Mart / Nisan / Mayıs 2013 Yıl:9 / Sayı 73

Transkript

1 Mart / Nisan / Mayıs 2013 Yıl:9 / Sayı 73 BAHAR REHBERİ ORGAN NAKLİNDE DÜNYADA BİR İLK ANİ BAŞLAYAN ŞİDETLİ GÖĞÜS AĞRISINA DİKKAT ÇOCUKLARDA KEMİK TÜMÖRLERİNİN TEDAVİSİ BAŞ AĞRISINDAN KURTULMAK İÇİN Sizin İçin Hazırlanmıştır Alabilirsiniz.

2

3 İÇİNDEKİLER 4 Bahar Hastalıklarından Korunun 5 Bahar Alerjileri Genetik Geçişli Olabilir 6 Baharda Işıldayan Bir Cilt İçin 10 Altın Kural 7 Baharda Sağlıklı Beslenin 8-9 Çocukluk Çağı Spor Yaralanmaları Sakat Bırakabilir! 10 Çocuklarda Görülen Kemik Tümörlerinde Derin Dondurma Yöntemi 11 Lazer Tedavisi İle Varislerinizden Kurtulun Miyelom Tedavisinde Umut Verici Gelişmeler Karaciğer Kanserli Hastalarda Organ Nakli 16 Aort Hastalıklarının Tedavisinde Endovasküler Stent Dönemi 17 Ani Başlayan Şiddetli Göğüs Ağrısına Dikkat! 18 Kadınlarda Kalp Hastalıkları Bir Numaralı Ölüm Nedeni 19 Meme Kanseri Tedavisinde Onkoplastik Cerrahi Yöntemleri 20 Bu Kurallara Uyun Bel Sağlığınızı Koruyun 21 Bilgisayar Başında Çalışanların Hastalığı: Karpal Tünel Sendromu 22 Sağlıklı Bir Gülümseme İçin Her 20 kişiden 1 i Hepatit Virüsü Taşıyor 24 Lösemi Hastası Çınar a İkiz Kardeşleri Hayat Verdi 25 İkiz Bebekler Anne Babalarının Karaciğerleri İle Hayata Tutundu 26 İki Yaşın Altındaki Çocuklarınıza Televizyon İzletmeyin 27 Günlük Yaşamdaki Kazalar Çocukların Hayatını Tehdit Edebiliyor 28 Sağlıksız Beslenme Kolon Kanseri İçin Risk Faktörü mü? 29 Gırtlak Kanseri Sigara İçen Erkeklerin Peşini bırakmıyor 30 Kalbin Yaşı Yoktur 31 Bayılma Kalp Hastalıklarını İşaret Edebilir Çalışan Anne Adaylarının Dikkat Etmesi Gerekenler 34 Polikistik Over Sendromu Her 10 Kadından Birinde Görülüyor 35 Menopoz Sonrası Kanamalar Kanser Habercisi Olabilir Sindirim Sistemi Kusurlarıyla Doğan Bebeklerin Tedavisi 38 Baş Ağrısından Kurtulmak İçin Yaşam Tarzınızı Değiştirin 39 Diş Estetiğinde Altın Oran 40 Menopoza Giren Kadınlarda İdrar Kaçırma Sıklığı Artıyor 41 Kısırlık Tedavisinde Olumlu Yanıt Almak İçin Botoksla Cilt Yaşlanmasını Önleyin 43 Meme Küçültme Operasyonu Hastalıkların Yaşamını Kolaylaştırıyor 44 Uykunuzda Nefessiz Kalmayın 45 Yılda Bir Defa Check-up Yaptırarak Hastalıklardan Korunun 46 Memorial Çocuk Resim Yarışması 10 ÇOCUKLARDA GÖRÜLEN KEMİK TÜMÖRLERİNDE DERİN DONDURMA YÖNTEMİ SİNDİRİM SİSTEMİ KUSURUYLA DOĞAN BEBEKLER Sahibi Memorial Sağlık Yatırımları A.Ş. adına Turgut Aydın Yayın Sorumlusu Yeliz Soydan ŞENGÜN Medya ve İletişim Koordinatörü 7 BAHARDA SAĞLIKLI BESLENİN Yayın Kurulu Esra Aydemir, Ceren Erdem,Binhan Urfalı, Yasemin Aktaş, Yasemin Gül, Fulya Daldal, Selin Konu, Dilara Bedük, Elif Çetin, Hatice Yörük, Yılmaz Tarancı Tasarım Ekibi Zerrin Sogul, Ceren Yörük, Suna Köse 39 DİŞ ESTETİĞİ ALTIN ORAN

4 BAHAR BAHAR HASTALIKLARINDAN KORUNUN Uz. Dr. Serap Bos - Memorial Şişli Hastanesi Dahiliye Bölümü Kış mevsiminden bahar aylarına geçiş döneminde, insan metabolizması çeşitli sorunlarla karşılaşabilmektedir. Havadaki ısı, nem, basınç, rüzgar gibi etkenlerin ani değişimi, bağışıklık sistemini etkilemekte ve bu durum da bazı hastalıkları beraberinde getirmektedir. Sinir ve sıkıntınızın nedeni bahar yorgunluğu olabilir Halsizlik, yorgunluk ve mutsuzluk hissi, tüm vücutta özellikle kaslarda ağrılar, uykuya dalamamak, uyanamamak ve sürekli sıkıntı hali bahar yorgunluğunun belirtileri arasındadır. Bu da, iş performansının ve hayat kalitesinin düşmesine sebep olabilir. Bahar yorgunluğu zannedilen bazı belirtilerin altından kansızlık, hipotiroidi (tiroid bezinin az çalışması) gibi başka hastalıklar da çıkabilir. Bu nedenle belirtiler uzadığında mutlaka bir doktora gidilmelidir. Bahara uyum sağlamaya çalışan vücut, daha uzun süre gün ışığına maruz kalır. Gecelerin kısalması ve günlerin uzaması, saatlerin ileriye alınması gibi faktörler vücudun hormon dengesini değiştirerek uyku düzenini olumsuz etkiler. Uyku düzenindeki bu değişiklikler; vücudun yeterince dinlenememesine, sürekli yorgunluğa, konsantrasyon bozukluklarına ve unutkanlığa yol açar. Özellikle yoğun iş temposuna sahip olanlar, stresli kişiler sadece baş ağrısı değil; sırt, boyun, omuz kaslarında ve vücudun çeşitli eklemlerinde ağrılar hisseder. Bahar aylarında depresyon riski yüksek Bahar kişinin psikolojik durumunu da etkiler ve bahar aylarında depresyon riski önemli oranda artar. Bahar depresyonu, mevsimsellik göstermesi dışında genel olarak diğer depresyonlara benzer belirtiler taşıyan bir hastalıktır. Kişilerin yetersiz güneş ışığı alması beyinde bazı kimyasal maddelerin düzeylerini ve dağılımlarını bozar. Bu hormonlar kişinin vücut ısısı ayarlanması ve uyku-uyanıklık düzeninde önemli rol oynar. Biyolojik saatin bozulması ile kişi depresyona daha açık hale gelir. Güneşli havalarda daha neşeli, kapalı havalarda cansız ve melankolik olan kişilerde, çoğu zaman biyolojik saatte aksamalar söz konusudur. Genetik yatkınlığı olan kişilerde bu durum daha çabuk ortaya çıkarak psikolojik sorunlara yol açabilir. Baharda mide hastalıkları artar Özellikle bahar ve yaz aylarında en sık rastlanan sorunların başında; ülser, reflü ve gastrit gibi mide hastalıkları gelir. Bu şikayetler genellikle; midede yanma, kazınma, ekşime ve gaz şeklinde kendini gösterebilmektedir. Mide ve onikiparmak bağırsağı ülserleri de bahar aylarında daha çok görülür. Nem ve güneş ışığı faktörleri, ülser şikayetlerini artırmaktadır. Hazımsızlık sorunu yaşayan bazı hastalarda ise bahar aylarında daha fazla tüketilen çiğ sebze ve meyvenin bu soruna neden olduğu düşünülmektedir. Bazen bu sorunlar mide kanamasına kadar gidebilir. Düzenli banyo yapmak soğuk algınlığından korur Mevsim değişikliğine uyum sağlayamayan vücudun soğuk algınlığına yakalanma riski de bahar aylarında yüksektir. Özellikle risk gurubunda bulunan bebekler, 65 yaşın üzerinde olan kişiler, astım dahil kronik akciğer hastaları, kalp ve böbrek hastalıkları olanlar ve bağışıklık sistemini zayıflatan ilaç kullananlar risk grubundadır. Hastalıktan korunmanın yolu, bağışıklık sisteminin güçlü tutulmasıdır. Dengeli beslenmek, düzenli uyumak, stresten uzak durmak, spor yapmak, her gün düzenli banyo yapmak ve sigara içmemek en önemli korunma faktörleridir. Baharda alerjik hastalıklara dikkat! Bahar aylarında polenlerin ortaya çıkmasıyla beraber alerjik astım ve alerjik rinit adı verilen hastalıklar sık görülmeye başlar. Burun hücrelerindeki alerjik değişimler; burun akıntısı, tıkanıklık, gözlerde yaşarma gibi belirtilere yola açar. Tedavi edilmeyen kişiler yüksek oranda (%20 civarında) astıma yakalanabilir. Alerjiyi oluşturan sebebin bulunması durumunda, hedefe yönelik tedavi yapılabilir. 4 Memory Mart - Nisan - Mayıs 2013

5 BAHAR BAHAR ALERJİLERİ GENETİK GEÇİŞLİ OLABİLİR Uz. Dr. İlkay Keskinel - Memorial Ataşehir Hastanesi Göğüs Hastalıkları Bölümü Bahar aylarının gelmesi ile birlikte, alerjiler özellikle genetik eğilimi olan kişilerde günlük yaşamı olumsuz etkileyebilir. Ancak alerji karşıtı önlemler ile bu yakınmaları geciktirmek hatta engellemek mümkün olabilmektedir. Çevresel faktörler de etkilidir Alerji, genetik eğilimi olan kişilerde, çevresel faktörlerin etkisiyle, normalde zararlı olmayan maddelere karşı vücudun aşırı tepki vermesidir. Solunum yolu, cilt ya da gözler etkilenebilmektedir. Solunum yolu ile alınan alerjenler, alerjik yakınmalara ve astıma neden olurken; temas alerjenleri ya da besinler daha çok cilt alerjilerini tetikler. Besinlerle, solunum yolu şikayetleri ya da bulantı, kusma, ishal gibi belirtiler de ortaya çıkabilir. Alerji sadece çocuklukta ortaya çıkmaz Alerjik hastalıklar her yaşta gelişebilir. Genetik eğilimi olan kişilerde, çevresel faktörler alerjinin ortaya çıkış zamanını belirleyebilir. Solunum yolları ile alınan alerjenlere sıkça maruz kalmak, kişide alerjik rahatsızlık gelişme riskini artırmaktadır. Alerjiye en çok ev tozu akarları sebep olur Alerjiye neden olan etkene bağlı olarak, alerjik reaksiyonların görülme zamanı değişkenlik gösterir. Ev tozu akarı, hamam böceği, çeşitli hayvanlar, küf mantarı gibi ev içi alerjenler tüm yıl şikayete neden olabilirken, polenler mevsimlere göre farklılık gösterir. Polenler sanıldığı gibi sadece ilkbaharda yayılmaz. Farklı bitkilerin polenleri, farklı zamanlarda ortaya çıkmaktadır. Ülkemizde alerjik nezleye en sık neden olan etkenlerden biri, ev tozu akarıdır. Ev tozu akarları, aslında toz değil, gözle görülmeyecek kadar küçük canlılardır. Deriden dökülen ölü hücrelerle beslenirler. Alerjiye karşı neler yapmalı? Ev tozuna karşı; halıların, toz tutacak eşyaların kaldırılması, nevresimlerin 60 derece suyla yıkanması fayda sağlar. Akarlara karşı özel üretilmiş yatak kılıfları kullanılabilir. Evin alerjik kişiden başka biri tarafından sıkça elektrik süpürgesi ile temizlenmesi, akarlara maruziyeti azaltabilir. Polen alerjisi olanların, polenlerin yoğun olduğu dönemde dış ortamda çok bulunmamaları ya da maske takmaları gerekir. Araba ve evde cam açmak yerine iyi bir filtresi olan klima kullanılması; bu klimaların filtrelerinin de belirli aralıklarla değiştirilmesi önemlidir. Polenler çoğunlukla sabah saatlerinde yoğun yayıldıklarından bu saatlerde evi havalandırmak amacıyla cam açılması önerilmemektedir. Dışarıdan eve gelindiğinde hemen giysiler değiştirilerek yıkanmalıdır. Mümkünse burun içini dahi yıkanarak banyo yapılmalıdır. Saçların yıkanması, yapışan polenlerin temizlenmesi açısından yarar sağlamaktadır. Kedi ve köpek alerjisinden korunmanın en etkili yolu, bu hayvanların yanında bulunmamaktır. Hamam böceği alerjisi söz konusu ise, ortalıkta yiyecek artıkları bırakmamak gerekir. Evde hamam böceği saptanmışsa, profesyonel ilaçlamadan yararlanılabilir. Ancak ilaçlama hasta evde yokken yapılmalı ve eve girmeden en az 2 saat önce ortam iyice havalandırılmalıdır. Araba ile yolculuk yapıldığında camlar kapalı tutulmalıdır. Böylelikle polenlerin otomobile dolması engellenmiş olur. Polen tutucu hava filtreleri olan otomobillerin tercih edilmesi faydalı olacaktır. Otomobilin bakımı esnasında polen filtreleri değiştirilmelidir. Yağmurlu günlerde havada uçuşan polen miktarı azaldığından polen alerjisi olan kişiler rahat eder. Tam tersine sıcak ve rüzgarlı günlerde polen yayılımı artar. Bu durumda hasta mümkün olduğunca sokağa çıkmamalıdır. Dışarı çıkıldığında mümkünse polen maskesi kullanılmalıdır. Polen mevsiminde açık havada spor yapmak doğru değildir. Gözlerin yan taraflarını kapatan güneş gözlüklerinin faydası olabilir. Alerjenlerin kontrol edilmesine rağmen belirtilerin sürdüğü kişilere, alerji tabletleri ve burun spreyi gibi tedaviler önerilir. Ne zaman hekime başvurulmalı? Polenler, saman nezlesi (alerjik nezle) ve astım belirtilerini tetikleyebilir. Alerjik nezlesi olan bazı hastalar, mikrobik bir solunum yolu enfeksiyonu geçirdiklerini düşünebilirler. 1-2 haftayı geçen şikayetleri olan hastalar, mutlaka bir hekime başvurmalıdır. Memory Mart - Nisan - Mayıs

6 BAHAR BAHARDA IŞILDAYAN BİR CİLT İÇİN 10 ALTIN KURAL Uz. Dr. Zerrin Baysal - Memorial Etiler Tıp Merkezi Dermatoloji Bölümü Kış mevsimini geride bırakırken insanlar genellikle beynen, ruhen, bedenen yenilenme ve tazelenme ihtiyacı hisseder. Özellikle kışın solmuş ciltlerin yeniden parlaması, kuruluğa bağlı olarak artan çizgilerin tedavi edilmesi, gözaltı morluklarından kurtulmak ve uzayan tüylere çare bulmak için pek çok yöntem bulunmaktadır. Bahar mevsiminde cilt sağlığı için alınacak önlemler şöyle sıralanabilir: 1. Deri, vücudun en büyük organıdır. Cilt üzerindeki bozukluklar, estetik kaygı uyandıracak durumlar ve doğru bakımla giderilebilecek tüm sorunların tedavisi mutlaka uzman ellerde yapılmalıdır. Yani tüm cilt problemleri için dermatoloğa başvurulmalıdır. 2. Temizlik, cilt bakımı için vazgeçilmez önemi olan ve doğru yapılması gereken bir işlemdir. Cilt temizliği için doğru ürün, kişiden kişiye değişir. Bazı ciltler yağlıdır ve daha fazla yıkanmalıdır, kuru ciltler ise az yağlı ürünlerle temizlenmelidir. Düzenli temizlenen cilt parlar, siyah nokta gelişimi önlenir ve yaşlanmanın etkileri giderilmiş olur. 3. Tonik uygulaması, bilindiğinin aksine gerekliliği çok az olan bir bakım yöntemidir. Eğer cilt çok yağlı, gözenekli ve de parlaksa kullanılabilir. Ancak kuru ve hassas ciltlerde tonik uygulaması zararlı olabilir. Yüksek fiyatlı tonikler yerine; demlenmiş çaylar, gül suyu ya da soda kullanılabilir. 4. Kışın kuruyan ciltler için yeterli bir nemlendirme yapılmamışsa, çizgiler daha belirgin hale gelir. Bunun için çok yağlı olmayan, nemlendirici ve onarıcı gece kremi kullanılmalıdır. Doğru ürünün seçiminde cilt tipine uygunluğuna dikkat edilmesi gerekir. Yine kişiye özel seçilecek ürünler doktor tarafından önerilmelidir. 5. Göz etrafı bakımı için özel ürün kullanmak her zaman gerekli değildir. Eğer cilt yapısı çok hassas değilse, yüze sürülen kremler göz etrafına da uygulanabilir. Bu da kişinin bakım için daha fazla ürün almasını engelleyecektir. Çok hassas cilde sahip olanlar, özel bir göz çevresi ürünü kullanmalıdır. 6. Uykusuzluk cilde yorgun, mat ve şiş bir görüntü verir. Bu yüzden düzenli uyku, genç kalmak ve daha iyi görünmek için bakım kadar gereklidir. 7. Baharla gelen güneş ışınlarına maruz kalmak insanı mutlu etse bile, güneş yaşlanma sürecini hızlandıran en önemli faktördür. Kullanılması gereken güneş filtrelerini en aza indirmek için farklı önlemler de alınmalıdır. Çünkü güneş koruyucuları da hem içerdikleri kimyasal maddeler hem de sıcakta deriyi kaplaması ve gözenekleri tıkaması açısından risk oluşturabilir. Bu nedenle şapka, gözlük kullanmak, gölgede durmak ve solaryuma girmemek gibi önlemler bu ürünlere olan ihtiyacı azaltır. 8. Bol sıvı tüketimi, sebze ve meyveden zengin beslenmek, ara öğünlerde tuzsuz ve kavrulmamış yemişler tüketmek, cilt sağlığına önemli katkılarda bulunur. Özellikle tuz, un, şeker ve yağın derinin hızla yaşlanmasına neden olduğu unutulmamalıdır. 9. Cilt sağlığı ile ilgili tüm önlemlerin alınmasına rağmen, cilt için profesyonel yardım alınması da gerekebilir. Yüzde mimik çizgileri, sarkma, lekelenme, damar genişlikleri oluşmuşsa ve kişi halen mat bir cilde sahipse mutlaka dermatoloji uzmanına başvurulmalıdır. Kişiye özel tedavi protokolleriyle daha genç ve güzel görünmek mümkün olabilir. Yapılacak botoks, mezoterapi, mezolifting, kimyasal peeling ve lazer tedavileri işe yarayacaktır. 10. İstenmeyen tüylerden de lazerle kolaylıkla kurtulmak mümkündür. Ancak uzman ellerde uygulama yapılması çok önemlidir. Her kıl lazere yanıt vermemektedir. Kişi lazer için uygun kıl yapısına sahip olmadığı takdirde, hem maddi hem de manevi zarara uğramaktadır. Bu ayırımı, kuaförler ya da güzellik salonlarında estetisyenler değil ancak dermatoloji uzmanı yapabilir. 6 Memory Mart - Nisan - Mayıs 2013

7 BAHAR Bahar aylarında uygulanacak doğru beslenme programı ile hem bahar yorgunluğundan kurtulmak hem de kilo kontrolü sağlamak mümkündür. BAHARDA SAĞLIKLI BESLENİN Baharın olumsuz etkilerinden korunun Havaların ısınmaya başlamasıyla birçok kişide; halsizlik, yorgunluk, eklem ağrıları, uyku isteği, hafıza kaybı, mutsuzluk, stres gibi ortak şikayetler gözlenir. Stres ve yorgunluk ile beraber kalp-damar sağlığı da olumsuz etkilenebilir. Tansiyon yükselmesi, kan şekerinin düzensiz salgılanması, tiroid ve insulin hormonlarında düzensizlik görülebilir. Bunun en önemli nedeni, bağışıklık sisteminin güçlendirilmemiş olması ve vücudu toksinlerden arındıran sistemlerin yeterli çalışmamasıdır. Yetersiz ve dengesiz beslenme, sebze ve meyve tüketiminin az olması ve fiziksel aktivitenin azlığı bağışıklık sisteminin zayıflamasında diğer önemli etmenlerdir. Uz. Dyt. Yeşim Çelik - Memorial Şişli Hastanesi Beslenme ve Diyet Bölümü Akdeniz tarzı beslenin Baharda uygulanacak en ideal beslenme şekli Akdeniz tarzı beslenmedir. Her öğünde mevsim sebzeleri salata ya da yemek olarak tüketilmelidir. Ara öğünlerde yine mevsim meyveleri tercih edilmelidir. Haftada bir kırmızı et, en az iki kez balık, iki kez kurubaklagiller, iki defa yumurta ve her gün iki kase yoğurt, yarım avuç fındık ile badem tüketilmelidir. Salatalara ve yemeklere piştikten sonra çok az zeytinyağı ilave etmek de faydalı olacaktır. Sıvı tüketirken dikkat etmeniz gerekenler Havaların ısınmasına bağlı olarak vücut yüzey ısısının artmasıyla sıvı tüketimine de ihtiyaç da artacaktır. Bu nedenle günde en az 1.5 lt su içilmelidir. Kafeinli içeceklerden mümkün olduğu kadar uzak durulmalı, bunun yerine rahatlatıcı ve bağışıklık sistemini güçlendirici bitki çaylarından destek alınmalıdır. Bahar ayında vücudun A, B, C vitaminlerine ve potasyum, magnezyum minerallerine olan ihtiyacı artmaktadır. Bu nedenle bu yiyeceklerden zengin bir beslenme programı uygulanmalıdır. A vitamini; süt, yumurta sarısı, balık ve sarı-turuncu renkli sebzelerde; B vitamini ise buğday, kepek, yeşil sebzeler ve kurubaklagillerde bulunur. C vitamini turunçgillerin yanı sıra; taze sebzeler, maydanoz, kabak, soğan ve domates de bulunur. Baharda sağlıklı beslenme önerileri 1. Çok fazla karbonhidrat içeren yiyeceklerden kaçılmalıdır. Tahılın ve şekerin fazlasına dikkat edilmelidir. 2. Tam buğday unundan yapılmış ekmekler, kuru baklagiller ve liften zengin diğer tahıllar tercih edilmelidir. 3. Mutlaka güne kahvaltı ederek başlanmalıdır. 4. Kızarmış, kavrulmuş etler yerine; haşlama ve ızgara etler tercih edilmelidir. 5. Kandaki şekeri dengelemek ve mideye aşırı yüklenmemek için az ve sık aralıklarla beslenilmelidir. 6. Her mevsim bol bulunan taze sebze ve meyvelerden tüketilmelidir. Meyve ve sebzelere rengini veren maddeler (karoten) bağışıklık sistemini güçlendiren, antioksidan özellikte olan kimyasal bileşikliklerdir. Bu nedenle her renk besin çeşitlendirilerek sofralarda bulundurulmalıdır. 7. Fazla kafein alınmaması önemlidir. Kahve ve koyu demlenmiş çay yerine, açık limonlu çay içilebilir. 8. Probiyotik ve prebiyotik özellikteki yiyecek ve içecekler düzenli tüketilmelidir. Kefir, probiyotik yoğurt ve sütler tercih edilebilir. 9. Haftada en az iki kez balık tüketilmelidir. 10. Tuz tüketimi azaltılmalıdır. 11. Egzersiz çok önemlidir. Her sabah dakika aç karnına yürüyüş ya da jimnastik yapılmalıdır. 12. Uyku düzenine dikkat edilmelidir. Memory Mart - Nisan - Mayıs

8 GENEL SAĞLIK ÇOCUKLUK ÇAĞI SPOR YARALANMALARI SAKAT BIRAKABİLİR! Prof. Dr. Ahmet Turan Aydın - Memorial Antalya Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Bölüm Başkanı Çocuk ve ergen gelişimi için vazgeçilmez olan spor aktiviteleri, yaralanmalara yol açtığında ciddi sonuçlar doğurabilmektedir. Yaşanan sakatlanmalara doğru müdahale edilmediği takdirde, çocuklarda kalıcı hasarlar ortaya çıkabilmektedir. Beden eğitimi öğretmenleri ve spor antrenörlerine olduğu kadar anne-babalara da çocuklarını spor seçiminde doğru yönlendirme, spora uyum sağlamalarına yardımcı olma ve spor yaralanmalarından korunmaları konusunda önemli görevler düşmektedir. Çocukların fiziksel sosyal ve ruhsal gelişimi için Çocukların ve gençlerin psikolojik ve sosyal gelişimleri için çok önemli olan spor aktiviteleri, çağımızın hastalığı obeziteden korunmak ve diyabet riskini azaltmak için çok önemlidir. Ayrıca takım oyunu gerektiren sporlar, çocukları ekip çalışmasına hazırlamaktadır. Bu nedenle okullarda çok sayıda spor aktivitesi düzenlenmektedir. Fakat aktiviteler sırasında meydana gelebilecek kas-iskelet sistemi ile eklem yaralanmaları, doğru tedavi ve ilk yardım uygulanmadığında kalıcı hasarlara neden olabilmektedir. Ebeveynler ve öğretmenler; spor seçimi, motivasyon, spora uyum ve yaralanmalardan korunma hakkında çocukların bilgilendirmesinde çok önemli rol oynamaktadır. Sakatlanmalar özellikle basketbol ve futbol maçlarında gerçekleşiyor yaş arası okul döneminde spor yaralanmaları yoğun olarak yaşanmaktadır. Erkek çocuklarında daha sık görülen spor sakatlanmaları; çoğunlukla kırık ve çıkıklar, kas-eklem burkulma ve zorlanmaları, ezilme ve sıyrılmalar şeklinde görülmektedir. Yaralanmalar spora hazırlık veya müsabaka sırasında oluşmaktadır. Sporda meydana gelen çarpışma, takılma, kayma, eklemlerin bükülmesi ve dönmesi, özellikle basketbol ve futbol maçlarında gerçekleşmektedir. Sakatlanmalar daha çok el ve ayak bileği, parmaklar ve baş bölgelerinde olmaktadır. 8 Memory Mart - Nisan - Mayıs 2013

9 GENEL SAĞLIK İlk müdahale önemli Okulda spor yaralanmalarından korumak için beden eğitimi öğretmeni ya da okulun organize ettiği müsabakayı yöneten kişinin, oyuncuları dikkatli bir şekilde gözlemlemesi önemlidir. Gözlemci kişinin ilk yardım ve CPR (kalpakciğer canlandırması) sertifikasına sahip olması, spor kuralları, uygun spor ekipmanlarının kullanılması konusunda da bilgili ve deneyimli olması önem taşımaktadır. İlk müdahalenin bir sağlık kuruluşunda yapılması gerektiğinde hastanın acilen transferi sağlanmalıdır. Bunun dışında eklem burkulması ve kas zorlanmalarında, yaralanan yerin istirahat ettirilmesi, yükseğe kaldırılması, soğuk uygulaması yapılması gerekmektedir. Spor yaralanmalarını engellemek için dikkat edilmesi gereken noktalar: Spor seçimi, çocuğun yaşına ve fiziksel özelliklerine uygun olmalıdır. Bilinen bir sağlık sorunu olup olmadıkları konusunda bilgi sahibi olmak için çocuklar sağlık kontrolünden geçirilmelidir. Maç öncesi her oyuncu iyi ısınmalı ve gevşeme egzersizleri yapmalıdır. Sakatlanmaları önlemek için spor kurallarına uyulmalıdır. Hava ve saha koşullarının spora elverişli olmasına önem verilmelidir. Koruyucu spor ekipmanları doğru kullanılmalıdır. Karşılaşmanın yapılacağı sahanın kontrolü dikkatli yapılmalıdır. Sporcunun yeterli su veya sıvı aldığı kontrol edilmelidir. Yorgunluk, ağrı ve sakatlanma varken spor yapılmamalıdır. Maç öncesi aşırı ya da yetersiz beslenilmemelidir. Maç nedeniyle yoğun stres yaşanmamalıdır. BEDEN EĞİTİMİ ÖĞRETMENLERİNE OKULDA SPOR YARALANMALARI PANELİ Memorial Antalya Hastanesi ve Antalya İl Milli Eğitim Müdürlüğü önemli bir sosyal sorumluluk projesi için bir araya gelerek yaklaşık 300 beden eğitimi öğretmenine Okulda Spor Yaralanmaları konulu bir panel düzenledi. 3 Bilim adamı bir arada Panel, çocukluk çağı spor yaralanmaları konusunda önemli çalışmalara imza atmış 3 bilim adamını bir araya getirdi. Memorial Antalya Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ahmet Turan Aydın, Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Merter Özenci ve Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Spor Hekimliği Ana Bilim Dalı Emekli Öğretim Üyesi Prof. Dr. Emin Ergen, kalıcı hasarlara yol açabilecek spor yaralanmalarından öğrencilerin nasıl korunabileceğini anlattı. Çocukluk çağında spor masum değil Panel Başkanı Prof. Dr. Ahmet Turan Aydın, çocukluk döneminin hem sporun sağlıklı yaşam alışkanlığı olarak benimsemesi hem de yetenek seçiminde önemli olduğuna dikkat çekti. Ülkemizde çocuk sporcuların çoğunlukla okullarda bulunduğunu ifade eden Prof. Dr. Aydın, bu dönemde sporun masum olmadığını, bilinçsiz yapıldığı takdirde çok ciddi yaralanmalara neden olabileceğini belirterek; panelin çocukluk çağında görülebilen spor sakatlanmalarının önemini vurgulamak, nedenlerini ve nasıl önlenebileceğini anlatmak amacıyla düzenlediğinin altını çizdi. Memory Mart - Nisan - Mayıs

10 GENEL SAĞLIK ÇOCUKLARDA GÖRÜLEN KEMİK TÜMÖRLERİNDE DERİN DONDURMA YÖNTEMİ Prof. Dr. Levent Eralp - Memorial Şişli Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü Çocukluk döneminde kemik tümörü nedeniyle kanserli bölgenin alındığı ve uzuv kayıplarının görüldüğü ameliyatlar yerini yeni yöntemlere bırakıyor. Tümör ameliyatları sonrasında pek çok zorlukla karşılaşan çocuklar, ilerleyen teknoloji sayesinde artık sağlıklı büyüme şansına sahip olabiliyor. Hareketsiz ve ağrılı tümörler tehlikeli olabiliyor Çocuklarda kemik tümörleri; yatakta dönerken, koltuktan kalkarken veya önemsiz bir burkulma ile kemiğin kırılması, büyüyen ve ağrılı olan şişlikler, var olan kistlerin büyümesi ya da hızla büyüyen bir kistin aniden ortaya çıkması gibi belirtilerle kendini göstermektedir. Cilde yakın, 5 cm den küçük, ağrısız ve hareketli kitleler genellikle iyi huylu olarak kabul edilir. Ancak sert, ağrılı, çok hızlı büyüyen ve bulunduğu yere yapışık, hareket ettirilemeyen, üzeri kızarık ve damarlanmış kitleler ise tehlikeli olabilir. Radyolojik tetkikler ve biyopsiyle doğru tanı konularak, hastaya uygun tedavi planlanmaktadır. Kemik dondurularak korunuyor Kemik kanserli hastaların 20 yıl önceki tedavisi kanserin bulunduğu uzvun kesilmesiyken, bugünkü yeni tedavilerle hastaların kol ve bacakları % 90 ın üzerinde korunabilmektedir. Bu amaçla kullanılan birçok yöntem vardır. Oldukça yeni olan bir teknikte; tümörlü kemik vücuttan çıkarılarak tümörden temizlenir ve temizlenen kemik -180 derecelik sıvı azot kazanında dondurulur. Dondurma işlemi, kemiğin dayanıklılığını çok az etkiler ve biyolojik aktivitesini de kısmen korur. Dondurulan kemiğin içi enfeksiyonları önlemek için antibiyotik içeren kemik çimentosu ile doldurulur veya karşı taraf bacağından alınan fibula adlı kemik, dondurulmuş olan kemiğin içine gömülerek, mikrocerrahi yöntemi ile ana damara bağlanıp bu şekilde canlılık ve destek sağlanır. Dondurularak koruma işlemi ile tümörlü kemik aslına uygun olarak yerine konulur ve zaman içinde kaynama elde edilir. Bu işlemin uygulanması için tümörün, kemiğin yapısına çok fazla zarar vermemiş olması gerekir. Kemiklerdeki boşluklar yedek kemikle dolduruluyor Kemik boşlukları köprülenerek tedavi edilebilir. Bazı hastaların dizinden kalçasına kadar tüm uyluk kemiğinde tümör bulunur. Böyle durumda yine yedek kemik olan ve vücutta iki bacakta birer tane bulunan ve bir tanesi santimetre olan fibula birleştirilerek, santimetrelik boşluk doldurulabilir. Fibula ikiye katlanıp normal bir kemik kalınlığı da oluşturularak, dondurulmuş kemikle bir arada kullanılabilir. Ameliyat sonrasında bir yıl içinde yerine konulan kemiğin iyileşmesi ve oraya tutunması, yani vücudun onu kendi kemiği gibi kabul etmesi beklenmektedir. Çocuklara yedek kemikle sağlıklı büyüme şansı Çocukluk ve gençlik çağındaki hastalara uygulanan bu yöntem sonrası hastalar belirli bir süre koltuk değneği ya da koruyucu cihazlar kullanır. Bazen küçük çocuklardaki tümörlerde, büyüme kıkırdağı ve eklem yüzü kemikle kesip atılır. Örneğin; kalça ekleminin büyüdüğü noktanın kalça eklemi, tümörle birlikte kesilmek zorunda kalınabilir. 4-5 yaşında bir çocuğun bacağını kalçadan itibaren kesip atmak yerine, fibula adı verilen kemik, büyüme kıkırdağı ile birlikte besleyici damarı mikroskop altında dikilerek nakledilir. Böylece hem eklemi tamir eden hem de büyüme yeteneğini koruyan bir uzuv elde edilmiş olur. Bu işlem sayesinde çocuklar tümörden arınmış olarak sağlıklı bir şekilde büyür, normal yaşamlarını devam ettirebilir, bisiklete binebilir, yüzebilir ve birçok fiziksel aktiviteyi gerçekleştirebilir. 10 Memory Mart - Nisan - Mayıs 2013

11 GENEL SAĞLIK LAZER TEDAVİSİ İLE VARİSLERİNİZDEN KURTULUN Uz. Dr. Tuğba Türe - Memorial Şişli Hastanesi Dermatoloji Bölümü Toplardamarlardaki yetmezlik sonucu bacaklarda ortaya çıkan, varis adı verilen kılcal damar genişlemeleri, hem sağlık hem de estetik görünüm açısından olumsuz tablolara neden olabilmektedir. Özellikle kadınları rahatsız eden varisler, günümüzde lazer teknolojisi ile kolayca tedavi edilebilmektedir. Toplardamar sistemi, cildin yüzeyinde ince damarlar vasıtasıyla hemen her alana dağılmaktadır. Yeterince iyi çalışamayan sistem, zaman içerisinde bacaklardaki yüzeyel damarlarda morumsu bir renkle belirgin hale gelebilmektedir. En önemli nedeni genetik yatkınlık Varislerin oluşumunda en önemli faktör genetik yatkınlıktır. Kadınlarda erkeklerden fazla görülür. Hamilelik, aşırı kilo, hareketsizlik, sürekli oturmak ve çok dar giysiler giymek venöz sistemin çalışmasını kötü yönde etkilemekte yani varise neden olmaktadır. Tedavi damar tipine göre belirlenmeli Lazerle varis tedavisi, uzun yıllardır kullanılmakta olan, giderek gelişen ve yaygınlaşan bir yöntemdir. Uzman hekimler tarafından uygulanması gereken varis tedavileri, genişlemenin görüldüğü damar tipine göre belirlenir. Ameliyat, skleroterapi (köpük tedavisi) ve lazer uygulamaları birbirlerinin yerine kullanılabilecek tedavi seçenekleri değildir. Hastaya hangi tedavinin uygun olduğu, doktor tarafından belirlenmelidir. Tedavi süresi uygulama alanının genişliğine bağlıdır Lazer tedavisi çok geniş olamayan mor-kırmızı renkli yüzeyel damarların tedavisinde en uygun yöntemdir. Tedavi süresi, uygulama alanını genişliğine bağlıdır. 1. seansın ardından en az 2 ay beklenilmesi gerekmektedir. Bazı durumlarda bu bekleme süresi 6 aya kadar uzayabilmektedir. 3. seans uygulanmasına genellikle ihtiyaç duyulmamaktadır. Yaz gelmeden yaptırılmalı Uygulama için herhangi bir hazırlık sürecine ihtiyaç duyulmamaktadır. Yapıldıktan hemen sonra ise hasta işine dönebilir ve günlük aktivitelerini devam edebilir. Yaklaşık 2 hafta kadar kızarıklıklar ve morlukların devam etmesi normaldir. Güneş gören uygulama alanlarında leke oluşmaması için lazer yaz aylarında uygulanmamaktadır. Bronz cilt için de aynı durum geçerlidir. Güneş temasından 2 ay geçtikten sonra uygulanması önerilmektedir. Bacaktaki varisler dışında yüzdeki damar belirginleşmelerinde ve kılcal damarlarda lazer uygulamaları yapılmaktadır. Akne rozasea (gül hastalığı) hastalarının tedavisinde de başarıyla kullanılmaktadır. Memory Mart - Nisan - Mayıs

12 GENEL SAĞLIK MİYELOM TEDAVİSİNDE UMUT VERİCİ GELİŞMELER Prof. Dr. Orhan Sezer - Memorial Şişli Hastanesi Hematoloji Bölüm Başkanı Kemik ağrıları, kansızlık, halsizlik veya akciğer enfeksiyonu, sessizce ilerleyip hayati tehlikeye neden olan Multipl Miyelom hastalığına işaret ediyor olabilir. Miyelom felç ve böbrek yetmezliğine götürebiliyor Multipl Miyelom, plazma hücrelerinin kemik iliğinde kontrol dışı artışından kaynaklanan habis, yani kötü karakterli bir hastalıktır. Plazma hücreleri, beyaz kan hücrelerinin bir alt grubunu oluşturur. Görevleri antikor denilen, vücudu mikroplara karşı koruyan proteinleri üretmektir. Multipl Miyelom, görülme sıklığı açısından habis kan hastalıkları arasında, lenfoma denilen lenf bezi hastalıklarından sonra ikinci sırayı alır. Bu hastalık, kemiklere hasar verip, ağrılara, kırıklara ve felce yol açabilir. Multipl Miyelom, böbrek yetmezliğine ve bağışıklık sistemindeki bozukluklara sebep olabilmektedir. Bu da vücudu mikroplara karşı savunmasız hale getirmektedir. Teşhiste geç kalınması tedaviyi güçleştirir Multipl Miyelom; kanda yüksek sedimantasyon değeri, kansızlık, kemik ağrıları, enfeksiyon gibi belirtilerle kendini gösterir. Hastalığın tanısını koymak için, kan ve idrarda bazı özel biyokimyasal araştırmaların yapılması gerekir. Bu tahliller miyelom söz konusu olduğu veya olabileceği yolunda ise, kemiklerin durumunu ve kemik iliğindeki hücreleri de incelemek gerekir. Yüksek doz tedavi ve otolog kök hücre nakli tedavide başarı sağlıyor Multipl Miyelom, dünyada en çok kök hücre transplantasyonu, yani kemik iliği nakli yapılan hastalıktır. Eskiden kök hücreler kemik iliğinden alınırken, artık bu yöntem gittikçe bırakılmış, yalnızca adı bu şekilde kalmıştır. Kök hücreler kemik iliğinden değil, özel bir ilaç tedavisi sonrası hasta için basit ve kolay bir yöntemle ameliyata gerek olmaksızın kandan toplanmaktadır. Birkaç kür kemoterapiden sonra, yaşı ve organ fonksiyonları uygun hastalarda otolog kök hücre transplantasyonu hedeflenir. Kök hücreler toplandıktan sonra, yüksek dozlu tedavi uygulanır ve kök hücreler hastaya damardan geri verilir. Bu tedavi, Multipl Miyelom da alınan yanıt oranını, yanıt kalitesini ve sürecini önemli şekilde yönlendirir. Kök hücre transplantasyonu yapılamayan hastalarda ise, yeni ilaçları da içeren tedavi protokolleri uygulanır. 12 Memory Mart - Nisan - Mayıs 2013

13 GENEL SAĞLIK Hastaların yaşam süresi uzuyor Tedavi; hastanın yaşı, fiziki durumu, organ fonksiyonları ve kişisel tercihleri göz önüne alınarak planlanır. Yeni ilaçlar adı altında toplanan bazı ilaçlar ve kök hücre transplantasyonu, son yıllarda bu hastalıkta eskisine oranla çok daha başarılı sonuçlar alınmasını ve hastaların yaşam süresinin anlamlı bir şekilde artmasını sağlamıştır. Tedaviden sonra; hastalığın kandaki, idrardaki ve kemik iliğindeki tüm belirtilerinin tamamen kaybolduğu duruma tam yanıt adı verilmektedir. Yeni ilaçların da desteği ile otolog transplantasyon yapılan hastalarda yanıt oranı %95 in, tam yanıt oranı ise %70 in üzerine çıkabilmektedir. Multipl Miyelom un tedavisinde son yıllarda elde edilen büyük gelişmeler, bu hastalıktaki yaşam sürecini olumlu ve önemli bir şekilde etkilemiştir. Büyük çaptaki araştırmalar devam ettiğinden, yeni tedavi protokolleri ve yeni ilaçlar da bu hastalıkta daimi bir umut kaynağı olmaktadır. Miyelom hastalarında, miyelom hücrelerinin biyolojik özelliklerinin araştırılıp, hangi alt grubta olduklarının belirlenmesi, modern tedavide önem taşımaktadır. Resimde, bir hastanın miyelom hücrelerindeki 13. ve 17. kromozomlardaki bozukluklar belirtilmektedir. Miyelom hastalarında, kemik erimesi ve kemiklerdeki doku kaybı, tedavi edilmediği takdirde kemiklerde hasara ve kırığa neden olabilmektedir. Resimde, bu kemiklerdeki sorunların sırasıyla röntgen, bilgisayarlı tomografi veya manyetik rezonans tomografisi yoluyla tanımlanması görülmektedir. Memory Mart - Nisan - Mayıs

14 GENEL SAĞLIK KARACİĞER KANSERLİ HASTALAR ORGAN NAKLİ İLE KONFORLU BİR YAŞAMA KAVUŞUYOR Prof. Dr. Koray Acarlı - Memorial Şişli Hastanesi Organ Nakli Merkezi Başkan Yardımcısı Karaciğerin kendi hücresinden kaynaklanan kötü huylu (habis) tümörlere primer (birincil) karaciğer kanseri adı verilmektedir. Karaciğerin kendi hücrelerinden çıkanlarına ise hepatosellüler (karaciğer hücreli) karsinom denilmektedir. Karaciğer kanseri dünyadaki tüm kanserlerin yüzde 4-5 ini oluşturmaktadır ve en ölümcül kanser türleri arasında yer almaktadır. Her yıl 1 milyondan fazla kişi karaciğer kanserine yakalanmaktadır. Karaciğer kanseri gelişimi açısından risk faktörleri nelerdir? * Hepatit B,C ve D virüsü enfeksiyonları * Besinlerle alınabilen aflatoksin maddesi * Sirozlar * Genetik, doğumsal ve metabolik hastalıklar * Hemakromatozis (demir iyonu birikmesi ile görülen bir hastalık), Wilson (bakır iyonu birikmesi ile görülür), Glikojen depo hastalığı * Kimyasallara maruz kalmak (nitrit, hidrokarbonlar ve solvent gibi) Bu faktörlerden sadece biri de karaciğer kanserine neden olabilir. Hepatit B ve C hastaları karaciğer kanserine eğilimlidir. Karaciğer kanseri, yüzde oranında sirozla birlikte görülmektedir. Hepatit B-C veya kronik karaciğer hastaları, kanser riski nedeni ile düzenli takip edilmelidir. Bu hastalıkları taşıyan kişilerin uzun vadede siroza yakalanma riskleri vardır ve bu dönemde kanser görülme olasılığı fazladır. Hastalar genellikle doktorları tarafından fonksiyonları açısından takip edilir ve sadece karaciğerin iyi çalışıp çalışmamasına bakılır. 10 senedir takip edilen bir hastanın karaciğerinde 10 cm lik bir tümör görülebilir. Oysaki daha hastada tümör görülmeden ya da oluşumun en ufak hali ile tedavi gerçekleştirilmelidir. Bu konuda hastalarımızın da bilinçli olmaları gerekmektedir. 14 Memory Mart - Nisan - Mayıs 2013

15 GENEL SAĞLIK Karaciğer kanserinin bulguları nelerdir? Karaciğer kanserinin erken görülen çok özgün bir bulgusu yoktur. O nedenle de tanı konulduğunda kanser genellikle büyük boyutlara erişmiş olarak bulunur. Kilo kaybı, iştahsızlık, halsizlik, çabuk yorulma, sarılık, karında sıvı toplanması gibi bulgular görülür. Bazen karnın sağ üst tarafında ağrı dolgunluk hissi olabilir. Kanserin zemininde genellikle kronik bir karaciğer rahatsızlığı bulunduğundan ve bu hastalıklar da genellikle benzer bulgular verdiğinden durum karışabilir. Bu hastaların en büyük sorunu, genellikle kontrolleri sırasında karaciğerlerinin iyi çalışıp çalışmadığına bakılması ama karaciğerde kanser gelişim riskinin akla gelmemesidir. Karaciğer kanseri nasıl saptanır? Kişinin karaciğerinde hastalık varsa; belirli aralıklarla kanda, bir tümör belirteci olan alfa feto protein e bakılabilir. Ancak kanser olduğu bilinenlerde bile ilgili değerlerin normal çıkabildiği unutulmamalıdır. Özellikle risk altındaki hastalar kolay uygulanabilen bir yöntem olan ultrasonografi ile takibe alınmalıdır. Bilgisayarlı tomografi (BT), Magnetik Rezonans görüntüleme (MR) ve anjiografi başvurulacak diğer yöntemlerdir. Bazen tanıyı kuvvetlendirmek için bu görüntüleme yöntemlerinden birkaçı bir arada kullanılabilir. Tanıda ortada kalınan nadir vakalarda karaciğerden iğne biyopsisi yapılabilir. Biyopsi yapılıp yapılmamasına, bu konularda deneyimli bir karaciğer cerrahı karar vermelidir. Hastalığın tedavisi nasıldır? Karaciğer tümörünün tek tedavisi, erken dönemde tümörün etrafındaki sağlıklı doku ile çıkarılması şeklindedir. Ancak bu hastaların zaten karaciğeri iyi çalışmadığından, karaciğerin bir kısmı tümörle çıkarıldığında kalan karaciğer hasta için yeterli olmayacaktır. Bu uygulama ancak hastalık erken dönemde yakalandığı takdirde yapılabilir. Ayrıca Hepatit B-C ya da siroz ile sonlanan karaciğer hastalıkları karaciğerin belirli bir bölümünü değil, tamamını ilgilendirir. Hastalık ile karaciğer ilişkisi nedeniyle karaciğerde tümör oluşuyorsa bir yerlerde farklı bir tümör görülme ihtimali de vardır. Bu nedenle eğer bir kişi kronik karaciğer hastası ise ve karaciğerinde kanser saptandıysa nakil işlemi öne alınmaktadır. Tümörün çıkarılıp kişinin sağlıksız bir karaciğer ile baş başa bırakılması yerine; hastanın karaciğerleri tümör geliştirmeyecek bir karaciğer ile değiştirilmektedir. Yeni karaciğer, beyin ölümü gerçekleşen kişilerden ya da hastanın 4. dereceye kadar akrabalarından ve yakınlarından temin edilebilir. Hastalar böylece sağlıklı bir şekilde hayatlarına devam etmektedirler. Karaciğer naklinin temel amacı, kişiyi sağlıkla normal, aktif ve üretken hayatına geri döndürmektir. Nakil olan hastalar kısa sürede işlerine, okullarına dönebilirler. Karaciğer nakli sonrası hamilelik ve doğum mümkündür. Altı ay ya da bir sene gibi kısa bir süre içinde çok ağır olmamak kaydı ile sportif faaliyetlerde bulunulabilir. Her karaciğer tümörü vakasına nakil yapılabilir mi? Karaciğeri hasta olan ve kanser gelişimi görülen hastalara karaciğer nakli yapılır; ancak bunun da bazı ciddi kuralları vardır. Hastalığın yani kanserin nakilden sonra tekrarlama olasılığının kabul edilebilir düzeyde olması şarttır. Bu nedenle, tetkiklerde karaciğer dışında tümör tespit edilmemiş olması gerekir. Ayrıca tümörün belirli bir çapı ve sayıyı aşmamış olması çok önemlidir. Memory Mart - Nisan - Mayıs

16 KALP SAĞLIĞI AORT HASTALIKLARININ TEDAVİSİNDE ENDOVASKÜLER STENT DÖNEMİ Prof. Dr. Harun Arbatlı - Memorial Şişli Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Bölümü 65 yaş üzerindeki hipertansiyon hastası erkeklerin yaklaşık % 10 unda görülen aort anevrizması, hastanın yaşamını tehdit eden önemli bir sağlık sorunudur. Hastalığın tedavisinde ilk seçenek olarak yerini alan endovasküler cerrahideki son gelişmeler sayesinde, % 100 e yakın başarılı sonuçlarla hastalar sağlıklı bir yaşama kavuşmaktadır. Özellikle karın içi anevrizması olan kişiler için kullanılan dallı stent-greftler, hem hastanın böbrek sağlığını korumakta hem de bir kaç gün içinde normal yaşamına geri dönmesini sağlamaktadır. Aort anevrizmasında yaş ve sigara faktörü önemli Aort, kalpten çıkan ve vücudun tüm atardamar ağının kaynak aldığı ana arterdir. Aort anevrizması ise, vücudun en büyük atardamarı olan aortun duvar yapısının zayıflaması ve çapının genişlemesidir. Damar duvarı yapısındaki elastik liflerin dejenere olması ve genetik yatkınlık, aort anevrizmalarının en önemli nedenleridir. Aortun çeşitli bölgelerinde görülebilen anevrizmalarda damar çapı normalin iki katına ulaştığında; damarın çatlaması, yırtılması ya da damar cidarındaki tabakaların ayrışması gibi tehlikeler ortaya çıkar. Özellikle sigara içen ya da hayatının bir bölümünde sigara içmiş, yüksek tansiyon hastası 65 yaş ve üzerindeki erkeklerde sık görülür. Öncelikli tedavi stent-greft Anevrizmaların girişimsel tedavisine olanak sağlayan stent-greft teknolojisindeki yeni gelişmeler, daha önce açık ameliyattan başka şansı bulunmayan hastalara güvenli tedavi olanağı sunmaktadır. Hastayı böbrek yetmezliği sorunu ile karşı karşıya getiren açık ameliyatların yerini, son dönemde geliştirilen stent greftler almıştır. Yeni nesil ve dallı olarak tabir edilen stent greftler, böbrek atardamarlarını da içine alan anevrizmalarda kapalı yöntemle tedaviyi mümkün kılmakta ve ameliyat sonrası oluşabilecek problemleri de en aza indirmektedir. Stent-greft teknolojisi sayesinde, artık normal anevrizma ameliyatlarından çok daha fazla riski bulunan karın içi anevrizma operasyonları başarıyla yapılmaktadır. Endovasküler stent-greft yöntemi ile hızlı iyileşme Aort hastalığı stent-greft ile girişimsel olarak tedavi edilen hastalar, işlemin yapıldığı gün aktif yaşama döner ve beslenmeye başlar. Karın açılmamış olduğu için sindirim sisteminde herhangi bir sorun yaşanmaz. Hasta aynı günün sonunda yürmeye başlar. İşlem sonrası hastanın sahip olduğu bu konfor, normal yaşama adaptasyonu da kolaylaştırır. İşlem, çok küçük kesilerle yapıldığı için hastanın iyileşmesi çok hızlı bir şekilde gerçekleşir. Endovasküler yöntemle tedavi edilen hastalar 2-3 gün içinde hastaneden taburcu olur ve 1-2 gün içinde de normal yaşantısına dönebilir. Açık ameliyat ile tedavi edilen hastaların en az 7 gün hastanede yatışı gerekir. Bu hastalar, karın bölgesindeki büyük yaralar nedeniyle ancak 2-3 ayı bulan iyileşme süresine ihtiyaç duyar. Normal yaşamlarına geri dönüşleri ve sosyal yaşama adaptasyonları da aylar sonra gerçekleşir. Her iki işlem için de herhangi bir yaş sınırı yoktur. Tomografi taraması ile aort hastalıklarında erken tanı şansı Endovasküler tedavide stent-greft uygun koşullarda kullanıldığında, hastanın tedavisi başarılı bir şekilde yapılmaktadır. Endovasküler stent uygulamalarında başarı oranları % 99 dur. Aort hastalıklarının belirlenmesinde tarama yöntemleri çok önemlidir. 55 yaşın üzerindeki kişilerin mutlaka check-up yaptırması, klasik ve karın bölgesi aort yapılarını gösteren tomografi çektirmesi gereklidir. Tomografinin hangi aralıklarla çekileceği, doktor tarafından belirlenecektir. Ailesinde damar çatlamasına bağlı erken yaşlarda ortaya çıkan bir anevrizma varsa, kişi yaşları arasında tomografi yaptırmalıdır. 16 Memory Mart - Nisan - Mayıs 2013

17 KALP SAĞLIĞI ANİ BAŞLAYAN ŞİDDETLİ GÖĞÜS AĞRISINA DİKKAT Prof. Dr. Kutay Taşdemir - Memorial Kayseri Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Bölümü Kalp damar hastalıkları arasında ölümcül sonuçlar doğuran rahatsızlıkların başında gelen Aort yırtılmalarında (diseksiyon) erken tanı büyük önem taşıyor. Hipertansiyon ve aort kapak hastalıkları başlıca nedeni Aort diseksiyonu, kalpten çıkan ana atardamarı oluşturan katların değişik nedenlerden dolayı ayrılarak, kanın kendine ikincil bir yol bulması olarak tanımlanmaktadır. Toplumda görülme sıklığı ortalama de 3 olup, bu hastalıkta erken tanı hayati önem taşımaktadır. Hipertansiyon, aort kapak hastalıkları, açık kalp cerrahisi sonrası yapılan tanı ve tedavi amaçlı invaziv yani girişimsel işlemler bu sorunun ortaya çıkmasında önemli rol oynamaktadır. Genç yaştakileri de tehdit ediyor Aort diseksiyonu özellikle yüksek tansiyon hastalarında, gebelik dönemindeki kadınlarda, 50 yaş üzeri kişilerde ve aort kapak hastalarında sıkça görülmekte olup, genetik faktörlerden dolayı genç yaştakileri de tehdit etmektedir. Kadınlara oranla erkeklerde daha fazla görülen hastalığın en önemli bulgusu, göğüste başlayan şiddetli ağrıdır. Zaman zaman kalp krizi ile karıştırılabiliyor Aort diseksiyonu, daha çok ani başlayan bıçak saplanır tarzda sırt ve göğüs ağrısıyla başlar. Bu durum yırtılmanın başladığına işarettir. Ani şuur kaybı, genel durum bozukluğu ve etkilenen organa bağlı değişik belirtiler de oluşabilir. Hastaların ortalama 5/1 inin EKG sinde koroner arter hastalığına benzer değişiklikler görülmektedir. Bu durum zaman zaman kalp krizi ile de karıştırılabilmektedir. Ayrıca aort diseksiyonunda başlayan göğüs ağrısının, kalp krizindeki göğüs ağrısına oranla daha şiddetli ve ani olması dikkat çekicidir. Erken tanı ve acil müdahale hayati önem taşıyor Aort diseksiyonu nadir olarak görülmekle birlikte; erken tanı ve acil müdahale, hasta için hayati önem taşımaktadır. Erken müdahale şansı olmayan hastaların önemli bir kısmının daha hastanelere yetişemeden yaşamlarını yitirdikleri bilinmektedir. Diseksiyon sonrası her saat artan ölüm oranları, erken cerrahi müdahalenin değerini göstermektedir. Erken cerrahi uygulamalar sonucunda mucizevi iyileşmeler sağlanabilmekte ve hasta yaşamına sorunsuz şekilde devam edebilmektedir. Özelikle risk grubu içerisinde yer alan hastalarda, aort diseksiyonunun bulgu ve şikayetleri görüldüğünde vakit kaybetmeksizin en yakın sağlık kuruluşuna başvurmaları büyük önem taşımaktadır. Memory Mart - Nisan - Mayıs

18 KALP SAĞLIĞI KADINLAR EN ÇOK KALP KRİZİNDEN ETKİLENİYOR Doç. Dr. Özlem Batukan Esen - Memorial Şişli Hastanesi Kardiyoloji Bölümü Kalp damar hastalıkları, kadınların yaşam süresini ve kalitesini önemli ölçüde etkileyen sağlık sorunlarından biridir. Amerika Birleşik Devletleri nde yaş arasındaki her 9 kadından birinde, 65 yaşın üzerinde ise her 3 kadından birinde kalp ve damar hastalıkları görülmektedir. Kadınlar erkeklere göre kalp krizinden daha çok etkilenmektedir. İlk kalp krizi kadınlarda ciddi sorunlara neden olmakta ve % 70 daha fazla ölüm riskine yol açmaktadır. Bunun en önemli nedeni, hastalığın kadınlarda daha ağır bir tablo oluşturması ve kalpte kriz sonrası oluşan yapısal problemlerdir. Menopoz döneminde risk daha yüksek Kadınlarda kalp krizi riski, menopoz dönemi yaklaştıkça yani yaşlanma, kilo alma ve östrojen hormonunun düşmesine bağlı olarak artmakta, bu artış yaş ilerledikçe devam etmektedir. Yaş ile azalan östrojen düzeyi de kalp hastalıkları ve inmeye karşı olan direnci azaltmaktadır. 60 yaşına kadar her 5 erkekten biri, tek bir koroner kalp hastalığı ile karşılaşırken; bu sayı kadınlarda her 17 kişiden birini etkilemektedir. 60 yaş üzerinde ise hastalığın görülme riski her iki cins için de eşitlenmektedir. Menopoz sonrası dönemde koroner arter hastalığı, kadınlar için önemli bir sağlık sorunudur ve ölüm nedenlerinin %25 ini oluşturmaktadır. Bel çevresi geniş olanlar risk altında Kadınlarda koroner arter hastalığı için en önemli risk faktörü hipertansiyondur. Kadınlarda yaşla birlikte ortaya çıkan hipertansiyon, 70 yaş üzerindeki kadınların % 80 inde görülmektedir. Ayrıca diyabet de kadınlardaki koroner arter hastalığı riskini 3 kat artırmaktadır. Obezite kadın sağlığı için önemli bir tehdit unsurudur. Obezitenin en önemli göstergelerinden biri olan bel çevresi genişliği kadınlarda 40 lı yaşlarda artmakta, 60 lı yaşlarda da en yüksek değerlerine ulaşmaktadır. Bu yaş grubundaki Türk kadınlarının %72 si bel çevresi genişliğine bağlı fazla kilo sorunu yaşamaktadır. 40 yaş öncesi kalp krizi ise damar içi pıhtı oluşumunun bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Bu durumun; sigara içiciliği, doğum kontrol hapı kullanımı, depresyon, stres ve anksiyete ile ortaya çıktığı düşünülmektedir yaş arası kadınların % 25 i sigara içerken; bu oran, 50 li yaşlardan itibaren % 8 lere oranlara düşmektedir. Menopoz döneminde düzenli egzersiz riski azaltır Kalp hastalıklarının tedavisinde yaşam tarzı değişiklikleri ve beslenme alışkanlıkları çok önemlidir. Kadınlarda aşırı kilo sorununun menopozla belirginleştiği düşünüldüğünde; menopoz öncesi dönemde kadınlar için düzenli egzersiz yapma, düşük kalorili beslenme ve sigaradan uzak durma gibi yaşam kalitesini yükselten önlemler önem kazanmaktadır. Toplam kolesterol düzeyinin 200 mg/dl nin, kan basıncı değerlerinin 120/80 mm Hg nın ve açlık kan şekerinin 100 mg/dl nin altında tutulması önerilir. Tuz oranı düşük olan Akdeniz diyetine önem verilmelidir. Sigaranın bırakılması, haftada en az 150 dakika orta derecede spor ve en az 75 dakika yürüyüş yapılması önemlidir. Toplumda yaygın olarak inanıldığının aksine multivitamin veya antioksidan vitaminlerin (C, E, B) kalp ve damar hastalıkları üzerinde koruyucu etkisi bulunmamaktadır. 18 Memory Mart - Nisan - Mayıs 2013

19 KADIN SAĞLIĞI ONKOPLASTİK CERRAHİ YÖNTEMLERİ MEME KANSERİ TEDAVİSİNDE YÜZ GÜLDÜRÜYOR Doç. Dr. Alper Akcan - Memorial Kayseri Hastanesi Genel Cerrahi Bölümü Günümüzde kadınların en büyük korkularından biri meme kanserine yakalanıp, memesinin alınmasıdır. Günümüzde meme kanseri tedavisinde cerrahi, birinci seçenek olarak yerini korumakla birlikte; Onkoplastik Cerrahi olarak adlandırılan yeni cerrahi tedavi yöntemleri, kadınların bu endişelerini ortadan kaldırmaktadır. Tüm dünyada hekimlerin ilgisi, meme kanserini tedavi etmenin yanı sıra; hastaların yaşam kalitesini korumaya ve yükseltmeye yönelmektedir. Modern meme cerrahisi meme kaybına yol açmadan tedaviyi amaçlıyor Meme kanserli hastaların sıkıntısı, sadece kanser tanısının yarattığı sorunlar değildir. Memenin ameliyatla alınması (mastektomi) çoğu kadında ağır psikolojik etkilere sebep olabilmektedir. Bu moral bozucu durum, onkoplastik cerrahi sayesinde ortadan kalkmaktadır. Bu konuda dünyaca ünlü, İtalyan meme cerrahı Prof. Dr. Umberto Veronesi nin Meme kanseri konusunda bilinçli ve erken tanı programlarına katılmış olan kadınlar; uygun ve hassas bir tedavi ile ödüllendirilmelidirler, ağır ve sıklıkla kabul görmeyen tedavilerle cezalandırılmamalıdır sözü son derece önemlidir. Modern meme cerrahisinde meme kaybına yol açmadan meme kanserini tedavi etmek asıl amaçtır. Onkoplastik meme cerrahisi tanımı; meme kanseri nedeniyle yapılacak cerrahi bir girişimle birlikte, memede daha iyi bir estetik sonuç yaratacak girişimin beraber planlanması demektir. Onkolojik cerrahi ve plastik cerrahi prensiplerinin birleştirilmesiyle uygulanmaya başlayan bu yöntemlerle, kanser tanısı alan hastalar kozmetik olarak çok daha uygun bir memeye kavuşmaktadır. Önceden kanser nedeniyle memesini kaybetmiş kadınların ise yeniden bir memeye kavuşmaları sağlanmaktadır. Eş zamanlı meme onarımı sık tercih ediliyor Meme rekonstrüksiyonu yani yeniden meme yapılması, meme kanseri nedeniyle yapılan ameliyat ile eş zamanlı olabileceği gibi; kemoterapi ve radyoterapi gibi ek tedaviler bittikten sonra ilerleyen zamanlarda da yapılabilmektedir. Günümüzde daha çok tercih edilen teknik, psikolojik sonuçlarının daha iyi olmasından dolayı eş zamanlı meme onarımıdır. Hastanın sırtından ya da karnından alınan ve kas-deri içeren doku parçaları kullanılarak yeniden meme yapılmaktadır. Meme onarımında kullanılan alternatif yöntemlerden biri de protez uygulaması Özellikle büyük meme sorunu yaşayan kadınlarda gelişen meme kanserlerde aynı anda hem hastalığı tedavi etmek hem de iki memeyi de ideal ölçüleri küçültmek mümkündür. Hastalar bu yöntemle hem kanser ameliyatı olup, hem de yıllardır büyük meme nedeniyle yaşadıkları sorunlardan (meme, sırt ve omuz ağrısı, hareket kısıtlılığı v.b.) kurtulmaktadırlar. Meme onarımında bir diğer alternatif, protez kullanılmasıdır. Protez ile meme onarımı, ameliyat süresinin kısa ve teknik olarak basit bir yöntem olması nedeniyle tercih edilmektedir. Memory Mart - Nisan - Mayıs