Editör Yrd. Doç. Dr. Muharrem ÖZTEL Arş. Gör. Hüseyin BURGAZOĞLU

Transkript

1

2

3

4 Editör Yrd. Doç. Dr. Muharrem ÖZTEL Arş. Gör. Hüseyin BURGAZOĞLU

5 Uluslararası II. Trakya Bölgesi Kalkınma - Girişimcilik Sempozyumu Bildiri Kitabı I Kırklareli Üniversitesi Yayınları: 2 İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayınları: 1 Yayın Koordinatörü Yrd. Doç. Dr. Baki Çakır Editör Yrd. Doç. Dr. Muharrem Öztel Arş. Gör. Hüseyin Burgazoğlu Yayıncı adresi: Kırklareli Üniversitesi Rektörlüğü Kültür Merkezi A Blok / KIRKLARELİ Tel: (10 Hat) Fax: Web: KIRKLARELİ ÜNİVERSİTESİ Bu kitabın bütün yayın hakları Kırklareli Üniversitesi ne aittir. Kapak Tasarımı Yrd. Doç. Dr. Mehmet Han Ergüven Abdurrahim Yüce İç Düzen Abdurrahim Yüce Baskı Sayısı 1. Basım Baskı Adedi 2000 ISBN Baskı Tarihi Nisan 2011 Baskı Yeri Erkam Matbaası Organize Sanayi Bölgesi Turgut Özal Cad.No: 117/2 A-D İkitelli / İstanbul

6 İÇİNDEKİLER Takdim... Önsöz... Açılış Programı / Openning Program... 1 GİRİŞİMCİLİK ÖRNEKLERİ EXAMPLES OF ENTREPRENEURSHIP The Relationship between Government Investments and Firm Agglomerations at TR21 Sub-Region: Panel Causality Analysis Research Assistant Ibrahim AL, Associate Professor Mustafa Kemal DEGER, Research Assistant Murat Can GENC Role of Entrepreneurship of Private Sector: An Overview to Sugar Industry Samet KAVOĞLU Geleneksel Gıdalarda Pazarlama ve Girişimcilik: Tekirdağ Peynir Helvası Örneği Marketing and Entrepreneurship in Traditional Foods: Tekirdag Cheese Halva as an Example Öğr. Gör. Tuna ŞENER, Öğr. Gör. Cem KOLUKIRIK, H. Selçuk ETİ GİRİŞİMCİLİK - KADIN GİRİŞİMCİLİĞİ ENTREPRENEURSHIP - WOMEN ENTREPRENEURSHIP Sosyal Girişimcilik Social Entrepreneurship Yrd. Doç. Dr. Tülay GÜZEL Kadın Girişimciliği ve Kooperatifler Women Entrepreneurship and Cooperatives Yrd. Doç. Dr. Gülen ÖZDEMİR, Arş. Gör. Dr. Emine YILMAZ VII IX XI

7 Uluslararası II. Trakya Bölgesi Kalkınma - Girişimcilik Sempozyumu Kadın Girişimcilerin Ekonomik Sürece Katılımları ve Örgütlenme Yaklaşımları Women Enterprises Participation to Economic Process and Organization Approaches Dr. Emine YILMAZ, Yrd. Doç. Dr. Gülen ÖZDEMİR, Yrd. Doç. Dr. Yasemin ORAMAN, Dr. Sema KONYALI ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI ALTERNATIVE ENERGY SOURCES Enerji Verimliliği Kapsamında Yapılarda Doğal Aydınlatma Yöntemleri: Kırklareli Örneği Natural Illumination Methods as Part of Efficient Use of Energy: Kirklareli as an Example Öğr. Gör. Sertaç GÖRGÜLÜ, Yrd. Doç. Dr. Süreyya KOCABEY, Yrd. Doç. Dr. İzzet YÜKSEK, Yrd. Doç. Dr. Bahtiyar DURSUN Trakya Bölgesinin Biyogaz Potansiyeli ve Mevcut Potansiyelin Bölge Ekonomisine Katkısı Üzerine Bir İnceleme A Review for the Biogas and Contribution of Present Potential to the Economy of the Region Arş. Gör. Cem DOĞRU Organik Atıklardan Biyogaz Üretimi Production of Biogas from Organic Waste Prof. Dr. Aydın GÜREL, Arş. Gör. Zeynep ŞENEL GİRİŞİMCİLİK - EĞİTİM İLİŞKİSİ ENTREPRENEURSHIP - EDUCATION Innovative Entrepreneurship in Selected Countries: The Case of Turkey, Bulgaria and Romania Öğr. Gör. Dr. A.Orçun SAKARYA Farklı Eğitim Düzeyindeki Üniversite Öğrencilerinin Girişimcilik Konusunda Görüş Farklılığının Araştırılması Research on Diversity of Views of University Students in Different Levels of Education about Entrepreneurship Prof. Dr. Cengiz YILMAZ, Yrd. Doç. Dr. Tuncer ÖZDİL, Arş. Gör. Didem TEZSÜRÜCÜ, Öğr. Gör. Yasin KARADENİZ Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Girişimcilik Eğilimleri: Yalova Ve Kadir Has Üniversitelerinde Yapılan Karşılaştırmalı Bir Araştırma Inclination to Entrepreneurship of Vocational High School Students: A Comparative Research by Yalova and Kadir Has Universities Yrd. Doç. Dr. Orhan KOÇAK, Yrd. Doç. Dr. Ersin KAVİ KIRSAL KALKINMA RURAL DEVELOPMENT KÖYDES Project as a Instrument of Rural Development and Its Effect on the Infrastructure of Villages of Kırklareli Dr. Gökhan ZENGİN XII

8 İçindekiler Şikago Kenti Örneğinde Ekonomik Coğrafyanın Yeniden Keşfi ve Trakya Bölgesi İçin Çıkartılabilecek Dersler Reassessment of Chicago Economic Geography and Lessons for Thrace Mehmet Lütfi ARSLAN Trakya Bölgesindeki Tarımsal Üreticilerin Ek Gelir Olanakları: Tarım Turizmi Additional Income Opportunities for the Agricultural Producers in Thrace: Agricultural Tourism Dr. Harun HURMA, Doç. Dr. Ahmet KUBAŞ, Öğr. Gör. Çağdaş İNAN TURİZM - MARKALAŞMA TOURISM - BRANDING Destinasyon Markalaşması: Vize nin Turizm Destinasyonu Olarak Pazarlanması ve Markalaşması Destination Branding: Marketing and Branding of Vize as a Touristic Destination Yrd. Doç. Dr. Kamil MALKOÇLU, Yrd. Doç. Dr. Nihat Kamil ANIL, Öğr. Gör. Ebru BİLGEN 231 City-Branding and It s Effect on the Local Development: Can Kırklareli Become A City Brand? Arş. Gör. İskender GÜMÜŞ, Arş. Gör. Gökhan ÖVENÇ Şehir Markası Yaratma Süreci ve Marka Şehir Çerçevesinde Kırklareli İlinin Değerlendirilmesi Contributions of City-branding to Socio-economic Development Yrd. Doç. Dr. Gülnur ETİ İÇLİ, Arş. Gör. Beste Burcu VURAL TURİZM VE BÖLGESEL KALKINMA TOURISM AND REGIONAL DEVELOPMENT Bölgesel Kalkınmada Turizmin Etkisi: Bozcaada-Gökçeada Arz Kesimi Üzerine Araştırma The Role of Tourism in Regional Development: A Research on Tourism Supply of Bozcaada and Gökçeada Öğr. Gör. Murat AKSU, Öğr. Gör. Bahadır SEZER, Öğr. Gör. Ali ÇAKIR Çiftlik Turizminin Sosyoekonomik Kalkınmaya Etkileri: Trakya Bölgesi İçin Oluşturulabilecek Stratejiler Effects of Farm-based Tourism on Socio-Economic Development: Possible Strategies for Thrace Region Yrd. Doç. Dr. Kaplan UĞURLU Bölgesel Kalkınma Farklılıklarının Giderilmesinde Turizm Sektörünün Rolü ve Önemi The Role and Importance of Tourism Industry about Removing Regional Development Differences Yrd. Doç. Dr. Nur ERSUN, Yrd. Doç. Dr. Kahraman ARSLAN XIII

9 Uluslararası II. Trakya Bölgesi Kalkınma - Girişimcilik Sempozyumu XIV YENİLENEBİLİR ENERJİ VE KALKINMA RENEWABLE ENERGY AND DEVELOPMENT Kırklareli İlinde Yenilenebilir Enerji Kaynakları Kullanımının Bölgesel Kalkınmaya Olan Etkilerinin İncelenmesi A Research on Effects of Using Renewable Energy Resources on Regional Development in Kirklareli Yrd. Doç. Dr. Bahtiyar DURSUN, Öğr. Gör. Tarkan PERAN Kırsal Turizmde Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Kullanılması: Poyralı Köyü nde Uygulanabilirliği Use of Renewable Energy Sources in Rural Tourism: Practicability in Village of Poyrali Öğr. Gör. Ali ÇAKIR, Öğr. Gör. Gülay ÇAKIR, Sibel DURSUN, Yrd. Doç. Dr. Bahtiyar DURSUN Dönemi Organik Tarım Uygulamaları, Trakya Bölgesi nin Görünümü ve Gelecek Perspektifi Organic Agricultural Applications Between , The Current Outlook of Thrace and its Future Perspective Yrd. Doç. Dr. Mustafa CANBAZ, Arş. Gör. Can Ahmet GENERAL, Arş. Gör. Ülfet İŞÇİ Tarımsal Atıkların Değerlendirilmesinin, Yenilenebilir Enerji Kaynakları Ve Sürdürülebilir Kalkınma Açısından Değerlendirilmesi, Tekirdağ İli Uygulaması Evaluation of Using Agricultural Waste as Renewable Energy Resources and Sustainable Development: An Application in Tekirdag Prof. Dr. Necdet ÖZÇAKAR, Hasan BAKIN BÖLGESEL VERİMLİLİK REGIONAL PRODUCTIVENESS Kriz Ortamında Kırklareli İlinde Bulunan Firmaların Verimlilik Analizi Efficiency Analysis of Firms in Kirklareli in Economic Crisis Öğr. Gör. Fatma BUTUŞ, Öğr. Gör. Ayşe ANIL, Öğr. Gör. Tülay TOP ISO 9001 Kalite Yönetim Sisteminin KOBİ lerin Performanslarına Etkisi: Kırklareli İlinde Bir Uygulama Effects of ISO9001 Quality Management Systems on SMEs: An Application in Thrace Arş. Gör. Öznur AYDINER, Öğr. Gör. Yasin ÇAKIREL, Öğr. Gör. Ali GÖRENER Otel İşletmelerindeki İşgörenlerin İş Tatmini: Kocaeli ve Yalova Örneği Work Satisfaction of Employees in Hotels: Kocaeli and Yalova as examples Prof. Dr. Derman KÜÇÜKALTAN, Arş. Gör. Duygu TALİH, Öğr. Gör. Şeniz ÖZHAN EMEK - İSTİHDAM İLİŞKİSİ LABOR - EMPLOYMENT RELATIONSHIP Sosyal İçerme Açısından Eski Hükümlülerin Girişimciliğe Yönlendirilmesi ve Denetimli Serbestlik Faaliyetleri Orientation of Old Prisoners to Entrepreneurship in the Perspective of Social Inclusion and Applications of Supervised Liberty Yrd. Doç. Dr. Ersin KAVİ, Öğr. Serdar Altun

10 İçindekiler Labor Market in Health Sector in Republic of Bulgaria, Ass. Prof. N. Atanasov, PhD, Ass. R. Stoianova Edirne Sanayi Sitesinde Çalışan İş Görenlerin Mobbinge Uğrama Düzeylerinin Belirlenmesine Yönelik Yapılan Bir Araştırma A Research Conducted to Determine Level of Mobbing on Employees in Edirne Industrial Estate Doç. Dr. Agah Sinan ÜNSAR FİNANSAL GELİŞMELER VE TİCARET FINANCIAL DEVELOPMENT AND TRADING Trakya Bölgesinin Kalkınmasında Bölgesel Planlama Yaklaşımı İhtiyacı ve Planlama Modeli Önerisi The Need for a Regional Planning Perspective on Development of Thrace and Planning Model Suggestion Yrd. Doç. Dr. Nur ERSUN, Yrd. Doç. Dr. Kahraman ARSLAN Türkiye de Kalkınma Ajansları: Trakya Kalkınma Ajansı Örneği Turkish Development Agencies: Thracian Development Agency as an Example; Thracian Development Agency Yrd. Doç. Dr. Nihat Kamil ANIL, Yrd. Doç. Dr. Kamil MALKOÇLU, Öğr. Gör. Ömer Sinan PEHLİVAN BÖLGESEL KALKINMANIN TARİHSEL BOYUTU HISTORICAL PERSPECTIVE OF REGIONAL DEVELOPMENT Osmanlı Döneminde Balkan Kökenli İşgücünün ve İşletmecilerin Ereğli Madenlerinin Gelişmesine Katkıları The Contributions of Balkan Labor Force and Businessmen to the Development of Eregli Mineral Resources in Ottoman Empire Yrd. Doç. Dr. Hamdi GENÇ Customs Registers In The Second Half Of The Nineteenth Century On Ottoman Danubian Ports: Rules Of The Game In Ottoman Trade Arş. Gör. Gökçen COŞKUN ALBAYRAK TARIMSAL VERİMLİLİK AGRICULTURAL EFFICIENCY Effects of Dietary VITASIL on the Growth Performance of Carp (Cyprinus caprio) Cultivated in a Recirculation System Assist. Prof. Alexander ATANASOV, Assist. Prof. Zhivko ZHELEV, Assoc. Prof. Veselin IVANOV, Galin NIKOLOV Protein Levels in the Feed of Carp (Cyprinus caprio) on Cultivated in Recirculation System Prof. Yordan STAYKOV, Assist. Prof. Zhivko ZHELEV, Assoc. Prof. Veselin VIDEV, Assist. Prof. Alexander ATANASOV Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modelinin Bölgesel Kalkınma Açısından Değerlendirilmesi Regional Development-based Evaluation of Production and Support Model for Agricultural Production Areas Yrd. Doç. Dr. Gökhan UNAKITAN, Dr. Harun HURMA, Dr. Celal DEMİRKOL XV

11 Uluslararası II. Trakya Bölgesi Kalkınma - Girişimcilik Sempozyumu XVI KIRSAL KALKINMA VE REKABET RURAL DEVELOPMENT AND COMPETITION Contribution of Thrace Region to Competitive Sectors of Turkey Assist. Prof. Adem BALTACI, Res. Assist. Huseyin BURGAZOGLU, Res. Assist. Selver KILIC Kendi İşini Kurma ve Girişimcilik Ruhu Ticaret Meslek Liselerinde Girişimcilik Ruhu Üzerine Bir Alan Araştırması Setting One s Own Business and Spirit of Entrepreneurship Yrd. Doç. Dr. Selami ÖZCAN, Yrd. Doç. Dr. H. Yunus TAŞ Kırsal Kalkınma Açısından İletişim ve Girişimcilik İlişkisi Communication-Entrepreneurship Relationship in terms of Rural Development Arş. Gör. Zeynep ŞENEL, Prof. Dr. Aydın GÜREL BÖLGESEL KALKINMA VE FİNANS REGIONAL DEVELOPMENT AND FINANCE Türkiye de Finans Piyasasının Gelişim Seyrinde Katılım Bankacılığının Yeri The Role of Participation Banking in the Development of Turkish Financial Market Yrd. Doç. Dr. Ferhat SAYIM, Arş. Gör. Özlem ÖZMEN Küresel Finansal Krizinin Türkiye ve Trakya Bölgesi Üzerine Etkileri: Mukayeseli Bir Analiz The Impacts Of Global Financial Crisis On Turkey and Thrace: A Comparative Analysis Yrd. Doç. Dr. Ayfer GEDİKLİ Trakya Bölgesi nde Tarım Sektörünün Finansmanında Kullanılan Banka Kredilerinin Gelişimi: Dönemi Karşılaştırmalı Bir Analiz Development Process of the Bank Loans for the Agricultural Sector in Thrace: A Comparative Analysis Covering Yrd. Doç. Dr. Mustafa CANBAZ, Arş. Gör. Mevlüt CAMGÖZ BİLGİ - İLETİŞİM VE DIŞ TİCARETİN GELİŞİMİ INFORMATION - COMMUNICATION AND DEVELOPMENT OF FOREIGN TRADE Şehirlerin Markalaşması ve Şehir Markası Oluşturmada Sembol Yapılar: Çanakkale Örneği City-branding and The Role of Symbolic Structures in City-branding Process: Canakkale as an Example; (The Dardanelles) Doç. Dr. Mehmet MARANGOZ, Prof. Dr. Günal ÖNCE, Arş. Gör. Hale ÇELİKKAN In the Thrace Region Use of Information and Communications Equation, in the Integrated Management Information Systems for the Information Production Process Development and Entrepreneurship Dr. Filiz GÜLTEKİN KÖSE

12 İçindekiler EĞİTİM, BÜTÇE VE PLANLAMA EDUCATION, BUDGET AND PLANNING E-commerce Security Instructor Serdar CANBAZ Implementation of ICT in education case study in Trakia University Associate Prof. Lina YORDANOVA, Chief Assist. Prof. Gabriela KIRYAKOVA, Senior Assist. Prof. Nadezhda ANGELOVA Merkezi Yönetim Bütçesi İle İlişkileri Açısından Trakya Bölgesinin İncelenmesi An Analysis On Thrace Based On Its Relations With Central Administration Budget Prof. Dr. Naci B. MUTER, Yrd. Doç. Dr. Selçuk İPEK Bölgesel Kalkınma ve Girişimci Üniversite İlişkisi: Anadolu Üniversitesi Örneği Relationship between Regional Development and Entrepreneur University: Anatolia University as an Example Öğr. Gör. Sevgi SEZER KIRSAL KALKINMA VE TARIM RURAL DEVELOPMENT AND AGRICULTURE Cumhuriyetin İlk Yıllarında ( ) Kırklareli nde Tarım- Hayvancılık, Ticaret ve Sanayinin Gelişimi Development of Agriculture, Stockbreeding, Trade and Industry in Kirklareli in the first years of Republic ( ) Yrd. Doç. Dr. V. Türkan DOĞRUÖZ Üretici Örgütlerinin Kırsal Kalkınma Yönünden Değerlendirilmesi: Kayalıköy ve Kırklareli Barajları Sulama Kooperatifleri Örneği Development-based Evaluation of Agricultural Production Organizations: Example; Irrigation Associations for Kayalıköy and Kirklareli Dams Dr. Erol ÖZKAN, Dr. Harun HURMA, Uzm. Başak AYDIN, Yrd. Doç. Dr. Erkan AKTAŞ, Yrd. Doç. Dr. Gülen ÖZDEMİR, Doç. Dr. Ömer AZABAĞAOĞLU Biyolojik Çeşitliliğin Korunmasının Önemi ve Hayvancılık Sektöründe Sunduğu Ekonomik Fırsatlar Importance of Protecting Biological Diversity and Its Economic Opportunities for the Stockbreeding Sector Hasan BAKIN, Yrd. Doç. Dr. Eser Kemal GÜRCAN DOĞA VE SOSYOEKONOMİK DEĞERLER NATURE AND SOCIOECONOMIC VALUES Korunan Alanların Sosyo-Ekonomik Değeri Ve Yöre Halkının Yararlanma Olanakları: İğneada Longoz Ormanları Milli Parkı Örneği Socio-economic Value of Protected Areas and Opportunities for Local Population to Benefit From These Areas: Example; Longoz Forest in Igneada Dr. Harun HURMA, Yrd. Doç. Dr. Murat ÖZYAVUZ, Dr. Murat CANKURT XVII

13 Uluslararası II. Trakya Bölgesi Kalkınma - Girişimcilik Sempozyumu Sürdürülebilir Kalkınmada Biyosfer Rezervlerinin Önemi: İğneada Longoz Ormanları Örneği Importance of Biosphere Reservoirs on Sustainable Development: Example of Igneada Longoz Forest Yrd. Doç. Dr. Murat ÖZYAVUZ Yıldız Dağları Kırsal Mimari Mirasının Turizm Amaçlı Kullanımı Use of Yıldız Mountain Rural Architecture as a Touristic Area Yrd. Doç. Dr. İzzet YÜKSEK TARİHSEL SÜREÇTE SOSYOEKONOMİK YAPI HISTORICAL PROCESS OF SOCIOECONOMIC STRUCTURE 20.yy Başlarında Rumeli Vilayetleri nin Mali Gücü ( / ) Financial Capabilities of Rumelian Provinces in Early 20th century ( / ) Yrd. Doç. Dr. Muharrem ÖZTEL Kapanış Oturumu / Closing Session İndeks Sempozyumdan Görüntüler XVIII

14 TURİZM VE BÖLGESEL KALKINMA TOURISM AND REGIONAL DEVELOPMENT

15

16 Bölgesel Kalkınmada Turizmin Etkisi: Bozcaada-Gökçeada Arz Kesimi Üzerine Araştırma The Role of Tourism in Regional Development: A Research on Tourism Supply of Bozcaada and Gökçeada Öğr. Gör. Murat AKSU 1 Öğr. Gör. Bahadır SEZER 2 Öğr. Gör. Ali ÇAKIR 3 Özet Bölgeler arasındaki dengesizliği gidermede en önemli sektörlerden birini de turizm sektörü oluşturmaktadır. Turizminin gelir yaratıcı etkisi bölgede bulunan yerel halkın hem sosyal yönden hem de ekonomik yönden kalkınmasında önemli bir rol oynamaktadır. Adalarda, sosyal yaşamın ve ekonomik yapının daha zor olması, buralara diğer bölgelere göre daha fazla önem verilmesini gerektirmektedir. Bu nedenle adalarda turizmin teşvik edilmesi önemlidir. Bu araştırmanın amacı, turizmin bölgelerarası dengesizliği gidermedeki rolünü saptayabilmektir. Çalışma ile ilgili bir alan literatür taramasından sonra anket formu oluşturulmuştur. Anket uygulaması Gökçeada ve Bozcaada da uygulanmış olup, 206 kullanılabilir anket toplanmıştır. Verilerin analizinde frekans dağılımların yanı sıra Tek Örneklem T testi (One-sample T test) uygulanmıştır. Analizler sonucunda turizmin ekonomik ve sosyal yönden bölgede çalışanlar 1. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Gökçeada M.Y.O 2. Trakya Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Y.O. 3. Kırklareli Üniversitesi Pınarhisar M.Y.O. 281

17 Uluslararası II. Trakya Bölgesi Kalkınma - Girişimcilik Sempozyumu üzerinde olumlu etkisi olduğu saptanmıştır. Özellikle ekonomik boyutların sosyal boyutlara göre daha ön planda olduğu belirlenmiştir. Bölgelerarası dengesizliği gidermede en önemli sektörlerden birini oluşturan turizm, ekonomik ve sosyal yönden geri kalmış yerlerde önemli rol oynamaktadır. Özellikle adalarda yaşam güçlükleri düşünüldüğünde kamu görevlisi yöneticilere önemli görevler düşmektedir. Vergi indirimleri, teşvikler vb. uygulamaların adalarda turizmin gelişmesine önemli katkıları olacaktır. Anahtar Kelimeler: Bölgesel Kalkınma, Turizm, Bozcaada, Gökçeada Abstract The one important sector that equalizes the imbalance between regions is tourism. The income creating effect of tourism plays an important role in development of local public both economically and socially. More attentiton should be pay to islands because of the severe requirements that dominate the economic structure and social life. This is why tourism should be fostered in the islands. The aim of this research is to determine the role of tourism in equalizing the imbalances between regions. A litarature search is done followed by developing a questionnaire. The survey is conducted in Gökçeada (Imbros) and Bozcaada (Tenedos) and 206 acceptable survey sheet is collected. One-sample T test together with frequency distribution are used as analyze methods. As a result of the analysis, it is found that tourism has positive effects on working people both economically and socially. Especially economic dimesion looms large than social dimension. Tourism as one important sector that equalizes the imbalance between regions plays a great role in economically and socially underdeveloped regions. Important duties are incumbent upon public administrators considering hard living conditions in the islands. Such measures, as tax deductions and incentives, will contribute to the development of tourism in the islands. Keywords: Regional Development, Tourism, Bozcaada (Tenedos), Gökçeada (Imbros) 1. Giriş Gelişmekte olan ülkelerdeki en önemli sorunlardan biri de bölgeler arasındaki dengesizliğin giderilememesidir. Turizm bu dengesizliği gidermede rol oynayan en önemli sektörlerin başında yer almaktadır. Turizminin gelir yaratıcı etkisi, bölgede bulunan yerel halkın hem sosyal hem de ekonomik yönden kalkınmasında etkili olmaktadır. Turizm faaliyetinin ve turistik hareketlerin ülke ve bölge ekonomilerine katkıları üzerine yapılmış çalışmalarda son 50 yılda turizm faaliyetlerinde bir artışın bulunduğu ve bu artışla birlikte birçok sektörde önemli gelişmeler yaşandığından 282

18 Turizm ve Bölgesel Kalkınma / Tourism And Regional Development bahsedilmektedir. Dünya ekonomisinde en hızlı gelişen sektörlerden biri haline gelen turizm sektörü, özellikle Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler açısından ekonomik kalkınmanın bir aracı olarak görülmektedir 4. Turizm yalnızca ekonomik bir olay olmayıp, sosyal ve kültürel yönleri de olan toplum ve sosyal yapı üzerinde önemli rol oynayan uluslararası bir harekettir. Bu nedenle, turizmin etkileri değerlendirilirken sadece gelir getirici ve döviz kazandırıcı özellikleri gibi maddi ve ekonomik sonuçları değil, sosyal ve kültürel açıdan meydana gelen etkilerinin incelenmesi de büyük önem taşımaktadır 5. Bu amaçla turizmin bir bölge, yöre veya yer üzerindeki hem ekonomik hem de sosyal etkilerinin incelenmesi açısından en iyi yerlerden biri de adalar olmaktadır. Adalarda yaşamın zorluğu diğer yerlere göre daha fazla olabilmektedir. Bunların başında iş bulma, ulaşım, sağlık vb. unsurlar ilk akla gelendir. Bu nedenle bu çalışmada Türkiye nin en önemli iki adasında (Gökçeada ve Bozcaada) yaşayan arz kesiminin, turizmin ekonomik ve sosyo-kültürel etkisini nasıl algıladıkları araştırılmak istenmiştir. 2. Bölgesel Kalkınma Kavramı Kalkınma kavramı uzun yüzyıllar boyunca başta iktisatçılar olmak üzere değişik doktrin mensuplarının sürekli gündeminde yer alan bir konu olmuştur. Daha çok iktisadi büyüme olarak değerlendirilen kalkınmanın nasıl sağlanabileceği, iktisat teorilerinin en başta gelen hususları arasında yer almıştır 6. Kalkınma; toplumsal yapının değişkenlerinin, siyasal otorite tarafından belli politikalarla etkilenerek geliştirilmesi çabasına denilmektedir. Ekonomik değişkenler dikkate alınarak yapılacak kalkınma ise; fert başına üretimin sürekli genişleyerek ve hızlı olarak arttırılması, bir başka değişle çalışan nüfusun verim inin yükseltilmesidir 7. Yine Uzay a göre 8 kalkınma, iş ve gelir yaratarak hayat kalitesinin iyileştirilmesinin teşvik edilmesidir. Bölgesel kalkınma, bir bölgedeki gelir artışlarına ilaveten sosyo-ekonomik yapısının da değiştirilmesi olarak tanımlanabilir. Ancak bölgesel kalkınma kavramı ulusal kalkınma kavramına göre daha farklı ve karmaşık ilişkiler ağı içerdiğinden, bölgesel kalkınma politikalardan ortaya çıkan değişimleri de dikkate alarak daha farklı tanımların yapılması mümkündür 9. Kalkınmanın ulusal ölçekten yerel ölçeğe 4. Bedriye Tunçsiper ve Mehmet Kaşlı, Termal Turizmin Ekonomik Etkileri: Gönen Örneği, Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl: 2008, Sayı: 1, s Cevdet Avcıkurt, (2009). Turizm Sosyolojisi, Detay Yayıncılık, Ankara, 2009, s: Ayten Ayşen Kaya, (2004), Kalkınmada Nüfus, İstihdam Sorunları ve İnsan Sermayesi, Sürdürülebilir Kalkınma ve Yoksulluk, Ekonomik Büyümenin Belirleyicileri ve Dışsal Büyüme Kuramları ve İçsel Büyüme Kuramları içinde İktisadi Kalkınma ve Büyüme, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir, 2004, s Bedriye Tunçsiper, G. Özdemir Yılmaz ve A. İrdem, Endüstrileşme Ve Bölgesel Kalkınma Bir Stratejik Bölgesel Kalkınma Modeli Önerisi Bölgesel Kalkınmada Yeni Ufuklar, I.Doğu Anadolu Sempozyumu, Fırat Üniversitesi,,23-25 Mayıs 2005, Elazığ, s Nasfet Uzay, Bölgesel Gelişmişlik Farklarının Giderilmesi ve Bölgesel Kalkınma Ajansları, Ekonomi Kitapları Dizisi: 17, Seçkin Yayınevi, İstanbul, 2005, s Uzay, Bölgesel Gelişmişlik Farklarının Giderilmesi ve Bölgesel Kalkınma Ajansları, s

19 Uluslararası II. Trakya Bölgesi Kalkınma - Girişimcilik Sempozyumu kaymasının temel sebeplerinden birisi, günümüzde uluslar arası rekabetin, kentler arası rekabete dönüşmesidir 10 Bölgesel kalkınma kavramı, ülke bütününde yer alan bölgelerin; çevre, bölgeler ve dünya ile karşılıklı etkileşimi ile oluşan bölge vizyonunu dikkate alan, katılımcılık ve sürdürülebilirliği temel ilke edinen ve insan kaynaklarının geliştirilmesi, ekonomik ve toplumsal potansiyellerin harekete geçirilmesi yoluyla bölge refahının yükseltilmesini amaçlayan çalışmalar bütünü olarak tanımlanabilmektedir 11 Yine başka bir tanıma göre bölgesel kalkınma, geniş ulusal sürdürülebilir kalkınma stratejisinin tutarlılığı konusunda, genel rekabet dengelerini bozmayan etkinlik ve refah kazandırıcı çabaların bütünüdür Turizmin Bölgesel Kalkınmadaki Rolü Bölgesel kalkınma yaklaşımı önceleri sadece ekonomik kalkınma olarak algılanmış fakat zamanla kalkınma kavramında olduğu gibi bölgesel kalkınma kavramında da insan odaklılık ve sosyal politika yaklaşımı benimsenmiştir. Bölgesel kalkınma; yerel dinamiklerin harekete geçirilerek, yerel halkın fiziki, ekonomik, sosyal, kültürel ve siyasi alanda sürdürülebilir kalkınma ilkelerine uygun olarak gelişimini sağlamaktır 13 Öte yandan turizm istihdama, diğer sektörler üzerine, devlet gelirlerine ve ödemeler dengesi üzerine etkisi olan önemli bir sektördür 14. Literatürde turizmin bölgesel kalkınmaya (ekonomik ve sosyo-kültürel) etkilerine yönelik olarak yapılmış olan birçok çalışmaya rastlanmıştır. Turizmin ülke ve bölgeler açısından çok sayıda ekonomik faydasının olması durumu ise bu alanda çalışma yapan araştırmacıları turizmin doğrudan veya dolaylı ekonomik etkilerini araştırmaya yönlendirmiştir 15. İlgili konuda literatür incelendiğinde, turizmin ekonomik etkilerinin ve bir bölge açısından öneminin belirlenmesine yönelik çok sayıda çalışmaya rastlanılmaktadır. (Örn. Avcıkurt ve Soybalı 2002; Stynes, 2007; Kar vd., 2004; Chen vd, 2009; Dwyer vd., 2004; Gelan, 2003). Bu çalışmaların hepsinde, turizmin bir ülke veya bölge açısından önemi ortaya konulmuştur. Turizm sektörünün bölgesel kalkınmayı destekleyici önemli bir sektör olabilmesinin ölçüsü onun ekonomik etkilerinin yanında sosyo-kültürel etkilerinin de bulunmasına bağlıdır. Turizm sektörü, doğrudan ve dolaylı olarak birçok sektörü etkileyen ve çok sayıda ekonomik etkinin yanında yerel halk üzerine sosyokültürel etkileri de bulunan önemli bir sektördür. Turizm sektörünün olumlu ekonomik etkilerinin yanında sosyo-kültürel etkilerinin de bulunması bu alanda 10. Kaya, Kalkınmada Nüfus, İstihdam Sorunları ve İnsan Sermayesi, Sürdürülebilir Kalkınma ve Yoksulluk, Ekonomik Büyümenin Belirleyicileri ve Dışsal Büyüme Kuramları ve İçsel Büyüme Kuramları içinde İktisadi Kalkınma ve Büyüme, s Mustafa Ildırar. Bölgesel Kalkınma ve Gelişme Stratejileri, 1. Baskı, Nobel yayıncılık, Ankara, 2004, s Arif Çarkçı, (2008), Belediyeler Yatırımcılar İçin Neler Yapabilir, Yerel Siyaset Dergisi, Sayı 32, s Ali Seyyar ve Oral Demir, Katılımcılık Ve Kalkınma Ekseninde Yerel Sosyal Politikalar, Kam Yayınları, Ankara, 2008, s İstiklâl Alpar, Türkiye de Nüfus ve Çevre Politikaları, Nüfus, Çevre ve Kalkınma Konferansı,T.Ç.V Yayını, Kasım.1997, s Dieke, P.U.C. (2003). Tourism in Africa s Economic Development: Policy Implications, Management Decision, 41(3). 284

20 Turizm ve Bölgesel Kalkınma / Tourism And Regional Development çalışan akademisyenleri bu sektörün sosyal etkilerinin neler olduğunu belirlemeye yönlendirmiştir (Örn. Desbiolles, 2006; Haley vd., 2005; Jackson ve Inbakaran, 2006; Mbaiwa, 2003; Tovar ve Lockwood, 2008). Bu çalışmalar ise turizmin doğrudan sosyo-kültürel etkilerini incelemiş ve turizm sektörünün olumlu sosyokültürel etkilerinin yanında olumsuz sosyo-kültürel etkilere de sahip olduğu sonucunu ortaya koymuşlardır. 4. Turizmin Bozcaada ve Gökçeada Üzerindeki Ekonomik ve Sosyo- Kültürel Etkisi 4.1. Bozcaada Bozcaada, Kuzey Ege de bulunan üçüncü büyük adamızdır. Bozcaada nın nüfusu 2008 sayımına göre 2611 olup, Türkiye nin köyü olmayan tek ilçesidir. Çanakkale İline bağlı olan Bozcaada İlçesi Ege Denizi nin kuzey-doğusunda Çanakkale Boğazı nın 12 deniz mili güneyinde yer alan bir adadır. Çanakkale İl Merkezine 25 mil, Gökçeada ya 17 mil, Limni ye 26 mil, Midilli ye 27 mil uzaklıktadır. Çevresi 38 km tutan Bozcaada nın alanı km.² olup, etrafındaki irili ufaklı 17 adacık (0.93 km2) dahil olmak üzere 37.6 km.² lik yüzölçümüne sahiptir. Bu adacıklardan en büyüğü 800 dönümlük arazisi ile halk arasında Tavşan Adası diye bilinen Mavriya Adası dır. İlçenin ekonomisi genel olarak bağcılık, şarapçılık, balıkçılık ve turizme dayanmaktadır. İlçede ekonomik hayatın tarihi gelişimi incelendiğinde bağcılık, şarapçılık ve balıkçılık başlangıçtan beri sürekliliğini korumuştur. Son yıllarda turizm ise ilçe ekonomisinde sürükleyici bir rol oynamaya başlamıştır 16 Tablo 1. Bozcaada ve Gökçeada daki Turizm İşletmelerinin Sayısı BOZCAADA* GÖKÇEADA** Merkezde Bulunan Turizm İşletmeleri Merkezde Bulunan Turizm İşletmeleri Otel 27 Otel 7 Pansiyon 23 Apart Otel 7 Yeme-içme 28 Yeme-içme 8 Hediyelik eşya 8 Hediyelik eşya 4 Şarap 4 Motor- bisiklet kiralama 2 Sanat galerisi 2 Merkez Dışında Bulunan Turizm İşletmeleri Merkez Dışında Bulunan Turizm İşletmeleri Tatil köyü(1), Tatil çiftliği(3), Pansiyon(7), Bağ evi(3), Otel(7), Camping(2), Tatil evi(3) 26 Tatil köyü(1), Pansiyon(68), Otel(6), Camping(1), Motel (3), Yeme-içme 8 Yeme-içme 15 Diğer İşletmeler Diğer İşletmeler İnternet Cafe, Kurye, Emlak, Dalış Malz. 12 İnternet Cafe, Kurye, Emlak, Dalış Malz. 10 TOPLAM 140 TOPLAM 130 *Kaynak: Bozcaada Belediye Başkanlığı 15//04/2009 ** Kaynak: Gökçeada Belediyesi, Bozcaada Belediyesi nden alınan bilgilere göre, adada ağırlıklı olarak otel ve pansiyon işletmeleri bulunmaktadır. İlk sırada oteller, pansiyonlar ve daha sonra Bozcaada Kaymakamlığı, wrapper&view=wrapper&itemid=50, 285

21 Uluslararası II. Trakya Bölgesi Kalkınma - Girişimcilik Sempozyumu ise yeme-içme işletmeleri gelmektedir. Gökçeada Belediyesi nden alınan bilgilere göre, adada en fazla pansiyonculuk gelişmiştir. Turizm işletmeleri bakımından Bozcaada da otel sayısı fazlayken Gökçeada da pansiyon sayısının fazla olduğu görülmektedir Gökçeada Gökçeada, Türkiye nin en büyük adasıdır. Nüfusu 2008 sayımına göre 7349 olan Gökçeada nın 9 köyü bulunmaktadır. İlçenin ekonomisi tarım, hayvancılık, turizm, kamu hizmetleri ve balıkçılığa dayanmaktadır Gökçeada 285.5km.² lik bir alan üzerindedir. Çevresi 46 deniz mili olup, boy ve en olarak 16x5 deniz mili boyutlarındadır. Gökçeada genelde engebeli bir yapıya sahip ve volkanik kütlelerden oluşmuştur. Gökçeada nın % 77 si dağlık, %12 si engebeli ve %11 i de ovalık alandan oluşmuştur. Gökçeada nın nüfus yapısı Türkler ve Rumlardan oluşmaktadır Araştırmanın Amacı ve Yöntemi Gelişmekte olan ülkelerdeki en önemli sorunlardan biri de bölgeler arasındaki dengesizliğin giderilememesidir. Turizm bu dengesizliği gidermede rol oynayan en önemli sektörlerin başında yer almaktadır. Turizminin gelir yaratıcı etkisi, bölgede bulunan yerel halkın hem sosyal hem de ekonomik yönden kalkınmasında etkili olmaktadır. Adalarda, sosyal yaşamın ve ekonomik yapının daha zor olması, buralara diğer yerlere göre daha fazla önem verilmesini gerektirmektedir. Bu amaçla, çalışmada turizm işletme sahipleri ve çalışanlarının, turizmin ekonomik ve sosyal yönünü nasıl algıladıkları araştırılmak istenmiştir. Araştırmanını yöntemi için ise, Türkiye nin Kuzey Ege de bulunan en büyük adası Gökçeada ile yine Kuzey Ege de bulunan üçüncü büyük adası Bozcaada araştırmaya dahil edilmiştir. Her iki adada turizmin ekonomik ve sosyal boyutlarını öğrenmek için bir anket formu hazırlanmıştır. Anket formu, iki bölümden oluşmaktadır. Anket formunun birinci bölümünde katılımcıların sosyo-demografik özelliklerini tespit etmek için 9 adet kapalı uçlu soru, anket formunun ikinci bölümünde ise turizmin ekonomik ve sosyal boyutunun tespit edilmesinin sağlanabilmesi için 20 adet 5 li likert ölçeğinde soru sorulmuştur. 5 li likert ölçeğinin değerlendirilmesinde ise ölçekler 1 Kesinlikle Katılmıyorum dan 5 Kesinlikle Katılıyorum ölçeklerinden oluşmaktadır. Anket formu, Nisan ve Mayıs aylarında Bozcaada ve Gökçeada da bulunan Turizm işletme sahipleri ile çalışanlarına uygulanmıştır. Anket formunda bulunan ölçeklerin güvenilirlik değeri olan Cronbach Alpha değeri ölçülmüş ve bu değer Bozcaada da 0,79; Gökçeada da ise 0,85 olarak tespit edilmiştir. Elde edilen bu değerler 0,70 in üzerinde bir değere sahip olduğu için ölçeğin güvenilir olduğu söylenebilir. Araştırmada frekans dağılımların yanı sıra Tek Örneklem T testi (One-sample T test) uygulanmıştır

22 Turizm ve Bölgesel Kalkınma / Tourism And Regional Development Bu test, tek grubun belirli bir değişkene ilişkin ölçülen ortalaması ile aynı değişkene ilişkin öngörülen ya da daha önce hesaplanabilinen bir ortalama arasında belirli bir güven düzeyinde (%95, %99 gibi) anlamlı bir fark olup olmadığını belirlemek amacıyla kullanılır (Ural ve Kılıç 2005:169). Çalışmada ortalama olarak 3 değeri verilmiştir. Bu değerin verilme nedeni Kararsız a denk gelmesindendir. Böylelikle bireylerin kararsız olup olmadıkları test edilmiştir. İstatistiksel açıdan anlamlı fark var ise ortalamanın 3 ten küçük olması durumunda bireylerin sosyal/ekonomik katkısının olup olmadığı, 3 ten büyük olması halinde bireylerin sosyal/ekonomik katkısının var olduğunu düşündükleri şeklinde yorumlanmıştır. İstatistiksel açıdan P> 0,05 anlamlı fark yok, P< 0,05 anlamlı farklılık var, P< 0,01 ileri düzeyde anlamlı farklılık var, P< 0,001 ise oldukça önemli düzeyde farklılık olduğu ifade etmektedir. 6. Bulgular Tablo 2. Bozcaada ve Gökçeada daki Katılımcıların Demografik Özellikleri BOZCAADA GÖKÇEADA Cinsiyet (n:111 ) Sayı Yüzde Cinsiyet (n:95) Sayı Yüzde Erkek Kadın Erkek Kadın Yaş (n:111 ) Yaş (n:95) 24 ve altı üstü ,3 32,4 23,4 14,4 5,4 24 ve altı üstü ,2 25,3 15,8 23,2 11,6 Eğitim (n:111 ) İlköğretim Lise Önlisans Üniversite Y.lisans ,5 54,1 1,8 11,7 0,9 İlköğretim Lise Önlisans Üniversite Eğitim (n:95) Medeni durum (n: 111) Medeni durum(n: 95) Evli Bekar Kaç yıldır yörede Yaşamaktasınız (n:111 ) 0-1 yıl 2-3 yıl 4-5 yıl 6 yıl ve üzeri ,7 42,3 11,7 18,9 20,7 48,6 Evli Bekar Kaç yıldır yörede yaşamaktasınız (n:95 ) 0-1 yıl 2-3 yıl 4-5 yıl 6 yıl ve üzeri İşletme Türü(n:111 ) İşletme Türü(n: 95) ,0 49,5 4,2 26,3 54,7 45,3 5,3 15,8 5,3 71,6 Konaklama işletmesi Yiyecek-içecek işletmesi ,7 33,3 Konaklama işletmesi Seyahat işletmesi Yiyecek-içecek işletmesi ,8 5,3 38,9 Konumunuz(n: 111) Konumunuz(n:95 ) 287

23 Uluslararası II. Trakya Bölgesi Kalkınma - Girişimcilik Sempozyumu İşletme sahibi/ ortağı İşletme çalışanı İşletme sahibi/ ortağı İşletme çalışanı Gelir seviyesinde artış(n:111 ) Evet oldu Hayır olmadı ,8 16,2 Gelir seviyesinde artış (n:95) Evet oldu Hayır olmadı ,7 26,3 Tablo 2 de Bozcaada ve Gökçeada daki katılımcıların demografik özellikleri yer almaktadır. Bozcaada da katılımcıların % 70 i erkek, % 30 kadınlardan oluşmaktadır. Gökçeada da ise bu oran erkeklerde % 60, kadınlarda ise % 40 tır. Her iki ada da da katılımcıların cinsiyet yönünden dağılımlarına bakıldığında çok fazla bir değişiklik görülmemektedir. Yaş dağılımına bakıldığında ise, her iki adada da yaş dağılımının benzerlik gösterdiği görülmektedir. Medeni durumlar incelendiğinde Bozcaada da evli sayısının Gökçeada ya göre biraz daha fazla olduğu anlaşılmaktadır. Eğitim durumu incelendiğinde her iki adada da lise mezunlarının çoğunlukta olduğu görülmektedir. Bununla beraber; Gökçeada da üniversite mezunlarının sayısının Bozcaada ya göre daha fazla olduğu anlaşılmaktadır. Katılımcıların Bozcaada da % 48,6 sı, Gökçeada da ise % 71,6 sı 6 yıl ve üstünde yörede yaşadıklarını belirtmişlerdir. Bozcaada da katılımcıların % 84 ü, Gökçeada da ise katılımcıların % 74 ü turizm ile gelirlerinde bir artış olduğunu ifade etmişlerdir. Tablo 3. Bozcaada ve Gökçeada da Turizmin Ekonomik Etkileri Ekonomik Etkiler 1-Yörede turizmin gelişmesi, yöreye yönelik döviz girişini arttırarak bölgesel kalkınmayı olumlu yönde etkiler. 2-Yörede turizmin gelişmesi, bölgeye yabancı sermaye girişi sağladığı için bölgesel kalkınmayı olumlu yönde etkiler. 3-Yörede turizmin gelişmesi, bölgeye yönelik yatırım artışı sağlayarak bölgesel kalkınmayı olumlu yönde etkiler. 4-Yörede turizmin gelişmesi, kişi başına düşen milli geliri arttırdığı için bölgesel kalkınmayı olumlu yönde etkiler. 5-Yörede turizmin gelişmesi, bölgede yeni istihdam olanaklarının yaratılmasını sağlayarak bölgesel kalkınmayı olumlu yönde etkiler. 6-Yörede turizmin gelişmesi, bölgenin alt ve üst yapı olanaklarını gelişmesini sağladığı için bölgesel kalkınmayı olumlu yönde etkiler. AO Bozcaada Std. Sapma t p AO Gökçeada Std. Sapma 3,92,95 5,51,000 3,77 1,37 10,28,000 4,01,88 7,98,000 3,85 1,04 12,13,000 4,07,81 8,20,000 3,88 1,05 13,82,000 4,05,76 6,77,000 3,76 1,10 14,59,000 3,96,94 8,64,000 3,92 1,04 10,76,000 3,94 1,01 7,53,000 3,82 1,06 9,80,000 t p 288

24 Turizm ve Bölgesel Kalkınma / Tourism And Regional Development 7-Yörede turizmin gelişmesi, bölgedeki tarım ve sanayi sektörlerinin de gelişmesine katkıda bulunarak bölgesel kalkınmayı olumlu yönde etkiler. 8-Yörede turizmin gelişmesi, bölgenin diğer bölgelerle arasındaki gelişmişlik farkının azalmasını sağlar. 9-Yörede turizmin gelişmesi, bölgeye olan yatırımların arttırmaktadır. 10-Yörede turizmin gelişmesi, fiyatların artmasına neden olmaktadır. 3,88 1,02 5,53,000 3,62 1,09 8,98,000 3,55 1,02 2,54,013 3,29 1,13 5,65,000 4,31,76 6,69,000 3,77 1,11 17,76,000 4,03 1,11 5,70,000 3,68 1,16 9,75,000 Tablo 3 te turizmin Bozcaada ve Gökçeada daki ekonomik etkilerini anlamak için yapılan Tek Örneklem T Testi ne göre ortalama olarak 3 değeri alınmıştır. Böylece, istatistiksel açıdan anlamlı fark var mı yok mu araştırılmıştır. Çalışmada ortalama olarak 3 değeri verilmiştir. Bu değerin verilme nedeni Kararsız a denk gelmesindendir. Böylelikle bireylerin kararsız olup olmadıkları test edilmiştir. Eğer anlamlı fark var ise ortalamanın 3 ten küçük olması durumunda bireylerin turizmin ekonomik katkısının olmadığını, 3 ten büyük olması durumunda ise bireylerin turizmin ekonomik katkısının var olduğunu kabul ettiklerini düşünülmüştür. Tablo 3 te Bozcaada ve Gökçeada daki turizmin ekonomik etkileri görülmektedir. Katılımcıların verdiği cevaplara göre her iki adada da turizm ekonomik olarak önemli bir sektör olarak algılanmaktadır. Aritmetik ortalamaların (AO) 3 ten büyük olması, bireylerin turizmin ekonomik katkısının var olduğunu kabul ettiklerini düşündürmüştür. Buna göre turizmin Bozcaada daki ekonomik etkileri üzerine sorulan soruların tümünde anlamlı fark bulunmuştur. Diğer bir ifadeyle turizm Bozcaada ekonomisi üzerinde etkilidir. Aynı şekilde Gökçeada da Bozcaada ile benzerlik göstermiştir. Turizmin Gökçeada da ekonomik etkilerini anlamak için sorulan tüm sorularda anlamlı fark bulunmuştur. Yani turizm, Gökçeada ekonomisi üzerinde de etkilidir. Bölge halkı tarafından turizmin bu derece önemli görülmesi, bölgede yapılacak yatırımlar üzerinde elbette etkili olacaktır. Kamu yönetiminin de bu konuda yapacağı destekler yatırımların önünü açacaktır. Böylece bölge ekonomisi daha gelişmiş olacak ve bunun sonucunda ise istihdam edilen kişi sayısı artacaktır. Tablo 4. Bozcaada ve Gökçeada da Turizmin Sosyal Etkileri Sosyal Etkiler 1-Yörede turizmin gelişmesi, bölge halkının yaşam tarzını kötü etkilemektedir. 2-Yörede turizmin gelişmesi, kültürel faaliyetlerin çeşitlenmesi konusunda etkili olmaktadır. AO Bozcaada Std. Sapma t p AO Gökçeada Std. Sapma 2,84 1,34,612,542 3,08 1,34-1,20,230 3,98,70 5,76,000 3,67 1,13 14,63,000 t p 289

25 Uluslararası II. Trakya Bölgesi Kalkınma - Girişimcilik Sempozyumu 3-Yörede turizmin gelişmesi, suç oranlarını arttırmaktadır. 4-Yörede turizmin gelişmesi, trafik yoğunluğuna neden olmaktadır. 5-Yörede turizmin gelişmesi, fuhuş faaliyetlerinin artmasına neden olmaktadır. 6-Yörede turizmin gelişmesi, yerel kültürün korunması için olumlu etkilere sahiptir. 7-Yörede turizmin gelişmesi, yörede aşırı kalabalık yaratmaktadır. 8-Yörede turizmin gelişmesi, parkların ve yeşil alanların korunmasını sağlamaktadır. 9-Yörede turizmin gelişmesi, doğayı tahrip etmektedir. 10-Yörede turizmin gelişmesi, gürültü ve kirlilik yaratmaktadır. 2,64 1,38 2,47,015 3,31 1,21-2,67,009 4,05,88 7,12,000 3,80 1,10 12,58,000 2,28 1,33 2,22,029 3,32 1,43-5,60,000 3,86,93 3,44,001 3,46 1,31 9,70,000 4,05,78 7,54,000 3,78 1,01 14,15,000 3,72,95 3,36,001 3,41 1,19 8,06,000 3,36 1,16 2,12,036 3,25 1,16 3,25,002 3,76 1,07 3,96,000 3,46 1,13 7,48,000 Tablo 4 te, turizmin Bozcaada ve Gökçeada daki sosyal etkilerini anlamak için yapılan Tek Örneklem T Testi ne göre ortalama olarak 3 değeri alınmıştır. Böylece istatistiksel açıdan anlamlı fark var mı yok mu araştırılmıştır. Eğer anlamlı fark var ise ortalamanın 3 ten küçük olması durumunda bireylerin sosyal yönden katkısının olmadığını, 3 ten büyük olması durumunda ise bireylerin sosyal yönden katkısının olduğunu düşündükleri anlaşılmaktadır. Turizmin Bozcaada ve Gökçeada daki sosyal etkilerini anlamak için sorulan 10 sorudan 9 unda anlamlı fark bulunmuştur. Her iki adada da sorulardan 1 incisinde Yörede turizmin gelişmesi, bölge halkının yaşam tarzını kötü etkilemektedir. anlamlı fark ( Bozcaada p değeri 0,542; Gökçeada ise p değeri 0,230) bulunamamıştır. Sonuç olarak turizmin Bozcaada ve Gökçeada daki sosyal etkilerini anlamak için sorulan 10 sorudan 9 unda anlamlı fark bulunmuş, bir tanesinde ise anlamlı fark bulunamamıştır. Tablo 5. Turizmin Bozcaada ve Gökçeada Üzerindeki Etkilerinin Karşılaştırılması Ekonomik Etki Ort. Sosyal Etki Ort. Bozcaada 3,972 3,454 Gökçeada 3,736 3,454 Aritmetik ortalamalar alınarak yapılan tablo 5 de turizmin hem Bozcaada da hem de Gökçeada daki etkilerinin ortalamaları görülmektedir. Buna göre; Ekonomik etkilere bakıldığında Bozcaada ortalamasının Gökçeada ya göre daha fazla olduğu anlaşılmaktadır. Diğer bir ifadeyle turizmin etkileri Bozcaada da Gökçeada ya göre daha fazla olmaktadır. Sosyal etkilere bakıldığında ise hem Bozcaada hem de Gökçeada da sosyal etkilerin aynı ortalamayı verdiği anlaşılmaktadır. Diğer bir ifadeyle her iki adada sosyal etkiler aynı çıkmıştır. 290

26 Turizm ve Bölgesel Kalkınma / Tourism And Regional Development 7. Sonuç ve tartışma Hem gelişmiş hem de gelişmekte olan yöreler ve ülkeler için turizm önemli etkilere sahiptir. Bu etkiler ekonomik ve sosyo-kültürel etkiler olarak karşımıza çıkmaktadır. Turizm, döviz girdisi, yabancı sermaye girişi sağlaması, yatırım artışı sağlaması ve istihdamı artırması, alt ve üst yapı yatırımlarının arttırılması vb. olarak sayılabilecek ekonomik etkilerinin yanı sıra, kültürel faaliyetlerin çeşitlendirilmesi, yerel kültürün korunması, doğal alanların korunması ve kültür alışverişi sağlaması vb. sosyo-kültürel etkilere de sahiptir. Turizmin belirtilen bu ekonomik ve sosyal etkileri, bölgesel kalkınmayı olumlu yönde etkilemektedir. Adalarda yaşamının zorluğu sosyal ve ekonomik yönden o yörelerde yaşayan insanları fazlasıyla etkilemektedir. Yapılan bu çalışma ile turizmin, ekonomik ve sosyal yönden ne kadar önemli olduğu bir kere daha vurgulanmıştır. Turizmin gelişmesi ile sosyal ve ekonomik yönden bir canlanma sağlanmakta, bu da bölgede olumlu gelişmelere neden olmaktadır. Araştırmada turizmin ekonomik etkilerinin hem Bozcaada da hem de Gökçeada da tüm sorularda 3 ten büyük olarak ortaya çıkmıştır. Yani her iki adada da bireyler turizmin ekonomik yönden etkili olduğunu ifade etmişlerdir. Diğer araştırma konusu olan sosyal etkiler ise Bozcaada ve Gökçeada da 1 inci soru hariç diğer sorularda kabul edilmiştir. Yani her iki ada da da bireyler turizmin olumlu sosyal katkıları olduğunu ifade etmişlerdir. Sonuç olarak, her iki ada için de önemli olan turizm faaliyetlerinin bölge halkı tarafından da desteklenmesi, turizm yatırımcıları açısından oldukça önemlidir. Böylece arz kesimini oluşturan turizm işletmelerinin bölge de gelişmesi daha hızlı olacaktır. Birçok araştırmada olduğu gibi bu çalışma da bazı sınırlılıklara sahiptir. Bu sınırlılıklardan ilkini örneklemin belirli bir zaman aralığında yapılması nedeniyle geniş kitlelere ulaşılamamış ve kısıtlı bir sayı üzerinden araştırma gerçekleştirilmiştir. Bu da çalışmanın genelleştirilmesini etkilemektedir. Bundan sonra yapılacak olan çalışmalarda daha geniş bir örnek kitleye ulaşılması genelleştirmeyi sağlayacaktır. Ayrıca bundan sonraki çalışmalarda şehir turizminin gelişmeye en müsait olduğu şehirlerden İstanbul ve Antalya gibi şehirlerdeki arz kesiminin turizm sektörüne bakış açısı aynı ölçekler kullanılarak tespit edilerek, bu çalışma verileri ile kıyaslamalar yapılabilir. Kaynakça A. J. Haley, Snaith, Tim ve Miller, Graham, The Social Impacts of Tourism, A Case Study of Bath, UK, Annals of Tourism Research, Vol. 32, No. 3, 2005, pp Ali Seyyar ve Oral Demir, Katılımcılık Ve Kalkınma Ekseninde Yerel Sosyal Politikalar, Kam Yayınları, Ankara, Arif Çarkçı, Belediyeler Yatırımcılar İçin Neler Yapabilir, Yerel Siyaset Dergisi, 2008, Sayı

27 Uluslararası II. Trakya Bölgesi Kalkınma - Girişimcilik Sempozyumu Ayele Gelan, Local Economic Impacts, The British Open, Annals of Tourism Research, Vol. 30, No. 2, 2003, pp Ayhan Ural ve İbrahim Kılıç, Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS ile Veri Analizi, 1. Baskı, Detay Yayıncılık, Ankara, Ayten Ayşen Kaya, Kalkınmada Nüfus, İstihdam Sorunları ve İnsan Sermayesi, Sürdürülebilir Kalkınma ve Yoksulluk, Ekonomik Büyümenin Belirleyicileri ve Dışsal Büyüme Kuramları ve İçsel Büyüme Kuramları içinde İktisadi Kalkınma ve Büyüme, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir, 2004 Bedriye Tunçsiper ve Mehmet Kaşlı, Termal Turizmin Ekonomik Etkileri: Gönen Örneği, Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl: 2008, Sayı: 1, Ankara, 2008, s Bedriye Tunçsiper, G. Özdemir Yılmaz ve A. İrdem, Endüstrileşme Ve Bölgesel Kalkınma Bir Stratejik Bölgesel Kalkınma Modeli Önerisi Bölgesel Kalkınmada Yeni Ufuklar, I.Doğu Anadolu Sempozyumu, Fırat Üniversitesi, Elazığ, Mayıs Bozcaada Belediyesi, Zabıta Amirliği, 15/04/2009 Bozcaada Kaymakamlığı wrapper&view=wrapper&itemid=50, Erişim Tarihi: Cesar Tovar ve Michael Lockwood, Social Impacts of Tourism: An Australian Regional Case Study, International Journal of Tourism Research, 10, 2008, pp Cevdet Avcıkurt, Turizm Sosyolojisi, Detay Yayıncılık, Ankara, Cevdet Avcıkurt, ve H. Soybalı, Residents Attitudes Towards Tourism in Ayvalik, Turkey, Tourism Analysis-An Interdisciplinary Journal, Cognizant Communication Corporation, 6(3/4), 2002, s Chen, Ching-Fu ve Chiou-Wei, Song Zan, Tourism Expansion, Tourism Uncertainty and Economic Growth: New Evidence from Taiwan and Korea, Tourism Management (Article in Press), 2009, pp Daniel J. Stynes, Economic Impacts of Tourism, course/prr/840/econimpact/pdf/ecimpvol1.pdf, Erişim Tarihi: Dwyer, Larry, Forsyth, Peter ve Spurr, Ray, Evaluating Tourism s Economic Effects: New and Old Approaches, Tourism Management, 25, 2004, pp F.H. Desbiolles, More Than an Industry : The Forgotten Power of Tourism. Tourism Management, 27, 2006, s Gökçeada Belediyesi, Erişim Tarihi: İstiklâl Alpar, Türkiye de Nüfus ve Çevre Politikaları, Nüfus, Çevre ve Kalkınma Konferansı, T.Ç.V Yayını, Kasım, Jackson, Mervyn S. ve Inbakaran, Robert J. Evaluating Residents Attitudes and 292

28 Turizm ve Bölgesel Kalkınma / Tourism And Regional Development Intentions to Act Towards Tourism Development in Regional Victoria, Australia, International Journal of Tourism Research, 8, 2006, pp Joseph E. Mbaiwa, The Socio-Economic and Environmental Impacts of Tourism Development on the Okavango Delta, North-Western Botswana, Journal of Arid Environments, 54, 2003, pp Muhsin Kar, Ebru Zorkirişçi ve Metin Yıldırım. Turizmin Ekonomiye Katkısı Üzerine Ampirik Bir Değerlendirme, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 8, Antalya, 2004,s Mustafa Ildırar, Bölgesel Kalkınma ve Gelişme Stratejileri, Nobel Yayıncılık, 1. Baskı, Ankara: Nıfset Uzay, Bölgesel Gelişmişlik Farklarının Giderilmesi ve Bölgesel Kalkınma Ajansları, Ekonomi Kitapları Dizisi: 17, Seçkin Yayınevi. İstanbul, P. U. C. Dieke, Tourism in Africa s Economic Development: Policy Implications, Management Decision, 41(3), 2003, s

29

30