TEK DÜZEN HESAP PLANI AÇIKLAMALARI Gönderen : caner - 02/12/ :29

Transkript

1 TEK DÜZEN HESAP PLANI AÇIKLAMALARI Gönderen : caner - 02/12/ :29 1. DÖNEN VARLIKLAR Bu ana hesap grubu; nakit olarak elde ve bankada tutulan varlýklar ile normal koþullarda en fazla bir yýl veya iþletmenin normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülen varlýk unsurlarýný kapsar. Dönen Varlýklar; hazýr deðerler menkul kýymetler, ticari alacaklar, diðer kýsa vadeli alacaklar, stoklar, gelecek döneme ait giderl ve gelir tahakkuklarý ile diðer dönen varlýklar þeklinde bölümlenir. 10. HAZIR DEÐERLER Bu grup, nakit olarak elde veya bankada bulunan varlýklar ile istenildiði zaman deðer kaybýna uðramadan paraya çevirme imkân bulunan varlýklarý (Menkul kýymetler hariç) kapsar. Bu grup aþaðýdaki hesaplardan oluþur KASA Bu hesap, iþletmenin elinde bulunan ulusal ve yabancý paralarýn TL. karþýlýðýnýn izlenmesi için kullanýlýr. Tahsil olunan para tutarlarý borç, ödemeler ve bankaya yatýrýlan para tutarlarý alacak Hesap daima borç bakiyesi verir veya sýfýr olur. Hiçbir þekilde alacak bakiyesi vermez ALINAN ÇEKLER Bu hesap gerçek ve tüzel kiþiler tarafýndan iþletmeye verilmiþ olup, henüz tahsil için bankaya verilmemiþ veya ciro edilmemiþ ola çeklerin izlenmesini saðlar. Alýnan çeklerin yazýlý deðerleri ile borç, bankadan tahsil veya ciro edildiðinde alacak 102. BANKALAR Bu hesap, iþletmece yurt içi ve yurt dýþý banka ve benzeri finans kurumlarýna yatýrýlan ve çekilen paralarýn izlenmesini kapsar. Bankalara para olarak veya hesaben yatýrýlan deðerler borç, çekilen tutarlar ile üçüncü kiþilerce tahsil edildiði anlaþýlan çek ve ö emirleri alacak 103. VERÝLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMÝRLERÝ (-) Ýþletmenin üçüncü kiþilere bankalardan çekle veya ödeme emri ile yapacaðý ödemeler bu hesapta izlenir. Kiþilere çek ve ödeme emri verildiðinde hesaba alacak; çek ve ödeme emirlerinin bankadan tahsil edildiði anlaþýldýðýnda bu hes borç, bankalar hesabýna alacak DÝÐER HAZIR DEÐERLER Nitelikleri itibarýyla hazýr deðer sayýlan pullar, vadesi gelmiþ kuponlar, tahsil edilecek banka ve posta havaleleri (yoldaki paralar gibi) deðerleri kapsar. Bu deðerler elde edildiðinde hesabýn borcuna, elden çýkarýldýðýnda da hesabýn alacaðýna MENKUL KIYMETLER Bu grup, faiz geliri veya kâr payý saðlamak veya fiyat deðiþmelerinden yararlanarak kârlar elde etmek amacý ile geçici bir süre e tutulmak üzere alýnan hisse senedi, tahvil, hazine bonosu, finansman bonosu, yatýrým fonu katýlma belgesi, kâr-zarar ortaklýðý belgesi, gelir ortaklýðý senedi gibi, menkul kýymetler ile bunlara ait deðer azalma karþýlýklarýnýn izlenmesi amacýyla kullanýlýr. grup aþaðýdaki hesaplardan oluþur HÝSSE SENETLERÝ Geçici olarak, elde tutulan hisse senetleri bu hesapta izlenir ÖZEL KESÝM TAHVÝL, SENET VE BONOLARI Özel sektörün çýkartmýþ bulunduðu tahvil, senet ve bonolar bu hesapta izlenir KAMU KESÝMÝ TAHVÝL, SENET VE BONOLARI Kamu tarafýndan çýkartýlmýþ bulunan tahvil, senet ve bonolar bu hesapta izlenir DÝÐER MENKUL KIYMETLER Hisse senetleri, kamu ve özel sektör tarafýndan çýkarýlmýþ bulunan tahvil, bono ve senetlerin dýþýndaki diðer menkul kýymetler edildiði hesaptýr. Menkul Kýymetler Hesaplarýnýn Ýþleyiþi: Menkul kýymetler edinildiðinde alýþ bedeli üzerinden yukarýdaki hesaplara borç, elden çýkartýldýðýnda ise, ayný bedel ile alacak Menkul kýymetlerin satýnalma giderleri "65. Diðer Faaliyetlerden Olaðan Gider Ve Zararlar" grubundaki ilgili gider hesabýnda izlenir. Menkul kýymetlerin satýþýndan doðan zararlar "Diðer Faaliyetlerden Olaðan Gider ve Zararlar" grubundaki ilgili hesapta;

2 kârlar ise "64. Diðer Faaliyetlerden Olaðan Gelir ve Kârlar" grubundaki ilgili hesapta izlenir MENKUL KIYMETLER DEÐER DÜÞÜKLÜÐÜ KARÞILIGI (-) Menkul kýymetlerin borsa veya piyasa deðerlerinde önemli ölçüde ya da sürekli olarak deðer azalmasý olduðu tespit edildiðinde o çýkacak zararlarýn karþýlanmasý amacý ile ayrýlmasý gereken karþýlýklarýn izlendiði hesaptýr. Deðer azalýþlarý için azalýþýn tamamýný karþýlayacak olan tutar bu hesaba alacak "65. Diðer Faaliyetlerden Olaðan Gider ve Z grubunda yer alan "654. Karþýlýk Giderleri" hesabýna borç Kendisine karþýlýk ayrýlmýþ olan menkul kýymet elden çý veya deðer düþüklüðünün gerçekleþmemesi halinde bu hesaba borç kaydedilerek, karþýlýk tutarý "644. Konusu Kalmayan Karþý Hesabý"na aktarýlarak kapatýlýr. 12. TÝCARÝ ALACAKLAR Bir yýl içinde paraya dönüþmesi öngörülen ve iþletmenin ticari iliþkisi nedeniyle ortaya çýkan senetli ve senetsiz alacaklar bu hes grubunda gösterilir. Ticari iliþkilerden dolayý ana kuruluþ, iþtirak ve baðlý ortaklýklardan olan alacaklar varsa, bu grupda ki ilgili hesaplarýn ayrýntýlarýnda açýkça gösterilir. Bu grupta aþaðýdaki hesaplar yer alýr ALICILAR Bu hesap, iþletmenin faaliyet konusunu oluþturan mal ve hizmet satýþlarýndan kaynaklanan senetsiz alacaklarýnýn izlenmesi için kullanýlýr. Senetsiz alacaðýn doðmasý ile bu hesaba borç, tahsil edilmesi halinde (ödemeler, aktarmalar ve hesaben mahsuplar dahil) alacak 121. ALACAK SENETLERÝ Bu hesap, iþletmenin faaliyet konusunu oluþturan mal ve hizmet satýþlarýndan kaynaklanan senede baðlanmýþ alacaklarýný kap Alýnan senet tutarlarý bu hesaba borç, tahsilinde ise alacak 122. ALACAK SENETLERÝ REESKONTU (-) Bilanço gününde, senetli alacaklarýn tasarruf deðeri ile deðerlenmesini saðlamak üzere alacak senetleri için ayrýlan reeskont tutarlarýnýn izlenmesinde kullanýlýr. Hesaplanan reeskont tutarlarý bu hesaba alacak, "65. Diðer Faaliyetlerden Olaðan Gider ve Zararlar" grubundaki "652. Reeskont Faiz Giderleri Hesabý"na gider yazýlýr. Ýzleyen dönemde bu hesap "65. Diðer Faaliyetlerden Olaðan Gelir ve Kârlar" grubundaki "642. Faiz Gelirleri Hesabý"na aktarýlarak kapatýlýr VERÝLEN DEPOZÝTO VE TEMÝNATLAR Ýþletmece üçüncü kiþilere karþý bir iþin yapýlmasýnýn üstlenilmesi veya bir sözleþmenin ya da diðer iþlemlerin karþýlýðý olarak verilen depozito ve teminat niteliðindeki deðerlerin izlendiði hesaptýr. Verilen depozito ve teminatlar bu hesabýn borcuna, geri alýnanlar veya hesaba sayýlanlar alacaðýna ÞÜPHELÝ TÝCARÝ ALACAKLAR Ödeme süresi geçmiþ bu nedenle vadesi bir kaç defa uzatýlmýþ veya protesto edilmiþ, yazý ile birden fazla istenmiþ ya da dava icra safhasýna aktarýlmýþ senetli ve senetsiz alacaklarý kapsar. Tahsili þüpheli hale gelmiþ olan alacaklar ilgili hesaplarýn alacaðý karþýlýðýnda bu hesaba borç yazýlarak bu durumdaki alacakla normal alacaklardan çýkarýlýr. Alacaðýn tahsili veya tahsil edilemeyeceðinin kesinleþmesi durumunda bu hesaba alacak 129. ÞÜPHELÝ TÝCARÝ ALACAKLAR KARÞILIÐI (-) "128. Þüpheli Ticari Alacaklar" için ayrýlacak karþýlýklarla, perakende satýþ yöntemi kullanarak bilanço gününden önceki iki hesa döneminde vadesinde tahsil edilemeyen alacaklarýn ilgili dönemlerdeki toplam vadeli satýþlara oranlarýnýn ortalamasýnýn deðerleme dönemindeki vadeli satýþlara uygulanmasý suretiyle bulunacak þüpheli alacaklar için ayrýlan karþýlýklarý kapsar. Tem alacaklarda karþýlýk teminatý aþan kýsým için ayrýlýr. Bu hesap amaca uygun olarak bölümlenebilir. Hesaplanan karþýlýk tutarý bu hesaba alacak, "654. Karþýlýk Giderleri" hesabýna borç Þüpheli alacaðýn tahsiline bað tahmin olunan zararýn kýsmen ya da tamamen gerçekleþmemesi halinde, gerçekleþmeyen kýsým "644. Konusu Kalmayan Karþýlýklar Hesabý" alacaðýna devredilerek bu hesaba borç Þüpheli alacaðýn tahsilinin imkansýz olduðu kesinleþtiði bu hesaba borç, ilgili hesaba da alacak Gerçekleþen zararýn ayrýlan karþýlýklardan fazla olmasý halinde, ayrýlan karþ kadar bu hesaba borç, zarar fazlasý ise "681. Önceki Dönem Gider ve Zararlarý" hesabýna borç, tahsil edilemeyen tutar, ilgili alacak hesabýna alacak kaydolunur. Perakende satýþ yönteminin uygulanmasý sonucunda bulunan, dönemin karþýlýk tutarýnýn o tarihteki þüpheli alacaklar karþýlýð az olmasý durumunda, aradaki fark "644. Konusu Kalmayan Karþýlýklar Hesabý"na aktarýlmak üzere bu hesaba borç yazýlýr. Daha önce alacaklardan düþülen ve bu hesaba borç kaydedilen alacaklarýn tahsili söz konusu olduðu takdirde, oluþlarýna göre " Önceki Dönem Gelir ve Kârlar" hesabýna alýnýr. 13. DÝÐER ALACAKLAR Bu hesap grubu; herhangi bir ticari nedene dayanmadan meydana gelmiþ ve en çok bir yýl içinde tahsil edilmesi düþünülen sene

3 senetsiz alacaklar ile bu gruba ait þüpheli alacak ve þüpheli alacak karþýlýðýnýn izlenmesini saðlar. Bu grup aþaðýdaki hesaplar oluþur ORTAKLARDAN ALACAKLAR Ýþletmenin esas faaliyet konusu dýþýndaki iþlemleri dolayýsý ile (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çýkan) ortaklarýndan bulunduðu tutarlarýn izlendiði hesaptýr. Alacaðýn doðmasý halinde hesaba borç, tahsili halinde ise alacak 132. ÝÞTÝRAKLERDEN ALACAKLAR Ýþletmenin esas faaliyet konusu dýþýndaki iþlemleri dolayýsý ile (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çýkan) iþtiraklerinde alacaklarýný kapsar. Bu hesaba; alacaðýn doðmasý halinde borç, tahsili halinde ise alacak 133. BAÐLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR Ýþletmenin esas faaliyet konusu dýþýndaki iþlemleri dolayýsý ile (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çýkan) baðlý ortaklý olan alacaklarýný içerir. Bu hesaba; alacaðýn doðmasý halinde borç, tahsili halinde ise alacak PERSONELDEN ALACAKLAR Ýþletmeye dahil personel ve iþçinin iþletmeye olan çeþitli borçlarýný kapsar. Bu hesaba, alacaðýn doðmasý halinde borç; tahsili halinde ise alacak 136. DÝÐER ÇEÞÝTLÝ ALACAKLAR Ticari olmayýp yukarýda sayýlan hesaplardan herhangi birine dahil edilemeyen alacaklarýn izlendiði hesaptýr. Ýþletme lehine doðan alacaklar bu hesaba borç; tahsilatlar alacak 137. DÝÐER ALACAK SENETLERÝ REESKONTU (-) Bilanço gününde, bu grupta belirtilen senetli alacaklarýn tasarruf deðeri ile deðerlenmesini saðlamak üzere alacak senetleri için ayrýlan reeskont tutarlarý bu hesapta izlenir. Hesaplanan reeskont tutarlarý bu hesaba alacak, "652. Reeskont Faiz Giderleri Hesabý"na gider yazýlýr. Ýzleyen dönemde bu hesap "642. Faiz Gelirleri Hesabý"na aktarýlarak kapatýlýr ÞÜPHELÝ DÝÐER ALACAKLAR Ödeme süresi geçmiþ bu nedenle vadesi bir kaç defa uzatýlmýþ veya protesto edilmiþ, yazý ile birden fazla istenmiþ ya da dava icra safhasýna aktarýlmýþ senetli ve senetsiz diðer alacaklarý kapsar. Tahsili þüpheli hale gelen diðer alacaklar ilgili hesaplarýn alacaðý karþýlýðýnda bu hesaba borç yazýlarak, saðlam alacaklardan saðlanýr. Alacaðýn tahsili veya tahsil edilemeyeceðinin kesinleþmesi durumunda bu hesaba alacak 139. ÞÜPHELÝ DÝÐER ALACAKLAR KARÞILIÐI (-) Senetli ve senetsiz þüpheli diðer alacaklarýn tahsil edilememe ihtimalinin kuvvetlenmiþ olmasý halinde, bu tür risklerin giderilmesini saðlamak üzere ayrýlan karþýlýklarý kapsar. Teminatlý alacaklarda karþýlýk, teminatý aþan kýsým için kullanýlýr. Hesaplanan karþýlýk tutarý bu hesaba alacak, "654. Karþýlýk Giderleri Hesabý"na borç Þüpheli alacaðýn tahsiline bað tahmin olunan zararýn kýsmen ya da tamamen gerçekleþmemesi halinde; gerçekleþmeyen kýsým "644. Konusu Kalmayan Karþýlýklar Hesabý"na alacak kaydolunarak bu hesaba borç yazýlýr. Þüpheli alacaðýn tahsilinin imkansýz olduðu kesinleþtiði tak hesaba borç, ilgili hesaba da alacak Gerçekleþen zararýn ayrýlan karþýlýklardan fazla olmasý halinde, ayrýlan karþýlý bu hesaba, zarar fazlasý ise "681. Önceki Dönem Gider ve Zararlarý Hesabý"na borç yazýlýr. Tahsil edilemeyen tutar ise ilgili alacak hesabýna alacak kaydolunur. Daha önce alacaklardan düþülen ve bu hesaba borç kaydedilen alacaklarýn tahsili söz konusu olduðu takdirde, oluþlarýna göre " Önceki Dönem Gelir ve Kârlarý Hesabý"na alýnýr STOKLAR Bu grup, iþletmenin satmak, üretimde kullanmak veya tüketmek amacýyla edindiði, ilk madde ve malzeme, yarý mamul, mamul, ticari mal, yan ürün, artýk ve hurda gibi bir yýldan az bir sürede kullanýlacak olan veya bir yýl içerisinde nakde çevrilebileceði düþ varlýklardan oluþur. Faturasý gelmemiþ stoklar ilgili bulunduklarý kalemin içinde gösterilir. Bu grupta yer alan hesaplar aþaðýdak gibidir ÝLK MADDE VE MALZEME Üretimde veya diðer faaliyetlerde kullanýlmak üzere iþletmede bulundurulan hammadde, yardýmcý madde, iþletme malzemesi, ambalaj malzemesi ve diðer malzemelerin izlendiði hesaptýr. Satýn alýndýklarý ya da üretildikleri maliyet bedelleri ile bu hesabýn borcuna, üretime verildiðinde, tüketildiðinde, satýldýðýnda ve devredildiðinde ise hesabýn alacaðýna 151. YARI MAMULLER-ÜRETÝM Henüz tam mamul haline gelmemiþ ancak direkt ilk madde ve malzeme ile direkt iþçilik ve genel üretim giderlerinden belli

4 oranlarda pay almýþ üretim aþamasýndaki mamullerin izlendiði hesaptýr. Maliyet dönemi sonunda direkt ilk madde ve malzeme, direkt iþçilik ve genel üretim giderleri tutarlarý kadar bu hesap borçlandýrýlýr. Üretimi tamamlananlarýn maliyet tutarý bu hesabýn alacaðý karþýlýðýnda ilgili stok hesaplarýna aktarýlýr MAMULLER Üretim çalýþmalarý sonunda elde edilen ve satýþa hazýr hale gelmiþ bulunan mamullerin izlendiði hesaptýr. Bu hesap, üretimi tamamlanan mamullerin ambarlara alýnmasýyla borçlandýrýlýr. Satýlmasý veya herhangi bir nedenle ambarda çekilmesi ile alacaklandýrýlýr TÝCARÝ MALLAR Herhangi bir deðiþikliðe tabi tutulmadan satmak amacý ile iþletmeye alýnan ticari mallar (emtia) ve benzeri kalemler bu hesapta yer alýr. Satýn alýnan ticari mallar (emtia) maliyet bedeli ile bu hesaba borç, satýlmasý veya herhangi bir nedenle ambardan çekilmesinde ise maliyet bedeli ile alacak DÝÐER STOKLAR Yukarýdaki stok kalemlerinin hiç birinin kapsamýna alýnmayan ürün, artýk ve hurda gibi kalemler bu hesap grubunda yer alýr. Elde edilen bu stoklar maliyet bedeli ile hesaba borç, satýldýðýnda, devredildiðinde veya kullanýldýðýnda alacak 158. STOK DEÐER DÜÞÜKLÜÐÜ KARÞILIÐI (-) Bu hesap, yangýn, deprem, su basmasý gibi doðal afetler ve bozulmak, çürümek, kýrýlmak, çatlamak, paslanmak, teknolojik geliþmeler ve moda deðiþiklikleri nedenleriyle stoklarýn fiziki ve ekonomik deðerlerinde önemli azalýþlarýn ortaya çýkmasý veya bunlarýn dýþýnda diðer nedenlerle stoklarýn piyasa fiyatlarýnda düþmelerin meydana gelmesi dolayýsýyla, kayýplarý karþýlamak ayrýlan karþýlýklarýn izlendiði hesaptýr. Stok deðer düþüklüðü tespit edildiðinde "654. Karþýlýk Giderleri Hesabý"nýn borcu karþýlýðýnda bu hesaba alacak Ka stok kaleminin iþletme içinde kullanýlmasý ya da satýlmasý halinde; ilgili stok hesabýnýn alacaðý ile karþýlaþtýrýlarak daha önce karþýlýk "644. Konusu Kalmayan Karþýlýklar Hesabý"na aktarýlarak kapatýlýr VERÝLEN SÝPARÝÞ AVANSLARI Yurt içinden ya da yurt dýþýndan satýn alýnmak üzere sipariþe baðlanan stoklarla ilgili olarak yapýlan avans ödemelerinin izlendi hesaptýr. Yapýlan ödemeler bu hesaba borç, malýn teslimi üzerine alacak GELECEK AYLARA AÝT GÝDERLER Bu grup, içinde bulunulan dönemde ortaya çýkan, ancak gelecek dönemlere ait olan giderler ile faaliyet dönemine ait olup da kesin borç kaydý hesap döneminden sonra yapýlacak gelirlerden oluþur. Bu grup hesaplarý aþaðýdaki gibidir GELECEK AYLARA AÝT GÝDERLER Bu hesap, peþin ödenen ve cari dönem içinde ilgili gider hesaplarýna kaydedilmemesi gereken, gelecek döneme ait giderleri izlemek için kullanýlýr. Gelecek aylarda ilgili gider ve maliyet hesaplarýna borç kaydedilecek peþin olarak ödenen giderler, bu hesabýn borcuna Gelecek aylarda bu hesaba alacak verilmek suretiyle ilgili gider hesabýna aktarýlýr GELÝR TAHAKKUKLARI Üçüncü kiþilerden tahsili ya da bunlar hesabýna kesin borç kaydý hesap döneminden sonra yapýlacak gelirlerin, içinde bulunan döneme ait olan kýsýmlarýnýn izlendiði hesaptýr. Dönem sonlarýnda, döneme ait olarak hesaplanacak tutarlar ilgili hasýlat ve gelir hesaplarý karþýlýðýnda bu hesaba borç kayded Sonraki dönemde, alacaklarýn kesinleþmesiyle hesaptaki tutarlar bu hesabýn alacaðýna karþýlýk ilgili hesaplarýn borcuna geçiril kapatýlýr. 19. DÝÐER DÖNEN VARLIKLAR Yukarýda belirtilen bölümlere girmediði için özellikle kendi bölümlerinde, tanýmlanmamýþ olan diðer dönen varlýk kalemleri bu gr alýr. Bu grupta yer alan hesaplar aþaðýdaki gibidir ÝNDÝRÝLECEK KDV Her türlü mal ve hizmetin satýn alýnmasý sýrasýnda satýcýlara ödenen katma deðer vergisinin kaydedildiði ve izlendiði hesaptýr. Mal ve hizmet alýmlarýnda indirilecek katma deðer vergisi bu hesaba borç, mevzuat gereði yapýlabilecek indirimler ve hesaba yapýlan düzeltmeler alacak kaydedilir(1) DÝÐER KDV Teþvikli yatýrým mallarýnýn ithalinde ödenmesi gerektiði halde ödenmeyip, fiilen indirilmesinin mümkün olacaðý tarihe kadar erte

5 katma deðer vergisinin, ertelemenin bir yýl içinde olmasý halinde kaydedildiði ve izlendiði hesaptýr. Teþvikli yatýrým mallarýnýn ithalinde, gümrük idareleri tarafýndan tarh ve tahakkuk ettirilerek ertelenen katma deðer vergisi pasifteki ilgili hesabýn alacaðý mukabili bu hesaba borç 193. PEÞÝN ÖDENEN VERGÝLER VE FONLAR Mevzuat gereðince peþin ödenen gelir, kurumlar ve diðer vergiler ile fonlarýn kayýt ve takip edildiði hesaptýr(1). Mevzuatýn belirlediði dönemler itibariyle peþin ödenen gelir, kurumlar ve diðer vergiler ile fonlar, bu hesaba borç yazýlýr. Yýl sonunda tahakkuk edecek gelir veya kurumlar vergisi ile fon karþýlýklarýndan yapýlacak olan indirimi teminen "37. Borç ve Gider Karþýlýklarý" grubunda bulunan "371. Dönem Kârýnýn Peþin Ödenen Vergi ve Diðer Yükümlülükleri Hesabý" borcuna akta aktarýlacak tutar "370. Dönem Kârý Vergi ve Diðer Yasal Yükümlülük Karþýlýklarý Hesabý"nýn tutarýndan fazla olamaz. Aktarýla tutar, dönem sonunda bu hesabýn bakiyesi olarak kalýr PERSONEL AVANSLARI Personele, iþletme adýna yaptýrýlacak hizmet ve giderleri karþýlamak üzere verilen iþ avanslarý, personel ve iþçilere maaþ, ücre yolluklarýna mahsuben önceden ödenen avanslarýn izlendiði hesaptýr(1). Yapýlan ödemeler bu hesaba borç; nakden iadeler ile istihkaklardan kesilen tutarlar ve tevdi edilen belgeler tutarý alacak 197. SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI Sayýmlar sonucunda tespit edilen kasa, stok ve maddi duran varlýklar noksanlarýyla, tesellüm sýrasýnda ortaya çýkan noksanlar geçici olarak kayýt ve izleneceði hesaptýr. Ýþleyiþi: Noksanlýðýn ortaya çýkmasý ile hesaba borç, sorumlularýndan tahsili veya zarar kaydedilmesi halinde ise alacak 198. DÝÐER ÇEÞÝTLÝ DÖNEN VARLIKLAR Bu hesap grubu içerisinde sayýlanlarýn dýþýnda kalan diðer çeþitli dönen varlýklarýn izlendiði hesaptýr DÝÐER DÖNEN VARLIKLAR KARÞILIÐI (-) Yýl sonunda ilgili kesin hesaplarýna aktarýlmasý imkaný bulunmayan kasa, stok ve maddi duran varlýk sayým noksanlarý tutarýn sayým fazlalarý tutarýnýn üstünde olmasý halinde fark kadar ayrýlacak karþýlýklarý kapsar. Ayrýlan karþýlýk tutarý bu hesaba alacak "654. Karþýlýk Giderleri Hesabý"na borç kaydedilir, karþýlýk nedeninin gerçekleþmesi h "197. Sayým ve Tesellüm Noksanlarý Hesabý"karþýlýðýnda bu hesaba borç 2. DURAN VARLIKLAR Bu ana hesap grubu; bir yýldan veya bir normal faaliyet döneminden daha uzun sürelerle, iþletme faaliyetlerinin gerçekleþtirilmesi için kullanýlmak amacýyla elde edilen ve ilke olarak bir yýlda veya normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülmeyen varlýklarý kapsar. Duran Varlýklar, Ticari Alacaklar, Diðer Alacaklar, Mali Duran Varlýk Maddi Duran Varlýklar, Maddi Olmayan Duran Varlýklar, Özel Tükenmeye Tabi Varlýklar, Gelecek Yýllara Ait Giderler ve Gelir Tahakkuklarý ve Diðer Duran Varlýklar olarak bölümlenir TÝCARÝ ALACAKLAR Bu grupta bir yýldan fazla uzun vadeli senetli ve senetsiz ticari alacaklar izlenir. Vadesi bir yýlýn altýna düþenler, dönen varlýklar içerisindeki ilgili hesaplara aktarýlýr. Ticari iliþkilerden dolayý ana kuruluþ iþtirak ve baðlý ortaklýklardan olan alacaklar varsa, bu grupda ki ilgili hesaplarýn ayrýntýlarýnda gösterilir. Bu grupda aþaðýdaki hesaplar yer alýr ALICILAR Ýþletmenin faaliyet konusunu oluþturan mal ve hizmet satýþlarýndan kaynaklanan senetsiz alacaklarý ifade eder ALACAK SENETLERÝ Ýþletmenin faaliyet konusunu oluþturan mal ve hizmet satýþlarýndan kaynaklanan senede baðlanmýþ alacaklarý ile diðer her tür senetli alacaklarý ifade eder ALACAK SENETLERÝ REESKONTU (-) Bilanço gününde, senetli alacaklarýn tasarruf deðeriyle deðerlenmesini saðlamak amacý ile alacak senetleri için ayrýlan reeskont tutarlarýnýn izlenmesinde kullanýlýr. Alacak Senetleri için ayrýlan reeskont tutarlarý, "Alacak Senetleri" hesabýnýn altýnda bir ind kalemi olarak gösterilir VERÝLEN DEPOZÝTO VE TEMÝNATLAR Ýþletmede, üçüncü kiþilere karþý bir iþin yapýlmasýnýn üstlenilmesi ve bir akdin karþýlýðý olarak, geri alýnmak üzere verilen, bir depozito ve teminat niteliðindeki deðerlerin izlendiði hesaptýr ÞÜPHELÝ ALACAKLAR KARÞILIÐI (-) Perakende satýþ yöntemi kullanarak bilanço gününden önceki iki hesap döneminde vadesinde tahsil edilemeyen alacaklarýn ilgil dönemlerdeki toplam vadeli satýþlara oranlarýnýn ortalamasýnýn deðerleme dönemindeki vadeli satýþlara uygulanmasý suretiyle

6 bulunacak þüpheli alacaklar için ayrýlan karþýlýklarý kapsar. Teminatlý alacaklarda karþýlýk teminatý aþan kýsým için ayrýlýr. "1 Alacaklar Karþýlýðý Hesabý" gibi çalýþýr. 23. DÝÐER ALACAKLAR Herhangi bir ticari iþleme dayanmadan meydana gelmiþ ve bir yýldan uzun sürede tahsil edilmesi düþünülen alacaklarý kapsar. Vadesi bir yýlýn altýna düþenler dönen varlýklar içerisindeki ilgili hesaplarýna aktarýlýr. Bu grupta aþaðýdaki hesaplar yer alýr ORTAKLARDAN ALACAKLAR Ýþletmenin esas faaliyet konusu dýþýndaki iþlemleri dolayýsý ile (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çýkan) ortaklardan a bulunduðu tutarlarýn izlendiði hesaptýr.(1) 231. ÝÞTÝRAKLERDEN ALACAKLAR Ýþletmenin, esas faaliyet konusu dýþýndaki iþlemleri dolayýsý ile (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çýkan) iþtiraklerinde alacaklarýný içerir BAÐLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR Ýþletmenin, esas faaliyet konusu dýþýndaki iþlemleri dolayýsý ile (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çýkan) baðlý ortaklý olan alacaklarýný kapsar PERSONELDEN ALACAKLAR Ýþletme topluluðuna dahil personel ve iþçinin, iþletmeye olan uzun vadeli çeþitli borçlarýný kapsar. Bunlara verilen avanslar bu hesapta izlenmez DÝÐER ÇEÞÝTLÝ ALACAKLAR Ticari olmayan ve yukarýda sayýlan hesaplardan herhangi birine dahil edilemeyen alacaklarýn izlendiði hesaptýr DÝÐER ALACAK SENETLERÝ REESKONTU (-) Bilanço gününde, diðer alacaklar grubundaki senetli alacaklarýn deðerlenmesini saðlamak amacý ile alacak senetleri için ayrýlan reeskont tutarlarýnýn izlenmesinde kullanýlýr ÞÜPHELÝ DÝÐER ALACAKLAR KARÞILIÐI (-) Senetli ve senetsiz uzun vadeli þüpheli diðer alacaklarýn, tahsil edilememe ihtimali-nin kuvvetlenmiþ olmasý durumunda, bu tür risklerin giderilmesini önlemek üzere ayrýlan karþýlýklarý kapsar. Teminatlý alacaklarda karþýlýk teminatý aþan kýsým için kullan Ticari Alacaklar ile Diðer Alacaklar Hesap Gruplarýnýn Ýþleyiþleri : Yukarýdaki alacak hesaplarýnýn herbirinin tanýmý, bölümlenmesi, iþleyiþi, deðerlemesi dönen varlýklar içerisinde yer alan ilgili a hesaplarýnda olduðu gibidir. 24. MALÝ DURAN VARLIKLAR Uzun vadeli amaçlarla veya yasal zorunluluklar nedeniyle elde tutulan uzun vadeli menkul kýymetlerle veya paraya dönüþme niteliðini kaybetmiþ uzun vadeli menkul kýymetler bu grupta izlenir. Ayrýca, diðer bir iþletmeye veya baðlý ortaklýða ortak olmak amacýyla edinilen sermaye paylarý da bu grupta yer alýr. Bu grup aþaðýdaki hesaplarý kapsar BAÐLI MENKUL KIYMETLER Ýþtiraklerdeki sermaye paylarý hesabýnda aranan asgari yüzdeleri taþýmadýðý için iþtirakler hesabýnda izlenemeyen, ancak uzu vadede elde tutulmasý amaçlanan hisse senetleri ile hisse senetleri dýþýnda kalan ve uzun vadeli amaçlarla veya yasal zorunluluklarla veya paraya dönüþme niteliði kaybolduðu için elde tutulan menkul kýymetler bu hesapta izlenir. Bu menkul kýymetler elde edildiðinde veya bu gruba devredilmesi gerektiðinde "240. Baðlý Menkul Kýymetler Hesabý"na borç; elden çýkarýldýðýnda bu hesaba alacak 241. BAÐLI MENKUL KIYMETLER DEÐER DÜÞÜKLÜÐÜ KARÞILIÐI (-) Baðlý menkul kýymetlerin; borsa veya piyasa deðerlerinde önemli ölçüde yada sürekli olarak deðer azalmasý olduðu tespit edildi ortaya çýkacak zararlarýn karþýlanmasý amacý ile ayrýlmasý gereken karþýlýklarýn izlendiði hesaptýr. Dönen varlýklar grubundaki "119. Menkul Kýymetler Deðer Düþüklüðü Karþýlýðý Hesabý"nda açýklanmýþtýr ÝÞTÝRAKLER Ýþletmenin, doðrudan veya dolaylý olarak diðer þirketlerin yönetimine ve ortaklýk politikalarýnýn belirlenmesine katýlmak üzere e hisse senetleri veya ortaklýk paylarý-nýn izlendiði hesaptýr. Ýþtirakler hesabý, bir ortaklýktaki en fazla % 50 oranýnda olan serma paylarý veya oy haklarýnýn izlenmesinde kullanýlýr. Ýþtirak edilen ortaklýklarda iþtirak iliþkisinden bahsedebilmek için sermaye payý dikkate alýnmaksýzýn sahip olunan oy hakký ve yönetime katýlma hakkýnýn en az % 10 oranýnda bulunmasý gerekir. Ýþtirak için sermaye taahhüdünde bulunulduðunda veya hisse senedi edinildiðinde hesaba borç, elden çýkarýlmalarýnda alacak 243. ÝÞTÝRAKLERE SERMAYE TAAHHÜTLERÝ (-) Ýþtiraklerle ilgili sermaye taahhütlerinin izlendiði hesaptýr. Ýþtirak için sermaye taahhüdünde bulunulduðunda "242. Ýþtirakler Hesabý"ý karþýlýðýnda bu hesaba alacak, taahhüt yerine get hesaba borç 244. ÝÞTÝRAKLER SERMAYE PAYLARI DEÐER DÜÞÜKLÜÐÜ KARÞILIÐI (-) Ýþtirak paylarýnýn borsa veya piyasa deðerinde sürekli ya da önemli ölçüde meydana gelen deðer azalmalarýnýn izlendiði hesap Ayrýlmasý kararlaþtýrýlan deðer azalma karþýlýklarý "654. Karþýlýk Giderleri Hesabý"na gider kaydý suretiyle bu hesaba alacak

7 kendisine karþýlýk ayrýlmýþ olan iþtirak payý elden çýkartýldýðýnda veya deðer düþüklüðünün gerçekleþmemesi halinde ise "64 Karþýlýklar Hesabý"na gelir kaydý suretiyle hesaba borç 245. BAÐLI ORTAKLIKLAR Ýþletmenin doðrudan veya dolaylý olarak yüzde 50 oranýndan fazla sermaye ya da oy hakkýna veya en az bu oranda yönetim çoðunluðunu seçme hakkýna sahip olduðu iþtiraklerin sermaye paylarýnýn izlendiði hesaptýr. Baðlý ortaklýðýn sahipliðinin belirle yukarýdaki kýstaslardan, yönetim çoðunluðunu seçme hakký, esas alýnýr. Baðlý ortaklýk için sermaye taahhüdünde bulunulduðunda veya hisse senedi edinildiðinde hesaba borç, ortaklýk paylarýnýn elde çýkarýlmasýyla alacak 246. BAÐLI ORTAKLIKLARA SERMAYE TAAHHÜTLERÝ (-) Baðlý ortaklýklarla ilgili sermaye taahhütlerinin izlendiði hesaptýr. Baðlý ortaklýk için sermaye taahhüdünde bulunulduðunda "245. Baðlý Ortaklýklar Hesabý" karþýlýðýnda bu hesaba alacak, taah getirildikçe de hesaba borç 247. BAÐLI ORTAKLIKLAR SERMAYE PAYLARI DEÐER DÜÞÜKLÜÐÜ KARÞILIÐI (-) Baðlý ortaklýða iþtirak paylarýnýn borsa veya piyasa deðerinde, sürekli ya da önemli ölçüde meydana gelen deðer azalmalarýnýn hesaptýr. Ayrýlmasý kararlaþtýrýlan deðer azalma karþýlýklarý, "654. Karþýlýk Giderleri Hesabý"na gider kaydý suretiyle bu hesaba alacak kendisine karþýlýk ayrýlmýþ olan baðlý ortaklýk sermaye payý elden çýkartýldýðýnda veya deðer düþüklüðünün gerçekleþmeme Konusu Kalmayan Karþýlýklar Hesabý"na alacak kaydý suretiyle hesaba borç 248. DÝÐER MALÝ DURAN VARLIKLAR Yukarýda belirtilen hesaplarýn hiçbirinin kapsamýna girmeyen özellikle kendi bölümlerinde tanýmlanmayan diðer mali duran varlýklarýn izlendiði hesaptýr DÝÐER MALÝ DURAN VARLIKLAR KARÞILIÐI (-) Diðer mali duran varlýklarýn deðerinde, sürekli ya da önemli ölçüde meydana gelen deðer azalmalarýnýn izlendiði hesaptýr. 25. MADDÝ DURAN VARLIKLAR Ýþletme faaliyetlerinde kullanýlmak üzere edinilen ve tahmini yararlanma süresi bir yýldan fazla olan fiziki varlýk kalemlerinin ve bunlarla ilgili birikmiþ amortismanlarýn izlendiði hesap grubudur. Bu grupda aþaðýdaki hesaplar yer alýr ARAZÝ VE ARSALAR Ýþletmeye ait her türlü arazi ve arsalarýn izlendiði hesaptýr YERALTI VE YERÜSTÜ DÜZENLERÝ Herhangi bir iþin gerçekleþmesini saðlamak veya kolaylaþtýrmak için; yeraltýnda veya yerüstünde inþa edilmiþ her türlü yol, hark tünel, bölme, sarnýç, iskele vb. yapýlarýn izlendiði hesaptýr BÝNALAR Bu hesap iþletmenin her türlü binalarý ve bunlarýn ayrýlmaz parçalarýnýn izlendiði hesaptýr TESÝS, MAKÝNA VE CÝHAZLAR Üretimde kullanýlan her türlü makine, tesis ve cihazlar ile bunlarýn eklentileri ve bu amaçla kullanýlan taþýma gereçlerinin (Konve Forklift vb) izlendiði hesaptýr. Bu hesap kullaným amaçlarýna ve makine çeþitlerine göre bölümlenebilir TAÞITLAR Ýþletme faaliyetlerinde kullanýlan tüm taþýtlarýn izlendiði hesaptýr. Ulaþtýrma sektöründe hizmet üretimi amacýyla kullanýmda o araçlarý da bu hesapta izlenir. Ancak. ulaþtýrma sektöründe ana üretimde kullanýlan taþýt araçlarýnýn toplam tutarý bilanço dipn gösterilir DEMÝRBAÞLAR Ýþletme faaliyetlerinin yürütülmesinde kullanýlan her türlü büro makine ve cihazlarý ile döþeme, masa, koltuk, dolap, mobilya gib varlýklarýn izlendiði hesaptýr DÝÐER MADDÝ DURAN VARLIKLAR Yukarýda belirtilen hesaplarýn hiçbirinin kapsamýna girmeyen özellikle kendi bölümlerinde tanýmlanmayan diðer maddi duran varlýklarýn izlendiði hesaptýr. Ýþleyiþleri : Maddi duran varlýklar hesaplarý satýnalma, devir, inþa veya imal bedelleriyle borçlandýrýlýr. Satýlan, devredilen, kullanma yeteneðini kaybedenler ise, alacak kaydý ile hesaplardan çýkarýlýr BÝRÝKMÝÞ AMORTÝSMANLAR (-) Maddi duran varlýk bedellerinin, kullanýlabilecekleri süre içerisinde hesaben yokedilebilmesini saðlamak amacýyla kullanýlan hesaptýr. Ayrýlan amortismanlar ilgili gider hesaplarý karþýlýðýnda bu hesaba alacak; satýlan, devredilen, kullanma yeteneðini kaybedenle ise hesaba borç, ilgili varlýk hesabýna da alacak 258. YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR Ýþletmede, yapýmý süren ve tamamlandýðýnda ilgili maddi duran varlýk hesabýna aktarýlacak olan, her türlü madde ve malzem ve genel giderlerle ilgili harcamalarýn izlendiði hesaptýr. Yapýlmakta olan yatýrým projelerine direkt ve endirekt þekilde gelen harcamalar bu hesaba borç: tamamlanan yatýrým bedelleri ilgili maddi duran varlýk hesabýna borç kaydedilerek, bu hesaba alacak 259. VERÝLEN AVANSLAR

8 Yurt içinden veya yurt dýþýndan satýnalýnmak üzere sipariþ edilen maddi duran varlýklarla ilgili olarak yapýlan avans ödemelerin izlendiði hesaptýr. Sipariþ avansýyla ilgili giderleri de kapsar. Ödeme yapýldýðýnda hesaba borç: sipariþ edilen malzeme teslim alýndýðýnda ilgili hesabýn borcu karþýlýðýnda bu hesaba alac 26. MADDÝ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR Herhangi bir fiziksel varlýðý bulunmayan ve iþletmenin belli bir þekilde yararlandýðý veya yararlanmayý beklediði aktifleþtirilen gi ile belli koþullar altýnda hukuken himaye gören haklar ve þerefiyelerin izlendiði hesap grubudur HAKLAR Ýmtiyaz, patent, lisans, ticari marka ve ünvan gibi bir bedel ödenerek elde edilen bazý hukuki tasarruflar ile kamu otoritelerinin iþletmeye belirli alanlarda tanýdýðý kullanma, yararlanma gibi yetkiler dolayýsýyla yapýlan harcamalarý kapsar. Edinilen haklar, maliyet bedelleri ile bu hesaba borç Yararlanma süreleri içerisinde, yararlanma sürelerinin belli olmamasý durumunda, 5 yýllýk sürede eþit taksitlerle itfa olunarak yok edilir ÞEREFÝYE Bu hesap, bir iþletme devralýnýrken katlanýlan maliyet ile söz konusu iþletmenin rayiç bedelle hesaplanan net varlýklarýnýn (öz v deðeri arasýndaki olumlu farklarýn izlenmesinde kullanýlýr. Þerefiye hesaplanýrken rayiç bedelin tespit edilmemesi halinde, net defter deðeri esas alýnýr. Ödenen þerefiye bedellerinin tamamý bu hesabýn borcuna kaydolunur. Yok edilmeleri amortisman yoluyla 5 yýl içinde eþit taksitlerle yapýlýr KURULUÞ VE ÖRGÜTLENME GÝDERLERÝ Ýþletmenin kurulmasý, yeni bir þubenin açýlmasý, iþlerin sürekli olarak geniþletilmesi için yapýlan ve karþýlýðýnda maddi bir deð edilmeyen giderlerin aktifleþtirilmeleri durumunda izlendiði hesaptýr. Maliyet deðerleri ile bu hesaba borç Yokedilmeleri amortisman yolu ile olur. Genelde beþ yýlda eþit taksitlerle itfa olunarak yok edilir ARAÞTIRMA VE GELÝÞTÝRME GÝDERLERÝ Ýþletmede yeni ürün ve teknolojiler oluþturulmasý mevcutlarýn geliþtirilmesi ve benzeri amaçlarla yapýlan her türlü harcamalarda aktifleþtirilen kýsmýnýn izlendiði hesaptýr. Maliyet deðerleri ile bu hesaba borç 5 yýl içinde eþit taksitlerle itfa edilerek yok edilir ÖZEL MALÝYETLER Kiralanan gayrimenkullerin geliþtirilmesi veya ekonomik deðerinin sürekli olarak artýrýlmasý amacýyla yapýlan giderler ile (norma bakým, onarým ve temizleme giderleri hariç) bu gayrimenkulun kullanýlmasý için yapýlýp kira süresinin sonunda mal sahibine býrakýlacak olan, varlýklarýn bedellerini kapsar. Yapýlan harcamalar hesaba borç Bu harcamalar kira süresi içerisinde, kira süresinin beþ yýldan fazla olmasý durumunda da beþ yýlda eþit tutarlarla, amorti edilir DÝÐER MADDÝ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR Yukarýda sayýlanlarýn dýþýnda kalan diðer maddi olmayan duran varlýk kalemlerinin izlendiði hesaptýr BÝRÝKMÝÞ AMORTÝSMANLAR (-) Maddi olmayan duran varlýk bedellerinin, kullanýlabilecekleri süre içerisinde yokedilebilmesini saðlamak amacýyla kullanýlan hesaptýr. Ayrýlan amortismanlar, ilgili gider hesaplarý karþýlýðýnda bu hesaba alacak; kullaným hakký sona erenler ya da elden çýkarýlan hesaba borç, ilgili varlýk hesabýna alacak 269. VERÝLEN AVANSLAR Maddi olmayan duran varlýklarla ilgili olarak gerek yurt içi, gerekse yurt dýþýndaki kiþi ve kuruluþlara yapýlan avans ödemelerinin izlendiði hesaptýr. Ödeme yapýldýðýnda hesaba borç; varlýklar elde edildiðinde ilgili hesabýn borcu karþýlýðýnda bu hesaba alacak 27. ÖZEL TÜKENMEYE TABÝ VARLIKLAR Belirli bir maddi varlýkla çok yakýndan ilgili bulunan veya tamamen tüketime tabi varlýklar için yapýlan, üretim çalýþmalarýnýn za yoðunluðu ile sýnýrlý bir ömre sahip olan giderleri içerir ARAMA GÝDERLERÝ Arama amacý ile yapýlan ve bununla ilgili giderlerin izlendiði hesaptýr. Maden yataðýnýn iþletmeye elveriþli olup olmadýðýnýn belirlenmesi ve giriþ noktalarýnýn saptanmasý için, iþletmeye geçmeden önce yapýlan arama giderleri ile petrol araþtýrmasý ile i olarak arazinin yerden ve havadan (topoðrafik, jeolojik, jeofizik, jeoþimik vb.) incelenmesine ve gerekli iþlem, deneyim ve jeolojik bilgi almak amacý ile yapýlan sondaj giderleri gibi yapýlan harcamalar bu hesapta izlenir. Arama faaliyetlerinin sonucunda üretilebilir cevher rezervi saptanamamýþsa yapýlan giderler zarar 272. HAZIRLIK VE GELÝÞTÝRME GÝDERLERÝ

9 Açýk iþletmelerde, maden üstündeki örtüyü kaldýrmak veya yeraltýndaki maden yataklarýna girmek, bu yatakla yerüstü arasýnda kütlenin tüketilmesine kadar sürekli bir baðlantý kurmak ve maden yataklarýný üretime elveriþli parçalara bölmek, gerek insanlarý gerekse araçlarýn gidip gelme ve havalandýrýlmalarýný ve cevherin taþýnmasýný saðlamak amacýyla açýlacak olan düþey, yata yol, mecra ve benzeri faaliyetlerin gerektirdiði giderlerle; petrol iþlemlerinden kuyu açma, temizleme, derinleþtirme, bitirme veya bu iþlemlere hazýrlýk için yapýlan iþçilik, yakýt, tamir ve bakým, nakliye, ikmal, malzeme vb. giderlerin izlendiði hesaptýr DÝÐER ÖZEL TÜKENMEYE TABÝ VARLIKLAR Özellikle kendi bölümlerinde tanýmlanmayan özel tükenmeye tabi diðer varlýk deðerlerinin izlendiði hesaptýr. Ýþleyiþleri : Belirli maddi varlýkla ilgisi kesinlikle saptanan harcamalar bu hesaplara borç, özelliðini yitirmiþ olan varlýklar ise kayýtlardan çýkarýlmak üzere bu hesaplara alacak 278. BÝRÝKMÝÞ TÜKENME PAYLARI (-) Özel tükenmeye tabi varlýklar grubuna giren kalemler özelliklerine göre "Tükenme payý" ayrýlmak suretiyle itfa edilir. Özel tükenmeye tabi varlýklar tükenme payý, maliyet ve gider hesaplarý karþýlýðýnda hu hesaba alacak, kayýtlardan çýkarýldýð 279. VERÝLEN AVANSLAR Özel tükenmeye tabi varlýklar için yapýlan avans ödemelerinin izlendiði hesaptýr. Avans ödemesi yapýldýðýnda hesaba borç, kesinleþen ödemelerde, önceki avans ödemesi mahsup edilme 4. UZUN VADELÝ YABANCI KAYNAKLAR Kredi kurumlarýndan, sermaye piyasasýndan ve iþletmenin iliþkide bulunduðu üçüncü kiþilerden saðlanan ve bir yýldan fazla vad olan iþletme borçlarýný kapsar. Uzun Vadeli Yabancý Kaynaklar, Mali Borçlar, Ticari Borçlar, Diðer Borçlar, Alýnan Avanslar, Ödenecek Vergi ve Diðer Yükümlül Borç ve Gider Karþýlýklarý, Gelecek Yýllara Ait Gelirler ve Gider Tahakkuklarý ile Diðer Uzun Vadeli Yabancý Kaynaklar þeklinde bölümlenir. 40. MALÝ BORÇLAR Bilanço tarihi itibariyle vadesine bir yýldan fazla süre kalmýþ bulunan, banka ve diðer finans kuruluþlarýndan alýnan krediler ile iþletmece borçlanma amacýyla ihraç edilmiþ, menkul deðerler bu hesap grubunda yer alýr BANKA KREDÝLERÝ Banka ve diðer finans kuruluþlarýndan alýnan uzun vadeli kredilerin yer aldýðý hesaptýr. Alýnan uzun vadeli krediler bu hesaba alacak, ödenmeleri halinde borç Bilanço tarihinden itibaren bir yýl içinde ödenecek ana para taksitleri ile vadesi bir yýla düþen tutarlar "303. Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksitleri ve Faizleri Hesabý" nýn alacaðýna aktarýlmak suretiyle bu hesaba borç ÇIKARILMIÞ TAHVÝLLER Ýþletme tarafýndan çýkarýlmýþ bulunan tahvillerden vadesi bir yýlý aþanlar bu hesapta izlenir. Ýþletmece hisse senedi ile deðiþt erken paraya çevrilebilir tahviller çýkarýlmýþ olmasý durumunda bunlarýn tutar ve nitelikleri dipnotlarda ayrýca belirtilir. Çýkarýlmýþ tahviller nominal bedelleri ile bu hesaba alacak Bilanço tarihinden itibaren bir yýl içinde ödenecek tahvil, anapara borç ve taksitleri bilanço dönemlerinde "304. Tahvil Anapara, Borç, Taksit ve Faizleri Hesabýna" aktarýlmak suretiyle bu hesaba borç ÇIKARILMIÞ DÝÐER MENKUL KIYMETLER Ýþletmece çýkarýlmýþ katýlma intifa senedi dýþýndaki vadeleri bir yýldan uzun olan diðer menkul deðerler bu hesap kaleminde y Yukarýdaki hesaplarda tanýmlanmýþ menkul kýymetler dýþýnda kalan çýkarýlmýþ diðer menkul kýymetler bu hesapta izlenir. Ýþletmece çýkarýlmýþ katýlma intifa senetleri ve özkaynak niteliðindeki diðer menkul kýymetler bu hesapta yer almaz. Ortaklarýn "Katýlma intifa Senedi" ihraç etmeleri halinde,"katýlma Ýntifa Senedi Sermayesi" özkaynaklar grubunda "Sermaye" hesabýnýn altýnda; "Geri Satýn Alýnan Katýlma Ýntifa Senetleri" ise dönen varlýklarda menkul kýymetler hesap grubu içinde gös Yukarýda tanýmlananlar dýþýnda çýkarýlmýþ diðer menkul kýymetler nominal bedelle bu hesaba alacak Bilanço tarihi itibaren bir yýl içinde ödenecek tahvil anapara borç ve taksitleri bilanço dönemlerinde "306. Çýkarýlmýþ Diðer Menkul Kýymetler Hesabý"na aktarýlmak suretiyle bu hesaba borç 408. MENKUL KIYMETLER ÝHRAÇ FARKI (-) Nominal deðerinin altýnda ihraç edilen tahvil, senet ve diðer menkul kýymetlerin nominal deðerleri ile satýþ fiyatý arasýndaki fark gelecek yýllara ait olan kýsmý bu hesapta izlenir.

10 Nominal deðerinin altýnda ihraç edilen tahvil, senet ve diðer menkul kýymetlerin nominal deðeri ile satýþ fiyatý arasýndaki fark bu hesabýn borcuna Bu satýþ farklarýnda gelecek dönemde itfa edilecek kýsmý bilanço tarihinde "308. Menkul Kýymetle Ýhraç Farký Hesabý"na aktarýlarak bu hesaba alacak 409. DÝÐER MALÝ BORÇLAR Yukarýdaki hesap kalemlerinin hiçbirine girmeyen deðerler bu baþlýk altýnda toplanýr. Bu hesaba, borcun doðmasý halinde alacak, ödenmesi halinde borç TÝCARÝ BORÇLAR Bilanço tarihinden itibaren vadelerine bir yýldan fazla süre bulunan ticari borçlar bu hesap grubunda yer alýr. Baðlý ortaklýklara v iþtiraklere olan ticari borçlarýn tutarlarý bilanço dipnotlarýnda belirtilir SATICILAR Ýþletmenin faaliyet konusu i1e ilgili her türlü mal ve hizmet alýmlarýndan kaynaklanan vadelerine bir yýldan fazla süre bulunan senetsiz borçlarýn izlendiði hesaptýr. Senetsiz ticari borcun doðmasý ile bu hesaba alacak Bilanço çýkarma dönemlerinde vadeleri bir yýlýn altýna düþenler hesaba borç kaydedilerek "320. Satýcýlar Hesabý" nýn alacaðýna aktarýlýr BORÇ SENETLERÝ Ýþletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alýmlarýndan kaynaklanan vadelerine bir yýldan fazla süre bulunan senetli borçlarýnýn izlendiði hesaptýr. Borç senetleri tutarlarý bu hesaba alacak bilanço tarihinde vadeleri bir yýlýn altýna düþen senetli borçlar "321. Borç Senetleri Hesabý"nýn alacaðýna aktarýlarak bu hesaba borç 422. BORÇ SENETLERÝ REESKONTU (-) Bilanço gününde, senetli borçlarýn tasarruf deðeriyle deðerlenmesini saðlamak üzere, borç senetleri için ayrýlan reeskont tutarlar izlenmesinde kullanýlýr. Hesaplanan reeskont tutarlarý bu hesaba borç, "64. Diðer Faaliyetlerden Olaðan Gelir ve Kârlar" grubundaki "642. Faiz Gelirleri Hesabý"na alacak Ýzleyen dönemde bu hesap, "65. Diðer Faaliyetlerden Olaðan Gider ve Zararlar" grubunun "652. Reeskont Faiz Giderleri Hesabýna" aktarýlarak kapatýlýr ALINAN DEPOZÝTO VE TEMÝNATLAR "326. Alýnan Depozito ve Teminatlar" hesabýnda alýþ amaçlarý belirtilen depozito ve teminattan vadeleri bir yýldan fazla olan kýsýmlarý bu hesap kapsamýna girer. Alýnan depozito ve teminatlar bu hesabýn alacaðýna, geri verilenler veya hesaba sayýlanlarla, geri verilmemiþ bilanço gününde vadeleri bir yýlýn altýna düþenler bu hesabýn borcuna yazýlarak "326. Alýnan Depozito ve Teminatlar Hesabý"na aktarýlarak kapatýlýr DÝÐER TÝCARÝ BORÇLAR Yukarýdaki hesap kalemlerinin hiç birinin kapsamýna alýnamayan bir yýlý aþan ticari borçlarýn izlendiði hesaptýr. Bu hesaba borcun doðmasý halinde alacak, vadesi bir yýlýn altýna düþenler "329. Diðer Ticari Borçlar Hesabý"na aktarýlarak bo DÝÐER BORÇLAR Bu hesap grubu, herhangi bir ticari nedene dayanmadan meydana gelmiþ vadeleri bir yýldan fazla süreli bulunan borçlarýn kaydedildiði hesaplarý kapsar ORTAKLARA BORÇLAR Ýþletmenin esas faaliyet konusu dýþýndaki iþlemleri dolayýsýyla ortaklara borçlu bulunduðu vadeleri bir yýldan fazla süreli tutarla izlendiði hesaptýr. Borcun doðmasý halinde hesaba alacak, vadesi bir yýlýn altýna düþmesi halinde 331 No.lu hesaba aktarýlarak borç 432. ÝÞTÝRAKLERE BORÇLAR Ýþletmenin esas faaliyet konusu dýþýndaki iþlemleri dolayýsýyla iþtiraklerine olan vadeleri bir yýldan fazla süreli borçlarýnýn izle hesaptýr. Borcun doðmasý halinde hesaba alacak vadesi bir yýlýn altýna düþmesi halinde "332. Ýþtiraklere borçlar Hesabý"na aktarýlarak 433. BAÐLI ORTAKLIKLARA BORÇLAR Ýþletmenin sermaye taahhüdünden borçlarý hariç olmak üzere faaliyet konusu dýþýndaki iþlemleri dolayýsýyla baðlý ortaklýklara borçlarýnýn izlendiði hesaptýr.

11 Borcun doðmasý ile hesaba alacak, vadesi bir yýlýn altýna düþenler "333. Baðlý Ortaklýklara Borçlar Hesabý"na aktarýlmak sure borç DÝÐER BORÇ SENETLERÝ REESKONTU (-) Bilanço gününde, uzun vadeli diðer borçlar grubunda yer alan senetli borçlarýn deðerlemesini saðlamak amacý ile borç senetleri ayrýlan reeskont tutarlarýnýn izlendiði hesaptýr. "337. Diðer Borç Senetleri Reeskontu Hesabý"nda açýklanmýþtýr KAMUYA OLAN ERTELENMÝÞ VEYA TAKSÝTLENDÝRÝLMÝÞ BORÇLAR Kamuya olan vergi ve benzeri borçlardan vadesinde ödenmeyip ertelenmiþ veya taksite baðlanmýþ olup bir yýldan daha uzun bir sürede ödenecek olan kýsmýnýn izlendiði hesaptýr. Bir yýldan uzun vadeli kamuya olan ertelenmiþ veya taksitlendirilmiþ borçlar ile "368. Vadesi Geçmiþ Ertelenmiþ veya Taksitlendirilmiþ Vergi ve Diðer Yükümlülükler Hesabý"ndan vadeleri bir yýlý aþan borçlar hesaba alacak; vadesi bir yýlýn altýna kýsa vadeli yabancý kaynaklarda yer alan ilgili hesaplara aktarýlmak suretiyle bu hesaba borç 439. DÝÐER ÇEÞÝTLÝ BORÇLAR Ticari olmayýp yukarýdaki hesaplardan hiç birinin kapsamýna alýnamayan çeþitli borçlarýn izlendiði hesaptýr. Borcun doðmasý halinde alacak, bilanço tarihinde vadesi bir yýlýn altýna düþenler "339. Diðer Çeþitli Borçlar Hesabý"na aktarýla yazýlýr. 44. ALINAN AVANSLAR Satýþ sözleþmeleri ve diðer nedenlerle alýnan ve vadeleri bir yýlý aþan avanslar bu bölüm kapsamýna girer ALINAN SÝPARÝÞ AVANSLARI Ýþletmenin satýþ sözleþmesine dayanarak mal ve hizmetin tesliminden önce tahsil ettiði bir yýlý aþan avanslarýn izlendiði hesap Alýcýlardan alýnan avanslar bu hesaba alacak, vadesi bir yýlýn altýna düþenler "340. Alýnan Sipariþ Avanslarý Hesabý"na aktarý suretiyle bu hesaba borç ALINAN DÝÐER AVANSLAR Yukarýda açýklanan avanslar dýþýnda, iþletmenin aldýðý her türlü uzun vadeli avanslarýn izlendiði hesaptýr. Alýnan avanslar bu hesabýn alacaðýna, vadesi bir yýlýn altýna düþenler "349. Alýnan Diðer Avanslar Hesabý"na aktarýlmak sure hesaba borç BORÇ VE GÝDER KARÞILIKLARI Bilanço tarihinde belirgin olarak ortaya çýkan ancak tutarýnýn ne olacaðý kesin olarak bilinemeyen veya tutarý bilinmekle birlikte ne zaman tahakkuk edeceði bilinmeyen uzun vadeli borçlar veya giderler için ayrýlan karþýlýklarýn izlendiði hesap grubudur. Bu grupta yer alan karþýlýk hesaplarý aktifi düzenleyici nitelikte deðildir KIDEM TAZMÝNATI KARÞILIÐI Belirlenecek esaslar çerçevesinde ayrýlacak kýdem tazminatý karþýlýklarý bu hesap kaleminde gösterilir. Hesaplanan kýdem tazminatý karþýlýk tutarlarý ilgili gider hesaplarýna borç bu hesaba alacak Ýzleyen dönemde öden beklenen kýdem tazminatý karþýlýk tutarlarý bu hesabýn borcuna, "37. Borç ve Gider Karþýlýklarý" grubundaki "372. Kýdem Taz Karþýlýðý Hesabý"na alacak DÝÐER BORÇ VE GÝDER KARÞILIKLARI Uzun vadeli diðer borç ve gider karþýlýklarýnýn izlendiði hesaptýr.

12 Bu grubun yukarýda belirlenen hesaplar içinde yer almayan ve önemlilik kavramýna göre de ayrý ayrý hesaplarda izlenmesi mümkün olmayan borç ve gider karþýlýklarý doðduðunda bu hesaba alacak, ilgili gider gruplarýna borç Ýzleyen dönem ödenmesi beklenen borç ve gider karþýlýk tutarlarý bu hesabýn borcuna, "379. Diðer Borç ve Gider Karþýlýklarý Hesabý"nýn ala 48. GELECEK YILLARA AÝT GELÝRLER VE GÝDER TAHAKKUKLARI Bilançonun çýkarýldýðý dönemi izleyen yýldan daha sonraki bilanço dönemlerine ait peþin tahsil olunan gelirler ile faaliyet dönem olup da gelecek bilanço dönemlerinde ödenecek giderlerden oluþur GELECEK YILLARA AÝT GELÝRLER Gelecek bilanço dönemlerine ait peþin tahsil olunan gelirlerin bir yýldan uzun süreye ait kýsýmlarýnýn izlendiði hesaptýr. Peþin tahsil olunan gelirler bu hesabýn alacaðýna Kýsa vadeli nitelik kazanan gelirler bu hesabýn borcu mukabili "380. Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabý"na aktarýlýr GÝDER TAHAKKUKLARI Gelecek yýllarda ödenmesi yapýlacak ve kesinlikle belgeye dayalý gider tahakkuklarýnýn izlendiði hesaptýr. Yapýlan tahakkuklar ilgili gider ve zarar hesaplarý mukabili bu hesaba alacak, vadesi bir yýlýn altýna düþenler "381. Gider Tahakkuklarý Hesabý"na aktarýlarak bu hesaba borç 49. DÝÐER UZUN VADELÝ YABANCI KAYNAKLAR Özellikle kendi bölümlerinde tanýmlanmamýþ olan diðer uzun vadeli yabancý kaynaklar bu grupta yer alýr GELECEK YILLARA ERTELENEN VEYA TERKÝN EDÝLEN KDV Bu hesap, teþvikli yatýrým mallarýnýn ithalinde ödenmesi gerektiði halde ödenmeyip, fiilen indirilmesinin mümkün olacaðý tarihe ertelenen katma deðer vergisi ile imalatçý teþebbüsler tarafýndan imal ettikleri mallardan ihraç edilmek kaydý ile ihracatçýlara ya teslimler nedeniyle hesaplanan ve düzenlenen fatura ve fatura yerine geçen belgelerde mevzuat gereði ihracatçýlardan tahsil edilmeyen ve tamamýnýn indirim konusu yapýlmamasý nedeniyle gelecek bilanço devrelerine kadar tecil olunan katma deðer vergisinin kaydedildiði ve izlendiði hesaptýr. Bu hesap bilanço döneminde "392. Diðer Katma Deðer Vergisi Hesabý"yla iliþkilendirilmek suretiyle kullanýlýr ve bu hesap gibi iþlem görür TESÝSE KATILMA PAYLARI Ýþletmeye ait tesislerden yararlanmak amacýyla üçüncü kiþilerin, tesis bedellerine katýlma paylarýnýn kayýt ve izlendiði hesaptý Katýlma paylarýnýn tahsilinde bu hesaba alacak, tesisin ömrü süresine göre belirlenecek itfa tutarlarý "649. Faaliyetle Ýlgili Diðer Gelir ve Kârlar Hesabý"na alýnarak bu hesaba borç DÝÐER ÇEÞÝTLÝ UZUN VADELÝ YABANCI KAYNAKLAR Bu hesap grubu içerisinde sayýlanlarýn dýþýnda kalan diðer çeþitli yabancý kaynaklarýn izlendiði hesaptýr. Tahakkuk eden tutarlar bu hesaba alacak, vadesi bir yýlýn altýna düþenler, "399. Diðer Çeþitli Yabancý Kaynaklar Hesabý"na aktarýlarak borç 5. ÖZKAYNAKLAR Ýþletme sahip veya ortaklarýnýn bilanço tarihinde iþletmeye yapmýþ olduklarý sermaye yatýrýmlarýnýn tutarýný gösteren ödenm ile, Sermaye Yedekleri, Kâr Yedekleri, Geçmiþ Yýllar Kârlarý ve Geçmiþ Yýllar Zararlarý ve Dönemin Net Kâr veya Zararýný kaps 50. ÖDENMÝÞ SERMAYE 500. SERMAYE Ýþletmeye tahsis edilen veya iþletmelerin ana sözleþmelerinde yer alan ve Ticaret Siciline tescil edilmiþ bulunan sermaye tutarý bu hesapta yer alýr. Kayýtlý sermaye sistemine alýnan ortaklýklarda çýkarýlmýþ sermaye gösterilir. Kayýtlý sermaye tavaný ayrý dipnotlarda belirtilir. Taahhüt edilen sermaye tutarý bu hesaba alacak, ödenmemiþ sermaye hesabýna borç 501. ÖDENMEMÝÞ SERMAYE (-) Ýþletmeye tahsis edilen veya ortaklarca yüklenilen sermayenin henüz ödenmemiþ kýsmýdýr. Taahhüt edilen sermaye tutarý "500. Sermaye Hesabý" alacaðý ile bu hesaba borç, ödenen tutarlar alacak 52. SERMAYE YEDEKLERÝ Hisse senedi ihraç primleri, iptal edilen ortaklýk paylarý ve yeniden deðerleme deðer artýþlarý gibi sermaye hareketleri dolayýsýy ortaya çýkan ve iþletmede býrakýlan tutarlarýn izlendiði hesap grubudur HÝSSE SENEDÝ ÝHRAÇ PRÝMLERÝ Yeni çýkarýlan hisse senetlerinin primli satýþýndan kaynaklanan tutarlar bu hesapta izlenir.

13 Hisse senedinin nominal fiyatý ile satýþ fiyatý arasýndaki fark bu hesabýn alacaðýna satýþ biçimine baðlý olarak ilgili hesabýn bo Bu tutarlarýn sermayeye ilavesi veya baþka bir amaçla kullanýlmasý durumunda hesaba borç 521. HÝSSE SENEDÝ ÝPTAL KÂRLARI Ýptal edilen hisse senetlerinin bedellerine mahsuben yapýlan ödemelerin, bunlarýn yerine çýkarýlan hisse senetlerinden elde edilen hasýlat noksaný kapatýldýktan sonra artan kýsmýn izlendiði hesaptýr. Elde edilen hisse senedi iptal karlarý bu hesaba alacak Bu tutarlarýn sermayeye ilavesi veya baþka amaçlarla kullanýlmasý durumunda ilgili hesaplara borç 522. M.D.V. YENÝDEN DEÐERLEME ARTIÞLARI Ýþletmenin aktifine kayýtlý maddi duran varlýk kalemlerinin yeniden deðerlenmesinden oluþan deðer artýþlarýnýn izlendiði hesap Yeniden deðerleme net deðer artýþý ilgili hesaplar karþýlýðýnda bu hesaba alacak Bu tutarlarýn sermayeye ilavesi ve baþka bir amaçla kullanýlmasý durumunda bu hesaba borç 523. ÝÞTÝRAKLER YENÝDEN DEÐERLEME ARTIÞLARI Ýþletmenin iþtirakleri ile baðlý ortaklýklarý bünyesinde yapýlan yeniden deðerleme dolayýsýyla oluþan deðer artýþýnýn sermaye sonucunda, bu sermayeden iþletmeye isabet eden kýsmý gösterir. Ýþletmenin iþtirakleri ve baðlý ortaklýklarý bünyesinde yapýlan yeniden deðerleme dolayýsýyla oluþan deðer artýþlarý sermayey sonucunda, iþletmeye bedelsiz olarak verilen hisse senetleri ve paylarý bu hesabýn alacaðýna, "242. Ýþtirakler" veya "245. Baðlý Ortaklýklar Hesaplarý"nýn borcuna DÝÐER SERMAYE YEDEKLERÝ Bu hesap grubu içerisinde sayýlanlarýn dýþýnda kalan diðer sermaye yedeklerinin izlendiði hesaptýr KÂR YEDEKLERÝ Kanun, ana sözleþme hükümleri ya da ortaklýklarýn yetkili organlarý tarafýndan alýnan kararlar uyarýnca, daðýtýlmamýþ ya da iþ alýkonulmuþ kârlar bu hesap grubunda gösterilir YASAL YEDEKLER Kanun hükümleri uyarýnca ayrýlmýþ bulunan yedekler bu hesap kaleminde gösterilir. Yedekler faaliyet yýlý kârýndan mahsup edilmek suretiyle bu hesaplara alacak 541. STATÜ YEDEKLERÝ Ana sözleþme hükümleri çerçevesinde ayrýlan yedekler bu hesap kalemi içinde yer alýr. Bu hesap "540. Yasal Yedekler Hesabý" gibi iþlem görür OLAÐANÜSTÜ YEDEKLER Sermaye þirketlerinde Genel Kurul tarafýndan ayrýlmasýna karar verilen olaðanüstü yedek akçeler ile daðýtým dýþý kalan kârlar hesapta yer alýr. Bu hesap "540. Yasal Yedekler Hesabý" gibi iþlem görür DÝÐER KÂR YEDEKLERÝ Özellikle kendi bölümlerinde tanýmlanmamýþ olan kârdan ayrýlan diðer yedekler bu hesapta izlenir. Kardan ayrýlan tutarlar bu hesaba alacak, mahsubunda borç 549. ÖZEL FONLAR Ýþletmede býrakýlmasý ve tasarrufu zorunlu yasal fonlar ile diðer maksatlarla ayrýlan fonlar bu hesapta izlenir. Kardan ayrýlan tutarlar bu hesaba alacak, mahsubunda borç GEÇMÝÞ YILLAR KARLARI 570. GEÇMÝÞ YILLAR KARLARI Geçmiþ faaliyet dönemlerinde ortaya çýkan ve iþletme sahibine veya ortaklarýna daðýtýlmamýþ bulunan kârlardan ilgili yedek hesaplarýna alýnmayan tutarlarýn izlendiði hesaptýr.