Transkript

1 SA LAM BANKACILIK

2

3

4

5

6 ADI ve SOYADI: TELEFON : (0 ) EV İŞ DAHİLİ CEP TELEFONU: (0 ) Dergiyi teslim almak istediğiniz adres: SEMT: İLÇE: POSTA KODU: İL: CİNSİYET: KADIN ERKEK DOĞUM TARİHİ: MEDENİ DURUMU: EVLİ BEKAR ÖĞRENİM DURUMU: İLKÖĞRETİM ORTAÖĞRETİM ÜNİVERSİTE LİSANSÜSTÜ TC Kimlik numarası Bonus Card, Shop&Miles, Maximum Card Mastercard Visa NO: Worldcard, va Axsess ile taksitle Kredi kartına peşin Son kullanma tarihi: / Güvenlik Kodu BANKA HAVALESİ İLE ÖDEMEK İSTİYORUM Banka Havalesi: İş Bankası Avcılar Şubesi Hesap No IBAN NO: TR Abone olmak için: abone@turcomoney.com (Lütfen kredi kartının arka yüzündeki numaranın son üç hanesini yazınız.)

7 İmtiyaz Sahibi Klas Yayıncılık ve İletişim Ltd. Şti. adına Dr. Kazım Kılınç Genel Yayın Yönetmeni Dr. Kazım Kılınç Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Cesur Çaça Grafik Tasarım Esra ÖKTEMER Editörler A.Sezin Dirier, Elif Demirtaş Yayın Kurulu Yrd. Doç. Dr. Kazım Kılınç, Prof. Dr. Erol Eren, Prof. Dr. Bener Karakartal, Prof. Dr. Sudi Apak, Prof. Dr. Ali Rıza Büyükuslu, Prof. Dr. İsmail Özsoy, Yrd. Doç. Dr. Yaşar Erdinç, Osman Akyüz, Orhan Ökmen, Osman Göktan, Oğuz Satıcı, Süleyman Orakçıoğlu, Murat Kalsın, Dr. Ömer Bolat, Dr. Ramazan Başak, Şaban Çağıran, Erhan Topaç, Dr. Berra Doğaner, Alper Nergiz, Kemal Yamankaradeniz, Yaman Törüner Finans Editörü Hülya Deniz Katkıda Bulunanlar Murat Tunay, Emine Açar, Murat Öğütcan, Hüseyin Türkoğlu Fotoğraf Emre Çayla Reklam Satış Pazarlama Bahar Demircioğlu Yayının Türü Süreli ISSN NO Dağıtım YAYSAT, MNG Kargo Basımcı Star Matbaacılık Basımcı Adresi Mehmet Akif Mahallesi, İnönü Caddesi, Star Sokak, Basın Ekspres Yolu No: 2 İkitelli - K.Çekmece / İSTANBUL İletişim Bilgileri: Nish İstanbul Residence Çobançeşme Sanayi Cad. No: 11 B Blok D: 139 Bahçelievler - İstanbul Tel: (0212) Fax: (0212) Web: info@turcomoney.com Abone Servisi: (0212) abone@turcomoney.com Turcomoney, Klas İletişim ve Yayıncılık tarafından T.C. yasalarına göre yayınlanmaktadır. Dergide yer alan yazı, fotoğraf, illüstrasyon, harita gibi malzemelerden kaynak belirtilmeksizin hiçbir şekilde alıntı yapılamaz. Basılı ilanların sorumluluğu, ilan sahiplerine aittir. Sava lar, ekonomik krizler ve f rt nalarla geçen bir y l daha geride kald. Ortado u ülkelerindeki karga a yönetim de i ikliklerine, AB ülkelerinde patlak veren ekonomik kriz ise Yunanistan ve talya da hükümetlerin de i mesine neden oldu. Kriz dalgas yla sars lan AB ülkeleri, tarihinin en s k nt l dönemlerini ya arken, Türkiye bu sars nt lardan uzak kalabilmenin sevincini ya yor. imdi cevab merak edilen soru u: Ya kriz dalgas kas rgaya dönü ür de, AB nin omurgas say lan Fransa ve daha da önemlisi Almanya n n kap s na dayan rsa o zaman ne olacak? Bu virüs Türkiye ye bula r m? Bula rsa, Türkiye bu krizden ne ölçüde etkilenir? Bu noktada 3 senaryo var. Deneyimli ekonomi gazetecisi Murat Ö ütçen bu sorular n cevab n çarp c bir ara t rma ile ortaya koymak için bankalar n üst düzey yöneticileri ile konu tu de Türkiye yi neler bekliyor? diye merak ediyorsan z, bu dosyay mutlaka okumal s n z. SÜPER BAKAN ÇAĞLAYAN EKONOMİYİ ANLATTI Zafer Ça layan AK Parti Hükümeti nin en ba ar l bakan kim? diye sorulsa kesinlikle ilk s ralarda yer alacak isimlerin ba nda Ekonomi Bakan Zafer Ça layan gelir. Gerçekten de hangi ehre gitsek, hangi ülkeyi ara t rmak için ziyaret etsek mutlaka orada Ekonomi Bakan Ça layan görüyoruz. O ehir senin, bu ehir benim o ülke senin bu ülke benim durup dinlenmeden gezen ve Türkiye nin daha fazla ihracat yapmas için adeta seferberlik ilan eden Ça layan, KOB lerin, Türk i adamlar n n önünü açmak için de inan lmaz çabalar gösteriyor. Turcomoney olarak Hükümet in EDİTÖR Dr. Kazım KILINÇ 2012 yılında Türkiye yi neler bekliyor? kakilinc@turcomoney.com Süper Bakan n kapak konusu olarak seçtik. Zafer Ça layan la, Mersin de bir araya gelen Yaz leri Müdürü müz Cesur Çaça, ad Seyyah Çelebi ye ç kan Süper Bakan a, Türkiye ekonomisinin yol haritas yla ilgili önemli sorular sordu. Ça layan yap lan çal malar ve hede erini, Turcomoney okurlar için anlatt. TÜRKİYE, IFTC İLE BÖLGENİN SİMÜLATÖR MERKEZİ OLUYOR Dünyada güç dengeleri yeniden kurulurken, Türkiye söz sahibi olmak için büyük çaba harc yor görü ümüzü sürekli vurguluyoruz. te tam da bu tespitimize uygun bir geli meyi ele ald k. Türkiye, sadece dünyan n en h zl büyüyen ülkesi de il, bili imde de önemli projelere imza atan bir ülke ayn zamanda. te çok çarp c bir örnek Uluslararas Uçu Merkezi (IFTC), simülasyon e itiminde sadece Türkiye nin de il tüm bölgenin en önemli merkezlerinden biri konumunda. Dünya devi Boeing in bile dikkatini çeken IFTC nin Genel Müdürü Cengiz Arbaç n anlatt klar n okuyunca, Türk giri- imcisi ad na gurur duyacaks n z. BANKACILIKTA KARLAR AZALIYOR Türkiye, 2011 y l n cari aç k sorunu hariç birçok alanda ba ar l bir ekilde geçirdi. Bankac l k sektörü de 2011 i büyüme ile tamamlad. Ne var ki kârl l k oran, bir önceki y l ile k yasland nda daha dü üktü. Sektörün önemli oyuncular ndan Denizbank Genel Müdürü Hakan Ate, yeni y la girerken Türk bankac l n n beklentilerini ve Denizbank n projeksiyonlar n anlatt 2012 ye dolu dolu bir yay nla girerken, yeni y l n hepinize sa l k, mutluluk, huzur ve ba ar getirmesini diliyorum.

8 Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan 12 GLOBAL MARKALARA RAKİBİZ Orhan Ökmen Yazdı: 28 AVRUPA'DA FONLAMA KANALLARI HASTALANDI 2011 EKONOMİDE TÜRKİYE'NİN YILI OLDU 2011 DE KAZANANLAR KAYBEDENLER BANKACILIK SEKTÖRÜNDE BÜYÜME HIZI YAVAŞLAYACAK 20 Onur Mutlu Araştırdı: 58 M. Baki ATILAL Araştırdı: 68 Dünya ekonomisini tedirgin eden borç krizine rağmen olumlu bir seyir izleyen Türkiye ekonomisi, 2011 yılının 3. çeyreğinde de yüzde 8.2 büyümeyi başardı. Sanayi üretiminde de artış trendi sürdü. AB kamu borç sorunu ve ABD borçlanma limit tavanlarına yönelik kaygılara rağmen, parasını Dolar ve Euro da tutanlar kazandı. TL, 2011 de Euro karşısında % 19, Dolar karşısında % 22 değer yitirdi. DENİZBANK GENEL MÜDÜRÜ HAKAN ATEŞ: Türk bankacılık sektörü, küresel krizin etkilerine rağmen 2011 yılını iyi bir şekilde geride bıraktı. Rekabetin artacağı yeni yıl, bankalar için zorlu bir yıl olacak de Türk bankacılık sektöründe büyüme yavaşlayarak devam edecek. Oğuz SATICI Kemal YAMANKARADENİZ Orhan ÖKMEN Prof. Dr. Bener KARAKARTAL Osman GÖKTAN Dr. Fatih ANIL Alper NERGİZ Zuhal Mansfield Prof. Dr. İsmail ÖZSOY bitti şimdi yeni bir sayfa açma zamanı 11 Şirketlerde değişim ve inovasyon 28 Avrupa bankaları zorda fonlama kanalları hastalandı 30 Avrupa nın hastalığı ne kadar vahim? 44 Türkiye yeni yıla nasıl giriyor? 46 Türkiye de iyimserlik artıyor de piyasalar hangi adımları izleyecek? 67 Girişimci kadınlara çağrı! 74 Katılım bankacılığında eğitimin önemi

9 Prof. Dr. Bener Karakartal Yazdı: 30 AVRUPA'NIN HASTALIĞI NEKADAR VAHİM? Murat Öğütçen Araştırdı: DÜNYANIN GÖZÜ AVRUPA EKONOMİSİNDE 32 BOEING YA DA AIRBUS UÇURMAYA HAZIR MISINIZ? PAKİSTAN YABANCI YATIRIMCILARI BEKLİYOR GÜNDE 1 MİLYON KARGO AKTARIYORUZ IFTC Genel Müdürü 78 Cengiz Arbaç: 52 Yeni yıla, yeni yatırımla giriyoruz. Dünya devi olan ABD havacılık firması Boeing le ortaklık anlaşması imzalayarak, Antalya 10 milyon Euro'luk yatırım yapacağız. Türkiye'yi Simülatör üssü haline getireceğiz Türk - Pakistan İş Konseyi Başkanı Hüseyin Akın: Coca Cola, Zorlu Holding gibi global markaların yatırım için tercih ettiği ülke konumunda olan Pakistan, çeşitli sektörler için cazip fırsatlarla dolu. 88 MNG Genel Müdürü ASLAN Kut: Türkiye çapında personelle, noktaya hizmet veriyor, günde 330 bin adrese ulaşıyoruz. Teknolojik Aktarma Merkezleri'mizde saatte 65 bin kargo, el değmeden, yüksek hızla ayrıştırılıyor. Prof. Dr. Ali Rıza BÜYÜKUSLU Süleyman ORAKÇIOĞLU Tarkan KADOOĞLU M. Zeki SAYIN Dr. Emin ÇATANA Şaban ÇAĞIRAN Gürdoğan YURTSEVER Rafi KARAGÖL 76 Türkiye hangi alanlara odaklanmalı? 86 İstihdama en büyük katkı perakendeden 87 Türkiye krizi fırsata çevirebilir 94 İstanbul da madalyonun iki yüzü 96 Bağdat Caddesi ve İstanbul İl Tarım Müdürlüğü 98 İşletmelerde kalitesizliğin yüksek maliyeti! 100 Futbolda gelişme kurumsallaşmaya bağlı 102 Yeni yılda ekonomiyi neler bekliyor?

10 REELSEKTÖR Oğuz SATICI Acı, tatlı birçok olayla 2011 bitti şimdi yeni bir sayfa açma zamanı Dünya 2011'de siyasi, ekonomik, sosyal ve kültürel değişimin etkileri ile bambaşka bir yörüngeye oturdu ve yeni dinamikleri için alt yapı hazırlamaya devam etti. Bu süreç öyle görünüyor ki; 2012'de de hız kesmeden sürecek. Elbette Türkiye de bu süreçten nasibini aldı, almaya da devam edecek. Geçen y l dünya geneline öyle bir bakt m zda hareketli bir y l geride b rakt m z görüyoruz. Belki de do rusu öyle; her bölge yeniden formatland, bir k sm da yeniden formatlanmaya haz rland. Türkiye olarak biz de 2011 de çok h zl çok heyecanl bir dönem ya ad k. Anayasa da referandum, genel seçimler derken bu y l, iç siyaset aç s ndan en derin dönem oldu. Toplumun ileri demokrasi talebi, siyasi sosyal ve kültürel olarak kendini gösterdi. Bu süreçte siyaseten büyük polemikler ya and ama daha önceden görmeye al t m z seçim ekonomileri hiç gündeme gelmedi, kimse vatanda n cebinden vatanda a k yak çekmedi. Bu durum, Türk siyaset vizyonuna i lerin bu ekilde de yürüyebilece i olgusunu kazand rd diyebiliriz. ç siyaset aç s ndan çok yo un bir y l ya ad k diyoruz ama d siyaset ve d siyasetin bize etkileri, ayn ekilde d siyasete bizim etkilerimizin de çok yo un oldu- u bir y l ya and. Hatta bazen iç siyaseti gölgeleyecek yo unluklara ula t. Burada unu tekrarlamal y z Türkiye'nin gerçekten art k siyasette ihraç y l oldu. Say n Ba bakan m z n M s r'da ba layan, Kuzey Afrika gezisi ve burada verdi i mesajlar, bu mesajlar n toplumlar taraf ndan gördü ü ilgi, yaratt sonuçlara bak ld nda 2011 in en önemli d siyaset ata ve Türk hamlesi bence buydu. Bunu ya am olmak büyük bir mutluluktu zaten, siyaset toplumu mutlu etme prati i de il mi, bunu bize ya atanlara yürekten te ekkürler ekonomik aç dan da dünyadaki tüm co rafyalarda çok farkl etkiler yaratt. Borsalar, döviz piyasalar, alt n ve emtia piyasalar çok çalkant l geçti. Asya Pasifik'ten Amerika'ya, Amerika'dan Avrupa'ya piyasalar hep kayg l bir seyir izledi, siyaseten formatlanan dünya co rafyas bu süreçte tamamen ekonomik hareketliliklerle ate lendi. Bu durum zaman zaman ülkemizde strese sebep olduysa da, 2001 sonras bankac l k sektörünün muhafazakar yap s piyasalar n risk alg s bu dönemi kazas z belas z atlatmam z, hatta ihracat vizyonumuzdaki hedeflere emin ad mlarla yürüme i tah m z azaltmad. Say n Ekonomi Bakan m z Zafer Ça layan ve ihracat ordusu T M ve hracatç Birliklerimiz 2008 sonras yeniden rekorlara do ru yürümeye ba lad lar k sa bir aradan sonra ihracatta rekor döneminin yeniden ba lad y l oldu. Uzun y llar bast r lm, ezik b rak lm Türk milleti; siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel olarak kalk nma, uyan dönemine iyiden iyiye girdi. Cesur hatta bazen cüretkar denilebilecek ekilde siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel ad mlar att. Bu kendi içimizde bile bazen sorguland ysa da ben, bunun Türk halk n mutlu etti ini bizzat kendi gözlemlerimle tespit ettim. Sonuçta hedef bu milleti mutlu etmek de il mi? Hareketli, heyecanl, tutkulu ve i lerin tamamen sevda ile yap ld bir y l geçirdik. Hani ark da söylendi i gibi "ya and, bitti korkusuzca " imdi 2012 en az 2011 kadar h zl, heyecanl, tutkulu ve sevda ile çal lan bir y l olacak. Ve tabiî ki her y l söylendi i gibi, bu y l daha zor, daha çetin geçecek. Olsun, ne olursa olsun hepimiz için hay rl s olsun, hay rl neyse o ekilde olsun. Biz ak lla, azimle, tutkulu bir sevda ile çal al m, hakk m zda hay rl s olsun, gazam z mübarek olsun. Ac, tatl an larla 2011'i u urlarken 2012'ye ho geldin diyor, yeni y l n hepimize, milletimize ve tüm dünyaya hay rl olmas n temenni ediyoruz. En içten sevgilerimle 10

11 MARKA DÜNYASI Kemal KARADENİZ Destek Patent A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Şirketler, değişimi sürdürülebilir inovasyonla yönetmeli Tüketiciler; markanızın, ürün ve servislerinizin bir önceki karşılaşmasından daha iyi olmasını istiyor. Her seferinde onu şaşırtmanızı, diğerlerine fark atmanızı ve sizi tercih ettiğinde, hayatına değer katmanızı istiyor. Eğer hayal gücünüz ve cesaretiniz varsa tüketici, beklentilerini anladığınız için sizi ödüllendirecektir. En kurumsal irketlerin dahi, radikal dönü ümler ya da yeni bir teknolojiye, yeni bir i modeline geçi söz konusu oldu unda, yönetim düzeyinde belirsizlik ve risklerden do an kayg lar ya ad n biliyoruz. De- i im kayg s n do uran riskleri en aza indirmek, güvence alt na al nm, sürdürülebilir inovasyon ile mümkündür. Bugün en üstün teknolojilerin bile aylar içerisinde kopyalanabildi ini biliyoruz. Öyleyse yeni dünyada, yeniliklerimizi ve markam z ne pahas na olursa olsun korumak zorunday z. Bu da ancak profesyonel marka, patent ve tasar m tescilleri ile mümkün. Taklit edilme riskinizin do du u andan itibaren, durumdan haberdar olman z, gerekli aksiyonlar alman z; hem marka de erinizi, hem de rekabet gücünüzü koruman z için elzemdir. Geçti imiz günlerde Apple n ipad ürününün ard ndan, Samsung, Dell, Blackberry gibi irketlerin de yeni tablet bilgisayarlar n piyasaya sürdükleri ve çok yak nda Microsoft un da kendi tablet bilgisayar n tüketicilerin be enisine sunaca- yönünde bir haber vard. Peki bu haber ne anlama geliyor? Bilgisayar üreticisi firmalar için, Tablet PC üretmenin tam zaman! eklinde okuyabilir miyiz? Tabii ki hay r. S f rdan tablet bilgisayar üretip, yukar daki devlerle bu ürün kategorisinde rekabet etmek için art k çok geç oldu u, çok iyi bir ürünle bile, belki biraz yerel pazar pay ans n z n olabilece i eklinde de erlendirilebilir. K saca bu ürün için do ru zamanlama; yeni ürünlere dair haberlerin yay lmaya ba lad dönem de il, henüz bu yönde tüketim trendinin belirmesidir. Tüketici bugün markan z n, ürün ve servislerinizin bir önceki kar la mas ndan daha iyi olmas n istiyor. Her seferinde onu a- rtman z, di erlerine fark atman z ve sizi tercih etti inde, hayat na de er katman z istiyor. E er hayal gücünüz ve cesaretiniz varsa tüketici, beklentilerini anlad n z için sizi ödüllendirecektir. te bu yeni beklentiler noktas nda, alan n zda lider olmak istiyorsan z bugün art k proaktif inovasyonu benimsemeli, gelece e yönelik tüketici e ilimlerini tahmin etmeli ve kendi gelecek trendinizi kurgulamaya ba lamal s n z. Yeni teknoloji, tasar m ve markalar n z tescil ile koruma alt na alarak güvenle büyüyebilirsiniz. Böyle bir yap da, profesyonel patent dan manl alman z size daha uzun vadeli planlaman n yolunu açacakt r. Güzel günler dileklerimle. 11

12 BAŞLAKBAŞLIKBASLIK BAŞLİK BAŞLİK 12

13 EKONOMİ BAKANI KAPAK ZAFER ÇAĞLAYAN SÜPER BAKAN ZAFER ÇAĞLAYAN: İHRACATTA PAZAR VE ÜRÜN ÇEŞİTLENDİRME STRATEJİSİYLE KRİZLE MÜCADELE EDECEĞİZ DÜNYA EKONOMİSİ KRİZDE DARALIRKEN TÜRKİYE BÜYÜDÜ Cesur ÇAÇA ÖZEL RÖPORTAJ Dünya ekonomisi daralırken, Türkiye son çeyrekte % 8,2 oranında büyüme kaydederek zoru başardı de uygulayacağımız yeni stratejilerle daha etkin çalışmalar yapıp, üretimi ve ihracatı daha fazla destekleyeceğiz. Cumhuriyetimizin 100. yıldönümü olan 2023 te 500 milyar dolarlık ihracat hedefine ulaşma doğrultusunda; hem ihracatın arttırılması, hem dış ticaret açığının azaltılmasına yönelik İhracata Dönük Üretim Stratejisi yle hareket edip ekonomik krizle mücadele edeceğiz. AB deki daralmadan kaynaklanan riski azaltmak için ihracatta pazar ve ürün çeşitlendirmesine daha fazla önem vereceğiz. Türk ihracatçılar, 233 ülke ve gümrük bölgesine ihracat yapıyor. Dünyada ihracat yapmadığımız ülke kalmayana kadar çalışacağız. Girdi Tedarik Stratejisi çalışması ile sanayicilerimiz önünü görecek. İhtiyaç duyulan girdilerin tedarikinde sürekliliğin sağlanması, etkinliğin ve verimliliğin artırılması, ihracatta rekabet gücünün iyileştirilmesinin yolunu açacağız. 13

14 500 MİLYAR DOLARLIK İHRACATA KİLİTLENDİ Almanya dan Türkmenistan a, Birleşik Arap Emirlikleri den Çin e varıncaya kadar dünyayı karış karış gezerek, yurtdışındaki Türk iş adamlarına destek veren Zafer Çağlayan; TİM, TOBB, DEİK ve diğer tüm sivil toplum kuruluşlarının hedeflediği 500 milyar dolarlık ihracat için kaptanlık yapıyor. Cumhuriyetin 100. Y l olan 2023 te; 500 milyar dolarl k ihracat, 25 bin dolar ki i ba gelir ve dünyan n en büyük ekonomileri s ralamas nda ilk 10 a girme hede ne kilitlendi. Rekor say da toplant ve programa imza att, uçakla en fazla yurtd seyahati yaparak inan lmaz bir performans sergiledi ve bu nedenle ad Evliya Çelebi ye ç kt T M, TOBB, DE K ve Türkiye deki di er tüm sivil toplum kurulu lar n n ihracat hede için olu turdu u tak m n kaptanl n yapan Ekonomi Bakan Zafer Ça layan, Türkiye ekonomisinin daha da büyümesi için deyim yerindeyse gecesini gündüzüne kat yor. Afrika dan Türkmenistan a, Almanya dan Birle ik Arap Emirlikleri ne, Libya dan Çin e var ncaya kadar dünyay kar kar gezerek, yurtd ndaki Türk i adamlar na destek veriyor ve gitti- i her ülkede Türkiye ekonomisinin sürdürülebilir büyümesini anlat yor. Ça layan yurt içinde bulundu- u günlerde de i dünyas yla birlikte mekik dokuyor. Tüm yo unlu- una ra men seçim bölgesine destek vermeyi unutmayan Ça layan, geçti imiz ay sonunda Mersin de, Türkmenistan Ekonomi ve Kalk nma Bakan Bas mmurat Hocamammedov ile Türkmenistan Denizcilik Bakan Meylis Mudtikov u a rlad. Gün içindeki yo un tra kte Mersin Liman, Mersin Serbest Bölgesi ve Mersin Ticaret ve Sanayi Odas ile di er sivil toplum kurulu lar n n düzenledi i toplant lara kat ld m zda Bakan Ça layan n, Mersin de ne kadar sevildi ini fark ediyoruz. Toplant n n yap laca binaya girerken, sokaktaki vatanda tan yo un ilgi gören ve program nda olmamas na ra men neredeyse mini bir esnaf ziyareti yaparak önüne ç kan herkesle tokala an, s k nt olup-olmad n soran, s cak ve son derece do al bir Bakan pro line ahitlik ediyoruz. Sokakta ya anan o diyaloglar; Ankara ya s k p kalan siyasetçi pro liyle, halk n içinde olan Bakan aras ndaki fark anlatmas nedeniyle oldukça önemliydi. Ceylan derisi koltuklara kavu- unca geldi i yeri unutmayan, Bakanl k makam ndayken halk n içinde kalmay ba arabilen, iyi bir siyasetçi, idealist bir Bakan ve kabinenin en ba ar l isimlerinden biri olan Zafer Ça layan la; yo un geçen Mersin toplant lar n n ak am nda Havaalan V P salonunday z, Sizi, Ankara Sanayi Odas Ba kanl yapt n z dönemden bu yana takip ediyorum, bugün seçim bölgeniz Mersin de sizi daha da iyi tan ma f rsat buldum diyorum. Her zamanki s cak kanl l yla, Peki o halde söyle bakal m beni nas l bilirsin diye espriyi patlat yor Bakan Ça layan. Soruyu, yi bilirdim, bugünde öyle biliyorum ve ba ar lar n z n devam n diliyorum diye yan tlay p ekliyorum: Say n Bakan m, bu ba ar lar n z Ekonomi Finans Dergisi Turcomoney Ocak say s nda Süper Bakan man etiyle kapa a ta yaca z Bir espri daha geliyor: Be- enilmek herkesin ho una gider ama fazla gaz vermeyin, hem süper de il motorin kullan yorumdur belki de Latife bir yana elbette Say n Bakan a soracak önemli sorular m z vard, daha do rusu dünyan n krizle pençele ti i dönemde Türkiye nin, 2012 de nereye do ru gidece i merak ediliyordu. te bu projeksiyonla Süper Bakan a, yeni y la girerken yöneltti imiz sorular ve Ekonomi Bakan Zafer Ça layan n verdi i yan tlar n ayr nt lar : 14

15 PAZARLARIMIZI VE ÜRÜNLERİMİZİ ÇEŞİTLENDİREREK RİSKİ AZALTACAĞIZ 2012 yılında da risklerin azaltılması için pazar çeşitlendirilmesine büyük önem verilecek. Bu çalışmalarımız sayesinde, bu ülkelerin ihracatımızdaki payı 2003 yılında % 58 iken, 2011 Ocak-Ekim döneminde % 47 ye geriledi. Ayrıca, Bakanlık olarak küresel ekonomideki gelişmeleri yakından izliyoruz ve senaryolarımızı buna göre oluşturuyoruz yıllarını kapsayan dönemde amacımız, mali disiplin, istihdam artışı ve cari açıkta belirgin azalma ile sürdürülebilir büyüme ve refah artışını sağlamak. Bu noktada, küresel bir oyuncu haline gelen ülkemizin dış şoklara karşı dayanıklılığının arttırılması, dünyada emsal teşkil edecek bir güven ve istikrar ortamı sağlanmasını amaçlıyoruz. KRİZDE RAĞMEN AB YE İHRACATI ARTTIRDIK Türkiye, güçlü borç ve bütçe performansı ve sağlam banka sermaye yapısına bağlı olarak, uluslararası alanda yaşanan bu gelişmelerden doğrudan etkilenme riskini taşımıyor. Ancak, AB nin en büyük ticaret ortağımız olduğu göz önünde bulundurulduğunda bölgede yaşanan ekonomik sorunların ihracat artış hızımızı etkilemesi muhtemel. Buna rağmen, 2011 Ocak-Ekim döneminde, AB Ülkelerine ihracatımız, toplam ihracatımızdan daha fazla ivme göstererek, % 21,7 oranında arttı. EKONOMİ BAKANI MAKRO EKONOMİK HEDEFLERİ TUTTURDUK Türkiye ekonomisi son çeyrekte hedefin üzerine çıkarak yüzde 8.2 büyüdü. Bu büyüme istihdamı da destekledi. Orta ve Uzun Vadeli Programa göre 2011 y l nda sonuçlar n nas l de erlendiriyorsunuz? y llar na ait Orta Vadeli Ekonomik Programa göre 2011 y l sonu itibariyle ekonomimizin % 7,5 oran nda büyüyece i tahmin edilmi ti. Son çeyrekte Türkiye Ekonomisi % 8,2 oran nda büyüme kaydetti. Sanayi üretim endeksinin art gösterdi i son çeyrekte; büyüme h z m z n devam edece ini ve y l sonu itibariyle % 7,5-8 KAPAK ZAFER ÇAĞLAYAN aral nda bir büyüme kaydedece imizi dü ünüyoruz. Bu durum Orta Vadeli Program n üzerinde bir büyüme yakalayabilece imizi gösteriyor. Ayr ca son aç klanan i sizlik verilerine göre Türkiye de; 2011 Eylül ay itibariyle i sizlik oran % 8,3 tür. Bu oran programda öngörülen % 10,5 luk i sizlik oran öngörüsünün alt nda. Bu durum ayn zamanda ekonomik büyümenin istihdama do rudan katk verdi inin de aç k bir göstergesidir. 15

16 KAPAK ZAFER ÇAĞLAYAN EKONOMİ BAKANI AÇIK İTHALATTAN BESLENİYOR CARİ AÇIK SİVİLCEMİZDİR Cari aç k konusundaki endi- elerle ilgili neler söyleyeceksiniz? Cari i lemler aç n n da son çeyrekte al nan ekonomi ve para politikas önlemleri neticesinde dü ece ini öngörüyoruz, cari aç n, gayri sa yurtiçi has laya oran n da programda öngörülen % 9,4 oran na yak n gerçekle ece ini dü ünüyoruz. Nitekim y l n ilk yar s nda ayl k ortalama 7,5 milyar dolar cari aç k verilirken, bu de er y l n üçüncü çeyre inde 5,3 milyar dolara ve Ekim ay nda 4,2 milyar dolara indi. Cari aç sivilceye benzetecek olursak, bizim de surat m zda maalesef bir tane sivilcemiz var. O sivilce, biraz da apse yapm durumda, e ne yapal m, her güzelin bir kusuru olur. Yine orta vadeli ekonomik program çerçevesinde 134,8 milyar dolar olarak belirledi imiz ihracat hede mizin üzerine ç kaca m z dü- ünüyoruz. zira son 12 ayl k ihracat m z Kas m ay sonu itibariyle 134 milyar dolard r ve bu bir rekordur. Dünya ekonomisindeki daralma 2012 de Türkiye yi nas l etkiler? Küresel nansal krizin ard ndan izlenen politikalarla birlikte bir yandan ülke ekonomilerinde toparlanma görülürken, bir yandan da geni letici politikalar n sebep oldu u bütçe aç ve borç sorunlar ortaya ç k yor. Özellikle ihracat m z n % 47 sinin yap ld Avrupa Birli i nde, parasal birlik içindeki baz ülkelerde borç ve bütçe krizi derinle iyor ve yay l yor. Euro Bölgesi ba ta olmak üzere ya- anan bu s k nt lar, ülke ekonomilerinin k r lganl n artt r rken, küresel ekonomide risklerin ve belirsizliklerin artmas na da yol açt y l nda da küresel ekonomideki belirsizliklerin devam etmesini bekliyoruz. Küresel kriz sonras nda bizim de aralar nda yer ald m z geli mekte olan ülkeler, geli mi ülkelerden ayr arak yüksek büyüme performans yakalad lar. Küresel ekonomideki büyüme geli mekte olan ülkeler taraf ndan yönlendirildi. Türkiye de 2010 y l nda % 9,0, 2011 y l n n Ocak- Eylül döneminde ise % 9,6 oran nda büyüyerek h zl büyüyen ekonomiler aras nda yer ald dönemine ait Orta Vadeli Programda 2011 y l büyüme oran % 7,5 olarak öngörülürken, 2012 y l nda büyüme oran n n bir miktar yava lamas ve % 4 seviyesine inmesi bekleniyor. Di er taraftan Euro Bölgesi nde birçok ülkede bütçe aç ve kamu borç stoku sorunlar nedeniyle Maastricht Kriterleri ni sa layamazken, ülkemiz 2010 y l ndaki % 42,2 lik kamu borç stoku/gsy H oran ile bu kriteri sa lamay ba ard. Di er taraftan, merkezi yönetim bütçe aç n n GSY H ye oran da 2010 y l nda % 3,6 olarak gerçekle ti y l nda bu oran n % 1,7 olmas 2012 y l nda ise % 1,5 e gerilemesi öngörülüyor. İhracatın yanı sıra artan ithalat rakamlarını ve dış ticaret açığını nasıl değerlendiriyorsunuz? Orta Vadeli Program da cari açığın 2011 de 71,7 milyar dolar, 2012 de 65,4 milyar dolar olacağı öngörülüyor Ocak-Ekim itibariyle cari açık 65,1 milyar dolar olarak gerçekleşti. Geçen yıla göre önemli bir artış (% 93,9) olmakla birlikte, cari açıkta azalma eğilimi başladı. Yılın ilk yarısında aylık ortalama 7,5 milyar dolar cari açık verilirken, bu değer yılın üçüncü çeyreğinde 5,3 milyar dolara ve Ekim ayında 4,2 milyar dolara geriledi. Ayrıca, cari açığın finansmanında sağlam bir kaynak olduğu değerlendirilen yurtiçine sermaye girişlerinin payı, 2010 Ocak-Ekim döneminde % 11,5 iken, 2011 Ocak- Ekim döneminde % 17,9 a yükseldi. Reel kurdaki gelişmeler de önümüzdeki dönemde ithalat artışının yavaşlamasında etkili olacak. Cari açığın en önemli kaynağını dış ticaret açığı teşkil ediyor, bunda özellikle ara mallar ithalatına olan bağımlılık etkili oluyor yılında toplam ithalatımızın % 14 ü yatırım malları, % 72 si ara mallar ve % 13 ü tüketim mallarından meydana geldi yılında toplam ithalatımız 41 milyar dolar artış gösterirken, ara mallar ithalatındaki artış 28,3 milyar dolar olmuş ve toplam artışın %69 una karşılık geldi yılının ilk yedi ayındaki 27. fasılda gösterilen mineral yakıtlar ve yağlar ithalatı ise, toplam ithalatın % 21,1 ine ve ara malları ithalatının %29,5 ine karşılık geliyor. 16

17 TÜRKİYE KRİZE KARŞI İHRACATA DÖNÜK ÜRETİM STRATEJİSİ'Nİ DEVREYE SOKUYOR Türkiye krize kar nas l mücadele edecek? D ticaret aç n azaltmak için ülkemizin d ticarette rekabet gücünü art racak ve dünya ihracat ndan ald pay n artmas n sa layacak politikalar n üretilmesi ve uygulanmas gerekiyor. Bu kapsamda, Cumhuriyetimizin 100. y ldönümü 2023 e yönelik hedeflerimiz do rultusunda, gerek ihracat art n n sa lanmas, gerekse d ticaret aç n n azalt lmas na yönelik olarak Yeni hracat Stratejisi ni ekillendirdik. Bu stratejinin en önemli unsurunu hracata Dönük Üretim Stratejisi olu turuyor. hracata Dönük Üretim Stratejisi kapsam ndaki hede miz sürdürülebilir ihracat art n sa lamak, ihracatta pazar ve ürün çe itlenmesini gerçekle tirmek, ihracata dönük üretimin teknolojik geli imini sa lamak, yurt içinde yarat lan katma de erin art r lmas n temin etmek, üretimle ihracat n birlikte ele al nd bütünsel bir strateji geli tiriyor. hracata Dönük Üretim Stratejisi içerisinde ele ald m z Girdi Tedarik Stratejisi (G TES) çal mas ile sanayinin ihtiyaç duydu u girdilerin tedarikinde süreklili in sa lanmas ve etkinli in, verimlili- in art r lmas, ihracatta rekabet gücünün iyile tirilmesi amaçlan yor. Bu çal ma ile dünya girdi kaynaklar ndaki belirsizliklerin, girdi tedarik kaynaklar nda ülke/bölge bazl ba ml l k gibi dengesizliklerin, girdi niteli indeki do al kaynaklar n gelece ine dair kayg lar n, emtia piyasalar ndaki geli melerin girdi yatlar üzerinde olu turaca dalgalanmalar n yarataca riskleri minimize etmeye ve ayr ca ülke ihracat n n gelecek vizyonunda önemli yer tutacak yeni ürün ve teknolojilerin getirece- i sürdürülebilir girdi tedarik ihtiyac n n belirlenmesi ve güvenceye al nmas n sa lamaya yönelik eylem planlar n n geli tirilmesi ve bunlar n uygun politika araçlar yla uygulamaya aktar lmas hede eniyor. Bu kapsamda, ülkemiz ihracat nda öne ç kan sektörler girdi tedarik perspekti nden derinlemesine mercek alt na al n yor. Ayr ca, Türkiye de üretimin ve ihracat n ithal girdi ihtiyac n n azalt lmas, yurt içi tedarik imkânlar n n de erlendirilmesi ve geni letilmesinin yan s ra, mutlaka d ar dan ithal edilmesi gereken girdilerin daha ucuza ve rekabet gücümüzü destekleyen ko ullarda tedarik edilmesi imkânlar ara t r l yor. Bu alanda yap lan çal malar de erlendirmek üzere Ba bakanl k Genelgesi ile ilgili kamu ve özel sektör kurumlar n n en üst düzeydeki yetkilerinin temsil edildi- i hracata Dönük Üretim Stratejisi De erlendirme Kurulu kuruldu. Bu kurul, d ticarete konu sektörlerde geli tirilecek politikalar yoluyla, sürdürülebilir ihracatta ve ihracatç n n rekabet gücünde art n sa lanmas, d ticarete konu sektörlerde yurt içinde yarat lan katma de erin art r lmas için al nacak politika tedbirlerini görü- üyor y l sonuna kadar ihracat n önemli sektörleri olan demir-çelik, otomotiv, makine, kimya, tekstil ve haz r giyim ile tar m sektörlerine ili kin G - TES çal malar m z tamamlanacak ve eylem planlar haz rlan yor y l nda da bu eylem planlar n n uygulamaya geçirilmesi yak ndan takip edilecek. 17

18 TÜRK İHRACATÇISININ DÜNYADA GİRMEDİĞİ PAZAR KALMAYACAK Türkiye 2011 itibariyle kaç ülkeye ne kadarl k ihracat yapt? Türkiye 2011 y l n n Ocak-Ekim dönemi itibar yla 233 ülke ve gümrük bölgesine toplam 111,4 milyar dolar ihracat yapt. Bu kapsamda 25 ülkeye 1 milyar dolar n üzerinde, 75 ülkeye de 100 milyon dolar n üzerinde ihracat yap ld. Geçti imiz y l ihracat gerçekle tirmedi imiz baz bölgeleri de ihracat portföyümüze ekleyerek yolumuza devam ettik, Türk ihracatç s n n girmedi i bir pazar kalmayana dek pazar geni lememiz devam edecek. Y lsonunda 2008 y l ihracat seviyeni de geçerek Türkiye Cumhuriyeti tarihinde bir rekora imza ataca z. Bu ba ar n n alt nda bizim pazar çe itlendirme stratejimiz yat yor. Geleneksel pazarlar m zda rekabet gücümüzü koruyarak pazar çe itlenmesini sa lamak, ihracat m z n istikrar kazanmas ve krizlere ba k hale gelmesi için özellikle önem arz ediyor. Krize ra men büyüyen Türkiye de, ihracat rakamlar nda önümüzdeki y l için hedef nedir? Orta Vadeli Program ile 2012 y l nda ihracat m z n 148,5 milyar dolara ula mas n hede edik y l n n ilk 10 ay nda geçti imiz y l n ilk 10 ay na k yasla % 20 art gerçekle tirdi imiz gerçe i göz önünde bulunduruldu unda gelecek y l da ihracat m zda bu oranda bir büyüme gerçekle tirerek hede mize ula aca m za inan yorum y l na ait 500 milyar dolarl k ihracat hede için önümüzdeki dönemde ne tür plan ve projeler üzerinde çal l yor? 2023 hracat Stratejisi bildi iniz üzere özel sektör ve bir kamu kurumunun ortakla a haz rlad tek Strateji olma özelli ini ta yor. Bu yüzden bizim ve ülkemiz için ayr bir önemi var hracat Stratejisi kapsam nda ihracat m z için belirlenen hede er do rultusunda devlet desteklerinin art r lmas ve geni letilmesi, yeni destek mekanizmalar n n devreye sokulmas ba ta olmak üzere, ihracat performans m z do rudan etkileyen ula t rma altyap s n n güçlendirilmesinden nansmana, pazarlar m zdaki rekabet gücümüzü art rmaya yönelik eylemlerden nitelikli istihdam gücü ve güvenilir ve sa lam istatistik yap lar n n olu turulmas na kadar geni bir yelpazede pek çok proje üzerinde çal yoruz. 18

19 EKONOMİ BAKANI KAPAK ZAFER ÇAĞLAYAN ÜLKE MASALARI İHRACATÇIYI DESTEKLENİYOR GEME nin olu turdu u ÜLKE MASALARI ihracata ve Türkiye ekonomisine nas l katk sa l yor? Ülke Masalar n n ihracat m za katk s rmalar m za ticari bilgi hizmeti sunmak, ülke raporlar haz rlamak ve güncelli ini sa lamak, yerinde pazar ara t rmalar yapmak, ihracatç lar m za yönelik olarak Ülke Masas toplant lar düzenlemek yoluyla gerçekle tiriliyor. Ayr ca Bakanl m za ça r merkezi, elektronik posta ve telefon arac l yla ula an rma talepleri de Ülke Masalar taraf ndan yan tlan yor. Ülke Masalar taraf ndan, kuruldu u günden bugüne kadar 81 vilayetimizin tamam nda toplam 125 adet Pazara Giri ve Hedef Ülke seminerleri gerçekle tirildi. Bu seminerlere 6 bin civar nda i insan i tirak etti y l nda 16 ülkede 20 farkl sektörde Yerinde Pazar Ara t rmas yap ld ve yine 2011 y l nda 11 ülkede Ticaret Heyetleri kat l m gerçekle tirildi. hracata dayal kalk nma modelini benimsemi ülkemiz ihracat n n art r lmas n n enformasyon k sm na Ülke Masalar büyük katk yap yor. Enformasyonu aksiyona dönü türerek faaliyetlerini sürdürmekte olan Ülke Masalar ülkemizin birçok ticaretle ilgili kurulu lar ile de yak n bir i birli i halinde çal malar n yürütmektedir. 26 Kalk nma Ajans n n 18 tanesiyle d ticarete yönelik çe itli programlar düzenlenmi tir. hracatç Birlikleri, Ticaret Borsalar, Ticaret/Sanayi Odalar, DE K, TOBB ve daha pek çok ticaretle ilgili kurulu lar ile ortak programlar gerçekle tirdi. Halihaz rda, 34 Ülke Masas n n toplam 85 ülke raporu Bakanl m z gov.tr adresinde güncel bulunuyor. 64 NOKTAYA VİZELERİ KALDIRDIK Birçok ülkeyle vizeler kalkt, bu durum ihracata nas l yans yor, önümüzdeki günlerde vizelerin kalkaca yeni ülkeler var m? Türkiye'ye vize uygulamayan ülkeler aras na son olarak Ukrayna kat ld. Ukrayna ile yap lan anla ma ile Türkiye'ye vize uygulamayan ülke ve özel idare bölgeleri say s da 64'e ç kt. Vizelerin kald r lmas na yönelik çal malar konusunda D - i leri Bakanl m z n giri imleri devam ediyor. Belarus ve Nijerya ile de vizelerin kar l kl kald r lmas konusundaki görü meler sürüyor. Vizelerin kar l kl olarak kald r lmas, i insanlar m z n seyahat özgürlü üne pozitif katk sa lamaktad r. Gidemedi imiz yer bizim de ildir. Vizesiz seyahat az bürokratik i lem, daha az zaman, daha az para ve daha az emek kayb demek. Bu kapsamda zamanlar çok de erli olan i insanlar m z n önündeki önemli engellerden birisi olan vizenin kald r lmas uluslar aras pazarlarda onlara iyi bir katk demektir. 19

20 DOSYA ANALİZ PİYASA 2011 EKONOMİDE TÜRKİYE'NİN YILI OLDU Onur MUTLU Gedik Yatırım Menkul Değerler Araştırma Müdürü ÖZEL ARAŞTIRMA Dünya ekonomisini tedirgin eden borç krizine rağmen olumlu bir seyir izleyen Türkiye ekonomisi, 2011 yılının 3. çeyreğinde de yüzde 8.2 büyümeyi başardı. Sanayi ciro endeksi 2011 Eylül de yüzde 40,3, Ekim ayında ise yüzde 34,8 arttı. İmalat sanayi alt gruplarında en yüksek artış Makine ve Ekipmanların Kurulumu ve Onarımında gerçekleşti. Enflasyon yüksek seyrini korudu Mayıs ayına kadar çift haneli enflasyon beklentisi var. TÜFE de aylık değişim Ekim deki % 3,27'den sonra Kasım da da % 1.73 olarak gerçekleşti. Kredilerde yaşanan yavaşlama, cari açığın daralmasına yaradı. Ağustos ayında alınan önlemler, TL nin son bir yılda yaşadığı değer kaybını kısmen yavaşlattı. 20

21 21

22 DOSYA ANALİZ PİYASA TÜRKİYE KRİZE RAĞMEN BÜYÜMEYİ BAŞARDI Cari fiyatlarla GSYH Geli me h z Cari fiyatlarla GSYH Geli me h z Sabit fiyatlarla GSYH Geli me h z Dönem (Milyon TL) % (Milyon $) % (Milyon TL) % I , , ,2 II , , ,2 III , , ,3 IV , , , Y ll k , , ,0 I* , , ,0 II* , , ,8 III , , , ayl k , , ,6 * : lgili dönemlerde güncelleme yap lm t r. Avrupa daki borç krizi ve dünya ekonomilerindeki dalgalanmalar nedeniyle zorlu bir y l geride kald. Peki 2011 y l nda Türkiye nin makro ekonomik dengeleri nas l bir seyir izledi? Üretim yöntemi ile hesaplanan Gayri Sa Yurtiçi Has la tahmininde, 2011 y l üçüncü üç ayl k döneminde bir önceki y l n ayn dönemine göre cari yatlarla gayri sa yurtiçi ,0 91,3 91,0 91,3 93, Ekim ay nda Tüketici Güven Endeksi, bir önceki aya göre % 4,2 oran nda azald ; Eylül ay nda 93,7 olan endeks Ekim ay nda 89,7 de erine dü tü. Türkiye statistik Kurumu ve Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankas i birli i ile yürütülen Ayl k Tüketici E ilim Anketi ile tüketicilerin ki isel mali durumlar na ve genel ekonomiye ili kin mevcut dönem de erlendirmeleri ile gelecek dönem beklentileri ölçülüyor ve yak n gelecekte yap lmas planlanan harcamalar na ili kin e ilimleri saptan yor. Anket sonuçlar ndan hesaplanan tüketici Güven Endeksi aral nda de er alabilmekte; Tüketici Güven Endeksi nin has la % 17,4 lük art la milyon TL y l n n üçüncü üç ayl k döneminde bir önceki y l n ayn dönemine göre sabit yatlarla gayri sa yurtiçi has la % 8,2 lik art la milyon TL, 2011 y l n n ilk dokuz ayl k döneminde bir önceki y l n ayn dönemine göre cari yatlarla gayri sa yurtiçi has la % 18,7 lik art la milyon TL, 2011 y l n n ilk dokuz ayl k döneminde bir önceki y l n ayn dönemine göre sabit yatlarla gayri sa yurtiçi has la % 9,6 l k art la milyon TL oldu. Takvim etkisinden ar nd r lm sabit yatlarla GSYH 2011 y l üçüncü üç ayl k döneminde bir önceki y l n ayn dönemine göre %7,7 lik art gösterirken, mevsim ve takvim etkilerinden ar nd r lm GSYH de eri bir önceki döneme göre %1,7 artt EKİM AYINDA TÜKETİCİ GÜVENİ AZALDI /10 11/10 12/10 01/11 02/11 Tüketici Güven Endeksi 93,4 93,5 03/11 04/11 92,9 05/11 96,4 06/11 07/11 94,8 91,7 08/11 93,7 89,7 100 den büyük olmas tüketici güveninde iyimser durum, 100 den küçük olmas tüketici güveninde kötümser durum oldu unu gösteriyor. 09/11 10/11

23 Tüketici güven endeksi, alt kalemleri ve de i im oranlar 08/ / / / /2011 Tüketici Güven Endeksi 91,7 93,7 89,7 2,1-4,2 Sat n alma gücü (mevcut dönemin 6 ay öncesine göre) Sat n alma gücü (gelecek 6 ayl k dönemde) Genel ekonomik durum (gelecek 3 ayl k dönemde) bulma olanaklar (gelecek 6 ayl k dönemde) Mevcut dönemin dayan kl tüketim mal sat n almak için uygunlu u Endeks Bir önceki aya göre de i im oran (%) 89,5 89,7 86,2 0,2-3,8 90,2 91,6 88,3 1,6-3,6 93,0 96,6 90,6 3,9-6,2 91,3 93,2 90,3 2,0-3,1 94,7 97,4 93,2 2,9-4,3 SANAYİ CİRO ENDEKSİ, EYLÜL DE % 40,3, EKİM DE % 34,8 ARTTI Sanayi Üretim Anketi kapsam nda yer alan malat Sanayi ile Madencilik ve Ta ocakç l k s mlar nda bulunan i yerlerinden 2005=100 temel y ll olu turulan Sanayi Ciro Endeksi, 2011 y l Ekim ay nda bir önceki y l n ayn ay na göre % 34,8, bir önceki aya göre ise % 5,8 artt. Sanayinin alt sektörleri incelendi inde, 2011 y l Ekim ay nda, bir önceki y l n ayn ay na göre; Madencilik ve Ta ocakç l endeksi % 36,8; Ekim 2011 Ekim 2010 Y ll k De i i m (%) Ayl k De i i m (%) Y ll k De i i m (%) Ayl k De i i m (%) ANA SANAY GRUPLARI Endek s Endek s Ara Mal malat 261,5 38,2 1,1 189,2 18,0 8,7 Dayan kl Tüketim Mal mal. 194,0 32,9 13,0 146,0 12,8 9,6 Dayan ks z Tüketim Mal mal. 209,3 25,8 10,0 166,3 11,8 8,7 Enerji 241,3 45,0-3,8 166,4 16,8 16,9 Sermaye Mal malat 245,4 39,1 14,4 176,4 33,1 14,7 malat Sanayi endeksi ise % 34,7 artt. Ana sanayi gruplar s n amas na göre 2011 y l Ekim ay nda en yüksek art Enerji de görüldü. 23

24 DOSYA ANALİZ PİYASA MAKİNE VE EKİPMAN KURULUMUNDA BÜYÜK ARTIŞ İmalat sanayi alt gruplarında en yüksek artış Makine ve Ekipmanların Kurulumu ve Onarımında gerçekleşti. Sanayi Sipariş Endeksi, 2011 yılı Eylül ayında 2010 yılı Eylül ayına göre yüzde 34,7, Ekim ayında yüzde 33,8 arttı. y y y y y malat sanayi alt sektörlerinin 2011 y l Ekim ay nda 2010 y l ayn ay na göre yüzde de i im oranlar incelendi inde, en yüksek art oran n n % 190,7 ile Makine ve Ekipmanlar n Kurulumunda gerçekle ti i görülüyor. Bunu % 131,2 ile Di er Ula m Araçlar n n malat takip etti. Avrupa Birli i düzenlemelerine göre, malat Sanayi k sm nda sipari ile çal an faaliyetlerde bulunan ve Sanayi Üretim Anketi nin kapsam na giren i yerlerinden, 2005=100 temel y ll olu turulan Sanayi Sipari Endeksi, 2011 y l Eylül ay nda bir Sanayi Ciro Endeksi, 2005= önceki y l n ayn ay na göre % 34,7, bir önceki aya göre ise % 9,7 artt. Ana sanayi grupları sınıflamasına göre 2011 yılı Eylül ayında en yüksek artış Ara Malı İmalatı nda yaşandı. Eylül 2011 Eylül 2010 Y ll k Ayl k Y ll k De i i De i i Endek De i i m (%) m (%) s m (%) Ayl k De i i m (%) Endek ANA SANAY GRUPLARI s Ara Mal malat 244,5 39,5 11,7 175,2 30,9 6,0 Dayan kl Tüketim Mal mal. 159,6 28,0-1,7 124,7 5,2 1,4 Dayan ks z Tüketim Mal mal. 174,0 22,8-2,7 141,7 11,7 2,1 Sermaye Mal malat 216,9 37,9 21,3 157,3 12,1 23,2 ULAŞIM ARAÇLARI İMALATI REKORA KOŞUYOR İmalat sanayi alt gruplarında en yüksek artış Diğer Ulaşım Araçlarının İmalatında gerçekleşti Sipari Endeksinin 2011 y l Eylül ay nda 2010 y l ayn ay na göre yüzde de i im oranlar incelendi- inde, en yüksek art oran n n % 191,7 ile Di er Ula m Araçlar n n malat nda gerçekle ti i görülüyor. Bunu, % 50,0 ile Ana Metal Sanayi takip etti Sanayi Sipari En d e k s i, 2005=

25 SANAYİ ÜRETİMİ EKİM DE YÜZDE 7,3 ARTTI Ekim 2011 (2005=100) Ar nd r lmam De i im (Y ll k) De i im (Ayl k) Takvim Etkisinden Ar nd r lm De i im (Y ll k) 2011 y l Ekim ay nda 2005=100 temel y ll sanayi üretim endeksi bir önceki y l n ayn ay na göre %7,3 artt. Sanayinin alt sektörleri incelendi inde, 2011 y l Ekim ay nda bir önceki y l n ayn ay na göre; madencilik ve ta ocakç l sektörü endeksi % 8,6, imalat sanayi sektörü endeksi % 7,0 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve da t m sektörü endeksi de %9,4 artt. Takvim etkisinden ar nd r lm endeks 2011 y l Ekim ay nda bir önceki y l n ayn ay na göre % 7,3, mevsim ve takvim etkilerinden ar nd r lm sanayi üretim endeksi ise bir önceki aya göre % 4,4 art gösterdi. Mevsim ve Takvim Etkisinden Ar nd r lm De i im (Ayl k) SEKTÖR Endeks Endeks Endeks Toplam Sanayi 138,4 7,3 8,6 138,4 7,3 131,2 4,4 Madencilik ve Ta ocakç l 143,6 8,6 2,9 141,2 8,6 126,3 0,0 malat Sanayi 138,2 7,0 10,1 138,2 7,0 129,3 4,3 Elektrik, Gaz, Buhar ve klimlendirm e Ürt. ve Da t m 138,8 9,4-0,6 138,8 9,4 143,1 0,6 25

26 DOSYA ANALİZ PİYASA ENFLASYON YENİ YILDA ÇİFT HANEYE ÇIKACAK 2011 y l Kas m ay nda 2003 Temel Y ll Tüketici Fiyatlar Endeksi nde bir önceki aya göre %1,73, bir önceki y l n Aral k ay na göre %9,82, bir önceki y l n ayn ay na göre %9,48 ve on iki ayl k ortalamalara göre %6,13 art gerçekle ti. Ana harcama gruplar itibariyle bir ay önceye göre en yüksek art % 5,59 ile giyim ve ayakkab grubunda oldu. Kas m ay nda endekste yer alan gruplardan alkollü içecekler ve tütünde % 3,69, g da ve alkolsüz içeceklerde % 3,27, çe itli mal ve hizmetlerde % 1,69, ev e yas nda % 1,15, haberle mede % 0,90, lokanta ve otellerde % 0,62, konutta %0,61, sa l kta % 0,23, e itimde % 0,07, e lence ve kültürde % 0,01 art, ula t rmada %-0,55 dü ü gerçekle ti. Enflasyon yüksek seyrini koruyor. TCMB en azından 2012 Mayıs ayına kadar çift haneli enflasyon bekliyor. TÜFE de aylık değişim Ekim deki % 3,27 den sonra Kasım da da % 1.73 olarak gerçekleşti. Tüketici Fiyatlar Endeksi Y ll k De i im Oranlar (%) 11,00 10,13 10,19 9,56 9,48 9,10 9,24 9,00 8,62 8,37 8,33 8,19 7,66 7,17 7,58 7,29 7,00 6,65 6,24 6,31 6,15 6,40 5,00 4,90 4,16 4,26 3,99 3, Aylar

27 EN YÜKSEK ARTIŞ AYAKKABI VE GİYİMDE Bir önceki yılın aynı ayına göre TÜFE de en yüksek artış % 19,14 ile çeşitli mal ve hizmetler grubunda gerçekleşti. Alkollü içecekler ve tütün (%18,56), ulaştırma (%13,22), ev eşyası (%11,09) artışın yüksek olduğu diğer harcama gruplarıdır. TÜFE de Kasım ayında da yüksek seyir devam etti, aylık değişim %1,73 olarak gerçekleşti yılı Kasım ayında 2003 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Endeksi nde bir önceki aya göre % 1,73, bir önceki yılın Aralık ayına göre % 9,82, bir önceki yılın aynı ayına göre % 9,48 ve on iki aylık ortalamalara göre % 6,13 artış gerçekleşti. Ana harcama grupları itibariyle bir ay önceye göre en yüksek artış % 5,59 ile giyim ve ayakkabı grubunda oldu KREDİLERDEKİ YAVAŞLAMA CARİ AÇIĞI DARALTACAK TL son 1 yılda önemli değer kaybetti. Kredilerdeki büyüme hızında önemli yavaşlama olmuştur. Toplam kredilerin büyüme hızı % 20 nin, bireysel kredilerin büyüme hızı %10 un altına gerilemiştir. Toplam kredi büyümesindeki bu yavaşlama son 5 yılın ortalamasına göre de ciddi boyuttadır. Kasım ayında bu yavaşlama daha da belirginleşmiştir. Özellikle tüketici kredilerindeki yavaşlamanın cari açığın daralmasına önemli katkı yapması beklenmektedir üçüncü çeyreğinden itibaren cari açıkta önemli iyileşme var. Özellikle de enerji hariç cari açıktaki kayda değer gerileme var. Cari açıktaki daralma dördüncü çeyrekte de devam etmekte olup, bu durumun ekonomide yeniden dengelenmenin işareti olduğunu düşünüyoruz. Merkez Bankası yetkilileri ayrıca, bankaların ilave likidite ihtiyacının ortaya çıkması durumunda her zaman olduğu gibi önümüzdeki dönemde de gerektiğinde hızlı bir şekilde adım atılacağını belirtiyor. MERKEZ BANKASI 2012 DE YÜKSEK ENFLASYON BEKLİYOR Yeni y lda yüksek en asyon beklentisi olan TCMB, enflasyon ve ekonomiye ili kin görü ve beklentilerinde çift haneli rakamlar n sürpriz olmayaca na i aret ediyor. Bu beklentiler do rultusunda May s 2012 ye kadar yüksek seyrin sürmesi muhtemel. En asyonda art bekleniyordu, ancak gerçekle en rakamlar bu art beklentisinin de üzerinde oldu. Bunda mevsimsel faktörlerin de önemli rolü oldu u dü ünülüyor. En asyondaki art n genele yay l p yay lmad na bakt m zda; Kur geçi kenli inin çekirdek enflasyonda yaratt art n en asyonu yukar çekti i görülmektedir. Dolay s yla en asyonist bask lar n kurlara duyarl kalemlerdeki art tan geldi i göz önüne al nd nda genele yay lmad - görü ü ön plana ç kmaktad r y l nda en asyonun tekrar dü- ü e geçmeden önce May s ay na kadar yüksek seyrini sürdürmesini bekliyoruz. En asyonda May s a kadarki dönemde tahminlerin oldukça üzerinde bir seyir görebiliriz. ÖNLEMLER TL DEKİ DALGALANMAYI AZALTTI A ustos ay n n sonuna do ru al nmaya ba lanan önlemlerle TL nin de erindeki dalgalanma azald. 23 A ustos tan bu yana di er geli mekte olan piyasa ekonomilerine oranla Türk Liras 'ndaki de er kayb n n daha s n rl oldu u görülüyor. A ustos ay nda ba lanan döviz sat m ihaleleri ile 8,63 milyar ABD Dolar döviz sat ld. 29 Kas m 2011 tarihinden itibaren, her i günü, takip eden iki i günü içerisinde ihaleler yolu ile sat labilecek toplam azami döviz miktar n n ilan edilmesine ba land. 27

28 MAKROANALİZ Orhan ÖKMEN JCR Eurasia Rating Başkanı Avrupa bankaları zorda fonlama kanalları hastalandı Para piyasaları yoluyla fon sağlama imkânlarının azalması sebebiyle, günü kurtarmak üzere daha çok kısa vadeli kaynaklara yönelim mecburiyetinde kalan Avrupa bankacılık sektörünün en önemli finansal risklerinden birisi, tartışmasız vade uyumsuzluğudur. Avrupa bankalar uzun vadeli ve büyük miktarl fon tedarik edebilme yetene ini kaybetti ve fonlama kanallar hastaland. Euro bölgesi ve Avrupa Birli i nde ülke risklerinden kaynakl kamu borç ve bütçe aç krizi, bankac l k sitemini oldukça zorluyor. Art k ABD para piyasas fonlar (MMF-Money-Market Fund) Avrupa bankalar n tercih etmiyor. Bu tercih de i ikli i, vadesi gelen tahvillerin yenilenmesi konusunda Avrupa bankalar n n risklilik düzeyini endi e edilebilir düzeye ta d. Ayr ca, Avrupa genelinde mevduat n büyüme oranlar da azald. En genel tabiriyle kamu borçlar n n ve bütçe aç klar n n artmas, bankac l k sektörünün fon kaynaklar n n daralmas na ve fonlama maliyetlerinin artmas na neden oluyor. Para piyasalar yoluyla fon sa lama imkânlar n n azalmas sebebiyle, günü kurtarmak üzere daha çok k sa vadeli kaynaklara yönelim mecburiyetinde kalan Avrupa bankac l k sektörünün en önemli finansal risklerinden birisi, tart mas z vade uyumsuzlu udur. Bankac l k sektörünün bilançolar nda ta d Yunanistan, Portekiz, rlanda, spanya, talya gibi riskli ülkelere ait tahviller nedeniyle olu an market to market zararlar, Avrupa genelinde bankalar n mali yap lar n zay flatt. Ayr ca, riskli ülkelerin iktisadi faaliyetlerindeki yava lama nedeniyle Avrupa Birli i bankalar n n kredi riskindeki art da önemli potansiyel risklerden birisi haline geldi. Borç sorunu büyük olan ülkelerin ve bilumum bankalar n borçlanma maliyetlerini dü ürebilmek, bankalar n likidite s k nt s n giderebilmek, uzun vadeli kaynak yap s n tekrar sa lamak amac yla; Avrupa Merkez Bankas (ECB-European Central Bank) bono al mlar n art rm ve bankalar n likidite imkânlar n daha da geni letmi, Amerika Merkez Bankas (FED) uzun vadeli faiz oranlar n a a çekmi, Bankalar n bilançosunda yer alan k sa vadeli kâ tlar yerine uzun vadeli kâ t al m na ba lam, Di er ülke merkez bankalar da benzer tedbirler alm, Uluslararas Para Fonu (IMF) da bu konuda daha etkin, daha esnek ve daha kapsaml önlemler aç klam t r. 28

29 Sayd m z bu tedbirlerin yan s ra, bankac l k sektörünün güçlendirilmesi için Basel III kapsam nda yap sal önlemler de al nd. Bu kapsamda; Basel III ile birlikte bankalar n bulundurmak zorunda olduklar ana sermaye oran n n 2019 y l nda tam olarak uygulanacak ekilde kademeli olarak yükseltilmesi öngörülmü ve bu kapsamda uygulamas n n 2012 y l Haziran ay sonunda yürürlü e girmek üzere öne çekilmesine karar verilmi ve söz konusu oran % 9 olarak belirlenmi tir. Asgari likidite ve net istikrarl fonlama oran belirlenmi tir. Ayr ca, küresel sistemik öneme sahip kurulu lara ek sermaye yükümlülü ü getirilmi tir. Bu düzenlemelerle bankalar n sermaye tamponu olu turmalar bekleniyor. Buna göre, Avrupa Birli i ndeki bankalar için olu acak ilave sermaye gereksinimi 106 milyar Euro olarak tahmin ediliyor. Avrupa Birli i taraf ndan sermaye yeterlili i düzenlemesinin öne çekilmesi, bankalar n k sa süre içerisinde sermaye art r m na gitmeleri, ya da riskli varl klar n azaltmalar ve hatta bilanço yap lar n küçültmeleri gerekiyor. Böyle bir durum bankalar n kredi verme kapasitesini olumsuz etkileyecek. Kredi piyasalar ndaki daralmalar geli mi ülkelerin büyüme performans n olumsuz etkiliyor ve özellikle geli mi ülkelerin büyüme performanslar nda dü ü lere yol aç yor. Geli mi ülkelerin büyüme performans ndaki kötüle me, küresel büyümeyi de negatif yönde etkiliyor. Di- er ülkelerin bankac l k sektörleri, AB bankalar n n finansal yap lar ndaki bozulmadan büyük ölçüde etkilenebilir. Özellikle ana merkezleri veya sahiplikleri Avrupa Birli i üyesi ülkelerde faaliyet gösteren bankalara dayanan di er ülkelerdeki bankalar gelecek dönemlerde merkez ülkedeki kaynaktan fon sa lamakta güçlük çekebilir. Ayr ca AB bankac l k sisteminden sendikasyon, sekürütizasyon ve di er yollarla toptan kaynak sa layan bankalar için art k bu kanal n darald ve yenileme imkânlar n n azald n söyleyebiliriz. Dolay s yla AB deki krizin, di er ülkelere sirayet ederek küresel finansal sistem üzerinde yarataca negatif etkiler önemli bir di er risk unsurudur. Bu risk unsuru, yurt d na özellikle de Avrupa Birli i ne net olarak borçlu olan Türk bankac l k sistemi için de geçerlidir 29