BİLGİ TOPLUMU OLMA SÜRECİNDE BİLGİNİN ÖNEMİ VE DİJİTAL BİLGİ MERKEZLERİ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "BİLGİ TOPLUMU OLMA SÜRECİNDE BİLGİNİN ÖNEMİ VE DİJİTAL BİLGİ MERKEZLERİ"

Transkript

1 T.C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI MİLLİ KÜTÜPHANE BAŞKANLIĞI BİLGİ TOPLUMU OLMA SÜRECİNDE BİLGİNİN ÖNEMİ VE DİJİTAL BİLGİ MERKEZLERİ UZMANLIK TEZİ Aylin Sinem EROL HAZİRAN-2010 ANKARA

2

3 T.C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI MİLLİ KÜTÜPHANE BAŞKANLIĞI BİLGİ TOPLUMU OLMA SÜRECİNDE BİLGİNİN ÖNEMİ VE DİJİTAL BİLGİ MERKEZLERİ UZMANLIK TEZİ Aylin Sinem EROL Tez Danışmanı Kültür ve Turizm Uzmanı Cengiz AYDIN HAZİRAN-2010 ANKARA

4 Aylin Sinem EROL tarafından hazırlanan BİLGİ TOPLUMU OLMA SÜRECİNDE BİLGİNİN ÖNEMİ VE DİJİTAL BİLGİ MERKEZLERİ adlı bu tezin Uzmanlık Tezi olarak uygun olduğunu onaylarım. Cengiz AYDIN (Danışman) Bu çalışma, jürimiz tarafından oy birliği / oy çokluğu ile Kültür ve Turizm Uzmanı Tezi olarak kabul edilmiştir. Adı ve Soyadı Başkan: Üye: Üye: Üye: Üye: İmzası..... Tarih: / / Bu tez, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür ve Turizm Uzman Yardımcılarının Uzmanlık Tezlerini Hazırlarken Uyacakları Yazım Kuralları Yönergesiyle belirlenen tez yazım kurallarına uygundur.

5 KÜLTÜR VE TURİZM UZMANLIK TEZİNİN ÇOĞALTILMASI VE YAYIMI İÇİN İZİN BELGESİ Tezi Hazırlayanın Adı Soyadı: Aylin Sinem EROL Tez Konusu Tez Danışmanı : Bilgi Toplumu Olma Sürecinde Bilginin Önemi ve Dijital Bilgi Merkezleri : Cengiz AYDIN Kültür ve Turizm Uzmanlık Tez çalışmamın, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yayımlanarak Milli Kütüphane ve İhtisas Kütüphanesinde her türlü elektronik formatta arşivlenmesini ve kullanıma sunulmasını kabul ediyorum. 22/06/2010

6 SINAV YETERLİK KOMİSYONUNA BEYAN Bu belge ile bu uzmanlık tezindeki bütün bilgilerin akademik kurallara ve etik davranış ilkelerine uygun olarak toplayıp sunduğumu; ayrıca, bu kural ve ilkelerin gereği olarak, çalışmada bana ait olmayan tüm veri, düşünce ve sonuçları andığımı ve kaynağını gösterdiğimi beyan ederim. 22/06/2010 Aylin Sinem EROL Kültür ve Turizm Uzmanı

7 ÖNSÖZ Bu çalışma, çalışmakta olduğum Kültür ve Turizm Bakanlığı nın görev alanları içerisinde Bilgi Toplumu olma yolunda ilerlemek için konuyla ilgili değerlendirmeleri yapmak, verilmesi gereken önemi vurgulamak ve ayrıca atılması gereken adımlar için önerilerde bulunmak için hazırlanmıştır. Çalışma sonunda ulaşılan sonuç ve değerlendirmelerin Bakanlığın gelecekteki uygulamalarında kullanılması en büyük temennimdir. Çalışmama katkılarından dolayı arkadaşım Esra Mert ve Pınar Demir e, danışmanım Cengiz Aydın a, değerli çalışma ve iş arkadaşlarıma ve ayrıca manevi destekleriyle her zaman yanımda olan AİLEME teşekkür ederim. Aylin Sinem EROL 22/06/2010 i

8 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... i İÇİNDEKİLER... ii SİMGELER ve KISALTMALAR DİZİNİ... v TABLOLAR, GRAFİKLER ve ŞEKİLLER DİZİNİ... vii GİRİŞ... 1 BİRİNCİ BÖLÜM BİLGİ VE BİLGİ TOPLUMU 1. BİLGİ ÇAĞI, BİLGİ EKONOMİSİ, BİLGİ TOPLUMU Bilgi Kavramı Bilgi Çağı Bilgi Ekonomisine Geçiş İlkel Ekonomi Tarımsal Ekonomi Sanayi Ekonomisi Bilgi Ekonomisi Bilgi Toplumu İKİNCİ BÖLÜM BİLGİ VE İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİ 2. BİLGİ VE İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİNİN GELİŞİMİ Bilgi ve İletişim Teknolojileri İnternet in Tanımı ii

9 2.3 İnternet in Tarihi Türkiye de İnternet Bilgi ve İletişim Teknolojilerine Yapılan Yatırımlar ÜÇÜNCÜ BÖLÜM BİLGİ TOPLUMU OLMA SÜRECİNDE BİLGİNİN ÖNEMİ 3. BİLGİ KAYNAKLARININ DEĞİŞİMİ VE BİLGİYE ERİŞİM Bilginin Önemi Bilgi Kaynaklarının Değişimi Bilgi Kaynaklarının Artışı Bilgiye Erişimde Karşılaşılan Sorunlar DÖRDÜNCÜ BÖLÜM DİJİTAL BİLGİ MERKEZLERİ 4. DİJİTALLEŞME VE YENİ YAKLAŞIMLAR Dijitalleşme Çalışmaları Dijital Kütüphanelerin Tanımı Dijital Kütüphanelerinin Gelişimi ve Elektronik Kütüphaneler Elektronik Bilgi Kaynaklarının Seçimi Açık Erişim Dijital Bilgi Merkezlerinin Sağladığı Faydalar Bilgi Kaynaklarının Depolanması ve Saklanması Bilgi Kaynağının Korunması Bilgiye Erişimde Zaman Kısıtlamalarının Olmaması Bilgiye Erişimde Mekan Kısıtlamalarının Olmaması Bilgi Kaynaklarının Bir Çok Kişi Tarafından Kullanılabilmesi Bilgiye Herkesin Erişebilmesi Bilgi Aramada ve Bulmada Kolaylıklar Bilginin Güncelliği Ekonomik Faydaları iii

10 4.7 Dijital Kütüphanecilikte Karşılaşılan Sorunlar Engeller DEĞERLENDİRME VE SONUÇ KAYNAKÇA ÖZET ABSTRACT ÖZGEÇMİŞ iv

11 SİMGELER ve KISALTMALAR DİZİNİ AB ABD age. agm. ANS Ar-Ge BT BİT CLIR Çev. DARPA DLF Ed. GSMH MIT NASA NCP NDLP NSF OECD ODTÜ SRI Avrupa Birliği Amerika Birleşik Devletleri Adı geçen eser Adı geçen makale Advance Network Serveces (İleri Ağ Hizmetleri) Araştırma-Geliştirme Bilgi Teknolojileri Bilgi ve İletişim Teknolojileri Council on Library and Information Resources (Kütüphane ve Bilgi Kaynakları Konseyi) Çeviren Defence Advanced Research Project Agency (İleri Savunma Araştırma Projeleri Kurumu) Digital Library Federation (Dijital Kütüphane Federasyonu) Editör Gayri Safi Milli Hasıla Massachusetts Institute of Technology (Massachusetts Teknoloji Enstitüsü) National Aeronautics and Space Administration (Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi) Network Control Protocol (Ağ Kontrol Protokolü) National Digital Library Program (Ulusal Dijital Kütüphane Programı) National Science Foundation (Amerikan Bilim Kurumu) Organisation for Economic Co-operation and Development (Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü) Orta Doğu Teknik Üniversitesi Standford Research Institute (Standford Araştırma Enstitüsü) v

12 TCP/IP TÜBİTAK TÜİK UCLA UCSB UNESCO Transmission Control Protocol/Internet Protocol (İletişim Kontrol Protokü/Internet Protokolü) Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Türkiye İstatistik Kurumu University of California Los Angeles (Los Angeles Kaliforniya Üniversitesi) University of California at Santa Barbara (Santa Barbara Kaliforniya Üniversitesi) United Nations Educational Scientific and Cultural Organization (Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Kurumu) vi

13 TABLOLAR, GRAFİKLER ve ŞEKİLLER DİZİNİ Birinci bölümün tablo, grafik ve şekilleri Tablo 1.1 Ekonomik Faaliyetlerin Gruplandırılması Tablo 1.2 ABD de İstihdamın Sektörel Dağılımı ( (%)) Tablo 1.3 Bazı OECD Ülkelerinde İstihdamın Sektörlere Göre Dağılımındaki Değişim(%) Tablo 1.4 Türkiye de Sivil İstihdamın Sektörel Dağılımı ( ) (yüzde) Tablo 1.5 AB, ABD ve Japonya da Mesleki ve Teknik Personelin İstihdamdaki Payı ( ) (yüzde) Tablo 1.6 Genel Bir Sosyal Değişme Şeması Tablo 1.7 Dört Toplumun Özellikleri Tablo 1.8 Bilgi Toplumunun Yeni Göstergeleri (1992) Tablo 1.9 Ar-Ge Harcamalarının GSMH ye Oranı (yüzde) Tablo 1.10 Ar-Ge Faaliyetinde İstihdam Edilenlerin Dağılımı (1989) Tablo 1.11 Toplam İstihdamda 1000 Kişi Başına Tam Zamanlı Çalışan Araştırmacı Sayısı(2004) Tablo 1.12 Bilgi Toplumunun Bazı Göstergeleri Bakımından Türkiye deki Durum 36 Grafik 1.1 Türkiye de Sektörlere Göre Gayri Safi Yurtiçi Ar-Ge Harcaması Dağılımı Grafik 1.2 Türkiye de Harcama Guruplarına Göre Gayri Safi Yurtiçi Ar-Ge Harcama Dağılımı Grafik 1.3 Türkiye de İstihdam Edilen On Bin Kişiye Düşen Ar-Ge Personeli 35 İkinci bölümün tablo, grafik ve şekilleri Tablo 2.1 Dünya daki Internet Dağılımı (2002) Tablo 2.2 Bireysel Internet Kullanım Alanları (2007) vii

14 Tablo 2.3. Türkiye deki Internet Abone Sayısının Yıllara Göre Dağılımı Tablo 2.4 BİT Araçları ve Yazılım Yatırımları (2003) Tablo 2.5 Türkiye ve Diğer Ülkelerde Bilgi ve İletişim Teknolojisi Harcamalarının GSMH deki Payı ( ) (yüzde) Tablo 2.6 Türkiye nin Bilim ve Teknoloji Göstergelerine Göre Diğer Ülkelerle Karşılaştırılması Grafik 2.1 Evlerde Internet Erişimi Grafik 2.2 AB Ülkelerinde Internet Aktiviteleri Grafik 2.3 Amerika da Bir Haftada Ortalama Yürütülen Internet Aktiviteleri Grafik 2.4 Türkiye de Internet in Temel Göstergeleri Grafik 2.5 Türkiye de Girişimlerde Yıllara Göre Bilgisayar Kullanımı, Internet Erişimi ve Web Sayfası Sahipliği() Grafik 2.6 Avrupa Birliği Ülkelerinin Bilgi Teknolojileri Yatırımları(2006) 50 Şekil 2.1 Internet in Gelişim Aşamaları Şekil 2.2 Bilgi Teknolojisi Dönüşüm Şeması Üçüncü bölümün tablo, grafik ve şekilleri Tablo 3.1 Basılı Dergi Sistemindeki Roller Grafik 3.1 Amerika da 1999 yılında Dijital Formatta Bilgi Üretimi Grafik 3.2 Amerika da Yıllara Göre Yeni Yayınlanan Kitap Sayıları Grafik 3.3 AB Basım Alt Faaliyetlerinin Yıllık Üretim Endeksi Grafik 3.4 Türkiye de Yayımlanan Kitap Sayısı Grafik 3.5 Dünya Veri Üretimi (Terabayt) (1999 tahmini) Dördüncü bölümün tablo, grafik ve şekilleri Şekil 4.1 Dijitalleşme Projelerinin Yaşam Evrelerine Genel Bakış Şekil tablosu öğesi bulunamadı. viii

15 GİRİŞ İnsanlar yüzyıllardır değişik dönemlerden geçerek gelişmekte ve değişmektedir. Tarih boyunca insanların yaşayış şekilleri ve toplumların yapıları birbirlerinden farklılık göstermiştir. Bugün de adına Bilgi Çağı denilen yeni bir dönemden geçilmekte, toplumun ve ekonominin yapıları kökten değişikliklere uğramaktadır. İnsanlar, kurumlar ve ülkeler yeni dinamiklere göre yaşayışlarını ve işleyişlerini düzenlemektedirler. Bilginin bugünkü önemi çok daha farklıdır. Bilgi kavramı Bilgi Çağı nın ana unsuru olarak günümüzde her alanda etkisini gösteren bir faktör niteliğindedir. Bilgiyle birlikte karşımıza Bilgi Ekonomisi, Bilgi Toplumu ve Bilgi ve İletişim Teknolojileri gibi yeni kavramlar da çıkmıştır. Günümüzde, bilgiyi etkin bir şekilde kullanmak ve bilgi toplumu olma yolunda önemli aşamalar kat etmek oldukça büyük bir öneme sahiptir. Bu çalışma ile ülkemizde bilginin artan öneminin kavranmasında ve bilginin etkin bir şekilde kullanılmasıyla birlikte bilgi toplumu olma yolunda önemli bir katkı sağlanması amaçlanmaktadır. TEZİN ÖNEMİ Bilgi, insanlık tarihinin ilk dönemlerinden itibaren hayatın içerisinde yer alan bir kavram olmuştur. Yazının bulunmasından itibaren bilgi de kaydedilip saklanmaya başlanmış ve tarihin antik kütüphaneleri meydana getirilmiştir. İlk olarak kaydedilmesinden bugüne kadar geçen sürede, bilginin saklandığı fiziksel ortam birçok değişikliğe uğramıştır. Vaktiyle taş üzerine yazılan bilgi, bugün elektronik ortamda sayısal olarak depolanmaya ve erişilmeye başlanmıştır. Bilginin saklandığı fiziksel alanlar da yeni gelişmelerle birlikte sanal ortamlara dönüşmeye başlamıştır. Yaşanan teknolojik gelişmelerle birlikte artık bilginin kullanımı çok daha hızlı ve güvenli bir şekilde sağlanmaya başlanmıştır.

16 Yeni gelişmelerin sağladığı avantajlarla bilginin kısa sürede elde edilmesi ve ardından yeni bilgiler üretilmesi bilgi kaynağı sayısında hızlı bir artışa sebep olmuştur. Artık bilgi her alanda kullanılmaya başlanmış ve günümüz dünyasındaki gerekliliği tartışılmaz bir gerçek olmuştur. Öneminin giderek artması ve her alanda kullanılmaya başlanması çağımıza Bilgi Çağı denmesine sebep olmuş, bununla birlikte bilgiyi etkin şekilde kullanabilen toplumlara da Bilgi Toplumu denmeye başlanmıştır. Bugüne kadar geçirilen üç ekonomik dönüşümden üçüncüsü olan bilgi ekonomisi, üretimde bilgi üretimin esas olduğu bir ekonomik düzendir. Bilgi ekonomisinin temel maddesi bilgidir. Bilgiyi etkin bir şekilde kullanabilen kişiler, kurumlar ya da ülkeler rekabette üstün konuma gelmeye başlamışlar ve Bilgi Toplumu olarak adlandırılmaya başlamışlardır. Bilgiye yatırım çoğalmış, araştırma ve geliştirme faaliyetleri hız kazanmıştır. İletişim araçları çoğalmış ve yaygınlaşmıştır. Bilimde hızlı bir ilerleme yaşanmaktadır. Teknoloji ilerlemiş insanoğlu bir anda çok büyük bir değişim içine girmiştir. Bilimle birlikte bilgi üretimi de çoğalmıştır. Bilgi kaynağı çeşidinde ve bilgi miktarında yaşanan büyük artış beraberinde yeni zorluklar da getirmiştir. Bilgiyi organize etmekte zorluk çeken bilgi merkezleri, bilgi hizmetlerinde yeni alternatif çözümler aramaya başlamışlardır. Bu araştırma, önemi gittikçe artan, bilginin günümüz dünyasında değişen konumunun ülkemizde de yeterli derecede ilgi görmesi açısından güncel bir konuyu kapsamaktadır. Bu tez bilgi ekonomilerinin ve bilgi toplumlarının özelliklerini belirleyen, bilgi toplumu olma yolunda sağlanması gereken özellikler ortaya koyan bir çalışmadır. Ayrıca artan bilgi kaynaklarının çokluğu nedeniyle bilginin organizasyonu sırasında ortaya çıkan sorunlara değinmek, bilgi toplumu olma sürecinde bilgiye erişimin ne kadar gerekli olduğunu vurgulamak ve yeni teknolojileri inceleyerek kullanılabilecek etkili çözüm yoları sunmak açısından da önemlidir. 2

17 TEZİN AMACI Değişen dünya düzeninde geri kalmadan çağı yakalamak, bilgiyi en iyi şekilde organize etmekten ve en etkin şekilde sunmaktan geçmektedir. Bilgiyi daha etkin şekilde kullanan bilgi toplumlarının teknoloji ve ekonomi gibi birçok alanda ön plana çıkmaları, bilgi erişiminin ve kullanımının, toplumların gelişmişlik düzeylerinde, oldukça önemli bir rol üstlendiğini ortaya koymaktadır. Bu tezin amacı, yaşanan değişimlerle birlikte, bilginin günümüz dünyasındaki yerini tanımlamak, çağı yakalamak ve bilgi toplumu olma yolundaki önemini vurgulamaktır. Bilgiyi en iyi şekilde kullanabilmek ve en etkin yollarla sunmak için bilgi merkezlerinin, bilgi toplumları için en önemli unsurlardan biri olduğunu ortaya koymak ve yaşanan sorunları giderebilmek için dijitalleştirme ve dijital bilgi merkezleri gibi yeni bilgi teknolojileri üzerinde incelemeler yaparak etkili çözüm yolları sunmaktır. TEZİN KAPSAMI Çalışma kapsamında öncelikle bilgi, bilgi çağı, bilgi ekonomisi, bilgi toplumu ve bilgi teknolojileri kavramları incelenmiştir. Dünyadaki ve Türkiye deki durum geçmiş yıllara ait verilerle, yurt içinde ve yurt dışında yapılan faaliyetler incelenerek karşılaştırılmıştır. Ayrıca dijitalleşme kavramı ele alınarak, dijitalleşme çalışmaları ve dijital bilgi merkezleri hakkında örnekler verilmiş ve dijital bilgi merkezlerinin bilgi toplumu olma yolunda sağladığı faydalar incelenmiştir. TEZİN YÖNTEMİ Bu çalışmada, belgesel tarama tekniği ile araştırma konusu kapsamında, betimleme yöntemi ile kaynaklar taranıp incelenmiş, araştırma problemi ele alınıp, konuyla ilgili değerlendirmeler yapılmıştır. Çalışma konusu kapsamında, bilgi çağı, bilgi ekonomisi, bilgi toplumu, bilgi teknolojileri ve dijital bilgi merkezi kavramları 3

18 tanımlanıp, mevcut sistemler ve koşullar ortaya konup, konuyla ilgili açıklamalar yapılmış, mevcut sistemlerin genel özellikleri, avantajları ve dezavantajları değerlendirilerek, uygulamada yapılabilecek değişikler ve yenilikler ele alınmıştır. ARAŞTIRMA DÜZENİ Bu çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, Bilgi, Bilgi Çağı, Bilgi Ekonomisi, Bilgi Toplumu kavramları incelenmiştir. Bilgi toplumu olma yolunda bilginin ve bilgiyi etkin bir şekilde kullanmanın neden önemli olduğundan bahsedilmiştir. Çağımızdaki gelişmeler üzerindeki etkilerini göstermek için bilgiyle gelen yeni yapılar incelenmiştir. İkinci bölümde bilgiyle birlikte gelen yeni olgulardan olan Bilgi ve İletişim Teknolojilerinden bahsedilmiştir. Bilgi teknolojilerinin dünyada ve Türkiye de gelişimi toplumların bilgi teknolojilerine yaptıkları yatırımlar ve toplanan veriler incelenmiştir. Üçüncü Bölümde, teknolojik gelişmelerle birlikte bilgi üretimindeki değişimler incelenmiştir. Bilginin kaydedildiği ortamların değişiminden ve bilgi üretiminde ve sunumdaki kolaylıklarla, bilgide ve bilgi kaynakları sayısındaki artışından bahsedilip, karşılaşılan sorunlara değinilmiştir. Dördüncü bölümde bilgi hizmetlerinde yaşanan sorunlara çözüm için geliştirilen yeni yaklaşımlar incelenmiştir. Ayrıca halk kütüphaneleri, üniversite kütüphaneleri ya da araştırma kütüphaneleri gibi sınıflandırmalar yapılmadan bilgiyi organize etme ve sunma hizmetlerini gerçekleştiren tüm kurumlar ya da yapılar, genel olarak bilgi merkezi olarak adlandırılmıştır. Dijitalleşme kavramı incelenip, dijital bilgi merkezleri gibi yeni yaklaşımlar ve dijitalleşme ile ilgili projelerden bahsedilip, dijitalleşmenin yararlarına değerlendirilmiştir. 4

19 BİRİNCİ BÖLÜM BİLGİ VE BİLGİ TOPLUMU 1. BİLGİ ÇAĞI, BİLGİ EKONOMİSİ, BİLGİ TOPLUMU Tarihin ilk dönemlerinden itibaren bilgiyi kullanan insanoğlu, bilgiyle birlikte gelişerek tarih boyunca değişik evrelerden geçmiştir. Yeni bilgiler edindikçe yeni değişimler yaşanmış ve bu yenlikler toplumlar ve kültürler arasında paylaşıldıkça giderek çoğalarak insanoğlunun gelişimine büyük katkılar sağlamıştır. Bilgi kullanımı insanların sosyal ve kültürel yaşantılarının ve ekonomik yapılarının değişiminde önemli bir rol oynamıştır. Yeni araç gereçler geliştirdikçe ve edinilen bilgiler paylaşıldıkça yeni ekonomik ve yeni toplumsal yapılar ortaya çıkmıştır. İlk dönem toplumları kullandıkları araç gereçler, yaşama biçimleri ve ilkel ekonomi yapıları nedeniyle ilkel toplumlar olarak adlandırılmışlardır. Daha sonraları yeni bilgiler edinerek ve ilerleyerek sırasıyla tarım toplumları, sanayi toplumları ve bugüne gelindiğinde bilgi toplumları ortaya çıkmıştır. Bilginin ekonomiye yön verdiği bilgi ekonomisinin etkin olduğu bu toplumlarda bilgi temel unsurdur. Özellikle bu dönemde bilginin önemi daha çok ortaya çıkmıştır. Yaşadığımız çağ da Bilgi Çağı olarak adlandırılmaya başlanmıştır. 1.1 BİLGİ KAVRAMI Bilgi insanlık tarihinin ilk dönemlerinden itibaren insanoğlunun yaşamı içerisinde yer almış ve insanlığın ilerlemesinde önemli bir unsur olmuştur. Bilgi, birisi bilen, yani insan ve diğeri ise bilinen, yani araştırılan nesne olan birbirinden ayrılamayan iki öğe arasında kurulan bir bağdır( 1 ). Bilgi için söylenebilecek birçok tanım bulunmaktadır. Tarihin ilk dönemlerinden itibaren birçok kişi, toplum ya da 1 Nazan Özenç Uçak, Bilim Adamlarının Bilgi Arama Davranışları ve Bunları Etkileyen Nedenler, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: 1997, s. 24.

20 kültürde bilginin birçok farklı tanımı yapılmıştır. Bilginin soyut bir kavram olması kesin ve tek bir tanımının olmasını güçleştirmektedir. Ancak bilgi için yapılmış genel tanımlamalar mevcuttur. Eğer bilgi için genel bir tanım yapmak gerekirse, sözlük anlamıyla bilgi, öğrenme, araştırma veya gözlem yolu ile elde edilen gerçek, malumat, vukuf ya da insan usunun kapsayabileceği olgu, gerçek ve ilkelerin tümüne verilen ad ( 2 ) anlamına gelmektedir. İnsanoğlu çevresini gözlemleyip, zihninde oluşturduğu ve anlam yüklediği kavramlarla bilgi edinme işlemini gerçekleştirmektedir. Başka bir tanımla bilgi, sosyal varlık olan insanlar arasındaki iletişim sırasında paylaşılan, aktarılan ve yeniden şekillendirilen tecrübe ve enformasyonların bütünüdür ( 3 ). Bunların dışında elle tutulamayan gözle görülemeyen soyut bir kavram olmasından dolayı bilgi kelimesi, içerisinde birçok anlamı yansıtabilmektedir. Anlamları bakımından değerlendirildiğinde bilginin birçok farklı şekilde kullanıldığı görülmektedir. Bilgi sözcüğünü kullanırken karşılaşılan en büyük sorunlardan biri, bilgiyi ifade eden kelimelerin çoğu zaman aynı anlamda kullanılmasından dolayı ortaya çıkan anlam kargaşasıdır. Bilgi kavramını yansıtan ancak farkı anlamlarda kullanılan beş farklı bilgi tanımı bulunmaktadır. Bu tanımlamalardan ilki, İngilizce karşılığı data olan veri anlamındaki bilgidir. Veri, ham, işlenmemiş, yalın halde olan bilgi anlamında kullanılmaktadır. Burada daha çok gözlemlenmiş ya da bir şekilde algılanmış ama henüz zihinde işlenmemiş verilerden söz edilmektedir. İkincisi, İngilizce karşılığı information olan enformasyon anlamındaki bilgidir. Enformasyon, anlamlı hale getirilmiş verilerden oluşmuş bilgi anlamındadır. Burada elde edilen veriler yorumlanmakta ve anlamlı bir bütün haline gelen bilgiden söz edilmektedir. 2 Erişim Tarihi: V. Alle, The Knowledge Evolution, New York: Butterworth-Heinemann, 1997 den naklen C. Aktan ve İ. Vural, Bilgi Çağında Bilginin Yönetimi, Bilgi Çağı, Bilgi Yönetimi ve Bilgi Sistemleri, Ed. C. Aktan ve Ed. İ. Vural, Konya: Çizgi Kitabevi, 2005, s. 3. 6

21 Üçüncüsü, İngilizce karşılığı knowledge olan bilgidir. Enformasyonun yorumlanmış ve kavramlaştırılmış halidir. Bu ortaya bir düşünce bir fikir çıkması durumudur. Toplanan bilgilerden bir düşünce, bir inanış ortaya çıkmıştır. İnsan anlığının çalışması sonucu ortaya çıkan düşünsel üründür ( 4 ). Dördüncü olarak İngilizce karşılığı understanding olan kavrayış ise bilgiyi kavrayan kişinin sadece ne bildiğinin farkında olması değil, neyi bilmediğinin ve neyi bilmeye gereksinimi olduğunun ve bunların nasıl birbiriyle ilişkilendirilebileceğinin farkına varması anlamına gelmektedir( 5 ). Beşinci olarak İngilizce karşılığı wisdom olan akıl, bilgelik ise sosyal olaylarda doğru ya da yanlış olanı ayırt etmemize yarayan bütün bilgileri kapsamaktadır ( 6 ). Ayrıca bunların dışında, bilgi kavramı için farklı bilim dallarından, farklı gruplandırmalar yapılmıştır ve bilginin birçok farklı türde tanımı yapılabilmektedir. Önemli bilgi gruplandırmalarından biri toplumsal bilgi ve bireysel bilgi ayrımıdır. Bireysel bilgi, sadece kişinin kendi tarafından bilinen ve ancak kişinin kendisinden öğrenilebilen bilgidir. Toplumsal bilgi ise, tüm toplumun sahip olduğu ve herkesçe eşit olarak kullanabilecek bilgi türüdür( 7 ). Bunların dışında, dağınık bilgilerin, bilim dallarınca kendilerine özgü bir şekilde birleştirilip yasalara bağlanmasından elde edilen bilimsel bilgi ve bilimsel bilgileri evrensel bir yasada birleştiren felsefi bilgi türlerinde de bahsedilebilir( 8 ). Ayrıca günümüz koşullarında daha çok ön plana çıkan ve organizasyonların bilgi yönetimi sürecinde önemli bir rolü olan kurumsal bilgi türü olarak örtük bilgi ve açık bilgiden bahsedilebilir. Kolayca paylaşılamayan, 4 Erişim Tarihi: Nazan Özenç Uçak, Bilim Adamlarının Bilgi Arama Davranışları ve Bunları Etkileyen Nedenler, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: 1997, s C. Aktan ve İ. Vural, age., s.4. 7 İnci Önal, Bilgi ve Bilgi Gereksinimleri, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, C: 10, S: 1, 1993, s Nazan Özenç Uçak, Bilim Adamlarının Bilgi Arama Davranışları ve Bunları Etkileyen Nedenler, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: 1997, s

22 kişilerin sahip olduğu teknik bilgiyi (know-how) ve tecrübelerini yansıtan, insanların zihinlerinde bulunan ve ancak paylaştıkça öğrenilebilen bilgiye örtük bilgi ve belirli bir kişiye ait olmayan, kelimeler ve rakamlarla ifade edilebilen sahibinden bağımsız olan bilgiye de açık bilgi denilmektedir( 9 ). Bu şekilde farklı alanlara ve görüşlere göre birçok farklı bilgi türü ve tanımı mevcuttur. Bilgi hayatın ve bilimin her alanında kullanılması nedeniyle birçok farklı görüşe ve yoruma göre çeşitlenebilmekte ve tanımlanabilmektedir. Farklı görüşlere göre tanımı ne olursa olsun herkesçe kabul edilen bir görüş bilginin kişiler ve toplumlar için oldukça önemli ve vazgeçilmez bir olgu olduğu ve bilgi kullanımının insanoğlunun ilerlemesine büyük katkılar sağladığıdır. 1.2 BİLGİ ÇAĞI Tarihi evreler, o devri etkileyen olaylarla ya da o dönemi tanımlayan ifadelerle adlandırılmışlardır. Günümüz ise yaşadığımız döneme en çok etki eden unsurlardan biri olan bilgi kavramı ile adlandırılmaktadır. Günümüzde bilgi, kullanımıyla toplumların ilerlemesine ya da geri kalmasına neden olan, neredeyse her alanda kullanılan, ekonomik yapıları kökünden değiştiren bir faktördür. Daha önceki ekonomik yapıların sermaye, emek gücü ya da makineleşme gibi öne çıkan faktörlerinin yerini bugün bilgi ve bilgi teknolojileri almıştır. Artık ekonomik büyüme, gelişmişlik, ilerleme, refah hemen her şey bilgi ve bilgi kullanımı ile elde edilir olmaktadır. Bilgi, çağımıza yön veren günümüzün önemli unsurlarına etki eden en önemli faktör olarak görülmektedir. Bilgi her alanda etkin bir şekilde kullanılmakta ve insanların düşünüş, yaşayış şekillerine yön vermektedir. Kültür, sanat, ekonomi, eğitim gibi birçok alanda bilginin etkisi hissedilmektedir. Bilgi kullanımının bu kadar çok alanda etkisini göstermesi ve insanoğlunun geleceğini tayin eden bir faktör olması, yaşadığımız dönemin Bilgi Çağı olarak adlandırılmasına neden olmuştur. 9 Doğan Atılgan, Bilgi Yönetimi Kavramı ve Gelişimi, Türk Kütüphaneciliği, C: 23, S: 1, 2009, s

23 Teknolojideki ilerlemelerle, toplumların yapısı da değişmektedir. Özellikle iletişim alanındaki gelişmeler hem bireysel alanlarda hem de diğer alanlarda büyük farklılıklar yaratmaktadır. Gelişen iletişim teknolojileriyle mesafelerin ve uzaklıkların bir önemi kalmamış ve dünyanın herhangi bir yerinden herhangi bir yeriyle iletişim kurmak artık mümkün olmuştur. Bu da insanlar ve toplumlar arası etkileşimi arttırmıştır. Yaşanan gelişmelerse küreselleşme olgusunu ortaya çıkarmıştır. Bu sebeplerden, çağımızı farklı kılan en önemli unsurlardan biri iletişim teknolojilerinde yaşanan gelişmelerdir. İletişim teknolojilerinin gelişmesinin en önemli etkilerinden biri bilgi paylaşımını çoğaltmasıdır. Kullanıldığı sürece değeri artan bilginin, bu gelişmelerle kullanım oranları artmıştır. Bilgiyi etkin bir şekilde kullanmak Bilgi Çağı dediğimiz çağı yakalamanın ve ilerleme sağlamanın ön koşullarından biri olmuştur. Artık bilgi çağımızın bir güç unsurudur. Bilim ve teknolojideki ilerlemelerle toplumlar arasındaki bilgi ve bilgi teknolojilerindeki rekabet giderek artmaya başlamıştır. Bilgiyi daha çok elinde bulunduran ülke, toplum, örgüt veya bireyler bir yandan Bilgi Çağının güç merkezlerini, öte yandan da bilimin ana konusunu tayin etmektedirler ( 10 ). Elde edilen teknolojiler toplumların gelişmesinde ve diğer toplumlara göre daha ileri seviyelere gelmelerinde, önemli bir rol oynamaktadır. Yeni teknolojilerle birlikte gelen yeni rekabet unsurları ekonominin yapısını değiştirmiş ve ekonomi için yeni dinamikler ortaya çıkarmıştır. Bu yeniliklerle birlikte kültür, eğitim, ekonomi gibi birçok alanda değişimler meydana gelmiş ve Bilgi Çağı yla birlikte Bilgi Toplumu, Bilgi Ekonomisi ve Bilgi Teknolojileri gibi yeni kavramlar da ortaya çıkmaya başlamıştır. Bilginin çağımızın her alanında etkisini göstermesiyle yaşadığımız devri önceki devrelerden büyük ölçüde farklı kılan yeni unsurlar ortaya çıkmıştır. Bilginin günümüzdeki önemli konumu ve var olan değişimi gerçekleştirmenin tek yolu olmasından dolayı yaşadığımız bu evre, Bilgi Çağı olarak adlandırılmaktadır. 10 Ayşe İrmiş, Bilginin Küreselleşmesi ve Fason Üretim, Bilgi Ekonomisi, Ed. Nihal Kargı, Bursa: Ekin Kitabevi, 2006, s. 9. 9

24 1.3 BİLGİ EKONOMİSİNE GEÇİŞ İnsanlar tarihin ilk dönemlerinden itibaren yaşamak için çeşitli faaliyetlerde bulunmuşlar ve bu faaliyetler sonucu ortaya belirli ürünler çıkarmışlardır. Bu ürünler, kişiler, topluluklar ya da toplumlar arasında alışverişi gerçekleştirmede kullanılmışlardır. Ekonomi, kavram olarak, insanların yaşayabilmek için üretme, ürettiklerini bölüşme biçimlerinin ve bu faaliyetlerden doğan ilişkilerin bütünü ( 11 ) anlamına gelmektedir. Tarih boyunca insanların ekonomik faaliyetleri zamanla değişiklere uğramış ve böylelikle ürettikleri ürünler ve yaşama şekilleri de değişiklikler göstermiştir. İnsanoğlunun yaşadığı ekonomik alandaki değişim dört evre ve üç büyük dönüşüm süreci olarak incelenebilmektedir. Bu dönüşümlerden ilki milattan önce sekiz bininci yılda ortaya çıkmıştır. Avcılık ve toplayıcılıkla uğraşan insanların yerleşik yaşama geçerek tarımla uğraşmaya başlaması, ilkel ekonomiden tarımsal ekonomiye dönüşümü gerçekleştirmiş ve böylelikle tarım devrimi yaşanmıştır. İkinci dönüşüm ise on sekizinci yüzyılda ortaya çıkan, nüfusun çoğunluğunun sanayi sektörlerinde çalışmaya başladığı, makinelerin icatlarıyla birlikte mal üretimi dönemine geçilen, tarım ekonomisinden sanayi ekonomisine dönüşümün yaşandığı sanayi devrimidir. Son ve üçüncüsü dönüşüm ise 1980 li yıllarda bilgi teknolojilerinin gelişmesi ve üretimde bilginin kullanılmaya başlanmasıyla ortaya çıkan, işgücünün sanayi sektörlerinden çok bilgi sektörlerinde çalıştığı bilgi ekonomisine geçişi başlatan bilgi devrimi dönüşümüdür( 12 ) İlkel Ekonomi İnsanlığın ilk dönemlerinde insanlar küçük topluluklar halinde yaşamaktaydılar. Bu dönemlerde insanoğlu bir yaşama düzenine sahip değildi. Daha çok çevrelerinde dolaşıp doğada buldukları besinleri toplayarak hayatlarını 11 Erişim Tarihi: Arif Özsağır, Bilgi Ekonomisi, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2007, s

25 sürdürmeye çalışmaktaydılar. Bunların yanı sıra yaptıkları basit aletlerle avcılık ya da balıkçılık yaparak yaşamlarını devam ettirmekteydiler. Burada dikkat edilecek nokta, ilkel ekonomilerde bir üretimin yapılmamakta olmasıdır. Doğada zaten var olan kullanılmaktadır. Eğer etraflarında bir besin maddesi yoksa aramak ve bulmak zorundadırlar. Koşullar uygun olduğunda ağaçlardaki meyveleri toplamak ya da yine çevrede bulunan hayvanları avlayarak beslenme ihtiyaçlarını karşılayabilmektedirler. Ancak yeni bir şey üretmemektedirler. Bu düzenin göstergesi bir üretim faaliyetinin olmamasıdır. Bir üretimin gerçekleşmemesi bu tarz ekonomik düzene ilkel ekonomi ya da asalak ekonomi denmesine sebep olmuştur Tarımsal Ekonomi Bu dönemde insanlar artık yerleşik bir yaşam düzenine geçmişlerdir. Daha büyük topluluklar halinde birlikte yaşamaya başlamışlardır. Yerleşik düzene geçilmesini sağlayan sebep insanların toprağı ekmeyi öğrenip tarım yapmaya başlamalarıdır. Tarım yapılması artık bir üretimin olması ve ortaya bir tarımsal ürünün çıkartılması demektir. Daha önceki dönemde olan, doğada hazır bulunanı kullanmak yerine bir şeylerden yeni bir şey üretme faaliyeti gerçekleştirilmeye başlanmıştır. Bu düzenin en önemli unsuru sermayenin ana kaynağı olan topraktır. Tarımın yapılması için verimli topraklar gereklidir. Yerleşim yerleri verimli toprakların etraflarında toplanmıştır. Bu ekonomik düzenin enerji kaynağı güneş, su gibi yenilenebilen doğal kaynaklar ile insan gücü yani kas gücüdür. İnsanoğlu sanayi devrine kadar çok uzun süren bu dönemde yine avcılık ve toplayıcılık yapmanın yanında ekonomik faaliyetlerin çoğunluğunu oluşturan tarımsal ürün üreterek hayatını sürdürebilmiştir. Yine bu dönemde işgücünün çoğunluğu tarım sektörlerinde çalışmaktadır. Bu devrin etken unsuru tarım olduğu için bu ekonomik düzene tarımsal ekonomi denmektedir Sanayi Ekonomisi Çok uzun süredir tarımcılıkla uğraşan insanoğlu ikinci büyük dönüşüm olan sanayi devrimi ile tamamen yeni bir döneme girmiştir. 18. yüzyılda İngiltere de 11

26 buharlı makinenin icat edilmesiyle makineleşme dönemi başlamış ve sanayi devrimi sürecine girilmiştir. İmalathaneler, büyük fabrikalar kurulmuş ve daha önceki tarımsal ekonomideki tarımsal ürün üretimi yerine mal üretimi dönemine geçilmiştir. Bu ekonomik düzende buharlı makinelerin kullanılması insan gücüne olan ihtiyacı azaltmıştır. Tarım ekonomisindeki kas gücünün yerini sanayi ekonomisinde makineler almıştır. Makineler sayesinde çok fazla miktarlarda kitlesel üretim gerçekleştirilmektedir ve böylece üretim yapan ülkelerce üretilen mallar diğer ülkelere pazarlanmaya başlanmıştır. Buradan elde edilen gelirle de bu ülkeler gelişmekte ve dönemin güçlü ülkeleri olmaktadırlar. Tarım ekonomisinde önemli olan enerji kaynakları sanayi ekonomisinde yerini yeni enerji kaynaklarına bırakmıştır. Sanayi ekonomisinin enerji kaynakları olarak madenler ön plana çıkmaktadır. Makineleri ve büyük fabrikaları çalıştırmak için kömür ve petrol gibi yenilenmeyen bu sebeple sahip olunduğunda ülkelere büyük avantajlar sağlayan enerji kaynaklarına ihtiyaç duyulmaktadır. Alvin TOFFLER a göre( 13 ), bütün uygarlıkların ön koşulu enerjidir. Birinci dönüşümde toplumların enerji kaynakları insanlar, hayvanlar, güneş, su veya rüzgâr gibi doğadan elde edilen ve yenilenebilir enerji kaynaklarıdır. Besin üretimi ya da ulaşım için hayvanlardan yararlanılmaktadır. Bunun bir sonucu olarak, Fransız devriminin yaşandığı döneme kadar Avrupa da 14 milyon at ve 24 milyon sığırın bulunduğu tahmin edilmektedir. Fakat ikinci dönüşüm toplumlarında kullanılan enerji kaynakları kömür, petrol ve gaz gibi yenilenemeyen enerji kaynakları olmuştur. Bu enerji kaynakları sanayideki gelişmeleri hızlandırarak çok kısa bir sürede dünyayı etkisi altına almıştır. Bu ekonomik düzende işgücünün çoğunluğu sanayi sektörlerinde çalışmaktadır. Tarım alanlarında çalışan kişi sayısı oldukça azalmıştır. Tarım ekonomisindeki kas gücünün yerini makineler alınca insanların fabrikalarda çalışması kas gücü yerine emek gücünü getirmiştir. Sanayi ekonomileri, ekonomik faaliyet olarak mal üretiminin gerçekleştirildiği ekonomilerdir. Sanayi 13 Alvin Toffler, Üçüncü Dalga, Çev. Ali Seden, İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi, 1996, s

27 ekonomilerinin önemli öğeleri fabrika, bina ya da makineler gibi sermaye unsurları, insan iş gücü olan emek ve enerji kaynaklarıyla hammaddelerdir. Bu öğelere sahip olan şirketler ya da ülkeler sanayi ekonomisinin gücünü de ellerinde bulundurmaktadır Bilgi Ekonomisi Yaşanan üçüncü büyük dönüşümle, sanayi ekonomisi yerini hızla bilgi ekonomisine bırakmıştır. Bilgi ekonomisi bugüne kadar var olan eski yapıları kökten değiştirmiştir. Bilgi odaklı yeni bir ekonomi başlamıştır. Daha önceleri ilkel ekonomilerde bir üretim yapılmaz ve doğada var olanlar kullanılırdı. Tarım ekonomisine geçildiğinde artık ekonomik faaliyetler başlamış üretim dönemine girilmiştir. İnsanlar hayatlarını sürdürmek için tarımsal besinler üretmeye başlamıştır. Sanayi ekonomisinde ise mal üretimi dönemi başlamış, ülkelerin toplumsal yapıları değişmiştir lü yıllara gelindiğinde sanayi ekonomisi yerini bilgi ekonomisine bırakmıştır. Sanayi ekonomisinden bilgi ekonomisine geçildiğinde ise bilgi üretimi başlamıştır ve ayrıca mal üretiminin yanı sıra hizmet üretimi de yapılmaktadır. Bu yeni düzenin ekonomik faaliyeti bilgi üretimidir. Bilgi üretimi teknolojinin gelişmesinin önünün açmıştır. Gelişen teknoloji ülkelerin ya da kurumların birbirlerine göre daha üstün konumlara gelmelerini sağlamaktadır. Bilgi ve iletişim teknolojilerindeki gelişmeler daha önceki ekonomideki etkenlerin önemini azaltmış, yerine çok daha farklı dinamikler, farklı işkolları ve farklı sosyal sınıflar meydana getirmiştir. Daha çok bilenin daha fazla kazandığı, gücü elinde bulundurduğu bir ekonomik düzendir. Yeni bir teknoloji geliştirmenin ya da yeni bir icat yapmanın, daha çok sermayeye ya da iş gücüne sahip olmaktan çok daha fazla üstünlük getirebileceği bir ekonomidir. Kısacası bilgi ekonomisi, üretimde, bilginin stratejik konuma geldiği, katma değer yaratmada bilginin öne çıktığı ekonomik bir paradigmadır ( 14 ). 14 Arif Özsağır, age., s

28 Bugünün reel ekonomisinin (üretiminin) temel faktörü (girdisi) bilgidir. Bilgi doğal kaynaklardan daha ucuzdur ve iş gücünden daha değerli ve daha etkin bir hale gelmiştir. Ayrıca rekabette ve üstünlük sağlamada önemli bir unsurdur. Bilgiyi daha etkin şekilde kullanan firmalar ya da toplumlar diğerlerine göre daha üstün konuma gelmektedirler( 15 ). Bilgi ekonomisinin diğer ekonomilerden farkı, diğer ekonomilerdeki üretim faaliyetlerinin bilgi ekonomisinde çeşitlenmesi ve artmasıdır. Önceleri sadece tarımsal ürün üretimi varken, sanayi ekonomisinde mal üretimi başlamıştır. Bilgi ekonomisinde ise bu üretimler devam etmekle beraber, bunlara ek olarak hizmet üretimi de başlamıştır. Artık sanayi devriminin büyük miktarlardaki kitlesel üretimlerinin yerini kişisel talepleri karşılamak amaçlı özel üretimler almıştır. Sadece hayatı sürdürmek için değil aynı zamanda kişisel ihtiyaçları karşılamak için de üretim yapılmaktadır. Danışmanlık veya finans hizmetleri ya da diğer fikri hizmetler ön plana çıkmıştır. Daha önce bahsedildiği gibi ilkel ekonomiden günümüze gelene kadar toplumların yaşadığı değişimler sonucu yaptıkları işler ve işkolları değişiklik göstermiştir. Aşağıda ekonomik faaliyetlerin gruplandırıldığı Tablo 1.1 de, hiç üretim yapılmayan ekonomilerden, üretim yapılmaya başlanması ve üretim faaliyetlerinde ortaya çıkan çeşitlilik gösterilmektedir. 15 Arif Özsağır, age., s

29 Tablo 1.1 Ekonomik Faaliyetlerin Gruplandırılması( 16 ) Birinci Sektör İkinci Sektör Dağıtım Hizmetleri Üretici Hizmetler Sosyal Hizmetler Kişisel Hizmetler Tarım Balıkçılık Ormancılık Madencilik İnşaat Gıda Tekstil Metal Makine Kimya Diğer imalat Altyapı Ulaştırma Haberleşme Toptan ticaret Perakende ticaret Bankacılık, sigortacılık ve diğer finansal hizmetler Gayrimenkul alım satımı Mühendislik ve mimarlık hizmetleri Muhasebecilik Diğer işletmecilik hizmetleri Hukuksal hizmetler Danışmanlık hizmetleri Sağlık hizmetleri Hastaneler Eğitim Hizmetleri Sosyal ve din hizmetleri Kâr dışı kurumlar tarafından yerine getirilen hizmetler Posta hizmetleri Hükümet hizmetleri Diğer mesleki ve sosyal hizmetler Ev hizmetleri Otel ve konaklama merkezleri Lokantalar Tamir hizmetleri Yıkama ve temizleme hizmetleri Berberler ve güzellik salonları Eğlence hizmetleri Diğer kişisel hizmetler Tablo 1.1 den de anlaşılacağı gibi ekonomik faaliyetlerde üretimden hizmet sektörlerine doğru bir dönüşüm yaşanmıştır. Görüldüğü gibi birinci sektörde tarım, balıkçılık ya da ormancılık meslekleri bulunmaktadır. İkinci sektörde imalat başlamış makine, kimya, inşaat, tekstil ve diğer imalat sektörleri ön plana çıkmıştır. Daha sonra ekonomik faaliyetler olarak dağıtım hizmetleri gelmektedir. Bunların içinde ticaretin yapılmasını kolaylaştıran ulaştırma ve haberleşme faaliyetleri 16 C. Dura ve H. Atik, Bilgi Toplumu Bilgi Ekonomisi ve Türkiye, İstanbul: Literatür Yayıncılık, 2002, s

30 bulunmaktadır. Bunlardan sonra bilgi ekonomisiyle ortaya çıkan hizmet sektörleri gelmektedir. Tabloda görüldüğü gibi hizmet sektörleri, bankacılık, finans, danışmanlık, muhasebecilik ya da eğitim ya da diğer kişisel hizmetler gibi daha çok fikri üretimlerin olduğu ve mesleki bilgi gerektiren sektörlerden oluşmaktadır. Gelişmiş ülkelerin iş kolları incelendiğinde, hizmet sektörünün çeşitlendiği ve sayılarının çoğaldığı görülmektedir. Tablo 1.2 de Amerika Birleşik Devletleri nin 1870 ve 2001 arası istihdamının sektörel dağılımı gösterilmiştir. Tablo 1.2 ABD de İstihdamın Sektörel Dağılımı ( (%))( 17 ) Yıllar Tarım Sektörü Sanayi Sektörü Hizmetler Sektörü ,7 19,2 23, ,5 31,4 31, ,4 35,4 37, ,2 33,2 48, ,2 35,8 49, ,1 30,8 64, ,1 28,7 68, ,8 25,0 72, ,5 22,5 75,1 Tablo 1.2 de görüldüğü gibi 1870 li yıllarda Amerika da istihdam edilen kişilerin %57.7 lik bir oranla büyük çoğunluğunun tarım sektöründe olduğu görülmektedir. Yeni teknolojilerin kullanımıyla tarımsal üretimlerde daha çok verim alınmaya başlanmış ve böylelikle daha kısa sürede daha az emek gücüyle daha çok miktarda üretim yapılması başarılmıştır. Böylelikle tarım alanında çalışan kişi sayısı da azalmıştır. Tabloda da görüldüğü gibi daha sonraki yıllarda tarım sektöründe çalışanların azaldığı ve 2001 yılına gelindiğine %75 lik gibi oldukça yüksek bir oranla hizmet sektöründe çalışanların çoğunluğu oluşturduğu görülmektedir. Sanayi devrimini tamamlamış ve bilgi ekonomisine geçiş yapmış olan ülkelerin iş kollarının sektörlere göre dağılımlarına bakıldığında burada da aynı değişiklikler görülmektedir. Örneğin aşağıdaki Tablo 1.3 de Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü, OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development) ülkelerindeki istihdamın sektörlere göre dağılımı verilmiştir. 17 Arif Özsağır, age., s

31 Tablo 1.3 Bazı OECD Ülkelerinde İstihdamın Sektörlere Göre Dağılımındaki Değişim (%)( 18 ) TARIM SANAYİ HİZMETLER Avustralya 6,2 5,8 4,8 31,2 26, ,5 67,8 73 Avusturya 10,9 8,1 6,6 40,6 37, ,5 54,5 61 Kanada 5,7 4,4 3,7 28,7 25, ,7 69,8 73 Finlandiya 14,4 9,8 6,5 34,6 30, ,6 65 Fransa 9,2 6,6 4,4 36,7 30, ,8 63,3 70 Almanya 5,8 4 2,8 44,3 39, , İtalya 15,5 9,9 6,6 38,1 32, ,4 57,7 61 Japonya 11,7 7,9 5, , , Norveç 8,7 6,4 4,7 31,7 26, ,5 67,1 71 Portekiz 31,3 20,7 13,6 34,9 35,1 3 33,9 44,2 50 İspanya 20,8 14,4 8 37,1 32, ,1 53,1 61 İsveç 6,1 3,8 2, , ,9 66,7 71 İsviçre 7,3 5,5 4,6 40,1 33, ,6 57,1 69 İngiltere 2,8 2,3 1,7 39, ,2 65,1 71 ABD 3,7 2,9 2,7 31,1 26, ,2 70,2 73 Değişim Değişim Değişim Değişim Değişim Değişim ORTALAMA ,18-26,74-11,59-11,65 +14,26 +10,36 Tablo 1.3 de OECD ülkelerinin değerlerinde görüldüğü gibi 1978 ve 1998 yılları arasında tarım sektörünün oranlarının sürekli bir düşüş yaşadığı görülmektedir. Ortalama olarak bu düşüşün yüzde -27,18 ve yüzde -26,74 kadar olduğu görülmektedir. Aynı oranlarda olmamakla birlikte sanayi sektörünün de bir yüzde 11 e kadar bir düşüş yaşandığı görülmektedir. Bilgi ekonomilerinde sanayi ve mal üretimi ya da tarımsal ürün üretimi tamamen ortadan kalkmamıştır. Ancak bilgiyle gelen teknolojiyle birlikte önemlerini oldukça yitirmişlerdir yılları arasındaki hizmet sektörünün oranlarına bakıldığında ise tarım ve sanayi sektörlerinin tersine hizmet sektörünün oranlarının arttığı görülmektedir. Özellikle Avustralya, Kanada ve ABD ülkelerinde en yüksek seviyelerde olduğu görülmektedir. 18 Numan Kurtulmuş, Sanayi Ötesi Dönüşüm, İstanbul: İz Yayıncılık, 2001, s

32 Türkiye için de durum benzerlik göstermektedir. Tamamen aynı oranlarda değişiklik yaşanmasa da Türkiye de de tarım sektöründe çalışan kişi sayısında bir azalma ve hizmetler sektöründe çalışanlar sayısında bir artma görülmektedir. Aşağıdaki Tablo 1.4 de Türkiye de çalışanların tarım, sanayi ve hizmet sektörüne göre dağılımları verilmiştir. Tablo 1.4 Türkiye de Sivil İstihdamın Sektörel Dağılımı ( ) (yüzde)( 19 ) Yıllar Tarım Sanayi Hizmetler ,3 10,2 11, ,7 10,9 14, ,5 11,8 16, ,4 19,3 22, ,2 20,4 26, ,4 21,4 29, ,5 20,6 31, ,8 21,4 31, ,9 15,9 39,2 Batı toplumlarının son yüzyılda yaşadığı en önemli sosyal değişim sadece sınaî faaliyetlerin yayılıp genişlemesi değil aynı zamanda çiftçinin neredeyse ortadan kalkmasıdır. Çiftçinin yerini sanayi işçisi almıştır. Yani 1970 lerde ABD de toplam işgücünün %4 ü yani yaklaşık üç milyondan fazla çiftçinin çalışması 207 milyon insanın beslenmesi için yeterli hale gelmiştir. Bununla birlikte gelişme devam ettikçe sanayi işçilerinin yerini makineler almaya başlamış, makineler arttıkça sanayi işçisinin önemi azalmaya başlamıştır ve sanayi işçisinin yerini mesleki ve teknik sınıf almaya başlamıştır( 20 ). Bilgi ekonomisinde çalışanların kas gücünden çok bilgi birikimlerine daha çok ihtiyaç duyulmaktadır. Bir ürün üretiminde katma değerin yaklaşık dörtte üçü bilgidir. Örneğin bir kot pantolon üretiminde harcamaların beşte dördü kumaşı üretmek, boyamak, kesmek ya da dikmek faaliyetlerine değil bilgiye harcanmaktadır( 21 ). Bu sebeplerden dolayı bilgi ekonomilerinin çalışan kesiminin 19 C. Dura ve H. Atik, age., s Cihan Dura, Bilgi Toplumu, Ankara: Kültür Bakanlığı, 1990, s M. Şahin ve Z. Şahin, Bilgi Ekonomisinde Entelektüel Sermayenin Önemi, Bilgi Ekonomisi, Ed. Nihal Kargı, Bursa: Ekin Kitabevi, 2006, s

33 çoğunluğu teknik bilgi ya da mesleki bilgi sahibi olan kişilerden oluşmaktadır. Bilgi ekonomilerinin göstergelerinden biri olan bu durum, gelişmiş ülkelerin istatistiklerine bakıldığında daha iyi bir şekilde görülmektedir. Bu durumu daha iyi göstermek amacıyla aşağıdaki Tablo 1.5 de bazı ülkelerdeki mesleki ve teknik personelin istihdamdaki payları verilmiştir. Tablo 1.5 AB, ABD ve Japonya da Mesleki ve Teknik Personelin İstihdamdaki Payı ( ) (yüzde)( 22 ) Ülkeler Belçika 8,0 22,4 Danimarka 7,8 24,3 Fransa 9,1 11,5 Almanya 3,4 16,9 Yunanistan 5,2 13,0 İrlanda 7,8 17,2 İtalya 5,2. Lüksemburg 10,8 12,5 Hollanda 7,9 25,4 Portekiz 2,7 9,3 İspanya 4,1 12,4 İngiltere 9,6 19,0 ABD 10,8 16,5 Japonya 5,5. Bilgi ekonomisi daha çok bilenin daha çok kazandığı, rekabette daha üstün bir konuma geldiği bir ekonomik düzendir. Bir işin daha kısa sürede tamamlanmasını sağlayan ve sorunlar karşısında etkili çözümler üretebilen personel istihdamı kaçınılamaz bir zorunluluk olmuştur. Yukarıdaki tabloda görüldüğü gibi gelişmiş ülkelerin mesleki ve teknik personellerinin istihdamdaki oranları ekonomik yapıların değişmesiyle orantılı olarak artış göstermiştir. Özellikle Almanya, İngiltere, Belçika ve Hollanda ülkelerinde neredeyse otuz yıllık bir sürede, önceki payın iki katı ve 22 C. Dura ve H. Atik, age., s

34 daha fazlası bir artışın gerçekleştiği görülmektedir. Diğer ülkeler de aynı şekilde doksanlı yıllara gelindiğinde çalışan teknik personel sayısında büyük artışlar yaşamışlardır. Bu göstergeler bu ülkelerin tarım sektöründen ekonomi sektörüne doğru bir geçiş yaşadığını ifade etmektedir. Sanayi ekonomisinin enerji kaynakları kömür, petrol ve gaz gibi yenilenemeyen enerji kaynaklarıdır. Bilgi ekonomisinde mal üretimi hala devam etmekte olduğu için sanayi ekonomisinin enerji kaynakları da hala kullanılmaktadır. Ancak önemleri eskiye göre azalmıştır. Bilgi ekonomisinde en önemli kaynak yine bilginin kendisidir. Bilgi bilimin ve teknolojinin kaynağıdır. Bilimle birlikte yeni bilgiler üretilmekte ve yeni bilgi üretimlerine kaynak olmaktadırlar. Bilgi yenilenebilen, paylaştıkça artan bir kaynaktır. Bilgi ekonomileri bilginin, bilgi kullanımının rekabette ve üstün olmada etken bir unsur olduğu ekonomilerdir. Bilgi ekonomisi, bilgiyi kontrol edenlerin güçlü oldukları, bilginin en önemli öğe olduğu bilgi odaklı bir ekonomik yapıdır. 1.4 BİLGİ TOPLUMU Ekonomik düzenin değişmesi ve yaşanan gelişmelerle sadece ekonomide ve üretim öğelerinde değişim yaşanmamıştır. Teknolojide ve iletişimde yaşanan gelişmelerin bireysel alanlarda yaygınlaşmasıyla toplumların yapısı da değişmeye başlamıştır. Bilgi Çağı yla gelen yeni kavramlardan biri de Bilgi Toplumu olgusudur. Bilginin ön plana çıkmasıyla artık ister kurumlar tarafında ister bireyler tarafında olsun iletişim teknolojileri sayesinde bilgiye daha kolay ulaşılmakta ve bilgi etkin bir şekilde hemen her alanda kullanılmaktadır. Böylelikle daha önce var olan düzenin öğeleri değişip yerine bilgi kullanımı ön planda olan, yeni bir toplumsal düzen ortaya çıkmıştır. Bu yeni düzen olarak Bilgi Toplumu, insanların evlerinde, iş yerlerinde, dışarıda kısacası hayatın her alanında yeni teknolojilerle birlikte bilgi 20

35 ve iletişim teknolojilerini en iyi şekilde kullanmalarını ve en üst düzeyde fayda sağlamalarını mümkün kılan bir ekonomik düzen ya da toplumu ifade etmektedir( 23 ). Daha önceki toplumsal yapılara bakıldığında, bilgi toplumları ile sanayi ve öncesi toplumlar arasında büyük farklılıklar görülmektedir. Toplumların yapılarına göre icra edilen meslekler gibi, teknolojiler ya da kültürel yaşam gibi birçok yönden insanların tutumları ve beklentileri değişiklik göstermektedir. Aşağıda verilen Tablo 1.6 da sanayi öncesi, sanayi ve sanayi sonrası toplumların genel özellikleriyle aralarındaki farklar ve değişim gösterilmiştir. Tablo 1.6 Genel Bir Sosyal Değişme Şeması( 24 ) BÖLGELER EKONOMİK SEKTÖRLER SANAYİ ÖNCESİ Asya, Afrika, Latin Amerika İlk Sektör -Tarım -Madencilik -Balıkçılık -Ormancılık SANAYİ Batı Avrupa Sovyetler Birliği, Japonya Orta Sektör -İmalat SANAYİ SONRASI A.B.D. 3.Sektör -Ulaştırma 4.Sektör -Ticaret -Maliye -Sigorta -Gayrimenkul MESLEK EĞİLİMİ -Çiftçi -Madenci -Balıkçı -Vasıfsız işçi -Yan vasıflı işçi -Mühendis TEKNOLOJİ -Hammaddeler -Enerji - 5. Sektör -Sağlık -Eğitim -Araştırma -Hükümet -Turizm-eğlence -Mesleki ve teknik Bilim Adamları 23 Ekrem Karayılmazlar, Bilgi Toplumu ve Eğitimi, Bilgi Ekonomisi, Ed. Nihal Kargı, Bursa: Ekin Kitabevi, 2006, s D. Bell, The Coming of Post-Industrial Society, New York: Basic Books, 1973 den naklen Cihan Dura, age., s

36 HEDEF METODOLOJİ ZAMAN PERSPEKTİFİ -Tabiata karşı oyun -Sağduyu -Tecrübeler -Geçmişe yöneliş - Adhoc (geçici) tepkiler EKSENPRENSİP Gelenekçilik: Toprak/kaynak sınırlılığı - Mamul tabiata karşı oyun -Anpirizm (Görgücülük) -Deneyleme - Adhoc (geçici) İntibak (uyum sağlama) gücü -Projeksiyonlar Ekonomik Gelişme: Yatırım kararları üzerinde devlet veya özel sektör kontrolü Bilgi(information) -Kişiler arası oyun -Soyut Teori: Modeller, Simülasyon, Karar Teorisi, Sistem Analizi -Geleceğe yöneliş Geleceği tahmin (forecasting) Teorik bilginin merkeziliği ve kodlanması Tablo 1.6 da görüldüğü gibi, daha önceki toplumların yapılarına bakıldığında, sanayi öncesi yani ilkel ve tarım toplumlarında, insanoğlunun hayatını idame ettirmek için avcılıkla, balıkçılıkla, madencilikle ya da tarımla uğraştığı görülmektedir. Bu toplumlarda kişilerin meslek eğilimleri de çiftçilik, madencilik ya da balıkçılık gibi belirli vasıflar istemeyen daha çok kas gücüne dayanan işlere yöneliktir. Hayatta kalma mücadelesi doğaya karşı verilmektedir. Bu dönem toplumlarında yaşayan insanlar doğaya karşı zayıftırlar. Doğaya karşı verilen mücadelede insanoğlunun edindiği tecrübeler ve bu tecrübelerin aktarılması önemlidir. Sanayi öncesi toplumlar tecrübelerin ön plana çıktığı, yeniliklere kapalı geleneksel yapıda toplumlardır. Yenilikçilik hoş görülmemektedir. Sanayi öncesi toplumlar için sahip olunması gereken en önemli unsur topraktır, var olan kaynaklar onlar için sınırlıdır ve yeterli gelmemektedir. Geçmişe bakıldığı zaman sanayi öncesi dönemlerde yapılan savaşların ve rekabetin toprak sahibi olmak için yapıldığı görülmektedir. Toprak sahibi olmak daha çok kaynağa sahip olmak ve dolayısıyla daha çok güç sahibi olmak demektir. Sanayi dönemine gelindiğinde, bu özellikler tamamen değişmiştir. Buhar makinesinin icadıyla makineler kullanılmaya başlanmış mal üretimi dönemine girilmiştir. İmalat sektörü ön plana çıkmıştır. Büyük fabrikalar kurulmuş ve taşra 22

37 bölgelerinden büyük kentlere göçler başlamıştır. Tarımsal alandaki geçim sıkıntıları sebebiyle kentlerdeki fabrikalarda çalışmak için kitleler halinde yaşanan göçlerle kentlerde nüfus yoğunluğu artmış ve kırsal kesimlerdekinden farklı bir yaşam şekli gelişmiştir. Sosyal sınıflar değişmiş işçi sınıfı diye yeni bir sınıf doğmuştur. Sanayi toplumlarında çalışan kesimin çoğunluğunu, fabrikalarda çalışan yarı vasıflı işçiler ve mühendisler oluşturmaktadır. Kas gücünün yerini emek gücü almıştır. Sanayi toplumlarının önemli öğelerinden bir diğeri de büyük fabrikaları çalıştırmak için kullanılan kömür ve petrol gibi enerji kaynaklarıdır. Büyük miktarlarda ihtiyaç duyulan bu enerji kaynakları kullanıldıkça tükenmekte olan ve yenilenemeyen enerji kaynaklarıdır. Hatta geçmişte sanayi toplumları arasında çıkan büyük savaşlar enerji kaynaklarını elde etme ve kitlesel üretimler için pazar arayışlarından dolayı çıkmış olduğu görülmektedir. Bu dönem toplumları yeniliklerin ve gelişmenin yaşandığı toplumlardır. Gözlemleme ve deneycilikle yeni icatlar geliştirilmiş, ilerleme hız kazanmıştır ve bilgi toplumlarının temelleri yavaş yavaş atılmaya başlanmıştır. Bilgi toplumları için ise bu özellikler devam etmekte olsa da önemleri giderek azalmıştır. Bilgi toplumlarında artık bilgi odaklı yeni bir toplum yapısı vardır. Bilim ve teknoloji hız kazanmıştır. Bilim dalları çoğalmıştır. Karşılaşılan sorunlar bilimsel yöntemlerle çözülmeye çalışılmaktadır. Ekonomiler bilgi teknolojisiyle büyümektedir. Yeni sektörler ve iş kolları oluşmuştur. Finans, sigorta, sağlık, turizm ve araştırma gibi yeni meslek alanları ortaya çıkmıştır. Bilgi toplumlarında iş sektörlerinin çoğunluğunu bilgi ve iletişim sektörleri oluşturmaktadır. Endüstri toplumuyla, bilgi toplumları arasındaki en büyük farklardan biri ekonominin yapısı ve iş gücünün sektörlere göre dağılmasıdır. İstihdam edilen personel bilgi hizmetlerinde çalışan, kas gücünden çok ilgili konularda eğitim almış bilgi profesyonellerinden oluşmaktadır. Mesleki bilgi ve teknik bilgi, bilgi toplumlarında tercih edilen özelliklerdir. Çalışan nüfusun çoğunluğu mesleki ve teknik bilgi gerektiren alanlarda çalışmaktadır. Bilgi toplumlarında, kişilerin daha çok beyin gücü, bilgi birikimi kullanılmaktadır. Beyin gücüyle geliştirilen teknolojilerle kas gücüne neredeyse hiç ihtiyaç kalmamıştır. Yenilikler üretebilecek, yaratıcı, daha çok problem çözmede etkin kişiler bilgi toplumlarının iş gücünü oluşturmaktadırlar. Bu 23

ÖZEL SEKTÖRÜN YURTDIŞINDAN SAĞLADIĞI KISA VADELİ KREDİ BORCU İSTATİSTİKLERİ Ağustos İstatistik Genel Müdürlüğü Ödemeler Dengesi Müdürlüğü

ÖZEL SEKTÖRÜN YURTDIŞINDAN SAĞLADIĞI KISA VADELİ KREDİ BORCU İSTATİSTİKLERİ Ağustos İstatistik Genel Müdürlüğü Ödemeler Dengesi Müdürlüğü ÖZEL SEKTÖRÜN YURTDIŞINDAN SAĞLADIĞI KISA VADELİ KREDİ BORCU İSTATİSTİKLERİ Ağustos 2017 1 Özel Sektörün Yurtdışından Sağladığı Kısa Vadeli Kredi Borcu (2004-2017 Ağustos) 2 Özel Sektörün Yurtdışından

Detaylı

BİLGİ TOPLUMU İSTATİSTİKLERİ 2010

BİLGİ TOPLUMU İSTATİSTİKLERİ 2010 BİLGİ TOPLUMU İSTATİSTİKLERİ 2010 ÖZET DEĞERLENDİRME Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) Bilgi Toplumu Dairesi tarafından 2010 yılında ikincisi yayımlanan Bilgi Toplumu İstatistikleri yayını Türkiye nin bilgi

Detaylı

İnternet Nedir? 1. İnternet Teknolojileri. İçerik. İnternet Nedir? 2. Ders 1

İnternet Nedir? 1. İnternet Teknolojileri. İçerik. İnternet Nedir? 2. Ders 1 İnternet Nedir? 1 İnternet Teknolojileri Ders 1 Internet, teknik olarak, birçok bilgisayarın ve bilgisayar sistemlerinin birbirine bağlı olduğu, dünya çapında (170den fazla ülke arasında) yaygın olan ve

Detaylı

İnternet Teknolojileri. Ders 1

İnternet Teknolojileri. Ders 1 İnternet Teknolojileri Ders 1 İçerik İnternet nedir? İnternet in kısa tarihi Türkiye de internetin gelişimi World Wide Web İnternet Nedir? 1 Internet, teknik olarak, birçok bilgisayarın ve bilgisayar sistemlerinin

Detaylı

HOLLANDA ÜLKE RAPORU 12.10.2015

HOLLANDA ÜLKE RAPORU 12.10.2015 HOLLANDA ÜLKE RAPORU 12.10.2015 YÖNETİCİ ÖZETİ Uludağ İhracatçı Birlikleri nin kayıtlarına göre, Bursa dan Hollanda ya ihracat yapan 361 firma bulunmaktadır. 30.06.2015 tarihi itibariyle Ekonomi Bakanlığı

Detaylı

Üretimde iş bölümünün ortaya çıkması, üretilen ürün miktarının artmasına neden olmuştur.

Üretimde iş bölümünün ortaya çıkması, üretilen ürün miktarının artmasına neden olmuştur. Fabrika Sistemi Üretimde işbölümünün ortaya çıkması sonucunda, üretim parçalara ayrılmış, üretim sürecinin farklı aşamalarında farklı zanaatkarların (işçilerin) yer almaları, üretimde aletlerin yerine

Detaylı

Tablo 1. Seçilen Ülkeler için Yıllar İtibariyle Hizmetler Sektörü İthalat ve İhracatı (cari fiyatlarla Toplam Hizmetler, cari döviz kuru milyon $)

Tablo 1. Seçilen Ülkeler için Yıllar İtibariyle Hizmetler Sektörü İthalat ve İhracatı (cari fiyatlarla Toplam Hizmetler, cari döviz kuru milyon $) 4.2. HİZMETLER 1. Hizmetler sektörünün ekonomideki ağırlığı bir refah kriteri olarak değerlendirilmektedir (1). (2) tarafından bildirildiği üzere, sanayileşmeyle birlikte, ulaştırma hizmetleri ve belirli

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Haziran 2012

EKONOMİK GELİŞMELER Haziran 2012 EKONOMİK GELİŞMELER Haziran 2012 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU İÇİNDEKİLER 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH) 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK

Detaylı

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı PERAKENDE. nerden, nereye? Sarp Kalkan. 20 Kasım 2013

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı PERAKENDE. nerden, nereye? Sarp Kalkan. 20 Kasım 2013 tepav Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı PERAKENDE nerden, nereye? Sarp Kalkan 20 Kasım 2013 Slayt 3 GSYH ile Perakende ve Toptan Ticarette Reel Büyüme (1998 fiyatlarıyla) 140,000 130,000 15,000

Detaylı

AYDIN TİCARET BORSASI

AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE HAZİRAN 2016 TÜRKİYE NİN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ Ata Mahallesi Denizli Bulv. No:18 09010 AYDIN Tel: +90 256 211 50 00 +90 256 211 61 45 Faks:+90 256 211

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Şubat - 2010

EKONOMİK GELİŞMELER Şubat - 2010 EKONOMİK GELİŞMELER Şubat - 2010 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU EKONOMİK RAPOR - ŞUBAT 2010 İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)...2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ

Detaylı

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ Sayfa 1 Gözden Geçirme Notları 2012 Yılı Temmuz Ayı Özel Sektörün Yurt Dışından Sağladığı Kredi Borcu İstatistikleri TCMB tarafından 17/09/2012 tarihinde açıklanan, 2012 yılı Temmuz ayı Özel Sektörün Yurt

Detaylı

TÜRKİYE EKONOMİSİ MAKRO EKONOMİK GÖSTERGELER (NİSAN 2015)

TÜRKİYE EKONOMİSİ MAKRO EKONOMİK GÖSTERGELER (NİSAN 2015) TÜRKİYE EKONOMİSİ MAKRO EKONOMİK GÖSTERGELER (NİSAN 2015) Hane Halkı İşgücü İstatistikleri 2014 te Türkiye de toplam işsizlik %10,1, tarım dışı işsizlik ise %12 olarak gerçekleşti. Genç nüfusta ise işsizlik

Detaylı

Toplumlar için bilginin önemi

Toplumlar için bilginin önemi Toplumlar için bilginin önemi İnsanlık tarihi günümüze kadar şu toplumsal aşamalardan geçmiştir: İlkel toplum Doğa, avlanma Tarım toplumu MÖ.800-1750 ler Toprak, basit iş bölümü Sanayi toplumu Makinalaşma

Detaylı

AYDIN TİCARET BORSASI

AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE MART 2016 TÜRKİYE NİN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ Ata Mahallesi Denizli Bulv. No:18 09010 AYDIN Tel: +90 256 211 50 00 +90 256 211 61 45 Faks:+90 256 211

Detaylı

AYDIN TİCARET BORSASI

AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE ŞUBAT 2015 TÜRKİYE NİN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ Ata Mahallesi Denizli Bulv. No:18 09010 AYDIN Tel: +90 256 211 50 00 +90 256 211 61 45 Faks:+90 256 211

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Mart - 2010

EKONOMİK GELİŞMELER Mart - 2010 EKONOMİK GELİŞMELER Mart - 2010 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)...2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ HAREKETLERİ... 2 İTHALAT

Detaylı

5.1. Ulusal Bilim ve Teknoloji Sistemi Performans Göstergeleri [2005/3]

5.1. Ulusal Bilim ve Teknoloji Sistemi Performans Göstergeleri [2005/3] Ek Karar 5.1. Ulusal Bilim ve Teknoloji Sistemi Performans Göstergeleri [2005/3] KARAR NO Y 2005/3 Ulusal Bilim ve Teknoloji Sistemi Performans Göstergeleri Ülkemizin bilim ve teknoloji performansı, aşağıdaki

Detaylı

İŞSİZLİKTE TIRMANIŞ SÜRÜYOR!

İŞSİZLİKTE TIRMANIŞ SÜRÜYOR! İşsizlik ve İstihdam Raporu-Ekim 2016 17 Ekim 2016, İstanbul İŞSİZLİKTE TIRMANIŞ SÜRÜYOR! İki yılda 457 bin yeni işsiz! Geniş tanımlı işsiz sayısı 6.3 milyonu aştı Tarım istihdamı 291 bin, imalat sanayi

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Ekim

EKONOMİK GELİŞMELER Ekim EKONOMİK GELİŞMELER Ekim - 2010 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU EKONOMİK RAPOR - EKİM 2010 İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)... 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Mart - 2011

EKONOMİK GELİŞMELER Mart - 2011 EKONOMİK GELİŞMELER Mart - 2011 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU EKONOMİK RAPOR - MART 2011 İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)... 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Ağustos - 2011

EKONOMİK GELİŞMELER Ağustos - 2011 EKONOMİK GELİŞMELER Ağustos - 2011 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU EKONOMİK RAPOR AĞUSTOS 2011 İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)... 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Ağustos 2012

EKONOMİK GELİŞMELER Ağustos 2012 EKONOMİK GELİŞMELER Ağustos 2012 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU İÇİNDEKİLER 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH) 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK

Detaylı

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ Sayfa 1 Gözden Geçirme Notları 2012 Yılı Ağustos Ayı Özel Sektörün Yurt Dışından Sağladığı Kredi Borcu İstatistikleri TCMB tarafından 17/10/2012 tarihinde açıklanan, 2012 yılı Ağustos ayı Özel Sektörün

Detaylı

Türkiye deki Ar-Ge Faaliyetlerinde Son Durum

Türkiye deki Ar-Ge Faaliyetlerinde Son Durum Türkiye deki Ar-Ge Faaliyetlerinde Son Durum Makina Mühendisi Hasan ACÜL Türkiye Ġstatistik Kurumu (TÜĠK), 13 Kasım 2008 tarihinde yayınladığı 2007 Yılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetleri Araştırması

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Temmuz - 2011

EKONOMİK GELİŞMELER Temmuz - 2011 EKONOMİK GELİŞMELER Temmuz - 2011 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU EKONOMİK RAPOR TEMMUZ 2011 İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)... 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Kasım

EKONOMİK GELİŞMELER Kasım EKONOMİK GELİŞMELER Kasım - 2010 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU EKONOMİK RAPOR - KASIM 2010 İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)... 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ

Detaylı

1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ DÖNEMİ (TÜRKİYE) EKONOMİSİNİN TARİHSEL TEMELLERİ

1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ DÖNEMİ (TÜRKİYE) EKONOMİSİNİN TARİHSEL TEMELLERİ İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III Bölüm 1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ DÖNEMİ (TÜRKİYE) EKONOMİSİNİN TARİHSEL TEMELLERİ 13 1.1.Türkiye Ekonomisine Tarihsel Bakış Açısı ve Nedenleri 14 1.2.Tarım Devriminden Sanayi Devrimine

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Kasım 2012

EKONOMİK GELİŞMELER Kasım 2012 EKONOMİK GELİŞMELER Kasım 2012 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU İÇİNDEKİLER 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH) 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK

Detaylı

TEKNOLOJİ EKONOMİ POLİTİKA - III TÜRKİYE DEKİ AR-GE VE YENİLİK FAALİYETLERİ

TEKNOLOJİ EKONOMİ POLİTİKA - III TÜRKİYE DEKİ AR-GE VE YENİLİK FAALİYETLERİ TEKNOLOJİ EKONOMİ POLİTİKA - III TÜRKİYE DEKİ AR-GE VE YENİLİK FAALİYETLERİ Musa Yaşar Bilimsel ve teknolojik faaliyetler, ülkelerin kalkınmasında büyük bir öneme sahip olup, ulusal gelirden bu tür faaliyetlere

Detaylı

AYDIN TİCARET BORSASI

AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE MART 2015 TÜRKİYE NİN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ Ata Mahallesi Denizli Bulv. No:18 09010 AYDIN Tel: +90 256 211 50 00 +90 256 211 61 45 Faks:+90 256 211

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Mayıs

EKONOMİK GELİŞMELER Mayıs EKONOMİK GELİŞMELER Mayıs - 2011 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)... 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ HAREKETLERİ.. 2 İTHALAT

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Aralık

EKONOMİK GELİŞMELER Aralık EKONOMİK GELİŞMELER Aralık - 2010 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)... 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ HAREKETLERİ.. 2 İTHALAT

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Kasım

EKONOMİK GELİŞMELER Kasım EKONOMİK GELİŞMELER Kasım - 2008 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)... 2 NÜFUS... 2 İSTİHDAM... 2 İSTİHDAMIN YAPISI... 2 İŞSİZLİK...

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Aralık

EKONOMİK GELİŞMELER Aralık EKONOMİK GELİŞMELER Aralık - 2011 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU EKONOMİK RAPOR ARALIK 2011 İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)... 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ

Detaylı

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ Sayfa 1 Gözden Geçirme Notları 2013 Yılı Şubat Ayı Özel Sektörün Yurt Dışından Sağladığı Kredi Borcu İstatistikleri TCMB tarafından 16/04/2013 tarihinde açıklanan, 2013 yılı Şubat ayı Özel Sektörün Yurt

Detaylı

AYDIN TİCARET BORSASI

AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE ARALIK 2015 TÜRKİYE NİN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ Ata Mahallesi Denizli Bulv. No:18 09010 AYDIN Tel: +90 256 211 50 00 +90 256 211 61 45 Faks:+90 256 211

Detaylı

AYDIN TİCARET BORSASI

AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE TEMMUZ 2016 TÜRKİYE NİN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ Ata Mahallesi Denizli Bulv. No:18 09010 AYDIN Tel: +90 256 211 50 00 +90 256 211 61 45 Faks:+90 256 211

Detaylı

* Ticaret verileri Nace Revize 2 sınıflandırmasına göre 45 ve 46 kodlu sektörleri içermektedir. Kaynak: (Türkiye İstatistik Kurumu, u)

* Ticaret verileri Nace Revize 2 sınıflandırmasına göre 45 ve 46 kodlu sektörleri içermektedir. Kaynak: (Türkiye İstatistik Kurumu, u) 1.1. Ticaret Türkiye ye paralel olarak TR82 Bölgesi nde de hizmetler sektörünün ekonomideki payının artmasıyla öne çıkan alanlardan biri de ticarettir. 2010 TÜİK Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistiklerine

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Şubat 2012

EKONOMİK GELİŞMELER Şubat 2012 EKONOMİK GELİŞMELER Şubat 2012 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU EKONOMİK RAPOR ŞUBAT 2012 İÇİNDEKİLER 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)

Detaylı

Maliye Bakanı Sayın Mehmet Şimşek in Konuşma Metni

Maliye Bakanı Sayın Mehmet Şimşek in Konuşma Metni GSO-TOBB-TEPAV Girişimcilik Merkezinin Açılışı Kredi Garanti Fonu Gaziantep Şubesi nin Açılışı Proje Değerlendirme ve Eğitim Merkezi nin Açılışı Dünya Bankası Gaziantep Bilgi Merkezi Açılışı 23 Temmuz

Detaylı

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ Sayfa 1 15.04. İKTİSADİ RAPORLAMA VE İSTATİSTİK MÜDÜRLÜĞÜ Gözden Geçirme Notları Yılı Şubat Ayı Özel Sektörün Yurt Dışından Sağladığı Kredi Borcu İstatistikleri TCMB tarafından 15/04/ tarihinde açıklanan,

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Ekim

EKONOMİK GELİŞMELER Ekim EKONOMİK GELİŞMELER Ekim - 2008 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)... 2 NÜFUS... 2 İSTİHDAM... 2 İSTİHDAMIN YAPISI... 2 İŞSİZLİK...

Detaylı

tepav TÜRKİYE YE GELEN VE TÜRKİYE DEN GİDEN DOĞRUDAN YATIRIMLARDAKİ GELİŞMELER KASIM 2017 Ocak2018 N DEĞERLENDİRME NOTU

tepav TÜRKİYE YE GELEN VE TÜRKİYE DEN GİDEN DOĞRUDAN YATIRIMLARDAKİ GELİŞMELER KASIM 2017 Ocak2018 N DEĞERLENDİRME NOTU DEĞERLENDİRME NOTU Ocak2018 N201802 tepav Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Makroekonomi Çalışmaları Programı TÜRKİYE YE GELEN VE TÜRKİYE DEN GİDEN DOĞRUDAN YATIRIMLARDAKİ GELİŞMELER KASIM 2017

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Mart

EKONOMİK GELİŞMELER Mart EKONOMİK GELİŞMELER Mart - 2009 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU İÇİNDEKİLER 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH) 2 İSTİHDAM. 2 İSTİHDAMIN YAPISI. 2 İŞSİZLİK. 3 İŞGÜCÜNE KATILMA

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Ocak

EKONOMİK GELİŞMELER Ocak EKONOMİK GELİŞMELER Ocak - 2011 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)... 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ HAREKETLERİ.. 2 İTHALAT

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Nisan

EKONOMİK GELİŞMELER Nisan EKONOMİK GELİŞMELER Nisan - 2009 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)...2 İSTİHDAM... 2 İSTİHDAMIN YAPISI... 2 İŞSİZLİK... 3 İŞGÜCÜNE

Detaylı

Berlin Ekonomi Müşavirliği Verilerle Türkiye-Almanya Ekonomik İlişkiler Notu VERİLERLE TÜRKİYE-ALMANYA EKONOMİK İLİŞKİLERİ BİLGİ NOTU

Berlin Ekonomi Müşavirliği Verilerle Türkiye-Almanya Ekonomik İlişkiler Notu VERİLERLE TÜRKİYE-ALMANYA EKONOMİK İLİŞKİLERİ BİLGİ NOTU VERİLERLE TÜRKİYE-ALMANYA EKONOMİK İLİŞKİLERİ BİLGİ NOTU Berlin Ekonomi Müşavirliği Temmuz 2011 1 İÇİNDEKİLER Yönetici Özeti...3 1. Almanya dan Türkiye ye Doğrudan Yatırım Hareketleri...4 2. Türkiye den

Detaylı

TÜRKİYE DE 2013 YILINDA ENFLASYON YEŞİM CAN

TÜRKİYE DE 2013 YILINDA ENFLASYON YEŞİM CAN TÜRKİYE DE 2013 YILINDA ENFLASYON YEŞİM CAN KIRKLARELİ-2014 Kırklareli Üniversitesi Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Merkezi TÜRKİYE DE 2013 YILINDA ENFLASYON HAZIRLAYAN YEŞİM CAN Adres: Ekonomik ve Sosyal

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Ağustos

EKONOMİK GELİŞMELER Ağustos EKONOMİK GELİŞMELER Ağustos - 2010 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU EKONOMİK RAPOR - AĞUSTOS 2010 İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)... 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Ocak

EKONOMİK GELİŞMELER Ocak EKONOMİK GELİŞMELER Ocak - 2009 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)... 2 İSTİHDAM... 2 İSTİHDAMIN YAPISI... 2 İŞSİZLİK... 3 İŞGÜCÜNE

Detaylı

UDY Akışları Önündeki Risk Faktörleri

UDY Akışları Önündeki Risk Faktörleri ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIMLAR DEĞERLENDİRME RAPORU Ağustos 2011 TÜRKİYE YE ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIM GİRİŞLERİ 2011 YILI İLK YARISINDA 6,2 MİLYAR DOLAR OLDU 2011 yılının ilk yarısında, Türkiye ye

Detaylı

İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLERDE OTORİTE KAYNAK: SourceOECD

İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLERDE OTORİTE KAYNAK: SourceOECD İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLERDE OTORİTE KAYNAK: SourceOECD Metin TUNÇ Ekonomik İşbirliği ve Gelişme Örgütü, 1948 yılında aralarında kurucu üye olarak Türkiye nin de bulunduğu Avrupa ülkeleri tarafından Organization

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Ocak

EKONOMİK GELİŞMELER Ocak EKONOMİK GELİŞMELER Ocak - 2012 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)... 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ HAREKETLERİ.. 2 İTHALAT

Detaylı

AYDIN TİCARET BORSASI

AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE OCAK 2015 TÜRKİYE NİN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ Ata Mahallesi Denizli Bulv. No:18 09010 AYDIN Tel: +90 256 211 50 00 +90 256 211 61 45 Faks:+90 256 211

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Aralık

EKONOMİK GELİŞMELER Aralık EKONOMİK GELİŞMELER Aralık - 2008 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)... 2 NÜFUS... 2 İSTİHDAM... 2 İSTİHDAMIN YAPISI... 2 İŞSİZLİK...

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Eylül

EKONOMİK GELİŞMELER Eylül EKONOMİK GELİŞMELER Eylül - 2010 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU EKONOMİK RAPOR - EYLÜL 2010 İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)... 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Mayıs

EKONOMİK GELİŞMELER Mayıs EKONOMİK GELİŞMELER Mayıs - 2009 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)...2 İSTİHDAM... 2 İSTİHDAMIN YAPISI... 2 İŞSİZLİK... 3 İŞGÜCÜNE

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Eylül

EKONOMİK GELİŞMELER Eylül EKONOMİK GELİŞMELER Eylül - 2011 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU EKONOMİK RAPOR EYLÜL 2011 İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)... 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Temmuz

EKONOMİK GELİŞMELER Temmuz EKONOMİK GELİŞMELER Temmuz - 2010 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)... 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ HAREKETLERİ.. 2 İTHALAT

Detaylı

tepav TÜRKİYE YE GELEN VE TÜRKİYE DEN GİDEN DOĞRUDAN YATIRIMLARDAKİ GELİŞMELER Aralık 2017 Şubat2018 N DEĞERLENDİRME NOTU

tepav TÜRKİYE YE GELEN VE TÜRKİYE DEN GİDEN DOĞRUDAN YATIRIMLARDAKİ GELİŞMELER Aralık 2017 Şubat2018 N DEĞERLENDİRME NOTU Şubat2018 N201806 tepav Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı DEĞERLENDİRME NOTU Makroekonomi Çalışmaları Programı TÜRKİYE YE GELEN VE TÜRKİYE DEN GİDEN DOĞRUDAN YATIRIMLARDAKİ GELİŞMELER Aralık

Detaylı

BİLGİ EKONOMİSİ VE TÜRKİYE NİN KALKINMASINDAKİ ROLÜ

BİLGİ EKONOMİSİ VE TÜRKİYE NİN KALKINMASINDAKİ ROLÜ BİLGİ EKONOMİSİ VE TÜRKİYE NİN KALKINMASINDAKİ ROLÜ Berna Başusta Batıköy mh. İbrahimzade cd. Altınkolye Evleri A- Blok Daire:22 Sinanoba/ Büyükçekmece basusta.berna@gmail.com ÖZET Bilgi teknolojilerinde

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Mart 2012

EKONOMİK GELİŞMELER Mart 2012 EKONOMİK GELİŞMELER Mart 2012 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU İÇİNDEKİLER 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH) 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Ocak

EKONOMİK GELİŞMELER Ocak EKONOMİK GELİŞMELER Ocak - 2010 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)...2 İSTİHDAM... 2 İSTİHDAMIN YAPISI... 2 İŞSİZLİK... 3 İŞGÜCÜNE

Detaylı

AYDIN TİCARET BORSASI

AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE EYLÜL 2015 TÜRKİYE NİN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ Ata Mahallesi Denizli Bulv. No:18 09010 AYDIN Tel: +90 256 211 50 00 +90 256 211 61 45 Faks:+90 256 211

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Kasım

EKONOMİK GELİŞMELER Kasım EKONOMİK GELİŞMELER Kasım - 2009 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)...2 İSTİHDAM... 2 İSTİHDAMIN YAPISI... 2 İŞSİZLİK... 2 İŞGÜCÜNE

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Kasım - 2011

EKONOMİK GELİŞMELER Kasım - 2011 EKONOMİK GELİŞMELER Kasım - 2011 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU EKONOMİK RAPOR KASIM 2011 İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)... 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ

Detaylı

EĞİTİMİN EKONOMİK TEMELLERİ

EĞİTİMİN EKONOMİK TEMELLERİ EĞİTİMİN EKONOMİK TEMELLERİ Eğitimin Ekonomik Temelleri Ekonomi kökeni Yunanca da ki oikia (ev) ve nomos (kural) kelimelerine dayanır. Ev yönetimi anlamına gelir. Ekonomi yerine, Arapça dan gelen iktisat

Detaylı

Sanayi Devriminin Toplumsal Etkileri

Sanayi Devriminin Toplumsal Etkileri Sanayi Devriminin Toplumsal Etkileri Bilgi toplumunda aktif nüfus içinde tarım ve sanayinin payı azalmakta, hizmetler sektörünün payı artmakta ve bilgili, nitelikli insana gereksinim duyulmaktadır. 16.12.2015

Detaylı

5.1. Ulusal Yenilik Sistemi 2023 Yılı Hedefleri [2011/101]

5.1. Ulusal Yenilik Sistemi 2023 Yılı Hedefleri [2011/101] 5.1. Ulusal Yenilik Sistemi 2023 Yılı Hedefleri [2011/101] KARAR ADI NO E 2011/101 Ulusal Yenilik Sistemi 2023 Yılı Hedefleri ĠLGĠLĠ DĠĞER KARARLA R T...... 2005/201 Ulusal Bilim ve Teknoloji Sisteminin

Detaylı

2010 TÜRKİYE VE İZMİR ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIM GİRİŞLERİ DEĞERLENDİRMESİ

2010 TÜRKİYE VE İZMİR ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIM GİRİŞLERİ DEĞERLENDİRMESİ 2010 TÜRKİYE VE İZMİR ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIM GİRİŞLERİ DEĞERLENDİRMESİ Türkiye de son 6 yılda kurulan uluslararası sermayeli şirketlerin* sayısı 2010 yılı Kasım ayı itibariyle 26 bin 40 e ulaşmıştır.

Detaylı

T.C. PLATO MESLEK YÜKSEKOKULU. MEDYA VE İLETİŞİM PROGRAMI YENİ MEDYA II. HAFTA Öğr. Gör. TİMUR OSMAN GEZER

T.C. PLATO MESLEK YÜKSEKOKULU. MEDYA VE İLETİŞİM PROGRAMI YENİ MEDYA II. HAFTA Öğr. Gör. TİMUR OSMAN GEZER T.C. PLATO MESLEK YÜKSEKOKULU MEDYA VE İLETİŞİM PROGRAMI YENİ MEDYA II. HAFTA Öğr. Gör. TİMUR OSMAN GEZER timurosmangezer@plato.edu.tr İÇERİK İletişimin Tarihsel Gelişimi İnternet in Tarihsel Gelişimi

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Şubat

EKONOMİK GELİŞMELER Şubat EKONOMİK GELİŞMELER Şubat - 2009 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU EKONOMİK RAPOR - ŞUBAT 2009 İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)...2 İSTİHDAM... 2 İSTİHDAMIN

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Mayıs 2012

EKONOMİK GELİŞMELER Mayıs 2012 EKONOMİK GELİŞMELER Mayıs 2012 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU İÇİNDEKİLER 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH) 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Haziran

EKONOMİK GELİŞMELER Haziran EKONOMİK GELİŞMELER Haziran - 2010 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)... 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ HAREKETLERİ.. 2 İTHALAT

Detaylı

Sunu planı. Sunu Planı. Slayt No 3-6 Tekstil ve Hazır Giyim Sektörlerinin Brüt Katma Değeri. 7-8 Sektörlerin Büyüme Eğilimleri

Sunu planı. Sunu Planı. Slayt No 3-6 Tekstil ve Hazır Giyim Sektörlerinin Brüt Katma Değeri. 7-8 Sektörlerin Büyüme Eğilimleri YÖNETİCİ ÖZETİ Sunu planı Sunu Planı Slayt No 3-6 Tekstil ve Hazır Giyim Sektörlerinin Brüt Katma Değeri 7-8 Sektörlerin Büyüme Eğilimleri 9-11 Tekstil ve Hazır Giyim İstihdamı 12 İşyeri Sayısı 13 Sektörün

Detaylı

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ GAYRİSAFİ YURTİÇİ HASILA BİLGİ NOTU 2. ÜÇ AYLIK ÇEYREK Türkiye İstatistik Kurumu 10/09/ tarihinde yılı ikinci üç aylık çeyrek Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) haber bültenini yayınladı. yılının ikinci

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Nisan

EKONOMİK GELİŞMELER Nisan EKONOMİK GELİŞMELER Nisan - 2011 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)... 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ HAREKETLERİ.. 2 İTHALAT

Detaylı

AYDIN TİCARET BORSASI

AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE TEMMUZ 2015 TÜRKİYE NİN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ Ata Mahallesi Denizli Bulv. No:18 09010 AYDIN Tel: +90 256 211 50 00 +90 256 211 61 45 Faks:+90 256 211

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Şubat

EKONOMİK GELİŞMELER Şubat EKONOMİK GELİŞMELER Şubat - 2011 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)... 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ HAREKETLERİ.. 2 İTHALAT

Detaylı

HABER BÜLTENİ xx Sayı 45

HABER BÜLTENİ xx Sayı 45 HABER BÜLTENİ xx.07.2017 Sayı 45 KONYA İNŞAAT SEKTÖRÜNÜN FİYAT BEKLENTİSİ DÜŞTÜ Konya İnşaat Sektörü Güven Endeksi geçen aya ve geçen yılın aynı dönemine göre düştü. Mevcut siparişler ise; Haziran 2016

Detaylı

AYDIN TİCARET BORSASI

AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE HAZİRAN 2015 TÜRKİYE NİN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ Ata Mahallesi Denizli Bulv. No:18 09010 AYDIN Tel: +90 256 211 50 00 +90 256 211 61 45 Faks:+90 256 211

Detaylı

HABER BÜLTENİ Sayı 38

HABER BÜLTENİ Sayı 38 HABER BÜLTENİ 14.12.2016 Sayı 38 KONYA İNŞAAT SEKTÖRÜNÜN SATIŞ FİYATI BEKLENTİSİ DÜŞTÜ Konya İnşaat Sektörü Güven Endeksi geçen aya göre yükselirken, geçen yılın aynı dönemine göre düştü. Mevcut siparişler

Detaylı

HABER BÜLTENİ xx Sayı 40

HABER BÜLTENİ xx Sayı 40 HABER BÜLTENİ xx.02.2017 Sayı 40 KONYA İNŞAAT SEKTÖRÜNÜN SATIŞ FİYATI BEKLENTİSİ ARTTI Konya İnşaat Sektörü Güven Endeksi geçen aya ve geçen yılın aynı dönemine göre düştü. Mevcut siparişler ise; Ocak

Detaylı

KONYA İNŞAAT SEKTÖRÜNÜN, FİYAT BEKLENTİSİ DÜŞTÜ

KONYA İNŞAAT SEKTÖRÜNÜN, FİYAT BEKLENTİSİ DÜŞTÜ HABER BÜLTENİ 15.04.2016 Sayı 30 KONYA İNŞAAT SEKTÖRÜNÜN, FİYAT BEKLENTİSİ DÜŞTÜ Konya İnşaat Sektörü Güven Endeksi geçen aya ve geçen yıla göre düştü. Mevcut sipariş durumunun denge değeri Şubat 2016

Detaylı

tepav TÜRKİYE YE GELEN VE TÜRKİYE DEN GİDEN DOĞRUDAN YATIRIMLARDAKİ GELİŞMELER Şubat 2018 Nisan2018 N DEĞERLENDİRME NOTU

tepav TÜRKİYE YE GELEN VE TÜRKİYE DEN GİDEN DOĞRUDAN YATIRIMLARDAKİ GELİŞMELER Şubat 2018 Nisan2018 N DEĞERLENDİRME NOTU Nisan2018 N201816 tepav Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı DEĞERLENDİRME NOTU Makroekonomi Çalışmaları Programı TÜRKİYE YE GELEN VE TÜRKİYE DEN GİDEN DOĞRUDAN YATIRIMLARDAKİ GELİŞMELER Şubat

Detaylı

OECD Science, Technology and Industry: Scoreboard 2005. Özet

OECD Science, Technology and Industry: Scoreboard 2005. Özet OECD Science, Technology and Industry: Scoreboard 2005 Summary in Turkish OECD Bilim, Teknoloji ve Sanayi: 2005 Skor Levhası Türkçe Özet Özet Bilgi tabanlı bir ekonomiye doğru uzun vadeli eğilim devam

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Şubat 2014

EKONOMİK GELİŞMELER Şubat 2014 EKONOMİK GELİŞMELER Şubat 2014 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU İÇİNDEKİLER 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH) 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Temmuz 2013

EKONOMİK GELİŞMELER Temmuz 2013 EKONOMİK GELİŞMELER Temmuz 2013 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU İÇİNDEKİLER 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH) 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Temmuz

EKONOMİK GELİŞMELER Temmuz EKONOMİK GELİŞMELER Temmuz - 2009 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)...2 İSTİHDAM... 2 İSTİHDAMIN YAPISI... 2 İŞSİZLİK... 2 İŞGÜCÜNE

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Haziran

EKONOMİK GELİŞMELER Haziran EKONOMİK GELİŞMELER Haziran - 2009 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU EKONOMİK RAPOR - HAZİRAN 2009 İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)...2 İSTİHDAM... 2 İSTİHDAMIN

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Ocak 2014

EKONOMİK GELİŞMELER Ocak 2014 EKONOMİK GELİŞMELER Ocak 2014 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU EKONOMİK RAPOR OCAK 2014 İÇİNDEKİLER 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)

Detaylı

TÜİK İZMİR BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ 06/11/2018

TÜİK İZMİR BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ 06/11/2018 TÜİK İZMİR BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ 06/11/2018 Nüfus Eğitim Sağlık Doğum Ölüm Evlenme ve Boşanma İşgücü Tüketim Fiyat Endeksleri Finansal Yatırım Araçları Milli Gelir Dış Ticaret Yapı İzin Konut Satış Ulaştırma

Detaylı

Tuzaktan çıkmak için sanayisizleşmeyi durdurmak gerekmektedir

Tuzaktan çıkmak için sanayisizleşmeyi durdurmak gerekmektedir tepav Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Tuzaktan çıkmak için sanayisizleşmeyi durdurmak gerekmektedir Ozan Acar 14 Aralık 2012, Ankara Çerçeve 1) Türkiye nin orta gelir tuzağı ve sanayisizleşme

Detaylı

AB NİN EKONOMİK YAPISIYLA İLGİLİ TEMEL BİLGİLER 1. Ülkelerin Yüz Ölçümü 2. Ülkelerin Nüfusu 3. Ülkelerin Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla 4.

AB NİN EKONOMİK YAPISIYLA İLGİLİ TEMEL BİLGİLER 1. Ülkelerin Yüz Ölçümü 2. Ülkelerin Nüfusu 3. Ülkelerin Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla 4. AB NİN EKONOMİK YAPISIYLA İLGİLİ TEMEL BİLGİLER 1. Ülkelerin Yüz Ölçümü 2. Ülkelerin Nüfusu 3. Ülkelerin Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla 4. Ülkelerin Büyüme Oranı 5. Ülkelerin Kişi Başına Gayri Safi Yurtiçi

Detaylı

Dünya da ve Türkiye de İş Sağlığı ve Güvenliği

Dünya da ve Türkiye de İş Sağlığı ve Güvenliği Dünya da ve Türkiye de İş Sağlığı ve Güvenliği Amaç İstatistikî veriler ve karşılaştırmalarla dünyada ve Türkiye deki İSG durumu hakkında bilgi sahibi olmak. 2 Öğrenim hedefleri ILO İSG verileri, WHO meslek

Detaylı

BÖLGE VE NÜFUSUN GENEL DURUMU. Doç.Dr.Tufan BAL

BÖLGE VE NÜFUSUN GENEL DURUMU. Doç.Dr.Tufan BAL BÖLGE VE NÜFUSUN GENEL DURUMU Doç.Dr.Tufan BAL GİRİŞ Türkiye Cumhuriyeti 1923 yılında kurulan, o tarihten bu güne kadar ekonomik ve sosyal yapısını değiştirme anlayışı içinde gelişmesini sürdüren ve gelişmekte

Detaylı

SANAYİ SEKTÖRÜNDEKİ ENERJİ VERİMLİLİĞİ (EV) GÖSTERGELERİ

SANAYİ SEKTÖRÜNDEKİ ENERJİ VERİMLİLİĞİ (EV) GÖSTERGELERİ ELEKTRİK İŞLERİ ETÜT İDARESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SANAYİ SEKTÖRÜNDEKİ ENERJİ VERİMLİLİĞİ (EV) GÖSTERGELERİ EROL YALÇIN Endüstri Mühendisi SUNUŞ BAŞLIKLARI Tanımlar EV Göstergelerinin Kullanma Amaçları Makro

Detaylı

2012 SINAVLARI İÇİN GÜNCEL EKONOMİ ÇALIŞMA SORULARI. (40 Test Sorusu)

2012 SINAVLARI İÇİN GÜNCEL EKONOMİ ÇALIŞMA SORULARI. (40 Test Sorusu) ZİRAAT BANKASI 2012 SINAVLARI İÇİN GÜNCEL EKONOMİ ÇALIŞMA SORULARI (40 Test Sorusu) 1 ) Aşağıdakilerden hangisi bir kredi derecelendirme kuruluşudur? A ) FED B ) IMF C ) World Bank D ) Moody's E ) Bank

Detaylı

HABER BÜLTENİ Sayı 50

HABER BÜLTENİ Sayı 50 HABER BÜLTENİ 18.12.2017 Sayı 50 KONYA İNŞAAT SEKTÖRÜNÜN SATIŞ FİYATI BEKLENTİSİ DÜŞTÜ Konya İnşaat Sektörü Güven Endeksi geçen yılın aynı dönemine göre düşerken, geçen aya göre yükseldi. Mevcut siparişler

Detaylı