YÜRÜRLÜKTEK MÜZK ÖRETMENL LSANS PROGRAMI TASARISINA LKN GÖRÜLER ÖNERLER * ÖZET

Transkript

1 YÜRÜRLÜKTEK MÜZK ÖRETMENL LSANS PROGRAMI TASARISINA LKN GÖRÜLER ÖNERLER * ÖZET Prof. Suna ÇEVK * Musiki Muallim Mektebinden Günümüze Müzik Öretmeni Yetitirme Sempozyumu Bildirisi SDÜ, 7-10 Nisan 2004, Isparta Bu aratırmada, yürürlükteki Müzik Öretmenlii Lisans Programı nın tasarı boyutuna ilikin olarak, eitim fakültelerinin müzik öretmenlii anabilim dalları öretim elemanları ile bu programdan mezun olan müzik öretmenleri ve son sınıf örencilerinin görüleri deerlendirilerek öneriler gelitirilmitir. Çalımada, programda yer alan derslerin süre, içerik çeitlilik ve dönemler bakımından müzik öretmenliinin gerektirdii yeterlikleri ne ölçüde kazandırdıına ilikin görüler kapalı uçlu anket sorularıyla elde edilmitir. Ayrıca programın verimliliini arttırmaya yönelik etkenler ve nitelikli müzik öretmeni yetitirme konularında örneklem gruplarının görülerine açık uçlu sorularla bavurulmu ve önerileri alınmıtır. Anahtar sözcükler: müzik öretmenlii nitelikleri/ özellikleri, müzik öretmenlii lisans programı tasarısı, nitelikli müzik öretmeni yetitirme. Giri Ülkemizde Musiki Muallim Mektebinin kuruluundan günümüze dein seksen yıllık müzik öretmeni yetitirme sürecinde çeitli yaklaımlarda bulunulmu, bir çok program tasarısı yürürlüe konulmu, bu tasarılar üzerinde deitirme/yeniden düzenleme çalımalarına yer verilmitir. Musiki Muallim Mektebi nin 1925 ve 1931 yıllarında yayınlanan talimatnameleri ve Gazi Orta Öretmen Okulu ve Terbiye Enstitüsü nün öretim yılında yürürlüe giren Müfredat Programı incelendiinde, program tasarılarının asıl amacını; daha çok sanatsal niteliklerin öne çıkarıldıı müzik öretmeni yetitirme yaklaımının oluturduu görülmekte, daha sonra müzik öretmeninin eitsel kimliini önemseyen bir anlayıla hazırlanmı programların yürürlüe konulması ve uygulanması yaklaımlarına karın, zaman zaman Musiki Muallim Mektebi nin sanatsal aırlıklı programlarının youn etkisi altında kalındıı bilinmektedir li yılların program tasarılarında ise, müzik öretmenlerinin sanatçı ve eitimci kimliklerinin dengelenmeye çalııldıı ve deneme niteliinde program uygulama çalımalarına balandıı bilinmektedir lerde bilimsel yöntemlere dayalı program deerlendirme çalımaları gerçekletirilmi, 90 lı yıllarda birbirinden farklı yaklaımlarla düzenlenen iki program yürürlüe konulmu olmakla birlikte önceden bir bütün halinde planlanarak yürütülen çada program gelitirme yönteminin hazırlama deneme, deerlendirme, düzeltme evrelerinden düzenli bir biçimde geçirilerek gelitirilip uygulanabilecek bir müzik eitimi programı ortaya konulamamıtır. (Uçan 1994 ) Musiki Muallim Mektebi nden günümüze dein müzik öretmeni yetitirmeye yönelik programlar dikkatle incelendiinde, tek tip müzik öretmeni yetitirme amacını taıdıkları görülmektedir. Öngörülen modeller Anadal veya Bireysel Çalgı Eitimi derslerinin çeitli calgıları ve sesi içermesi nedeniyle her ne kadar çoklu bir yapıya sahip olduu izlenimini verse de, bu yapının gerektirdii amaç, boyut, düzey ve nitelikleri kapsamadıından, tek tip öretmen yetitirme modeli görünümünü yansıtmaktadır. (Çevik, 1999 ) Müzik Eitimi Anabilim Dalları, örenci kaynaklarını genellikle Güzel Sanatlar Liseleri düzleminden salamaya baladıktan sonra, Gazi Eitim Fakültesi Müzik Eitimi Bölümü tarafından hazırlanıp yürürlüe konulan program tasarısının, hedefler dorultusunda gerçekleen örenmeler sonucunda, örenci davranılarını, müzik öretmenliinin sanatsal kimliini daha fazla öne çıkarır dorultuda deitirdii görülmektedir. Ancak bu program üzerinde bilimsel anlamda program Prof. G.Ü Gazi Eitim Fakültesi, Güzel Sanatlar Eitimi Bölümü Üyesi

2 gelitirme ve deerlendirme çalımaları yapılmaksızın ve programın amaca hizmet edip etmedii ya da ne derece hizmet ettii saptanmaksızın yürürlükten kaldırılarak eitim öretim yılında yenisinin ie koulmasıyla, bu kez programlarda yer alması öngörülen alanlardan,, a) müzik alanı, b)müzik öretmenlii alanı, c) öretmenlik alanı d) genel bilgi alanı arasında olması gereken dengelerin, öretmen adayına kazandırılması amaçlanan hedefler yönünden olumsuz anlamda deitii düünülmektedir. Söz konusu programın öretmenlik ve müzik öretmenlii formasyonu kazandırma hedefini ön plana aldıı anlaılmakla birlikte, okul destekli yaantılara ve uygulamalara yeterli zamanı ayırmadıı görülmektedir. Bu durum yansıtıcı öretme (reflective teaching) modelini ie komak için oldukça yetersizdir. Ancak öretmen adayına etkili rehberlik yapılarak bu sınırlılık bir ölçüde kaldırılabilir. Bu durumda da okullardaki uygulamalarda öretmen adayına nitelikli rehberlik yapabilecek öretmenlere ve uygulama öretim elemanlarına ihtiyaç bulunmaktadır. ( Senemolu,2003 ) Bir program, örencilerin giri özellikleri/nitelikleri göz önüne alınarak hazırlandıında, akademik baarıları olumlu yönde etkileyeceine ilikin beklentileri arttırmaktadır. Geçen yıllarla karılatırıldıında, Güzel Sanatlar Liselerinde verilmekte olan eitimin kalitesinde gözlenen gelimelerin, Müzik Eitimi Anabilim Dallarına örenci seçiminde uygulanan özel yetenek sınavlarında, örenci giri özelliklerini /niteliklerini ve /veya örencilerin hazır bulunuluk düzeylerini yükselttii,dolayısıyla söz konusu anabilim dalları programlarının bu deiken göz önünde bulundurularak hazırlanması gerei ilgili oturumlarda sıklıkla vurgulanmaktadır. Bu çalıma bir Program deerlendirme nitelii taımamaktadır. Ertürk e göre; bir program deerlendirme çalımasında 1) program tasarısına, 2) ortama, ( gizil ve olası uyarıcılar düzenine) 3) örenci baarısına, ( örenci giri özelliklerine) 4) eriiye, ( yani hedefleri dorultusunda eriilen örenme düzeyine) 5) örenme düzeyine, 6) ürüne, 7) hedefleri dorultusunda eriilen örenme düzeyini (ürünü) belirlemede kullanılan ölçme araçlarının geçerlik, güvenirlik ve kullanılılıklarına bakmak gerekir. (Uçan, 1982 ) Burada yapılmak istenen, mevcut program tasarısını deitirme veya yeniden düzenleme, yürürlükten kaldırma veya yeni bir tasarıyı ie koma çalımalarına balamadan önce, program hedeflerinin gerçekleme derecesini, öretim elemanları, müzik öretmenleri ve son sınıf örencileri üzerinde oluan kanılar dorultusunda saptamak, dolayısıyla durum tespitinde bulunmaktır. Eitim Fakülteleri Müzik Öretmenlii Anabilim Dallarında eitim-öretim yılında yürürlüe konulan program tasarısına ilikin uygulamaların ilk ürünlerini verme aamasına gelmesi sebebiyle, ilgililerin ilk kanılara varmalarına temel oluturacak bazı gözlemler, izlenimler, saptamalar ve bunlara balı olarak özel kanılar farklı bakı açılarıyla bu sempozyumda ortaya konacaktır. Kukusuz yakın bir gelecekte bu program tasarısına ilikin ürün, uygulama ve planlar üzerinde program gelitirme ve deerlendirme uzmanları, ilgili öretim elemanları bilimsel yöntemlerle betimleme ve deerlendirme çalımalarını gerçekletireceklerdir. Bu saptamalar dorultusunda aratırmanın problem cümlesi u ekilde ifade edilmitir: Yürürlükteki Müzik Öretmenlii Anabilim Dalı Lisans Programı müzik öretmenliinin gerektirdii yeterlikleri ne ölçüde kazandırmaktadır? Aratırmanın amacı, Müzik Öretmenlii Lisans Programının öretmen adaylarına kazandırdıı yeterliklere ilikin olarak elde edilen bulgular dorultusunda gelitirilecek önerilerle, söz konusu program üzerinde belli oranlarda yapılması istenen düzeltme / iyiletirme çalımalarına katkıda bulunmaktır. YÖNTEM Aratırmada betimsel yöntem kullanılmı, niceliksel ve niteliksel veriler anket uygulanarak elde edilmitir. Bu bölümde evren ve örneklem ile,veri toplama araçları ve verilerin çözümlenmesine ilikin açıklamalarda bulunulmutur. Evren ve Örneklem Lisans Programının, müzik öretmenliinin gerektirdii nitelikleri/ özellikleri hangi düzeyde kazandırdıı ve programın verimliliini arttıran etkenler ile nitelikli müzik öretmeni yetitirme konularında, önceden belirlenen müzik eitimi anabilim dalları öretim elemanları, bu programdan öretim yılından itibaren mezun olmu müzik öretmenleri ve anabilim dalı son sınıf

3 örencilerinin görülerine bavurulmutur. Çalıma evrenini dört üniversitenin eitim fakültelerine balı müzik öretmenlii anabilim dalları oluturmutur. Anabilim dallarının balı olduu fakülteler ; GÜ Gazi Eitim Fakültesi, UÜ Bursa Eitim Fakültesi ABÜ Bolu Eitim Fakültesi, SDÜ Burdur Eitim Fakültesidir. Aratırma anketlerine üç ayrı örneklem grubunu oluturan 60 öretim elemanı, 25 müzik öretmeni, 75 son sınıf örencisi cevap vermitir. Örneklem gruplarının frekans ve yüzde daılımları Çizelge 1 de sunulmutur. Çizelge 1 Örneklem Gruplarının Frekans ve Yüzde Daılımları Yüksek Kurumu G.Ü Gazi Eitim Fakültesi U.Ü Bursa Eitim Fakültesi A..B.Ü Bolu Eitim Fakültesi S.D.Ü Burdur Eitim Fakültesi El. Öretmenler Örenciler f % f % f % 26 43, ,0 8 13, , , , , ,3 Toplam Veri Toplama Araçları Uygulanan anketin birinci bölümünde örneklem gruplarına ilikin kiisel bilgiler, ikinci bölümünde lisans program tasarısının müzik öretmenliinin gerektirdii nitelikleri/ özellikleri ne derecede kazandırdıını ortaya koyan görüler yer almaktadır. Üçüncü bölümde ise açık uçlu sorularla, yer alan dersler dıında programın etkinliini ve verimliliini arttıran etkenler ve nitelikli müzik öretmeni yetitirmeyle ilgili olarak öretim elemanı, öretmen ve örenci yaklaımlarını kapsayan verilere ulaılmıtır. Verilerin analizi Kapalı uçlu sorulara verilen yanıtlar derecelendirme ölçei ile tespit edilmi ve çizelge üzerinde frekans ve yüzdelerle ifade edilmitir. 1.Alt probleme ilikin örneklem görüleri odaklanmı görüler çerçevesinde birletirilerek sunulmu, dierlerinde ise öretim elemanı, öretmen ve örencilerin görüleri ayrı ayrı gruplandırılmıtır. BULGULAR VE YORUM Örneklem gruplarından Öretmen ve Örencilerle ilgili kiisel bilgiler çizelge 2 de verilmitir. Çizelge 2. Müzik Öretmenlerinin ve Son Sınıf Örencilerinin Mezun Oldukları Ortaöretim Kurumlarına Göre Daılımı Ortaöretim Kurumu Öretmenler Örenciler f % f % Genel Lise Güzel Sanatlar Lisesi ,7 Anadolu Lisesi 1 4,0 - Teknik Lise 1 4,0 1 1,3 Toplam Çizelge 3 incelendiinde, bu programdan mezun olan müzik öretmenlerinin çounlukla Genel liseleri, daha sonra sırasıyla Güzel Sanatlar Liselerini, Anadolu Liselerini, Teknik Liseleri, Son

4 sınıf örencilerinin ise birbirine yakın oranlarda Genel ve Güzel Sanatlar Liselerini bir örencinin de teknik liseyi bitirdikleri görülmektedir. Çizelge 3. Elemanları Müzik Öretmenleri ve Son Sınıf Örencilerinin Görülerine Göre; Yürürlükteki Lisans Program Tasarısında Yer Alan Müzik Alanı Derslerinin Süre çerik Çeitlilik ve Dönemler Bakımından Müzik Öretmenliinin Gerektirdii kleri Düzeyine likin Daılım kler Çalgı Eitimi Alanında Gerekli Nitelikleri / Özellikleri Ses Eitimi Alanında Gerekli Nitelikleri/ Özellikleri Müzik Kuramları Eitimi Alanında Gerekli Nitelikleri/ Özellikleri Koro ve Yönetimi Alanında Gerekli Nitelikleri/ Özellikleri Okul Çalgıları ve i le lgili kleri Geleneksel Türk Halk ve Türk Sanat Müzii ile Popüler Müzik Alanında Gerekli kleri Gruplar f % N Dereceler 60 Büyük Ölçüde 28 46,6 Yet 15 60,0 Örenci 75 Kısmen 44 58,6 60 Kısmen 36 60, ,0 Örenci 75 Büyük Ölçüde 32 53,3 Yet. 60 Yetersiz 36 60, ,0 Örenci 75 Kısmen 42 56,0 60 Kısmen Örenci 75 Kısmen 59 Kısmen Örenci 74 Kısmen Toplam Kısmen Örenci 74 Kısmen Toplam , , , , , , , , ,6 Müzik Tarihi ve Müzik Kültürü Alanında Gerekli kleri 56 Kısmen Örenci 75 Kısmen Toplam , , ,3

5 Çizelge 3 de görüldüü gibi, öretmenler ve örenciler program tasarısını Çalgı Eitimi Alanında gerekli nitelikleri/ Özellikleri kazandırma bakımından kısmen yeterli bulmaktadırlar. Bu programı büyük ölçüde yeterli bulduklarını belirten öretim elemanlarının oranı da %46,6 dır. Ses Eitimi Alanında Gerekli Nitelikleri/ Özellikleri bakımından lisans programını öretim elemanları %60,0 ve öretmenler % 56,0 ile kısmen,,son sınıf örencileri ise %53,3 ile büyük ölçüde yeterli bulmaktadırlar. Bu durum, genel olarak örencilerin anadallarının çalgı aırlıklı olması ve ilgilerinin daha çok bu alana yönelmesinden kaynaklandıını düündürmektedir. Lisans program tasarısı Müzik Kuramları Eitimi Alanında Müzik Öretmenliinin Gerektirdii yeterlikleri açısından öretim elemanlarınca yetersiz, öretmenler ve örenciler yönünden ise kısmen yeterli görülmektedir. Programın, müzik eitiminin temelini oluturan bu alanda gerekli nitelikleri kazandıramadıı anlaılmaktadır. Koro ve Yönetimi Alanında Gerekli Nitelikleri/ Özellikleri bakımından lisans programını öretim elemanları, öretmenler, örenciler kısmen yeterli bulmaktadırlar. Müzik öretmenlii formasyonu bakımından büyük önem taıyan bu alanda programın yetersiz kaldıı düünülmektedir. Okul Çalgıları ve iyle lgili kleri yönünden Program tasarısı her üç örneklem grubuna göre kısmen yeterli bulunmaktadır. Programın Geleneksel Türk Halk ve Türk Sanat Müzii ile Popüler Müzik Alanında Gerekli kleri ilevi üç grup tarafından da kısmen yeterli bulunmutur. Ancak yetersiz bulan örencilerin oranı da 37,8 dir. Dolayısıyla kısmen ve yetersiz bulan örencilerin oranının % 82,4 ulaması, onların bu alandaki yeterlikleri kazanma ihtiyacında olduklarını ortaya koymaktadır. Müzik Tarihi ve Müzik Kültürü Alanlarında Gerekli Nitelikleri/ Özellikleri bakımından programı deerlendiren her üç grup da kısmen yeterli olduu görüünde birlemitir. Ancak örencilerin % 32si ile Öretmenlerin %33,3 ü de yetersiz olduunu belirtmektedirler. Bu durum, Örneklem gruplarının, müzik öretmenlerinin sanatsal kimliini bu alanlardaki bilgi birikimiyle destekleyerek gelitirebileceine inandıklarını, dolayısıyla daha geni bir tarih bilgisi ve kültürlenme gereksinimi içinde olduklarını düündürmektedir. Çizelge 4. Elemanları Müzik Öretmenleri ve Son Sınıf Örencilerinin Görülerine Göre; Yürürlükteki Lisans Program Tasarısında Yer Alan Müzik Öretmenlii Alanı Derslerinin Süre çerik Çeitlilik ve Dönemler Bakımından Müzik Öretmenliinin Gerektirdii kleri Düzeyine likin Daılım Örencilerinin Estetik Algılarını ve Beeni Düzeylerini Gelitirme Yönünde Gerekli kleri Temel Eitim Öncesi Müzik Öretmenliinin Gerektirdii Nitelikleri / Özellikleri 60 Kısmen 29 48,3 Öretmen 25 Yetersiz 13 52,0 Örenci 75 Kısmen 26 34,6 60 Yetersiz 40 66, ,0 Örenci 75 Yetersiz 35 46,6 lköretimde Etkin Bir Müzik Eitimini Gerçekletirmek için Gerekli Nitelikleri / Özellikleri 60 Kısmen 33 60, ,0

6 Örenci 75 Kısmen 35 46,6 Ortaöretimde Etkin Bir Müzik Eitimini Gerçekletirme klerini Eitsel Oyunlar ve Drama, Orff, Suzuki, Kodaly v.b Yöntemleri Sınıf Ortamında Kullanma klerini 60 Kısmen 42 70,0 Öretmen 25 Büyük 13 52,0 Ölçüde Örenci 75 Kısmen 34 45,3 5 Kısmen 59, Öretmen 2 Kısmen 52, Örenci 7 Büyük Ölçüde 40,5 4 Yet. 30 Toplam Program öretmen adaylarına; Örencilerinin Estetik Algılarını ve Beeni Düzeylerini Gelitirme Yönünde Gerekli Nitelikleri bakımından ne derecede yeterlidir sorusuna ; öretmenler yetersiz cevabını verirken, öretim elemanları ve örenciler kısmen yeterli olduu görüündedirler. Bu sonuç öretmenlerin hizmet içinde bu yeterliin önemini daha iyi kavradıklarını ortaya koymaktadır. Temel Eitim Öncesi Müzik Öretmenliinin gerektirdii Nitelikleri/ Özellikleri bakımından program, öretim elemanlarının büyük çounluu ve örenciler tarafından yetersiz bulunurken, öretmenlerce kısmen yeterli görülmektedir. Bu durum, her üç örneklem grubunun da,bu alana eitimci yetitirme amacına yönelik olarak programların ve ders içeriklerinin yeniden düzenlenmesi gereine inandıklarını düündürmektedir Program lköretimde Etkili Bir Müzik Eitimini Gerçekletirebilmek çin Gerekli kleri açısından ne derece yeterlidir sorusuna; öretim elemanlarının %60,0 sı öretmenlerin % 52,0, son sınıf örencilerinin %46,6 sı kısmen yeterli yanıtını vermilerdir. Asıl amacı ilk ve ortaöretime öretmen yetitirmek olan bu programın tasarı yönünden, örneklem gruplarının ortak görüüne göre kısmen yeterli bulunması, ciddi bir program deerlendirme ve gelitirme çalıması ihtiyacını ortaya koymaktadır. Program Ortaöretimde Etkili Bir Müzik Eitimini Gerçekletirebilmek için Gerekli kleri açısından ne derece yeterlidir sorusuna öretim elemanları ve örenciler büyük oranlarla kısmen yeterli yanıtını vermilerdir. Öretmenler ise yeterliklerini büyük ölçüde bulmaktadırlar. Program Tasarısında Yer Alan Oyun Dans ve Müzik Dersini Süre tibarıyla Eitsel Oyunlar ve Drama, Orff, Suzuki, Kodaly v.b Müzik Yöntemlerini Etkin Biçimde Kullanma klerini bakımından, son sınıf örencileri programı büyük ölçüde yeterli bulmaktadırlar. Bu Programdan mezun öretmenler bu konudaki birikimlerini yetersiz görmektedirler. Elemanları ise kısmen yeterli olduu görüündedirler. Örneklem gruplarının, bu konu alanıyla ilgili olarak farklı görü bildirme nedenlerinin, son yıllarda çeitli eitsel oyun yöntemlerinin bu dersin uygulama boyutu içinde daha geni biçimde kapsanmasından kaynaklandıı düünülmektedir.

7 Çizelge 5. Elemanları Müzik Öretmenleri ve Son Sınıf Örencilerinin Görülerine Göre; Yürürlükteki Lisans Program Tasarısında Yer Alan Öretmenlik Alanı Derslerinin Süre çerik Çeitlilik ve Dönemler Bakımından Gerekli kleri Düzeyine likin Daılım Öretmen Adaylarına Örencilerinin Geliim Durumlarına Uygun Bir Müzik Eitimini Planlama Uygulama Ölçme ve Deerlendirme klerini i Materyalleri Gelitirme ve Teknolojilerini Kullanma klerini 59 Kısmen Örenci 74 Kısmen Toplam Kısmen Örenci 72 Kısmen Toplam , , , , , ,0 Öretmenlik ve Müzik Öretmenlii Formasyonuna likin kleri Okul Yöneticileri Meslekdalar Örenci Velileri ve Toplumla letiim Konusunda Gerekli kleri 60 Büyük 28 46,6 Ölçüde Yet ,0 Örenci 75 Büyük Ölçüde Yet 39 52,0 60 Kısmen 27 45, ,0 Örenci 66 Yetersiz 30 45,4 Toplam 151 Öretmen Adaylarına, Örencilerinin Geliim Durumlarına Uygun Bir Müzik Eitimini Planlama, Uygulama, Ölçme ve Deerlendirmeye likin yeterlikleri bakımından lisans programı tabloda görüldüü üzere öretim elemanları ve öretmenler tarafından kısmen yeterli bulunmutur. Örenciler ise eit oranlarda büyük ölçüde (36,5) ve Kısmen yeterli ( %36,5) oldukları görüündedirler. Elde edilen bulgular öretmenlik formasyonu bakımından büyük önem taıyan bu alanda da programın gerekli nitelikleri kazandıramadıını düündürmektedir. Lisans programı Materyalleri Gelitirme ve Teknolojisini Sınıf Ortamında Kullanma klerini bakımından elemanları, öretmenler ve örenciler tarafından kısmen yeterli bulunmaktadır. Bu durum, örneklem gruplarının müzik eitiminde teknolojiden daha fazla yararlanma, yazılı ve/veya görsel öretim materyalleri gelitirmede yaratıcılıklarını daha da zenginletirme isteinde ve ihtiyacında olduklarını ortaya koymaktadır. Program Tasarısında Yer Alan Öretmenlik ve Müzik Öretmenlii Formasyonu ya Yönelik Dersler Dönemleri ve Süreleri tibarıyla Öretmen Adaylarına Gerekli kleri Ne Ölçüde ktadır? Sorusuna ; öretim elemanları ve son sınıf örencileri büyük ölçüde yeterli yanıtını vermilerdir. Müzik Öretmenleri ise kısmen yeterli bulmulardır. Bu

8 farklılıın, hizmet içinde okul yaantısı ve öretme uygulamaları ile yüzyüze gelen öretmenlerin, dier gruplara göre sorunları bizzat yaamalarından ileri geldii düünülmektedir. Program tasarısını, öretmen adaylarına meslek içinde Okul Yöneticileri, Meslektaları Örenci Velileri ve Toplumla letiim Kurma ve Birlikte Çalıma Konusunda Gerekli Nitelikleri yönünden öretim elemanları ve öretmenler kısmen yeterli bulurken, örenciler yetersiz olduu görüündedirler. Ancak, yetersiz olduu görüünde birleen öretim elemanı sayısının yükseklii de ( %42,1) dikkat çekmektedir. Bu durum, çada program anlayıı dorultusunda letiim le ilgili bir dersin gerekliliini ortaya koymaktadır. Çizelge 6. Elemanları Müzik Öretmenleri ve Son Sınıf Örencilerinin Görülerine Göre; Yürürlükteki Lisans Program Tasarısında Yer Alan Genel Bilgi(Kültür)Derslerinin Süre, çerik, Çeitlilik ve Dönemler Bakımından Gerekli kleri Düzeyine likin Daılım Dil ve Genel Kültür Alanında Müzik Öretmenliinin Gerektirdii Nitelikleri /Özellikleri 60 Kısmen 31 51,6 Öretmen 25 Yetersiz 11 44,0 Örenci 75 Kısmen 36 48,0 Lisans Programı Dil ve genel Kültür Alanında Müzik Öretmenliinin Gerektirdii Nitelikleri/ Özellikleri bakımından öretim elemanları ve örenciler tarafından kısmen yeterli bulunurken, öretmenlerce yetersiz görülmütür. Bu durum müzik eitimcilerinin kendilerini daha iyi ifade edebilmek için yazılı ve sözlü anlatımı zenginletiren bilgi ve kültür birikimine gereksinim duyduklarını ortaya koymaktadır. 1. Alt Problem Müzik Öretmenlii Anabilim Dalı Programında yer alan ve gelecekte yer alması düünülen derslerle ilgili olarak öretim elemanları, öretmenler ve Örencilerin görüleri nelerdir? a)programda yer alan derslerden, birletirilmesi, ayrılması, sürelerinin ve/veya uygulamalarının arttırılması ya da azaltılmasıyla ilgili olarak üç örneklem grubuna ait ortak görüler unlardır: Müzik Teorisi ve itme Eitimi dersi Armoni- Kotrpuan, Müzik Biçimleri ve Müziksel itme Okuma adları altında ayrı dersler olarak okutulmalı ve süreleri arttırılmalı. Bireysel Ses Eitimi dersinin süresi arttırılmalı. ( 4 veya 6 yarıyıl) Müzik Tarihi ve Müzik Kültürü dersleri birletirilmeli ve süresi uzatılmalı. Bireysel Çalgı Eitimi dersinin süresi arttırılmalı ve son sınıfta bireysel çalgı öretimini de kapsamalı. Elik dersi müzik öretmenliinin gerekleri dorultusunda daha kapsamlı ve daha uzun sürelerle programda devam etmeli. Öretmenlik deneyimi, Sınıf Yönetimi, Özel Yöntemleri ve Materyal Gelitirme dersleri birletirilmeli ve bu dersler uzmanlamı alan öretim elemanları tarafından uygulamalı olarak verilmeli ve okul öncesi, ilköretim ve ortaöretime yönelik planlanmalı. Geliim ve Örenme, Sınıf Yönetimi, Materyal Gelitirme Öretmenlik Uygulamaları derslerinin süre ve uygulamaları arttırılmalı. Eitim Müzii Besteleme dersi süresi uzatılmalı. Okul Deneyimi, Oyun Dans ve Müzik dersi dier dönemlerde devam etmeli. Koro dersleri 8yy devam etmeli, Koro ve Yönetimi dersi Müzik Toplulukları Yönetimi adıyla programda 2 yy yer almalı. Geleneksel Türk Halk, Türk Sanat Müzii ve Güncel Popüler müzik dersleri uygulamalı olarak yapılmalı ve süreleri uzatılmalı. Bilgisayar dersi bilgisayarla müzik ve müzik öretim teknolojilerini kapsamalı ve uygulamaları arttırılmalı. Okul Deneyimi derslerinde okul dayanaklı yaantıların süreleri arttırılmalı.

9 b) Çaın gereklerine uygun olarak gelecekte programlarda yer verilmesi önerilen derslerle ilgili her üç gruba ait ortak görüler aaıda verilmitir: Müzik Eitiminde Aratırma ve Lisans Bitirme Çalıması na yer verilmeli. Yeni teknikler içeren Ölçme ve Deerlendirme dersine yer verilmeli Okul Müzii Daarı ile Çalgı Bilgisi, Akort ve Onarım dersine yer verilmeli. Seçmeli dersler adı altında Diksiyon, Derleme, Bilgisayarla Müzik Programları Hazırlama gibi seçenekler sunulmalı. Mesleki Formasyon dersleri birbirinin devamı niteliinde ve önkoullu olmalı. Sanat Tarihi, Sanat Felsefesi Türk Müzik Tarihi derslerine yer verilmeli. letiim dersine yer verilmeli. Örenme ve Öretme Kuram ve uygulamaları ile Örenme Stilleri dersleri yer almalı. Eitim Müzii Daarı dersine yer verilmeli. 2. Alt Problem Tasarıda Yer Alan Dersler Dıında Programın Verimliliini Yükseltmeye Yönelik Etkenler Nelerdir? Burada 2. Alt probleme ilikin bulgular, öretim elemanı, öretmen ve örencilerin odaklandıı görüler dorultusunda sunulmutur. Elemanlarının Görüleri : Anketteki Kapalı uçlu soruyu yanıtlayan öretim elemanlarının görüleri unlardır: Nitelikli öretim elemanı seçme ve yetitirme olanakları salanmalıdır. Öretme, örenme, çalıma ve sergileme etkinlikleri tutarlı bir bütünlük göstermelidir. Müzik Öretmenlii Programına seçilen örencilerin homojen bir yapıya kavuturulması için hazırlık sınıfı açılmalı ve programında müziksel iitme, müzik teorisi, ses eitimi ve piyano derslerine yer verilmelidir. Üniversite yaamı öretmen adayına ; kendisini gelitirebilmesi, entelektüel bir birikim kazanması için gerekli ortamları hazırlamalı ve süreci kontrol etmelidir. Programın verimliliini arttırmak için öretim elemanlarının programın genel amaçlarını kavrayıp ders içeriklerini bu dorultuda planlamaları ve doru,etkin uygulamalara yer vermeleri gereklidir. Akademik görü kazanmı, alanında yetkin,yeni ve gelikin öretim yöntemlerini uygulayabilen, genel kültür birikimine sahip ve salıklı iletiim kurabilen nitelikli öretim elemanları yetitirilmelidir. Müzik Öretmenlii Anabilim Dalları programlarının tasarı ve uygulama boyutuyla nitelik yönünden gelikin ülkelerdeki eitim, öretim standartlarına ulatırılması salanmalıdır. Özellikle taradaki Müzik Öretmenlii Anabilim Dallarında konser, opera, workshop, festival görüntülerini içeren materyallerin bulundurulacaı müzik labaratuvarları kurulmalı, müzik teknolojisinin mesleki alana getirecei kolaylıklardan yararlanılmalıdır. Örencilerin barınma, beslenme, burs, salık v.b sorunlarının çözümü eitim kalitesini ve programın verimini arttıracaktır. Öretmenlerin Görüleri: Aynı kapalı uçlu soruyu yanıtlayan Öretmenlerin görüleri aaıda sunulmutur; Programın verimli olabilmesi için çalıma odalarının sayı ve donanım bakımından gelitirilmesi gereklidir. Derslikler geç saatlere kadar örencilerin kullanımına açık tutulmalıdır. Anaçalgı seçimi örencinin istei dorultusunda yapılmalıdır. Mesleki formasyon bilgileri uygulamalı olarak verilmelidir.örenciler inceleme ve aratırmaya yönlendirilmeli bitirme tezi yeniden programlara konulmalıdır.

10 Örencilerin Görüleri Söz konusu kapalı uçlu soruya cevap veren örencilerin görüleri ise öyledir; elemanlarının nitelikleri, programın niteliklerinden daha fazla önem taımalı, kadrolu veya kadrosuz tüm öretim elemanlarının sanatsal ve mesleki formasyonları yeterli olmalıdır. Program ders dıı etkinliklere zaman bırakacak ekilde düzenlenmeli, ders müfredatları daha kapsamlı olmalı, dersler akademik kriterler çerçevesinde ilenmeli, bitirme tezleri yeniden programa alınmalıdır. Dersler, zamanı çok iyi deerlendirecek biçimde programlanmalı, örenci konserleri desteklenmeli, Konserlerin özendirilmesi baarıyı yükselten bir motivasyon olarak ele alınmalıdır. elemanlarının mesleki yatkınlıı, baarısı ve liyakati önem taımalı, akademik kadro ve titrler titizlikle verilmelidir. Bölümün fiziksel ve teknolojik olanakları en kısa zamanda gelitirilmelidir. Bir aratırma merkezi, kayıt, ariv ve müzikle ilgili kaynakların bulunabilecei bir kütüphane kurulmalı ve müzik dinleme olanakları salanmalıdır. Seçmeli dersler örencilere zorunlu seçmeli olarak aldırılmamalı, açılması önerilen dersler çeitlendirilmelidir. Programın verimini arttırmak için örencilerin çalıma saatleri çoaltılmalı, etüd saatleri belirlenmeli, ve grup çalımaları tevik edilmelidir. Bireysel çalgı eitimi derslerinde kazandırılan formasyon öretmen adaylarını müzik eitimcilii kimliinden uzaklatırmamalı, piyano eitimi bireysel çalgı eitiminin yerini almalı ve içerii müzik öretmenliinin gerektirdii dorultuda elikleme yönünde olmalıdır. Hazırlanan programlar aratırmacı niteliklere sahip müzik öretmenleri yetitirebilmelidir. Programda yer alan dersler dıında seminer, sempozyum ve panellerle öretmenlik formasyonumuzu gelitiren aktivitelere yer verilmelidir. elemanı- örenci ilikileri salıklı demokratik olmalı ve eitlikçi sınıf ortamları yaratılmalıdır. 3. Alt Problem Nitelikli Müzik Öretmeni Yetitirme Konusunda, Öretmen ve Örencilerin Görüleri Nelerdir? Üçüncü Alt Probleme ilikin bilgiler, elemanı, öretmen ve örencilerin odaklandıı görüler çerçevesinde ayrı ayrı sunulmutur. Elemanlarının Görüleri Müzik öretmeni niteliklerinin, anaokulu, ilköretim.ortaöretim düzeylerine göre yeniden ve ayrı ayrı belirlenmesi, buna göre üç farklı okul kademesine uygun en az üç farklı tipte/ nitelikte müzik öretmeni yetitirme sürecine geçilmelidir. Nitelikli müzik öretmeni yetitirme, nitelikli örenci kaynaklarına, nitelikli öretim elemanlarına, nitelikli fiziki koullara ve nitelikli programların uygun ve doru yöntemlerle uygulanmasına balıdır. Teknolojiden yararlanabilen, temel müzik kültürü ve tarihi alanında yeterli, örencilerinin bilisel,duyusal ve devinisel davranılarını gelitirmeye yönelik birikime sahip, sesini ve çalgısını etkili kullanabilen, etkili konuabilen ve çevresiyle salıklı iletiim kurabilen çalıkan müzik öretmenleri yetitirilmelidir. Yaratıcılıa, müzik teknolojilerine ve interaktif müzik eitimine yönelik, bölgesel farklılıkları ileyen derslerin yer aldıı programlar hazırlanmalıdır. Çalma, söyleme ve dinleme ihtiyacı içinde olan bir müzik öretmeni tipi yaratma hedefine ulaılmalıdır. Nitelikli müzik öretmeni, müzik eitimi alanı, öretmenlik ve müzik öretmenlii alanı ile genel kültür alanı derslerinin dengeli bir ekilde yer aldıı yeni bir program ve çada uygulamalar yoluyla yetitirilebilir. Her üniversitede Müzik Öretmenlii Anabilim Dalları açılmamalı, açılan dalların nitelikli öretim elemanı, araç-gereç donanımı salanmalı, yükseklisans ve doktora programlarında anadal aırlıklı bir uzmanlama salanmalıdır. Programlar, nitelikli müzik öretmenleri yetitirmeye yönelik olarak örencileri okumaya, müzik dinlemeye, analiz etmeye ve çaı takip etmeye yönelten ders ve ders içeriklerini kapsamalıdır.

11 Yükseköretim düzeyinde müzik eitimi veren kurumlar bir çatı altında toplanmalı, sanatçılık ve eitim alanlarına yönelenler bir süre ortak eitim aldıktan sonra kendi alanlarında younlamalıdırlar. Program gelitirme uzmanları, öretim elemanları, deneyimli müzik öretmenleri tarafından yapılacak deerlendirme ve gelitirme çalımalarıyla çaa uygun öretmen yetitirme modelleri ortaya konulmalıdır. Sanatçı öretmen yetitirme yaklaımına önem verilmelidir. Resim ve Müzik Öretmenlii Anabilim Dalları yeniden bölümlere dönütürülmeli bu yapılanma içinde gereksinimlere uygun Anabilim/ Anasanat Dallarıyla,yeni Bilim/Sanat Dalları açılmalıdır. Öretmenlerin Görüleri Gazi Eitim Fakültesi Müzik Öretmenlii Anabilim Dalı Yükseklisans eitimi veren bir kuruma dönütürülmeli Müzik Öretmenlii Programları yeniden gözden geçirilerek konservatif yapıdan uzaklatırılmalıdır. Nitelikli bir müzik öretmeni, iyi bir müzik teorisi bilgisine sahip olmalı, sesini doru güzel ve etkili kullanmalı, en az bir çalgıyı çok iyi, baka bir çalgıyı ise yeterince çalmalı, koro eitimi ve yönetimi alanında yeterli olmalıdır. Nitelikli müzik öretmeni yetitirmek için öncelikle nitelikli öretim elemanları yetitirilmelidir. Örencilerin Görüleri; Müzii, çocukları ve mesleini seven, enstrümanına hakim müzik üzerine okuyup düünen ve tartıan, kendi kültürü ile birlikte dünya kültürünü tanıyan, eitsel formasyonu yeterli müzik öretmenleri yetitirilmelidir. Gelimelere açık, müzik teknolojinin getirdii yenilikleri takip edebilen, alanında bilgi ve sanat birikimine sahip, iyi iletiim kurabilen öretmenler yetitirilmelidir. stihdam bir problem olarak kaldıkça, öretmen adaylarının meslee ve nitelie younlaması oldukça zor görülmektedir. Örencilere daha fazla sorumluluk veren, ancak daha esnek ve effaf, 21.yy koullarında daha anlayılı, empati yaklaımıyla hazırlanmı eitim ortamları gereklidir. Toplam kalite öretmenlik eitiminde ciddiyetle ele alınmalıdır. Öretmenlik uygulamaları daha verimli duruma getirilmeli, bu dersi yürüten öretim elemanlarıyla okul müzik öretmenleri arasında sıkı bir ibirlii kurulmalı, uygulamalar dört yıllık örenim süreci içinde planlanmalıdır. Bireysel Çalgı Eitiminde kazandırılan formasyon adayları, müzik öretmenlii kimliinden uzaklatırmaktadır. Bu nedenle piyano eitimi bireysel çalgı eitimi yerini almalı ve içerii müzik öretmenliinin gerektirdii dorultuda, elikleme yönünde olmalıdır. Nitelikli müzik öretmeni yetitirmede, öretim programı ile kazandırılan müzik kültürü ile halk kültürü arasında ba kurulabilmeli ve bu iki müzik kültürünü dengeli, tutarlı biçimde kaynatıran bir eitim verilmelidir. Müzik Öretmenlii Anabilim Dalları, yenilikçi, aratırmacı, eitsel formasyona sahip,genel kültürü sahip, modern görülü, gelikin ülke standartlarına ulamayı hedefleyen nitelikte müzik öretmenleri yetitirmek zorundadır. SONUÇ VE ÖNERLER Yürürlükteki Lisans Program Tasarısında yer alan derslerin süre, içerik, çeitlilik ve dönemler bakımından müzik öretmenliinin gerektirdii yeterlikleri kazandırma düzeyine ilikin olarak öretim elemanları, müzik öretmenleri ve son sınıf örencilerinin görüleri dorultusunda ulaılan bulgulardan elde edilen sonuçlar ve yorumlara göre; 1. Program tasarısında yer alan Müzik Alanı derslerine ilikin olarak üç örneklem grubunun görülerine göre müzik öretmenliinin gerektirdii nitelikleri/ özellikleri kazandırma yönünden, yürürlükteki program kısmen yeterli bulunmaktadır. Sadece çalgı eitimi alanında öretim elemanları, ses eitimi alanında örenciler programı büyük ölçüde yeterli bulmakta, müzik kuramları alanında ise öretim elemanları tasarıyı yetersiz görmektedirler. Müzik alanı derslerinde kazandırılan bilgi ve beceriler müzik öretmenlii eitiminin temelini oluturmakta ve sanatsal formasyonu kazandırmaktadır. Bu denli önemli müziksel davranıları kazandırması amaçlanan bir programın tasarı boyutuyla kısmen yeterli bulunması düündürücüdür.

12 2. Programda, Müzik Öretmenlii Alanı dersleriyle ilgili yeterlikler konusunda ; öretim elemanları ve örenciler, temel eitim öncesi müzik öretmenliinin gerektirdii nitelikler bakımından tasarıyı yetersiz, lköretim ve ortaöretimde etkin bir müzik eitimini gerçekletirme yönünden ise tüm gruplar kısmen yeterli görmekte, sadece müzik öretmenleri ortaöretimde kendilerini büyük ölçüde yeterli bulmaktadırlar. Asıl amacı ilk ve ortaöretime öretmen yetitirmek olan bu program tasarısının, örneklem gruplarının ortak görüüne göre kısmen yeterli bulunması, ciddi bir program deerlendirme ve gelitirme çalıması ihtiyacını ortaya koymaktadır. 3. Elde edilen bulgulardan Öretmenlik Alanı a ilikin olarak, Öretmenlik Uygulamaları, Sınıf Yönetimi, Okul Deneyimi gibi öretmenlik formasyonu derslerinin kazandırdıı yeterlikleri öretim elemanları ve örenciler büyük ölçüde, öretmenler ise kısmen yeterli bulmaktadırlar. Bu görüler program tasarısının en olumlu yönünü ortaya koymaktadır. Öte yandan de Planlama ve Deerlendirme, Teknolojileri ve Materyal Gelitirme, Okul Yöneticileri, Meslekdaları, Örenci Velileri, ve Toplumla likiler de gerekli yeterlikleri kazandırmak bakımından program genellikle kısmen yeterli görülmektedir. 4. Lisans Programı, Genel Bilgi (Kültür) alanında öretmenliin gerektirdii yeterlikleri kazandırma bakımından öretim elemanları ve örenciler tarafından kısmen yeterli, öretmenlerce yetersiz bulunmaktadır. Eitim sürecinde geçerli örenmeleri salamak, istenmeyen hatalı ürünleri en aza indirmek veya ortadan kaldırabilmek için öretmenlerin genel bilgi ( kültür ) alanındaki yeterliklerinin üst düzeyde olması beklenmektedir. Bu durum, söz konusu programdan mezun öretmenlerin sınıf ortamında kendilerini ifade etmekte yetersiz kalabileceklerini düündürmektedir. Sonuçlar deerlendirildiinde lisans programının, yer alan dersler, süreleri,içerikleri, çeitleri ve dönemleri bakımından söz konusu dört alan arasında dengeli bir daılımı göstermedii anlaılmaktadır. 5. Örneklem görüleri dorultusunda elde edilen sonuçlara göre; programda yer alan derslerden ayrılması ve / veya sürelerinin uzatılması önerilen dersler: Müzik teorisi ve itme Eitimi : Armoni- Kontrpuan, Müzik Biçimleri ve Müziksel itme Okuma Bireysel Ses Eitimi, Bireysel Çalgı Eitimi Elik Geliim ve Örenme, Sınıf Yönetimi, Tekn. Ve Materyal Gelitirme, Öretmenlik Uygulamaları, Rehberlik Koro, Koro ve Yönetimi Geleneksel Türk Halk, Türk Sanat ve Güncel Popüler Müzikler 6. Müzik Eitiminde Aratırma ve Lisans Tezi, Ölçme ve Deerlendirme, Çalgı Bilgisi Akort- Onarım, Sanat Tarihi, Sanat Felsefesi, Türk Müzik Tarihi, Eitim Müzii Daarı gibi derslerin programda yer almaması, müzik öretmenlii eitiminde eksiklik olarak görülmekte ve gelecee yönelik olarak iyiletirme çalımaları kapsamında bu derslere yer verilmesi önerilmektedir. 7.Programın verimliliini yükseltmeye yönelik olarak örneklem gruplarının görüleri dorultusunda elde edilen aratırma bulguları, nitelikli öretim elemanları seçme ve yetitirme, mesleki formasyon kazandırmada uygulama ve okul destekli yaantıların verimini arttırma, anabilim dallarının fiziksel ve teknolojik olanaklarını gelitirme, öretim programlarının tasarı ve uygulama boyutuyla nitelik bakımından gelikin ülkelerin standartlarına ulatırılması gereini ortaya koymaktadır. 8. Nitelikli müzik öretmeni yetitirme konusunda öretim elemanları, öretmenler ve örenci görüleri dorultusundaki bulgulardan elde edilen sonuçlar, müzik öretmenlii niteliklerinin okul öncesi, ilköretim ve ortaöretim düzeylerine göre yeniden biçimlendirilmesi gereini ortaya koymaktadır. Bu sonuçlara dayalı olarak; Müzik Öretmenlii Anabilim Dallarında yürürlükte olan Lisans Programı Tasarısını ileriye yönelik olarak gelitirmek, etkililiini arttırmak ve nitelikli müzik öretmenleri yetitirmek için u önerilerde bulunulmutur: 1. Program gelitirme uzmanları, ilgili öretim elemanları ve deneyimli müzik öretmenlerinden oluan bir kurulun veya anabilim dalları akademik kurullarının öngörüleri dorultusunda Yürürlükteki Lisans Programı üzerinde gerekli bilimsel aratırmalar /deerlendirmeler yapıldıktan sonra program deitirme/ yeniden düzenleme çalımalarına en kısa zamanda balanmalıdır.

13 2. Program gelitirme çalımaları belli zaman aralıklarıyla tekrarlanarak, çaa uygun müzik öretmeni yetitirme modelleri ortaya konulmalıdır. 3. Müzik Öretmenlii Anabilim Dalları yeniden bölümlere dönütürülmeli bu yapılanma içinde gereksinimlere uygun Anabilim/ Anasanat Dallarıyla,yeni Bilim/Sanat Dalları açılmalıdır 4. Eitim sistemimizin yenilikçi, aratırmacı, eitsel formasyonu güçlü, bilgili ve kültürlü öretmenler yetitirme amacına yönelik olarak yapılandırılması bir zorunluluktur. Bu niteliklere sahip ve gelikin ülke standartlarına uygun yeterlikleri taıyan müzik öretmenleri yetitirilmelidir. 5.Ülkemizde müzik öretmeni gereksinimi hala yüksek düzeydedir. Bu nedenle istihdam arttırılmalı, dolayısıyla öretmen adaylarının meslee ve nitelik konusuna yönelik motivasyonları güçlendirilmelidir. 6.Müzik öretmeni niteliklerinin, temel eitim, ilköretim, ortaöretim düzeylerine göre yeniden ve ayrı ayrı belirlenmesi, buna göre üç farklı okul kademesine uygun en az üç farklı tipte/ nitelikte müzik öretmeni yetitirme sürecine geçilmelidir. 7. Sayıları her geçen gün artan müzik öretmenlii anabilim dallarında öretim elemanı ihtiyacının, nitelikli öretim elemanı seçme ve yetitirme yoluyla karılanması için çalıılmalıdır. 8.Program gelitirme çalımaları süreklilik gerektirir. Hazırlanıp uygulamaya konulan söz konusu lisans programı deerlendirildikten sonra, müzik alanı, öretmenlik ve müzik öretmenlii alanı ile genel kültür alanı derslerinin dengeli bir ekilde yer aldıı düzeltme çalımalarının ardından yeniden uygulamaya geçilmesinin yararlı olacaı düünülmektedir. 9. Bir programın baarısı salt tasarı yönünden ele alınarak deerlendirilemez. Uygulama boyutu da en az onun kadar önemlidir. Bu görüten hareketle programın uygulayıcıları olan öretim elemanlarının seçimi ve yetitirilmesi kadar nitelikli örenci kaynaklarına ulaılması da önem taımalıdır. KAYNAKÇA Çevik,S.( 1999) Müzik Öretmenlii Eitiminde Eski-Yeni Modeller ve Model Arayıları Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eitim Fakültesi Yayını, I. Ulusal Sanat Eitimi Sempozyumu, SS. 218 Senemolu,N. (2003), Türkiye de Sınıf Öretmeni Yetitirme Uygulamaları, Sorunlar, Öneriler, SDÜ Burdur Eitim Fakültesi Dergisi, Sayı 5,SS.159 Uçan, A. ( 1982) Gazi Yüksek Öretmen Okulu Müzik Bölümü, Müzik Alanı Birinci Yıl Programının Deerlendirilmesi Yayınlanmı Doktora Tezi, H.Ü Mezuniyet Sonrası Eitimi Fakültesi, Ankara Uçan, A. (1994) Müzik Eitimi, Temel Kavramlar, lkeler, Yaklaımlar Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara Musiki Muallim Mektebi Talimatnamesi ( 1925) Maarif Vekaleti Mecmuası, Sayı 5, 1925 T:C Maarif Vekillii, Gazi Orta Öretmen Okulu ve Terbiye Enstitüsü Programı ( 1941) SS Maarif Matbaası, Ankara Müzik ubesi Müfredat T.C Maarif Vekillii Gazi Orta Öretmen Okulu ve Terbiye Enstitüsü Müzik ubesi Müfredat Programı (1944) Maarif Vekillii Tebliler Dergisi Sayı 305, SS Gazi Eitim Enstitüsü Müzik Bölümü Programı, ( 1970) Milli Eitim Bakanlıı Tebliler Dergisi, Sayı 1609 SS MEB, Gazi Yüksek Öretmen Okulu Müzik Bölümü Programı ( 1981) Milli Eitim Basımevi, Ankara ile Eitim- Yılları arasında yürürlüe konulup uygulanan Müzik Öretmenlii Lisans Programı Dökümanları