onarımın yapılması, vagonlarda iklimlendirme, aydınlatma, elektrik tesisatı gibi sistemlerin çalışmasının denetlenmesi, koşum takımlarının bağlanmasının sağlanması ve yardım edilmesi işleridir. Çalışma Ortamı ve Koşulları İş, büyük bölümü açık alanlarda ve her türlü iklim şartında yürütülür. Çalışma ortamının olumsuz koşulları arasında; koku, gürültü, nem, toz, titreşim, aşırı hava akımı ve elektrik akımı mevcuttur. Olası tehlike kaynakları ve riskler El ve ayakta kesilme (basit el aletleri, yanlış taşıma vb.) Göz yaralanmaları (parça fırlaması) Tüm vücut yaralanmaları Gürültü (makine, basit alet gürültüsü) Aşırı yağış, soğuk, sıcak ve güneş çarpması Nem (eksik havalandırma koşullarında yoğun nem) Mikroorganizmalar ve haşeratlar (mantar, küf mantarı, tahtakurusu vb.) El kol titreşimi (makine ve basit el aletleri kaynaklı) Elektrik çarpması Önerilen Kişisel Koruyucu Donanımlar 1. Genel kullanım bareti 2. UV ışınlarına karşı koruyucu gözlük (UV ışınlarına karşı koruyucu gözlük ayrıca mekanik risklere karşı da koruyucudur) 3. Mekanik risklere karşı koruyucu gözlük üstü gözlük (görme kusuru nedeniyle gözlük kullanan çalışanlar için) 4. En az FFP1 toz maskesi (ortamda toz ölçümü ve yoğunluğuna göre) 5. Mekanik iş eldiveni 6. Yüksek gerilim eldiveni (1000 Volt dayanımlı) 7. Soğuk iklim koşulları için reflektif sökülebilir parka 8. Reflektif yelek 9. Delinmez tabanlı iş ayakkabısı (yazlık) 10. Delinmez tabanlı bot (kışlık) 27

29 22. Yol Bakım Onarım İşleri İş Tanımı Yeni demiryolu yapımı, eski demiryolu yenilemesi, mevcut demiryolunda, tünel, köprü, hemzemin geçit, yarma, dolgu ve yol tesislerinde oluşan arızaların giderilmesi, bakımı, onarımı ve korunması işleridir. Çalışma Ortamı ve Koşulları İş, büyük bölümü açık alanlarda ve her türlü iklim şartında yürütülür. Çalışma ortamının olumsuz koşulları arasında; koku, gürültü, nem, toz, titreşim, aşırı hava akımı ve elektrik akımı mevcuttur. Olası tehlike kaynakları ve riskler Toz (basit toz, inşaat malzemeleri kaynaklı toz vb.) El ve ayakta kesilme (basit el aletleri, yanlış taşıma vb.) Göz yaralanmaları (parça fırlaması) Gürültü (makine, basit alet gürültüsü) Aşırı yağış, soğuk, sıcak ve güneş çarpması Nem (eksik havalandırma koşullarında yoğun nem) El kol titreşimi (makine ve basit el aletleri kaynaklı) Yüksekten düşme Önerilen Kişisel Koruyucu Donanımlar 1. Genel kullanım bareti 2. UV ışınlarına karşı koruyucu gözlük (UV ışınlarına karşı koruyucu gözlük ayrıca mekanik risklere karşı da koruyucudur) 3. Mekanik risklere karşı koruyucu gözlük üstü gözlük (görme kusuru nedeniyle gözlük kullanan çalışanlar için) 4. İşitme koruyucu (gürültü kaynağının çıkardığı sesin şiddetine göre) 5. En az FFP2 toz maskesi (ortamda toz ölçümü ve yoğunluğuna göre) 6. Mekanik iş eldiveni 7. Ağır iş eldiveni 8. Soğuk iklim koşulları için reflektif sökülebilir parka 9. Reflektif yelek 10. Delinmez tabanlı iş ayakkabısı (yazlık) 11. Delinmez tabanlı bot (kışlık) 12. Paraşüt tipi emniyet kemeri ve aksesuarları 28

30 23. Yol ve Geçit Kontrol İşleri İş Tanımı Kontrolü ve koruma ile sorumlu olunan demiryolu hattının ve çevresinde bulunan demiryolu trafiğine ve güvenliğine yönelik olan tüm tesis ve donatıların gözle veya temel el ölçüm aletleri yardımıyla rutin kontrollerinin yapılması, kontrol sonuçlarına göre olası arıza, düzensizlik ve risklerin tespit edilmesi, olası risk durumunda yolun ve trenlerin emniyetinin sağlanması için gerekli önlemlerin alınması, yol üstyapısına ilişkin küçük arızaların temel el aletleri kullanılarak giderilmesi işidir. Çalışma Ortamı ve Koşulları Çalışmaların tamamına yakın bir bölümü açık arazi ve tünel koşullarında gerçekleştirildiği için soğuk veya sıcak hava koşullarına maruz kalabilmektedir. Yoğun dikkat gerektiren bir meslek olup, iş sağlığı ve güvenliği kurallarına uymada istisnasız bir duyarlılık ve dikkat gerekmektedir. Yapılan çalışmalar tren trafiği ile ilişkili olduğundan günün her saatinde ve tatil günlerinde çalışma söz konusudur ve çalışma saatleri mesai saatlerinin dışına taşabilmektedir. Olası tehlike kaynakları ve riskler Toz (basit toz) El ve ayakta kesilme (basit el aletleri vb.) Göz yaralanmaları (parça fırlaması) Gürültü (makine, basit alet gürültüsü) Aşırı yağış, soğuk, sıcak ve güneş çarpması Nem (eksik havalandırma koşullarında yoğun nem) Yüksekten düşme Önerilen Kişisel Koruyucu Donanımlar 1. Genel kullanım bareti 2. UV ışınlarına karşı koruyucu gözlük (UV ışınlarına karşı koruyucu gözlük ayrıca mekanik risklere karşı da koruyucudur) 3. Mekanik risklere karşı koruyucu gözlük üstü gözlük (görme kusuru nedeniyle gözlük kullanan çalışanlar için) 4. İşitme koruyucu (gürültü kaynağının çıkardığı sesin şiddetine göre) 5. En az FFP2 toz maskesi (ortamda toz ölçümü ve yoğunluğuna göre 6. Mekanik iş eldiveni 7. Ağır iş eldiveni 8. Soğuk iklim koşulları için reflektif sökülebilir parka 9. Reflektif yelek 10. Delinmez tabanlı iş ayakkabısı (yazlık) 11. Delinmez tabanlı bot (kışlık) 12. Paraşüt tipi emniyet kemeri ve aksesuarları 29

31 24. Yüksek Gerilim Tesisat İşleri İş Tanımı Yüksek gerilim tesisatları ile bunlara ait kumanda tabloları transformatörler ve teçhizatlarının arızalarının giderilmesi, bütün bakım, tamir, montaj ve demontaj işleridir. (Kontrol işleri de dahil olacak şekilde) Çalışma Ortamı ve Koşulları İş, tamamıyla açık hava şartlarında aşırı iklim şartları ile karşı karşıya yürütülür. Yoğun kar yağışı, aşırı yağmur gibi zorlayıcı şartlarda yüksekte çalışma kaçınılmazdır. Yüksek akıma kapılma durumunda yanabilen kıyafetlerden kaynaklı da ciddi yanıklar oluşabilir. Olası tehlike kaynakları ve riskler Göz yaralanmaları (parça fırlaması) Gürültü (makine, basit alet gürültüsü) Aşırı yağış, soğuk, sıcak ve güneş çarpması Nem (eksik havalandırma koşullarında yoğun nem) El kol titreşimi (makine ve basit el aletleri kaynaklı) Yüksekten düşme Elektrik çarpması (alçak veya yüksek gerilim) Önerilen Kişisel Koruyucu Donanımlar 1. Elektrikçi Bareti ve Vizörü 2. UV ışınlarına karşı koruyucu gözlük (UV ışınlarına karşı koruyucu gözlük ayrıca mekanik risklere karşı da koruyucudur) 3. Mekanik risklere karşı koruyucu gözlük üstü gözlük (görme kusuru nedeniyle gözlük kullanan çalışanlar için) 4. Mekanik iş eldiveni 5. Yüksek gerilim eldiveni (1000 Volt dayanımlı) 6. Yüksek gerilim eldiveni (36000 Volt dayanımlı) 7. Ağır iş eldiveni 8. Soğuk iklim koşulları için reflektif sökülebilir parka 9. Reflektif yelek 10. Delinmez tabanlı iş ayakkabısı (yazlık) 11. Delinmez tabanlı bot (kışlık) 12. Gerekli durumlarda izole elektrikçi çizmesi (36000 Volt dayanımlı) 13. Paraşüt tipi emniyet kemeri ve aksesuarları DİKKAT: Çalışma ortamları için yalıtkan paspas (3m genişliğinde ve V kadar yalıtımlı), gerektiğinde izole tabure ve yüksek gerilim göstergeli stanka mutlaka kullanılmalıdır. 30

32 25. Kimyasal Temizlik İşleri İş Tanımı Her türlü makine parçası, elektrik ve / veya elektronik tesisat ve sistemin bileşenleri, tesis, bina veya zemin gibi her türlü mimari yapı, vagon, lokomotif veya diğer demiryolu aracı vb. tüm temizlik işlerinin su ve malzeme güvenlik bilgi formunda insan ve çevre sağlığı açısından herhangi bir etkisi olmadığı kanıtlanmış kimyasal maddeler harici tüm kimyasallarla yapılması işidir. (Zararlı toz ve partikül kaplı alanların temizliğini de kapsar) Çalışma Ortamı ve Koşulları İş, açık ve kapalı alanda, iklim şartlarına açık, kimyasalların kullanıldığı yetersiz havalandırma koşullarında sürdürülür. Olası tehlike kaynakları ve riskler Toz (basit toz) Kimyasal madde kaynaklı yanıklar ve / veya zehirlenme Göz yaralanmaları (kimyasal sıçraması) Gürültü (makine, basit alet gürültüsü) Aşırı yağış, soğuk ve sıcak Nem (eksik havalandırma koşullarında yoğun nem) Önerilen Kişisel Koruyucu Donanımlar 1. Genel kullanım bareti 2. ABEK sınıfı filtreli tam yüz maskesi 3. Tam yüz maskesine uyumlu en az FFP2 toz ve zerrecik filtresi 4. Mekanik iş eldiveni 5. Kimyasal iş eldiveni (AJKL sınıfı ve en az 3132 mekanik dayanımlı) 6. Soğuk iklim koşulları için reflektif sökülebilir parka 7. Reflektif yelek 8. Delinmez tabanlı iş ayakkabısı (yazlık) 9. Delinmez tabanlı bot (kışlık) 31

33 26. Genel Kontrol, Refakat, Sevk ve İdare İşleri İş Tanımı Unvanlar gereği sürekli çalışma sahasında bulunulmasına rağmen doğrudan herhangi bir teknik uygulama kapsamayan, yapılan faaliyetlerin kontrolü, refakati, sevki, idaresi, kabulü, ölçümü, denetimi vb. işleridir. Çalışma Ortamı ve Koşulları İşin, büyük bölümü açık alanlarda ve her türlü iklim şartında yürütülür. Çalışma ortamının olumsuz koşulları arasında; koku, gürültü, nem, toz, titreşim, aşırı hava akımı ve elektrik akımı mevcuttur. Olası Tehlike Kaynakları ve Riskler El ve ayakta kesilme (basit el aletleri, yanlış taşıma vb.) Göz yaralanmaları (parça fırlaması) Tüm vücut yaralanmaları Gürültü (makine, basit alet gürültüsü) Aşırı yağış, soğuk, sıcak ve güneş çarpması Nem (eksik havalandırma koşullarında yoğun nem) Mikroorganizmalar ve haşeratlar (mantar, küf mantarı, tahtakurusu vb.) El kol titreşimi (makine ve basit el aletleri kaynaklı) Elektrik çarpması Önerilen Kişisel Koruyucu Donanımlar 1. Genel kullanım bareti 2. UV ışınlarına karşı koruyucu gözlük (UV ışınlarına karşı koruyucu gözlük ayrıca mekanik risklere karşı da koruyucudur) 3. Mekanik risklere karşı koruyucu gözlük üstü gözlük (görme kusuru nedeniyle gözlük kullanan çalışanlar için) 4. İşitme koruyucu (gürültü kaynağının çıkardığı sesin şiddetine göre) 5. En az FFP1 toz maskesi (ortamda toz ölçümü ve yoğunluğuna göre) 6. Mekanik iş eldiveni 7. Soğuk iklim koşulları için reflektif sökülebilir parka 8. Reflektif yelek 9. Delinmez tabanlı iş ayakkabısı (yazlık) 10. Delinmez tabanlı bot (kışlık) 32

34 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM KİŞİSEL KORUYUCULARIN SEÇİM VE KULLANIM KRİTERLERİ A. Kafa Koruyucular 1. Kullanım Amaçları Kafa koruyucuları çalışanı, çalışma ortamında, özelikle de kafa üstü seviyede işlerin yapıldığı alanlarda, kafa bölgesine alabileceği darbelerden, yüksek gerilim altında yapılan çalışmalarda elektrik çarpmasından, alevli işlerde ve itfaiye çalışanlarında ise ayrıca yüksek ısıdan korumak amacıyla kullanılırlar. BAŞVURUNUZ: Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik 2. Seçimi Kafa koruyucularda seçim yöntemi diğer kişisel koruyucu donanımlara göre daha kolaydır. Çalışma alanının genel özelliğine uygun olarak uluslararası normlara uygun baretler imalat olarak benzer özellik taşımakta ve nadiren farklılıklar göstermektedirler. 2.1.Genel Kullanım Baretleri Yatay ve dikey baş bölgesine gelen darbelerden korumak amacıyla kullanılır. Dışında bulunan plastik esaslı kabuk ile iç tekstil başlık birbirinden ayrılabilen iki parçadır (fakat ayrılmadan kullanılması gerekir). Endüstriyel uygulamalarda farklı aksesuarlar monte edilebilmesi için soket girişleri mevcuttur (gözlük, yüz siperi, kulaklık, kaynakçı gözlüğü vb.). Şekil 1 Endüstriyel Baret (resim örnek amaçlıdır) Genel kullanım baretleri EN 397 standardına göre dikey gelen darbelerde 50 joule enerjiyi absorbe edebilecek şekilde tasarlanır. Bu enerji 1 metre yükseklikten 5 kilogramlık bir cismin düşmesiyle ortaya çıkacak büyüklüktedir. Baretler, bu özellikleri ile kafanın düşen cisimden bağımsız olarak çarpmasında koruyucu özellik taşırken yüksekten düşen cisimlerde yüksekliğe bağlı olarak koruyucu özelliğini taşıyacağı ağırlık miktarı azalır. Örneğin bir inşaatta 10 metreden düşen 500 gramlık bir tuğla parçası aynı etkiyi yaratabilir. 33

35 DİKKAT: EN 397 standardı Lateral Deformation yanal darbe konusunda hiçbir güvence sağlamaz. Yanal darbeden korunması gereken durumlarda EN standardı aranmalıdır. Genel kullanım baretlerinin imalatında kullanılan malzeme ayrıca baretin ömrünü ve dayanıklılığını da belirleyen bir etkendir. HDPE veya ABS plastiklerden yapılan baretler yüksek dayanıma karşı hafif yapıları ile kullanım kolaylığı sağlar. Kullanıcının konforu için baretin 400 gramdan ağır olması istenmez. Ayrıca içliğinin tekstil ürünlerinden yapılması da konforu arttıran bir özelliktir. Kullanılması önerilen faaliyetler yüksek gerilimin olmadığı, ısı dayanıklılığı gerektirmeyen tüm maden dışı inşaat işleri ve diğer tüm çalışma sahası içi faaliyetlerdir. Demiryolları sektöründe (kataner hatlarının bakım onarımı ve trafo merkezi işletmeciliği dışında) genel kullanım baretleri oldukça geniş kullanıma sahip olmalıdır. 2.2.Elektrikçi Bareti Elektrikçi baretleri, genel kullanım baretlerinin fiziksel darbelere karşı koruma özelliklerinin yanında kullanılacağı yere göre farklı elektrik akımlarına belirli bir süre için dayanacak şekilde imal edilmişlerdir. Bu baretler 1000 Volta kadar yalıtım sağlarken Voltta (ANSI) kısa süreli dayanım sağlar. Yüksek voltaj altında amaç yalıtım değil V gerilimin ortaya çıkaracağı ilk şoktan kurtulmaktır. Şekil 2 Elektrikçi Bareti (resim örnek amaçlıdır) Bu baretlerin genel kullanım baretlerinden farkı havalandırma deliği bulunmamasıdır. Elektrikçi baretleri de genel kullanım baretleri gibi herhangi bir çatlama oluşması durumunda derhal değiştirilmelidir. Çatlak, delik veya kırık baretler hiçbir şekilde koruma sağlamayacaklardır. Ayrıca kesinlikle metal veya metal aksam içeren aksesuar kullanılmamalıdır. Kulaklık, yüz siperi, gözlük vb. aksesuarların izole nitelikte olanlardan seçilmesi gereklidir. BAŞVURUNUZ: Elektrikle ilgili çalışmalarda alınacak diğer güvenlik önlemleri için Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği ne başvurunuz. 34

36 Elektrikçi baretlerinin yüksel voltaj olan alanlarda tek başına kullanılmaları yeterli önlemi sağlamayacaktır. Elektrikçi eldiveni ve ayakkabısı da baretle birlikte kullanılmalıdır. 2.3.Diğer Tip Baretler Genel kullanım baretleri ve elektrikçi baretleri sektörde en yoğun kullanılan baretler olmasının yanında farklı tipte baretler de mevcuttur. Kısa terekli ve boyuna bağlanabilen tipler genelde yüksekte çalışmalarda (tırmanma içeren) kullanılır. Şekil 3 Tırmanma Bareti (resim örnek amaçlıdır) Yüksek ısıya dayanıklı olan sıçrayan metal eriyiğine karşı dirençli baretler genelde döküm yapılan yerlerde kullanılır. Bu baretler yüze gelebilecek sıçramalardan da korunmak için mutlaka yüz siperi ile birlikte kullanılmalıdır. 3. İlgili Uluslararası Standartlar EN 14052: Yüksek dayanımlı baretler için çift darbe test standardı EN 397: Endüstriyel emniyet baretleri için basma testi EN 813: Hardcap (Bariyerli kep) için dayanım testi EN 50365: 1000V AC alanlarında kullanılacak baretler için yalıtkanlık standardı EN 443: Binalarda yangınla mücadele için kullanılacak baretler Darbe Dayanımı EN EN (b yandan) (a tepeden) EN 397 EN 812 Düşme yüksekliği 1 metre 2 metre 1 metre 0,25 metre Test enerjisi 49 joule 98 joule 49 joule 12 joule Test cismi ve ağırlığı 50 mm yarım küre, 5 kg 50 mm yarım küre, 5 kg 50 mm yarım küre, 5 kg 100 mm çapta düz yüzey, 5 kg Delinme Dayanımı EN EN (b yandan) (a tepeden) EN 397 EN 812 Düşme yüksekliği 2 metre 2,5 metre 1 metre 0,5 metre Test enerjisi 19 joule 25 joule 29 joule 2,5 joule Test ağırlığı 1 kg 1 kg 3 kg 0,5 kg DİKKAT: EN standardı baş üstünde 60 açıda tüm bölgenin korunmasını kapsarken EN 397 standardı baş üstünde 50 mm yarıçapında bir alanın korunmasını kapsar. 35

37 4. Kullanım Şartları ve Yöntemi a. Baretleri özel olarak belirtilen bir yeteneği olmadıkça ters kullanmayın. b. Baretler kafa üzerinde tek başlarına kullanılmak üzere tasarlanırlar. Baretlerin altına bere, şapka veya kep gibi ikinci bir aksesuar kullanmayın. c. Baretler dış kabuk ve bu kabuğun kafaya tam oturmasını sağlayan ve darbenin etkisini azaltan bir içliğe sahiptirler. Bu içlik kesinlikle sökülmemeli veya kesilmemelidir. Bareti olduğu şeklini koruyarak kullanın. d. Baretlerin üzerindeki havalandırma delikleri, imalat sırasında termal olarak şekillendirilerek açıldığı için fiziksel yapısına bir zararı yoktur. Baretlere sonradan havalandırma deliği açmayın. e. Çatlak veya deforme olmuş baretler kesinlikle kullanılmamalıdır. f. Elektrikçi baretleri 1000 V üzerindeki gerilime sürekli dayanacak şekilde imal edilmemektedir. Baretleri koruma sınırlarının farkında olarak kullanın. g. Baretleri kullanım amacı dışında herhangi bir iş için kullanmayın. h. Kafa koruyucular tüm kişisel koruyucu donanımlar gibi güvenli bir ortamda tam takılmalı ve yine güvenli bir ortamda çıkarılmalıdır. 36

38 B. Göz Koruyucuları 1. Kullanım Amaçları İnsan vücudunun dış etkilerden en hızlı zarar gören ve belki de en hassas organlarından biri olan göz çalışma hayatımızın da en önemli parçasıdır. Gözleri korumak ise sanıldığının aksine oldukça kolay ve ucuz bir yöntemle gerçekleştirilebilir: Koruyucu Gözlük. BAŞVURUNUZ: Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik Koruyucu gözlükler plastik esaslı malzemelerden yapılmış, kullanıcının gözlerini sıçrayan metal, ahşap gibi katı cisimlerin darbesinden veya kimyasal maddelerin aşındırıcı etkisinden koruyan oldukça basit aparatlardır. Kullanılan malzeme sayesinde zaman içinde oldukça hafiflemişlerdir ve kullananın bir süre sonra varlığını dahi hissetmeyeceği kadar konforlu üretilirler. 2. Seçimi Göz koruyucuların seçimi ise yapıları kadar basit değildir. Birkaç aşamalı olan seçim yönteminde dikkat edilmesi gereken kişinin özellikleri ve konforundan çok çalışılan ortamın nitelikleridir. 2.1.Darbe Dayanımı Mekanik işler genellikle yoğun güç ve hızın var olduğu işlerdir. Metallerin birbirine teması, ağaç ürünlerin kırılması, kazı işler vb. tüm bu faaliyetler sırasında katı cisimlerin kırılması uygulanan güç nedeniyle şarapnel etkisine neden olur ve şarapnel haline dönüşen parçacıklar en büyük zararı çarpmaları halinde göze verirler. Bu nedenle tüm mekanik işlerde mutlaka darbe dayanımı olan hafifletilmiş polikarbon gözlükler (veya yüz vizörü) kullanılmalıdır. Mekanik Direnç Darbe Seviyesi En Fazla Hız Çap Ağırlık Lens Malzemesi Gözlük Tam Koruma Gözlük A(T) Yüksek 190 m/s 6 mm 0,86 gr PC * B(T) Orta 120 m/s 6 mm 0,86 gr PC * * F(T) Düşük 45 m/s 6 mm 0,86 gr PC - Asetat * * * Yüz Vizörü S Sağlamlığı 5,1 m/s gr CR39 - * * * Arttırılmış mm Cam (T) Darbe harfi (F, B veya A) T olarak nitelendirildiğinde çerçeve sıcak darbelere karşı korur (-5 / +55 C) 2.2.Lens Rengi Kullanılacak olan gözlüğün lens rengine karar verilmesi ilk aşamadır. Yapılan işin aslı ve risk etmenleri kullanılacak olan lensin rengini belirler. Üretilen bazı gözlüklerin lens renkleri ve kullanım alanları şöyledir. 37

39 Lens Tanım Uygulama Norm Işık Geçirgenliği Şeffaf PC Lens İç alanlarda darbelere karşı kullanılır. Kimyasallara karşı direnci zayıftır Mekanik işler EN166 EN177 %90 Şeffaf Mineral & CR39 (veya Asetat) Gümüş Aynalı Şeffaf (Ani Parlama) Mavi (Açık mavi veya mor) Sarı Kimyasal sıçramalarına karşı kullanılır. Darbe veya UV dayanımı yoktur. UV Radyasyona karşı kullanılır. Dış ortamda yoğun çalışmalarda önerilir UV Filtrelidir. Ani ışık parlama anında gözü korur. UV Filtrelidir. Genel itibari ile yalnızca kozmetik amaçlarla üretilirler. Az ışıklı ortamda parlayan ışığı filtreleyerek görmeyi kolaylaştırır. Yoğun ışıklı ortamda ise ışığın Kimyasal Lab. EN166 %90 Mekanik işler (EN166 onaylı) veya dış ortam araç kullanımı Kontrolsüz ışık kaynaklarının olduğu alanlarda yapılan mekanik işler Mekanik işler (yoğun ışık altında) Mekanik işler, araç kullanımı, açık alanda yapılan gece çalışmaları etkilerini azaltır. Turuncu Yüksek UV filtrasyonu. Yüzey inceleme, Duman Rengi IR Yeşil Gri gradyan Photo Chromic Photo Chromic Ani güneş ışığı veya parlamalara karşı kullanılırlar. Yüksek UV korumalı IR (Kızılötesi) ışınlara karşı koruma Açık alanda güneş ışığından koruyan gri renkli üst kısım Hızlı değişen UV koruması Hızlı değişen UV koruması hassas işleme Dış ortam çalışmaları, göz kamaştırıcı mekanik işler Flaş parlamaları, düşük enerjili IR lazer ışınları Açık alanda mekanik işler için Anlık UV parlamalarda Anlık UV parlamalarda EN166* EN170 EN172 EN166 EN170 EN172 EN166 EN170 EN172 EN166 EN170 EN172 EN166 EN170 EN166 EN170 EN172 EN166 EN169 EN166 EN172 EN166 EN170 EN172 EN166 EN170 EN172 %47-50 %55 %50-60 %86 %55 %25-35 %16 (SH 3.0) %2 (SH 5.0) %0,6 (SH 6.0) %0,2 (SH 7.0) En fazla %90 En az %45 %35-85 Açık %9-35 Koyu %35-85 Açık %9-35 Koyu 38

40 *Lens renkleri ihtiyaca göre seçilirken bazı renklerin veya renklendirilmiş lensleri tamamen kozmetik olarak renklendirildiği ve EN uygunluğu olmadığına dikkat edilmelidir. Özellikle EN166 uygunluğu olmayan ve ilgili testlerde dayanım sınıfı belirtilmemiş gözlüklerin yalnızca kozmetik ürünler olduğu unutulmamalıdır. 2.3.Optik Kırılma Gözlükler kullanılan materyallerin kalınlaşması ile dayanımı artarken görünen ışığı kırdığı için görüntüyü de bozmaktadır. Bu nedenle güvenlik gözlükleri optik sınıflarına göre de sınıflandırılırlar. Optik Sınıf Kırılma Değeri (Dairesel) Kırılma Değeri (Astigmat) Kullanım 1 ± 0,06 dpt 0,06 dpt Sürekli kullanım 2 ± 0,12 dpt - Aralıklı kullanım 3 + 0,12 dpt - Sürekli olmayan kullanım 4-0,25 dpt 0,25 dpt Anlık koruma Optik kırılma hassas işlerin yapılacağı alanlarda işi güçleştireceği için tercih edilmemelidir. Uzun kullanımda baş ağrısı, görme bozukluğu gibi sorunlara neden olabilir. Bu nedenle kullanılması gereken koruyucu gözlüğü seçerken optik sınıfına dikkat ederek karar verilmesi ve kullanım özelliklerinin kullanıcıya açıklanması gerekir. 2.4.Koyuluk Numaraları Optik bir özellik olmamakla birlikte tüm gözlüklerin optik dereceleri gibi bir de koyuluk dereceleri bulunur. Bu değerler gözlüğün bulunduğu ortamdaki ışık şiddeti ve eğer varsa etrafa yayılan IR ve UV ışınları filtreleme yeteneğiyle ilgili renk temelli bir özelliktir. DİKKAT: Kaynakçı gözlükleri için kaynak koruması bölümüne bakınız. Gözlüklerin kullanım alanları ve koyuluk değerleri şöyledir; Koyuluk Numarası Özelliği 2 UV Filtre 2C / 3 Renk ayrımlı UV Filtre 4 IR Filtre 5 Güneş ışığı (IR yok) 6 Güneş ışığı (IR) Gözlüklerin koyuluk değerlerine göre yapılan seçimde tüm ışık kaynaklarına dikkat edilmelidir. Güneş, bazı kaynak türleri, boya kurutma lambaları ve diğer IR ve UV ışın kaynaklarından uygun renkli lenslerle korunabilir. 39

41 2.5.Kaplama Özellikleri Gözlüklerin lensleri kullanılacak alana göre farklı kaplamalarla desteklenir. Bu kaplamalar lensin koruyuculuk seviyesini arttırmaktan çok lensi dış etkilere karşı korumak içindir. Örneğin anti buhar kaplamalı bir lensin darbe dayanımı artmaz fakat, görüşü kolaylaştırdığı için yapılan işe daha çok özen gösterilmesini sağlayarak belki de bir cismin çarpması engellenmiş olur. Anti buhar kaplama: Nemli ortamlarda ve hızlı ısı değişimlerinde gözlük üzerinde görüşü engelleyecek yoğunlukta buhar kaplanmasını engellemek amacıyla doğrudan gözlük lensine yapılan bir işlemdir. Anti buhar kaplamalı gözlük veya diğer koruyucular asla silinmemeli ve çizilmemelidir. Sadece suyun altına tutarak temizlenmesi ve kaplamanın aşındırılmaması gerekir. Ayrıca yarım yüz maske veya toz maskesi kullanımında burun üstü sızdırmaz bantın tam oturtulması ve nefesin yukarı doğru nem çıkarması engellenmelidir. Çizilme koruyucu kaplama: Gözlük lenslerinin küçük malzemelerin çarpması veya sürtünmesi ile ince çizikler oluşmasını engellemek amacıyla lensin dış kısmına uygulanır. Genel yapılan hata bu dayanımın olduğundan daha güçlü sanılarak üzerinin kazınmasıdır. Bu kaplamaya sahip gözlükleri de ovalayarak temizlemeyiniz. Anti statik kaplama: En çok zarar gören fakat en yararlı kaplamalardan birisidir. Gözlük camının plastik esaslı yapısı nedeniyle kolay şekilde toz ve partikül tutmasını engeller. Fakat sert kullanılan gözlüklerde önce bu kaplama kaybolur. Sertleştirme: Gözlük lenslerinin ömrünü uzatan bir yöntemdir. Fakat bazı materyallerin sertleştirilmesi esnekliğini kaybettirdiği için dayanım değerlerine dikkat edilmesi gerekir. Anti UV kaplama: Mor ötesi radyasyonun %99,9 unu geri yansıtarak zararlı etkilerinden korur. 2.6.Kullanım Amacı Göz koruyucularının kullanılacağı alandaki işin yapılışı da koruyucu tipinin seçiminde önemlidir. Bazı alanlarda gözlükler yetersiz kalmakta ve daha geniş korumaya ihtiyaç duyulmaktadır. Zarar Türü Genel Uygulama Gözlük Kapalı Gözlük Yüz Siperi Darbe uçan parçacıklar, talaş, kırık parçalar, kum veya taş parçaları Zımparalama, matkap, torna, taş işçiliği, perçinleme vb. * * * Isı sıcak parçalar, kıvılcım sıçramaları, eriyik metaller veya yüksek ısıya maruziyet Kimyasal sıçrama, duman, buhar, aşındırıcı sıvı spreyi Toz havadaki toz parçaları Fırın işleri, döküm, porlama, gazlı kesim ve kaynak işleri Kimyasal işleri, cilalama, boyama, aşındırıcı kimyasallarla yapılan işlemler Ahşap işleri, stoklama işlemleri, tozlu ortamlar * * * * * * * 40

42 3. Uluslararası Standartlar Şekil 4 Koruyucu Gözlük Türleri (resim örnek amaçlıdır) EN : Göz ve yüz koruyucuların teknik performansları ile ilgili temel standart EN : Göz ve yüz koruyucuların optik testleri için metod EN : Göz ve yüz koruyucuların optik dışı testleri için metod EN : Kaynakçılık ve ilgili teknikler için filtreler, geçirgenlik özellikleri ve tavsiye edilen kullanım EN : Ultraviyole (UV) filtreler için geçirgenlik ve tavsiye edilen kullanım EN : Kızılötesi (IR) filtreler için geçirgenlik ve tavsiye edilen kullanım EN : Sanayide kullanım için güneşe karşı koruyucu filtreler EN : Kafes tipi göz ve yüz koruyucuları için teknik özellikler EN : Kaynak ve benzeri işler için gözü ve yüzü koruma teçhizatı EN379 +A1: Otomatik kaynak filtreleri 4. Kullanım Şartları ve Yöntemi a. Göz koruyucular diğer kişisel koruyucular gibi önce ortam ölçümü (ışık kaynaklarının tespiti UV, IR, LASER RAD CLASS) yapılarak seçilmesi önerilir. DİKKAT: Class 1 ve Class 1M dışındaki lazer radyasyon kornea yanığı, göz dokusunda bozulma gibi çok ciddi etkilere sahiptir. b. Hiçbir göz koruyucuyu herhangi bir cisimle ovalayarak temizlemeyin. c. Göz koruyucuların yüzeyini hiçbir amaç için kazımayın. Kazınan alanlar hem optik kırmaya hem UV IR gibi ışınların geçişine neden olacaktır. d. Gözlüklerin üzerindeki işaretlemelere dikkat edin. 41

43 Lensler üzerindeki işaretler; Çerçeve üzerindeki işaretler; e. Koyu renkli lens bulunan her gözlük kaynak için uygun değildir. Kaynak güvenliği için gerekli bölüme bakın. f. UV ve IR filtresi olmayan koyu renkli gözlüklerle güneş veya çok güçlü bir ışık kaynağına uzun süre bakmayın. Bazı ışık kaynakları IR veya UV ışın yayılımına neden olurlar ve gözde geri dönmeyecek hasarlar oluşabilir. g. Cam gözlükler koruyucu değildir. Cam belirli bir sertliğe sahip esnek olmayan bir malzeme olduğu için herhangi bir darbede kırılarak kendisi tehdit oluşturabilir. 42

44 C. İşitme Koruyucuları 1. Kullanım Amaçları Endüstriyel gürültü genel olarak bir mesleki hasar olarak ortaya çıkar ve etkisi gözle görülmez. Yapılan uluslararası çalışmalarda işitme kaybının toplam mesleki hasar içerisindeki payının yüzde 14 civarında olduğu ortaya çıkmıştır. İşitme koruyucular, çalışanları, endüstriyel gürültünün işitme sistemine vereceği zararları önlemek ve gürültülü ortamda gürültü kaynaklı dikkatsizlik, duyamama veya karşılıklı anlaşmazlık gibi etkilerle oluşabilecek iş kazalarını engellemek amacıyla kullanılır. BAŞVURUNUZ: Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik Çalışanların Gürültü İle İlgili Risklerden Korunması Hakkında Yönetmelik Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği 2. Seçimi İşitme koruyucularının seçimi kolay görünen fakat gerçekte karmaşık bir süreçtir. Üretilen koruyucuların SNR (Single number rating) değeri, gürültünün frekans değeri bakımından yaklaşık koruyuculuk değerini gösterir. Fakat günümüz teknolojisi, ürettiği gürültünün farklı frekanslarda bileşenlerinin olduğu ve farklı her frekansın farklı etkiler ortaya çıkardığı cihazlar üretebilmektedir. Bu nedenle işitme koruyucu seçiminin ilk aşaması yalnız duyulabilir frekansta gürültü ölçümü değil frekans analizidir. İşitme koruyucularının üretimi sırasında yapılan testlerle dört değer belirlenir. Bu değerler H Yüksek Frekans değeri M Orta Frekans değeri L Düşük Frekans değeri İşitme koruyucu seçilirken ortamda yapılan frekans analizinin sonuçlarına göre H M L (PNR) ve hedeflenen SNR değerleri belirlenerek ortam gürültüsü analiz edilmelidir. Bu değerlere ulaşıldıktan sonra duyulan gürültüyü doğru şekilde azaltan işitme koruyucular seçilebilir. Ortam gürültüsünden bağımsız olarak insan sesini geçirme yeteneği olan bir işitme koruyucu seçilecekse ortam gürültüsünün insan sesi ile aynı frekansta olup olmadığının kontrol edilmesi gerekir. I. Ortam ölçümlerini tamamlayın: İşyerinin kapalı ve açık alanlarında gürültü kaynaklarına farklı uzaklıklarda ölçümler alarak gürültü ve frekans haritasını çıkarın. II. H M L SNR Değerlerini belirleyin: Yapılan ortam ölçümlerine göre ortaya çıkan H M L (PNR) veya hedeflenen SNR değerlerini ölçüm noktalarına göre belirleyin. III. Gürültüyü uygun değere düşürün: Ortam ölçümü sırasında ortaya çıkan en yüksek değerin (en az) mevzuatımızda geçerli olan gürültü sınır değerine düşürülmesi 43

45 IV. gerekir. Bu nedenle alınması düşünülen işitme koruyucusu ile ortam gürültüsünün ne kadar düşürülebileceğine dikkat edin. Konforlu kullanım: Koruyucunun gürültüyü azaltma yeteneği yanında konforlu kullanımın da göz önüne alınması gerekir. İşitme koruyucuların bazı modelleri kulak içine yerleştirildiği için rahatsızlık oluşabilir. Bu nedenle koruyucuyu çalıştığınız ortamın niteliklerine, sıhhi kullanma ve konfor özelliklerine göre seçin. DİKKAT: İşitme koruyucuların kullananın özelliklerine tam uyması gerekir. İyi seçilmiş bir koruyucu sesi ne çok ne az, uygun miktarda kısmalıdır. 2.1.Kulak Tıkaçları Kulak yolunu tıkayarak sesin içeri girmesini engellemek amacıyla PU, PU köpük veya silikon malzeme esaslı koruyuculardır. Bu koruyucuların en büyük avantajı hafif ve küçük boyutlu olmalarıdır. Kolay temin edilebilirler ve ekonomiklerdir. Yıkanabilir modelleri uzun süreli tekrarlı kullanımlara izin verir. Şekil 5 Kulak Tıkacı çeşitleri (resim örnek amaçlıdır) Kullanım kolaylığı ve kaybolmayı engellemek için kutulu ve ipli modeller tercih edilebilir. Fakat ziyaretçiler gibi uzun süre çalışma ortamında bulunmayacak kişiler için her seferde iki adet tek kullanımlık PU köpük tıkaç veren tıkaç istasyonları kullanılabilir. 2.2.Kulaklıklar Kulaklıklar, kulağı dışarıdan tamamen sararak izole bir alan oluşturan ve yapısı ile sesin geçmesine izin vermeyen koruyuculardır. Özellikle yoğun gürültülü (havaalanı, motor test ünitesi, elektrikli testere kullanımı, havalı matkap) ortamlarda kullanımı yaygındır. 44

46 Şekil 6 Kulaklık Çeşitleri (resim örnek amaçlıdır) Bu ürünlerin bazıları baretlerle kullanmaya uygun şekilde soketlidirler. Baret kullanılacak yerlerde mutlaka barete uyumlu soketli ürünler tercih edilmelidir. DİKKAT: Yüksek gerilim altında yapılacak çalışmalarda mutlaka dielektrik özellikli metal aksam içermeyen kulaklıklar kullanın. Kulaklıkların sıhhi şartlarda kullanımına devam edebilmek için değiştirilebilir veya yıkanabilir ped kullanılan ürünler tercih edilmelidir. 2.3.Elektronik Kulaklıklar Elektronik kulaklıklar, işitme koruyucusu özelliklerini yanında iletişim ihtiyacı bulunan yüksek gürültülü alanlarda kullanılırlar. En büyük özelliği insan sesini özel bir elektronik filtreden geçirerek duyulmasını sağlamasıdır. Bazı modellere telsiz ve radyo özelliği de eklenir. Şekil 7 Telsiz Bağlantılı Kulaklık (resim örnek amaçlıdır) DİKKAT: Radyo özelliği olan ürünler dikkat dağınıklığı yaratmaması için açık saha ve manevra faaliyetlerinde kullanılmamalıdır. Ürünlerin tipi, görünüşü veya markası gürültü seviyesini düşürmek konusunda herhangi bir avantaja sahip değildir. Tıkaç ve kulaklık arasında yapılacak tercih kullanım koşullarına bağlıdır. Kulaklıklar, yalnızca bazı ürünlerde çok yüksek gürültü indirgeme yeteneğine sahiptir. 45

47 Örneğin bir kulak tıkacı SNR 38 seviyesine kadar (H 36 M 35 L 34) koruma sağlarken başka bir kulaklık ise SNR 36 (H 40 M 32 L 23) seviyesinde koruma sağlar. Görüldüğü gibi kulaklıklar özellikle farklı frekanslardaki şiddetli sese karşı koruma sağlamaktadır. Fakat bu genellemeye belirli faaliyetler (havaalanı açık saha çalışmaları, ateşli silahların testi, askeri uygulamalar vb.) için üretilen özel koruyucular dâhil edilemez. 3. Uluslararası Standartlar EN 352/1: Baş bantlı kulaklıklar EN 352/2: Kulak tıkacı EN 352/3: Barete monte kulaklık EN 352/6: Elektronik Baş bantlı kulaklık EN 458: Kulak koruma ekipmanlarının bakımı, alınması gereken önlemler, kullanımı ve tavsiyeler içeren rehber. 4. Kullanım Şartları ve Yöntemi a. İşitme koruyucuların diğer kişisel koruyucular gibi önce ortam ölçümü yapılarak seçilmesi önerilir. b. Kulaklıkları delmeyin. Kulaklıkların oluşturduğu izole ortam uzun çalışma sırasında kulak etrafında terlemeye yol açabilir. Bu etkiden kurtulmak için kulaklıklara delik açmayın. c. Kulaklıkları ve tıkaçları kullanma kılavuzunda belirtilen şekilde yerleştirin. Kulağa tam oturmayan kulaklık veya kulak yolunu tam kapatmayan tıkaç gürültüyü engellemeyecektir. d. Tıkaçları yerleştirirken kulağınızı ters elinizle geriye doğru çekerek kulak yolunun tam açılmasını sağlayın. Eğer PU köpük tıkaç kullanıyorsanız elinizin içinde iyice sıkın ve ince bir fitil şekline gelmesini sağlayın. Tıkacı olabildiğince içeri itin ve bırakın. Şekil 8 Kulak Tıkacı Takma Yöntemi e. İşitme koruyucuların ip, manşon, baş bandı gibi eklentilerini keserek kullanmayın. Bazı aksesuarlar kullanım konforunun ötesinde güvenlik için gerekli olabilir. f. İşitme koruyucuları kullanım amacı dışında herhangi bir iş için kullanmayın. g. İşitme koruyucular tüm kişisel koruyucu donanımlar gibi güvenli bir ortamda tam takılmalı ve yine güvenli bir ortamda çıkarılmalıdır. 46

48 D. Solunum Koruyucuları 1. Kullanım Amaçları Soluduğumuz hava her geçen gün kirlenmekte. Bugün sosyal hayatımızı sürdürdüğümüz ortamlarda bile onlarca zararlı madde akciğerlerimize ulaşıyor. Peki ya çalıştığımız ortamlar? Kimyasallar, toz, mikroorganizmalar Her birinin solunması ve akciğerlerde birikmesi yıllar içinde geri dönülemeyecek hasarları da yanında getirecek. Bu nedenle solunum koruyucular; çalışanı, toplu koruma önlemleri ile ortadan kaldırılamayan, solunum yolu ile vücuda girerek meslek hastalığı, işe bağlı hastalık veya zehirlenme gibi etkilere neden olan toz, parçacık, biyolojik zararlılar, buhar veya sis halindeki kimyasal madde gibi tehlikeleri kişisel seviyede bertaraf etmek amacıyla kullanılırlar. BAŞVURUNUZ: Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik 2. Seçimi Solunum Koruyucu Seçimi, temel olarak dört aşamalı bir yöntemdir: I. Tehlikeleri Tanımlama: Toz, metal dumanı, gaz, sis vb. tehlike yaratan etkenin tespit edilmesi sırasında ortam ölçümleri yapılarak etkenin tipi, özelliği, varsa parçacık çapı, çözücü olup olmadığı ile ilgili bilgi ve TLV TWA (8 saatlik belirlenen referans süre için ölçülen veya hesaplanan zaman ağırlıklı ortalama) ve TLV STEL (Başka bir süre belirtilmedikçe, 15 dakikalık bir süre için aşılmaması gereken maruziyet üst sınır değeri) değeri ortaya çıkarılmalıdır. II. Riski Değerlendirme: Güvenlik standartlarına göre tehlike düzeylerini ve diğer koruyucuların değerlendirmesi (cilt, göz ve vücut) yapılmalı ve öncelikle kaynağında yok etme, toplu koruma veya tecrit gibi önlemler planlanmalıdır. Bu önlemlerin planlanamadığı veya tek başına kesin çözüm sağlayamadığı durumlarda solunum koruyucu kullanımına karar verilebilir. III. Doğru Solunum Koruyucuyu Seçme: Toz / parçacık maskesi, tekrar kullanılabilir maskeler, kaynak maskesi, yarım yüz maskesi, tam yüz maskesi, motorlu ve hava beslemeli sistemler vb. sistemlerin hangisinin kullanılacağı ortam ölçümlerinde ortaya çıkan değer ve özelliklere göre seçilmelidir. Hiçbir zaman ihtiyaç duyulanın altında bir solunum koruyucuyla çalışılmamalıdır. IV. Takma ve Kullanma Eğitimi: Solunum koruyucun doğru kullanımının nasıl olacağı ile ilgili çalışanların eğitilmesi solunum koruyucudan beklenen koruma performansının en üst düzeye çıkarılması için kritik bilgilerin çalışana aktarılmasını sağlayacaktır. 2.1.Toz / Parçacık Maskeleri Toz / Parçacık maskeleri büyük oranda tekstil ve kısmi olarak plastikten imal edilen ve amacı parçacığın filtre üzerine takılı kalması sonucu solunuma karışmaması olan maskelerdir. Bu maskeler ortamdaki serbest parçacık büyüklüğü ve süzme miktarına göre sınıflandırılır. Seçimi için mutlaka maruz kalınan tozun özelliği ve parçacık büyüklüğü ortam ölçümleri ile 47

49 tespit edilmeli ve risk değerlendirmesi sonucunda toplu koruma önlemi veya tecrit sağlanamıyorsa tercih edilmelidir EN 149:2001+A1:2009 FFP1 Maskeler FFP1 NR tek kullanımlık maskeler EN 149:2001+A1:2009 standardına göre katı ve sıvı aerosol etkenlerin etkilerine karşı kullanılmak üzere tasarlanırlar. Toksik olmayan ve konsantrasyonu 4 x TLV aşmayan materyallerden korunmak için uygundur. Önerilen uygulama alanları olarak tekstil endüstrisi, soğuk demir işleri, demir çelik endüstrisi, madencilik, yeraltı inşaat işleri, ahşap işleri (fırınlanmamış) vb. sayılabilir. Şekil 9 FFP1 Toz Maskesi (resim örnek amaçlıdır) FFP1 NR maskeler içeriğinde kalsiyum karbonat, kil, çimento, selüloz, sülfür, pamuk, un, karbon tozları, nebati yağlar veya fırınlanmamış ahşap gibi malzemeler içeren katı ve sıvı aerosollere karşı kullanılabilir EN 149:2001+A1:2009 FFP2 Maskeler FFP2 NR tek kullanımlık parçacık maskeleri EN 149:2001+A1:2009 uyarınca düşük orta toksik seviyede tehlikeli maddelere karşı 10 x TLV konsantrasyonda katı veya sıvı aerosol koruması için tasarlanırlar. FFP2 NR maskeler; FFP1 NR maskelerin kullanım alanlarına ek olarak bazı kaynak işleri, metallerin kesilmesi ve dökümü gibi işler, hastaneler, fırınlanmış ahşap işleri, laboratuvar ve salgın kontrolü vb. çalışma alanlarında kullanılabilirler. FFP2 NR maskeler içeriğinde kalsiyum karbonat, kil, çimento, selüloz, sülfür, pamuk, un, karbon tozları, nebati veya mineral yağlar veya ahşap tozları, silikon, bakır ve alüminyum tozları, mantarlar veya tüberküloz mikro bakterisi gibi biyolojik zararlılar vb. malzemeler içeren katı ve sıvı aerosollere karşı kullanılabilir EN 149:2001+A1:2009 FFP3 Maskeler FFP3 NR tek kullanımlık parçacık maskeleri EN 149:2001+A1:2009 uyarınca yüksek toksin seviyede tehlikeli maddelere karşı 20 x TLV konsantrasyonda katı veya sıvı aerosol koruması için tasarlanırlar. 48

50 FFP3 NR maskeler; FFP2 NR maskelerin kullanım alanlarına ek olarak ecza endüstrisi, toksik atıkları kontrolü, akü imalatı vb. yüksek tehlikeye sahip çalışma alanlarında kullanılabilirler. Şekil 10 FFP3 Toz Maskesi (resim örnek amaçlıdır) FFP3 NR maskeler içeriğinde kalsiyum karbonat, kil, çimento, selüloz, sülfür, pamuk, un, karbon tozları, nebati veya mineral yağlar veya ahşap tozları, silikon, bakır ve alüminyum tozları, mantarlar, virüsler veya tüberküloz mikro bakterisi gibi biyolojik zararlılar plastik eriyiklerinin buharı, krom, manganez, nikel, platin toz ve eriyik buharları, sitrisin gibi yüksek toksinler, metal tütsüleri vb. malzemeler içeren katı ve sıvı aerosollere karşı kullanılabilir. Ayrıca tüm sınıflardaki parçacık maskelerinin EN143:2000 A1 standardına göre 120 mg yükleme testinden de geçmeleri gerekir. Kullanım konforu için EN 149:2001+A1:2009 standardı altında Dolomite Test uygunluğunu sağlaması ve üzerinde D harfi barındırması gerekmektedir. 2.2.Yarım ve Tam Yüz Maskeler Tehlikeli maddeler birçok sanayide ve uygulamada ortaya çıkar. Doğru ürün çözümünü seçebilmeniz için çalışma ortamındaki riskin tanımlanması ve değerlendirilmesi gerekir. Yarım ve tam yüz maskeleri, gazlara, buharlara ve parçacıklara karşı etkin koruma sağlamak amacıyla geniş bir filtre yelpazesi ile kullanılır. Uzun kullanım dönemlerinde, yarım ve tam yüz maskeleri, parçacık maskelerine karşı daha etkili bir koruma sağlar ve parçacık maskelerinin koruyamadığı gaz ve buhar etkenlerine karşı etkilidir. Şekil 11 Yarım ve Tam Yüz Maskeleri (resim örnek amaçlıdır) Bu tip ürünler kullanılırken eğer ortamda toz / parçacık veya sıvı aerosolu dışında gaz ve buhar da varsa mutlaka ortamdaki zararlı maddeye karşı etkili olan uygun filtre seçilmelidir. 49

51 Gaz veya buhar bulunan ortamda ayrıca toz ve sıvı aerosolu da bulunuyorsa maskeyi bir toz / parçacık filtresi ile desteklemek gerecektir. Filtreler seçilirken genellikle toksik olan gaza veya aşındırıcı maddenin buharına göre seçilirler. Listede etkin maddeye karşı gereken filtre sınıfı yer almaktadır. 2.3.Filtreler a. A Sınıfı Filtreler Kaynama noktası 65 C nin üzerinde olan organik gazlar ve buharlar için kullanılır. Tolüen, benzen, ksilen, stiren, terebentin, siklohekzan, karbontetraklorid, trikloroetilen gibi hidrokarbon örnekler, benzen bazlı çözücüler, petrol ispirtonal, mineral terebentin, beyaz ispirto, nafta çözücü tolüen, metil-isobutilketon, thisobutanol ve ethylene glycol karışımı olan solventler, dimetil formamid, fenol, furfuril alkol, diaseton alkol gibi organik bileşenler A sınıfı filtrelerin koruma kapsamındaki etkenlerdir. Ayrıca bazı ham maddeler ve plastik katkıları (flatal, fenol reçine, tutkal, poliklorlu bifeniller) A sınıfı filtrelerle koruma sağlanabilecek bileşenlerdir. b. AX Sınıfı Filtreler Kaynama noktası 65 C nin altında olan organik gazlar ve buharlar için kullanılır. Örn. Asitaldehit, aseton, bütan, bütadiyen, dietileter, diklarometan, dimetileter, etilenoksit, metanol, metilen klorid, metil asetat, metil format, vinil klor. c. B Sınıfı Filtreler Klor, nitrojen dioksit, hidrojen sülfit, hidrojen siyanit, hidro klorik asit, siyanür bileşikleri, fosfor, fosforik asit gibi inorganik gaz ve buharlardan B sınıfı filtreler kullanılarak korunabilir. d. E Sınıfı Filtreler Nitrik asit, propionik asit, sülfür dioksit, sülfirik asit, formik asit gibi organik asitler, asit buharları ve gazların karşı koruma sağlanır. e. K Sınıfı Filtreler Amonyak ve amonyak türevleri, metilamin, etilamin, dietilamin, etilendiamin gibi organik aminlere karşı kullanır. f. P Sınıfı Filtreler Partikül, toz, büyük parçacıklı katı etkenler. g. NOx Sınıfı Filtreler Nitrojen monoksit, azot dioksit, nitröz buharı. 50

52 h. I Sınıfı Filtreler Radyokatif iyot metil iodide ve benzerleri. i. Hg Sınıfı Filtreler Organik civa bileşikleri, civa alkil, ozon. j. CO Sınıfı Filtreler Karbon monoksit Filtrelerin Kullanım Ömrü Ne Kadardır? Filtrelerin kullanım ömürleri aşağıdaki etkenlere göre değişir; Çalışılan yerdeki kirleticinin konsantrasyonu ve karakteristiği Filtre kapasitesine Nefes alıp verme hacmi ve çalışma oranına Havadaki neme Atmosferdeki ısı derecesine Filtrelerin kullanıldığı ortamdaki duruma bağlı olarak solunumda güçlük, teneffüs edilen hava kalitesinde bozulma veya koku fark edilirse filtrenin değiştirilmesi gerekmektedir. BAŞVURUNUZ: Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik EK Mekanik Solunum Sistemleri Mekanik solunum sistemleri ortamdaki oksijen miktarının 19,5% tan daha düşük seviyeye 23,5% ten yüksek seviyeye çıktığı yerlerde, havadaki zararlı etkenlerin toz / parçacık maskesi veya gaz ve buhar maskeleriyle giderilemediği veya ortamın değişken olduğu ve ortaya çıkabilecek etkenlerin ön görülemediği durumlarda kullanılması önerilir. Bu sistemler havayı, korunan bir ortamdan, mobil olarak taşınabilir bir temiz hava tankından veya ortamdan alarak fakat filtreleme yeteneği yüksek olan dış ünitelerle arıtmayı sağlayacak şekilde tasarlanırlar. Şekil 12 Mekanik Solunum Destek Sistemleri (resim örnek amaçlıdır) 51

53 Kaynak işleri, kimyevi madde temizliği, tehlikeli maddelerin taşınması, tehlikeli madde açığa çıkaran yakma işleri, tehlikeli madde taşıyan araçlarda söküm işleri, kapalı alanlarda yapılan işler, gibi işlerde kullanılabilirler. Mekanik solunum sistemlerinin dezavantajı bakım gerektirmeleridir. Üretici firmalardan alınacak bilgilere göre bu sistemlerin belirli periyotlarla bakımları yapılmalı ve aşınan parçaları derhal değiştirilmelidir. 3. Uluslararası Standartlar 3.1.Toz / Parçacık Filtreleri EN149 :Parçacıklara karşı koruma için filtreleyici maskeler (FFP1 FFP2 FFP3) EN405 :Gaz ve gaz parçacık karışımına karşı koruyucu yarım yüz maskeleri Tekrar Kullanılabilir Solunum Korumaları EN140 :Yarım yüz maskeler, tekrar kullanılabilir, filtreler ve nefes alma cihazları EN136 :Filtre ve nefes alma cihazlarıyla birlikte kullanmak üzere tam yüz maskeler EN143 :Negatif basınçlı respiratör cihazlar için parçacık filtreler (toz, fiberler, metal tütsü, duman, sıvı aerosol, bakteriler) EN140 ve EN136 maskelere uygundur. EN141 : veya EN14387 Negatif basınçlı solunum cihazları için gaz / buhar filtreleri ve kombine filtreler (Sınıf I, II, III) EN371 : veya EN14387 Düşük kaynama noktalı organik bileşiklere karşı AX gaz filtreleri (tek kullanımlık) 3.2.Güçlendirilmiş Destekli Filtreleme Cihazları EN12941: Güçlendirilmiş destekli filtreleme cihazları (TH1 partikül TH2 gaz TH3buhar) EN12942: Sürekli akışlı kompresörlü hava yolu sistemi cihazlar Kompresörlü Hava Beslemeli Cihazlar EN1835: Başlık veya baretlerle birlikte kullanılan hafif işler için hava yollu nefes alma aparatı (LDH1 LDH2 LDH3) EN12419: Tam yüz, yarım yüz maskeyle beraber kullanılan hafif işler için basınçlı hava yollu nefes alma cihazı EN270 : Başlıklı basınçlı havayolu aparatı EN139 : Tam yüz ve yarım yüz maske ile kullanılabilen kompresörlü hava yolu cihazı 3.3.Kendinden Basınçlı Hava Cihazları EN137 : Kendinden açık devreli kompresörlü hava solunum cihazları EN145 : Kendinden kapalı devre nefes alma aparatı, sıkıştırılmış oksijenli veya sıkıştırılmış oksijen nitrojen tipi EN146 : Başlıkla kullanılabilen kendinden açık devreli kompresör hava solunum cihazı EN402 : Kaçış için tam yüz maske veya ağızlıkla kullanılabilen kendinden açık devreli kompresörlü hava solunum cihazı 52

54 4. Kullanım Şartları ve Yöntemi a. Solunum koruyucuların diğer kişisel koruyucular gibi önce ortam ölçümü yapılarak seçilmesi önerilir. b. Hangi maddeye karşı koruma sağlanmasını istiyorsanız o maddeye uygun filtre seçin. Bir filtrenin kendi etken maddesine karşı iyi koruyuculuk özellikleri bulunması her maddeye karşı bu özelliğini koruyacağı anlamına gelmez. c. Solunum koruyucuların yüze tam oturacak şekilde seçilmesi gerekir. Yüz ile maske arasında boşluk kalan solunum koruyucu işlevini yerine getiremez. d. Toz / parçacık maskelerini kullanım özelliklerine göre (yeniden kullanılabilir, kullanılamaz) kullanın. Yeniden kullanılamayan bir maske kullanım saatini doldurunca koruyuculuğunu kaybeder. e. Solunum koruyucular kullanılmadığı sırada ortamdaki zararlı maddelerden korunmalıdır. Soluma yüzeyine temas eden ve yapışan zararlı maddeler kullanım sırasında hiçbir engelleyici ile karşı karşıya kalmayacağı için doğrudan solunurlar. f. Solunum koruyucuları kesmeyin, ekleme veya eksiltme yapmayın. g. Yarım / tam yüz maskeleri kullanırken maskeye uygun filtre seçin. h. Toz, buhar ve gazın bir arada olduğu ortamlarda kombine koruma önlemleri gerekebilir. Birçok firma bu amaçla kombine filtreler satmaktadır. i. Solunum koruyucuları kullanım amacı dışında herhangi bir iş için kullanmayın. j. Solunum koruyucular tüm kişisel koruyucu donanımlar gibi güvenli bir ortamda tam takılmalı ve yine güvenli bir ortamda çıkarılmalıdır. 53

55 E. El Koruyucuları 1. Kullanım Amaçları Eller tarih boyunca insanın işlevselliğinin en önemli parçası olmuştur. Endüstriyel faaliyetlerin ortaya çıkması ve gelişmesiyle de her türlü tehlikeye açık hale gelmiştir. Delici, kesici, aşındırıcı cisimler, kimyevi maddeler, biyolojik zararlılar, sıcak ve soğuk ve elektrik ellerimizin düşmanıdır. Bu nedenle saydığımız tüm zararlı etkenlere karşı elleri koruyacak ve işlevselliğin devam etmesini sağlayacak farklı özelliklerde eldivenler geliştirilmiştir. BAŞVURUNUZ: Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik 2. Seçimi Eldivenlerin seçimi diğer kişisel koruyucu donanımların seçimine kıyasla biraz daha karmaşıktır. Fakat eldiven seçimindeki karmaşa birkaç adımda yapılacak uygulama ile çözülebilir. 2.1.Elleriniz mekanik risklere maruz kalıyor mu? Ellerinizin maruz kaldığı etkilerden biri mekanik risklerse basit bir tablo ve yapacağınız kısa bir araştırma ihtiyaç duyulan eldivenin seçimini kolaylaştırabilir. Eldivenler mekanik risklerin türüne ve bu türlerin derecelendirilmesine göre dört farklı numara ile kodlanır. Bu kodlama ve gösterimi aşağıdaki şekilde belirtilmektedir. (EN 388) Şekil 13 Mekanik İş Eldiveni Simgesi Örneğin Aşınma ve yırtılma dayanımı yüksek kesilme ve delinme direnci ortalama seviyedeki bir mekanik iş eldiveni olarak kodlanabilir. Unutulmaması gereken dört numaradan her birinin değeri arttıkça eldivenin esnekliğinin azaldığı ve hassas iş yapılmasına engel olduğudur. 54

56 DİKKAT: Dönen parçaların olduğu makinelerde (torna tezgâhı, bant taşıyıcı, açık dişliler) çalışma sırasında eldiven kullanmayınız. 2.2.Kimyasal maddeler kullanıyor musunuz? Kimyasal maddelerin kullanıldığı ortamlarda kişisel koruma amacıyla seçilecek olan eldivenin kullanılan kimyasal maddenin özelliğine göre seçilmesi gerekmektedir. Bu özellikler kimyasal eldiven içine sızma süresine göre derecelendirilir. Sızma süresine göre; Performans Değeri Ölçülen Zaman > 10 > 30 dk > 60 > 120 dk. > 240 dk. > 480 dk. dk. dk. Kullanılan kimyasalın özelliklerine göre; Kimyasal Madde Metanol Aseton Asetonitril Diklormetan Karbondisülfit Toluen Dietilamin Tetrahidrofuran Etilasetat N Heptan Sodyumhidroksit Sülfirikasit Korunma Sınıfı A B C D E F G Y I L J K Bu bilgilerin tamamı eldiven üzerinde şu piktogramla gösterilir; Şekil 14 Kimyasal İş Eldiveni Simgesi 55

57 Bu piktogramın anlamı bu eldivenin kesintisiz olarak en az 60 dakika metanol, sülfirik asit veya sodyum hidroksit içinde sızdırmazlığı garanti ettiğidir. Fakat bazı eldivenler satış yöntemi olarak kimyasallara direndiği ifade edilse dahi yalnızca su geçirmezlik özelliği vardır. Bu özelliğe sahip olan eldivenler aşağıdaki piktogram ile işaretlenirler. Şekil 15 Su Geçirmez Eldiven (resim örnek amaçlıdır) 2.3.Ortamda yüksek ısı kaynağı var mı? Çalışılan ortamda açık alev veya yoğun ısı bulunan ortamlarda eller normal eldivenlerle korunamaz. Bu nedenle mekanik veya kimyasal iş eldivenleri bu ortamlarda kullanılamaz. Yoğun ısı veya açık alevli çalışmalarda elleri korumak amacıyla farklı özelliklerde eldivenler gerekmektedir. Bu eldivenler dokunma, ışıma, doğrudan alev teması ve doğrudan eriyik metal teması ile ilgili farklı özellikler içerir. Isıya dayanıklı eldivenler seçerken; Performan Değerleri a. Isı ve/veya Alevlenme sonrasında < 20 sn. < 10 sn. < 3 sn. < 2 sn. yanma direnci Parlama sonrasında - < 120 sn. < 25 sn. < 5 sn. b. Sıcaklıkla Temas direnci 100 C 250 C 350 C 500 C temas direnci Eşik zamanı > 15 sn. > 15 sn. > 15 sn. > 15 sn. c. Konvektiv Isı (Isı geçişini engelleme > 4 sn. > 7 sn. > 10 sn. > 18 sn. süresi) d. Radyant Isı (Isı geçişini engelleme > 5 sn. > 30 sn. > 90 sn. > 150 sn. süresi) e. Küçük ergimiş metal (damlacık) > 5 > 15 > 25 > 35 f. Büyük ergimiş metaller (kütle) 30 gr. 60 gr. 120 gr. 200 gr. 56

58 Bu bilgiler (örnek olarak ) eldivenin üzerinde şu şekilde gösterilir; Şekil 16 Isıya Dayanıklı Eldiven Simgesi (resim örnek amaçlıdır) 2.4.Aşırı soğukta mı çalışıyorsunuz? Aşırı soğuk ortamlar yeterli koruma önlemi alınmadığı durumda ciltte halk arasında soğuk ısırması veya yanması da denen ağır doku hasarına neden olur. Bu hasara uğrayan cilt ve / veya kas dokunun tedavisi imkânsızdır ve ampütasyonu gerekir. Ayrıca aşırı soğuk sert cisimlerin yüzeyine direk temas ciltteki nemin anında donması nedeniyle cildin cisme yapışmasına neden olur ve çoğu zaman bu bölgede cildin geri dönüşü imkânsızdır. Bu sebeplerden aşırı soğuk ortamlarda korunma çok önemlidir. Ellerin soğuktan korunması hem his kaybı hem doku kaybı hem de cilt hasarı açısından önemlidir. Soğuktan koruma amaçlı eldivenler şu değerlerle sınıflandırılır; Şekil 17 Soğuktan Koruyucu Eldiven Simgesi (resim örnek amaçlıdır) 2.5.Ortamda mikroorganizmaların olma ihtimali var mı? Mikroorganizmalar çalışanlarda sağlık sorunlarına neden olabilecek gözle görülemeyen çok küçük canlılardır. Virüsler, bakteriler ve mantarlar bu canlılara örnektir ve mekanik iş 57

59 eldivenleri veya diğer eldivenlerin gözeneklerinin içerisinden kolaylıkla geçerler ve deriye ulaşabilirler. Mikroorganizmalardan korunabilmek için gerekli koruma ancak bu canlıların geçemeyeceği kadar küçük gözenekli veya hiç gözeneği olmayan eldivenlerle mümkün olacaktır. Koruma sağlandığı eldiven üzerinde şu piktogramla ifade edilir. Şekil 18 Biyolojik Koruyucu Eldiven 3. Uluslararası Standartlar EN420: Eldivenlerin amacına uygunluğunu belirleyen temel standart EN388: Mekanik risklere karşı üretilen eldivenlerin sınıflandırma standardı EN374: Kimyasal maddeler ve / veya mikroorganizmalara karşı üretilen eldivenlerin sınıflandırma standardı EN407: Yüksek ısı, açık alev ve ergimiş metal sıçramalarına karşı koruma standardı EN511: Aşırı soğuğa karşı koruma standardı EN381-7: Elektrikli testere (dönerek parçalayan ve kesen zincirler) koruma standardı EN421: Radyoaktif kirleticilere ve iyonize radyasyona karşı koruma standardı EN1082-1: bıçak kesiklerine karşı koruma standardı 4. Kullanım Şartları ve Yöntemi Şekil 19 Eldivenlerde Standart Simgeler a. Kullanım konforu ve esnekliğini artırma amacıyla geliştirilen özel malzemeler kullanılabilir. Fakat bu malzemelerin birçoğu petrol türevi olduğu için cilt sağlığını olumsuz etkileyebilir. Kullandığınız eldiveni seçerken imal edildiği malzemenin 58

60 özelliklerine dikkat ediniz. Basit nitril eldivenler veya türevi bilinmeyen petrokimya ürünü kaplamalar cilt hastalıklarına neden olabilir. Ürünler, ulaşılabildiği noktalarda OEKO TEX sertifikalı ürünlerden seçilmesi cilt sağlığı ve çevre için daha iyi bir tercih olacaktır. b. Eldivenlerin diğer kişisel koruyucular gibi önce ortam ölçümü yapılarak seçilmesi önerilir. c. Eldivenleri hava alması gibi amaçlarla delmeyin veya kesmeyin. d. Mekanik iş eldivenlerinin dışındaki kaplama kimyasal maddelere karşı dirençli değildir. Kimyasal maddelere karşı bu amaçla test edilmiş ve onaylanmış eldivenleri kullanın. e. Eldiven koruyucuların bedenlerini (8 / 9 / 10 / 11) elinize uygun seçin. Dar eldivenler çalışma konforunu düşürecektir. Bol eldivenler ise hem çalışmayı zorlayacak hem takılma ihtimali nedeniyle ek tehlike yaratacaktır. f. Ürün pazarındaki sarı eldiven tabiriyle satılan nitril eldivenleri kullanırken standartlara uygun test edildiğine ve onaylandığına dikkat edin. Zira birçok eldiven test edilmemesine rağmen satışa sunulmuştur. g. Kaynak yaparken kaynakçılar için özel yapılmış ürünleri kullanın. Mekanik veya kimyasal iş eldivenleri kaynak ısısına karşı koruma sağlamaz. h. Eldivenleri kullanım amacı dışında herhangi bir iş için kullanmayın. i. Eldivenleri kullanılacağı alanda amacına uygun kullanın. Kimyasal iş eldivenleri (ve mikroorganizma korumalı eldivenler) özel bir alanda çıkartılmalı; kullanıldıkları yerde çıkarılmamalıdır. Kimyasal veya biyolojik kirleticileri alan dışına taşımamaya özen gösterin. 59

61 F. Ayak Koruyucuları 1. Kullanım Amaçları Ayak koruyucuları, çalışanları ağır yüklerin düşmesi ile ezilme, basılan zemindeki delici veya kesici materyallerce kesilme ve elektrik akımının toprağa insan vücudunu kullanarak ulaşmasını engelleme amacıyla kullanılan ayakkabılardır. BAŞVURUNUZ: Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik 2. Seçimi Ayak koruyucuların veya diğer adı ile iş ayakkabılarının seçimi hem konfor hem çalışma şartlarının bir araya gelmesi ile verilen kararlar ile şekillenir. Bu seçim belirli kriterlere göre yapılmalıdır; 2.1.Fiziksel Direnç İş ayakkabılarının sınıflandırılmasında ilk kriter fiziksel direncidir. Ayakkabının burnu 200 joule enerjiye sahip darbeye dayanıklı olarak çelik veya kompoze malzemeden imal edilir. Özellikle elektrik yalıtımı istenen ürünlerde kompoze burun ve taban tavsiye edilir. Belirlenen dayanıma sahip burunlu ayakkabılar standart uyarınca S harfiyle seviyelendirilir. S1: 200 joule dayanımlı, yırtılmaya, aşınmaya, hidrokarbonlara ve kaymaya karşı dirençli, birleşik katmanlı ve su buharı geçirgen aksi belirtilmedikçe antistatik ve topuk destekli S2: S1 özellikleri ve su sızdırmaz saya S3: S2 özellikleri ve delinmez taban* AN: Bilek koruma E: Topuk kısmında darbe emme * Delinmez tabanlar çalışanları, bastıkları zeminde ayak tabanına çivi, metal parçaları, balast ve benzeri keskin veya sivri katı bir cismin verebileceği zarardan korumak amacıyla çelik örgü veya kevlardan yapılırlar. 60

62 Şekil 20 İş Ayakkabısı Standartlarına Uygun Sınıflandırma (resim örnek amaçlıdır) 2.2. Kaymaz Taban İş ayakkabılarında kaymaz taban özel bir test ile sınıflandırılır. Bir önceki şemada belirtilen kaymazlık standart bir özellikken daha güçlü bir kaymaz taban için SR testi yapılır. Bu test ile iş ayakkabısının zemin ile tabanı arasındaki sürtünme katsayısı aşağıdaki gibidir. (0 sürtünmesiz yüzey 1 sabit) İşaret Test Zemini Test Düz Topuk Maddesi Pozisyonda Pozisyonda SRA Seramik Deterjan SRB Çelik Gliserin SRC SRA + SRB İş ayakkabılarında kaymaz taban özelliğinin belirli sınırları vardır. Özellikle kış aylarında karlı zeminde dişlerinin içi kar dolmuş veya tamamen yağ kaplı bir zeminde basma yüzeyi ile zemin bağlantısı kesilmiş bir ayakkabıdan bu özelliği sürdürmesi beklenemez. 2.3.Elektrik Yalıtımı İş ayakkabılarının diğer bir temel özelliği de elektrik karşısında davranışlarıdır. Aksi belirtilmedikçe en az S1 koruma seviyesine sahip ayakkabılar antistatik özelliktedir. Bu sayede insan vücudunda oluşan statik elektrik sürekli deşarj olur. Daha güçlü bir elektrik yalıtımının gerektiği alanlarda özel yalıtımlı iş ayakkabıları veya botları kullanılmalıdır / / / V dayanımda iş botları 61

63 üretilmektedir. Fakat bu botlar bahsi geçen gerilime sürekli dayanamazlar. Örneğin 20kV dayanımlı bir bot bu gerilime 15 saniye dayanır. 36kV gerilimde bu süre 8 saniyeye kadar iner fakat bu süre elektrik çarpmasının ilk şokundan kurtulmak için yeterlidir. DİKKAT: Yalıtkan ayakkabılar elektrik akımından korunmak için değil çarpmanın ilk etkisinden kurtulmak içindir. Uzun süreli koruma için uygun yerlerde yalıtkan paspaslar, izole tabure vb. yalıtıcılar kullanılmalıdır. 2.4.Kimyasal Direnç İş ayakkabıları da eldivenler gibi belli kimyasallara belirli sürelerle dayanabilecek şekilde yapılabilirler. Bazı test edilen kimyasallar ve uygulama kodları şöyledir; Harf Kimyasal B Aseton D Diklorometan F Toluen G Dietilamin H Tetrahidrofuran I Etil asetat J n-heptan K Sodym hidroksit solüsyonu 30 % d = 1.33 L Sülfirik asit 95 % d = 1.84 M Nitrik asit (65 ±3) % N Asetik asit (99 ±1) % O Amonyak solüsyonu (25 ±1) % P Hidrojen peroksit (30 ±1) % V/V Q Izopropanol R Sodyum hipoklorit (13 ±1) % Onaylanan ayakkabılar bu kimyasalların içinde 23 saat kalabilecek ve tabloda yer alan herhangi üç kimyasala direnebilecek şekilde testten geçirilmişlerdir. 2.5.Diğer Özellikler Kullanılacak alana göre iş ayakkabıları bahsedilen özellikleri birlikte karşılayacak şekilde üretilebilmektedirler. Sağlam burun, delinmez taban, elektriksel yalıtım, bilek koruması, kaymaz taban, kimyasal direnç vb. Fakat koruma arttıkça ayakkabının kullanım konforu hızla düşmektedir. Ayakkabı esnekliğini kaybetmekte, ağırlaşmakta ve ayakta rahatsızlık yaratmaktadır. Ayakkabı seçiminin ihtiyaca göre yapılması bu nedenlerden dolayı oldukça önemlidir. Ayrıca bu kadar geniş bir yelpazesi bulunan ürünlerin seçiminde doğru kararı almak için daha fazla unsur incelenebilir. İş ayakkabılarına ait diğer bazı özellikler aşağıdaki gibidir; 62

64 Anti-bakteriyel iç kaplama İtfaiyecilere özel yanmaz malzeme Isı yalıtımı Su geçirmezlik 3. Uluslararası Standartlar EN : İş güvenliği ayakkabılarının temel niteliklerinin standardı EN : İş güvenliği ayakkabılarının temel nitelikleri ile ilgili bir standart. EN20345 e benzer fakat burun dayanımı yarısı kadardır. EN : İş güvenliği ayakkabıları ile ilgili bir diğer standart. EN20345 e benzer fakat dayanım için sayısal değer vermez (çelik burun aranmaz). EN : İş güvenliği ayakkabılarında kullanılacak olan darbeye dayanıklı burun ve diğer takviyeler ile ilgili standart. EN : İş güvenliği ayakkabılarının kayma direncinin bulunması ile ilgili test standardı. EN : 1000V altında çalışılacak alanlarda elektriksel yalıtımın sağlanması ile ilgili standart. EN : Elektrikli testere kesmesine dayanıklı botlarla ilgili standart. EN : Kimyasallara dayanıklı (laboratuvar koşullarında) botların gerekli özellikleri ile ilgili standart. 4.Kullanım Şartları ve Yöntemi a. İş ayakkabılarının kullanımı eğer herhangi bir kimyasal maddenin varlığı söz konusu değilse ortam ölçümü gerektirmeden kullanılabilir. b. İş ayakkabılarının tabanını veya üst gövdesini havalandırma, genişletme vb. sebeplerle delmeyin veya kesmeyin. Ayakkabıların koruma standartları mevcut hali ile yapılan testlere göre tescillenir. Üzerinde deformasyon bulunan bir ayakkabı bu güvenlik özelliklerini karşılayamaz. c. İş ayakkabıları imalat özelliklerine göre 1000V korumaya sahiplerdir (uluslararası standartlara uygunluğu gösterir belgeye sahip olmaları koşuluyla). Bu ayakkabıları kataner geriliminden korunmak için kullanmayınız. d. İş ayakkabılarının imalatında kullanılan plastik taban malzemesi kullanım süresi ve şartlarına bağlı olarak sertleşebilir. Esnekliğini yitiren ayakkabıları kullanmayınız. e. İş ayakkabılarının direncini test etmeye çalışmayın. Ayakkabıların burunlarının direncini aşacak yüklenmeler burnun eğilerek parmakları ezmesi şeklinde yaralanmaya ve hatta kopmaya neden olabilir. 63

65 G. Kaynak Koruyucuları 1. Kullanım Amaçları Kaynak işleri kullanılan yöntemler nedeniyle, metal işlerinin, kaza ihtimali yüksek ve sonucu ciddi olan süreçlerinden birisidir. Yapılış yöntemi ile ergitme, yakma, kimyasal reaksiyona neden olma gibi zararlı faktörleri ortaya çıkaran unsurlarla gerçekleştirilir. Bu nedenle kaynak işlerini yapanlarda yüksek ısı yanıkları, kızılötesi ışınların neden olduğu yanıklar, gözde geri döndürülemez zarar, zehirlenme, uzun süre ürün gazlarının solunması nedeniyle oluşan meslek hastalıkları, cilt hastalıları gibi çok ciddi ve çeşitli etkiler ortaya çıkabilir. Bu nedenle kaynak yapan çalışanların çok çeşitli ve özelleştirilmiş kişisel koruyucu donanımlar kullanmaları gereklidir. BAŞVURUNUZ: Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik 2. Seçimi Kaynaklı imalat yöntemlerinde çalışanların sağlığını etkileyen en ciddi risk grubu kaynak sürecinde ortaya çıkan ürün gazları ve tütsü dumanlardır. Kaynak işleminin noktasal olarak yüksek sıcaklıklara ulaşması nedeniyle ağır metaller dahi gaz ve duman formasyonuna dönüşmekte ve solunabilir hale gelmektedir. Solunan ağır metaller ve zehirli bileşikler hem kısa hem uzun vadede çalışana ciddi zararlar vermektedir. Solunum sistemi hastalıkları, dolaşım sistemi hastalıkları ve cilt hastalıkları ile zehirlenmeler en sık karşılaşılan etkilerdir. Uzun vadede kanser ve ölüm de görülmektedir. Ayrıca paslanmaz çeliklere yapılan kaynak işlerinde ortaya çıkan krom ve nikelin, bu maddelerin vücutta birikmesi ile ortaya çıkan hastalıklara sebep olduğu da bilinmektedir. Diğer kaynak türlerinden sebeple manganez ve kalay birikmesi ile eklem ağrıları, merkezi sinir sistemi tahribatı gibi vücut işlevlerini zayıflatan etkilerde saptanmıştır. Metal sektöründe çalışanlar arasında ölüm veya yatağa bağlı yaşamla sonuçlanan birçok meslek hastalığının nedenlerinin merkezinde kaynak sürecinde ortaya çıkan gaz ve tütsüler vardır ve bu hastalıkların engellenebilmesi için maruziyetlerin mümkün olan en alt seviyeye indirilmesi gerekir. Ürün gaz ve tütsünün ortadan kaldırılmasının mümkün olmadığı veya tam bir ventilasyon sağlanmadığı durumlarda çalışanların (çevredekilerle beraber) solunum koruyucularla koruma altına alınması gerekmektedir. Bu koruma standart FFP1 toz maskeleri ile sağlanamaz. Ayrıca gaz ve tütsülerin yalnızca kaynak sürecini gerçekleştiren operatörü değil etrafındakileri de etkileyebileceği de mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır. Kaynaklı imalat atölyelerinde ortaya çıkan metal dumanı, gaz ve tütsü dışında ikinci önemli risk grubu ise kaynak ve kesme işlemleri sırasında oluşan ışınlardır. Genel olarak kaynak işleminde oluşan ark enerjisinin yaklaşık % 15'i ışın şeklinde çalışma ortamına yayılmaktadır. Bu ışınların yaklaşık % 60'ı kızılötesi, % 30'u parlak ve % 10'u ise morötesi ışınlardır. Söz 64

66 konusu ışınlar dalga boyuna göre sınıflandırılmakta ve her birinin çalışanlar üzerindeki etkisi değişik sağlık sorunlarına neden olmaktadır. Kaynak ve kesme işlemlerinde ortaya çıkan ışınlardan çalışanların en çok etkilenen organları gözleridir. Daha sonra ise örtülmemiş deri kısımları söz konusu ışınların tehlikelerine maruz kalmaktadır. Işınların dalga boyu çalışanların göz sağlığı açısından özellikle önem taşımaktadır. Söz konusu ışınlardan morötesi ışınlar çalışanların gözlerinde en fazla hasara neden olmaktadır. Çünkü dalga boyu aralığının üst tarafında yer alan parlak ışınlar, görünen ışın sınıfına girmekte ve bu ışınlara maruz kalan çalışanlar gözlerini kapamak ve kısmak gibi reflekslerle, bu ışınların etkilerinden kaçınabilmektedirler. Ancak, kısa dalga boyu ile görünen ışık bandının üst tarafında yer alan morötesi ışınlar; yüksek enerjili, sert karakterli ve çalışanların gözleri üzerindeki hasar etkileri fazla olan ışınlardır. Ayrıca bu ışınlar görülemediğinden göz refleksleri ile korunabilme olasılığı da bulunmamaktadır. Görünen ışık bandının alt tarafında yer alan kızılötesi ışınlar ise, düşük enerjili olduklarından çalışanların gözleri üzerindeki etkileri ve zararları, morötesi ışınlara göre daha azdır. Yapılan işin gereği olarak kaynak işlemi sırasında çalışanların en çok gereksinim duydukları organları gözleridir. Kaynak ve kesme işlemlerinde ortaya çıkan ışınlardan çalışanların sağlıklarının olumsuz yönde etkilenmemesi için mutlaka gözlerinin ve açıkta bulunan yüz, el gibi deri kısımlarının korunması gereklidir. Bunların gereğince yapılmaması ve gerekli güvenlik önlemlerinin alınmaması durumunda yoğun olarak kaynak yapılan atölyelerde çalışan işçilerde göz yanması, kanlanması, kızarması gibi sağlık sorunları ile sıkça karşılaşılmaktadır. Bu tür sağlık sorunları kaynak ve kesme ışınlarının akut (kısa dönemde) ortaya çıkardığı sakıncalardır. Bunların yanı sıra uzun dönemde ortaya çıkan (kronik) göz rahatsızlıkları sonucu, kaynak ve kesme işlemlerinde çalışanlar değişik oranlarda görme kayıplarına, giderek körlüğe varan kalıcı hastalıklara uğramaktadırlar. Kaynak ve kesme işlemlerinde üretim süreci gereği ortaya çıkan parlak ışınlar, gözleri kamaştırarak geçici görme bozukluklarına neden olabilmekte, gerekli önlemler alınmadığı ve bu ışınlara süreli maruz kalınması halinde ise önce gözde kızarma, kanlanma ve baş ağrısı ortaya çıkmakta daha ileri durumlarda ise kalıcı olarak görme kayıplarına yol açabilmektedir. Kaynak ışınlarından kızılötesi ışınlar; deride ısınma ve uzun süre maruz kalınması halinde kızarma ve yanıklara yol açmakta olup, arktan gelen ışının dalga boyuna bağlı olarak da gözde saydam tabakanın (kornea) ve görmeyi sağlayan ağ tabakasının (retina) etkilenmesine ve giderek körlük ve katarak hastalığı gibi kalıcı hasarlara neden olabilmektedir. Morötesi ışınlar ise; kızılötesi ışınlardan çok daha tehlikelidir ve kısa sürede maruz kalmalarda bile gözün saydam tabakasında yanıklara, katarak hastalığına ve giderek körlüğe neden olan ağır hasarlara yol açabilmektedir. Morötesi ışınlar, deride ağır yanıkların oluşmasına ve uzun sürede de deri kanserine neden olabilmektedir. Bu nedenle gözlerin ve cildin kaynak işlemi sırasında mutlaka korunması gereklidir. 65

67 Kaynak sürecinde ortaya çıkan bir diğer risk grubu ise yüksek sıcaklıktaki cisimlerin neden olduğu yanıklardır. Özellikle kesme işlemlerinde kullanılan oksi asetilen kaynağı ile gerçekleştirilen metal ergitme işlemi sonucunda ortaya çok yüksek sıcaklıklar çıkmaktadır. Bu nedenle vücudun erimiş metale veya ona doğrudan temas eden ısı iletkenlerine temas sonucunda yanmasını engelleyecek veya sıçrayan metal eriyiklerinden koruyacak özel kıyafetler giymesi gerekir. 2.1.Solunum Koruyucuları Kaynak ürünü gaz ve tütsüden korunmak için basit toz maskeleri yetersiz kalmaktadır. Özellikle yaygın olarak kullanılan FFP1 toz maskeleri kaynak gazlarına karşı koruyuculuğu bulunmaz. Ayrıca kaynak yapılan yerde bulaşık halde bulunan diğer katı veya sıvıların buharı da dikkate alınmalıdır. Kaynak ürünü gaz ve tütsülerden korunma amacıyla en temel seviyede aktif karbonlu toz maskeleri kullanılmalı, gaz ve tütsünün türünün tespitinden sonra gereken durumlarda yarım ve tam kapalı yüz maskesi veya motorlu destek sistemleri kullanılmalıdır. Şekil 21 Aktif Karbonlu Toz Maskesi (resim örnek amaçlıdır) Özellikle; içeriği bilinmeyen bir sıvının bulaştığı metallere, temizlik yapılmadan yapılacak olan yoğun bir kaynak faaliyetinde mutlaka ABEK filtreli bir tam yüz maskesi ve / veya motorlu hava destek sistemi kullanılmalıdır. 2.2.Gözlükler Kaynak ışınlarından korunmak için en ideal korunma yöntemi kaynak gözlüğü kullanmaktır. Gözlükler için önemli olan seçim kıstası ise filtre rengi ve koyuluğudur. Kullanılan kaynak yöntemine göre lens türüne karar verilmesi gerekir. Kullanılan kaynak türlerine göre kullanılması gereken gözlük lens numaraları şöyledir: Örtülü Elektrod (Elektrod çapı 4 mm (5/32 ) e kadar) 10 Örtülü Elektrod (Elektrod çapı 4,8 ile 6,4 mm(3/16 ile 1/4 ) arası) 12 Örtülü Elektrod (Elektrod çapı 6,4 mm (1/4 )den büyük) 14 MIG/MAG (GMAW) (Demir dışı metallerin kaynağında) 11 MIG/MAG (GMAW) (Demir esaslı metallerin kaynağında) 12 TIG 12 Atomik hidrojen 14 Karbon elektrodlarla kaynak Lehimleme 2 Sert lehimleme

68 Kesme (Parça kalınlığı 25 mm ye (1 ) kadar) 3-4 Kesme (Parça kalınlığı 25 mm ile 150 mm (1 ile 6 ) arası) 4-5 Kesme (Parça kalınlığı 150 mm (6 )den büyük) 5-6 Oksi-Asetilen (Parça kalınlığı 3,2 mm ye (1/8 ) kadar) 4-5 Oksi-Asetilen (Parça kalınlığı 3,2 mm ile 12,7 mm (1/8 ile 1/2 ) arası) 5-6 Oksi-Asetilen (Parça kalınlığı 12,7 mm (1/2 )den büyük) 6-8 Şekil 22 Kaynakçılar İçin Baş ve Solunum Koruyucuları (resim örnek amaçlıdır) Yoğun kaynak yapılan alanlarda ise yalnız gözlük koruma için yetersizdir. Çünkü gözlükler yalnızca gözleri korurken açıkta kalan yüz ve boyun bölgesinde de yanıklar oluşmaktadır. Bu nedenle kaynakçı maskesi veya kaskı kullanmak daha doğru bir seçim olacaktır. Günümüzde üretilen kaynakçı kaskları ve maskelerinde otomatik lens ayarı bulunmakta ve doğru kullanımı ile tüm kaynak türlerine karşı koruma sağlayan, hepsi bir arada koruyucu ortaya çıkmaktadır. 2.3.Vücut Koruyucuları Kaynak sürecinde sıçrayan parçalar ve metal eriyiklerinden vücudun zarar görmesini ve kıyafetlerin yanmasını engellemek için özellikle bu iş için yapılmış yanmaz kaynakçı tulumu, kolluğu, pantolonu veya önlüğü kullanılması gerekmektedir. 2.4.El Koruma Şekil 23 Kaynakçılar İçin Vücut Koruyucuları (resim örnek amaçlıdır) Kullanımda yaygın olarak yapılan en büyük hatalardan birisi mekanik iş eldivenleri ile kaynak yapılmasıdır. Mekanik iş eldivenleri kaynak ısısına dayanamazlar ve dışlarında 67

69 kullanılan sentetik kaplama yüksek ısı nedeniyle erir. Bu nedenle kaynakçılar için özel yapılmış deri eldivenlerin kullanılması gerekir. Kullanılacak eldivenlerin üzerinde mutlaka aşağıdaki işaretlemenin bulunması gerekir. Isı ve yanma direnci (1-4) Sıcaklıkla temas direnci (1-4) Konvektiv ısı direnci (1-4) Radyant ısı direnci (1-4) Küçük ergimiş metal damlacıkları direnci (1-4) Büyük ergimiş metallere direnç (1-4) Aşınma direnci (1-4) Kesilme direnci (1-5) Yırtılma direnci (1-4) Delinme direnci (1-4) Şekil 24 Kaynakçı Eldiveni (resim örnek amaçlıdır) DİKKAT: Kaynakçıların diğer risk gruplarına karşı korunması gereken durumlarda kullanılacak olan diğer koruyucu donanım kaynakçının çalışacağı ortamın niteliklerine göre belirlenecektir. 68

70 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Kişisel Koruyucu Donanım (KKD), Malzeme Ve Ekipman Teknik Özellikleri A. Ortak Teknik Özellikler Tüm Kişisel Koruyucu Donanımlar, 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanunun 4 üncü maddesine dayanılarak ve 89/686/EEC sayılı Avrupa Birliği Konsey Direktifi ile bunu tadil eden 93/68/EEC, 93/95/EEC ve 96/58/EC sayılı direktiflere paralel olarak yayınlanmış olan Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği ne uygun olmalıdır. Tüm kişisel koruyucu donanımlar, Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği hükümlerine uygunluğu gösteren CE işaretine ve KKD lerin niteliklerine göre akredite laboratuvarlar tarafından yapılacak olan özel testlerin belgelerine sahip olmalıdır. Kişisel koruyucu donanımlar için Türkçe kullanım kılavuzu ürünle birlikte teslim edilmelidir. Kullanım kılavuzunda aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır: a. İmalatçının veya yetkili temsilcisinin isim ve adresi, b. Depolama, kullanım, temizlik, bakım, onarım ve dezenfekte etmeye ilişkin bilgiler (imalatçı tarafından önerilen temizlik, bakım ve enfeksiyondan arındırma maddeleri, kullanım kılavuzunda verilen talimata uygun olarak kullanıldığında kullanıcı veya KKD ye zarar vermemelidir), c. Söz konusu KKD nin sağladığı korumanın sınıfını ya da seviyesini ölçmek için uygulanan teknik testlerde kaydedilen performans sonuçları, d. KKD veya belirli parçalarının kullanma ömrü veya son kullanma tarihi, e. Ürün üzerindeki işaretlerin anlamı, f. KKD lerin tasarımını yapan onaylanmış kuruluşun unvanı, adresi ve kimlik numarası. Kişisel koruyucu donanımların üzerinde ve/veya ambalajlarında üretim tarihleri veya işaretlemelerine dikkat edilmelidir. Tüm kişisel koruyucu donanımların üretildiği standartlar, ürün üzerine (mümkün olmayan ürünler için ürün ambalajına) işaretlenmiş olmalıdır. Bu kılavuzda belirtilen özellikler asgari şartlar olarak kabul edilmelidir. 69

71 B. Kişisel Koruyucu Donanımlar TCDD işyerlerinde kullanılması önerilen kişisel koruyucu donanımlar: 1. Kafa Koruyucular 1.1.Endüstriyel Baret (Beyaz Renk) 1.2.Endüstriyel Baret (Mavi Renk) 1.3.Elektrikçi Bareti ve Vizörü 1.4.Barete Takılabilen Baş Lambası 2. Göz ve Yüz Koruma 2.1.Mekanik Risklere Karşı Koruyucu Gözlük 2.2.UV Işınlarına Karşı Koruyucu Gözlük (Gri Lensli) 2.3.Gözlük Üstü Gözlük 2.4.Tam Koruma Gözlüğü 3. İşitme Koruma 3.1.Başa Takılabilir Kulaklık 3.2.Kulaklık 4. Solunum Koruma 4.1.FFP1 Sınıfı Toz Maskesi 4.2.FFP2 Sınıfı Toz Maskesi 4.3.FFP3 Sınıfı Toz Maskesi 4.4.Yarım Yüz Maskesi 4.5.Tam Yüz Maskesi 4.6.Gaz Ve Buhar Filtresi 4.7.Toz Ve Zerrecik Filtresi 5. El Koruma 5.1.Mekanik Risklere Karşı Koruyucu Eldiven 5.2.Kimyasal Risklere Karşı Koruyucu Eldiven 5.3.Yüksek Gerilim Eldiveni (1000V ) 5.4.Yüksek Gerilim Eldiveni (36000V ) 5.5.Ağır İş Eldiveni 6. Vücut Koruma 6.1.Parka (Turuncu) 6.2.Reflektif Yelek (Turuncu) 7. Ayak Koruyucular 7.1.Kışlık Bot (Mekanik Darbe + Elektriksel Koruma) 7.2.Yazlık Ayakkabı (Mekanik Darbe + Elektriksel Koruma) 7.3.Çelik Çarık (Misafirler İçin) 7.4.Elektrikçi Çizmesi (Yüksek Gerilim) 8. Kaynak Koruyucular 8.1.Kaynakçı El Maskesi 8.2.Başa Takılır Kaynakçı Baş Maskesi 8.3.Kaynak Dumanı Aktif Karbonlu Toz Maskesi (FFP2) İçin Kaynak Maskesi 8.4.Kaynakçı Eldiveni 8.5.Kaynakçı Tozluğu 8.6.Kaynakçı Kolluğu 8.7.Kaynakçı Önlüğü 9. Düşüş Engelleyiciler 9.1.Paraşütçü Tipi Emniyet Kemeri 70

72 1. Kafa Koruyucular 1.1. Endüstriyel Baret (Beyaz Renk) Genel Hususlar Şekil 25 Örnek beyaz endüstriyel baret Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan memur personel tarafından kullanılacaktır Kullanılması Önerilen İş Tanımları Ağaç İşleri, Cam İşleri, Akümülatör İşleri, Elektrik İşleri, Elektronik İşleri, Haberleşme Cihazları Telsiz ve Havai Hat İşleri, Boya İşleri, İnşaat İşleri, Kalorifer, Su ve Sıhhi Tesisat İşleri, Kaynak İşleri, Lokomotif Tamir İşleri, Mekanik Elektrikli Sinyal ve Uzaktan Kumanda İşleri, Mekanik Vasıta-Tesis Cihaz ve Vinç Operatörlüğü İşleri, Mekanik Vasıta Tesis Cihaz Tamir İşleri, Motor Tamir İşleri, Sanatsız İşçilik, Tezgâh Makine Ve Talaşlı İmalat İşleri, Tren Teşkil İşleri, Vagon İmal Ve Tamir İşleri, Vagon ve Tren Dizilerinin Hazırlanması, Refakati, Muayene ve Kontrol İşleri, Yol Bakım Onarım İşleri, Yol Ve Geçit Kontrol İşleri, Yüksek Gerilim Tesisat İşleri, Kimyasal Temizlik İşleri Teknik Özellikler 1. TS EN 397 standardına göre, ABS plastik malzemeden üretilmiş olacaktır. 2. Baretler EN 50365:2002 (1000 V AC elektrik yalıtımı) standartlarına uygun olacaktır. 3. Baretlerin kısa siperliği olacaktır. Baret ile siperlik tek parça olacaktır. 4. Beyaz renkli olacaktır. 5. Baret içlikleri tekstil malzemeden yapılmış ve değiştirilebilir olacaktır. 6. Baret, -30 C ye kadar düşük sıcaklıklar ve erimiş metal sıçramasına (MM) dirençli olacaktır. 71

73 7. Baret içliklerinin başa göre ayarlanması arka taraftan çevrilebilir mekanizma ile (vidalı) olacaktır. 8. Kullanım konforunu artırmak ve ter emmek için baş bandının ön kısmında değiştirilebilir sağlam yapıda ter bandına sahip olacaktır. 9. Baretlerin iç kısmındaki baş bandı çıkarılarak baretlerin çift yönlü kullanımı için 180 derece dönebilir olacaktır. 10. Baretlerde üretim standardına uygun havalandırma delikleri olacaktır. 11. Baretlere çene bandı takılabilir olacak ve her baretle beraber çene bandı verilecektir. 12. Baretlerin ağırlığı 350 gramdan fazla olmayacaktır. 13. Baretlerin ön tarafında, üzerine logo basılabilmesi için uygun alan bulunacaktır. Bu alana TCDD tarafından belirtilecek kelime veya logo basılacaktır. Kelime veya logonun uygulama işlemi, baretin fiziksel ve kimyasal özelliklerini ve performans değerlerini hiçbir şekilde olumsuz etkilememelidir. Sticker veya baskı yöntemi de kullanılabilir. Baskı veya sticker, baretin öngörülen kullanım süresi içerisinde özelliğini kaybetmemelidir. Firmalar kullandıkları baskı ya da sticker yöntemi ile ilgili, bu maddede belirtilen hususları (baretin performansını etkilememe ve baskının-stickerın özelliğini yitirmeme) teslim tarihinden itibaren baretin öngörülen kullanım süresi boyunca, kusurlu ürünler yeni sağlam ürünlerle değiştirilmek üzere, garanti edeceklerdir. 14. Baret, ihtiyaç duyulduğunda iç kısmına, göze tam bir şekilde ayarlanabilir özellikte gözlük aparatı takmaya uygun olacaktır. 72

74 1.2. Endüstriyel Baret (Mavi Renk) Şekil 26 Örnek mavi endüstriyel baret Genel Hususlar Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan işçi personel tarafından kullanılacaktır Kullanılması Önerilen İş Tanımları Ağaç İşleri, Cam İşleri, Akümülatör İşleri, Elektrik İşleri, Elektronik İşleri, Haberleşme Cihazları Telsiz ve Havai Hat İşleri, Boya İşleri, İnşaat İşleri, Kalorifer, Su ve Sıhhi Tesisat İşleri, Kaynak İşleri, Lokomotif Tamir İşleri, Mekanik Elektrikli Sinyal ve Uzaktan Kumanda İşleri, Mekanik Vasıta-Tesis Cihaz ve Vinç Operatörlüğü İşleri, Mekanik Vasıta Tesis Cihaz Tamir İşleri, Motor Tamir İşleri, Sanatsız İşçilik, Tezgâh Makine Ve Talaşlı İmalat İşleri, Tren Teşkil İşleri, Vagon İmal Ve Tamir İşleri, Vagon ve Tren Dizilerinin Hazırlanması, Refakati, Muayene ve Kontrol İşleri, Yol Bakım Onarım İşleri, Yol Ve Geçit Kontrol İşleri, Yüksek Gerilim Tesisat İşleri, Kimyasal Temizlik İşleri Teknik Özellikler 1. TS EN 397 standardına göre, ABS plastik malzemeden üretilmiş olacaktır. 2. Baretler EN 50365:2002 (1000 V AC elektrik yalıtımı) standartlarına uygun olacaktır. 3. Baretlerin kısa siperliği olacaktır. Baret ile siperlik tek parça olacaktır. 4. Mavi renkli olacaktır. 5. Baret içlikleri tekstil malzemeden yapılmış ve değiştirilebilir olacaktır. 6. Baret, -30 C ye kadar düşük sıcaklıklar ve erimiş metal sıçramasına (MM) dirençli olacaktır. 73

75 7. Baret içliklerinin başa göre ayarlanması arka taraftan çevrilebilir mekanizma ile (vidalı) olacaktır. 8. Kullanım konforunu artırmak ve ter emmek için baş bandının ön kısmında değiştirilebilir sağlam yapıda ter bandına sahip olacaktır. 9. Baretlerin iç kısmındaki baş bandı çıkarılarak baretlerin çift yönlü kullanımı için 180 derece dönebilir olacaktır. 10. Baretlerde üretim standardına uygun havalandırma delikleri olacaktır. 11. Baretlere çene bandı takılabilir olacak ve her baretle beraber çene bandı verilecektir. 12. Baretlerin ağırlığı 350 gramdan fazla olmayacaktır. 13. Baretlerin ön tarafında, üzerine logo basılabilmesi için uygun alan bulunacaktır. Bu alana TCDD tarafından belirtilecek kelime veya logo basılacaktır. Kelime veya logonun uygulama işlemi, baretin fiziksel ve kimyasal özelliklerini ve performans değerlerini hiçbir şekilde olumsuz etkilememelidir. Sticker veya baskı yöntemi de kullanılabilir. Baskı veya sticker, baretin öngörülen kullanım süresi içerisinde özelliğini kaybetmemelidir. Firmalar kullandıkları baskı ya da sticker yöntemi ile ilgili, bu maddede belirtilen hususları (baretin performansını etkilememe ve baskının-stickerın özelliğini yitirmeme) teslim tarihinden itibaren baretin öngörülen kullanım süresi boyunca, kusurlu ürünler yeni sağlam ürünlerle değiştirilmek üzere, garanti edecektirler. 14. Baret, ihtiyaç duyulduğunda iç kısmına, göze tam bir şekilde ayarlanabilir özellikte gözlük aparatı takmaya uygun olacaktır. 74

76 1.3. Elektrikçi Bareti ve Yüz Vizörü Genel Hususlar Şekil 27 Örnek elektrikçi bareti ve yüz vizörü Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan personel tarafından kullanılacaktır Kullanılması Önerilen İş Tanımları Yüksek Gerilim Tesisat İşleri Teknik Özellikler 1. Baret madeni aksamı bulunmayan, darbeye, neme, ısıya, yağa, suya, aside, tere dayanıklı ve elektrik yalıtımlı malzemeden yapılmış olmalıdır. 2. Baret tek parça olarak imal edilmiş olmalıdır. 3. Baret rengi kırmızı olacaktır. 4. Baretin cilt ile teması olan kısımları için, cilt tahrişine neden olduğu bilinen veya sağlığa olumsuz etkisi olan malzemeler kullanılmamalıdır. 5. Baretin ayarlanabilir veya giyen tarafından yer değiştirmek için çıkarılabilir herhangi bir kısmı, herhangi bir alet kullanmaksızın ayarlamalı, çıkarmayı ve takmayı kolaylaştıracak şekilde olmalıdır. 6. Baretin ayarlanabilir tertibatı beklenen kullanım şartları altında, kullanıcının bilgisi dışında hatalı ayarlamaya meydan vermeyecek şekilde tasarlanmış olmalıdır. 7. Baretin baş çevre bandı alın kısmını kapsayacak şekilde ve genişliği 30 mm den az olmamalı, baret ile bant arasında en az 5 mm'lik havalandırma aralığı bulunmalıdır. 75

77 8. Baret 30 kv test gerilimine, 20 kv işletme gerilimine dayanıklı olmalıdır. 9. Baretlerin kısa siperliği olacaktır. Baret ile siperlik tek parça olacaktır. 10. Baş bandının çevre bandına olan bağlantıları en az 4 adet olmalı, çevre bandı genişliği ise 10 mm den az olmamalı ve çene bandına bağlı olmalıdır. 11. Baretin dış yüzey mesafesi maksimum 80 mm, iç yüzey mesafesi maksimum 50 mm, iç düşey açıklığı ise en az 25 mm. olmalıdır. 12. Baret bütün yan teçhizatlarıyla birlikte 500 gr dan ağır olmamalıdır. 13. Baretin giyme yüksekliği ayarlanabilir olmalıdır. 14. Baret isteğe bağlı olmak koşuluyla 3 numara altında (50-54, 54-57, 57-62) imal edilmelidir. 15. Baret şok absorbsiyonu, delinmeye karşı direnç, aleve karşı dayanım, çene bandı halkaları, elektrik yalıtımı, yanal deformasyon ve ergimiş metal sıçraması testlerinde TS2429 EN 397 no.lu standarda göre başarı ile geçmiş olmalıdır. ANSI Z-89 gerilim deneyi, TS EN 397 ve CE belgeleri olmalıdır. 16. Baret üzerinde üretici firma adı ve sembolü, imal yılı, seri numarası ve test gerilimi silinmeyecek biçimde bulunmalıdır. 17. Baretlerin ön tarafında, üzerine logo basılabilmesi için uygun alan bulunacaktır. Bu alana TCDD tarafından belirtilecek kelime veya logo basılacaktır. Kelime veya logonun uygulama işlemi, baretin fiziksel ve kimyasal özelliklerini ve performans değerlerini hiçbir şekilde olumsuz etkilememelidir. Sticker veya baskı yöntemi de kullanılabilir. Baskı veya sticker, baretin öngörülen kullanım süresi içerisinde özelliğini kaybetmemelidir. Firmalar kullandıkları baskı ya da sticker yöntemi ile ilgili, bu maddede belirtilen hususları (baretin performansını etkilememe ve baskının-stickerın özelliğini yitirmeme) teslim tarihinden itibaren baretin öngörülen kullanım süresi boyunca, kusurlu ürünler yeni sağlam ürünlerle değiştirilmek üzere, garanti edecektirler. 18. Baret içliklerinin başa göre ayarlanması arka taraftan çevrilebilir mekanizma ile (vidalı) olacaktır. 19. Elektrikçi baretleri yüz vizörü ve adaptörü ile teslim edilecektir. 20. Elektrikçi yüz vizörü ve adaptörü CE-EN 166 standardında olacak ve belgelendirilecektir. 22. Elektrikçi yüz vizörü şeffaf polikarbonat malzemeden olacak ve kalınlığı 1,8 mm'yi geçmeyecek ve buğulanmaz, çizilmez (antifog, antistatik) özellikte olacaktır. 23. Elektrikçi yüz vizörü üzerinde gözle görülür yerde vizörün koruyucu seviye sayısal filtre skalası (2-1.2), üretici kimliği baş harfi veya simgesi, optik sınıfı (1 sürekli kullanım), mekanik darbe dayanım göstergesi (B), kısa devre elektrik arkı direnç değeri (8), erimiş 76

78 metal sıçraması ve sıcak katı malzemeler (9), aşınmaya karşı direnç sembolü (K), duman ve buhara karşı direnç sembolü (N) ve CE numarası olacak ve belgelendirilecektir. 24. Elektrikçi vizörü yüksek ve alçak ısıya direnç sağlar özellikte olacaktır ( o C). 25. Yüz vizör adaptörü (braketi) polypropilen malzemeden imal edilmiş ve ağırlığı 150 gr. geçmeyecektir. 26. Yüz vizörü adaptörü (braketi) elastik bantlı açılır-kapanır özellikte olmalıdır. Ayrıca, barete vizörle birlikte kolay takılıp çıkarılabilir özellikte olacaktır. 27. Yüz vizör adaptörü (braketi) CE-EN 166 CE-EN 175 standardında olacak, teknik performans değeri 3.8.9BT olacak ve belgelendirilecektir. 77

79 1.4. Barete Takılabilen Baş Lambası Genel Hususlar Şekil 28 Örnek barete takılabilen baş lambası Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan personel tarafından kullanılacaktır. Gece çalışmalarında ve aydınlatılmasına ihtiyaç duyulan çalışma ortamlarında iş yeri özelliklerine göre yeterli sayıda demirbaş olarak bulundurulacaktır Kullanılması Önerilen İş Tanımları Cam İşleri, Elektrik İşleri, Elektronik İşleri, Haberleşme Cihazları Telsiz ve Havai Hat İşleri, Lokomotif Tamir İşleri, Mekanik Elektrikli Sinyal ve Uzaktan Kumanda İşleri, Mekanik Vasıta Tesis Cihaz Tamir İşleri, Motor Tamir İşleri, Vagon İmal Ve Tamir İşleri, Yol Bakım Onarım İşleri, Yol Ve Geçit Kontrol İşleri, Yüksek Gerilim Tesisat İşleri Tren Teşkil İşleri ile Vagon ve Tren Dizilerinin Hazırlanması Refakati, Muayene ve Kontrol İşleri için çalışanlara zimmet tutanağı karşılığı kişi başı verilecektir Teknik Özellikler 1. Kafa lambası gövde yapısı çarpma ve darbelere karşı mukavemetli ABS kompozit malzemeden yapılmış olmalıdır. 2. Kafa lambası 3 adet 1,5 volt AAA (alkalin) özelliğinde ince kalem pil ile çalışabilecek yapıda olmalıdır. 3. Kafa lambası pil bölümü kaset özellikli yapıda olup iç kısmında ki yay ve iletişim sistemleri sarı metal özelliğinde olmalıdır. 4. Kafa lambası ışık açısı ve yönü ayarlanabilir dişli sistem özellikli olmalıdır. 78

80 5. Kafa lambası zoomlama (odaklanma) veya ışık yayma özelliği taşıyabilen teleskopik özellikli x-zeron kristal ambüllü olmalıdır. 6. Kafa lambası yanma özelliği buton sistemli olup uzun, kısa ve flaşörlü olmak üzere en az 3 kademeli olarak ışık özelliğinde yanacaktır. 7. Kafa lambasının teleskopik bölümünde ayrıca ikaz rengi olan kırmızı renkte ışıklı şerit bölümü olacaktır. 8. Kafa lambası üzerinde imalatçı firma ismi ve model numarası silinmez yazı özelliğinde mevcut olacaktır. 9. Kafa lambasında baret veya kafaya monte edilebilen tepe ve yanlarda olmak kaydı ile toplam 3 adet lastik bant olacaktır. 10. Kafa lambasının lastik bantları uzun süreli kullanımda bile esnekliğini yitirmeyecek kalitede olmalıdır. 11. Kafa lambası lastik bantları en az 25 mm genişliğinde, kalınlığı ise en az 1,5 mm. kalınlığında olmalı ve ayrıca lastik bantlar üzerinde en az 2 adet ayar tokaları bulunmalıdır. 12. Kafa lambaları pilleri ile birlikte çalışır halde teslim edilecek ve ayrıca pillerin raf ömürleri en az 2 yıl olacaktır. Ayrıca piller üzerinde son kullanım senesi yazılı olarak teslim edilecektir. 13. Kafa lambalarının barete monte edilebilmesi için 3 adet klips beraberinde verilecektir. 79

81 2. Göz ve Yüz Koruma 2.1. Mekanik Risklere Karşı Koruyucu Gözlük Genel Hususlar Şekil 29 Örnek mekanik iş gözlüğü Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan personel tarafından kullanılacaktır Kullanılması Önerilen İş Tanımları Akümülatör İşleri, Elektronik İşleri, Kalorifer, Su ve Sıhhi Tesisat İşleri, Kaynak İşleri, Lokomotif Tamir İşleri, Mekanik Vasıta Tesis Cihaz Tamir İşleri, Motor Tamir İşleri, Sanatsız İşçilik, Tezgâh Makine Ve Talaşlı İmalat İşleri, Vagon İmal Ve Tamir İşleri Teknik Özellikler 1. TS 5560 EN 166, EN 170 standardına uyumlu olarak üretilecektir. 2. Optik sınıfını 1 olacaktır. 3. Çizilmeye karşı dirençli olacaktır. 4. Üzerinde ısıya dayanıklı olduğunu gösterir T simgesi bulunacaktır. 5. F sınıfı mekanik darbe direnç özelliğine veya fazlasına sahip olacaktır. 6. UV ışınlarına karşı koruma özelliği olacaktır. Gözlük lensi ölçek numarası en az 2C- 1.2 işaretleme özelliğine sahip olacaktır. 7. Gözlükler maske ve baret ile beraber kullanıma uygun olacaktır. 8. Gözlükler görüşü engellememelidir. 9. Toz, çapak, sıvı, darbe vs. gibi dış etkenlere karşı gözü koruyacak özellikte olacaktır. 10. Gözlüklere buğulanmaz (antifog) özelliği kazandırılmış olacaktır. 11. Gözlükler şeffaf, polikarbonat lensli olacaktır. 12. Gözlüklerde kauçuk veya silikon rahat burun köprüsü olacaktır. Bu köprüler temizleme amaçlı çıkarılıp-takılabilir özellikte olacaktır. 13. Gözlük sapları yandan koruma sağlayacak genişlikte dizayn edilmiş olacaktır. 80

82 14. Gözlük sapları gözlük camlarından birleştiği yerde kolay kırılacak yapıda ve incelikte olmamalıdır. 15. Gözlük lensleri kısmı tüm göz çevresini kapatacak şekilde tek parça olmalı ve yüze tam olarak oturmalıdır. 16. Gözlük saplarında kaymayı engelleyici yumuşak kauçuk veya silikon malzemeden takviyeler olacaktır. 17. Gözlük sapları üzerinde gözlük ipi takılabilmesine imkân veren delikler mevcut olacaktır. 18. Gözlükler CE uygunluk işareti ile işaretlenmiş olacaktır UV Işınlarına Karşı Koruyucu Gözlük (Gri Lensli) Genel Hususlar Şekil 30 Örnek UV koruyucu gözlük Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan işçi ve memur personel tarafından kullanılacaktır Kullanılması Önerilen İş Tanımları Cam İşleri, Elektrik İşleri, Haberleşme Cihazları Telsiz ve Havai Hat İşleri, İnşaat İşleri, Makinistlik İşleri, Mekanik Elektrikli Sinyal ve Uzaktan Kumanda İşleri, Mekanik Vasıta- Tesis Cihaz ve Vinç Operatörlüğü İşleri, Tren Teşkil İşleri, Vagon ve Tren Dizilerinin Hazırlanması, Refakati, Muayene ve Kontrol İşleri, Yol Bakım Onarım İşleri, Yol Ve Geçit Kontrol İşleri, Yüksek Gerilim Tesisat İşleri Teknik Özellikler 1. TS 5560 EN 166, EN 170, EN 172 standardına uyumlu olarak üretilecektir 2. Optik sınıfı 1 olacaktır. 3. Çizilmeye karşı dirençli olacaktır. 4. Üzerinde ısıya dayanıklı olduğunu gösterir T simgesi bulunacaktır. 5. F sınıfı mekanik darbe direnç özelliğine veya fazlasına sahip olacaktır. 81

83 6. UV ışınlarına karşı koruma özelliği olacaktır. Gözlük lenslerinin ölçek numarası en az olacaktır. 7. Gözlükler maske ve baret ile beraber kullanıma uygun olacaktır. 8. Gözlükler görüşü engellememelidir. 9. Toz, çapak, sıvı, darbe vs. gibi dış etkenlere ve kimyasal maddelere karşı gözü koruyacak özellikte olacaktır. 10. Gözlüklere buğulanmaz (antifog) özelliği kazandırılmış olacaktır. 11. Gözlükler gri, polikarbonat lensli olacaktır. 12. Gözlüklerde kauçuk veya silikon rahat burun köprüsü olacaktır. Bu köprüler temizleme amaçlı çıkarılıp-takılabilir özellikte olacaktır. 13. Gözlük sapları yandan koruma sağlayacak genişlikte dizayn edilmiş olacaktır. 14. Gözlük sapları gözlük camları ile birleştiği yerde kolay kırılacak yapıda ve incelikte olmamalıdır. 15. Gözlük lensleri kısmı tüm göz çevresini kapatacak şekilde tek parça olmalı ve yüze tam olarak oturmalıdır. 16. Gözlük saplarında kaymayı engelleyici yumuşak kauçuk veya silikon malzemeden takviyeler olacaktır. 17. Gözlük sapları üzerinde gözlük ipi takılabilmesine imkan veren delikler mevcut olacaktır. 18. Gözlükler CE uygunluk işareti ile işaretlenmiş olacaktır Gözlük Üstü Gözlük Şekil 31 Örnek gözlük üstü gözlük Genel Hususlar Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan sağlık sebeplerinden dolayı gözlük kullanan personel tarafından kullanılacaktır. 82

84 Kullanılması Önerilen İş Tanımları Ağaç İşleri, Cam İşleri, Akümülatör İşleri, Elektrik İşleri, Elektronik İşleri, Haberleşme Cihazları Telsiz ve Havai Hat İşleri, İnşaat İşleri, Kalorifer, Su ve Sıhhi Tesisat İşleri, Kaynak İşleri, Lokomotif Tamir İşleri, Mekanik Elektrikli Sinyal ve Uzaktan Kumanda İşleri, Mekanik Vasıta-Tesis Cihaz ve Vinç Operatörlüğü İşleri, Mekanik Vasıta Tesis Cihaz Tamir İşleri, Motor Tamir İşleri, Sanatsız İşçilik, Tezgâh Makine Ve Talaşlı İmalat İşleri, Tren Teşkil İşleri, Vagon İmal Ve Tamir İşleri, Vagon ve Tren Dizilerinin Hazırlanması, Refakati, Muayene ve Kontrol İşleri, Yol Bakım Onarım İşleri, Yol Ve Geçit Kontrol İşleri, Yüksek Gerilim Tesisat İşleri Teknik Özellikler 1. TS 5560 EN 166, EN 170 standardına uygun olarak üretilecektir inci optik sınıfında olacaktır. 3. Çizilmeye karşı dirençli olacaktır. 4. Üzerinde ısıya dayanıklı olduğunu gösterir T simgesi bulunacaktır. 5. F sınıfı mekanik direnç özelliğine veya fazlasına sahip olacaktır. 6. UV ışınlarına karşı koruma özelliği olacaktır. Gözlük lensi ölçek numarası en az 2C FTKN CE işaretleme özelliğine sahip olacaktır. 7. Gözlükler maske ve baret ile beraber kullanıma uygun olacaktır. 8. Gözlükler görüşü engellememelidir. 9. Gözlük saplarının uzunluğu ayarlanabilir olacak veya gözlük farklı şakak ölçülerine uyabilir özellikte olacaktır. 10. Gözlük lensleri çarpmaya dayanıklı malzemeden yapılacaktır. 11. Gözlükler iç mekân ve dış mekânda kullanılabilir filtre tipi, gölge numarası ve lens özelliklerine sahip olacaktır. 12. Gözlükler şeffaf, polikarbonat lensli olacaktır. 13. Gözlük üstü gözlük özelliğinde olacaktır. 14. Gözlüklere buğulanmaz (antifog) özelliği kazandırılmış olacaktır. 15. Gözlük, optik gözlük üstüne rahatsız etmeyecek şekilde kullanılabilir özellikte olacaktır. 83

85 2.4. Tam Koruma Gözlüğü Şekil 32 Örnek tam koruma gözlüğü Genel Hususlar Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan personel tarafından kullanılacaktır. Yarım yüz maskesiyle beraber kullanılacaktır. Kullanılması önerilen iş tanımlarından kimyasal madde ile teması olabilecek işlerde veya yüksek tozlu ortamlarda kullanılacaktır Kullanılması Önerilen İş Tanımları Ağaç İşleri, Tezgâh Makine Ve Talaşlı İmalat İşleri Teknik Özellikler 1. Tam koruma gözlüğü EN 166-EN 170 standardına sahip, CE belgeli olacaktır. Bu husus belgelendirilecektir. 2. Tam koruma gözlüğü lensi polikarbonat malzemeden yapılmış olacak ve lens üzerine çalışma ortamına göre asetat film takılarak çalışma özelliğine sahip olacaktır. 3. Tam koruma gözlüğü indirekt ventilasyonlu olacaktır. 4. Tam koruma gözlüğü antifog ve çizilmez özelliğe sahip olacaktır. 5. Tam koruma gözlüğü optik gözlük ve yarım yüz maske ile kullanılabilir olacaktır. 6. Tam koruma gözlüğü lensi üzerinde en az B9 performans işaretlemesi olacaktır. 7. Gözlük çerçevesi silikon malzemeden üretilmiş ve üzerinde en az B EN 166 performans işaretlemesi olacaktır. 84

86 3. İşitme Koruma 3.1. Başa Takılabilir Kulaklık Şekil 33 Örnek başa takılabilir kulaklık Genel Hususlar Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan personel tarafından kullanılacaktır. Aşağıda önerilen iş tanımlarının olduğu işyerlerinde gürültü ölçümlerinin yapılması ile gürültü seviyesinin ilgili mevzuatta izin verilen değer üzerinde olması durumunda kullanılacaktır Kullanılması Önerilen İş Tanımları Ağaç İşleri, Cam İşleri, Akümülatör İşleri, Elektrik İşleri, Elektronik İşleri, Boya İşleri, İnşaat İşleri, Kalorifer, Su ve Sıhhi Tesisat İşleri, Kaynak İşleri, Lokomotif Tamir İşleri, Mekanik Vasıta Tesis Cihaz Tamir İşleri, Motor Tamir İşleri, Sanatsız İşçilik, Tezgâh Makine Ve Talaşlı İmalat İşleri, Vagon İmal Ve Tamir İşleri, Yol Bakım Onarım İşleri, Yol Ve Geçit Kontrol İşleri, (Ortam ölçümü gerektirir) Teknik Özellikler 1. EN standardına uygun olarak üretilmiş olacaktır. 2. Başa az baskı uygulayan, konforlu, yumuşak, geniş, kolay ayarlanabilir ve kolay taşınabilmesi için katlanabilir özellikte bir baş bandına sahip olacaktır. 3. SNR PNR (±1) değeri yaklaşık 34 db olacaktır. 4. Kulak çevresinin her tarafına eşit baskı sağlanması için kulaklık yastıkçıklarının (kulağa baskı uygulayan kısımlar) köpük malzeme ile dolu olacaktır. 5. Kulaklık iç yastıkları hijyen açısından değiştirilebilir özellikte olacaktır. 85

87 3.2. Kulak Tıkacı Şekil 34 Örnek ipli kulak tıkacı Genel Hususlar Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan personel tarafından kullanılacaktır. Aşağıda önerilen iş tanımlarının olduğu işyerlerinde gürültü ölçümlerinin yapılması ile gürültü seviyesinin ilgili mevzuatta izin verilen değer üzerinde olması durumunda kullanılacaktır Kullanılması Önerilen İş Tanımları Ağaç İşleri, Cam İşleri, Akümülatör İşleri, Elektrik İşleri, Elektronik İşleri, Boya İşleri, İnşaat İşleri, Kalorifer, Su ve Sıhhi Tesisat İşleri, Kaynak İşleri, Lokomotif Tamir İşleri, Mekanik Vasıta Tesis Cihaz Tamir İşleri, Motor Tamir İşleri, Sanatsız İşçilik, Tezgâh Makine Ve Talaşlı İmalat İşleri, Vagon İmal Ve Tamir İşleri, Yol Bakım Onarım İşleri, Yol Ve Geçit Kontrol İşleri (Ortam ölçümü gerektirir) Teknik Özellikler 1. EN standardına uygun olarak üretilmiş olacaktır. 2. Yıkanabilir ve tekrar kullanılabilir özellikte olacaktır. 3. SNR PNR (±1) değeri yaklaşık 30 db olacaktır. 4. Yumuşak ve ergonomik olacaktır tıkacı birleştiren görülebilir renkte tıkaçlara imalatta bağlanmış boyun ipi olacaktır. 6. Kulak tıkaçlarının her çifti için (boyun ipi ile birleştirilen 2 tıkaç için) 1 adet muhafaza kutusu olacaktır. 7. TPE veya silikon malzemeden üretilmiş olacaktır. 86

88 4. Solunum Koruma 4.1. FFP1 Sınıfı Toz Maskesi Şekil 35 Örnek FFP1 toz maskesi Genel Hususlar Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan personel tarafından kullanılacaktır. Aşağıda önerilen iş tanımlarının olduğu işyerlerinde toz ölçümü sonuçlarına göre kullanılacaktır Kullanılması Önerilen İş Tanımları Cam İşleri, Elektrik İşleri, Elektronik İşleri, İnşaat İşleri, Kalorifer, Su ve Sıhhi Tesisat İşleri, Lokomotif Tamir İşleri, Mekanik Vasıta-Tesis Cihaz ve Vinç Operatörlüğü İşleri, Mekanik Vasıta Tesis Cihaz Tamir İşleri, Motor Tamir İşleri, Sanatsız İşçilik, Tren Teşkil İşleri, Vagon İmal Ve Tamir İşleri, Vagon ve Tren Dizilerinin Hazırlanması, Refakati, Muayene ve Kontrol İşleri (Ortam ölçümü gerektirir) Teknik Özellikler 1. TS EN A1 standardına uygun olarak üretilmiş olacaktır. 2. Maske içinde kirlenen havayı atmaya ve buharlaşmayı önlemeye yarayan, kolay açılma özelliğine sahip soluk verme ventili bulunacaktır. 3. Rahat nefes alıp verme konforunu sağlamak için nefes alma ve nefes verme dirençleri düşük olacaktır. 4. Kullanıcının gözlük kullanması halinde maske engel teşkil etmeyecektir. 5. Tıkanıklık direnç testinden başarı ile geçmiş olacaktır. 6. Tek kullanımlık özellikte olacaktır. 87

89 7. Konforu artırmak için burun bölümü iç kısmında burun bandı ve/veya yastıkçığı olacaktır. 8. Maskeler katlanabilir özellikte olacaktır. 9. Ürünün cilde temas eden yerlerinde cildi tahriş edecek malzemeler kullanılmayacaktır. 10. Maskelerin ambalajlanması hijyenik koşullara uygun olarak tek tek yapılacak ve bu paketler veya maske üzerinde resimli takma talimatları yer alacaktır. Her bir toz maskesi poşetinde teslim edilecektir. 11. FFP1 koruma sınıfında olacaktır FFP2 Sınıfı Toz Maskesi Şekil 36 Örnek FFP2 toz maskesi Genel Hususlar Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan personel tarafından kullanılacaktır. Aşağıda önerilen iş tanımlarının olduğu işyerlerinde toz ölçümü sonuçlarına göre kullanılacaktır Kullanılması Önerilen İş Tanımları Ağaç İşleri, Tezgâh Makine Ve Talaşlı İmalat İşleri, Yol Bakım Onarım İşleri, Yol Ve Geçit Kontrol İşleri (Ortam ölçümü gerektirir) Teknik Özellikler 1. TS EN A1 standardına uygun olarak üretilmiş olacaktır. 2. Maske içinde kirlenen havayı atmaya ve buharlaşmayı önlemeye yarayan, kolay açılma özelliğine sahip soluk verme ventili bulunacaktır. 88

90 3. Rahat nefes alıp verme konforunu sağlamak için nefes alma ve nefes verme dirençleri düşük olacaktır. 4. Kullanıcının gözlük kullanması halinde maske engel teşkil etmeyecektir. 5. Tıkanıklık direnç testinden başarı ile geçmiş olacaktır. 6. Tek kullanımlık özellikte olacaktır. 7. Konforu artırmak için burun bölümü iç kısmında burun bandı ve/veya yastıkçığı olacaktır. 8. Maskeler katlanabilir özellikte olacaktır. 9. Ürünün cilde temas eden yerlerinde cildi tahriş edecek malzemeler kullanılmayacaktır. 10. Maskelerin ambalajlanması hijyenik koşullara uygun olarak tek tek yapılacak ve bu paketler veya maske üzerinde resimli takma talimatları yer alacaktır. Her bir toz maskesi poşetinde teslim edilecektir. 11. FFP2 koruma sınıfında olacaktır FFP3 Sınıfı Toz Maskesi Genel Hususlar Şekil 37 Örnek FFP3 toz maskesi Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan personel tarafından kullanılacaktır Kullanılması Önerilen İş Tanımları Çok yüksek toz maruziyeti olan işler. (Ortam ölçümü gerektirir) Teknik Özellikler 1. TS EN A1 standardına uygun olarak üretilmiş olacaktır. 2. Maske içinde kirlenen havayı atmaya ve buharlaşmayı önlemeye yarayan, kolay açılma özelliğine sahip soluk verme ventili bulunacaktır. 3. Rahat nefes alıp verme konforunu sağlamak için nefes alma ve nefes verme dirençleri düşük olacaktır. 89

91 4. Kullanıcının gözlük kullanması halinde maske engel teşkil etmeyecektir. 5. Tıkanıklık direnç testinden başarı ile geçmiş olacaktır. 6. Tek kullanımlık özellikte olacaktır. 7. Konforu artırmak için burun bölümü iç kısmında burun bandı ve/veya yastıkçığı olacaktır. 8. Maskeler katlanabilir özellikte olacaktır. 9. Ürünün cilde temas eden yerlerinde cildi tahriş edecek malzemeler kullanılmayacaktır. 10. Maskelerin ambalajlanması hijyenik koşullara uygun olarak tek tek yapılacak ve bu paketler veya maske üzerinde resimli takma talimatları yer alacaktır.. Her bir toz maskesi poşetinde teslim edilecektir. 11. FFP3 koruma sınıfında olacaktır Yarım Yüz Maskesi Şekil 38 Örnek yarım yüz maskesi Genel Hususlar Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan personel tarafından kullanılacaktır. Mutlaka Tam Koruma Gözlüğü ile birlikte kullanılmalıdır. Gaz ve Buhar filtresi de alınmalıdır. İhtiyaç durumunda Toz ve zerrecik filtresi ile birlikte kullanılmalıdır Kullanılması Önerilen İş Tanımları Kimyasallarla (boya, vernik, çözücü kimyasallar, asit, kostik vb.) ilgili bütün işler Teknik Özellikler 1. TS EN 140 standardına uygun olarak üretilecektir. 2. Her iki yan tarafına kilitleme mekanizması ile birer adet olmak üzere toplam 2 (iki) adet filtre takılabilen özellikte olacaktır. 3. Gaz buhar filtreleri takıldığında görüşü engellememelidir. 90

92 4. Yarım yüz maskesine hem gaz hem de toz filtreleri direkt ya da adaptör yardımı ile monte edilebilmelidir. 5. Maskenin baş bantları başa göre ayarlanabilir olmalıdır. Eğer farklı bedenlere göre üretiliyor ise TCDD tarafından ürünlerin beden ölçüleri yükleniciye bildirilecektir. 6. Maske temizlenebilir (dezenfekte edilebilir) özellikte olmalıdır. 7. Yüze temas eden kısmı yumuşak silikon veya TPE (termo plastik elastomer) malzemeden imal edilecektir. 8. Üzerinde, kolay açılma kapanma özelliğine sahip, nefes verme supabı bulunmalıdır. 9. Yarım yüz maske S-M-L olmak üzere üç farklı bedende olacaktır. 10. Yarım yüz maskenin ağırlığı her bedende en fazla 125 gr olacaktır Tam Yüz Maskesi Şekil 39 Örnek tam yüz maskesi Genel Hususlar Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan işçi ve memur personel tarafından kullanılacaktır. Gaz ve buhar filtresi de alınmalıdır. İhtiyaç durumunda toz ve zerrecik filtresi ile kullanılmalıdır Kullanılması Önerilen İş Tanımları Akümülatör İşleri, Boya İşleri, Kimyasalla ilgili bütün işler Teknik Özellikler 1. Tam yüz maskesi EN 136: 1998 sınıf 2 standartlarına sahip, CE belgeli olacaktır. Bu husus belgelendirilecektir. 2. Tam yüz maskesinin ağırlığı 375 gr. ı geçmeyecektir. 3. Yandan çift filtre ile kullanılacak özellikte olacaktır. 91

93 4. Tam yüz maskesi geniş görüş açısına sahip olacak, lensi polikarbonat malzemeden imal edilmiş ve çizilmelere karşı hidrofobik kaplamalı olacaktır. Ayrıca maske vizörünün korunması için asetat kaplanabilir özellikte olacaktır. 5. Tam yüz maskesinin en az 3 bedeni olacaktır. 6. Tam yüz maskesinin hem toz hem de gaz filtreleri maske üzerine direk bağlanabilir özellikte olacaktır. 7. Filtrelerin tam yüz maskesine bağlantısı bayonet bağlantı olacaktır. 8. Tam yüz maskesinin yüz kısmı elastomer kauçuk veya silikon malzemeden imal edilmiş olacaktır. 9. Tam yüz maske başa en az 4 noktadan ayar yapılabilen ayar kayışları ile ayarlanabilir olacaktır. 10. Her iki yan tarafına kilitleme mekanizması ile birer adet olmak üzere toplam 2 (iki) adet filtre takılabilen özellikte tam yüz maskesi olacaktır Gaz ve Buhar Filtresi Şekil 40 Örnek A2B2E2K1 filtre Genel Hususlar Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan personel tarafından kullanılacaktır. Tam yüz veya yarım yüz maskeleriyle birlikte kullanılacaktır Kullanılması Önerilen İş Tanımları Akümülatör İşleri, Boya İşleri, Kimyasalla ilgili bütün işler 92

94 Teknik Özellikler 1. TS EN A1 standardına uygun olarak üretilecektir. 2. Filtreler görüşü engellemeyecek şekilde olacaktır. 3. A 1, B 1, E 1, K 1 (hepsi bir arada) tipi olan çoklu tip gaz filtresi olacaktır. 4. Alımı yapılacak tam ve/veya yarım yüz gaz maskeleri ile tam uyumlu olacaktır. 5. Filtreler hava geçirmeyen ambalajlarda tek tek veya 1 (bir) çift olarak paketlenecektir. Paket üzerinde, paket açılmadan saklanabileceği depolama son tarihi yer alacaktır. 6. Gaz filtrelerine, toz ve zerrecik filtreleri (ön filtre) direkt ya da adaptör yardımı ile monte edilebilmelidir..eğer adaptörlü ise adaptörlerle birlikte teslim edilecektir. Adaptörler toz ve zerrecik filtresi, gaz ve buhar filtresi ile tam uyumlu olacaktır. 7. Her bir çift filtrenin ağırlığı en fazla 200 gr olacaktır Toz ve Zerrecik Filtresi Şekil 41 Örnek maskeye uygun P2 toz filtresi Genel Hususlar Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan personel tarafından kullanılacaktır. Tam yüz veya yarım yüz maskeleriyle birlikte kullanılacaktır Kullanılması Önerilen İş Tanımları Akümülatör İşleri, Boya İşleri, Kimyasalla ilgili bütün işler Teknik Özellikler 1. TS EN 143 standardına göre üretilecektir 2. Alımı yapılacak yarım yüz ve tam yüz maskeleri ile beraber kullanılabilecektir. 3. Tekrar kullanılabilir (R re-usable) olacaktır. 93

95 4. Alımı yapılacak tam ve/veya yarım yüz maskesinin filtrelerine direkt veya adaptör ile kolay monte edilebilir olacaktır. 5. Filtreler P2 sınıfı olacaktır. 6. Gaz filtrelerine, toz ve zerrecik filtreleri (ön filtre) direkt ya da adaptör(filtre tutucu) yardımı ile monte edilebilmelidir. Eğer adaptörlü ise adaptörlerle birlikte teslim edilecektir. Adaptörler toz ve zerrecik filtresi, gaz ve buhar filtresi ile tam uyumlu olacaktır. 7. Her bir çift filtrenin ağırlığı (adaptör dahil) en fazla 500 gr olacaktır. 94

96 5. El Koruma 5.1. Mekanik Risklere Karşı Koruyucu Eldiven Genel Hususlar Şekil 42 Örnek mekanik iş eldiveni Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan personel tarafından kullanılacaktır Kullanılması Önerilen İş Tanımları Ağaç İşleri, Cam İşleri, Elektrik İşleri, Elektronik İşleri, Haberleşme Cihazları Telsiz ve Havai Hat İşleri, İnşaat İşleri, Kalorifer, Su ve Sıhhi Tesisat İşleri, Kaynak İşleri, Lokomotif Tamir İşleri, Makinistlik İşleri, Mekanik Elektrikli Sinyal ve Uzaktan Kumanda İşleri, Mekanik Vasıta-Tesis Cihaz ve Vinç Operatörlüğü İşleri, Mekanik Vasıta Tesis Cihaz Tamir İşleri, Motor Tamir İşleri, Sanatsız İşçilik, Tezgâh Makine Ve Talaşlı İmalat İşleri, Tren Teşkil İşleri, Vagon İmal Ve Tamir İşleri, Vagon ve Tren Dizilerinin Hazırlanması, Refakati, Muayene ve Kontrol İşleri, Yol Bakım Onarım İşleri, Yol Ve Geçit Kontrol İşleri, Yüksek Gerilim Tesisat İşleri, Kimyasal Temizlik İşleri Teknik Özellikler 1. TS EN 388 standardına uygun olarak üretilmiş olacaktır. 2. Aşınma direnci değeri 4 veya üzeri, bıçakla kesilme direnci 1 veya üzeri, yırtılma direnci değeri 2 veya üzeri, delinme direnci değeri 1 veya üzeri olacaktır. 3. 3/4 nitril kaplama olacak, avuç içi ve parmak uçları ekstra nitril kaplamalı olacaktır. 4. El becerisini ve konforu mümkün olduğunca azaltmayacaktır. 5. Hava geçirir yapıda olacaktır. 95

97 6. Beden ölçüleri TCDD tarafından yükleniciye bildirilecektir. 7. Eldiven iç astarı dikişsiz, polyester / pamuk örgü olacaktır. 8. Eldiven anti bakteriyel ve koku önleyici işlem görmüş olacaktır. 9. Her çift eldiven kendi özel ambalajında olacak şekilde teslim edilecektir Kimyasal Risklere Karşı Koruyucu Eldiven Genel Hususlar Şekil 43 Örnek kimyasal iş eldiveni Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan personel tarafından kullanılacaktır Kullanılması Önerilen İş Tanımları Akümülatör İşleri, Boya İşleri, Lokomotif Tamir İşleri, Mekanik Vasıta Tesis Cihaz Tamir İşleri, Motor Tamir İşleri, Sanatsız İşçilik, Kimyasal maddelerle çalışmanın olduğu işler Teknik Özellikler 1. Eldiven EN 388 ve EN 374 standardına sahip, CE belgeli olacaktır. Bu husus belgelendirilecektir. 2. Eldiven iç astarı polyester / naylon örgü olacaktır. 3. Eldivende herhangi bir dikiş yeri olmayacaktır. 4. Eldiven tamamen nitril kaplı olacaktır. Ayrıca tüm el kısmına fazladan pürüzlü bir yüzey oluşturulmuş olacaktır. 5. Eldiven uzunluğu en az 30 cm. olacaktır. 6. Eldiven anti bakteriyel ve koku önleyici işlem görmüş olacaktır. 7. Eldivenin mekanik risklere karşı koruma performansı, EN 388 standardında belirtilen değerlere göre, en az (üç bir üç iki ) olacak ve bu husus belgelendirilecektir. 8. Eldiven, EN 374-3: 2003 standardında verilen değerlere göre AJKL seviyesinde koruma sağlayacak tipte olacaktır. En az, A (metanol) için Sınıf 2, J (N-heptan) için sınıf 6, 96

98 K (% 40 Kostik Soda ) için sınıf 6, L (% 96 Sülfürik asit) için sınıf 3 olacak ve bu husus belgelendirilecektir. 9. Her çift eldiven kendi özel ambalajlarında olacak şekilde teslim edilecektir Yüksek Gerilim Eldiveni (1000V) Genel Hususlar Şekil 44 Örnek 1000V dayanımlı iş eldiveni Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan personel tarafından kullanılacaktır Kullanılması Önerilen İş Tanımları Elektrik İşleri, Elektronik İşleri, Haberleşme Cihazları Telsiz ve Havai Hat İşleri, Lokomotif Tamir İşleri, Mekanik Elektrikli Sinyal ve Uzaktan Kumanda İşleri, Motor Tamir İşleri, Vagon ve Tren Dizilerinin Hazırlanması, Refakati, Muayene ve Kontrol İşleri, Yüksek Gerilim Tesisat İşleri Teknik Özellikler 1. Eldivenler, kauçuk esaslı malzemeden eksiz (yekpare ) olarak yapılmış olacak ve malzeme cinsi belgelendirilecektir. 2. Eldiven 1000 v. enerji sistemlerinde çalışılabilecek şekilde yalıtkan olmalıdır (0 sınıfı eldiven). 3. Eldivenler üzerinde dikiş çatlak, yama, yırtık kabarcık ezilme, kalıp izi, yabancı cisim ve buruşukluk olmayacaktır. 4. Eldiven madeni yağlara kimyasal maddelere hidrokarbonlara ve ısıya ( C ) karşı dayanıklı olacaktır. 5. Eldivenler Beş parmaklı olacak sağ ve sol olmak üzere bir çiftten oluşacaktır. 6. Eldivenler EN standardında ve CE belgeli olacaktır. 97

99 7. Eldivenler üzerinde sembolü (çift üçgen) imalatçı firma adı, markası, sınıfı, beden ölçüsü, imal yılı, kullanım gerilimi silinmeyecek şekilde işaretlenmiş olacaktır. 8. Her bir eldiven çifti hasara karşı koruyacak olan ambalajında olacaktır. 9. Eldivenlerin hasarının kolaylıkla tespit edilebilmesi için eldivenlerin iç ve dış kısımları farklı renklerde olacaktır. 10. İmal tarihi en fazla altı ay olacaktır Yüksek Gerilim Eldiveni (36000V ) Genel Hususlar Şekil 45 Örnek 36000V dayanımlı iş eldiveni Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan personel tarafından kullanılacaktır Kullanılması Önerilen İş Tanımları Yüksek Gerilim Tesisat İşleri Teknik Özellikler 1. Eldivenler, kauçuk esaslı malzemeden eksiz (yekpare) olarak yapılmış olacak ve malzeme cinsi belgelendirilecektir. 2. Eldiven v. enerji sistemlerinde çalışılabilecek şekilde yalıtkan olmalıdır (4 sınıfı eldiven ). 3. Eldivenler üzerinde dikiş çatlak, yama, yırtık kabarcık ezilme, kalıp izi, yabancı cisim ve buruşukluk olmayacaktır. 4. Eldiven madeni yağlara kimyasal maddelere hidrokarbonlara ve ısıya ( C ) karşı dayanıklı olacaktır. 5. Eldivenler Beş parmaklı olacak sağ ve sol olmak üzere bir çiftten oluşacaktır. 6. Eldivenler EN standardında ve CE belgeli olacaktır. 98

100 7. Eldivenler üzerinde sembolü (çift üçgen) imalatçı firma adı, markası, sınıfı, beden ölçüsü, imal yılı, kullanım gerilimi silinmeyecek şekilde işaretlenmiş olacaktır. 8. Her bir eldiven çifti hasara karşı koruyacak olan ambalajında olacaktır. 9. Eldivenlerin hasarının kolaylıkla tespit edilebilmesi için eldivenlerin iç ve dış kısımları farklı renklerde olacaktır. 10. İmal tarihi en fazla altı ay olacaktır Ağır İş Eldiveni Genel Hususlar Şekil 46 Örnek ağır iş eldiveni Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan personel tarafından kullanılacaktır Kullanılması Önerilen İş Tanımları İnşaat İşleri, Lokomotif Tamir İşleri, Mekanik Vasıta-Tesis Cihaz ve Vinç Operatörlüğü İşleri, Mekanik Vasıta Tesis Cihaz Tamir İşleri, Motor Tamir İşleri, Vagon İmal Ve Tamir İşleri, Yol Bakım Onarım İşleri, Yol Ve Geçit Kontrol İşleri, Yüksek Gerilim Tesisat İşleri Teknik Özellikler 1. Eldiven EN 388 standardına sahip, CE belgeli olacaktır. Bu husus belgelendirilecektir. 2. Eldivenin mekanik risklere karşı koruma performansı, EN 388 standardında belirtilen değerlere göre, en az (dört iki dört dört) olacak ve bu husus yüklenici firma tarafından belgelendirilecektir. 3. Eldivenin avuç içi başparmak ile işaret parmağının tamamı deriden diğer parmakların el üstü parmak uçları ve avuç içi deriden ayrıca takviyeli olacaktır. 4. Eldivenin konç kısmı branda kumaştan olacak. Eldivenin uzunluğu, konçtan itibaren en az 25cm olacaktır. 5. Eldivenin avuç içi takviyesi çift dikişli olacaktır. 99

101 6. Vücut Koruma 6.1. Parka (Turuncu - Lacivet) Genel Hususlar Şekil 47 Örnek turuncu-lacivert parka Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan personel tarafından kullanılacaktır Kullanılması Önerilen İş Tanımları Ağaç İşleri, Cam İşleri, Akümülatör İşleri, Elektrik İşleri, Elektronik İşleri, Haberleşme Cihazları Telsiz ve Havai Hat İşleri, Boya İşleri, İnşaat İşleri, Kalorifer, Su ve Sıhhi Tesisat İşleri, Kaynak İşleri, Lokomotif Tamir İşleri, Makinistlik İşleri, Mekanik Elektrikli Sinyal ve Uzaktan Kumanda İşleri, Mekanik Vasıta-Tesis Cihaz ve Vinç Operatörlüğü İşleri, Mekanik Vasıta Tesis Cihaz Tamir İşleri, Motor Tamir İşleri, Sanatsız İşçilik, Tezgâh Makine Ve Talaşlı İmalat İşleri, Tren Teşkil İşleri, Vagon İmal Ve Tamir İşleri, Vagon ve Tren Dizilerinin Hazırlanması, Refakati, Muayene ve Kontrol İşleri, Yol Bakım Onarım İşleri, Yol Ve Geçit Kontrol İşleri, Yüksek Gerilim Tesisat İşleri, Kimyasal Temizlik İşleri Teknik Özellikler 1. Mont yüksek görünürlük, turuncu ve lacivert renk birlikte olacak şekilde, her türlü kötü hava şartlarında giyilebilecek özellikte ve beş şekilde esnek yapılandırılabilerek kullanım özelliğine sahip olacaktır. 100

102 2. Çift renkli yüksek görünürlük mont CE- EN 340: EN 343: 2003+A1 2007, EN 471: A standardında olacak ve belgelendirilecektir. 3. Montun çıkarılabilir iç yüzeyi, 2 yönlü giyilebilir özellik taşıyacak, yüksek görünürlük reflektif şeritli olacaktır. Dış yüzü poliüretan kaplamalı % 100 polyester, 300 D Oxford dokuma kumaştan olacak, iç yüzü % 65 pamuk, % 35 polyesterden imal edilmiş olacaktır. 4. Mont kumaşı nefes alabilir özellikte ve iki yönlü fermuarlı olacaktır. Ayrıca mont dikişlerinin birleşim yerleri su geçirmez bantlarla tutturulmuş olacaktır. Mont önden kolay kapatılması için kuş gözü (çıt çıt) tabir edilen düğmeler montun boğaz kısmından alt kısmına kadar aralıklı 5 adet olacaktır. 5. Mont başlık kısmı gizli olacak, montun iç kısmı çıkarılabilir özellikte fermuarlı olacak ayrıca iç kısmının kolları çıkarılarak yelek olarak da kullanım özelliğine sahip olacaktır. 6. Montun dış yüzeyinde iki adet yama cep kapaklı ve kuşgözü düğmeli sol yana cep içinden çıkan isimlik olacak, aynı zamanda cepler yandan da kullanım özelliğine sahip olacaktır. Sağ göğüs üstünde telefon cebi ve cep alt kısmında aksesuar bağlantı aparatı bulunacaktır. Montun iç kısmında sol üst iç cebi bulunacaktır. 7. Montun çıkarılabilir iç kısmında ve üst kısmında 2 adet yan cepler bulunacak, çıkarılabilen kolları (ribanalı) lastikli olacaktır. 8. Montun kapüşonu yaka kısmına yerleşik ve Amerikan fermuarlı olacaktır. Ayrıca kapüşonda baş ayar aparatı bulunacaktır. 9. Montun dış yüzeyi omuzlardan arkalı ve önlü, göğüsten 5 cm eninde boydan boya reflektif beldende aynı şekilde reflektif olacak, çıkarılabilecek iç kısım reflektifi ise omuzlardan arkalı ve önlü göğüs etrafında 5 cm eninde reflektif olacaktır. 101

103 6.2. Reflektif Yelek (Turuncu) Genel Hususlar Şekil 48 Örnek turuncu reflektif yelek Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan personel tarafından kullanılacaktır Kullanılması Önerilen İş Tanımları Ağaç İşleri, Cam İşleri, Akümülatör İşleri, Elektrik İşleri, Elektronik İşleri, Haberleşme Cihazları Telsiz ve Havai Hat İşleri, Boya İşleri, İnşaat İşleri, Kalorifer, Su ve Sıhhi Tesisat İşleri, Kaynak İşleri, Lokomotif Tamir İşleri, Makinistlik İşleri, Mekanik Elektrikli Sinyal ve Uzaktan Kumanda İşleri, Mekanik Vasıta-Tesis Cihaz ve Vinç Operatörlüğü İşleri, Mekanik Vasıta Tesis Cihaz Tamir İşleri, Motor Tamir İşleri, Sanatsız İşçilik, Tezgâh Makine Ve Talaşlı İmalat İşleri, Tren Teşkil İşleri, Vagon İmal Ve Tamir İşleri, Vagon ve Tren Dizilerinin Hazırlanması, Refakati, Muayene ve Kontrol İşleri, Yol Bakım Onarım İşleri, Yol Ve Geçit Kontrol İşleri, Yüksek Gerilim Tesisat İşleri, Kimyasal Temizlik İşleri Teknik Özellikler 1. Yelekte kullanılacak kumaşın rengi flüoresan turuncu olacaktır. Renklilik koordinatları TS EN 471+A1 çizelge 2 de belirtildiği gibi olacaktır. Kumaşın rengi bu çizelge de tarif edilen alanın içinde yer almalı ve aydınlatma faktörü bu çizelgede belirtilen en düşük değeri aşmalıdır. Ölçüm ve testler TS EN A1 de belirtildiği şekilde yapılacaktır. 2. Yelekte kullanılan malzeme % 100 Polyester, dokuması 2/1 Twill, iplik sıklıkları çözgü en az 27 adet / cm, atkı en az 20 adet / cm, metrekare ağırlık 220 ±20 gr /m² 102

104 3. Keson deneyinde sonra renk TS EN 471 çizelge 2 de flüoresan turuncu için belirtilen alanlar içerisinde olacak ve parlaklık faktörü çizelge 2 de flüoresan turuncu için belirtilen en küçük değerden daha az olmayacaktır. Testler TS EN 471 madde 5.2 de belirtildiği şekilde yapılacaktır. 4. Yeleğin ticari ve ev tipi yıkamaya karşı renk haslığı en az 4, tere karşı renk haslığı solmada en az 3, ütülemeye karşı renk haslığı en az 4, yıkamadan sonraki boyut değişimi çözgü en fazla %3, atkı en fazla %3, Sürtünmeye karşı renk haslığı Kuru :4 ve Yaş :4 olacaktır. 5. Reflektif malzeme gümüş renginde ve alt bezi pamuk olacaktır. 6. Yelekte kullanılan reflektif şeritler şartname bünyesinde belirtildiği ölçü ve şekilde olacaktır. 7. Yeleğin ön göğüs cebi ve arka kısımlarında bulunan amblem ve yazılar belirtilen şekil ölçü ve yerlerde flüoresan turuncu kumaş üzerine reflektif malzeme ile transfer baskı uygulamalı olacaktır. 8. Göğüs cebi üzerindeki amblem ve yazı 4 6 cm boyunda uygun yükseklikte, arka tarafta mm yüksekliğinde olacaktır. 9. Yazılar dışında diğer kullanılan reflektif şeritler dikiş uygulamalı olacaktır. 10. Reflektif malzemenin geri yansıtma katsayıları TS EN A1 çizelge 4 uygun olacaktır. Yelekte kullanılan reflektif malzeme TS EN 471+A1 çizelge 7 de belirtilen deneylere maruz bırakılacak ve her bir deney numunesi deney sonucunda TS EN 471 +A1 madde fotometrik kurallarını karşılayacaktır. 11. Tekstil fermuarı siyah renkte %100 polyamid malzemeden üretilmiş olacaktır. Tekstil fermuarının birbirlerine yapışma alanları x mm olacaktır. İsimlik için boyutlar 20mm ± 0,2 mm eninde 120 mm ±10 mm boyunda olacak. 12. Kullanılan dikiş iplikleri %100 polyester olacak, ipliklerin rengi dikildiği yerin rengi ile uyumlu olacaktır. 13. Yeleğin çevresi 10 ± 1 mm genişliğinde siyah renkte %100 polyester malzemeden yapılmış biye ön ve arka parçaların kenarına dikilecektir. 14. Yelek beden ölçüleri S(46-48), M (50-52),L (54-56), XL (58), XXL (60), XXXL (62) olacaktır. 103

105 7. Ayak Koruyucular 7.1. Kışlık Bot (Mekanik Darbe + Elektriksel Koruma) Genel Hususlar Şekil 49 Örnek kışlık iş ayakkabısı (botu) Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan personel tarafından kullanılacaktır Kullanılması Önerilen İş Tanımları Ağaç İşleri, Cam İşleri, Akümülatör İşleri, Elektrik İşleri, Elektronik İşleri, Haberleşme Cihazları Telsiz ve Havai Hat İşleri, Boya İşleri, İnşaat İşleri, Kalorifer, Su ve Sıhhi Tesisat İşleri, Kaynak İşleri, Lokomotif Tamir İşleri, Makinistlik İşleri, Mekanik Elektrikli Sinyal ve Uzaktan Kumanda İşleri, Mekanik Vasıta-Tesis Cihaz ve Vinç Operatörlüğü İşleri, Mekanik Vasıta Tesis Cihaz Tamir İşleri, Motor Tamir İşleri, Sanatsız İşçilik, Tezgâh Makine Ve Talaşlı İmalat İşleri, Tren Teşkil İşleri, Vagon İmal Ve Tamir İşleri, Vagon ve Tren Dizilerinin Hazırlanması, Refakati, Muayene ve Kontrol İşleri, Yol Bakım Onarım İşleri, Yol Ve Geçit Kontrol İşleri, Yüksek Gerilim Tesisat İşleri, Kimyasal Temizlik İşleri Teknik Özellikler 1. Botlar EN ISO 20345:2004 / A1:2007 standardına uygun, CE belgeli olacaktır. Bu husus akredite kurum/kuruluş/laboratuvar tarafından belgelendirilecektir. 2. Botlar S3 özelliğinde, kompozit burun ve tabanlı olacaktır. 3. Botlar anti statik özelikte ve su geçirmeme özelliğinde olacaktır. 4. Botlar, en az Volt (V) elektrik gerilimine 15 saniye (sn) dayanıklı olacaktır. Bu husus akredite kurum/kuruluş/laboratuvar tarafından belgelendirilecektir. 5. Botlar, bağcıklı olacak ve 1. Madde de belirtilen standardın B tipi modelinde, olacaktır. 6. Botlarda burun koruyucu, batmaya dayanıklı taban vb. özellikleri sağlamak amacıyla veya başka herhangi bir şekilde metal herhangi bir malzeme kullanılmayacaktır. 104

106 7. Botların saya kısmında kullanılan deriler cilt deri olacaktır. Kesinlikle yarma veya sentetik kökenli deri kullanılmayacaktır. Bot yapımında kullanılan deriler yanık, çürük, çatlamış ve yaralı olmayacak, yüzünde defo ve kırışıklık bulunmayacaktır. 8. Botların saya dikişleri sağlam olacaktır. 9. Bot tabanı direkt enjeksiyon metodu ile imal edilmiş olacaktır. Taban yapıştırma veya dikişli olmayacaktır. 10. Botun bilek kısmı yastıkla desteklenmiş olacaktır. 11. Ayak koruyucu deri botun dil kısmı kapalı olacak bot ile bütünlük sağlayacak, ayak içerisine yabancı maddelerin girmesini önleyecek özellikte tam kapalı olacaktır. 12. Botların kaymaz özelliği SRC tip olacaktır. Bu husus akredite kurum/kuruluş/laboratuvar tarafından belgelendirilecektir. 13. Botun içine çıkarılabilir, ortopedik ve antistatik özellikte iç taban astarı konulacaktır. 14. Botun içine sabit bir şekilde, ilgili standardı, koruma sınıfını, CE işaretini, üretim yılını, bot numarası bilgilerini içeren sağlam bir etiket dikilmiş olacaktır Yazlık Ayakkabı (Mekanik- Darbe + Elektriksel Koruma) Genel Hususlar Şekil 50 Örnek yazlık iş ayakkabısı Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan personel tarafından kullanılacaktır Kullanılması Önerilen İş Tanımları Ağaç İşleri, Cam İşleri, Akümülatör İşleri, Elektrik İşleri, Elektronik İşleri, Haberleşme Cihazları Telsiz ve Havai Hat İşleri, Boya İşleri, İnşaat İşleri, Kalorifer, Su ve Sıhhi Tesisat İşleri, Kaynak İşleri, Lokomotif Tamir İşleri, Makinistlik İşleri, Mekanik Elektrikli Sinyal ve Uzaktan Kumanda İşleri, Mekanik Vasıta-Tesis Cihaz ve Vinç Operatörlüğü İşleri, Mekanik Vasıta Tesis Cihaz Tamir İşleri, Motor Tamir İşleri, Sanatsız İşçilik, Tezgâh Makine Ve Talaşlı İmalat İşleri, Tren Teşkil İşleri, Vagon İmal ve Tamir İşleri, Vagon ve Tren Dizilerinin 105

107 Hazırlanması, Refakati, Muayene ve Kontrol İşleri, Yol Bakım Onarım İşleri, Yol Ve Geçit Kontrol İşleri, Yüksek Gerilim Tesisat İşleri, Kimyasal Temizlik İşleri Teknik Özellikler 1. Ayakkabı EN ISO 20345:2004 / A1:2007 standardına uygun, CE belgeli olacaktır. Bu husus akredite kurum/kuruluş/laboratuvar tarafından belgelendirilecektir. 2. Ayakkabı S3 özelliğinde, kompozit burun ve tabanlı olacaktır. 3. Ayakkabı anti statik özelikte ve su geçirmez özelliği olacaktır. 4. Ayakkabı bilek kısmı yastıkla desteklenmiş olacaktır. 5. Ayakkabılar, en az Volt (V) elektrik gerilimine 15 saniye (sn) dayanıklı olacaktır. Bu husus akredite kurum/kuruluş/laboratuvar tarafından belgelendirilecektir. 6. Ayakkabılar bağcıklı olacak ve 1. Madde de belirtilen standardın A tipi modelinde olacaktır. 7. Ayakkabılarda burun koruyucu, batmaya dayanıklı taban vb. özellikleri sağlamak amacıyla veya başka herhangi bir şekilde metal herhangi bir malzeme kullanılmayacaktır. 8. Ayakkabının saya kısmında kullanılan deriler cilt deri olacaktır. Kesinlikle yarma veya sentetik kökenli deri kullanılmayacaktır. Ayakkabı yapımında kullanılan deriler yanık, çürük, çatlamış ve yaralı olmayacak, yüzünde defo ve kırışıklık bulunmayacaktır. 9. Ayakkabıların saya dikişleri sağlam olacaktır. 10. Ayakkabı tabanı direkt enjeksiyon metodu ile imal edilmiş olacaktır. Taban yapıştırma veya dikişli olmayacaktır. 11. Ayakkabının kaymaz özelliği SRC tip olacaktır. Bu husus akredite kurum/kuruluş/laboratuvar tarafından belgelendirilecektir. 12. Ayakkabının içine çıkarılabilir, ortopedik ve anti-statik özellikte iç taban astarı konulacaktır. 13. Ayakkabının içine sabit bir şekilde, ilgili standardı, koruma sınıfını, CE işaretini, üretim yılını, ayakkabı numarası bilgilerini içeren sağlam bir etiket dikilmiş olacaktır. 106

108 7.3. Güvenlik Çarığı (Misafirler İçin) Genel Hususlar Şekil 51 Örnek çelik çarık İşyerini ziyarete gelen misafirler için kullanılacaktır Kullanılması Önerilen İş Tanımları İşyerini ziyarete gelen misafirler için kullanılacaktır Teknik Özellikler 1. Ayakkabının koruyucu kısmı kompozit başlık ve alüminyum-titanyum alışım olmalıdır. 2. Koruyucu ayakkabı standardı olan 200 jullük basıncı karşılamalıdır. Belgesi mevcut olmalıdır.(en12568) 3. Ayakkabı tabanı kaydırmaz olmalı ve belgeleri bulunmalıdır.(en13287) 4. Ayakkabının topuklu ayakkabı ile kullanma imkanı sağlaması için topuk kısmı açık olmalıdır. 5. Ayakkabının arka tarafında ayağa tam oturabilmesi için ayarlanabilir kayış olmalıdır. 6. Ayakkabı numaraları (34-38)-(39-43)(44-50) beden aralıklarında olmalıdır. 7. Ayakkabı bedenleri 3 farklı renkle(mavi-kırmızı-yeşil) ayrılmalıdır. 8. Ürün CE standartlarında olması gerekmektedir 9. Ürün EU REACH belgesine sahip olmalıdır. 107

109 7.4. İzole Elektrikçi Çizmesi Genel Hususlar Şekil 52 Örnek 36000V İzole elektrikçi çizmesi Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan personel tarafından kullanılacaktır Kullanılması Önerilen İş Tanımları Yüksek Gerilim Tesisat İşleri Teknik Özellikler 1. Elektrik enerjisine karşı dayanıklı kauçuk, lastik vb. malzemelerden üretilecek çizmelerin, içerisine dokunmuş veya örülmüş kumaştan astar olmalıdır. 2. Çizmeler rahat giyilip çıkartılabilmeli ve giyildiğinde kişileri rahatsız etmemelidir. 3. Çizmelerin tabanı kaymayı önleyici şekilde üstü ise pürüzsüz imal edilmelidir. 4. Çizmeler yalıtkan malzemeden (kauçuk, sentetik kauçuk, lastik vb.) üretilmeli ve bilek kısmı çift kat olarak takviye edilmelidir. 5. Çizmelerin üzerinde delik, çatlak, kalıp izi, buruşukluk, kabarcık, ezilme, dikiş ve iletken malzeme olmamalıdır. 6. Çizme astarı örgülü veya dokunmuş kumaştan olmalıdır. 7. Çizme numaraları TSE'ye uygun olmalıdır. 8. Çizme tabanı et kalınlığı aşağıdaki çizelgeye uygun olmalıdır. 9. Çizmelerin yüksekliği aşağıdaki çizelgeye uygun olmalıdır. SINIFI ÇİZME YÜKSEKLİĞİ EN AZ mm TOLERANS UZUN 350 ±2 mm ORTA 280 ±2 mm 108

110 10. Çizmelerin kauçuk ve astarının et kalınlığının ölçüleri aşağıdaki şekildeki ölçülere uygun olmalıdır. 11. Çizmelerin elektrik direnci 5.0x10 Ω (ohm) dan düşük olmamalıdır.37kv taban testi uygulanmış olmalıdır. 12. Çizmeler EN20345:2004,AS/NZS :2000,EN:50321 Standartlarına uygun olmalıdır. 13. Çizmeler kullanıcıyı mekanik risklere karşıda korumak amaçlı kompozit burunlu olmalıdır. 14. Çizmeler üzerinde, -İmalatçı firma adı ve sembolü, -Numarası, -Elektriğe karşı direnci... (Ω) silinmeyecek şekilde bulunmalıdır. 109

111 8. Kaynak Koruyucular 8.1. Kaynakçı El Maskesi Genel Hususlar Şekil 53 Örnek kaynakçı el maskesi Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan personel tarafından kullanılacaktır Kullanılması Önerilen İş Tanımları Kaynak işleri Teknik Özellikler 1. Kaynakçı el maskesi EN 175 standardına sahip, CE belgeli olacaktır. Bu husus belgelendirilecektir. 2. Kaynakçı el maskesi elle tutulacak özellikte olacaktır. 3. Maske gövdesi vulkanize fiber malzemeden imal edilmiş olacaktır. 4. Maskenin lensi SH aralığı standartlara göre belgelendirilecektir. Kaynakçı lensi SH Aralığı 9-14 olacaktır. Bu değerler lens üzerinde işaretlenmiş olacaktır. 5. Kaynakçı maskesi şeffaf lens ve kaynak lensi olmak üzere çift lensli olacak ve kaynak lensi el tutma yerinde bulunan otomatik mandalı sayesinde kaldırılıp indirilecektir. 6. Maske görüş alanı en az 105x50 mm. kaynak lensi en az 110x55 mm. ölçülerinde olacaktır. 110

112 8.2. Başa Takılır Kaynakçı Baş Maskesi Genel Hususlar Şekil 54 Örnek kaynakçı kaskı Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan personel tarafından kullanılacaktır Kullanılması Önerilen İş Tanımları Kaynak işleri Teknik Özellikler 1. Baş Maskesi EN 175 standardına sahip, CE belgeli olacaktır. Bu husus belgelendirilecektir. 2. Maske başa takılarak kullanılacak özellikte olacak ve maskenin başa takılan kısmı personelin başına göre ayarlanabilir özellikte olacaktır. 3. Maske gövdesi güçlendirilmiş polypropilen alev almaz malzemeden yapılmış olacaktır. 4. Maske ön siperi açılıp kapanabilir özellikte olacaktır. 5. Maskenin kaynakçı lensi 8-14 SH aralığında olacaktır. Bu husus lens üzerine işaretlenmiş olacaktır. 6. Maskenin baş bandı ayarlanabilir olacak en az 90 derece tamamen kaldırılıp indirilebilir ve bırakıldığı yerde kalacak düzenekte olacaktır. 7. Maskenin koruyucu kısmı en az 200mm ve yüksekliği en az 300mm olacak ve cam merkezinden itibaren ölçüldüğünde personelin gözüne kadar derinliği en az 75 mm olacaktır. 8. Maske siperi geniş görüş alanına sahip olacak, en az 100x45 mm ölçülerinde olacaktır. 111

113 8.3. Kaynak Dumanı Aktif Karbonlu Toz Maskesi (FFP2) İçin Kaynak Maskesi Şekil 55 Örnek aktif karbonlu toz maskesi Genel Hususlar Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan personel tarafından kullanılacaktır Kullanılması Önerilen İş Tanımları Kaynak işleri Teknik Özellikler 1. Toz maskesi EN 149: A1:2009 standardına sahip, CE belgeli olacaktır. Bu husus belgelendirilecektir. 2. Toz maskesi konik tipte, aktif karbonlu ve FFP2 seviyesinde koruma sağlayacaktır. 3. Toz maskesinde rahat nefes vermeyi sağlayan ventil bulunacaktır. 4. Toz Maskesi üç boyutlu özelliğe sahip olacak, bu özelliği koruması için dış yüzeyinde polypropilen veya benzer malzemeden bir ağ olacaktır. 5. Toz Maskesi baş/boyun bandı bir klips yardımıyla kolay takılıp çıkarılabilmesi için kullanıcıya rahatlık sağlayacak özellikte olacaktır. 6. Toz Maskesi çenenin altından başlayıp ağız ve burnu da kapsayacak şekilde olacaktır. 7. Toz maskesinin üzerinde herhangi bir metal malzeme bulunmayacaktır. 8. Toz maskesinde burun yastığı bulunacaktır. 9. Dış kabuk polypropilen malzemeden üretilmiş olacaktır. 112

114 8.4. Kaynakçı Eldiveni Şekil 56 Örnek kaynakçı eldiveni Genel Hususlar Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan personel tarafından kullanılacaktır Kullanılması Önerilen İş Tanımları Kaynak işleri Teknik Özellikler 1. Eldiven EN 388, EN 407 ve EN standardına sahip, CE belgeli olacaktır. Bu husus belgelendirilecektir. 2. Eldivenin mekanik risklere karşı koruma performansı, EN 388 standardında belirtilen değerlere göre, en az (dört iki dört üç ) olacak ve bu husus belgelendirilecektir. 3. Eldivenin sıcaklığa karşı koruma performansı, EN 407 standardında belirtilen değerlere göre, en az (dört bir üç iki dört ) olacak ve bu husus belgelendirilecektir. 4. Eldiven MIG, MAG, TIG ve MMA kaynaklarında kullanılabilir özellikte olacaktır. 5. Eldivenin uzunluğu, konçtan itibaren en az 38cm olacaktır. 6. Eldivenin tamamı iç astarlı olacaktır. 7. Eldiven % 100 para-aramid iplikten dikilmiş olacaktır. 113

115 8.5. Kaynakçı Tozluğu Şekil 57 Örnek kaynakçı tozluğu Genel Hususlar Bir fiil sahada aktif şekilde çalışan personel tarafından kullanılacaktır Kullanılması Önerilen İş Tanımları Kaynak işleri Teknik Özellikler 1. Kaynakçı tozluğu EN standardına uygun, CE belgeli olacaktır. Bu husus belgelendirilecektir. 2. Kaynakçı tozluğu krome deriden tek parça, dikişsiz ve birleştirilmemiş olacaktır. 3. Kaynakçı tozluğu sağ ve sol olmak üzere 1 çift olarak teslim edilecektir. 4. Tozluğun ayakkabı üzerine kapatılması en az 20 mm. genişliğinde tekstil fermuarı ile sağlanacaktır. 5. Tozluğun boyu en az 30 cm olacaktır. 6. Derinin kopma mukavemeti en az 285 N olacaktır. 7. Derinin ph oranı 4 ü geçmeyecektir. 8. Derinin kalınlığı en az 1 mm. olacaktır. 114