GRUP PSİKOTERAPİLERİ. Dr. Timuçin Oral İTİCÜ

Transkript

1 GRUP PSİKOTERAPİLERİ Dr. Timuçin Oral İTİCÜ 20 Mayıs 2010

2 TARİHÇE 1920 ler Terapist sayısı ve ruhsal bozukluk sıklığı orantısızlığı 1960 lardan sonra yaygınlaşması

3 TARİHÇE İlk kez 1905 yılında JH Pratt, Tb hastalarında 1919 da LC Marsh yatan psikiyatrik hastalarda 1925 de Burrow ayaktan psikiyatrik hastalar ve Grup Analizi terimi 1930 lar Wender, psikanalitik yöntemlerin grup terapisine uygulanışı

4 TARİHÇE 1948 Slausen ve Amerikan Grup Psikoterapi Birliği nin kuruluşu, analitik grup terapisinin önemi ve grup içinde bireye odaklanma 1964 Durkin, Sistemler Teorisi ve grup dinamiklerinin prensiplerinin gruba kazandırılması 1970 ler sonrası Irwin Yalom ve grup terapisinin bir çok ülkede yaygınlaşması

5 TEMEL İLKELER Az sayıda birey (6-20) Yüz yüze etkileşim Şimdi ve burada ilkesi Açıklığı, dürüstlüğü, duygusal ifadeyi ve üyeler hakkındaki duyguların açıkça ifadesini teşvik eder.

6 TEMEL İLKELER Katılanlara hasta denmediği gibi grup içi yaşantılar gelişigüzel tedavi diye isimlendirilmez Kişilere kendilerinin ve başkalarının farkında olmayı öğreterek, davranışı değiştirmeyi amaçlar Bir çeşit kişisel değişime yöneliktir (davranışlar, tutumlar, duygular, değerler, yaşam biçimleri )

7 TEDAVİ EDİCİ FAKTÖRLER Bilgilendirme Umutlandırma Evrensellik Elseverlik Grubun Olumlu Etkilerinin Vurgulanması (Aile) Taklit Etme Davranışı

8 TEDAVİ EDİCİ FAKTÖRLER Toplumsallaşmanın Gelişmesi Kişilerarası Öğrenme Grup Dayanışması Duygusal Boşalma (Katharsis) Varoluşsal Etkenler

9 KİŞİLERARASI ÖĞRENME A) Kişilerarası ilişkilerin önemi B) Düzeltici duygusal yaşantıların gerekliliği C) Bir mikroevren olarak grup, toplum kesiti D) Bu mikroevrende davranış örüntülerinden ders alma

10 A) Kişilerarası İlişkinin Önemi Kişilerarası ilişkiler ve psikopataloji gelişimi Kabul görme-cezalandırılma-reddedilme; yaşamda kalıcılık gösteren sabit çarpıtmalar Kişilerarası ilişkiler ve geliş biçimleri Psikolojik veya psikiyatrik belirtilerin kişilerarası dile çevrilmesi Bağımlılık, aşırı boyun eğicilik, öfkeyi ifade edememe, reddedilmeye aşırı duyarlılık

11 B) Düzeltici Duygusal Yaşantılar Duygulanımın uyarılma-dile getirilmesi sonra çözümlenmesi ve anlaşılması Temel farklılık ve gerginliklerin ifade edilebilmesi için güvenli ve destekleyici grup Etkili gerçeği değerlendirme için yeterli geri bildirim ve ifade dürüstlüğü

12 C) Bir Mikroevren Olarak Grup Sosyal mikroevrenin gelişmesi Grup üyeleriyle grup dışındaki kişilerle etkileşimdeki gibi ilişki kurulması Dikkat çekme, baskınlık, statü çatışmaları vs. Serbest etkileşimde bulunan bir grup, zamanla o grubun her üyesinin bir mikroevreni haline gelir

13 D) Davranışlardan Ders Alma Geri bildirim ve kendini gözleme Tepkilerin paylaşımı Kişilerarası patolojinin sergilenmesi Tepkilerin paylaşımının sonuçlarının incelenmesi Kişinin kendi hakkındaki görüşünü anlaması Kişinin sunumu hakkındaki sorumluluk duygusunun gelişmesi Kişinin sunumunu değiştirme gücünün farkına varması

14 Kişilerarası Öğrenme Yapılandırılmamış, uzun süreli, üst düzeyde işlev gören etkileşim gruplarında değişimin temel mekanizması Üyeler tarafından grup terapisi deneyiminin en yararlı yönü Tüm terapi grupları açık olarak kişilerarası öğrenmeye yoğunlaşmaz; ancak kişilerarası etkileşim taşıdığı yüksek öğrenme ve değişim potansiyeli ile her grup toplanışında gerçekleşir.

15 TERAPÖTİK ETKİYİ DEĞİŞTİREN GÜÇLER Grubun Türü Terapinin Evresi Hastalar Arası Bireysel Farklılıklar

16 Grubun Türü Ayaktan etkileşim gruplarında temel terapötik etkenler; kişilerarası öğrenme-boşalma-kendini anlama Yatan hasta gruplarında ise; umut aşılama ve varoluşsal bir etken olan sorumluluk Üye değişim hızı, ego güçleri, motivasyonlar, hedefler, psikopatolojilerdeki farklılıkların etkisi

17 Terapinin Evresi Ayaktan hasta grubunda erken evrelerde sınırları belirleme ve üyeliği sürdürme ön planda; zamanla umut aşılama, yönlendirme, evrensellik öne çıkar. Kaynaşma, başlangıçta grup desteği ve kabullenmesi şeklinde; zamanla kendini açığa vurma ve sonunda kişilerarası öğrenme için karşı karşıya gelme ve çatışmanın incelenmesini sağlar.

18 Hastalar Arası Bireysel Farklar Kendine özgü gereksinimler, kişilik özellikleri, işlevsellik düzeyi, psikopatolojiler Pasif baskılanmış kişi ve dürtü kontrolü bozuk kişi örneği.. Gruplar kişilerin gereksinim ve sorunlarına en fazla uyan etkenlerin seçildiği kafeteryalar gibi

19 GRUBUN TEMELLERİNİN ATILMASI Sınırların Belirlenmesi ve Hedeflerin Seçilmesi Grubun Yeri ve Büyüklüğü Grubun Zaman Çerçevesi Ko-terapist Kullanma Başka Tedavilerle Birleştirilmesi

20 SINIRLARIN BELİRLENMESİ & HEDEFLERİN SEÇİLMESİ İçrel klinik sınırlamalar Değiştirilemeyen yaşam gerçekleri, kanser hastaları veya yasal zorunlu gruplar Dış etkenler Daha keyfi, değiştirilmesi terapistin elinde olan faktörler, yatan hastalarla haftalık sıklığı değişebilen gruplar, yer sorunları

21 SINIRLARIN BELİRLENMESİ & HEDEFLERİN SEÇİLMESİ Grubun temel yapısının oluşturulması Hasta evreni, tedavinin uzunluğu, personel desteği Erişilebilir hedefler seçme Klinik şartlara uygun, zaman sınırlarında ulaşılabilir, grup üyeleri kapasitesine uygun hedefler

22 GRUBUN YERİ VE BÜYÜKLÜĞÜ Grubun Yeri Kullanıma açık, yeterli büyüklükte, rahat oturma olanakları, dikkati dağıtacak etkenlerden uzak, çember şeklinde, tüm grup üyeleri birbirini görmeli.. Grubun Büyüklüğü İdeal büyüklük işlenmesi istenilen terapötik etkenlerle ilişkili Prototipik kişilerarası yönelimli etkileşim grubu için ideal 7-8 kişi, Yeterli düzeyde etkileşim için üyelerin deneyimlerini paylaştığı en uygun büyüklük 4-5 ten 12 ye kadar, en uygunu 6-8 kişi

23 GRUBUN ZAMAN ÇERÇEVESİ Toplantıların Süresi Süreğen grup terapisinde seans için ideal süre dk. Daha kısa dikkat süresi olan guplarda dk. Yüksek işlevsellikli ve az toplanan etkileşim gruplarında en az 90 dk. Toplantıların Sıklığı Haftada 3-6 kezden ayda 1 kereye kadar değişken (yatan hasta-ilaç tedavi grupları). Uzun süreli etkileşim gruplarında en azından haftada 1 toplanılması ideal

24 GRUBUN ZAMAN ÇERÇEVESİ Açık veya Kapalı Grupların Seçilmesi Klinik koşullar, hedefler, grubun ömrüyle yakından ilişkili Kapalı gruplar ilk seanstan itibaren yeni üye almaz, ne zaman başlayıp ne zaman biteceğini klinik koşullar belirler Açık gruplar daha esnek, yatan hasta grupları gibi Açık gruplar genellikle geniş terapötik hedefler taşır ve süresizdir, grubun kendine has bir yaşamı var

25 KO-TERAPİST KULLANMA Erkek-Kadın Ko-terapist Ekibi Anne-baba modelinin yeniden canlanması, grubun duygusal yükü Erkek-kadın ilişkisindeki dinamikler, transferans tepkilerinin çeşitliliği Ko-terapistler hakkında yanlış fikirler Ko-terapistler ve Zorlu Gruplar Birbirlerinin görünümlerine yönelik transferans çarpıtmalarını düzeltmenin yanı sıra, ağır grup baskısı karşısında nesnelliğin sürdürülmesinde birbirlerine destek

26 KO-TERAPİST KULLANMA Görüş Farklılıkları Ko-terapistlerin fikir ayrılığı, grubun işlevsellik düzeyi ve olgunluk düzeyi İşlevselliği düşük, kırılgan grup ya da işlevselliği yüksek grubun ilk oturumları Ko-terapinin Dezavantajları ve Sorunları Ko-terapi ilişkisine bağlı handikaplar, rekabet, farklı görüşler Bireysel tarz farklı ancak teorik yönelimi benzer, rahat, dengeli ve hoşlanılan Bölünme.

27 GRUP TERAPİSİNİN BAŞKA TEDAVİLERLE BİRLEŞTİRİLMESİ Bireysel Psikoterapiyle Birlikte Uygulanması Ağır yaşam krizleri, işlevsellikte ciddi etkilenmeler nedeniyle bireysel Bireysel-grup terapistlerinin görüş ayrılıkları Grupta daha iyi ifade edilebilecek duyguların bireyselde boşalımı.. İlaç Tedavisi Kliniği Destek Grupları Kronik psikiyatrik hastalığı olanlar, taburculuk sonrası 2hftayda bir İlaç kliniğindeki deneyimini kişiselleştirmeye, güçlendirmeye, desteklemeye yönelik

28 GRUP PSİKOTERAPİSİNİN KULLANDIĞI TEKNİKLER Şimdi ve Burada Olanı Çalışma Transferans ve Saydamlığın Kullanımı İşlevsel Yardımcıların Kullanımı

29 ŞİMDİ ve BURADA OLANI ÇALIŞMA Birincil hedef, terapist de dahil olmak üzere her bireyin, grubun diğer üyeleriyle etkileşimleri hakkında olabildiğince şey öğrenilmesi Kişisel öykülere yönelik olmadan, burada ve şimdi olanın geçmiş öykü veya grup dışı yaşamın konuşulmasına yeğlenmesi, grup terapisinin en güçlü ve yararlı olduğu durum

30 ŞİMDİ ve BURADA OLANI ÇALIŞMA Duygulanımın uyarılması ve incelenmesi, terapötik olması için duygusal ve bilişsel parçalar Etkileşim, kendini ortaya koyma, duygusal uyarım ve ifadelenmesi, inceleme-anlama ve bütünleştirme Bu deneyim gerçek yaşamdaki bir duruma aktarılmadıkça terapötik değişim denilemez!.. (Öğrenme olmayan & Steril gruplar)

31 ŞİMDİ ve BURADA OLANI ÇALIŞMA Burada ve şimdi yaklaşımının üyelere öğretilmesi ve pekiştirilmesi Grup dışı sorunlar için grup içi benzerlikler kurma (bilişsel köprüler) Burada ve şimdiyi güvenli ve ödüllendirici hale getirme Burada ve şimdiyi anlama (üzerinde düşünme, açıklama, yorumlama)

32 ŞİMDİ ve BURADA OLANI ÇALIŞMA Grup sürecini izleme: yatay açıklamalar, sandalye seçimi, geliş zamanı Temel grup deneyimlerini tanıma: baskın olma mücadelesi, rekabet-destek, açgözlülük-yardım etme isteği, kendini bırakma-özerkliği kaybetme Kitlesel grup süreçleri: Eşleşme (iyimser/ümitli), bağımlılık (çaresiz/şaşkın), kavga-kaçınma (saldırgan/ korkulu)

33 TRANSFERANS ve SAYDAMLIĞIN KULLANIMI Terapistin sürekli varlığı ve tarafsızlığı grubun yaşamını sürdürmesi ve dengesi için şart (anne-baba figürleri, otorite, psikoterapist) Transferansa aşırı ağırlık vermekten kaçınma, gerçek anlamda ilişki Birlikte Onaylama ve Terapistin Saydamlığı Terapistin saydamlığına itirazlar, transferansın çalışılması? daha fazlası?

34 TRANSFERANS ve SAYDAMLIĞIN KULLANIMI Terapist geri bildirimi ciddiye alarak onu dinlemeli, düşünmeli ve doğrudan yanıt vermemeli.. Oy birliğine başvurmalı Terapist kendi içsel deneyimi ile geri bildirimi karşılaştırmalı

35 İŞLEVSEL YARDIMCILARIN KULLANIMI Yazılı özetler Terapistin saydamlığına katkıda bulunan ek bilgiler Video kayıtları Kişinin kendi hakkındaki keşfettiklerine olanak sağlama Yapılandırılmış alıştırmaların kullanımı Hızlanmayı sağlamak için, dönüşümlü tanışma veya ısınma işlemleri, aşırı kullanımı verimi düşürür, bağımlı grup oluşma riski

36 Psikoeğitsel Etkileşim Grubu Amaç Hedef Format

37 Amaç Hastalıkla daha sağlıklı şekilde başa çıkma yeteneklerini arttırmak Bilgilenme yoluyla hastalığın tanınması, Yanlış ve verimsiz düşüncelerden arınması, tedavi yöntemlerini öğrenerek tedaviye uyumun arttırılması Tedavi konusunda pasif bir alıcı olmak yerine bilinçli bir ortak haline gelebilmesi

38 Hedef Grup çalışması tamamlandığında grup üyelerinin hastalığı tanıması, tedavi sürecini bilmesi, sosyal çevreye uyum sağlaması, aile içinde hastalığın anlaşılmasının kazanması Daha sonra yürütülecek benzer gruplara (kendine yardım elemanı ) kolaylaştırıcı olarak katılım.

39 Format Haftada bir 1 saat olarak yürütülen, psikoeğitsel etkileşim grubu Psikodrama yönetemlerinin de kullanıldığı oturumlar

40 Grup kuralları Gizlilik: Grupta konuşulan özel konular grup odasında kalır, dışarıda konuşulmaz Devamlılık: Gruba devam çok önemli, arada gelmediğiniz oturumlarda tam da sizin sorunlarınız konuşulabilir. Eğer çok zorunlu bir engeliniz olursa mutlaka önceden haber verin.

41 Psikiyatri Dışı Gruplar Psikiyatrik olmayan ortamlarda yürütülen grupların sayısının giderek artması toplumda birleştirici, destekleyici grup deneyimlerine genel bir gereksinimin olduğunu göstermektedir Vinagradov S, Yalom ID(1989). Grup Psikoterapisi. Tüzer TT, Atbaşoğlu Z, çevirenler. Ankara: Compos Mentis Yayınları 1996.

42 Sıra Gecesinde Kurallar Sıra ile üyelerin evlerinde toplanılır Sıra 8-10 kişi ile sabit üye sayısından oluşur Başlangıç ve bitiş saati belirlidir Sıranın başkanı vardır Üyelerin izni dahilinde misafir getirilebilir Yemek listesi sabittir Sıra kurallarına uymayan sıradan çıkarılır Üyelerin birbirlerine sosyal, ekonomik ve sağlık Yanık M. Etkileşim Gruplarına Benzerliği Açısından Sıra Gecesi. Yeni Symposium 2004; 42(1) 37-41

43 Sıra Grupları ile Terapi Gruplarının Karşılaştırılması Yanık M. Etkileşim Gruplarına Benzerliği Açısından Sıra Gecesi. Yeni Symposium 2004; 42(1) 37-41

44 SIRA GRUPLARI Sıra gruplarında iyileştirici etkenler kabul görme, özverili olma, sosyalleşme, kaynaşma, rehberlik ve kişiler arası öğrenme, grup bağlılığı Türkiye de etkileşim gruplarında, kişiler arası öğrenme ve grup bağlılığı tedavi edici etkenlerin başında Yanık M. Etkileşim Gruplarına Benzerliği Açısından Sıra Gecesi. Yeni Symposium 2004; 42(1) Alptekin G, Tangör A. Dinamik Yönelimli Etkileşim Grubunda Tedavi Edici Etmenler. Türk Psikiyatri Dergisi. 1995;6:

45 Kadın Günleri Altın günleri Katılımcı sayısı başlangıçta belirli ve sınırlı, bir döngü bitmeden yeni üyenin alınmaması Günü organize eden kişi (lider), üyelerin ve sıranın belirlenmesi Sembolik? ücret zorunluluğu İkram

46 Kadın Günleri Oturum süresi genellikle sınırlı ancak katı değil (öğle saatleri-gün batımı öncesi) Toplantı sırasında etkileşimler, grup sonrası değerlendirmeler, grup lider ya da liderlerinin gerektiğinde müdahaleleri Sosyal kabul edilme, duygusal paylaşım, ekonomik destek, elseverlik, toplumsallaşmanın gelişimi

47 ÖZETLE Bireysel terapide uygulanan yöntemlerin gruba uygulanışı, Daha kısa sürede, daha az kişiyle, daha fazla terapi!.. Temel ilkeler, grup seçimi, terapötik etkenler Şimdi ve Burada nın önemi Psikiyatri dışı grupların kendi dinamikleri ve işlevsel çözümler getirmesi

48 Kendine bir dünya yaratmak veya bir bakış, bir hareket veya bir sözle bir kişinin içinde bulunduğu gerçekliği ortadan kaldırmakta; başka bir kişiden daha etkili bir şey yoktur E. Goffman