Kimse benim kadar zeki değil I

Transkript

1 Kimse benim kadar zeki değil I Dört ve dört yaş üzeri çocuklar için teşvik programı Edeltrud Marx ve Karl Josef Klauer Michael Bleyenberg in çizimleriyle Vandenhoeck & Ruprecht

2 Die Katholische Hochschule Nordrhein-Westfalen hat die Illustration des Programms finanziell unterstützt. Bibliografische Information der Deutschen Nationalbibliothek Die Deutsche Nationalbibliothek verzeichnet diese Publikation in der Deutschen Nationalbibliografie, detaillierte bibliografische Angaben sind im Internet über abrufbar. ISBN , 2010 Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen / Internet: Alle Rechte vorbehalten. Das Werk und seine Teile sind urheberrechtlich geschützt. Jede Verwertung in anderen als den gesetzlich zugelassenen Fällen bedarf der vorherigen schriftlichen Einwilligung des Verlages. Hinweis zu 52a UrhG: Weder das Werk noch seine Teile dürfen ohne vorherige schriftliche Einwilligung des Verlages öffentlich zugänglich gemacht werden. Dies gilt auch bei einer entsprechenden Nutzung für Lehr- und Unterrichtszwecke. Printed in Germany. Übersetzung: Aynur Gök Coverabbildung: Michael Bleyenberg Satz und Litho: SchwabScantechnik, Göttingen Druck und Bindung: Quensen Druck + Verlag, Hildesheim-Lamspringe Gedruckt auf alterungsbeständigem Papier.

3 Eğitmenler, öğretmenler ya da ebeveynler için kılavuz Bu program, çocuğun gelişimini dikkat ve özenle, çocuğa uygun tarzda ve etkin bir biçimde ilerletmeyi amaçlar. Bu konsept, binlerce çocuk üzerinde denenmiş ve bilimsel olarak birçok kez test edilmiştir. Araştırmaların sonuçları üzerine yurt içinde ve yurt dışında yayımlanan bilim dergilerinde seksenden fazla makale yer almıştır. Alıştırma konsepti, olağanüstü bir şekilde doğruluğunu kanıtlamıştır. Somut olarak çocukların zihinsel becerilerini geliştirmekte, bu da önemli ölçüde okuldaki öğrenimde ve zekâ testlerinde kendisini göstermektedir. Konsept, kreşlerde de binden fazla çocuk üzerinde denendi ve kreşlerde yapılan bu araştırmalar hem genel olarak zihinsel gelişimi hem de dilin geliştirilmesini önemli derecede desteklediğini göstermiştir. Bu program, dört ve dört yaş üstü çocuklara ve gelişim durumuna göre daha ilerideki yaşlarda da ilkokullarda gelişime destek amaçlı ders olarak uygulanabilir. Sunulan bu teşvik çok etkili ve yararlı olduğundan, erken başlanması tavsiye edilmektedir. Bu program, zor ödevleri aşmada, çocuğa yardımcı olacak bir strateji sunmayı esas almaktadır. Bu da itinalı ve oyun içerisinde verilmelidir. Stratejinin öğrenilmesi esasında basit ve kolaydır. Zira gerektiğinde her zaman ve tutarlı olmasa da çocuklar bunu zaten kendiliğinden uygulamaktadır. Burada karşılaştırmalı strateji söz konusudur. Karşılaştırmadaki amaç, ortak yanların keşfedilmesi ve farklılıkların tespit edilmesidir. Bu kadar basittir. Ortak yönler kolayca keşfedilebilir. Mesela bir elma ile bir armut karşılaştırıldığında, bunların birçok ortak yönünün olduğu görülür: Her ikisi de yenilebilir, ikisi de meyvadır, ağaçta yetişirler, dükkândan satın alınabilirler v.s.. Tabii ki farkları da var: şekilleri, tatları ve çoğu zaman renkleri ayrıdır v.s. Bu örneklerde ortak yönler gibi farklılıklar da özellik ve nitelikle ilgilidir. Meyva olmaları, yenilebilir olmaları, farklı renklere ve şekillere sahip olmaları, bunların hepsi nesnelerin özellikleridir. Böylelikle çocuklar ortak özelliklere dikkat etmeyi öğrendiklerinde, farkında olmadan kavram eğitimini, genel kavramlar eğitimini hayata geçirirler. Başka durumlarda ortak yönler ve farklılıklar özelliklerle değil, aralarındaki ilişki ile ilgilidir. İlişkilendirme, ancak ve ancak en az iki nesne arasında olabilir. At ve tay arasında bir ilişki vardır, tavuk ve civciv arasında aynı ilişki olduğu gibi. Çiftler birbirinden bariz bir şekilde farklıdır. Ancak sahip oldukları ortak yanları nedeniyle bir ilişki ile birbirlerine bağlıdırlar. Bu ilişki, anne ile çocuk arasındaki ilişkinin aynısıdır. İlişkilendirme aynı zamanda den büyüktür veya den yaşlıdır şeklinde de düşünülebilir. İlişkilendirme ile bağlantılar tanımlandığı gibi kurallara uygunluğu da tespit edilir. Bu nedenle, ortak yönler ile farklılıkları ilişkilerde de tespit etmek önem taşımaktadır. Çocuklar bu programda nesneleri karşılaştırmayı, ortak yanları ile farklılıklarını bulmayı öğrenmektedir. Ortak yönler ve farklılıklar ya nesnelerin özellikleri ya da nesneler arasındaki ilişki ile ilgilidir. Tabii ki çocuklar şimdiye kadar belirtilen özellik, nitelik veya ilişkiler ve özellikle de genel kavramlar, bağlantılar veya kurala uygunluk gibi kelimeleri henüz öğrenmemeli. Uzman dili ile burada tüme varımcı (endüktif) düşünme söz konusudur. Bu program, temel zihinsel becerilerin oyun içerisinde ve rahat bir ortamda öğretilmesine yardımcı olmaktadır. Bu da çocuklara ileride büyük bir avantaj sağlayacaktır. Kitapta tam olarak altı alıştırma sınıfı karşılaştırılıyor. Bunları kısaca açıklamak gerekiyor. Alıştırma sınıflarını da çocukların tanıması gerekmiyor. Sizin eğitimci olarak değişik alıştırmalarda hedefin ne olduğunu bilmeniz yeterlidir. Üç alıştırma sınıfının içeriği, özellikleri karşılaştırma ile ilgilidir: Genelleme (GE), fark gözetme (DI) ve çapraz sınıflandırma (KK). GE-alıştırmasındaki hedef, nesnelerin ortak özellikleri tespit etmektir. DI-alıştırmasında özellikler arasındaki farklılıkları keşfetmek ve KK-alıştırmasında ise özellikler arasındaki hem ortak yanları hem de farklılıkları keşfetmek esastır. İlişkileri karşılaştırmada olduğu gibi üç alıştırma sınıfı da aynı şekildedir: İlişki kavramı (BE), ilişki farkı (BU) ve sistem oluşturma (SB). BE-alıştırmalarında ilişkiler arasındaki ortak yönler, BU-

4 alıştırmalarında ilişkiler arasındaki farklılıklar ve SB-alıştırmalarında da hem ortak yönler hem de farklılıklar bulunmalıdır. Kısaltmaları ayrıca her sayfanın altında bulabilirsiniz. Bu kısaltmalar, ilgili alıştırmadaki hedefin ne olduğunu daha iyi anlamanızda yardımcı olması için konulmuştur. Alıştırma kitabında her altı alıştırma için on alıştırma sayfası bulunmaktadır. Alıştırmalar zorluk derecesine göre, bazen bir bazen de diğer bir alıştırmanın üzerinde daha yoğun durulmasını sağlayacak şekilde sıralanmıştır. Böylelikle farklı nesneler kullanılarak- çocuklara her defasında karşılaştırma yapma, ortak yanları arama ve farklılıkları tespit etme fırsatı verilmektedir. Bu şekilde karşılaştırma stratejisi yoğun bir şekilde öğretilmekte ve sürekli yeni alıştırmalara bunu uygulama becerisi kazandırılmaktadır. Çocukları fazla yormamak için, bir alıştırma oturumunda sadece altı alıştırmanın yapılması tavsiye edilir. Bir oturumun azami süresi 30 dakikadır. Birinci oturumda 6. alıştırmaya kadar, ikinci oturumda 12. alıştırmaya kadar, üçüncü oturumda 18. alıştırmaya kadar gelinir ve onuncu oturumda son alıştırma olan 60. alıştırmaya kadar gelinir. Haftada 2 oturum yapıldığı takdirde, program toplam beş hafta sürer. Altıdan fazla alıştırmanın arka arkaya yapılması tavsiye edilmemektedir. Ancak önceki alıştırmaların daha sonra tekrarlanması uygun ve anlamlıdır. Eğitim esnasında her sayfada bulunan talimatlara uymanız daha uygundur. Şayet çocuk, anlamlı ve belki de çocuk tarafından iyi gerekçelendirilen başka bir çözüm önerdiğinde, bu çözümü mutlaka kabul ediniz. Önemli olan alıştırmaları çocuklar için ilgi çekici ve heyecan uyandırıcı olarak yapmanızdır. Alıştırma kitabını ödül olarak vermeniz tavsiye edilir. Her küçük başarı karşısında sevincinizi gösterin ve övün. Aynı zamanda karşılaştırma yapması için çocuğu sürekli teşvik ediniz. Bunların ortak yanları nelerdir? Bunların farklı yanları nelerdir? Zamanla çocuk bu soruları kendiliğinden kendisine soracaktır. Eğer çocuk bir noktadan sonra bilmiyorsa, mutlaka ona destek olunuz. Bunu en iyi şekilde nasıl uyguladığınızı yavaşça gösteriniz ve uygulamayı izah ediniz. Daha sonra da çocuktan devam etmesini isteyiniz. Kesinlikle stres veya öfke meydana gelmemelidir. Eğer bu söz konusu ise, demek ki bir şeyler yanlış gitmiştir. Bu durumda en iyisi alıştırmaya hemen ara vermektir. Kitap ile çalışma keyif verici olmalı ve ödül gibi algılanmalıdır. Alıştırma programı, tek çocuk, iki veya en fazla üç çocuğun katıldığı oturumlarla verilmelidir. Tek kişilik oturumda çocuğun temposuna daha iyi uyum sağlanabiliyor. İki veya üç çocuğun katıldığı oturumların da avantajları var. Yalnız bu durumda bir çocuğun diğer çocukları bastırmamasına ve diğerlerinin de sırasının gelmesine dikkat ediniz. Bundan dolayı birinci çocuk birinci sorunun cevabıyla meşgulken ( Burada ne görüyorsun? Açıkla. ) diğer çocuk da dikkat etmeli ve daha sonra gerektiği takdirde düzeltmeli. İkinci çocuk ikinci soru ile başlar ve böyle dönüşümlü devam eder. Eğer üç çocuk katılırsa, aynı şekilde herkesin sırası gelecek şekilde dönüşümlü ilerlenir. Bu şekilde çocukların hiç biri üstünlük elde edemez, herkes kendi payına düşeni alır. Önemli olan diğer çocukların sırası gelen çocuğun ne söylediğini dinlemeleri ve algılamalarıdır. Yazarlar

5 Paskal oyuncakları diziyor 1. Adım (alt sıranın üstü kapalı): Pascal devamlı hangi sıralamaya uydu (araba, lego, resim)? 2. Adım: Şimdi ne geliyor (araba)? Seç. 3. Adım: Neden bunu seçtin? Açıkla. Şimdi doğru resmin etrafına kırmızı bir daire çizebilirsin. 22 BE

6 İmdat! Ne büyük dağınıklık! (Yukarıdaki oyuncaklar aşağıdaki dört kartona yerleştirilmeli.) 1. Adım: Ne nereye konulmalı? Her kartonda bir araba var zaten. 2. Adım: Küçük yeşil araba nereye ait (Smart a)? Diğerleri nereye? (Her defasında bir kez gerekçelendirmesine fırsat verilmeli.) 3. Adım: İçine uymayan bir şey var ama (bisiklet). Neden uymuyor? Onun üzerini çizebilirsin şimdi. 27 KK

7 Sırayı devam ettir 1. Adım: Burada ne görüyorsun? Nasıl devam ediyor? 2. Adım: Renklerin nasıl değiştiğine dikkat et (üst sıra: kırmızı, sarı, mavi, yeşil, kırmızı, sarı). Öyleyse sarıdan sonra hangi renk geliyor (mavi)? 3. Adım: İkinci sırayı tamamla. 58 BE