PÜSKÜRTME BETON. ISBN: Oda yayın No: 142 TMMOB MADEN MÜH. ODASI İSTANBUL ŞUBESİ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "PÜSKÜRTME BETON. ISBN: 978-9944-89-565-1 Oda yayın No: 142 TMMOB MADEN MÜH. ODASI İSTANBUL ŞUBESİ"

Transkript

1 PÜSKÜRTME BETON BİLGİ FÖYLERİ-ÇÖZÜMLÜ PROBLEMLER YAZARLAR Prof. Dr. Müh. Ergin ARIOĞLU Yapı Merkezi Holding Y. Müh. Ali YÜKSEL Anadoluray Ortak Girişimi Doç. Dr. Müh. Ali Osman YILMAZ K.T.Ü. Maden Müh. Bölümü ISBN: Oda yayın No: 14 Yayımlayan Kuruluş TMMOB MADEN MÜH. ODASI İSTANBUL ŞUBESİ Kitap isteme adresi Büyükdere Cad. Çınar Apt. No:95 Kat:8 Daire:31 Mecidiyeköy - İstanbul Tel: Fax: Web:

2 TMMOB MADEN MÜHENDİSLERİ ODASI İSTANBUL ŞUBESİ PÜSKÜRTME BETON BİLGİ FÖYLERİ-ÇÖZÜMLÜ PROBLEMLER Prof. Dr. Müh. Ergin ARIOĞLU Yapı Merkezi Holding Grubu Ar-Ge Bölümü Y. Müh. Ali YÜKSEL Anadoluray Ortak Girişimi Doç. Dr. Müh. Ali Osman YILMAZ Karadeniz Teknik Üniversitesi Maden Mühendisliği Bölümü Mayıs İstanbul

3 TMMOB MADEN MÜHENDİSLERİ ODASI İSTANBUL ŞUBESİ GENEL KURULU Başkan : A. Ekrem YÜCE II. Başkan : Melih ÇELİKKOL Yazman : Tayfun MATER Sayman : Mesut ERKAN Üyeler : Aziz Ümit İZİBELLİ Burhan ERDİM Ayşe KOÇ ISBN Tüm hakları saklıdır. TMMOB Maden Mühendisleri Odası, İstanbul Şubesi nin yazılı izni olmaksızın bu kitabın tamamı ya da bir kısmı herhangi bir biçimde yayınlanamaz (Mayıs -008, İSTANBUL) Bu kitapta yapılan sayısal çıkarımlardan, değerlendirmelerden ve ileri sürülen görüşlerden sadece yazarları sorumludur. Hiçbir kurumu bağlamaz. TMMOB MADEN MÜH. ODASI İSTANBUL ŞUBESİ Adres: Büyükdere Cad. Çınar Apt. No:95 Kat:8 Daire:31 Mecidiyeköy - İstanbul Tel: Fax: Web: Baskı: BERİL OFSET LTD. ŞTİ Cemal Nadir Sokak Uğur Han. No: 18/04 Çağaloğlu/İstanbul Tel: Fax: e-posta:beril.group@superonline.com

4 Meslek yaşamında 65. yılını idrak eden Saygıdeğer Hocamız ve Büyüğümüz Prof. Dr. Müh. Cemal BİRÖN e derin saygılarımızla

5

6 Prof. Dr. Müh. Cemal BİRÖN İnsana hiçbir şey öğretemezsin; öğrenmeyi ancak kendi içinde bulacağını öğretebilirsin. Galile GALILEI Cemal BİRÖN, 1919 da İstanbul da doğmuştur de Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü nün açtığı sınavı kazanarak, maden mühendisi yetiştirilmek üzere, Fransa ya daha sonra harb dolayısıyla, Amerika Birleşik Devletleri ne gönderilmiştir. Montana School of Mines dan 1943 de Maden Mühendisi ve University of Utah dan 1944 de Maden Yüksek Mühendisliği dereceleri alarak yurda dönmüştür yılları arasında, askerlik görevi hariç, devamlı olarak, Türkiye Taşkömürü Kurumu nda Ocak, Bölüm, Bölge Etüd, Bölge Üretim, Etüd-Tesis Başmühendislikleri ve Bölge Müdür Yardımcılığı görevleri yapmıştır. Bu süre içinde İngiliz Kültür Heyeti nin bursiyeri olarak, İngiltere Newcastle Upon Tyne Üniversitesi nde yılları arasında arazi kontrolu konusunda yaptığı çalışma ile Doctor of Philosophy derecesi almıştır. Dr tezinde ulaştığı sonuçlar ile oda-topuk/kısa ayak üretim yöntemlerinin en önemli tasarım büyüklüğü olan gerilme yoğunluğu konusunda önemli katkılar getirmiştir da Amerika Birleşik Devletleri Bursiyeri olarak Japonya da denizaltı kömür işletmeciliğini incelemiştir. 196 de İstanbul Teknik Üniversitesinde EKİ Kozlu Bölgesi denizaltı panolarının üretim projesi çalışmalarına dayanan tez ile Doçentlik sınavı vermiştir. Halen adı geçen işletmenin denizaltı üretim panolarındaki mühendislik çalışmaları bu çalışmaya göre yürütülmektedir yılında İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi Maden İşletmesi ve Makineleri Kürsüsü Başkanlığı na atanmıştır, 1971 de Profesörlüğü yükseltilmiştir yılları içinde Amerika Birleşik Devletleri Virginia Polytechnic Institute de konuk profesör olarak ders vermiştir. 198 yılında aynı fakültede Maden Mühendisliği Bölümü Başkanlığı na atanan Prof. BİRÖN, yaş haddinden 1986 da emekliye ayrılmıştır. Prof. BİRÖN, Türk Maden Yüksek Mühendisleri Cemiyeti, TMMOB Maden Mühendisleri Odası, Türkiye Jeoloji Kurumu, İngiltere Maden Mühendisleri Enstitüsü, Amerika Maden Mühendisleri Odası ve Ulusal Türk Kaya Mekaniği Derneği nin üyesidir. Dünya Madencilik Kongresi Türk Milli Komitesi kurucu üyesi ve Kongrenin Uluslararası organizasyon Komitesi daimi Türkiye temsilciliği görevini yürütmektedir. Prof. BİRÖN ün Denizaltı Madenciliği ve EKİ Kozlu Bölgesi Uygulaması (1964), Ergin ARIOĞLU la beraber Madenlerde Tahkimat İşleri ve Tasarımı (1980, 1985, 1990), Design of Supports in Mines (John Wiley Sons, New York, 1983). (Aynı kitap Editorial Limusa Mexico, 1987 ve 1990 yıllarında sırasıyla İspanyolcaya ve Farsçaya çevrilmiştir) ve Suna ATAK la birlikte (Maden Mühendisliğine Giriş, 1986), Suna ATAK ve Hasan ERGİN le birlikte (Introduction to Mining Engineering and Turkish Mineral Industry, İTÜ 003) adlı telif kitapları, Türkçe ve İngilizce yayımlanmış 50 yi aşkın (bildiri+makalesi), 30 aşkın etüd ve projede yürütücülük görevi vardır.

7 iv

8 v Okuyarak öğrendiğiniz ÖNSÖZ kadar, yazarak da öğreniniz. Lord ACTON Püskürtme beton malzemesi yeraltı açıklıklarında iksa elemanı olarak yaklaşık 190 lerden bu yana Maden ve İnşaat Mühendisliği yapılarında yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Özellikle Yeni Avusturya Tünel Açma metodu (NATM) nun 1960 lı yılların başında tünelcilik teknolojisine girmesinden sonra püskürtme beton kullanımı büyük ölçüde artmıştır. Bugün dünyada 10 milyon m 3 /yıl mertebesinde püskürtme beton kullanıldığı kestirilmektedir. Bilindiği gibi püskürtme beton, beton gibi gevrek bir malzemedir. Tünel/galeri kaplamasına süneklik özelliği kazandırmak, ve kesit içinde çatlak denetimi ni etkin şekilde sağlamak amacıyla 1975 li yıllardan itibaren püskürtme beton karışımlarına çeşitli lifler -çelik, karbon, sentetik- ilave edilmeye başlanmıştır. Bugün ise liflerle güçlendirilmiş yüksek performanslı püskürtme beton kaplamaları ulaşım, su tünellerinde ve yeraltı maden ana hazırlık galerilerinde yaygın şekilde uygulanan yerinde dökme klasik betonarme kaplamalarının yerini almaktadır. Daha açık bir deyişle, lifle güçlendirilmiş kaplamalar projenin servis ömrünce birincil iksa elemanı olarak tasarlanmıştır. Bu ise tünel kazı hacimlerinin azaltılması yoluyla ilk yatırım açısından büyük hacimli alt yapı projelerinde zaman ve para ekonomisi demektir. Gözlemlenen bu çarpıcı yenilik, büyük ölçüde püskürtme betona kazandırılan dayanıklılık özelliğinden kaynaklanmaktadır. Önümüzdeki yakın dönemde de bu gelişimin artan ivme ile devam edeceği kesindir. Ülkemiz açısından bakıldığında, 1985 yılından itibaren hızlanan altyapı yatırımları ile birlikte metro, sulama tünellerinde ve madenlerin ana hazırlık galerilerinde dikkat çekici düzeyde lifli püskürtme beton kullanıldığı gözlenmektedir. Bu kitap, ülkemiz teknik mühendislik literatüründe püskürtme beton ve çelik lifle güçlendirilmiş püskürtme beton ve yeraltı mühendislik yapılarındaki tasarım-uygulama konularında Türkçe kaynak gereksinimine bir ölçüde cevap vermek amacıyla kaleme alınmıştır. Çalışmada, konular bilgi föyleri ve çözümlü problemler yardımıyla işlenmiştir. Böyle bir düzenleme ile mühendislere gerekli bilgiler doğrudan doğruya en özlü biçimde verilmesi amaçlanmıştır. Ayrıca; kimi problemlerde aynı konuda geliştirilen değişik yaklaşımlar kullanılarak okurlarımıza geniş çözüm olanakları sunulmaya çalışılmıştır. Püskürtme betonun kimi konularının kaya mekaniği disiplini içinde bulunduğu gerçeğinden hareketle püskürtme beton ile kaya mekaniği arasında var olan organik bütünsellik, hem bilgi föylerinde, hem de çözümlü problemlerde yansıtılmıştır. Türk mühendislik literatüründe ilk olma özelliğini taşıyan kitabımızın, maden ve inşaat sektörlerinde gereken ilgi ile değerlendirileceğini umar, gerek içerik gerekse kullanılan yöntemler bazında meslektaşlarımızdan gelecek yapıcı eleştiriler doğrultusunda çalışmanın daha iyiye doğru geliştirilmesi yazarların ortak görevidir. Saygılarımızla Ergin ARIOĞLU-Ali YÜKSEL-Ali Osman YILMAZ İstanbul, Mayıs 008

9 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... v TEŞEKKÜRLERİMİZ... vi YAZARLAR... vii BİLGİ FÖYLERİ Bilgi Föyü : 1 Yeraltı Yapılarında Destekleme Elemanı Olarak Püskürtme Beton ve Arazi/İksa Basıncı-Radyal Yerdeğiştirme Karakteristik Eğrileri Eleri 1 Bilgi Föyü : Q Kaya Kütlesi Sınıflama Sistemi, Yerinde Mekanik Büyüklükler ve İksa-Destek-Abağı.. 16 Bilgi Föyü : 3 Püskürtme Beton Uygulama Yöntemleri. 35 Bilgi Föyü : 4 Püskürtme Beton Bileşenleri ve Özellikleri.. 46 Bilgi Föyü : 5 Liflerin Temel Mühendislik Büyüklüklerinin Tanımlanması Bilgi Föyü : 6 Lif İçeren Beton Kesitlerinin Nihai Eğilme Moment Kapasiteleri.. 81 Bilgi Föyü : 7 Çelik Lifli Püskürtme Betonun Tokluk İndis Büyüklüklerinin Değerlendirilmesi Bilgi Föyü : 8 Plaka Eğilme Deneyleriyle Lifli Püskürtme Betonların (Yük-Sehim) ve (Enerji-Sehim) Karakteristik Eğrilerinin Çıkartılması Bilgi Föyü : 9 Tünel Kaplamasının Sıkışma ve Esneklik Oranlarının Hesaplanması Bilgi Föyü : 10 Püskürtme Beton Kaplamalarının Yenilme Türleri Bilgi Föyü : 11 Püskürtme Beton Karışım Tasarımının Temel İlkeleri. 131 Bilgi Föyü : 1 Püskürtme Beton Karışımının Hazırlanması, Taşınması, Uygulaması ve Uygulamada Dikkat Edilecek Hususlar Bilgi Föyü : 13 Püskürtme Beton Kalite Kontrol İlkeleri ve Deneyleri. 155

10 ii PROBLEMLER Problem : 1 Bir Metro Tünel Kazısında Stabilite Durumunun ve İksa Türünün Belirlenmesi Problem : Fay Zonu Geçen Bir Tünelde Stabilite Sorunlarının İrdelenmesi 181 Problem : 3 Aşırı Çatlaklı Kumtaşında Açılacak Bir Galeride Stabilite Koşullarının İncelenmesi ve İksa Seçiminin Yapılması Problem : 4 Çelik Lifli Betonun Basınç Altındaki Tam Gerilme-Birim Kısalma Eğrisi Problem : 5 Çelik Lifli Beton Kaplamanın Nihai Eğilme Momentinin Çeşitli Yöntemlerle Belirlenmesi. 00 Problem : 6 İki Ucu Kancalı Lifle Güçlendirilmiş Betonun Eğilme Deneyinin Değerlendirilmesi Problem : 7 Çelik Lifli Püskürtme Beton Kaplamasının Taşıma Gücünün Hesaplanması... 1 Problem : 8 Lifli Püskürtme Betonda Eğilme-Basınç Dayanımları Arasındaki İstatistiksel İlişki, Lif Türü ve Kullanım İçeriğinin Tokluk İndisleri Üzerindeki Etkisi ve Tünel Projesi Açısından Değerlendirilmesi Problem : 9 Enerji Yutma Özelliği Açısından Büyük-Sentetik Lifli ve Çelik Lifli Püskürtme Betonların Karşılaştırılması.. 1 Problem Problem Problem Problem Problem : 10 Kaya Patlaması Beklenen Derin Tünelde Çelik Lifle Güçlendirilmiş Püskürtme Beton Kaplama Kalınlığının Tasarımı.. 4 : 11 Yaş Püskürtme/Döküm Betonlarının Basınç, Eğilme Dayanımları ve Geçirimlilik Katsayıları Açısından Karşılaştırılması.. 9 : 1 Püskürtme Beton Uygulamasında Geri Sıçrama Parametrelerinin Formüle Edilmesi.. 35 : 13 Lif Geometrisinin Geri Sıçramaya Etkisinin İstatistiksel Olarak Belirlenmesi : 14 Geri Sıçrama Miktarının Püskürtme Beton Maliyetine Etkisi Problem : 15 Yaş Püskürtme Betonun Karışım Tasarımı... 46

11 iii Problem Problem Problem Problem Problem : 16 Erken Kür Sürelerinde Basınç Dayanımının Penetrometre İle Belirlenmesi ve Sonuçların İstatistiksel Değerlendirmesi : 17 Su Geliri ve Yüksek Arazi Basıncı Olan Bir Tünel Kazısında Uygulanacak Püskürtme Beton Sınıfının Belirlenmesi : 18 Basınç Dalga Yayılma Hızından Kaplama Betonunun Statik Elastik Modülünün Kestirilmesi : 19 Püskürtme Beton Deneme ve Yerinde Karot Basınç Dayanımlarının Kabul Ölçütleri : 0 Kuru Yöntemle Şantiye Koşullarında Üretilen Püskürtme Betonlarda (Ortalama Dayanım-Standart Sapma) İlişkisi KAYNAKLAR EKLER 87 EK : 1 EK : EK : 3 Yeraltı Açıklıklarının Kaya Saplaması İle Desteklenmesi 87 Kaya Cinsi, Çatlaklılık, Gerilme Durumuna Göre Önerilen Püskürtme Beton Kalınlıkları. 90 Zemin Sınıflarına Göre Yeni Avusturya Tünel Açma Metodunun * Uygulama Parametreleri. 9

12 vi TEŞEKKÜRLERİMİZ Yazarlar; bu kitap projesini sağladıkları akademik ortam ile ulusal mühendislik literatürümüze kazandırılması konusunda gösterdikleri sürekli ilgi ve değerli destekten dolayı, Yapı Merkezi Holding Grubunun onursal başkanı Dr. Müh. Sayın Ersin ARIOĞLU, yönetim kurulu başkanı Y. Müh. Sayın Emre AYKAR ile yönetim kurulu üyeleri Y.Mim. Sayın Köksal ANADOL, Y.Müh. Sayın Ülkü ARIOĞLU, Y.Müh. Sayın Başar ARIOĞLU, Y.Müh. Sayın Erdem ARIOĞLU ve Y.Müh. Sayın S. Özge ARIOĞLU na, samimi teşekkürlerini burada açıklamayı bir görev bilirler. Yazarlar; kitabımızı Türk Mühendislik Literatürüne kazandıran ve hazırlık çalışmaları boyunca yakın ilgilerini eksik etmeyen TMMOB Maden Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Y. Müh. Sayın Mehmet TORUN a, çalışma arkadaşlarına, İstanbul Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Müh. Sayın Ekrem YÜCE ve yazman üye Y.Müh. Sayın Tayfun MATER e ve kitabın baskı işlerini üslenen Beril Ofset Ltd. Şirketinin kurucu üyesi Maden Mühendisi Sayın Selim AKYILDIZ a burada içtenlikle teşekkür ederler. Yaşamımızın her evresinde olduğu gibi, bu çalışmanın üretimi boyunca gösterdikleri manevi desteklerden ötürü Prof. Dr. Mim. Nihal ARIOĞLU, Y.Müh. Doktorant Mahmure Övül ARIOĞLU, Makine Müh. Sami Enis ARIOĞLU ve Ayşe YÜKSEL, Abdullah YÜKSEL ve Sefanur YILMAZ a bir kez daha içten teşekkürlerimizi ifade ederiz. Yazarlar, çalışmamızı sürekli ilgiyle izleyen ve destekleyen Prof.Dr. Müh. Sayın Erkin NASUF, Prof.Dr. Müh. Sayın Gündüz ÖKTEN, Prof.Dr. Müh. Sayın Nuh BİLGİN, Prof.Dr. Müh. Sayın Hasan GERÇEK, Prof.Dr. Müh. Sayın Turan DURGUNOĞLU ve Dr. Müh. Sayın Hakan TUNÇDEMİR e teşekkür ederler. Çalışmamıza çeşitli düzeylerde katkı sağlayan Yapı Merkezi çalışanlarından Y.Müh Sayın Gözde KURT ve Y.Müh. Sayın Ömer GÜZEL, Dr. Müh Sayın Rıfat YOLDAŞ a burada teşekkür edilir.

13 vii YAZARLAR Ergin ARIOĞLU 1947 doğumlu Prof. Arıoğlu 1969 da İTÜ Maden Fakültesi nden Maden Yüksek Mühendisi, 1976 da Newcastle Upon Tyne Üniversitesi nin Maden Mühendisliği Bölümü nden Dr. Müh, İTÜ de 198 de Doç. ve 1988 de Prof. unvanını almıştır. Yayımlanmış 50 yi aşkın bilimsel teknik makale ve bildirisi vardır. Bunlardan 70 e yakını püskürtme beton kullanımı ve tasarımı, yüksek dayanımlı betonun mekanik büyüklükleri ve karışım tasarımı, uçucu küllü beton kullanımı, beton nitelik denetimi, betonun yerinde dayanımı, çimento-kireç stabilizasyonu ve deprem ile ilgilidir. 18 adet yayımlanmış telif kitabı olup, bunlardan üçü (Prof. Dr. Cemal Birön ile birlikte) İngilizce (Wiley, New York 1983), İspanyolca (Limasa, Mexico 1987) ve Farsça dillerindedir yılından beri International Bureau of Strata Mechanics, Katowice nin çağrılı üyesidir. Aynı kuruluşun 1995 yılında yayımladığı İngilizce Yeraltı Kömür Madenleri Geoteknik Tasarım el kitabının 8. bölüm yazarıdır. TÜBİTAK tarafından desteklenmiş, kalın linyit damarlarında betonarme suni tavan uygulaması (Birön ile birlikte 1970) ve Uludağ Volfram Madeninde atık malzemesinin dolgu malzemesi olarak kullanımı (1981) konularındaki araştırma projelerinin müellifidir. Kaya Mekaniği, yeraltı kömür madenciliği,maden yataklarının değerlendirilmesi ve üretimi,metro projelerinin çeşitli konularında, püskürtme beton, lifli püskürtme beton nitelik denetimi ve 350 kgf/cm dayanımlı beton tasarımı-üretimi ve mühendislik büyüklüklerini içeren konularda, 160 nin üzerinde teknik-araştırma raporlarının yazarıdır. Ayrıca, çeşitli toplumsal konular üzerinde 80 civarında gazete makalesinin ve çalışma raporunun müellifidir. Sırası ile 1994, 1996 ve 1999 yıllarında olmak üzere üç kez Türkiye Prefabrik Birliği nin en iyi makale ödülü sahibidir. 00 yılında TMMOB Maden Müh. Odası İstanbul Şubesi tarafından yabancı dillerde (1983, 1987) yıllarında yaptığı kitap yayınlarından ötürü sektörde ilkler ödülüne layık görülmüştür döneminde TMMOB Maden Mühendisleri Odası, İstanbul Şubesinin yönetim kurulu başkanlığını sürdürmüştür. Ülkemizin madencilik enerji ve Ar-Ge politikaları üzerinde çeşitli basın organlarında yayımlanmış 60 ı aşkın makalesi, söyleşisi ve beyanatı vardır. Prof. Arıoğlu, Mart 000 tarihinde İTÜ Maden Mühendisliği Bölümü nden emekli olmuştur. Akademik etkinliklerine halen Yapı Merkezi Holding Grubu Ar-Ge bölümünde sürdürmektedir.

14 viii Ali YÜKSEL 1959 Yılında Antalya Akseki de doğan Ali YÜKSEL, 1981 yılında İ.T.Ü. Maden Fakültesinden mezun olmuş, 1983 de aynı fakülteden Yüksek Mühendis derecesini almıştır yılları arasında İTÜ Maden Fakültesi Maden Mühendisliği Bölümünde Araştırma Görevlisi olarak çalışmıştır. Ali YÜKSEL in; püskürtme beton, madenlerde; tahkimat, yüzey tasmanı, ve yapı hasarları, raylı sistem uygulamalarındaki tünellerde jeoteknik araştırmalar, jeoteknik ölçümler ve EPBM tünel uygulamaları üzerinde 35 den fazla Türkçe ve İngilizce dillerinde yayımlanmış bilimsel-teknik bildiri, makalesi, linyit madenciliği ve püskürtme beton konusunda kitabı bulunmaktadır. Yapı Merkezi nin yükleniminde gerçekleştirilen İstanbul ve İzmir deki Raylı Sistem Projelerindeki 4 tünelin yapımında sondaj, tünel ve açık kazılardaki jeoteknik konulardan sorumlu mühendis olarak görev alan Ali YÜKSEL evli ve bir çocuk sahibidir. Ali Osman YILMAZ 1964 Yılında Trabzon ili Şalpazarı ilçesinde doğan Yılmaz, sırasıyla 1987 yılında Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Maden Mühendisliği Bölümü nden Maden Mühendisi ve 1990 yılında Yük. Müh. olarak mezun oldu 199 yılından beri Karadeniz Teknik Üniversitesi Maden Mühendisliği Bölümü nde akademik çalışmaları sürdüren Yılmaz, 1998 yılında İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü nden Doktor unvanını aldı yılından beri K.T.Ü. Maden Mühendisliği Bölümünde öğretim üyesi olarak çalışmalarını sürdüren Dr Yılmaz 008 yılında Doçent unvanını aldı. 60 yi aşkın bildiri, makalesi ve çalışma raporunun müşterek yazarıdır. Ayrıca 6 adet müşterek yazarlı kitabı yayımlanmıştır.

15 BİLGİ FÖYÜ : 1 YERALTI YAPILARINDA DESTEKLEME ELEMANI OLARAK PÜSKÜRTME BETON ve ARAZİ/İKSA BASINCI-RADYAL YERDEĞİŞTİRME KARAKTERİSTİK EĞRİLERİ Genel Püskürtme beton; agrega, çimento, su ve priz hızlandırıcı katkı karışımının boru hattı içerisinde basınçlı hava ile taşınıp, püskürtülerek yerleştirilen beton olarak tanımlanmaktadır. Geleneksel betona göre kalıp gerektirmeden yerleştirilmesi, ve özel katkılar yardımıyla hemen dayanım kazanmaya başlayarak taşıyıcılığını yerine getirmeye başlaması gibi özellikleri nedeniyle yeraltı mühendislik yapılarında, maden mühendisliği uygulamalarında yaygın kullanım alanı bulmaktadır. Püskürtme beton yukarıda sıralananların dışında baraj yapıları, şevler, hasarlı binaların onarımı ve güçlendirilmesi vb. alanlarda da yaygın olarak kullanılmaktadır. Tarihçe Püskürtme yoluyla yerleştirilen ilk destekleme uygulamalarına 0. yüzyılın başlarında maksimum dane boyutu 5 mm yi geçmeyen agrega, kum ve portland çimentosundan oluşan karışım (gunite) kullanılarak başlanmış, ancak ekipmanlarda kullanılan malzemelerin dayanımındaki birtakım sorunlar nedeniyle yeterince yaygınlaşamamıştır.. Dünya savaşından hemen sonra, 1950 li yıllarda, daha ekonomik ve güvenli destekleme sistemleri konusunda araştırmalar yapılmış, malzeme teknolojisindeki gelişmelere parelel olarak; daha büyük dane çapındaki (5 mm ye kadar) agrega içeren karışımları püskürtebilen makinaların geliştirilmesiyle yeraltı yapıları ve madenlerdeki destekleme sistemlerinde yaygın olarak yer almaya başlamıştır lardan sonra ilkeleri Rabcewicz ve arkadaşları tarafından ortaya konulan Yeni Avusturya Tünel Açma Yöntemi nde, hızlı yerleştirilebilmesi ve kısa zaman aralığında dayanım kazanması, değişik kaya ve zemin koşulları, kesit geometrilerine kolaylıkla uyum sağlaması dolayısıyla püskürtme beton; çelik bağ, çelik hasır ve kaya saplamalaından oluşan destekleme sisteminin ayrılmaz parçası haline gelmiştir. (Rabcewicz, 1964) Yeraltı Destekleme Sistemlerinde Püskürtme Betonun Taşıyıcı İşlevleri Genel anlamda, püskürtme beton kaplaması yeraltı yapılarında başlıca şu işlevleri yerine getirmektedir (Bkz Şekillere, Mahar vd 1975);

16 Püskürtülen taze beton, kırık ve çatlaklar arasına girerek kayacın yerindeki kayma dayanımını artırır (Şekil-1), Püskürtme Beton Şekil-1 Püskürtme beton ile çatlakların doldurulması (Mahar ve Ark., 1975) Köşelerin ve boşlukların püskürtme betonla doldurulmasıyla elde edilen düzgün yüzey, köşe noktalarında oluşan gerilme konsantrasyonu azaltır. (Şekil-) Şekil- Sivri köşelerin doldurulması sağlanan eğrisellik ile gerilme konsantrasyonunun azalması Püskürme betonun sağladığı adezyon ve kayma direnci ile kırık ve çatlaklarla sınırlanmış kaya bloklarının oluşturduğu yük civar kaya kütlesine aktarılarak kayanın kendi kendini taşıması sağlanmış olur (Şekil-3).

17 3 Yapışma Kayma Şekil-3 Püskürtme betonla sağlanan yük transferi ve blok ağırlığının taşınması Kaya elemanları arasındaki bağlantı düşükse; yüzeye uygulanan püskürtme beton kaplaması statik bakımdan bir kabuk gibi çalışarak taşıyıcılık sağlar (Şekil-4) Yapışma Moment Düşük Yapışma Direnci Kayma Püskürtme Beton Çekme gerilmesi Blok Ağırlığı Moment Şekil-4 Püskürtme beton kaplamasının kabuk şeklinde taşıyıcılık işlevi Çöken, gevşeyen arazi tabakalarına karşı erken direnç göstererek iyi bir kemerleşme sağlar ve dayanımının zamanla artmasıyla gevşemeleri önler ve deformasyonları minimize eder (Cecil, 1970) (Şekil-5). Karışım özellikleri ve katkı miktarları istenildiği şekilde düzenlenerek dayanım gelişimi değiştirilebilir. Böylece; kesit dışına taşan sökülme, kaya/zemin boşalma ve göçük olaylarının kontrol edilmesinde oldukça faydalı sonuç vermektedir.

18 4 Arazinin Kemerlenmesi Arazinin Yüklerinin Kemerlenmesi Açık, Gevşek Çatlaklar Hafif Açık Çatlaklar Destekleme Sistemi Üzerindeki Yük Püskürtme Beton Kaplama Aşırı Deformasyondan Dolayı Kaya Arazinin kütlesinin Kırılması yenilmesi Gevşeme Bölgesi Şekil-5 Püskürtme betonun taşıyıcılık işlevleri Püskürtme Betonla Çökme Olayı Kontrol Edilerek Arazi Kaya Kütlesinin Direncinin Yerinde Korunması Dayanımının Korunması Uygun kalınlıkta yapılmış püskürtme beton kaplaması arazi yüklerinin taşınmasında asli veya tamamlayıcı destekleme elemanı olarak işlev görebilir. Püskürtme beton kaplaması, kazılan yüzeylerin hava ve su ile temasını keserek yüzey bozunmasını ve gevşemeleri önler (Şekil-6, Mahar vd 1975) t (1/) t Püskürtme Beton Kaya Saplaması Bulonu Kuru Bozunmayan Tabaka Ayrışabilecek Şeyl tabakası Kuru Bozunmayan Tabaka Şekil- 6 Atmosferik veya su etkisi nedeniyle ayrışabilecek yüzeylerin püskürtme beton ile kaplanması. Kaya mekaniği açısından yukarıda belirtilen avantajların yanı sıra uygulama açısından sağladığı yararlar ise şunlardır: Betonun taşınması, yerleştirilmesi ve sıkıştırılması bir arada yapılır, Kalıp gerektirmeden yerleştirildiğinden malzeme ve işçilik tasarrufu sağladığından ekonomiktir,

19 5 Kazı yüzeyine açılır açılmaz hemen uygulanabilir, Yüksek uygulama hızına sahiptir ve farklı çalışma koşullarında istenilen kalınlık sağlanabilir. Farklı boyut ve geometrilerdeki açıklık kesitlerinde uygulanabilir. Hidrostatik yüklemeye maruz dairesel kesitli bir tünelin basınçyerdeğiştirme karakteristik eğrisi Kaya kütlesi içinde açılan bir tünelin radyal yerdeğiştirmesinin arazi basıncına göre tipik bir değişimi Şekil-7 de gösterilmiştir (Birön, Arıoğlu, Ergin, 1985). İzlendiği gibi artan cidar deformasyonu ile daha açık deyişle tünel etrafında plastikleşme zonu nun oluşumuna izin verilerek iksanın maruz kaldığı arazi basıncının derinlik basıncından P o daha küçük değerler alması sağlanır. Aksi takdirde, derinlik basıncını karşılayabilecek bir iksa sistemini ekonomik olarak gerçekleştirmek çok zor, hatta imkansızdır. Kazı işlemi sırasında yerleştirilen belli bir taşıma kapasitesine sahip iksa elemanıyla arazi basıncı, öngörülen bir cidar deformasyonu için dengelenebilir. E = A p s p E p P P o P mak P a İdeal elastik b Normal formasyon c Aşırı yükleme şartları 1,, 3 Farklı sıkılıktaki püskürtme beton kaplamaları P mak 1 sp 1 i = r ( r + ) i t Basınç dayanımı, sb K p? [ ri ( ri t) ] K p = Ep 1 + u ( 1 + u ) r ( r t) [ p i i ] p Radyal yerdeğiştirme, u s B p = A. a Normal Çimento Su/Çimento oranı, a o r i t P Özel Çimento (İnceliği yüksek) Şekil-7 Çeşitli formasyon yükleme koşulları için arazi basınç-tünel radyal yerdeğiştirme karakteristik eğrisi ve püskürtme betonun basınç dayanımını değiştirmek suretiyle verilen yükleme koşuluna uyumunun sağlanması (P o = Derinlik basıncı, P mak =Kaplamanın taşıma kapasitesi, P i = İksa basıncı, K p = Kaplamanın sıkılığı, s p = Verilen kür-yaş- için püskürtme betonun tek eksenli basınç dayanımı, E p = Verilen yaşa karşı gelen elastik modül, u p = Püskürtme betonun Poisson oranı, r i = Tünel yarıçapı, t= Kaplama kalınlığı, A,B= Regresyon katsayıları

20 6 Arazi basıncını ve deformasyonunu dengelemek üzere tünelde kullanılan iksa elemanı örneğin t kalınlığında K p sıkılığına sahip püskürtme beton kaplaması elastik limit içinde yerdeğiştirme yaparak (arazi basıncıyerdeğiştirme) eğrisini P i noktasında keser. Bu nokta, mekanik anlamda denge konumunu tanımlar ve iksa üzerindeki arazi basıncının büyüklüğü de iksa basıncı nı belirler. Eğer, iksaya ait basınç-yerdeğiştirme eğrisi arazinin basınçyerdeğiştirme eğrisini kesmiyorsa bu durumda göçük oluşumu sözkonusudur. Püskürtme betonun karışım tasarımını ve/veya kaplama kalınlığını değiştirmek suretiyle kaplamanın taşıma kapasitesi ve basınç-yerdeğiştirme eğrisinin eğimi, yani sıkılığı istenen düzeyde oluşturulabilir. Ayrıca; püskürtme beton çelik bağ, saplama ve önsüren gibi iksa sistemleriyle birlikte kolayca uygulanabilir. Bu özellikleri nedeniyle püskürtme beton iksa elemanı olarak tünel/galeri kazılarında çok geniş uygulama alanına sahiptir (Birön, Arıoğlu, 1985 ve Arıoğlu, Ergin ve Yüksel, 1999). Püskürtme beton genellikle tavan saplamaları ile birlikte kullanılır. Tavan saplamalarının taşıyıcılık yönünden temel görevi tünel etrafındaki kaya kütlesinin kimi çalışma koşullarında çok önemli boyutlara ulaşan kayma, çekme yerdeğiştirmeleri ni çekme kapasitesi içinde karşılamaktadır. Saplamaların boyutlandırılmasına ilişkin özlü bilgiler EK-1 de verilmiştir. Şekil-8 de farklı iksa elemanlarının taşıma kapasitelerinin (beton, püskürtme beton kaplamaları, saplamalar, çelik bağ vb) tünel yarıçapı ile değişimleri verilmiştir (Hoek, 007). 50 cm kalınlığında 35 MPa dayanımlı beton kaplama 30 cm kalınlığında 35 MPa dayanımlı beton kaplama İksa kapasitesi, Pmak, MPa 1W65 profilli, 1 m aralıklı çelik bağ 34 mm çapında ve 1m aralıklı tavan saplama 5 cm kalınlığında 35 MPa dayanımlı beton kaplama 5 mm çapında ve 1.5 m aralıklı tavan saplama 5 cm kalınlığında 35 MPa dayanımlı beton kaplama 8I3 profilli, 1.5 m aralıklı çelik bağ 19 mm çapında ve m aralıklı tavan saplama 6I1 profilli, m aralıklı çelik bağ 16 mm çapında ve.5m aralıklı tavan saplama Tünel yarıçapı, m Şekil-8 Çeşitli iksa elemanlarına ait (taşıma kapasitesi-tünel yarıçapı) değişimleri.

21 7 Şekilden elde edilen belli başlı çıkarımlar şöyle özetlenebilir: o Verilen kaplama kalınlığı ve basınç dayanımında tünel yarıçapı arttıkça beton/püskürtme beton kaplamasının taşıma kapasitesi belirgin ölçüde azalmaktadır. Kaplamada kullanılan karışımın basınç dayanımını arttırmak suretiyle taşıma kapasitesi arttırılabilir. o Tavan saplamasının taşıma kapasitesi sadece saplama çapına ve yerleşim mesafesine bağlıdır. Belli bir yerleşim mesafesi için artan çap ile saplamanın taşıma kapasitesi de artmaktadır. o Verilen proje koşullarında çeşitli iksa elemanları kullanmak suretiyle istenen taşıma kapasitesi sağlanabilir. Örneğin; çok sıkışan tünel koşullarında gerekli taşıma kapasitesi (sık aralıklı yerleştirilen tavan saplaması+kalın püskürtme beton kaplaması+çelik bağ-esnek- + arın stabilitesi için arına belirli yerleşim yoğunluğunda uygulanan fibercam saplamalar) kompozit iksa sistemi ile oluşturulabilir. Hidrostatik yükleme altında dairesel tünelin radyal yerdeğiştirmesi ve tünel etrafında oluşan plastik zonun yarıçapına ilişkin analitik açılımlar topluca Çizelge-1 de verilmiştir (Hoek, 1999, 00 ve 007). Püskürtme beton kaplamasının temel büyüklüklerinin tanımlayan maksimum-taşıma- kapasite ve sıkılık değerlerine ilişkin açılımlar (Hoek ve Bray, 1980) ise Şekil-7 üzerinde belirtilmiştir. Çizelge-1 Hidrostatik Yüklemede Dairesel Kesitli Tünelin Arazi Basıncı- Radyal Yerdeğiştirme Karakteristik Eğrisi Mohr-Coulomb Yenilme Ölçütü En büyük efektif asal gerilme s 1 en küçük asal gerilme s 3 cinsinden σ ' 1 = σy + kσ3 Mohr-Coulomb ölçütü ile tanımlanabilir. o Kaya kütlesinin tek eksenli basınç dayanımı (s 3 = 0 s 1 = s y ) s y c' cosφ' = 1 sin φ' o s 1 = ƒ(s 3 ) yenilme zarfının eğimi 1 + sin φ' k = 1 sin φ'

22 8 Çizelgenin devamı o Efektif içsel sürtünme açısı φ' = σin 1 6 a.m y (1 + a)( + a) + ' a 1 ( σ + m σ ) ( ) y 3n ' a 1 6 a.m y σ + m yσ3n o o o Kaya kütlesinin kohezyon büyüklüğü sb c' = (1 + a)( ' ' [(1 + a)s + (1 a)m ys3n ] ( s + m ys3n ) ' a 1 + a) 1 + 6am ( s + m s ) (1 + Normalize yanal gerilme-yenilmede- [ ][ a)( + a) ] y y 3n a 1 ' n ' 3mak σ 3 = σ / σ b Tüneller için maksimum yanal gerilme büyüklüğü yenilmede: σ ' 3mak 0.94 σy = 0.47 σ P o y Derinlik basıncı: P o = γ.h o Kaya kütlesinin tek eksenli basınç dayanımı: s y = s b [ m + 4s a(m 8s) ]( m / 4 + s) y y (1 + a)( + a) y a 1 Hoek-Brown lineer olmayan yenilme ölçütü a ' ' ' s 3 s 1 = s3 + s b m y. s + sb Malzeme faktörü: GSI 100 m = y mi exp 8 14Dö m i =Sağlam numuneye ait malzeme faktörü, GSI= Jeolojik dayanım indisi, D ö = Teknik girişimin (patlayıcı madde ile kazı, tünel makinesi ile kazı) kaya kütlesinde yol açtığı örselenmenin düzeyi. 0 < D ö 1 arasında değer alır.

23 9 Çizelgenin devamı Çatlaklık faktörü: Üs değeri: GSI 100 s = exp 9 3D ö a = Kritik iksa basıncı 3 ( ) GSI /15 e e 0 / P i,k Po σ = 1 + k y o Eğer iksa basıncı P i > P i,k ise tünel elastik rejimde davranır (Bkz Şekil-9). Daha açık anlatımıyla tünel etrafında plastikleşme zonu oluşmaz. Bu rejimde tünel cidarının radyal yerdeğiştirmesi ro(1 + u) u ie = (P E y ile tanımlanır. o P ) i o Eğer iksa basıncı P i < P i,k ise tünel plastik rejimde davranır. Diğer bir anlatımla tünel etrafında r p yarıçaplı bir plastik zon oluşacaktır (Bkz Şekil-9). Genellikle P i,k düzeyinde taşıma kapasitesine sahip iksa sisteminin uygulaması ekonomik olmayabilir. Uygulamada, tünel cidarının yerdeğiştirmesine izin verilerek, diğer kelimelerle P i < P i,k koşulu oluşturularak daha ekonomik bir iksa tasarımı gerçekleştirilebilir. Tünel stabilitesi çözümlemesinde önemli büyüklük olan plastik zonun yarıçapı r p r p Po (k 1) + σ y = ro (1 + k )(k 1)Pi + σy 1 k 1 teorik formülünden hesaplanabilir. Verilen derinlik basıncı P o ve tünel kazıorijinal-yarıçapında r o, artan iksa basıncı P i ile plastik zonun yarıçapı belirgin şekilde azalmaktadır.

24 10 Çizelgenin devamı P o P o =γh A Elastik Davranýþ P i r p r o P o Plastik zon P ik B P=ƒ(u i ) Elasto-plastik davranýþ Eðer iksa kullanýlmazsa tünel içinde göçük oluþumu kaçýnýlmazdýr Radyal yerdeðiþtirme, u Şekil-9 Hidrostatik basınca maruz biri dairesel kesitli tünelin arazi basınçradyal yerdeğiştirme karakteristik eğrisi (P o = Derinlik basıncı, γ = Birim hacim ağırlık, H= Tünel aks derinliği, P i,k = Kritik iksa basıncı, r o = Tünel yarıçapı, r p = Plastik zonun yarıçapı) Yenilmede tünel cidarının radyal yerdeğiştirmesi Anılan büyüklük aşağıdaki teorik ifadeden belirlenebilir. υ r o(1 + υ) (1 υ)(po P E y p i = k (1 υ) o k ' o r ) r ( P P ) Açıktır ki verilen çalışma koşullarında azalan iksa basıncı P i ile tünel cidarının radyal yerdeğiştirmesi u i atmaktadır. (u= Kaya kütlesinin Poisson oranı, E y = Kaya kütlesinin elastik modülü) Yukarıda belirtilen P i = ƒ(u i ) ifadesinden hareketle verilen kaya kütlesi özellikleri (GSI, m i, s b ) ve tünel geometrisi (Derinlik H, yarıçap r o ) için

25 11 Çizelgenin devamı (Arazi basıncı-tünel cidarı yerdeğiştirme karakteristik) eğrisi çizilebilir *. Çoklu regresyon bağıntılarıyla ile tünel birim kısalma ve plastik yarıçapının kestirilmesi Teorik ifadeler çoklu regresyon çözümlemesi ile şu şekilde yazılabilir: u ε = r r r p o i o P i x100 = Po P i = Po σ P y o σ P y o P i 0.57 Po P i.4 Po Hoek, 007 istatistiksel ifadeleri kitabın yazarları tarafından nomogram düzeninde Şekil-10 da sunulmuştur. Püskürtme beton kaplamasının karakteristik (arazi basıncı-radyal yerdeğiştirme) eğrisinin analitik açılımlarına ilişkin ayrıntılı bilgiler Oreste, 003 a ve b kaynaklarından temin edilebilir. Sayısal Örnek Derinliği H = 100 m ve orijinal yarıçapı r o =3 m olan bir tünel kazısında geçici iksa olarak 10 cm kalınlığında, 14 MPa basınç dayanımında bir püskürtme beton kaplaması, 34 mm çapında ve 1 m aralığında yerleştirilen tavan saplamasıyla birlikte kullanılacaktır. Tünelin geçtiği formasyonun yerinde tek eksenli basınç dayanımı s y =0.4 MPa olup, birim hacim ağırlığı γ =.65 t/m 3 dür. Anılan iksa sistemiyle tünel cidarında gözlemlenecek birim kısalmanın büyüklüğünü belirleyiniz. ÇÖZÜM o İksa sisteminin güvenli basıncının hesaplanması Şekil-8 den r o =3.0 m yarıçap için verilen iksa elemanlarına ait maksimum kapasiteler: * Eğer tünel arınında kazı işlemi ikiden fazla kademe ile yapılıyorsa ve genel ilerleme hızları da düşük ise özellikle zayıf dayanımlı-ayrışmış kaya kütlelerinin mekanik büyüklükleri -c, φ, s y - su geliri, tünel içi atmosfer koşulları ve sünme gibi faktörlerden olumsuz şekilde etkilenirler. Bu tür çalışma koşullarında mekanik büyüklüklerin uzun süreli değerleri alınmalıdır.

26 1 Şekil-10 Çeşitli (P i /P o ) değerleri için u i /r o = f(s y /P o ) ve r p /r o =f(s y /P o ) değişimleri (P i = İksa basıncı, s y = Kaya kütlesinin tek eksenli basınç dayanımı, P o = Derinlik basıncı, P o =γ.h, γ= Birim hacim ağırlık, H= Tünel aks derinliği). φ = 34 mm, a = 1.0 m saplama P mak,s 0.35 MPa t = 10 cm, s p = 14 MPa püskürtme beton P mak,s = * x0.5 MPa = 0.50 MPa * 0.5 MPa taşıma kapasitesi 5 cm püskürtme beton kalınlığına aittir. Problem verisi olarak kalınlık 10 cm dir. Bu nedenle sayısıyla çarpılmıştır.

27 13 Toplam taşıma kapasitesi Güvenli iksa taşıma basıncı Σ P mak = 0.85 MPa P P = GK 0.85 = 1.5 mak gi = 0.68 MPa (Geçici iksa olduğundan güvenlik katsayısı GK = 1.5 yeterli görülmüştür) o (İksa basıncı/derinlik basıncı) oranının belirlenmesi Derinlik basıncı Güvenli iksa basıncı o = γ.h =.65x t/m (.65 MPa) P = P gi = 0.68 MPa P P gi o 0.68 = o (Yerinde dayanım/derinlik basıncı) oranının hesaplanması σ y P o = = 0.15 o Tünel cidarının radyal birim kısalma değeri σ Şekil-10 yardımıyla y = P o Pgi ve = 0. 5 oranlarına karşı gelen birim P kısalma ε=% olarak kestirilir. Aynı şekilden sözkonusu oranları kullanarak plastik zonun yarıçapı r p r o olarak bulunur. (Grafik çözüm Şekil-10 üzerinde kesikli çizgiler ile gösterilmiştir). Eğriden açıkça görüldüğü üzere verilen (s y /P o ) oranında tünelde uygulanacak iksa basıncının P i arttırılmasıyla plastik zonun yarıçapı belirgin ölçüde azaltılmaktadır. Sıkışan tünel koşullarında püskürtme beton uygulaması Normal koşullarda, kapalı halka şeklinde uygulanan püskürtme beton kaplamasının yenilmeden karşılayabileceği radyal yerdeğiştirme miktarı %0.1~0.x(tünel yarıçapı ) mertebesindedir (Hoek ve Brown, 1980). Örneğin 5 m yarıçapında olan bir tünelde maksimum radyal yerdeğiştirme miktarı x 500 cm = 0.75 cm o

28 14 olarak kestirilebilir. Kritik radyal birim kısalma değeri % den büyük durumlarda, daha açık deyişle stabilite probleminin başladığı çalışma koşullarında maksimum radyal yerdeğiştirme yukarıda belirtilen değerden daha büyüktür ve püskürtme beton kaplaması ciddi düzeyde deformasyonlara maruz kalır. Zayıf dayanımlı kaya kütlelerinde açılan derin tüneller/galerilerde kaplamanın yenilmeden büyük boyutlu şekildeğiştirmeleri karşılayabilmesi için Şekil-11a da gösterildiği gibi kaplamanın çevresinde belirli genişlikte aralıklar oluşturulur (Arıoğlu, Ergin ve Yüksel, 1999). Böylelikle artan yüklemenin sonucunda oluşan radyal yerdeğiştirmeler kaplama içindeki bu aralıkların birbirine yaklaşmasıyla önemli ölçüde dengelenebilir. Aralıklı püskürtme beton kaplamasının değiştirilmiş iksa basınç-yerdeğiştirme karakteristik eğrisi Şekil-11b de görülmektedir. r i u i t aralık ƒ a ƒ a = ç a Basınç P p t. sp D/ b Aralıkların kapanmasi Radyal Yerdeğiştirme, u i Şekil-11 a)dairesel kesitli bir püskürtme beton kaplamasında oluşturulan aralıklar ile radyal yerdeğiştirmelerin karşılanması. b) Aralıklı püskürtme beton kaplamasının basınç-yerdeğiştirme karakteristik eğrisi (ölçeksiz). (ƒ a = Aralık faktörü, a = Aralık açıklığı, ç = Çevre, P p = Püskürtme beton kaplamasının taşıma kapasitesi, t = Kaplama kalınlığı, s p = Verilen bir kür süresi için püskürtme betonun tek eksenli basınç dayanımı, D = Tünel çapı.)

29 15 Aralıklı püskürtme beton kaplama uygulamasında toplam birim kısalma şeklinde ifade edilebilir (Pöttler,?). Maksimum radyal yerdeğiştirme miktarı ise olmaktadır. Sembollerin açıklaması Şekil-11 de verilmiştir. E p = Verilen kür süresi-yaş-için püskürtme betonun elastik modülü. Yukarıda belirtilen püskürtme beton ile tam halka oluşturulma durumunda geçerli olduğu burada hatırlatılmalıdır. Moritz, 1999 ın Dr. tezi kapsamında geliştirdiği deformasyon sönümleyici- İç içe geçmiş özel boru düzeneği- elemanlar püskürtme beton kaplamasında oluşturulan aralıklarda kullanılarak sıkışan tünel koşullarında başarılı sonuçlar alınmıştır. Anılan iksa sistemin uygulama şeması Şekil-1 de görülmektedir (Moritz, 1999 den alıntılayan Barla, 00). Şekil-1 Sıkışan tüneller için Moritz, 1999 deformasyon sönümleyici elemanları ile oluşturulan kompozit iksa sistemi.

30 16 BİLGİ FÖYÜ Q KAYA KÜTLESİ SINIFLAMA SİSTEMİ, YERİNDE MEKANİK BÜYÜKLÜKLER VE İKSA-DESTEK-ABAĞI Genel Barton ve arkadaşlarının tünellerde yaptıkları araştırma sonuçlarına dayanarak ortaya koydukları sınıflandırma sisteminde Kaya Kütle Kalitesi büyüklüğü RQD J Q =. J J n r a J w. SRF bağıntısı ile tanımlanmaktadır (Barton, Lien ve Lund 1974). Sözkonusu büyüklük yardımıyla, kaya sınıflandırmasının yanı sıra yer altı mühendislik yapılarında kullanılacak destekleme tipleri konusunda öneriler yapılabilmektedir. Q büyüklüğünde kullanılan büyüklüklerin aldığı değerler; ilkin 00 kadar tünel üzerinde belirlenmiş, daha sonra da yaklaşık 000 tünelde yaptıkları çalışma ile güncelleştirilmiştir (Grimstad ve Barton, 1993). Bu güncelleştirme çalışmasında en büyük değişiklik gerilme azaltma faktörü SFR üzerinde olmuştur. Yukarıdaki bağıntıdan anlaşılacağı üzere Q, birbirinden bağımsız 6 adet faktör ile temsil edilmektedir. Ve bu faktörlerin tanımladığı oranlar da kaya kütlesinin karakteristik geometrik ve mekanik özelliklerini belirtir: RQD J n J r J a J w SRF = Kaya kalite göstergesi = Çatlak-süreksizlik- takımı sayısı = Çatlak pürüzlülük sayısı = Çatlak ayrışma-bozunma- sayısı = Çatlak su azaltma faktörü = Gerilme azaltma faktörü RQD J r J w Q = x x J n J a SRF Kaya Çatla sisteminin Kaya blo boyutu ütlesinin pürüzlülü durumu bir anlamda ayma dayanımı bulunduğu ütlesinin gerilme oşullarını tanımlar Faktörlerin aldıkları değerler Çizelge-1 de toplu olrak verilmiştir (Barton vd, 1974; Grimstad ve Barton, 1993; Barton, 000).

31 17 Çizelge-1 Q Sınıflama Sistemi İlişkin Faktörler 1.KAYA KALİTE TANIMLAMASI RQD A. Çok Zayıf 0 5 B. Zayıf 5 50 C.Orta D. İyi E.Çok iyi Notlar: i 1. RQD değerinin 10 dan daha küçük değerler alması durumunda (0 değeri dahil) Q nun hesabında 10 değeri esas alınmalıdır. ii. RQD değerinin 95, 90, 85 gibi 5 erli aralıkla ifade edilmesi uygundur.. ÇATLAK (EKLEM) TAKIM SAYISI J n A.Masif birkaç çatlak takımı veya hiç çatlak yok B. Bir çatlak takımı C. Bir çatlak takımı+düzensiz çatlaklar 3 D. İki çatlak takımı 4 E. İki çatlak takımı+düzensiz çatlaklar 6 F. Üç çatlak takımı 9 G. Üç çatlak takımı+düzensiz çatlaklar 1 H. Dört veya daha fazla çatlak takımı, düzensiz veya çok çatlaklı 15 küp şeker görünümlü J. Tamamen ufalanmış kaya, toprak görünümlü 0 Notlar: i Tünel kesişme kesitlerinde (3 x J n ). ii Tünel girişlerinde ( x J n ) değerleri alınmıştır 3. ÇATLAK (PÜRÜZLÜLÜK) SAYISI J r a.çatlak yüzeyleri temasta veya b:10 cm den az kayma hareketiyle temasta A.Süreksiz -çatlaklar 4.0 B. Dalgalı-pürüzlü 3.0 C. Dalgalı-düz.0 D. Dalgalı-cilalı 1.5 E. Düzlemsel-pürüzlü 1.5 F. Düzlemsel-düz 1.0 G. Düzlemsel-cilalı 0.5 Notlar: i Dalgalı düzlemsel gibi tanımlamalar çatlakların en az m lik uzunluğu boyunca olan genel karakterini, pürüzlü, düz, cilalı tanımlama ise çatlak yüzeyinin küçük ölçekteki özelliklerini tanımlar. b.makaslama ile çatlak yüzeylerinin temasını önleyecek kadar kalın kil dolgusu

32 18 Çizelgenin devamı H. Çatlak yüzeylerinin temasını önleyecek kadar kalın kil dolgusu 1.0 J. Çatlak yüzeylerinin temasını önleyecek kalınlıkta kum, çakıl ve 1.0 breş (ezilme zonu) dolgusu Notlar: i Ortalama çatlak aralığı 3 m den fazla ise değerlere 1 eklenmektedir. ii Makaslama hareketi izleri taşıyan ve bu izlerin olumlu yönde bulunduğu düzlemsel-cilalı çatlaklar için J r =0.5 değeri alınabilir. iii Jr ve Ja sınıflaması, yönelim ve kayma dayanımı (τ=s n.tg(j r /J a ) açısından elverişsiz çatlak takımına veya süreksizliklere uygulanır. 4. ÇATLAK AYRIŞMA SAYISI φ r yaklaşık Jr a.çatlak yüzeyleri temasta (Mineral dolgu-kil kaplaması yok) A.Sıkıca kaynaşmış sert yumuşamayan geçirimsiz dolgu B. Ayrışmamış çatlak yüzeyleri, sadece boyanması 5 o - 35 o 1.0 C. Az ayrışmış çatlak yüzeyleri, yumuşamayan yüzey mineralleri 5 o - 30 o.0 D. Siltli veya kumlu yüzey killeri, kil içeriği az (yumuşamayan) 5 o - 30 o 3.0 E. Yumuşamayan vey süşük sürtünme açılı yüzey killeri,kaolin, mika, klorit, talk, jips, grafit ve az miktarda şişen kil (1- mm veya daha az kalınlıkta, 5 o - 30 o 4.0 süreksiz yüzey dolgusu) b.10 cm den az bir kayma hareketiyle çatlak yüzeylerinin teması sağlanabildiğinde (ince mineral dolgu) F. Kum taneleri, kil içermeyen ufalanmış kaya vs. 5 o - 30 o 4.0 G. Çok aşırı konsolide, yumuşamayan kil dolgulu (sürekli, kalınlığı 5 mm az dolgu) 16 o - 4 o 6.0 H. Orta veya az aşırı konsolide, yumuşamayan kil dolgulu (sürekli, kalınlığı 5 mm den az) 1 o - 16 o 8.0 J. Şişen kil dolgusu, montmorillonit vb (sürekli, kalınlığı 5 mm den az J a değerleri şişme özelliği 6 o - 1 o 8.0- olan kil boyutundaki parçaların % sine bağlıdır. 1.0 Notlar: i Kalıntı içsel sürtünme açısı φ r değerleri, eğer varsa ayrışma ürünlerinin mineralojik öngörmek için verilmiştir. c.çatlak yüzeylerinde kayma durumunda temas yok (ince mineral dolgu) K. L. M. Ufalanmış veya parçalanmış kaya ve kil bantları veya zonları (kil özelliklerinin tanımı için G, H, J koşullarına bakınız) 6 o - 4 o 6, 8 veya 8.1 N. Silt veya kum boyutunda killerden oluşan bantlar Q. P. R. veya zonlar, kil içeriği az (yumuşamayan) Kalın sürekli kil bantları vey zonları (kil özelliklerinin tanımı için G, H, J koşullarına bakınız) 6 o - 4 o 10, 13 veya 13-0

33 19 Çizelgenin devamı 5. ÇATLAK SUYU İNDİRGEME FAKTÖRÜ Su basıncı (kgf/cm ) J w A.Kuru kazılar veya yer yer az su geliri, lokak olarak 5 lt/dak dan az < B. Orta miktar su geliri veya su basıncı, dolgu yer yer su ile yıkanıp akarak boşalabilir C. Kendi kendini tutabilen kayalarda dolgusuz çatlaklardan çok miktarda su geliri veya basıncı D. Çok miktarda su geliri ve basıncı dolgu hemen tümüyle yıkanarak akmış E. Patlama ile ortaya çıkıp zamanla azalan çok aşırı su geliri veya basıncı > F. Zamanla azalmayan çok aşırı su geliri veya su basıncı > Notlar: i C ve F deki faktörler gözlemle kabaca tahmin edilir. Drenaj sağlanırsa J w artırılmalıdır. ii Suyun donması, buz oluşumu gibi özel problemler dikkate alınmamıştır. 6. GERİLME İNDİRGEME FAKTÖRÜ SRF a.kazıyı kesen, tünel kazısı yapıldığında kaya kütlesinde gevşemelere neden olabilecek zayıf zonlar A.Kil içeren veya kimyasal ayrışmaya uğramış birden fazla zayıflık zonu, çok gevşemiş kaya kütlesi (herhangi bir derinlikte) 10.0 B. Kimyasal ayrışmaya uğramış kaya veya kil içeren tek zayıflık zonu (Kazı derinliği 50 m) 5.0 C. Kimyasal ayrışmaya uğramış kaya veya kil içeren tek zayıflık zonu (Kazı derinliği > 50 m).5 D. Kendi kendini tutabilen ve kil içermeyen kayada birden fazla makaslama zonu, kaya kütlesinde gevşeme (herhangi bir 7.5 derinlikte) E. Kendi kendini tutabilen ve kil içermeyen kayada birden fazla makaslama zonu (Kazı derinliği 50 m) 5.0 F. Kendi kendini tutabilen ve kil içermeyen kayada birden fazla makaslama zonu (Kazı derinliği > 50 m).5 G. Gevşek, açık (dolgusuz) çatlaklar, çok çatlaklı veya küp şeker gibi (herhangi bir derinlikte) 5.0 Notlar: i Makaslama zonlarının.kazıyı kesmediği fakat etkilediği durumlarda SRF değerleri % 5-50 oranında azaltılır. b.sağlam kayada kaya gerilmesi problemleri s c /s 1 s θ /s 1 SRF

34 0 Çizelgenin devamı H. Az derinlikte kazı, düşük gerilme koşulları, >00 < açık çatlaklar J. Orta derecede kaya gerilmesi koşulları K. Yüksek gerilme, çok sıkı yapısal unsurlar Gerilme koşulları genellikle elverişli, fakat duvarlarda elverişsiz duraylılık problemleri oluşabilir. L. Masif kayada orta derecede kabuk şeklinde kaya parçası ayrılması (kazıdan sonraki 1 saat içerisinde) M. Masif kayada kazıdan hemen sonraki dakikalardaki aşırı derecede, kabuk şeklinde parça ayrılması veya kaya patlaması oluşumu N.Masif kayada şiddetli kaya patlaması ve ani < > dinamik deformasyonlar Notlar: i Aşırı anizotropik-yönsel- doğal gerilme ortamlarında (eğer ölçülmüşse); 5 s 1 /s 3 10 ise sağlam kayacın tek eksenli basınç dayanımı s c, 0.75 x s 1 oranında azaltılmalı, eğer s 1 /s 3 >10 olması durumunda da s c, 0.50 x s c kadar azaltılmalıdır. Burada s 1,s 3 =Sırasıyla birincil ve ikincil asal gerilme, s θ = Elastik teoriye göre belirlenen maksimum teğetsel gerilme ii Kazı genişliğinin örtü kalınlığından fazla olması durumunda (Bak H. Koşulu) SRF değeri.5 dan 5 e çıkarılmalıdır. c.sıkışan kaya, kendi kendini tutamayan kayanın yüksek gerilme altında plastik akma deformasyonu s θ /s c SRF O. Sıkışan kayaçta orta derece gerilme koşulları P. Sıkışan kayaçta aşırı gerilme koşulları > Notlar: i Kazı derinliğinin H > 350Q 1/3 olması durumunda kayaçta sıkışma şartları oluşmaktadır (Singh vd, 199) Kayacın yerinde basınç dayanımı ise s b,y =0.7γ Q 1/3, (MPa) bağıntısı ile kestirilebilir. γ = Kayacın yoğunluğu, kn/m 3 (Singh, 1993). d. Şişen kaya; Su basıncına bağlı olarak şişmede kimyasal etkenlik durumu SRF R. Şişen kayaçta orta derece gerilme koşulları 5-10 S. Şişen kayaçta aşırı gerilme koşulları 10-0

35 1 Q Kaya kütlesi sınıflama sistemi ile diğer sınıflama sistemleri arasındaki istatistiksel ilişkiler o Kaya kütlesi puanlama sistemi, RMR Literatürde rapor edilen Q=ƒ(RMR) istatistiksel ilişkilerinin değişimleri topluca Şekil-1a da gösterilmiştir. Şekil-1b ise Atatürk Barajının enjeksiyon galerilerine ait Q=ƒ(RMR) ilişkisinin grafik gösterimi verilmiştir (Tuğrul, 1998). Olağanüstü zayıf Aşırı zayıf zayıf Çok zayıf Zayıf Orta iyi Çok iyi Aşırı iyi Fevk iyi. RMR Bu çalışma Çok iyi İyi Orta Zayıf Çok zayıf a Q Olağanüstü zayıf Aşırı zayıf Çok zayıf Zayıf Orta iyi Çok iyi Aşırı iyi Fevk. iyi RMR Çok iyi İyi Vasat Zayıf Çok zayıf b Q Şekil-1 a) Çeşitli araştırmanların önerdiği RMR=ƒ(Q) değişimleri. b) Atatürk Barajı enjeksiyon galerileri-kireçtaşı- için çıkartılan ifade.

36 Konu yakından incelendiğinde iki sınıflama sistemi arasında RMR = A ln Q + B yarı-logaritmik bağıntı sözkonusudur. A ve B sabiteleri genellikle sırasıyla (7-14) ve (36-49) aralıklarında değişmektedir. Daha güncel Barton 000 kaynağında ise RMR = 15ln Q Q RMR - ifadeleri bildirilmiştir. Örneğin Q sınıflama sisteminde 0.1 olan bir kaya kütlesi RMR sisteminde RMR = 15ln = 35 olmaktadır. Şekil-1b den Q=0.1 a karşı gelen ağırlıklı ortalama RMR 5 olarak elde edilmektedir. o Jeolojik dayanım indisi-gsi Güncel literatürde kullanılmaya başlayan GSI ile değiştirilmiş Q faktörü * arasında GSI = 9ln Q' + 44 RQD J Q ' =. J J n r a ilişkisi vardır (Hoek vd, 1995 den alıntılayan Ulusay ve Sönmez, 007). Burada Q değiştirilmiş Q Faktörünü tanımlamaktadır. Yerinde mekanik büyüklükler o Yerinde tek eksenli basınç dayanımı Singh vd 1997, çeşitli derinlikte ve kaya kütleleri içinde açılmış 60 adet tünelin geri çözümlemesine dayanarak kaya kütlelerinin yerinde tek eksenli basınç dayanımı için * Gerilme ve çatlak su basıncının analitik ve nümerik çözümlemelerde göz önünde tutulduğunda bu büyüklüklerin tekrar ikinci kez kullanılmaları ciddi hatalara yol açabilir.bu nedenle J w =1 ve SRF=1 kabulüyle geleneksel Q faktörü Q olarak değiştirilmiştir.

37 3 σ b, y = 7γQ 0.333, MPa yarı ampirik bağıntısını önermişlerdir. İfadenin geçerli olduğu koşullar şöyledir: Q < 10, MPa < σb < 100 MPa ve J = 1 ve J / J w r a < 0.5 Aynı araştırmacılar sözkonusu mekanik büyüklük için σ b,y 5.5γQ' = D , MPa şeklinde bağıntı vermişlerdir (Alıntılayan Singh ve Goel, 006). Burada s y,b = Kaya kütlesinin yerinde tek eksenli basınç dayanımı, s b = Sağlam kaya numunesinin basınç dayanımı, γ = Birim ağırlık gr/cm 3, t/m 3, Q = Değiştirilmiş Q faktörü. Klasik Q faktörünün hesaplanmasında kullanılan çatlak su geliri faktörü J w ve gerilme azaltma faktörü SRF bir olarak alınacaktır. D = Tünel kazı çapı veya açıklığı, m. Barton 00 kaynağında anılan dayanım büyüklüğü-tutucu tarafta üzere- σ b, y σb = 5γ Q , MPa olarak, s b = Sağlam kaya numunesinin basınç dayanımı, MPa, γ in birimi ise gr/cm 3 dür. Örneğin; Q = 0.1, s b = 60 MPa ve γ =.6 t/m 3 değerlerine sahip kaya kütlesinin yerinde dayanımı σ b,y = 5x MPa olarak kestirilmektedir. (s b,y /s b )oranının hesaplanması burada ilginç olacaktır: 5.1/600= Diğer bir deyişle süreksizliklerin varlığı nedeniyle kaya kütlesini dayanımı laboratuvar dayanımının yaklaşık %8.5 i kadarıdır. Eğer, ortamda hiçbir süreksizlik takımı bulunmuyorsa, teorik olarak yerinde dayanım σ b,y σ b olacaktır.

38 4 Yerinde elastik modül Kaya kütlesinin elastik modülü Hutchinson ve Diederchs, 1996 tarafından önerilen E y =ƒ(q ) ilişkisinden (Şekil-) kestirilebilir. Kaya kütlesi modülü, Ey, GPa Mak. E y < E lab RMR > 85 ve Q > 100 için E y =E lab Şekil- Yerinde elastik modül E y ile Q -RMR değişimleri. (Q = Değiştirilmiş Q faktörü, değeri Q = (RQD/J n ) (J r /J a ) bağıntısından hesaplanır. E lab = Sağlam numunenin elastik modülü) Yerinde ölçümlerin değerlendirilmesine dayanan diğer bir bağıntıya göre anılan mekanik büyüklük E y = H 0.. Q 0.36, GPa olarak verilmektedir. (Singh, 1997 den alıntılayan Singh ve Goel, 006). Burada Q= Ölçüm yapılan yere ait kaya kütlesinin Q faktörü, H= Tünel derinliği, m. Bağıntının zayıf Q < 10, oldukça kuru kaya kütleleri J w 1 ve tünel derinliği H > 50 m için geçerli olduğu burada hatırlatılmalıdır. Aynı kaynakta kaya kütlesinin elastik modülü E y için sağlam kaya numunesinin elastik modülü E ile Q faktörünün yer aldığı E y =1.5 Q 0.6 E 0.14, GPa ampirik bağıntısı verilmektedir. E nin birimi (GPa) alınacaktır.

YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ İnşaat Mühendisliği Bölümü. TÜNEL DERSİ Ergin ARIOĞLU İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ M ÇEŞİTLİ UYGULAMALAR. Yapı Merkezi AR&GE Bölümü

YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ İnşaat Mühendisliği Bölümü. TÜNEL DERSİ Ergin ARIOĞLU İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ M ÇEŞİTLİ UYGULAMALAR. Yapı Merkezi AR&GE Bölümü YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ M İĞİ BÖLÜMÜ ÇEŞİTLİ UYGULAMALAR Prof. Dr. Müh. M Yapı Merkezi AR&GE Bölümü B 2009 1 UYGULAMA 1: Çok ayrışmış kaya kütlesinde açılan derin bir tünelin tavanına

Detaylı

Kaya Kütlesi İndisi Sistemi (RMI)

Kaya Kütlesi İndisi Sistemi (RMI) Kaya Kütlesi İndisi Sistemi (RMI) Kaya kütlesi sınıflama sistemlerinde kullanılan kaya sınıfı parametreleri birbirleriyle benzer şekildedir. Kaya mühendisliği sınıflamaları sistemi, kaya mühendisliği ve

Detaylı

Dolgu ve Yarmalarda Sondaj Çalışması ve Değerlendirmesi. HAZIRLAYAN Özgür SATICI Mad. Yük. Jeo. Müh. (MBA)

Dolgu ve Yarmalarda Sondaj Çalışması ve Değerlendirmesi. HAZIRLAYAN Özgür SATICI Mad. Yük. Jeo. Müh. (MBA) Dolgu ve Yarmalarda Sondaj Çalışması ve Değerlendirmesi HAZIRLAYAN Özgür SATICI Mad. Yük. Jeo. Müh. (MBA) İçerik Yarmalarda sondaj Dolgularda sondaj Derinlikler Yer seçimi Alınması gerekli numuneler Analiz

Detaylı

KAYA KÜTLESİ SINIFLAMALARI

KAYA KÜTLESİ SINIFLAMALARI KAYA KÜTLESİ SINIFLAMALARI SINIFLAMA SİSTEMLERİNİN HEDEFİ VE ÖZELLİKLERİ Kaya kütle sınıflama sistemleri eğer belirli koşullar yerine getirilirse; gözlem, ölçüm, tecrübe ve mühendislik yargıları sonucu

Detaylı

YENİLME KRİTERİ TEORİK GÖRGÜL (AMPİRİK)

YENİLME KRİTERİ TEORİK GÖRGÜL (AMPİRİK) YENİLME KRİTERİ Yenilmenin olabilmesi için kayanın etkisinde kaldığı gerilmenin kayanın dayanımını aşması gerekir. Yenilmede en önemli iki parametre gerilme ve deformasyondur. Tasarım aşamasında bunlarda

Detaylı

Doç. Dr. Halit YAZICI

Doç. Dr. Halit YAZICI Dokuz Eylül Üniversitesi Đnşaat Mühendisliği Bölümü ÖZEL BETONLAR ONARIM VE GÜÇLENDĐRME MALZEMELERĐ-2 Doç. Dr. Halit YAZICI http://kisi.deu.edu.tr/halit.yazici/ İDEAL BİR B R ONARIM / GÜÇG ÜÇLENDİRME MALZEMESİNİN

Detaylı

Yığma yapı elemanları ve bu elemanlardan temel taşıyıcı olan yığma duvarlar ve malzeme karakteristiklerinin araştırılması

Yığma yapı elemanları ve bu elemanlardan temel taşıyıcı olan yığma duvarlar ve malzeme karakteristiklerinin araştırılması Yığma yapı elemanları ve bu elemanlardan temel taşıyıcı olan yığma duvarlar ve malzeme karakteristiklerinin araştırılması Farklı sonlu eleman tipleri ve farklı modelleme teknikleri kullanılarak yığma duvarların

Detaylı

LİMİT DENGE ANALİZİ (Deterministik Yaklaşım)

LİMİT DENGE ANALİZİ (Deterministik Yaklaşım) 11. ŞEV DURAYLILIĞI ŞEV DURAYLILIĞI (Slope Stability) Şev: Düzensiz veya belirli bir geometriye sahip eğimli yüzeydir. Şevler Düzensiz bir geometriye sahip doğal şevler (yamaç) Belirli bir geometriye sahip

Detaylı

1 GERİLME-BİRİM DEFORMASYON

1 GERİLME-BİRİM DEFORMASYON Kaya Mekaniği - ilkeleri, uygulamaları İçindekiler Sunuş...... Önsöz......... v vii 1 GERİLME-BİRİM DEFORMASYON.. 1 1.1 GERİLME....... 3 1.2 DÜZLEMDEKİ GERİLMELER VE GERİLME ÇEVİRİMİ (TRANSFORMASYON)...

Detaylı

ZEMİN MEKANİĞİ DERS NOTLARI

ZEMİN MEKANİĞİ DERS NOTLARI Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü ZEMİN MEKANİĞİ DERS NOTLARI Prof. Dr. Recep KILIÇ ÖNSÖZ Jeoloji Mühendisliği eğitiminde Zemin Mekaniği dersi için hazırlanmış olan

Detaylı

YENİLME KRİTERLERİ. Coulomb ve Mohr Yenilme Kriteri

YENİLME KRİTERLERİ. Coulomb ve Mohr Yenilme Kriteri Coulomb ve Mohr Yenilme Kriteri s= τ=σn.tanφ+c YENİLME KRİTERLERİ Mohr hipozezine göre (1900 da) bir düzlem üzerinde bir kesme kırılması meydana geldiğinde, bu düzlem üzerindeki normal (σ) ve kesme (τ)

Detaylı

Yatak Katsayısı Yaklaşımı

Yatak Katsayısı Yaklaşımı Yatak Katsayısı Yaklaşımı Yatak katsayısı yaklaşımı, sürekli bir ortam olan zemin için kurulmuş matematik bir modeldir. Zemin bu modelde yaylar ile temsil edilir. Yaylar, temel taban basıncı ve zemin deformasyonu

Detaylı

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ 5/29/2017 1 INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ Yrd.Doç.Dr. Orhan ARKOÇ e-posta : orhan.arkoc@klu.edu.tr Web : http://personel.klu.edu.tr/orhan.arkoc 5/29/2017 2 BÖLÜM 10 KAYAÇLARIN ve SÜREKSİZLİKLERİNİN

Detaylı

ATIK BARAJLARINDA UYGULANAN JEOTEKNİK ÇALIŞMALAR; GÜMÜŞTAŞ (GÜMÜŞHANE) ÖRNEĞİ SELÇUK ALEMDAĞ ERDAL GÜLDOĞAN UĞUR ÖLGEN

ATIK BARAJLARINDA UYGULANAN JEOTEKNİK ÇALIŞMALAR; GÜMÜŞTAŞ (GÜMÜŞHANE) ÖRNEĞİ SELÇUK ALEMDAĞ ERDAL GÜLDOĞAN UĞUR ÖLGEN ATIK BARAJLARINDA UYGULANAN JEOTEKNİK ÇALIŞMALAR; GÜMÜŞTAŞ (GÜMÜŞHANE) ÖRNEĞİ SELÇUK ALEMDAĞ ERDAL GÜLDOĞAN UĞUR ÖLGEN Bu çalışmada; Gümüşhane ili, Organize Sanayi Bölgesinde GÜMÜŞTAŞ MADENCİLİK tarafından

Detaylı

1. Temel zemini olarak. 2. İnşaat malzemesi olarak. Zeminlerin İnşaat Mühendisliğinde Kullanımı

1. Temel zemini olarak. 2. İnşaat malzemesi olarak. Zeminlerin İnşaat Mühendisliğinde Kullanımı Zeminlerin İnşaat Mühendisliğinde Kullanımı 1. Temel zemini olarak Üst yapıdan aktarılan yükleri güvenle taşıması Deformasyonların belirli sınır değerleri aşmaması 2. İnşaat malzemesi olarak 39 Temellerin

Detaylı

Kaya Zemin Sınıflamaları Parametre Seçimi Şev Stabilite Sorunları. Özgür SATICI Mad. Yük. Jeo. Müh. (MBA)

Kaya Zemin Sınıflamaları Parametre Seçimi Şev Stabilite Sorunları. Özgür SATICI Mad. Yük. Jeo. Müh. (MBA) Kaya Zemin Sınıflamaları Parametre Seçimi Şev Stabilite Sorunları Özgür SATICI Mad. Yük. Jeo. Müh. (MBA) Zeminler Zeminler iri daneli ve ince daneli olarak iki ana grupta incelenebilir. İri daneli malzemeler

Detaylı

EK-2 BERGAMA OVACIK ALTIN İŞLETMESİ TÜBİTAK RAPORU ELEŞTİRİSİ NE İLİŞKİN GÖRÜŞLER

EK-2 BERGAMA OVACIK ALTIN İŞLETMESİ TÜBİTAK RAPORU ELEŞTİRİSİ NE İLİŞKİN GÖRÜŞLER EK- BERGAMA OVACIK ALTIN İŞLETMESİ TÜBİTAK RAPORU ELEŞTİRİSİ NE İLİŞKİN GÖRÜŞLER Rüştü GÜNER (İnş. Y. Müh.) TEMELSU Uluslararası Mühendislik Hizmetleri A.Ş. ) Varsayılan Zemin Parametreleri Ovacık Atık

Detaylı

TAHRİBATLI MALZEME MUAYENESİ DENEYİ

TAHRİBATLI MALZEME MUAYENESİ DENEYİ TAHRİBATLI MALZEME MUAYENESİ DENEYİ MAK-LAB15 1. Giriş ve Deneyin Amacı Bilindiği gibi malzeme seçiminde mekanik özellikler esas alınır. Malzemelerin mekanik özellikleri de iç yapılarına bağlıdır. Malzemelerin

Detaylı

BASMA DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 1. Basma Deneyinin Amacı

BASMA DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 1. Basma Deneyinin Amacı 1. Basma Deneyinin Amacı Mühendislik malzemelerinin çoğu, uygulanan gerilmeler altında biçimlerini kalıcı olarak değiştirirler, yani plastik şekil değişimine uğrarlar. Bu malzemelerin hangi koşullar altında

Detaylı

İÇERİSİ BETON İLE DOLDURULMUŞ ÇELİK BORU YAPI ELEMANLARININ DAYANIMININ ARAŞTIRILMASI ÖZET

İÇERİSİ BETON İLE DOLDURULMUŞ ÇELİK BORU YAPI ELEMANLARININ DAYANIMININ ARAŞTIRILMASI ÖZET İÇERİSİ BETON İLE DOLDURULMUŞ ÇELİK BORU YAPI ELEMANLARININ DAYANIMININ ARAŞTIRILMASI Cemal EYYUBOV *, Handan ADIBELLİ ** * Erciyes Üniv., Müh. Fak. İnşaat Müh.Böl., Kayseri-Türkiye Tel(0352) 437 49 37-38/

Detaylı

Beton; kum, çakıl, su, çimento ve diğer kimyasal katkı maddelerinden oluşan bir bileşimdir. Bu maddeler birbirleriyle uygun oranlarda karıştırıldığı

Beton; kum, çakıl, su, çimento ve diğer kimyasal katkı maddelerinden oluşan bir bileşimdir. Bu maddeler birbirleriyle uygun oranlarda karıştırıldığı Doç. Dr. Ali KOÇAK Beton; kum, çakıl, su, çimento ve diğer kimyasal katkı maddelerinden oluşan bir bileşimdir. Bu maddeler birbirleriyle uygun oranlarda karıştırıldığı zaman kalıplara dökülebilir ve bu

Detaylı

Sıvılaşma hangi ortamlarda gerçekleşir? Sıvılaşmaya etki eden faktörler nelerdir? Arazide tahkik; SPT, CPT, Vs çalışmaları

Sıvılaşma hangi ortamlarda gerçekleşir? Sıvılaşmaya etki eden faktörler nelerdir? Arazide tahkik; SPT, CPT, Vs çalışmaları SIVILAŞMA Sıvılaşma Nedir? Sıvılaşma hangi ortamlarda gerçekleşir? Sıvılaşmaya etki eden faktörler nelerdir? Sıvılaşmanın Etkileri Geçmiş Depremlerden Örnekler Arazide tahkik; SPT, CPT, Vs çalışmaları

Detaylı

MEYDANCIK TÜNEL GİRİŞ PORTALINDA MEYDANA GELEN KAYA DÜŞMELERİNE YÖNELİK ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

MEYDANCIK TÜNEL GİRİŞ PORTALINDA MEYDANA GELEN KAYA DÜŞMELERİNE YÖNELİK ÇÖZÜM ÖNERİLERİ MEYDANCIK TÜNEL GİRİŞ PORTALINDA MEYDANA GELEN KAYA DÜŞMELERİNE YÖNELİK ÇÖZÜM ÖNERİLERİ PERŞEMBE SEMİNERLERİ İMO-ANKARA 02 MART 2017 ANKARA Onur Başer İnş. Yük. Müh. (Şirket Müdürü) ZEMKA PROJE İNŞ. LTD.

Detaylı

BÖLÜM II D. YENİ YIĞMA BİNALARIN TASARIM, DEĞERLENDİRME VE GÜÇLENDİRME ÖRNEKLERİ

BÖLÜM II D. YENİ YIĞMA BİNALARIN TASARIM, DEĞERLENDİRME VE GÜÇLENDİRME ÖRNEKLERİ BÖLÜM II D ÖRNEK 1 BÖLÜM II D. YENİ YIĞMA BİNALARIN TASARIM, DEĞERLENDİRME VE GÜÇLENDİRME ÖRNEKLERİ ÖRNEK 1 İKİ KATLI YIĞMA OKUL BİNASININ DEĞERLENDİRMESİ VE GÜÇLENDİRİLMESİ 1.1. BİNANIN GENEL ÖZELLİKLERİ...II.1/

Detaylı

Ek-3-2: Örnek Tez 1. GİRİŞ

Ek-3-2: Örnek Tez 1. GİRİŞ 1 Ek-3-2: Örnek Tez 1. GİRİŞ.. 2 2. GENEL KISIMLAR 2.1. YATAY YATAK KATSAYISI YAKLAŞIMI Yatay yüklü kazıkların analizinde iki parametrenin bilinmesi önemlidir : Kazığın rijitliği (EI) Zeminin yatay yöndeki

Detaylı

GEOTEKNİK VE SAYISAL MODELLEME

GEOTEKNİK VE SAYISAL MODELLEME 2018 MESLEK İÇİ EĞİTİM KURSU GEOTEKNİK VE SAYISAL MODELLEME Prof. Dr. K. Önder ÇETİN Ortadoğu Teknik Üniversitesi 8 Aralık 2018, İzmir Sunuş Sırası Zemin davranışı Drenajlı Drenajsız Gevşek Sıkı Arazi

Detaylı

5/8/2018. Windsor Probe Penetrasyon Deneyi:

5/8/2018. Windsor Probe Penetrasyon Deneyi: BETON DAYANIMINI BELİRLEME YÖNTEMLERİ Mevcut betonarme yapılarda beton dayanımının belirlenme nedenleri: Beton dökümü sırasında kalite denetiminin yapılmamış olması. Taze betondan alınan standart numune

Detaylı

KOMPOZİTLER Sakarya Üniversitesi İnşaat Mühendisliği

KOMPOZİTLER Sakarya Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Başlık KOMPOZİTLER Sakarya Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Tanım İki veya daha fazla malzemenin, iyi özelliklerini bir araya toplamak ya da ortaya yeni bir özellik çıkarmak için, mikro veya makro seviyede

Detaylı

YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ İnşaat Mühendisliği Bölümü. TÜNEL DERSİ Ergin ARIOĞLU

YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ İnşaat Mühendisliği Bölümü. TÜNEL DERSİ Ergin ARIOĞLU YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ İ 3. Bölüm (Kemerlenme olgusu, Tünel stabilite analizleri, Cidar yerdeğiştirme iksa basınç karakteristikleri) Prof. Dr. Müh. Yapı Merkezi AR&GE Bölümü

Detaylı

ANALİZ YÖNTEMLERİ. Şevlerin duraylılığı kaya mekaniği ve geoteknik bilim dallarının en karmaşık konusunu oluşturmaktadır.

ANALİZ YÖNTEMLERİ. Şevlerin duraylılığı kaya mekaniği ve geoteknik bilim dallarının en karmaşık konusunu oluşturmaktadır. ŞEV STABİLİTESİ VE GÜVENSİZ ŞEVLERİN İYİLEŞTİRİLMESİ Y.Doç.Dr. Devrim ALKAYA PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ŞEVLERİN DURAYLILIĞI Şevlerin duraylılığı kaya mekaniği ve geoteknik bilim

Detaylı

KAYIT FORMU TEL : 0 (354) 242 1002 FAKS :. 0 (354) 242 1005. E-MAİL 1 : zbabayev@erciyes.edu.tr E-MAİL 2 :...

KAYIT FORMU TEL : 0 (354) 242 1002 FAKS :. 0 (354) 242 1005. E-MAİL 1 : zbabayev@erciyes.edu.tr E-MAİL 2 :... Türkiye İnşaat Mühendisliği XVII. Teknik Kongre ve Sergisi KAYIT FORMU İnşaat Mühendisleri Odası TMMOB ADI SOYADI : Ziyafeddin BABAYEV KURULUŞ :. Erciyes Üniversitesi YAZIŞMA ADRESİ :. E.Ü. Yozgat Müh.

Detaylı

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI TEK EKSENLİ SIKIŞMA (BASMA) DAYANIMI DENEYİ (UNIAXIAL COMPRESSIVE STRENGTH TEST) 1. Amaç: Kaya malzemelerinin üzerlerine uygulanan belirli bir basınç altında kırılmadan önce ne kadar yüke dayandığını belirlemektir.

Detaylı

Beton sınıfına göre tanımlanan hedef (amaç) basınç dayanımları (TS EN 206-1)

Beton sınıfına göre tanımlanan hedef (amaç) basınç dayanımları (TS EN 206-1) BETON TASARIMI (Beton Karışım Hesabı) İstenen kıvamda İşlenebilir İstenen dayanımda Dayanıklı Hacim sabitliğinde Ekonomik bir beton elde edebilmek amacıyla gerekli: Agrega Çimento Su Hava Katkı Maddesi:

Detaylı

16.6 DEPREM ETKİSİ ALTINDAKİ ZEMİNLERDE SIVILAŞMA RİSKİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

16.6 DEPREM ETKİSİ ALTINDAKİ ZEMİNLERDE SIVILAŞMA RİSKİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ 16.6 DEPREM ETKİSİ ALTINDAKİ ZEMİNLERDE SIVILAŞMA RİSKİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ 16.6.1 Bölüm 3 e göre Deprem Tasarım Sınıfı DTS=1, DTS=1a, DTS=2 ve DTS=2a olan binalar için Tablo 16.1 de ZD, ZE veya ZF grubuna

Detaylı

Doç. Dr. Halit YAZICI

Doç. Dr. Halit YAZICI Dokuz Eylül Üniversitesi Đnşaat Mühendisliği Bölümü ÖZEL BETONLAR PÜSKÜRTME BETON Doç. Dr. Halit YAZICI http://kisi.deu.edu.tr/halit.yazici/ PÜSKÜRTME BETON Püskürtme beton, yoğun ve homojen bir yapı elde

Detaylı

Doç. Dr. Halit YAZICI

Doç. Dr. Halit YAZICI Dokuz Eylül Üniversitesi Đnşaat Mühendisliği Bölümü ÖZEL BETONLAR RCC-SSB Doç. Dr. Halit YAZICI http://kisi.deu.edu.tr/halit.yazici/ SİLİNDİRLE SIKI TIRILMI BETON (SSB) Silindirle sıkıştırılmış beton (SSB),

Detaylı

BETONARME BİR YAPININ MALZEME KALİTESİNİN TAHRİBATSIZ VE TAHRİBATLI YÖNTEMLERLE BELİRLENMESİ

BETONARME BİR YAPININ MALZEME KALİTESİNİN TAHRİBATSIZ VE TAHRİBATLI YÖNTEMLERLE BELİRLENMESİ YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BETONARME BİR YAPININ MALZEME KALİTESİNİN TAHRİBATSIZ VE TAHRİBATLI YÖNTEMLERLE BELİRLENMESİ Can Arda KİREMİTÇİ YAPI MALZEMELERİ Anabilim

Detaylı

10. KONSOLİDASYON. Konsolidasyon. σ gerilmedeki artış zeminin boşluk oranında e azalma ve deformasyon yaratır (gözeneklerden su dışarı çıkar).

10. KONSOLİDASYON. Konsolidasyon. σ gerilmedeki artış zeminin boşluk oranında e azalma ve deformasyon yaratır (gözeneklerden su dışarı çıkar). . KONSOLİDASYON Konsolidasyon σ gerilmedeki artış zeminin boşluk oranında e azalma ve deformasyon yaratır (gözeneklerden su dışarı çıkar). σ nasıl artar?. Yeraltısuyu seviyesi düşer 2. Zemine yük uygulanır

Detaylı

METALURJİ VE MALZEME MÜH. LAB VE UYG. DERSİ FÖYÜ

METALURJİ VE MALZEME MÜH. LAB VE UYG. DERSİ FÖYÜ METALURJİ VE MALZEME MÜH. LAB VE UYG. DERSİ FÖYÜ ALIN KAYNAKLI LEVHASAL BAĞLANTILARIN ÇEKME TESTLERİ A- DENEYİN ÖNEMİ ve AMACI Malzemelerin mekanik davranışlarını incelemek ve yapılarıyla özellikleri arasındaki

Detaylı

İNM Ders 2.2 YER HAREKETİ PARAMETRELERİNİN HESAPLANMASI. Yrd. Doç. Dr. Pelin ÖZENER İnşaat Mühendisliği Bölümü Geoteknik Anabilim Dalı

İNM Ders 2.2 YER HAREKETİ PARAMETRELERİNİN HESAPLANMASI. Yrd. Doç. Dr. Pelin ÖZENER İnşaat Mühendisliği Bölümü Geoteknik Anabilim Dalı İNM 424112 Ders 2.2 YER HAREKETİ PARAMETRELERİNİN HESAPLANMASI Yrd. Doç. Dr. Pelin ÖZENER İnşaat Mühendisliği Bölümü Geoteknik Anabilim Dalı YER HAREKETİ PARAMETRELERİNİN HESAPLANMASI Yapıların Depreme

Detaylı

TOKLUK VE KIRILMA. Doç.Dr.Salim ŞAHĠN

TOKLUK VE KIRILMA. Doç.Dr.Salim ŞAHĠN TOKLUK VE KIRILMA Doç.Dr.Salim ŞAHĠN TOKLUK Tokluk bir malzemenin kırılmadan önce sönümlediği enerjinin bir ölçüsüdür. Bir malzemenin kırılmadan bir darbeye dayanması yeteneği söz konusu olduğunda önem

Detaylı

ÇATI KONSTRÜKSİYONLARINDA GAZBETON UYGULAMALARI Doç.Dr.Oğuz Cem Çelik İTÜ Mimarlık Fakültesi Yapı Statiği ve Betonarme Birimi

ÇATI KONSTRÜKSİYONLARINDA GAZBETON UYGULAMALARI Doç.Dr.Oğuz Cem Çelik İTÜ Mimarlık Fakültesi Yapı Statiği ve Betonarme Birimi ÇATI KONSTRÜKSİYONLARINDA GAZBETON UYGULAMALARI Doç.Dr.Oğuz Cem Çelik İTÜ Mimarlık Fakültesi Yapı Statiği ve Betonarme Birimi ÖZET Donatılı gazbeton çatı panellerinin çeşitli çatı taşıyıcı sistemlerinde

Detaylı

5/3/2017. Verilenler: a) TS EN standardından XF1 sınıfı donma-çözülme ve XA3 sınıfı zararlı kimyasallar etkisi için belirlenen kriterler:

5/3/2017. Verilenler: a) TS EN standardından XF1 sınıfı donma-çözülme ve XA3 sınıfı zararlı kimyasallar etkisi için belirlenen kriterler: ÖRNEK: Endüstriyel bölgede yapılacak bir betonarme yapı için TS EN 206-1 standardına göre XF1 sınıfı donma-çözülme ve XA3 sınıfı zararlı kimyasallar etkisine karşı dayanıklı akıcı kıvamda bir beton karışım

Detaylı

ADANA BİLİM VE TEKNOLOJİ ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 2014 Yılı DÖNER SERMAYE FİYAT LİSTESİ

ADANA BİLİM VE TEKNOLOJİ ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 2014 Yılı DÖNER SERMAYE FİYAT LİSTESİ Kullanılıyor Mesai içi 1. AGREGA DENEYLERİ 1.1. Elek analizleri 150 1.2. Agrega özgül ağırlığının bulunması 130 1.3. Agrega su muhtevasının bulunması 130 1.4. Los Angeles deneyi ile aşınma kaybının bulunması

Detaylı

T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MIM331 MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR DERSİ

T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MIM331 MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR DERSİ T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MIM331 MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR DERSİ 3 NOKTA EĞME DENEY FÖYÜ ÖĞRETİM ÜYESİ YRD.DOÇ.DR.ÖMER KADİR

Detaylı

Prof. Dr. Osman SİVRİKAYA Zemin Mekaniği I Ders Notu

Prof. Dr. Osman SİVRİKAYA Zemin Mekaniği I Ders Notu HAFTALIK DERS PLANI Hafta Konular Kaynaklar 1 Zeminle İlgili Problemler ve Zeminlerin Oluşumu [1], s. 1-13 2 Zeminlerin Fiziksel Özellikleri [1], s. 14-79; [23]; [24]; [25] 3 Zeminlerin Sınıflandırılması

Detaylı

BARAJ PLANLAMA VE TASARIMI

BARAJ PLANLAMA VE TASARIMI i BARAJ PLANLAMA VE TASARIMI CİLT 2 Prof. Dr. Necati Ağıralioğlu ii Yayın No : 2487 Teknik Dizisi : 148 2. Baskı - Ağustos 2011 - İSTANBUL ISBN 978-605 - 377-509 6 Copyright Bu kitabın bu basısı için Türkiye

Detaylı

Özel Betonlar. Çimsa Çimento Araştırma ve Uygulama Merkezi. Mayıs, 2017

Özel Betonlar. Çimsa Çimento Araştırma ve Uygulama Merkezi. Mayıs, 2017 Özel Betonlar Çimsa Çimento Araştırma ve Uygulama Merkezi Mayıs, 2017 ÖZEL BETONLARIN GEREKSİNİMİ Geleneksel betonun bazı durumlarda istenilen özellikleri sağlayamaması özel betonların kullanımını zorunlu

Detaylı

YAPI MALZEMELERİ DERS NOTLARI

YAPI MALZEMELERİ DERS NOTLARI YAPI MALZEMELERİ DERS NOTLARI YAPI MALZEMELERİ Herhangi bir yapının projelendirmesi ve inşaatı aşamasında amaç aşağıda belirtilen üç koşulu bir arada gerçekleştirmektir: a) Yapı istenilen işlevi yapabilmelidir,

Detaylı

Yrd.Doç.Dr. Hüseyin YİĞİTER

Yrd.Doç.Dr. Hüseyin YİĞİTER Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü İNŞ224 YAPI MALZEMESİ II BETONDA ŞEKİL DEĞİŞİMLERİ Yrd.Doç.Dr. Hüseyin YİĞİTER http://kisi.deu.edu.tr/huseyin.yigiter BETONUN DİĞER ÖZELLİKLERİ BETONUN

Detaylı

2.1. Yukarıdaki hususlar dikkate alınarak tasarlanmış betonun siparişinde aşağıdaki bilgiler üreticiye verilmelidir.

2.1. Yukarıdaki hususlar dikkate alınarak tasarlanmış betonun siparişinde aşağıdaki bilgiler üreticiye verilmelidir. Beton Kullanıcısının TS EN 206 ya Göre Beton Siparişinde Dikkat Etmesi Gereken Hususlar Hazırlayan Tümer AKAKIN Beton siparişi, TS EN 206-1 in uygulamaya girmesiyle birlikte çok önemli bir husus olmıştur.

Detaylı

KARADENİZ MÜHENDİSLİK

KARADENİZ MÜHENDİSLİK KARADENİZ MÜHENDİSLİK BAĞLIK MAH. ŞEHİT RIDVAN CAD. NO:25/1 KDZ EREĞLİ / ZONGULDAK TEL & FAX : 0 (372) 322 46 90 GSM : 0 (532) 615 57 26 ZONGULDAK İLİ EREĞLİ İLÇESİ KIYICAK KÖYÜ İNCELEME ALANI F.26.c.04.c.4.d

Detaylı

YTÜ Mimarlık Fakültesi Statik-Mukavemet Ders Notları

YTÜ Mimarlık Fakültesi Statik-Mukavemet Ders Notları KESİT TESİRLERİNDEN OLUŞAN GERİLME VE ŞEKİLDEĞİŞTİRMELERE GİRİŞ - MALZEME DAVRANIŞI- En Genel Kesit Tesirleri 1 Gerilme - Şekildeğiştirme Grafiği Gerilme - Şekildeğiştirme Grafiği 2 Malzemelere Uygulanan

Detaylı

INM 308 Zemin Mekaniği

INM 308 Zemin Mekaniği Hafta_12 INM 308 Zemin Mekaniği Zeminlerin Taşıma Gücü; Kazıklı Temeller Yrd.Doç.Dr. İnan KESKİN inankeskin@karabuk.edu.tr, inankeskin@gmail.com www.inankeskin.com ZEMİN MEKANİĞİ Haftalık Konular Hafta

Detaylı

1. GİRİŞ 2. ETÜT ALANI JEOLOJİSİ

1. GİRİŞ 2. ETÜT ALANI JEOLOJİSİ 1. GİRİŞ 1.1 Raporun Amacı Bu rapor, Ödemiş-Aktaş Barajı Kat i Proje kapsamında yer alan baraj gövde dolgusunun oturacağı temel zeminini incelemek, zemin emniyet gerilmesi ve proje yükleri altında temelde

Detaylı

BETON KARIŞIM HESABI (TS 802)

BETON KARIŞIM HESABI (TS 802) BETON KARIŞIM HESABI (TS 802) Beton karışım hesabı Önceden belirlenen özellik ve dayanımda beton üretebilmek için; istenilen kıvam ve işlenebilme özelliğine sahip; yeterli dayanım ve dayanıklılıkta olan,

Detaylı

2 Mayıs 2017 Salı İÇERIK

2 Mayıs 2017 Salı İÇERIK TÜNEL İŞLERI İÇERIK GEOMETRİK STANDARTLAR NATM (YENİ AVUSTURYA TÜNEL AÇMA YÖNTEMİ) KAYA SINIFLANDIRMASI YER ALTI KAZISI TÜNEL İKSASI (DESTEK SİSTEMİ) TÜNEL YALITIMI ÖLÇÜM NÜMERİK ANALİZ 2 3 GEOMETRİK STANDARTLAR

Detaylı

YAPI MALZEMESİ OLARAK BETON

YAPI MALZEMESİ OLARAK BETON TANIM YAPI MALZEMESİ OLARAK BETON Concrete kelimesi Latinceden concretus (grow together) ) kelimesinden gelmektedir. Türkçeye ise Beton kelimesi Fransızcadan gelmektedir. Agrega, çimento, su ve gerektiğinde

Detaylı

7.3 ELASTĐK ZEMĐNE OTURAN PLAKLARIN DAVRANIŞI (BTÜ DE YAPILAN DENEYLER) BTÜ de Yapılan Deneyler

7.3 ELASTĐK ZEMĐNE OTURAN PLAKLARIN DAVRANIŞI (BTÜ DE YAPILAN DENEYLER) BTÜ de Yapılan Deneyler 7. ELASTĐK ZEMĐNE OTURAN PLAKLARIN DAVRANIŞI (BTÜ DE YAPILAN DENEYLER) 7..1 BTÜ de Yapılan Deneyler Braunscweig Teknik Üniversitesi nde [15] ve Tames Polytecnic de [16] Elastik zemine oturan çelik tel

Detaylı

Prof. Dr. Osman SİVRİKAYA Zemin Mekaniği I Ders Notu

Prof. Dr. Osman SİVRİKAYA Zemin Mekaniği I Ders Notu B - Zeminlerin Geçirimliliği Giriş Darcy Kanunu Geçirimliği Etkileyen Etkenler Geçirimlilik (Permeabilite) Katsayısnın (k) Belirlenmesi * Ampirik Yaklaşımlar ile * Laboratuvar deneyleri ile * Arazi deneyleri

Detaylı

YAPILARIN ONARIM VE GÜÇLENDİRİLMESİ DERS NOTU

YAPILARIN ONARIM VE GÜÇLENDİRİLMESİ DERS NOTU YAPILARIN ONARIM VE GÜÇLENDİRİLMESİ DERS NOTU Onarım ve Güçlendirme Onarım: Hasar görmüş bir yapı veya yapı elemanını önceki durumuna getirmek için yapılan işlemlerdir (rijitlik, süneklik ve dayanımın

Detaylı

INM 305 Zemin Mekaniği

INM 305 Zemin Mekaniği Hafta_8 INM 305 Zemin Mekaniği Zeminlerde Gerilme ve Dağılışı Yrd.Doç.Dr. İnan KESKİN inankeskin@karabuk.edu.tr, inankeskin@gmail.com Haftalık Konular Hafta 1: Zeminlerin Oluşumu Hafta 2: Hafta 3: Hafta

Detaylı

HEYELAN ETÜT VE ARAZİ GÖZLEM FORMU

HEYELAN ETÜT VE ARAZİ GÖZLEM FORMU HEYELAN ETÜT VE ARAZİ GÖZLEM FORMU İL HEYELAN AKTİVİTE DURUMU Olmuş Muhtemel Her ikisi FORMU DÜZENLEYENİN İLÇE AFETİN TARİHİ ADI SOYADI BELDE ETÜT TARİHİ TARİH KÖY GENEL HANE/NÜFUS İMZA MAH./MEZRA/MEVKİİ

Detaylı

Kırılma Hipotezleri. Makine Elemanları. Eşdeğer Gerilme ve Hasar (Kırılma ve Akma) Hipotezleri

Kırılma Hipotezleri. Makine Elemanları. Eşdeğer Gerilme ve Hasar (Kırılma ve Akma) Hipotezleri Makine Elemanları Eşdeğer Gerilme ve Hasar (Kırılma ve Akma) Hipotezleri BİLEŞİK GERİLMELER Kırılma Hipotezleri İki veya üç eksenli değişik gerilme hallerinde meydana gelen zorlanmalardır. En fazla rastlanılan

Detaylı

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY 9B - BURULMA DENEYİ

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY 9B - BURULMA DENEYİ BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY 9B - BURULMA DENEYİ GİRİŞ Mekanik tasarım yaparken öncelikli olarak tasarımda kullanılması düşünülen malzemelerin

Detaylı

FZM 220. Malzeme Bilimine Giriş

FZM 220. Malzeme Bilimine Giriş FZM 220 Yapı Karakterizasyon Özellikler İşleme Performans Prof. Dr. İlker DİNÇER Fakültesi, Fizik Mühendisliği Bölümü 1 Ders Hakkında FZM 220 Dersinin Amacı Bu dersin amacı, fizik mühendisliği öğrencilerine,

Detaylı

Ders Notları 2. Kompaksiyon Zeminlerin Sıkıştırılması

Ders Notları 2. Kompaksiyon Zeminlerin Sıkıştırılması Ders Notları 2 Kompaksiyon Zeminlerin Sıkıştırılması KONULAR 0 Zemin yapısı ve zemindeki boşluklar 0 Dolgu zeminler 0 Zeminin sıkıştırılması (Kompaksiyon) 0 Kompaksiyon parametreleri 0 Laboratuvar kompaksiyon

Detaylı

Temeller. Onur ONAT Munzur Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli

Temeller. Onur ONAT Munzur Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli Temeller Onur ONAT Munzur Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli 1 2 Temel Nedir? Yapısal sistemlerin üzerindeki tüm yükleri, zemine güvenli bir şekilde aktaran yapısal

Detaylı

TEMEL İNŞAATI ZEMİN İNCELEMESİ

TEMEL İNŞAATI ZEMİN İNCELEMESİ TEMEL İNŞAATI ZEMİN İNCELEMESİ Kaynak; Temel Mühendisliğine Giriş, Prof. Dr. Bayram Ali Uzuner 1 Zemin incelemesi neden gereklidir? Zemin incelemeleri proje maliyetinin ne kadarıdır? 2 Zemin incelemesi

Detaylı

BETONARME-I 3. Hafta. Onur ONAT Munzur Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli

BETONARME-I 3. Hafta. Onur ONAT Munzur Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli BETONARME-I 3. Hafta Onur ONAT Munzur Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli 1 Betonun Nitelik Denetimi ile İlgili Soru Bir şantiyede imal edilen betonlardan alınan numunelerin

Detaylı

YOL İNŞAATINDA GEOSENTETİKLERİN KULLANIMI

YOL İNŞAATINDA GEOSENTETİKLERİN KULLANIMI YOL İNŞAATINDA GEOSENTETİKLERİN KULLANIMI Erhan DERİCİ Selhan ACAR Tez Danışmanı Yard. Doç. Dr. Devrim ALKAYA Geotekstil Nedir? İnsan yapısı bir proje, yapı veya sistemin bir parçası olarak temel elemanı,

Detaylı

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KAYA MEKANİĞİ DERSİ LABORATUVARI. (2014-2015 Güz Dönemi) NOKTA YÜK DAYANIMI DENEYİ

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KAYA MEKANİĞİ DERSİ LABORATUVARI. (2014-2015 Güz Dönemi) NOKTA YÜK DAYANIMI DENEYİ KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KAYA MEKANİĞİ DERSİ LABORATUVARI (2014-2015 Güz Dönemi) NOKTA YÜK DAYANIMI DENEYİ THE POINT LOAD TEST DENEY:4 Amaç ve Genel Bilgiler: Bu deney, kayaçların

Detaylı

MMU 402 FINAL PROJESİ. 2014/2015 Bahar Dönemi

MMU 402 FINAL PROJESİ. 2014/2015 Bahar Dönemi MMU 402 FNAL PROJESİ 2014/2015 Bahar Dönemi Bir Yarı eliptik yüzey çatlağının Ansys Workbench ortamında modellenmesi Giriş Makine mühendisliğinde mekanik parçaların tasarımı yapılırken temel olarak parça

Detaylı

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MADEN İŞLETME LABORATUVARI

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MADEN İŞLETME LABORATUVARI DENEY ADI: EĞİLME (BÜKÜLME) DAYANIMI TANIM: Eğilme dayanımı (bükülme dayanımı veya parçalanma modülü olarak da bilinir), bir malzemenin dış fiberinin çekme dayanımının ölçüsüdür. Bu özellik, silindirik

Detaylı

Elastisite modülü çerçevesi ve deneyi: σmaks

Elastisite modülü çerçevesi ve deneyi: σmaks d) Betonda Elastisite modülü deneyi: Elastisite modülü, malzemelerin normal gerilme (basınç, çekme) altında elastik şekil değiştirmesinin ölçüsüdür. Diğer bir ifadeyle malzemenin sekil değiştirmeye karşı

Detaylı

Temeller. Onur ONAT Tunceli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli

Temeller. Onur ONAT Tunceli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli Temeller Onur ONAT Tunceli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli 1 Temel Nedir? Yapısal sistemlerin üzerindeki tüm yükleri, zemine güvenli bir şekilde aktaran yapısal elemanlara

Detaylı

MADEN VE TÜNEL KAZILARINDA MEKANİZASYON

MADEN VE TÜNEL KAZILARINDA MEKANİZASYON MADEN VE TÜNEL KAZILARINDA MEKANİZASYON 2018 2019 Güz 10. HAFTA Dr. Serdar YAŞAR 10. Hafta İçeriği Hidrolik Kırıcılar Hidrolik Kırıcı Seçim Kriterleri Hidrolik Kırıcıların Teknik Özellikleri Hidrolik

Detaylı

Malzemelerin Mekanik Özellikleri

Malzemelerin Mekanik Özellikleri Malzemelerin Mekanik Özellikleri Bölüm Hedefleri Deneysel olarak gerilme ve birim şekil değiştirmenin belirlenmesi Malzeme davranışı ile gerilme-birim şekil değiştirme diyagramının ilişkilendirilmesi ÇEKME

Detaylı

8. TOPRAK ZEMİNLERİN TAŞIMA GÜCÜ (BEARING CAPACITY OF SOILS)

8. TOPRAK ZEMİNLERİN TAŞIMA GÜCÜ (BEARING CAPACITY OF SOILS) 8. TOPRAK ZEMİNLERİN TAŞIMA GÜCÜ (BEARING CAPACITY OF SOILS) TEMELLER (FOUNDATIONS) Temel, yapı ile zeminin arasındaki yapısal elemandır. Yapı yükünü zemine aktaran elemandır. Temeller, yapıdan kaynaklanan

Detaylı

RİSKLİ YAPILARIN TESPİT EDİLMESİNE İLİŞKİN ESASLAR. 4- Özel Konular

RİSKLİ YAPILARIN TESPİT EDİLMESİNE İLİŞKİN ESASLAR. 4- Özel Konular RİSKLİ YAPILARIN TESPİT EDİLMESİNE İLİŞKİN ESASLAR 4- Özel Konular Konular Kalibrasyonda Kullanılan Binalar Bina Risk Tespiti Raporu Hızlı Değerlendirme Metodu Sıra Dışı Binalarda Tespit 2 Amaç RYTE yönteminin

Detaylı

BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ DOĞA BİLİMLERİ, MİMARLIK VE MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 3 NOKTA EĞME DENEYİ FÖYÜ

BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ DOĞA BİLİMLERİ, MİMARLIK VE MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 3 NOKTA EĞME DENEYİ FÖYÜ BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ DOĞA BİLİMLERİ, MİMARLIK VE MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 3 NOKTA EĞME DENEYİ FÖYÜ BURSA - 2016 1. GİRİŞ Eğilme deneyi malzemenin mukavemeti hakkında tasarım

Detaylı

Burma deneyinin çekme deneyi kadar geniş bir kullanım alanı yoktur ve çekme deneyi kadar standartlaştırılmamış bir deneydir. Uygulamada malzemelerin

Burma deneyinin çekme deneyi kadar geniş bir kullanım alanı yoktur ve çekme deneyi kadar standartlaştırılmamış bir deneydir. Uygulamada malzemelerin BURMA DENEYİ Burma deneyinin çekme deneyi kadar geniş bir kullanım alanı yoktur ve çekme deneyi kadar standartlaştırılmamış bir deneydir. Uygulamada malzemelerin genel mekanik özelliklerinin saptanmasında

Detaylı

YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ İnşaat Mühendisliği Bölümü. TÜNEL DERSİ Ergin ARIOĞLU

YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ İnşaat Mühendisliği Bölümü. TÜNEL DERSİ Ergin ARIOĞLU YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ İ 2. Bölüm Ek Notları (Marmaray Projesi nde Yapılan Sondaj Çalışmalarının Sayısal Değerlendirilmesi) Prof. Dr. Müh. Yapı Merkezi AR&GE Bölümü Mart

Detaylı

Kompozit Malzemeler ve Mekaniği. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş

Kompozit Malzemeler ve Mekaniği. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Kompozit Malzemeler ve Mekaniği Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 3 Laminanın Mikromekanik Analizi Kaynak: Kompozit Malzeme Mekaniği, Autar K. Kaw, Çevirenler: B. Okutan Baba, R. Karakuzu. 3 Laminanın Mikromekanik

Detaylı

Master Panel NOVA 5TM Çatı

Master Panel NOVA 5TM Çatı Master Panel NOVA 5TM Çatı Ürün Tanımı Yangın riskinin yüksek olduğu yapılarda ve azami yangın dayanımı istenen binalarda güvenle kullanılırken beş hadveli formuyla geniş açıklıkların güvenle geçilmesini

Detaylı

Geometriden kaynaklanan etkileri en aza indirmek için yük ve uzama, sırasıyla mühendislik gerilmesi ve mühendislik birim şekil değişimi parametreleri elde etmek üzere normalize edilir. Mühendislik gerilmesi

Detaylı

KOÜ. Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü (1. ve 2.Öğretim / B Şubesi) MMK208 Mukavemet II Dersi - 1. Çalışma Soruları 23 Şubat 2019

KOÜ. Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü (1. ve 2.Öğretim / B Şubesi) MMK208 Mukavemet II Dersi - 1. Çalışma Soruları 23 Şubat 2019 SORU-1) Aynı anda hem basit eğilme hem de burulma etkisi altında bulunan yarıçapı R veya çapı D = 2R olan dairesel kesitli millerde, oluşan (meydana gelen) en büyük normal gerilmenin ( ), eğilme momenti

Detaylı

Şekil 1.1. Beton çekme dayanımının deneysel olarak belirlenmesi

Şekil 1.1. Beton çekme dayanımının deneysel olarak belirlenmesi Eksenel çekme deneyi A-A Kesiti Kiriş eğilme deneyi A: kesit alanı Betonun çekme dayanımı: L b h A A f ct A f ct L 4 3 L 2 2 bh 2 bh 6 Silindir yarma deneyi f ct 2 πld Küp yarma deneyi L: silindir numunenin

Detaylı

Kirişsiz Döşemelerin Uygulamada Tasarım ve Detaylandırılması

Kirişsiz Döşemelerin Uygulamada Tasarım ve Detaylandırılması Kirişsiz Döşemelerin Uygulamada Tasarım ve Detaylandırılması İnş. Y. Müh. Sinem KOLGU Dr. Müh. Kerem PEKER kolgu@erdemli.com / peker@erdemli.com www.erdemli.com İMO İzmir Şubesi Tasarım Mühendislerine

Detaylı

3/9/ µ-2µ Filler (taşunu) 2µ altı Kil. etkilemektedir.

3/9/ µ-2µ Filler (taşunu) 2µ altı Kil. etkilemektedir. Agregaların tane boyutuna göre sınıflandırılması: Agregalar boyutlarına göre ince agrega (kum, kırmakum), iri agrega (çakıl, kırmataş) ve tuvenan (karışık) agrega olmak üzere üç sınıfa ayırılabilir. Normal

Detaylı

MMU 420 FINAL PROJESİ. 2015/2016 Bahar Dönemi. Bir Yarı eliptik yüzey çatlağının Ansys Workbench ortamında modellenmesi

MMU 420 FINAL PROJESİ. 2015/2016 Bahar Dönemi. Bir Yarı eliptik yüzey çatlağının Ansys Workbench ortamında modellenmesi MMU 420 FNAL PROJESİ 2015/2016 Bahar Dönemi Bir Yarı eliptik yüzey çatlağının Ansys Workbench ortamında modellenmesi Giriş Makine mühendisliğinde mekanik parçaların tasarımı yapılırken temel olarak parça

Detaylı

BETONARME-II ONUR ONAT HAFTA-1 VE HAFTA-II

BETONARME-II ONUR ONAT HAFTA-1 VE HAFTA-II BETONARME-II ONUR ONAT HAFTA-1 VE HAFTA-II GENEL BİLGİLER Yapısal sistemler düşey yüklerin haricinde aşağıda sayılan yatay yüklerin etkisine maruz kalmaktadırlar. 1. Deprem 2. Rüzgar 3. Toprak itkisi 4.

Detaylı

YAPI MALZEMESİ Anabilim Dalı

YAPI MALZEMESİ Anabilim Dalı T.C. ERZURUM TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK ve MİMARLIK FAKÜLTESİ İnşaat Mühendisliği Bölümü YAPI MALZEMESİ Anabilim Dalı Dr. Türkay KOTAN ERZURUM 2016 İÇERİK 1. Malzemenin Önemi 2. Malzeme Özelliklerinin

Detaylı

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI TEK EKSENLİ SIKIŞMA (BASMA) DAYANIMI DENEYİ (UNIAXIAL COMPRESSIVE STRENGTH TEST) 1. Amaç: Kaya malzemelerinin üzerlerine uygulanan belirli bir basınç altında kırılmadan önce ne kadar yüke dayandığını belirlemektir.

Detaylı

MALZEME BİLGİSİ DERS 7 DR. FATİH AY. www.fatihay.net fatihay@fatihay.net

MALZEME BİLGİSİ DERS 7 DR. FATİH AY. www.fatihay.net fatihay@fatihay.net MALZEME BİLGİSİ DERS 7 DR. FATİH AY www.fatihay.net fatihay@fatihay.net GEÇEN HAFTA KRİSTAL KAFES NOKTALARI KRİSTAL KAFES DOĞRULTULARI KRİSTAL KAFES DÜZLEMLERİ DOĞRUSAL VE DÜZLEMSEL YOĞUNLUK KRİSTAL VE

Detaylı

BÖLÜM 7. RİJİT ÜSTYAPILAR

BÖLÜM 7. RİJİT ÜSTYAPILAR BÖLÜM 7. RİJİT ÜSTYAPILAR Rijit Üstyapı: Oldukça yüksek eğilme mukavemetine sahip ve Portland çimentosundan yapılmış, tek tabakalı plak vasıtasıyla yükleri taban zeminine dağıtan üstyapı tipidir. Çimento

Detaylı

Şev Stabilitesi. Uygulama. Araş. Gör. S. Cankat Tanrıverdi, Prof. Dr. Mustafa Karaşahin

Şev Stabilitesi. Uygulama. Araş. Gör. S. Cankat Tanrıverdi, Prof. Dr. Mustafa Karaşahin Şev Stabilitesi Uygulama Araş. Gör. S. Cankat Tanrıverdi, Prof. Dr. Mustafa Karaşahin 1) Şekilde zemin yapısı verilen arazide 6 m yükseklikte ve 40⁰ eğimle açılacak bir şev için güvenlik sayısını belirleyiniz.

Detaylı

AGREGALAR Çimento Araştırma ve Uygulama Merkezi

AGREGALAR Çimento Araştırma ve Uygulama Merkezi AGREGALAR Çimento Araştırma ve Uygulama Merkezi Agregalar, beton, harç ve benzeri yapımında çimento ve su ile birlikte kullanılan, kum, çakıl, kırma taş gibi taneli farklı mineral yapıya sahip inorganik

Detaylı

Üst yapı yüklerinin bir bölümü ya da tümünü zemin yüzünden daha derinlerdeki tabakalara aktaran

Üst yapı yüklerinin bir bölümü ya da tümünü zemin yüzünden daha derinlerdeki tabakalara aktaran Üst yapı yüklerinin bir bölümü ya da tümünü zemin yüzünden daha derinlerdeki tabakalara aktaran temel derinliği/temel genişliği oranı genellikle 4'den büyük olan temel sistemleri derin temeller olarak

Detaylı

Prof. Dr. Cengiz DÜNDAR

Prof. Dr. Cengiz DÜNDAR Prof. Dr. Cengiz DÜNDAR BASİT EĞİLME ETKİSİNDEKİ ELEMANLARIN TAŞIMA GÜCÜ Çekme çubuklarının temel işlevi, çekme gerilmelerini karşılamaktır. Moment kolunu arttırarak donatının daha etkili çalışmasını sağlamak

Detaylı