Etki Yaratan. Sunum Teknikleri. Bir film yapımcısı gibi tasarlamanın ipuçları. M.Cem Özen

Transkript

1 Etki Yaratan Sunum Teknikleri Bir film yapımcısı gibi tasarlamanın ipuçları M.Cem Özen

2 İÇERİK EĞİTMEN HAKKINDA 3 SUNUMLARIN AMAÇ ve HEDEFLERİ 4 SUNUMUN ÖĞELERİ ve İKNA SÜRECİ 5 PRATİK BİLGİLER 9 SUNUM HAZIRLAMAK - GENEL YAKLAŞIM 13 SENARYOYU YAZMAK 14 ANALOG PLANLAMA 14 DOĞRU SORULARI SORMAK 15 MESAJI YAPILANDIRMAK 16 HİKAYEYİ İŞLEMEK 18 İLGİ ÇEKME VE KORUMA TEKNİKLERİ 20 SENARYO YAZMA YÖNTEMİ 22 FİLMİ ÇEKMEK 25 GÖRSEL TASARIM 25 GÖRSELLİK TEKNİKLERİ 26 ÖN GÖSTERİM 31 DİL TEKNİKLERİ: LİSANI MÜNASİP 31 2

3 EĞİTMEN HAKKINDA Cem Özen, 1984 İstanbul Erkek Lisesi, 1989 ODTÜ İşletme mezunudur. Türkiye nin önde gelen kuruluşları ile çok uluslu firmalarda satış ve müşteri hizmetleri alanında yönetici kademlerinde görev almıştır. Çalıştığı kurumlarda bölge müdürlüğü, ülke müşteri hizmetleri müdürlüğü, satış genel müdür yardımcılığı gibi rolleri üstlenmiştir. Beyaz eşya ve elektronik, bilişim, lojistik, çağrı merkezi ve telekomünikasyon sektörlerinde profesyonel yönetici olarak çalışırken, insan yönetimi, bütçe yönetimi ve tam kar/zarar sorumluluklarını da üstlenmiştir. Bu sektörlerle ilaveten eğitmen ve danışman olarak, bankacılık, hızlı tüketim malları ve sağlık hizmetleri alanlarında faaliyet gösteren firmalara hizmet vermiştir ve vermektedir yılında DHL de kurumun uluslararası yetenek havuzuna seçilmiş ve firmanın iç eğitmen ve iç danışman geliştirme programına katılmıştır. O tarihten bu yana çalıştığı kurumlarda iç eğitmen olarak rol alan Cem Özen 13 yılı aşan bir süredir eğitim faaliyetlerinde bulunmaktadır. 3

4 SUNUMLARIN AMAÇ ve HEDEFLERİ Bir fikrimizi, projemizi, ürün veya hizmetimizi başkalarına aktarmak ve onları yanımıza çekmek için sunumlar yaparız. Özetle, aşağıdaki amaçlardan biri için sunumlar veririz: 1. Satmak 2.Eğitmek ve öğretmek 3.Bilgilendirmek 4.Paylaşmak 5.Onay ve karar almak için Yaptığımız sunumların iki ana hedefi vardır: 1.İzleyici kitlesinin ilgisini çekmek ve korumak 2. İstediğimiz yönde bir davranış değişikliğine veya karara ikna etmek. Bu, bir satıcı için ürün veya hizmetini müşterisine satmak, bir uzman için projesi ve fikri için yöneticilerinin onayını almak, bir sanatçı için izleyicilerinden alkış almak ve onlara kendini ve performansını beğendirmek anlamına gelir. Bu açıdan bakıldığında en hayranlık uyandırıcı sunuculardan biri David Copperfield tir. Esas olarak bir illüzyonist olan Copperfiled seyircilerinin ilgisin çekmek ve sonuna kadar korumakta çok sıra dışı ve olağanüstü bir performans sergilemektedir. Daha da ilginç olan, seyircilerini aslında yapılamayacak olana ikna etmesidir. Hepimiz onun uçmadığını biliriz ama o yine de bizi uçabildiğine inandırır. Dolayısıyla bir sunumun iki sonucu vardır: RET 4 İKNA

5 SUNUMUN ÖĞELERİ ve İKNA SÜRECİ Bir sunumun temelde dört bileşeni vardır. Sunucu, sunum, sunumun yeri ile ortamı ve seyirciler (sunumu alan kitle). Bu dört öğe bir sunumla ilgili ikna sürecinde belirleyici unsurlar olmaktadırlar. Bir tiyatro oyunu veya filmi bir sunum gibi ele alabiliriz. Film veya tiyatro oyunundaki oyuncular sunuculardır. Fiziksel görünümlerinden, rol becerileri ve sahne kabiliyetlerine kadar bir dizi kişisel unsurları yaptıkları sunumun performansında belirleyicidir. Öte yandan, filmin (oyunun) adı, afişleri, fragmanları, kostümleri, dekorasyonu, çekim mekanları (tiyatro sahnesi) hikayesi ve kendisi sunumu oluşturmaktadır. Oyunun filmin sergilendiği salonun kendisi ve yeri ortamı tanımlamaktadır. İşte bu üç unsur son unsur olan bizlerle (seyirciler) etkileşimin ikna edici olup olmayacağını belirleyen en önemli unsurlardır. Seyircinin kişisel ruh hali, beğenileri, kültürel ve estetik tercihleri ile hayat tarzı ise göz önüne almamız gereken faktörlerdir. İlk üç unsur bir arada verilmek istenen MESAJI ve MESAJIN SUNUMUNU tanımlar. İkna sürecinin nasıl işlediği aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.!)"%*$+,'% B.15(& B.15(& :#*%#*& 7;";6<$& :#*%+*)& 7;";6<$& =.(.>+5)& 7;";6<$& '#45&7$90"0%0,& :#*%#*&!"#$% :#*%+*)&!&'$(% 5

6 Şekilden anlaşılacağı üzere izleyici kitlemizi ikna etmek için sunumuzu ve mesajlarımızı yapılandırırken ve aktarırken üç önemli aşamaya odaklanmamız gerekir: İşleme Arzusu-İşleme Kabiliyeti-İlk Algı. Seyircimizin (Dördüncü Unsur) mesajımıza karşı ilk tavrının ne olduğunu tam olarak bilmemiz mümkün değildir. Bu yüzden ilk olarak izleyicilerde mesajımızı işleme arzusu uyandırmaya odaklanırız. Örneğin, sevgilisine evlenme teklif etmek isteyen bir erkek bu yüzden romantik bir ortamda bunu yapmayı planlar. Genel düşüncenin aksine bir kadın evlilik teklifine kolaylıkla evet demez. Kadının bu konudaki tavrından bir erkeğin emin olması neredeyse imkansızdır. Bu yüzdendir ki, erkek teklif için hoş bir restoran veya akşam gün batımının izlendiği bir tepeden yapılan bir piknik organize eder. Böylelikle erkek kadında mesajı işleme arzusunu artırmayı ve reddedilme ihtimalini azaltmayı umar. Aynı sebepten ötürü şirketeler seminerlerini ve toplantılarını güzel atmosferi olan yerlerde yapmayı seçerler. Böylelikle katılımcıları cezbetmeyi hedeflerler. İkincil safhada önemli bir soruyla karşı karşıya kalırız. İzleyicimiz mesajımızı işleyebilecek durumda mı? Mesajımızı işleme kabiliyeti var mı? Mesajın izleyici tarafından işlenebilmesini engelleyen iki tür kısıt vardır. İç kaynaklı ve dış kaynaklı kısıtlar. Yine bir örnekten yola çıkarsak; Filmin fragmanları ve afişleri muhteşem, oynatıldığı sinema evinize çok yakın, rahat ve konforlu. Baş rol oyuncuları favori oyuncularınız. Filmi seyretme arzunuz yüksek. Koltuğunuza oturuyorsunuz ve film başlıyor. Ancak film Çince seslendirme ve altyazının olmadığını anlıyorsunuz ve siz bir kelime bile Çince bilmiyorsunuz. Filmi ve detaylarını tam olarak anlama ihtimaliniz ne? Bu ne kadar zevk verir? İşte bu bir iç kısıt. Bilgi, beceri ve ruh halimiz gibi iç kısıtlarımız mesajı işlemeye uygun olmayabilir. Maldiv adalarında davet edildiğiniz bir geriatri konferansı belki yerinden dolayı ilginizi çekebilir ama eğer tıpta yaşlılık ve yaşlılık hastalıklarıyla ilgili bilginiz yoksa geriatri çok ilginizi çekmeyecektir. Yeni aldığınız terfiinizin haberini henüz ebeveynleri kaybetmiş yakın arkadaşınızla paylaşmamanız, arkadaşınızın ruh halinin mesajınızı işleyemeyeceğini biliyor olmanızdandır. 6

7 Bu ilk iki safhayı izleyicimiz çok kısa sürede geçer ve bir ilk algı edinir. Eğer iş mülakatlarına katıldıysanız ilk algının önemini biliyorsunuzdur. Olumlu bir ilk algı yaratmak ikna sürecini kolaylaştırırken olumsuz ilk algı itirazların tetiklenmesini kolaylaştırır. İlk algı bağlamında fiziksel görünüm ve kıyafetin önemine gereğinden fazla değer verilmektedir. Çekici ve güzel insanların ikna Steve Jobs - Apple CEOʼsu etmek konusunda avantajlı oldukları bilimsel olarak kanıtlanmış bir gerçektir. Ancak, ikna kişisel görüntüye iddia edildiği kadar dayalı olsaydı Apple CEO su Steve Jobs günümüzün en etkileyici sunucularından biri olamazdı. Kişisel izlenim yaratırken kişilik profilinizin özelliklerini öne çıkarabiliyor olmanız daha önemlidir. Sergilediğiniz tavır ve hareketleriniz, ses ve söz kullanımınız sizin kişilik özelliklerinizin güçlü yanlarını yansıtıyor olması esas dikkat edilmesi gereken noktadır. Kişilik profilleri tamamen ayrı bir eğitimin konusu olmasına karşın aşağıdaki tabloda özet olarak bu profiller ve nasıl davrandıkları ve algılandıklarına yer verilmiştir. Profiller konusunda doğru yanlış yoktur. Önemli olan sunum sırasında güçlü tarafınızı ortaya çıkarmanızdır. 7

8 Özetle bir sunumun öncesi ve sırasında sunucu kendisini, sunum ortamını ve sunumunu seyircide 4 temel etki yaratmak üzere kurgulamalıdır. 1.İşleme arzusu uyandırmak 2.Mesajın işlenmesini kolaylaştırmak 3. Olumlu bir ilk algı yaratmak 4. İstenilen davranışa (karara) ikna etmek. Bu eğitim dokümanın bundan sonraki kısmında baştan çıkartıcı, büyüleyici ve evet deditirici bir sunum hazırlamanın ve aktarmanın yaklaşımlarına, metotlarına ve tekniklerine yer verilmiştir. Yine bu dokümanda daha ağırlıklı olarak bir sunumun hazırlanmasına ve mesajların yapılandırılmasına yer verdik. Tüm bu konulara ilgili derlemeleri yaparken sokak satıcılarından, illüzyonistlerden, iş adamlarından, politik liderlerden, bilim adamlarından ve sahne sanatçılarından ilham aldık. 8

9 PRATİK BİLGİLER Sunumları hazırlamak ve aktarmaktan bahsetmeden önceden sunularla ilgili bazı pratik bilgileri aktaralım. Aslında bu bilgileri sunumlarla ilgili yerleşik olası bazı yanlışlarımızı doğruya çevirmekle ilgilidir. A) Bir Sunumun Üç Çıktısını Hazırlayın. 1. Sunum: Powerpoint veya Key Note da hazırladığınız slaytların derlendiği sunum. 2. Sunucu Notları: Sunumun akışını, konuşma notlarını içeren doküman. Kısaca 1-2 sayfalık bir zihin haritası hazırlamanız akışınızı görsel olaraktan size hatırlatacağı için tavsiye ettiğimiz yaklaşımdır. Diğer öneri bunları A5 boyutunda kısa notlar halinde sıralı olarak hazırlamaktır. Öncelikle ilk iki yöntemden birini kullandıktan sonra sunum yazılımınızın notlar bölümüne aktarım yapın. 3. Katılımcı Dokümanı: Katılımcılar için sunumunuz dışında bir doküman hazırlayın. Günümüzde yapılan en büyük hata hazırlanan sunumun bir çıktısını sunum dokümanı olarak katılımcılara dağıtmaktır. Sunum slaytlarınız siz olmadan hiçbir şey ifade etmez. Katılımcılara sunumdan sonra kullanabilecekleri bir doküman bırakacaksanız bunu Word ve benzeri gibi yazım programında hazırlayın, Powerpoint gibi sunum programında değil. Katılımcı dokümanını kesinlikle sunumunuz bittikten sonra dağıtın önce değil. Sunum sırasında size odaklanmalarını isterseniz dokümanlara değil. B) Tekniği: Guy Kawasaki, temel olarak bir sunumun en fazla 10 slayt barındırmasını, 20 dakikadan kısa sürmesini ve slaytlarda kullanılan yazı karakteri boyutunun en 30 punto olması gerektiğini söyler. Tekniğe körü körüne bağlı kalmanız gerekmez. Ancak içinden alınabilecek önemli dersler var. 10 slayttan daha kısa tutmaya çalışmak sizi daha yaratıcı olmaya itecektir. Aslında bu bir kısıt değil 9

10 verimli bir yoldaştır. Bir yetişkinin tam konsantrasyonla bir başkasını izlemesi dakika ile sınırlıdır. Çocuk ve gençlerde bu süre daha da daralmaktadır. Bir konu ile ilgili sunumunuz uzun sürecekse her 15 ile 20 dakikada bir ortamı değiştirecek bir atraksiyon yapmanız katılımcıların ilgilerini tekrar kazamaya yardımcı olacaktır. İlgi çekme tekniklerine daha ileride değineceğiz. En az 30 punto büyüklüğünde yazı karakteri kullanmak slaytlarınızı kelimelerle doldurmanıza engel olacaktır. Bu aynı zamanda ifade etmek istediğiniz konuyu az ve öz bir şekilde aktarmanıza yardımcı olur. Önemli olan tekniğe uymanız değil ruhunu yakalamanızdır. İyi bir sunumda, izleyicileriniz kaç dakika harcadığınızı ve kaç slayt kullandığınızı hatırlamazlar. C) Animasyon ve Slayt Geçişi Yok! Kullandığınız slaytlarda animasyonlar ve slayt geçişleri izleyicinin dikkatinin dağılmasına ve konsantrasyonun dağılmasına sebep olacaktır. Özelikle izleyiciler yöneticiler veya profesyonel yetişkinlerse bu tür animasyonları çocukça bulmaktadırlar. Öte yandan bu animasyonların çok olması sunumuzdaki akışınızı hatırlamanızı zorlaştıracak ve gereğinden fazla sunum kumandanızı kullanmayı gerektirecektir. Zihin Haritası 10

11 D) Madde İşaretleri (Bullet Points) Kullanmaktan Sakının! Madde işaretleri düz bir metin yazdığınızda (bu doküman gibi) işe yarayan unsurlardır Oysa slaytlar sizin aktarımlarınızı kolaylaştıracak ve destekleyecek öğelerdir. Çok fazla metin ve madde işaretleyicisi kullanmak izleyicilerin ilgisinin sizden uzaklaşıp slayttaki yazılara okumasına yönlendirecektir. Maalesef sunum yazılımı programlarının tasarımı buna izin verdiğinden sunum hazırlayıcılar sıkça buna başvurmaktadırlar. Mesajın sonunda bir özet vermek istediğinizde ve kendinizi mecbur hissederseniz bu özeti yaparken madde işaretleyiciler (3-4 taneyi aşmamak kaydıyla) kullanılabilir. Eğer böyle yapacaksanız o zaman maddeleri birer birer animasyon halinde getirin (animasyon kullanmayışa istisna). E) Standart Şablonlar ve Akıllı Grafiklerden (Smart-Graphics) Uzak Durun! Mevcut yazılım programları bunların kullanımına kolaylık sağlıyor ancak yine yaratıcılığınızı öldürüyor. Buna ek olarak çok fazla kullanıcı bunları kullandığından izleyiciler için bunlar ilgi çekici olmaktan uzak oluyor. F) Tekniği: Bu tekniğin etkili olmasında yatan faktör insanların kendilerine aktarılan konuları hatırlarken üç konuyu çabuk sınıflayabilmeleridir. Üçten fazla adımları olan konuları hatırlamak zordur. Bu yüzden notlar alır veya başvuru kitapçıklarını saklarız. Tekniğin özü herhangi mesajı veya akışı 3 ana parçaya bölmek ve +1 ile (Steve Jobs un sıkça kullandığı gibi Son bir şey daha ) insanlara hatırlayabilecekleri ana noktaları vermektir. Sunumunuzun üç aşaması olsun. Bir konuda özet verecekseniz bunu üç madde ile özetleyin. Üç kelimelik başlıklar ve sloganlar yaratın. İnsanlar üç seçenek arasında daha kolay karar veriyorlar. 1 veya 2 seçenekleri olduğunda kendilerini kısıtlanmış hissederler. 5 ve fazladan çok seçenek var ise seçmedikleri seçeneklerden doğan olası kayıp korkusu, kararlarını güçleştirir. 3 veya 4 makul olarak algılanır ve hayatımızı kolaylaştırır. 11

12 G) En Fazla Altı Kelime Kullanmaya Özenin! Eğer kullandığınız görselde metin kullanmak durumundaysanız bunu en çok altı kelimeyle yapmaya çalışın. 30 punto kuralına bağlı kalırsanız zaten bir slaytta bundan daha fazla metin sığdırmak çok zor olacaktır. Tüm burada verilen pratik bilgilere harfiyen uymaya çalışmak yerine bunların ruhunu anlamanız daha önemlidir. Özetle sunumlarınız YALIN-AÇIK-KISA ve ESTETİK olsun... 12

13 SUNUM HAZIRLAMAK - GENEL YAKLAŞIM Bir sunum hazırlamanın temel de üç aşaması vardır I. Senaryoyu Yazmak (Analog Planlama) II. Filmi Çekmek (Dijital Uyarlama) III.Ön Gösterim ( Prova) Bir film çekiminde olduğu gibi bir sunumda da her şey bir senaryoyu yazmakla başlar. Başkalarından yardım alabileceğiniz bir süreç olmakla birlikte esasen filmin senaristi, yönetmeni, başrol oyuncusu, montajcısı ve kameramanı sizsiniz. Senarist olarak, senaryoyu yazar, yönetmen olarak sahneleri ve mesajları belirler daha sonrasında kameraman ve montajcı olarak filmi (slaytları - powerpoint sunumunu) çekeresiniz. Başrol Oyuncusu olaraktan sahne alırsınız. Önce prova çekimleri yapar ve yönetmen olarak kurgunuzu gözden geçirir bazı sahneleri çıkarır veya yeniden çekerseniz. Son olarak bir ön gösterimle sunumunuzu (filminizi) eleştirmelere gösterirsiniz. Aslında bu son provadır ve baş eleştirmende sizsiniz. 13

14 SENARYOYU YAZMAK ANALOG PLANLAMA Bir sunum hazırlarken yapacağınız ilk iş bilgisayarınız kapatmak olsun. Senaryo yazma sürecini dijital ortamda değil analog ortamda hazırlayın. İyi bir sunum, iyi bir film gibidir. Önce en kıymetli kısmını, hikayeyi diğer ifade ile senaryoyu oluşturmanız gerekir. Hiçbir yönetmen direkt kamerasını ele alarak işe başlamaz. Doğrudan sunum yazılımının başına oturmak tüm yaratıcılığınızı öldürecektir. Odağınız hikayeden kayıp aklınızdakileri bir sunum slaydına aktarmaya yönlenecektir. Bazı şekilleri oluşturmaya başlar slaytlarınızı bir sürü kelimelerle doldurmaya başlarsınız. Emin olun hikayesi olmayan film sahneleri yapmak istemezsiniz. İyi bir hikaye oluşturmak için size kağıt (bazen peçete) kalem, post-it ve beyaz bir pano (tahta) yetecektir. Bir sunum hazırlarken önce zihninizi boşaltın ve yalnız kalabileceğiniz bir ortama gidin. Bilgisayarınız kapalı olsun yoksa muhakkak yanıt vermeniz gereken bir düşecektir. Mümkünse telefonunuzu kapatın veya sessize alın. Sunumun hikayesini hazırlarken dingin olmanız yaratıcılığınızı tetikleyecektir. Yalnız kaldığınız bu ortamda fikirlerinizi kağıda dökün. Bırakın dağınık kalsınlar. Önemli olan aklınıza gelenleri kaybetmeyecek şekilde not etmeniz ve çizmeniz. Daha sonra bunları işler, geliştirir veya elersiniz. KAĞIT, KALEM, POST-IT ve YALNIZLIK başlangıçta size yetecektir. Burada fikirleri üretirken önemli olan doğru soruları sormaktır. 14

15 DOĞRU SORULARI SORMAK İyi bir sunum oluşturmak mesajlarınızı doğru yapılandırmakla ilgilidir. Mesajlarınız aslında cevaplarınızdır. Doğru yanıtlara ulaşmak için doğru soruları kullanın. İşte doğru sorular! Ne kadar zamanım var? Nasıl bir yerde sunum yapacağım? Günün hangi zaman diliminde sunacağım? İzleyicilerim kim? Geçmiş deneyimleri ve özgeçmişleri ne? Niçin benden sunum istendi? Ben izleyicilerimden ne yapmalarını istiyorum? Hangi görsel araçlar bu durum ve kitle için uygun? Sunumumun amacı ne? Hikayem ne? Ancak bunlardan daha önemli olan en kritik iki soru daha var. Bir başka ifadeyle eğer izleyicileriniz sunumunuzla ilgili tek bir noktayı hatırlayacaklarsa bu ne olmalı? İşte yanıltmanız gereken en kritik soru. EN ÖNEMLİ MESAJIM NE? BU NEDEN ÖNEMLİ? Bu soruların yanıtı izleyicilerin sunumdan ne elde edeceklerini belirler. 15

16 MESAJI YAPILANDIRMAK En önemli mesajım ne ve bu neden önemli? Bu sorunun yanıtı temel mesajımızı oluşturacaktır. Ancak bir sunum bir dizi mesajın birleşiminden bir araya geldiği için önemli olan mesajları yapılandırmak gerekecektir. Aşağıdaki satırlarda buna yönelik bir yaklaşım sunulmuştur. Bir mesajın üç bileşeni vardır: Anafikir Kanca ve Manşet. Bunları daha yakından inceleyelim. Anafikir Bir mesajın anafikri iki unsuru birden barındırır. Problemi ve çözüm önerisini. Aynı bir filmin özet yada konusu gibi. Ünlü 24 dizisinde kural tanımaz ajan Jack Bauer Amerika yı nükleer bomba patlamak üzere olan teröristlerden 24 saat içinde kurtaracaktır. Dizideki tanımlanan problem şöyledir: Kural tanımaz kötüleri kural ve kanunlara saygılı iyiler zamanında durduramazlar. Çözüm sistemin dışına çıkmak ve kural tanımaz bir ajanla sonuç almaktır. Ana fikir mesajın rasyonel kısmıdır. Kanca Mesajı kalıcı ve ilgi çekici hale getirmek için üzerine duygu yüklemesi yapmak ve tema katma işlemidir. Bir sunumda bir film gibi duygulara hitap ettiğinde izlenebilir olur. Mesajın etrafına ördüğümüz duygular mesajın izleyicilere gitmesini kolaylaştırır Mesajı çarpıcı hale getirir. Filmimizin teması ne? Gerilim ve Rahatlama, Üzüntü ve Mutluluk, Nefret ve İntikam mı? Yoksa Trajedi ve Komedi mi? Temelde eğlendirerek veya endişelendirerek mi mesajımızı vereceğiz? Kanca olarak kullanabileceğimiz bir çok ilgi çekme teknikleri var bunlara birazdan değineceğiz. Yine de örnek olarak 24 dizisi için şu soru Tek başınıza 24 saatte dünyayı kurtarabilir misiniz? bir kanca olur. Burada kanca sadece problemi dillendirerek merak uyandırmakta ve çözüm beklentisi yaratmaktadır. Duygu tetikleyen sorular iyi birer kanca olurlar. 16

17 Manşet Ana fikrinizin özünü bir gazete manşeti (veya başlığı) gibi sınırlı sayıda kelime ile aktardığınız cümledir. Slaytlarınızda yer alması gerekmez ancak yeterince kısaysa yer verebilirsiniz.. Yukarıda 24 dizisi için verdiğimiz örnek kanca manşet olaraktan kullanılabilir. Nükleer Felakete 24 Saat! Jack Bauer ı Devreye Sokun. Bu kitapçığın manşeti şöyle olabilir. Powerpoint la Ölüme Çare Var: Gösteri Sunumu. Manşetin asıl işlevi mesajınızı mümkün olduğunca yalın hale getirmek. Manşet halinde düşünmeye çalışmak ifadenizi daha yaratıcı hale getirmeye ve özünü (problemi ve çözümü) kısa olarak aktarmaya yardımcı olacaktır. 17

18 HİKAYEYİ İŞLEMEK Mesajları belirlediniz ve bir dizi kanca kullanarak artık hikayeyi işleyebilirsiniz. Aklınıza neden hikayeleştirmek sorusu gelebilir. Küçüklüğümüzden itibaren hikaye ve masallarla büyüdük. Dost sohbetlerimizde aslında birbirimize anlattığımız şeyler hikayelerimizdir. Hikayelerimiz duyguları harekete geçirir. Filmleri izleriz çünkü bize bir hikaye anlatırlar. Hikayeler bizi eğlendirir. Prestij filminin açılış sahnesinde aktör Micheal Cane in açıkladığı gibi İllüzyonistlerin hazırladığı gösterilerin üç perdesi vardır. Birinci perdenin adı VAAT tir. Burada illüzyonist bir kutu ve örtü ile bir insanı kaybedeceğini gösterir. Hatta kutu şeffaftır ve içini göstermektedir ve bizler hileli hiç bir şey göremeyiz. İkinci perde: DÖNEMEÇ. Bu aşamada sihirbaz kutunun içine birini yerleştirir kutunun üzerine hızlıca örtü atar ve çeker. Hokus pokus kutunu içindeki kişi kaybolmuştur. İzleyicilerin Ooh vay sesleri içinde ikinci perde biter. Son perde en önemli perdedir. PRESTİJ veya FİNAL. İllüzyonist bu perdede kaybettiği kişiyi geri getirecektir. Örtüyü kutunun dışında bir yerde önce bize içini ve dışını göstererek çevirir sonra ortasından tutarak yavaş yavaş sallandırır. Aniden örtüyü hızlıca çeker ve kayıp kişi sihirbazın yanında beliriverir. Seyirci alkışlar. Seyirci selamlanır gösteri (sunum) biter. Hikayenizin (Sunumunuzun) üç perdesi olsun: Vaat-Dönemeç-Prestij. Örneğin bir ürün sunumu yapıyorsanız üç perdeyi şöyle bölebilirsiniz. VAAT: Problemin ve çözümün ortaya konması. Tabi ki ilgili kancalamayı unutmayın. Vaat merak uyandırsın. DÖNEMEÇ: Ürünsüzün çarpıcı bir şekilde demosunu yapın. İzleyicide istek uyandırın. Ürününüzün ne yapabildiğini ve avantajlarını görsün. PRESTİJ: Ürünü hemen (yada çok yakın bir tarihte) nereden satın alabileceğini gösterin. Veeee müthiş fiyatınızı açıklayın. 18

19 Hikayenize kalıcı lezzetler katmak için bazı ipuçlarına ve ilgi çekme tekniklerini daha yakından inceleyelim. Sunumunuzda mesajlarınızda kullanacağınız üç unsur: 1. Beklenilmeyeni yapın. Sürpriz etkisi izleyicilerde merak uyandıracaktır. Onları bir yolculuğa çıkarın. Sigara bırakmayı öneren bir sunumun sigara kötü değildir diye başladığını düşünün... Sunucu daha sonra izleyicileri istediği noktaya doğru seyahat ettirebilir. 2. Somut olun. Soyut, belirsiz ve üstü kapalı ifadeler yerine, açık, doğal, basit ve yalın kelimeler kullanın. Aynı zamanda üretkenliğimizi ve verimliliğimiz artırmayı göz önünde bulundurmak yerine, bir taşla iki kuş vuralım diye başlayabilirsiniz. Atasözleri de iyidir. 3. Duyguları hareketlendirin. İzmit depreminin yarattığı tahribattan ve kayıplardan bahsederken slaydınız bir dizi metin ve rakam yerine, dehşetin boyutunu gösteren çarpıcı bir fotoğraf yansıtsın. 19

20 İLGİ ÇEKME VE KORUMA TEKNİKLERİ Sunumuzun hikayesini süslerken sürpriz etkisi yaratmak, somut olmak ve duyguları harekete geçirmek için kullanabileceğiniz teknikleri özetle şöyle listeleyebiliriz Hikayeler, kişisel ve özgün bir hikayenizi mesajınız kancası olarak kullanabilirsiniz. hikayelerin yaratığı etkilerden yukarıda uzunca bahsetmiştik. Mecaz ve analojiler, karmaşık kavramları anlamamızı kolaylaştırırlar. Kendi başlarına dikkat çekicidirler. Küçük bir el becerisini, bir oyunu mecaz olarak kullanabilirsiniz. Denizde unutulan bir gemi hızla çürür ve paslanır, aynen kullanılmayan bir yabancı dilin unutulacağı gibi. Mesajımı verdim diye düşünüyorum. Çok çarpıcı olarak kullanabileceğiniz analoji problemi düşman çözümü kahraman olarak sunmanızdır. Mizah, iyi bir anlatıcı için hoş bir fıkra ilgiyi ve yorulan beyinleri geri kazanmaya yardımcı olur. Hatta önemli bir hata yaptığınız sırada kendinizle dalga geçebilmeniz size izleyici nezdinde hızla kredinizi geri kazandıracaktır. Mizahla ilgi tek husus fazla kullanımı konsantrasyonu dağıtır. Cem Yılmaz ın gösterileri gibi çok gülersiniz ama aklınızda hiç bir şey kalmayabilir. Canlandırma, sunumunuz sırasında yapacağınız küçük bir rol veya dram kitlenin tüm ilgisinin sizde kalmasına yarayacaktır. Oscar lı performans beklenmiyor. Biraz cesaret yeter. Video ve film kesitleri; yapıları gereği izlenmeleri kolaydır ve kişileri bağlarlar. İki tane istenmeyen seçenek arasındaki seçimi yapmanın zorluğunu anlatmak için Sophie nin Seçimi filmdeki sahneden daha etkili ne olabilir ki? Hani anne (Meryl Streep) Nazi subayının emri doğrultusunda ya oğlunu yada kızını yanına alabilecek. Dikkat: Kesitler beş dakikayı aşmasın. Sloganlar, akılda kalıcı çarpıcıdırlar. Reklam dünyası bu yüzden çok kullanıyor. Pazar yerinde iç çamaşır satan satıcının sutyen yerine ikizlere takke diye bağırması boşuna değil. 20

21 Görseller ve slaytlar, çarpıcı anlık görüntüler aklımıza kazınırlar. 11 Eylül size ne hatırlatıyor? Gözünüzün önüne yanan ikiz kuleler geldi. Değil mi? Bu yüzden sunumların önemli bir kısmı slaytlardan ve görsellerden oluşuyor. Slayt ve görsellilerin hazırlanmasıyla ilgili özel ve kapsamlı bir bölümü filmi çekmek kısmında ele aldık. 21

22 SENARYO YAZMA YÖNTEMİ Sunumuzun senaryosunu diğer bir ifade ile hikayenizi dört adımda oluşturabilirsiniz. Şimdi bu adımlara yakından bakalım. Adım 1 Beyin Fırtınası; bu adımda sunumla ilgili olacak tüm mesajları üretmeye başlayın. Bu aşamada önemli olduğunu düşündüğünüz tüm mesajları üretmek için kullanın. Herhangi bir eleme yapmayın. Ürettiğiniz fikirlere sınır koymayın. Bol bol üretin. Tercihen üç farklı renkte post-it kullanın. Birinci rengi aklınıza gelen mesajları (konuları) yazmak için kullanın. Yaratıcı düşünme doğrusal bir süreç değildir. Organik bir süreçtir. Bu yüzden düşünürken aklınıza bir anda yaratıcı bir kanca (ilgi çekme tekniği) gelebilir. İşte bunu ikinci renkli post-it kağıdına not edin veya çizin. Bunlara paralel olarak aklınıza konu ile ilgili birine danışmak veya referans bir kitaba başvurmak gelirse bunları da üçüncü renkli post-it kağıdına not alın. Eğer üç renk post-it bulmak zor olursa tek renk postit üç farklı renkli kalem kullanmakta aynı işi görür. Renk kullanımı zihinsel aktivitenizi tetikleyecek ve aynı zamanda kağıtlarınızı boş bir beyaz bir panoya astığınızda bunları ikinci adımda tasniflemek kolaylaşacaktır. Bu sürece bir ile bir buçuk saat ayırmanızı öneririz. Beyin fırtınasını tek bir kerede bitirmeye çalışmayın. İkinci hatta üçüncü seanslara ihtiyaç duyabilirsiniz. Bu durumda seans sürelerini daha kısa tutabilirsiniz. Adım 2 Gruplama ve Belirleme; bu adımda not aldığınız tüm fikirlerinizi benzerliklerine ve yakınlıklarına göre gruplandırmaya başlayın. Gruplandırmanız bittikten sonra bunların içinden en önemli mesajınızı bulmaya çalışın. Gruplandırmanızı yaparken Vaat-Dönemeç-Prestij üçlemesini düşünerek tüm mesajlarınızı üç ana grupta toplayabilirsiniz. Ancak bu şart değil. Daha önce belirttiğimiz kritik sorular listenizi kullanarak fikirlerinizde elemler yapın. Elediğiniz fikirleri atmayın belki bunlara katılımcı dokümanınızda veya kişisel notlarınızda kullanmak isteyebilirsiniz. Adım 3 22

23 Görsel Senaryo (Storyboard) ; bu adımı bir kaç farklı yaklaşımla yapabilirsiniz. Benim size önereceğim yaklaşım post-it kağıtların özelliğinden faydalanmak. Görsel senaryo hikayenin akışını bir çizgi roman gibi şekillendirmektir. Post-itlerin en büyük avantajı bunları dilediğiniz gibi ileri geri alabilir ve altlarına veya üstlerine başka post itler yapıştırarak eklemeler yapabilirsiniz. Buna alternatif veya bu yöntemin hemen ardından kullanabileceğiniz diğer yöntem; sunum yazılımınızdan bir sayfada üçlü slayt ve yanında not yeri gösteren boş çıktılardan bir kaç tane bastırarak kullanmanızdır. Boş karelerin içine ne tür slayt yapmak istiyorsanız çizimler yapar ve yanındaki yere fikirlerinizi not alabilirsiniz. Elde edeceğiniz çıktı bir çizgi roman taslağına benzeyecektir. Bu adım özellikle bir sunumu grup halinde hazırlıyorsanız çok faydalıdır. Tüm görsel senaryoya bir daha bakıp bir düzenleme ve kısıtlama iş l e m i n d e n geçirmenin, yani gereksizleri bir kez daha elemenin zamanıdır. Adım 4 Dijital Senaryo; artık dijital ortama geçebilir ve bilgisayarınızı açabilirsiniz. Boş bir slayt yaratın. Eğer kullanmak zorunda olduğunuz kurumsal bir şablon var ise onu ekleyin. Daha sonra bu slayttan bir dizi kopyalayın. Arzu edersiniz bir kaç tane tampon slayt ekleyin. Tampon slaytlar orijinal şablonunuza tamamen kontrast bir renkten oluşsun. Bu tampon slaytları bölüm başlıkları olarak kullanabilirsiniz. Sunum yazılımınızda slayt sıralama görünümüne 23

24 geçtiğinizde bu kontrast slaytlar bölümleri kolayca fark etmenize yaracaktır. Sunum yapmadan önce bu slaytları gizleyebilirsiniz ve böylece sunum sırasında izleyicileriniz bunları görmez. Artık basit bir dijital akış oluşturduğumuza göre slaytların içinde görsellerimizi hazırlamaya başlayabiliriz. Sunumun ilk bölümünde temel problemi (acıyı, derdi, düşmanı) ortaya koyuyor ve temel çözüm önerisini (ilacı, çareyi, kahramanı) takdim ediyoruz. Daha sonraki iki veya üç bölümü temel iddiamızı mesajımızın özünü ilgi çekici ve bilgilendirici bir şekilde desteklemeye ayırıyoruz. Dijital senaryonuzu hazırladıktan sonra Beyin Fırtınası Post-İt Örnekleri PROBLEM: F!YAT REKABET! F!YAT SAVA"INI KANLI RES!MLE C!ALD!N!!KNANIN PS!KOLOJ!S! ANLAT 24

25 FİLMİ ÇEKMEK Aslında senaryo yazmanın son adımı ile birlikte dijital uyarlama yani filmi çekme safhasına gelmiş bulunuyoruz. Dijital senaryomuzu oluşturduğumuz göre artık sunumuzun (filmimizin) görsellerini oluşturmaya başlayabiliriz. Artık etkili görsel oluşturmanın temel tekniklerine ve kavramlarına daha yakından ele alabiliriz. GÖRSEL TASARIM Görsellerinizin tasarımında göz önüne aldığımız temel tasarım kavramları yalınlık, doğallık ve boşluktur. Bu üç kavram estetik, çarpıcı slaytlar yaratmanıza yardımcı olur. Yalınlık çok güçlüdür ve daha fazla açıklık kazandırır. Ancak ne var ki elde edilmesi o kadar kolay değildir. Yalınlık gereksizlerin dikkatli bir şekilde azaltılmasıyla elde edilir. Estetik açıdan doğallık abartılı ve ayrıntılı düzenlemelerden kaçınmakla elde edilebilir. Tasarımı kısıtlamak zordur. Karmaşıklık ve detaylandırmak kolaydır ve sık rastlanır. Başarılı görsel tasarımların içinde çok boş alan vardır. Tasarlarken eklemeler yapmayı düşünmek yerine azaltmalar yapmayı düşünmek, gerektiği kadar boşluk yaratmanıza yardımcı olur. Estetik, bu kavramları hayata geçirmeye çaba harcandıkça hakkında ustalık kazanılan bir alandır. 25

26 GÖRSELLİK TEKNİKLERİ Bu bölümde birbirleri ile ilgili yedi adet görsellik tekniğini ele alacağız. Bunlardan ilk iki tanesi Sinyal-Gürültü Oranı ve Resimlerin Üstünlük Etkisi oldukça geniş kavramlardır fakat slayt tasarımlarında çok pratik uygulamaları vardır. Üçüncüsü Boş Alan tekniğidir ve bize slaytlarımıza başka bir gözle bakmaya yardımcı olur. Son dört teknik bir araya gruplanmıştır ve bunlara Büyük Dörtlü Denir : Kontrast, Tekrar, Hizalama ve Yakınlık. Sinyal Gürültü Oranı (SGO) SGO kavramı daha çok radyoloji ve elektronik haberleşme alanlarında ödünç alınan bir kavramdır. Slayt tasarımında amacımız en yüksek Sinyal/Gürültü Oranını elde etmektir. Diğer bir ifade ile arzumuz, bir slayttın içindeki ilgili bilgilerin ve unsurların ilgisiz olanlara göre olan oranını mümkün olan en üst düzeye çıkarmaktır. Bu bir slayttın içindeki mesajın açıkça ve mümkün olan en az bozulmayla tasarlanması anlamanı gelir. Görsel mesajın içindeki kirlilik bir kaç yolla meydana gelir: Uygun olmayan grafik seçimi, belirsiz etiket ve ikon kullanımı veya mesajın özünü desteklemeyen gereksiz çizgi, şekil, sembol ve logo vurgulamaları! Eğer görsel mesajınızdan taviz vermeyecekse bunları azaltmayı veya toptan ortadan kaldırmayı tercih edin. Örneğin, tablolarınızdaki ızgara çizgilerini veya çerçeve çizgilerini iyice inceletebilir veya tamamen kaldırabilirsiniz. Eğer mesajınız daha az unsurla görselleştirebiliyorsanız öyle yapın. 1)Grafiklerdeki artalan, yazıtları (legend) kaldırın. çerçeve ve ızgara çizgelerini (grid lines), özet 2)Grafik artalanını slaydınızın temel zemininden farklı belirlemeyin. 3)Grafik ve tablo görsellerinize resim (çok uygun şekilde yerleştiremediğiniz sürece) eklemeyin. 4)Grafik veya tablo slaydınızın bütününde en fazla üç renk kullanın. 5)Üç boyutlu (3D) grafikler yerine hep iki boyutlu (2D) grafikler tercih edin. 26

27 6)Her slaydınızda kurumsal logonuzu kullanmayın. Sonuçta her cümlenize başlarken önce isminizi söylemiyorsunuz. Kurumsal zorunluluğunuz varsa lafım yok. Üst resim göreceli kötü alt resimler görecili iyi örnekleri temsil ediyor. Resimlerin Üstünlük Etkisi Bu teknik özetle resimlerin sözlerden daha iyi hatırlandığını ifade eder. Bu etki, özellikle kişiler bilgiye sıradan bir şekilde ve çok kısa bir süre için karşı karşıya kaldılarsa artar. Resimlerin hatırlanma özelliğini özellikle temel mesajlarınızı vurgulamak için kullanın. Bu etki özellikle, pazarlama iletişiminde poster, billboard ve broşürlerde kullanılır. Slaydınızda çok kritik mesajı yazılı özetlemek yerine resimle anlatma fırsatını kullanın. 27

28 !"#$%!& '()*+,-.&/0/1&0(+&2(.&3/.&45.6&!0,7+& 859-,5:& ;(+,*+&!"#$%!& Hangi slayt daha çok duygu tetikliyor? Resimler insanlarla iletişim kurmanın güçlü ve doğal yoludur. Burada anahtar kelime doğal. Resimlerle iletişim kurmaya programlamış gibiyiz. Minicik çocuklara bakın bir çizim, resim veya fotoğrafa nasıl hemen yöneliverirler. İyi resimler elde edebileceğiniz bir web sitesi: Boş Alan Tekniği Boş alan (negatif alana veya beyaz alan) anlaşılması en kolay kavram olup uygulanması en zorlardan biridir. İster bir slayt isterse bir doküman hazırlıyor olsunlar inşaların boş alanları doldurmaya yönelik arzuları yüksektir. Oysa boş alan zarafet ve inceliğe işaret eder. Boş alan kullanımı. Bir görsel hazırladığınızda sunucun söyleyeceği tüm sözleri sunuma aktarma zorunluluğu yoktur. Bundan kaçınarak bıraktığınız boş alanlar görselinize bir aktiflik katar. Katılımcıların bir görseldeki en önemli unsura yönlendirmek için gözleri resimlerle yönlendirmek mümkündür. Yerleştirdiğiniz resimle izleyicinin göz akışını yönlendirişiniz. Eğer slaydının solundaki bir yazıya yönlendirme yapmak istersiniz kullandığınız insan figürünün bedeni, başı ve önemlisi gözleri o yöne doğru yönelimli olsun aksi yöne değil. Balans, bir slayt içine yerleştirilmiş unsurların dengeli ve sıralı dağılımını ifade eder. İyi bir balansı olan bir slaytta slayda bakışınızın bir giriş ve çıkış noktası vardır. Bu dengeyi sağlamanın iki yolu vardır. Simetri ve asimetri kullanımı. Simetrik yerleşim izleyicilerde daha resmi ve statik (durağan) bir 28

29 duygu tetikler. Asimetrik yerleşimler ise daha doğal ve dinamik duygu uyandırır. Görselinizde dengeli bir dağlım için kullanabileceğiniz üçler kuralı var. Bu fotoğrafçıların kullandıkları bir tekniktir. Basitçe sayıtınızı yatayda ve dikeyde üçe bölen rehber çizgiler yerleştirin (veya hayal edin). Bu slaydınızı dokuz eşit parçaya bölecektir. Tam ortadaki parçanın köşelerine güç köşeleri (Powerpoint yazılımı adını buradan almaktadır) denir. Bu köşelerin üstüne veya yakınına yerleştireceğiniz unsurlar daha etkili olacaktır. Aynı anda iki önemli unsur koymak istiyorsanız bunları çapraz güç köşelerini etrafına yerleştirin. Genel kural olaraktan da 9 kareden üçünü boş bırakın. Büyük Dörtlü: Kontrast; Tekrar, Hizalama ve Yakınlık. Kontrast, temel olarak bir slaydın içinde en fazla üç renk kullanırken bunların birbirine kontrast renkler olmasına özen gösterin. Kontrast kullanımı slaydınızda belli bir unsuru belirgin olarak ortaya çıkarmanıza yardımcı olur. Her başarılı tasarımın çok güçlü bir odak noktası vardır. Kontrast kullanmak bu odağı belirlemenize yardımcı olur. Hafif kontrastlar değil belirgin kontrastlar yaratın. Çok açık renkler çok koyu renklerle iyi kontrast yaratırlar. 29

30 Tekrar ilkesi birbirileri ile ilgili unsurların ve slaytların bağlantısını göstermek için bu unsurların her birinde tekrar kullandığımız bir öğeyi ifade eder. Aslında kurumsal sunumlarda sürekli bir logo kullanılması bu duygu yaratır. Ancak etkisi tüm slaytlarda aynı unsur kullanıldığı için çok azalır ve sıkıcı hale gelir. Hizalama, temel olarak bir slaydın içine yerleştirilmiş unsurların her birinin yataydan, dikeyden, ortadan veya kenardan diğer unsurlarla hizalanmasını anlatır. Hizalanmalar görselinize bir bütünlük ve estetik katacaktır. Yakınlık prensibi, bir slayt içinde ilgili unsurların birbirine yakın, bağımsız unsurların birbirlerinden uzak yerleştirmesini tanımlamaktadır. İzleyiciler birbirine yakın yerleştirilmiş unsurları birer grup olarak algılar. Birbirilerinden uzak yerleşmiş unsurlar izleyicilere alakasızmış gibi gelirler. Artık bu teknikleri çekerek filminizi çektiniz. Son montajı yapmadan tekrar gözden geçirin. İyi bir yönetmenin yapacağı gibi çıkaracağınız sahneleri (slaytları) belirleyin. Şimdilik silmeyin sadece gizleyin. Artık filmin üstüne seslendirme yapmak ve eleştirmenlerin huzurunda ön gösterim yapma zamanı. 30

31 ÖN GÖSTERİM Senaryonuz ve çekimleriniz ne kadar başarılı olursa olsun bir filmde olduğu gibi kötü oyunculuk en iyi kurguyu ve hikayeyi bile berbat eder. Bu yüzden en önemli üç unsur prova, prova ve provadır. Provanızı yaparken ya ayna karşında kendinizi izleyerek yapın yada en iyisi kendinizi kameraya çekin ve izleyin. En iyi eleştirmeniniz kendinizsiniz. Kendinizi seyredin ve dinleyin. Öncelikle neleri iyi yaptığınızı anlayın ve bunları nasıl pekiştirebileceğinize odaklanın. Özgüveniniz artacaktır. Tek ihtiyacınız bu. Daha sonrasında değiştirmek istediğiniz şeylere odaklanın. Doğal bir duruş ve anlatım en etkili yöntemdir. Prova yaparken karşınızda izleyicileriniz varmış gibi prova yapın ve arkanızdaki slayt gösteriminize bakmamaya özen gösterin. Göz temasınız hep onlarla olsun. Dostlarınızla hararetle bir hikaye anlatıyormuşsunuz gibi. Sunum sırasında dilinizi nasıl kullandığınız izleyiciler üzerinde nasıl bir etki yaratacağınızı belirleyecektir. Sesinizin tonu dalgalandırarak, temposunu hızlandırarak ve yavaşlatarak aktardığınız içeriğe ve vermek istediğiniz duyguya göre değiştirin. DİL TEKNİKLERİ: LİSANI MÜNASİP İğneyi İnceltme Daha çok kötü bir haber vermek zorunda kaldığımızda kullanılan bir tekniktir. Olumsuza yapılan vurguyu azaltarak olumsuz duyguları daha da alevlendirmekten kaçınmanın yoludur. Örneğin, kullanılmış araba değil ikinci el araba alırız. Boşanmayız, yollarımızı ayırırız. Yakınlarımız ölmez, öbür dünyaya göç ederler. Basit Anlatım Kendimiz bir konuya çok hakim olduğumuz zaman işimizin yada mesleğimizin teknik jargonlarını kullanmaya meyilli oluruz. Bu bizi daha bilgili ve alanında otorite göstermez. Sadece karşımızdakileri kafasını karıştırır ve ilgisini azaltır. Bana inanıyorsanız bir ilaç prospektüsü okumayı deneyin. Günlük basit lisan kullanmanız sizi daha ikna edici kılar. 31

32 Rakamları Paketlemek Özellikle iş sonuçlarınızla ilgili bir unum veya araştırma bulgularınızla ilgili bir sunum yaptığınızda bir çok rakam paylaşmak durumda kalırsınız. Yine çok uzman gözükmek için küsuratlı konuşmanız gerekmez. Son nüfus sayımı toplam nüfusumuzun kişi olduğunu gösteriyor. Daha iyisi: Nüfusumuz yaklaşık 26 Milyon kişi olmuştur demek yeterli. Katılımcıların %54ü evet demiştir yerine her 2 katılımcıdan biri kararı onaylamıştır demek daha anlamlıdır. %50 indirim iyidir, yarı fiyatına daha da iyidir. Ama bir alana bir bedava en iyisidir. Dille Dans Muhakememiz yani mantıklı beynimiz olumsuzluk eylemlerine anlam verirken görsel beynimiz yapmayın etmeyin gibi komutları anlamaz. Örnek mi? Pembe fili Eiffel kulesinin üstünde amuda kalkmış halde hayal etmeyin. Etmeyin dememin hiç bir anlamı yok çünkü çoktan fili zihninizde çalıştırdınız. Olumsuzluk komutlarının diğer bir şekli daha ilginçtir. Nasılsınız? sorusuna aldığınız cevap kötü değilim olduğunda karşınızdakinin iyi olduğu sonucunu çıkarır mısınız? Veya iltifat etmek için birine güzelsin demek yerine çirkin değilsin der misiniz? Sadece matematikte negatifin negatifi pozitiftir. Konuşma dilinde negatifin negatifi depresyondur. Bazen bu teknik hayat kurtarıcı olabilir. Politik olmanız gereken bir ortamda rakip firma ile ilgili görüşleriniz sorulduğunda onları yermekte istemesiniz etik olmaz övmekte istemezsiniz firmanızın çıkarlarına aykırı olur. Ama şunları diyebilirsiniz Kötü olduklarını söyleme dilim varmaz. Ortak müşterilerimizin onlar hakkında şikayette bulunduklarını duymadım. Kötü ve şikayet çağrışımlarının farkına varmışsınızdır. Sessizlik İlkesi Çok etkili bir anlam yükleme tekniğidir. Çok önemli bir mesaj vermeden önce 2-3 saniye sessiz kalarak dikkatlerin sizde toplanmasını sağlayabilir veya mesajınızın sonunda 2-3 saniye sessiz kalıp izleyicilerin mesajı sindirmelerine 32

33 zaman bırakabilirsiniz. Bazen beş saniyeye kadar çıkabilirsiniz. (İçinizden bin bir, bin iki diye sayın). Hararetli Kelimler Sunumunuzu aktarırken kelimelerinizin duygu ateşlemesi sağlaması için hararetli kelimler kullanın. Muhteşem, inanılmaz, seksi, ateşli, baştan çıkartıcı, nefes kesici, baş döndürücü, nefis, lezzetli, çok tatlı vb. Örnek: Düz İfade: Otorite ve ceza kullanarak insanları ancak yıldırırsınız olumlu teşvik edici sözlerle onları motive eder harekete geçirirsiniz. Hararetli İfade: Taş ve sopalarla insanların kemiklerini kırasınız oysa dilinizle insanların kanlarını kaynatırsınız. Ön gösterimde kendinizi izledikten ve duyduktan sonra yukarıdaki teknikleri nerede daha etkili kullanabileceğinize bakın, değiştirin ve tekrar prova edin. Sahne ve alkışlar sizi bekliyor. Başarılar diliyorum. Teşekkürler 33