MALİ MEVZUAT SİRKÜLERİ NO : 2010 / 52

Transkript

1 İstanbul, 3 Ağustos 2010 KONU : MALİ MEVZUAT SİRKÜLERİ NO : 2010 / Sayılı Kanunla Vergi Usul Kanunu ve İlgili Mevzuatta Yapılan Değişiklikler Hk. Kamuoyunda torba yasa olarak anılan 6009 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Cumhurbaşkanı tarafından onaylanmış ve 1 Ağustos 2010 tarihli Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir sayılı Kanunla 32 farklı kanunla ilgili düzenleme yapılmıştır.anılan Kanunla Vergi Usul Kanunu nda ve Vergi Usul Mevzuatını ilgilendiren diğer bazı Kanun ve Kararnamelerde de değişiklikler yapılmış olup, söz konusu düzenlemeler bu Sirkülerimizin kapsamını oluşturmaktadır. Vergi usul mevzuatında yapılan değişiklikler, konu bütünlüğü ve önem sırası çerçevesinde izleyen bölümlerde, aşağıdaki sırada açıklanmıştır. Vergi incelemesi konusunda yapılan önemli değişiklikler (VUK md.140 düzenlemesi, Vergi İnceleme ve Denetim Koordinasyon Kurulu oluşturulması ve suç duyurusu uygulamaları) Özel usulsüzlük cezası uygulamasında yapılan değişiklikler (Beyanname ve bildirimleri vermeyenlere, matbaa işletmecileri ve bankadan ödeme zorunluluğuna uymayanlara uygulanan cezalar) Özelgeler ve yanılma hali yeniden düzenlenmiştir. Zamanaşımı süreleri ile ilgili düzenlemeler Vergi uygulamalarında elektronik ortamın kullanımının yaygınlaştırılmasına dönük düzenlemeler (Elektronik ortamda tebliğ ile yeminli mali müşavirlik işlemlerinin elektronik ortamda yapılması) Diğer düzenlemeler (Gelir İdaresi Başkanlığı personeli ile ile ilgili düzenlemeler) Yapılan düzenlemelerin vergi incelemesiyle ilgili olanlarının çoğunun yürürlük tarihi, olarak belirlenmişken, diğer düzenlemelerin Kanunun yayımı olan tarihinde yürürlüğe girmesi öngörülmüştür. ~ 1 ~

2 1. Vergi incelemesi konusunda yapılan önemli değişiklikler VUK nun 134 ncü maddesinde vergi incelemesinden maksat, ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştırmak tespit etmek ve sağlamaktır. denilmek suretiyle, vergi incelemesinin temel ilkesi ortaya konulmuştur. Vergi incelemesine yetkililer, incelemenin yapılış şekli, usul ve esaslarına ilişkin düzenlemeler VUK nun nci maddelerinde yapılmıştır sayılı Kanunla, vergi incelemelerinin işleyişine dönük olarak VUK nun 140 ve 367 nci maddelerinde değişiklikler yapılmıştır. Ayrıca 178 sayılı Maliye Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamede yapılan değişiklik de vergi incelemesinin işleyişi ile doğrudan ilgilidir. Diğer taraftan 5345 sayılı Gelir İdaresi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunda yapılan düzenlemelerin bir kısmı da vergi incelemeleriyle ilgili sayılabilecek konulardır. İzleyen alt bölümlerde, vergi incelemeleriyle doğrudan ilgili düzenlemelerle ilgili açıklamalar yapılmıştır. a) VUK nun 140 ncı maddesinde yapılan düzenlemeler 6009 sayılı Kanunun 9 ncu maddesi ile vergi incelemesinde uyulacak esasları düzenleyen VUK nun 140 ncı maddesinde kapsamlı düzenlemeler yapılmıştır. Düzenlemeler çerçevesinde madde metninde yer alan ifadeler varlığını korurken, maddeye detaylı eklemeler yapılmıştır tarihinde yürürlülüğe girmesi öngörülen düzenlemelerle getirilen yenilikler aşağıdaki gibidir. gibidir. (1) İşe başlama tutanağı düzenlenme zorunluluğu getirilmiştir. VUK nun yenilenen 140.maddesinin birinci fıkrasının ilk paragrafı ile (2) numaralı bendi aşağıdaki Vergi incelemesi yapanlar, yaptıkları inceleme sırasında aşağıdaki esaslara uymaya mecburdurlar: 2. Vergi incelemesine başlanıldığı hususunu bir tutanağa bağlayarak bir örneğini nezdinde vergi incelemesi yapılana verirler. Ayrıca, tutanağın bir örneğini bağlı olduğu birime, diğer örneğini de ilgili vergi dairesine gönderirler. Yukarıdaki düzenlemeden de görüldüğü üzere, yapılan vergi incelemelerinde en az 3 örnek işe başlama tutanağı düzenlenmesi gerekmektedir. Tutanağın bir örneği mükellefe verilirken,bir örneği bağlı olunan birime verilecek, bir örneği de mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine gönderilecektir. (2) Yazılı mevzuata aykırı rapor düzenlenememe ilkesi kabul edilmiştir. Yapılan pek çok vergi incelemesinde, inceleme elemanlarının yetkilerini kanundan aldıkları, bu nedenle genel tebliğ, sirküler veya özelgelerin kendilerini bağlamayacağı ifade edilmiştir. Bu durum ise zaman zaman, genel tebliğlere uygun hareket eden mükelleflerin bile vergi inceleme raporlarıyla eleştirilmelerine yol açmıştır. Yapılan değişiklik sonucunda, vergi incelemeleri sırasında vergi kanunları, vergi kanunlarıyla ilgili kararname, tüzük, yönetmelik, genel tebliğ ve sirkülere aykırı rapor yazılamaması zorunluluğu getirilmiştir. VUK nun md. 140/1-5 düzenlemesi aşağıdaki gibidir. 5. Vergi kanunlarıyla ilgili kararname, tüzük, yönetmelik, genel tebliğ ve sirkülere aykırı vergi inceleme raporu düzenleyemezler. Ancak, bu düzenlemelerin vergi kanunlarına aykırı olduğu kanaatine varırlarsa bu hususu bağlı oldukları birimler aracılığıyla Gelir İdaresi Başkanlığına düzenleyecekleri bir rapor ile bildirirler. ~ 2 ~

3 Diğer taraftan, yapılan düzenlemeye göre, özelgeye aykırı rapor yazılabilmesi mümkün görünse de, yazılan vergi inceleme raporları özelgelere uygunluk yönünden de denetlenecektir. Konuyla ilgili detay açıklamalar izleyen bölümlerde yer almaktadır. (3) Vergi incelemelerinin en geç 18 ay içinde tamamlanma zorunluluğu getirilmiştir. Vergi incelemeleriyle ilgili düzenlemelerde, incelemelerin tamamlanma sürelerine ilişkin azami bir süre öngörülmemişti sayılı Kanunla yapılan düzenleme sonucunda, tam incelemelerin en geç 1 yıl, sınırlı incelemelerin ise en fazla 6 ay içerisinde bitirilmesi esası getirilmiştir. İncelemeye yetkili olanların bağlı olduğu birimler bu süreleri en fazla 6 ay olarak uzatabileceklerdir. Diğer bir ifade ile bir mükellefle ilgili tam incelemenin en fazla 18 ay içerisinde tamamlanması gerekmektedir. Diğer taraftan, inceleme elemanının bağlı olduğu birimin, incelemenin tamamlanması için ek süre vermesi halinde bu durum inceleme elemanı tarafından, nezdinde inceleme yapılana gerekçeleriyle birlikte yazılı olarak bildirilecektir.öte yandan yeni düzenleme ile inceleme elemanının bağlı olduğu birimlere, vergi incelemelerinin öngörülen süreler içerisinde bitirilmesi için gerekli tedbirleri alma yükümlülüğü getirilmektedir. Diğer taraftan vergi incelemelerinin kanunda öngörülen bu süreler içinde tamamlanmaması halinde, nasıl bir yol izleneceği kanunda açık değildir. VUK nun md.140/1-6 düzenlemesi aşağıdaki gibidir. 6. İncelemeye başlanıldığı tarihten itibaren, tam inceleme yapılması halinde en fazla bir yıl, sınırlı inceleme yapılması halinde ise en fazla altı ay içinde incelemeleri bitirmeleri esastır. Bu süreler içinde incelemenin bitirilememesi halinde ek süre talep edilebilir. Bu talep vergi incelemesine yetkili olanların bağlı olduğu birim tarafından değerlendirilir ve altı ayı geçmemek üzere ek süre verilebilir. Bu durumda, vergi incelemesi yapmaya yetkili olanların bağlı olduğu birim tarafından incelemenin bitirilememe nedenleri yazılı olarak nezdinde inceleme yapılana bildirilir. Vergi incelemesi yapmaya yetkili olanların bağlı olduğu birimler vergi incelemesinin öngörülen süreler içinde bitirilmesi için gerekli tedbirleri alırlar. (4) Vergi inceleme raporları işleme konulmadan önce rapor değerlendirme komisyonları tarafından mevzuata uygunluk denetimine tabi tutulacaktır. İnceleme elemanları tarafından düzenlenen vergi inceleme raporlarının (VİR) kendi birimleri içerisinde oluşturulan rapor değerlendirme komisyonları tarafından mevzuata ve özelgelere uygunluk yönünden denetlenmesi gerekmektedir. Kanuni düzenlemede, komisyonun işleyişi, inceleme elemanı ile komisyon arasındaki görüş/yorum farklılıklarının nasıl giderileceği ve özelgenin yasaya aykırılığının tespiti halinde nasıl uygulama yapılacağı konuları ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiştir. Diğer taraftan, raporların denetim birimlerinin içerisindeki komisyonlar tarafından değerlendirilmesi, yeni bir olay değildir. Ancak konu ilk kez sistematik bir şekilde yasal bazda düzenlenmiş olması nedeniyle önemlidir. VUK md. 140/2 ve devamı düzenlemeleri aşağıdaki gibidir. Maliye müfettişleri, hesap uzmanları ile bunların yardımcıları ve gelirler kontrolörleri ile stajyer gelirler kontrolörleri tarafından düzenlenen vergi inceleme raporları, işleme konulmak üzere ilgili vergi dairesine tevdi edilmeden önce, vergi incelemesine yetkili olanların bağlı olduğu birimler nezdinde meslekte on yılını tamamlamış en az üç kişiden oluşturulacak rapor değerlendirme komisyonları tarafından vergi kanunları ile bunlara ilişkin kararname, tüzük, yönetmelik, genel tebliğ, sirküler ve özelgelere uygunluğu yönünden değerlendirilir. İncelemeyi yapanla komisyon arasında uyuşmazlık oluşması halinde uyuşmazlığa konu vergi inceleme raporları üst değerlendirme mercii olarak, Maliye Bakanlığınca belirlenen tutarları aşan tarhiyat önerisi içeren vergi inceleme raporları ise doğrudan, Maliye Teftiş Kurulu Başkanlığı, Hesap Uzmanları Kurulu Başkanlığı ve Gelirler Kontrolörleri Başkanlığı bünyesinde oluşturulan rapor değerlendirme komisyonlarının üyeleri arasından görevlendirilecek üçer üyeden oluşan dokuz kişilik merkezi rapor değerlendirme komisyonu tarafından vergi kanunları ile bunlara ilişkin kararname, tüzük, yönetmelik, genel tebliğ, sirküler ve özelgelere uygunluğu yönünden ~ 3 ~

4 değerlendirilir. İncelemeyi yapanlar, bu komisyon tarafından yapılacak değerlendirmeye uygun olarak düzenleyecekleri vergi inceleme raporlarını işleme konulmak üzere bağlı oldukları birime tevdi ederler. 135 inci madde ile vergi incelemesi yapmaya yetkili kılınan diğer memurlar tarafından düzenlenen vergi inceleme raporları, Gelir İdaresi Başkanlığı merkez ve taşra birimlerinde oluşturulacak rapor değerlendirme komisyonları tarafından değerlendirilir. Merkezi Rapor Değerlendirme Komisyonu ile diğer rapor değerlendirme komisyonları yaptıkları değerlendirme sırasında, verilmiş bir özelgenin 369 uncu maddenin birinci fıkrası kapsamında olduğu kanaatine varmaları halinde, söz konusu özelge, Merkezi Rapor Değerlendirme Komisyonundan üç üye ile 413 üncü maddeye göre oluşturulan komisyondan iki üyenin katılımıyla oluşturulacak beş kişilik bir komisyon tarafından değerlendirilir. Bu komisyonca verilen kararlar, ilgili rapor değerlendirme komisyonu ile incelemeye yetkili olanı bağlar. Bu maddede yazılı komisyonların başkan ve üyelerine her toplantı günü için (1000) gösterge rakamının memur aylık katsayısıyla çarpımı sonucu bulunacak tutar üzerinden toplantı ücreti ödenir. Bu şekilde ödenecek toplantı ücretinin bir aylık tutarı (5000) gösterge rakamının memur aylık katsayısıyla çarpımı sonucu bulunacak tutarı aşamaz. Bu maddede belirlenen esaslar çerçevesinde, vergi incelemelerinde uyulacak diğer usul ve esaslar, komisyonların teşekkülü ile çalışma usul ve esasları ve Merkezi Rapor Değerlendirme Komisyonu tarafından doğrudan değerlendirmeye tabi tutulacak vergi inceleme raporlarının tutarları, Vergi İnceleme ve Denetim Koordinasyon Kurulunun önerisi üzerine Maliye Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikle belirlenir. VUK md.140 ın son fıkrası uyarınca, vergi incelemesi ve komisyonlarla ilgili konuların Maliye Bakanlığı tarafından çıkarılacak bir yönetmelikle belirleneceği düzenlenmiştir. Söz konusu yönetmelik yayınlandıktan sonra konu Şirketimiz tarafından Sirkülerle duyurulacaktır. b) Maliye Bakanlığı bünyesinde Vergi İnceleme ve Denetim Koordinasyon Kurulu (VİDKK) oluşturulmuştur sayılı Kanunun 26 ncı maddesi ile 13/12/1983 tarihli ve 178 sayılı Maliye Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye 33/A maddesinden sonra gelmek üzere 33/B maddesi eklenmiştir. Yapılan bu düzenleme ile Maliye Bakanlığı bünyesinde Vergi İnceleme ve Denetim Koordinasyon Kurulu (VİDKK) oluşturulmuştur. Vergi denetiminin Bakanlık düzeyindeki en üst birimi olan VİDKK nun görev, yetki ve sorumlulukları madde metninde yer almakta olup, yasada detay konuların yönetmelikle düzenlemesi öngörülmüştür. 178 sayılı Maliye Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye eklenen 33/B maddesi aşağıdaki gibidir. Vergi İnceleme ve Denetim Koordinasyon Kurulu MADDE 33/B- Bakanlığın vergi inceleme ve denetim amaçlarına ulaşmasını sağlamak, vergi inceleme ve denetimleri ile raporlamaya ilişkin standart, ilke, yöntem ve teknikleri geliştirmek, inceleme ve denetim rehberleri hazırlamak, vergi incelemesi yapmaya yetkili olanların uyacakları etik kuralları belirlemek, vergi inceleme birimleri arasında koordinasyonu, bilgi akışını ve uygulama birliğini temin etmek, Bakanlığın vergi inceleme ve denetim birimlerinin uygulayacağı yıllık vergi inceleme ve denetim planını hazırlamak ve uygulamayı izlemek üzere Vergi İnceleme ve Denetim Koordinasyon Kurulu oluşturulur. Vergi İnceleme ve Denetim Koordinasyon Kurulu; Bakanın veya tevkil etmesi halinde Müsteşarın başkanlığında, Gelir İdaresi Başkanı, Maliye Teftiş Kurulu Başkanı, Hesap Uzmanları Kurulu Başkanı, Gelir İdaresi Başkanlığı Denetim ve Uyum Yönetimi Daire Başkanlığının bağlı olduğu Gelir İdaresi Başkan Yardımcısı ve Gelirler Kontrolörleri Başkanından oluşur. Kurulun sekretarya görevi Gelir İdaresi Başkanlığı Denetim ve Uyum Yönetimi Daire Başkanlığı tarafından yerine getirilir. ~ 4 ~

5 Vergi incelemeleri, vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlarca, yıllık vergi inceleme ve denetim planına uygun olarak yerine getirilir. Vergi incelemesi ve denetimine ilişkin temel amaç ve hedefler, Gelir İdaresi Başkanlığı risk analiz sistemi üzerinden yapılan analizler de dikkate alınarak incelemeye tabi tutulacak sektörler ile mükellefler ve vergi incelemesi ve denetiminin uygulanması ve izlenmesine ilişkin diğer hususlar gerekçeleriyle birlikte yıllık vergi inceleme ve denetim planında belirlenir. Teftiş, soruşturma, ihbar, şikâyet ve benzeri nedenlerle yıl içinde ortaya çıkabilecek vergi incelemelerinin yapılmasına dair usul ve esaslara da yıllık vergi inceleme ve denetim planında yer verilir. Yıllık vergi inceleme ve denetim planı Bakanın onayı ile yürürlüğe girer. Vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlar tarafından yapılacak tam ve sınırlı vergi incelemelerinin kapsamı, vergi incelemesine tabi tutulma bakımından birinci sınıf tüccarların yıllık iş hacimleri, aktif ve öz sermaye büyüklükleri esas alınarak gruplara ayrılması ve yapılacak bu gruplamaya bağlı olarak vergi incelemesine alınma bakımından asgari süreler getirilmesi ile bu hususlara dair diğer usul ve esaslar, Vergi İnceleme ve Denetim Koordinasyon Kurulunun önerisi üzerine Maliye Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. Vergi İnceleme ve Denetim Koordinasyon Kurulu, yıllık vergi inceleme ve denetim planı uygulama sonuçlarını ertesi yılın Nisan ayı sonuna kadar kamuoyuna açıklar. Gelir İdaresi Başkanlığı, Maliye Teftiş Kurulu Başkanlığı, Hesap Uzmanları Kurulu Başkanlığı ile vergi incelemesine yetkili olanlar, vergi incelemesi ve denetimine ilişkin görevlerini bu maddede ve bu maddeye dayanılarak çıkarılan yönetmelikte belirtilen usul ve esaslara uygun olarak yerine getirmek zorundadır. Kurulun çalışma usul ve esasları, yıllık vergi inceleme ve denetim planının hazırlanması, uygulanması ve sonuçlarının izlenmesi ile bu maddede yer alan diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar Kurulun önerisi üzerine Bakanlıkça çıkarılan yönetmelikle belirlenir. Yapılan düzenleme 6009 sayılı Kanunun yayımı ( ) tarihinde yürürlüğe girmiştir. c) İnceleme elemanlarının suç duyurularında bulunma esaslarında değişiklik yapılmıştır. VUK nun 367 nci maddesinde VUK nun 359 ncu maddesinde düzenlenen kaçakçılık suçlarının işlendiğini tespit eden inceleme elemanlarının Cumhuriyet Başsavcılıklarına suç duyurusu yapma esasları düzenlenmiştir sayılı Kanunun 13 ncü maddesi ile, VUK md.367/1 de yapılan değişiklikle inceleme elemanlarının yaptıkları inceleme sırasında V.U.K. nun 359.maddesinde yazılı suçların (kaçakçılık suçlarının) işlendiğini tespit etmeleri halinde, suç duyurusundan önce, ilgili rapor değerlendirme komisyonlarının mütalaasının alınması koşulu getirilmiş, ayrıca suç duyurusu yapılması zorunlu hale getirilmiştir. Yeni düzenleme tarihinde yürürlülüğe girecektir. ~ 5 ~

6 2. Özel usulsüzlük cezası uygulamasında yapılan değişiklikler a) Zamanında elektronik ortamda beyanname vermemeye uygulanan ceza tutarları azaltılmıştır. VUK nun mük. 355 nci maddesinde elektronik ortamda verilmeyen beyanname ve bildirimlerde, gecikme süresiyle paralel bir şekilde ağırlaşan ceza uygulaması esası benimsenmiştir.6009 sayılı Kanunun 12 nci maddesi ile tarihinden geçerli olmak üzere uygulanacak cezalar, mükellef lehine iyileştirilmiştir. Aşağıdaki tabloda ceza uygulamasının eski durumu ve yeni durumu mukayeseli olarak gösterilmiştir. Elektronik ortamda beyannamenin süresinden sonra verilmesi halinde öncesi ve sonrası Birinci dönem süresi 15 gün 30 gün Birinci dönem ceza oranı 1/4 1/10 İkinci dönem süresi 15 gün 30 gün İkinci dönem ceza oranı 1/2 1/5 Elektronik ortamda verilen bildirimler öncesi ve sonrası Birinci dönem süresi 10 gün 10 gün Birinci dönem ceza oranı Ceza yok Ceza yok İkinci dönem süresi 15 gün 15 gün İkinci dönem ceza oranı 1/2 1/5 Hem elektronik ortamda verilmesi gereken beyanname hem de bildirimlerin yukarıda belirtilen sürelerden sonra verilmesi halinde herhangi bir indirim içermeyen (1/1 oranında) özel usulsüzlük cezası kesilir. Birinci sınıf tüccarlar ve serbest meslek erbabı için 2010 yılı için geçerli özel usulsüzlük cezası tutarı TL dır. 1 ~ 6 ~

7 b) Ödemelerini bankadan yapmayanlara uygulanacak cezaya yıllık tavan getirilmiştir. VUK mük. md.355/4 uyarınca, tahsilat ve ödemelerini bankadan yapma zorunluluğu getirilen mükelleflere, aynı maddeye göre uygulanan cezalardan (*1) az olmamak üzere, işleme konu tutarın %5 i oranında özel usulsüzlük cezası kesilmesi öngörülmüştür. Diğer taraftan 6009 sayılı Kanunla yapılan düzenleme uyarınca, bu ceza uygulamasına TL tutarında bir tavan getirilmiştir. VUK mük. md.355/4 düzenlemesinin mevcut hali aşağıdaki gibidir. (Ek fıkra: 16/7/ /10 md.) Tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik etme zorunluluğuna uymayan mükelleflerden her birine, her bir işlem için bu maddeye göre uygulanan cezalardan az olmamak üzere işleme konu tutarın % 5'i nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilir. Bu şekilde ceza kesilen mükellefler hakkında üçüncü fıkra hükmü uygulanmaz. [6009/md.12 ile eklenen ibare] Ancak, bu fıkra uyarınca bir takvim yılı içinde kesilecek özel usulsüzlük cezasının toplamı TL yi geçemez. Yapılan bu ekleme 6009 sayılı Kanunun yayımı ( ) tarihinde yürürlüğe girmiştir. c) Matbaa işletmecilerine uygulanan özel usulsüzlük cezasına yıllık tavan getirilmiştir. VUK nun özel usulsüzlük cezasını düzenleyen maddelerinden 353 ncü maddesinin 8 numaralı bendine bir cümle eklenmiş, bu eklemenin sonucu olarak belge basımı ile yetkilendirilen matbaa işletmecilerine bildirim görevlerini tam olarak yerine getirmemeleri nedeniyle bir yıl içerisinde uygulanabilecek ceza tutarı en fazla TL olarak belirlenmiştir. Söz konusu düzenlemenin yeni hali aşağıdaki gibidir. 8. (Ek : 22/7/ /12 md.) Belge basımı ile ilgili bildirim görevini tamamen veya kısmen yerine getirmeyen matbaa işletmecilerine (570 TL)* 2 lira özel usulsüzlük cezası kesilir. [6009/md.11 ile eklenen ibare] Ancak, bu bent uyarınca kesilecek özel usulsüzlük cezasının toplamı bir takvim yılı içinde TL yi aşamaz. Yapılan bu ekleme 6009 sayılı Kanunun yayımı ( ) tarihinde yürürlüğe girmiştir * tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanan 393 sayılı VUK Genel Tebliği ile belirlenen tutarlar -Sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı için TL -II.Sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ile kazancı basit usulde tespit edilen mükellefler için 500 TL -Yukarıda sayılanlar dışında kalan mükellefler için 250 TL * tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanan 393 sayılı VUK Genel Tebliği ile belirlenen tutar 570 TL dır. ~ 7 ~

8 3. Özelgeler ve yanılma hali yeniden düzenlenmiştir. a) Yanılma hali yeniden düzenlenmiştir. VUK nun 369 ncu maddesinde bulunan yanılma müessesesi kapsamı genişletilerek, yeniden düzenlenmiştir. Maddenin yeni hali aşağıda gösterilmiştir.(maddeye yeni eklenen ibareler koyu renkli olarak gösterilmiştir.) Yanılma ve görüş değişikliği: MADDE 369- Yetkili makamların mükellefin kendisine yazı ile yanlış izahat vermiş olmaları veya bir hükmün uygulanma tarzına ilişkin bir içtihadın değişmiş olması halinde vergi cezası kesilmez ve gecikme faizi hesaplanmaz. Bir hükmün uygulanma tarzı hususunda yetkili makamların genel tebliğ veya sirkülerde değişiklik yapmak suretiyle görüş ve kanaatini değiştirmesi halinde, oluşan yeni görüş ve kanaate ilişkin genel tebliğ veya sirküler yayımlandığı tarihten itibaren geçerli olup, geriye dönük olarak uygulanamaz. Şu kadar ki, bu hüküm yargı mercileri tarafından iptal edilen genel tebliğ ve sirküler hakkında uygulanmaz. Yukarıdaki ifadeden de anlaşılacağı üzere, yanılma halinde gecikme faizi uygulamasına son verilmiştir. Maddenin eski halinde, yanılma halinde ceza uygulanmazken gecikme faizi uygulanıyordu. Yapılan bu düzenleme mükellef hukuku anlamında oldukça yararlıdır. Diğer taraftan maddenin ikinci fıkrasında yer alan hususlar kanunda ilk kez düzenlenmiştir. Kanun metninde yazılı olan, düzenlemelerin geçmişteki olaylara uygulanmayacağı hususu hukuk devleti ilkelerinden biridir. Esasen hiçbir düzenlemenin geriye doğru yürümemesi gerekir. VUK nun 369 ncu maddesine yapılan düzenleme 6009 sayılı Kanunun yayımı ( ) tarihinde yürürlüğe girmiştir. b) Özelge isteme ve özelge hazırlanması konusu yasada açıkça düzenlenmiştir. VUK nun 413 ncü maddesinde mükelleflerin vergi uygulamaları ile ilgili olarak Maliye Bakanlığından görüş (özelge) istemeleri, özelgeye uygun hareket eden mükelleflere ceza kesilemeyeceği konuları açıkça düzenlenmişti sayılı Kanunun 15 nci maddesi ile söz konusu madde yeniden düzenlenmiştir.aşağıda metnine yer verdiğimiz düzenlemede özelgenin Gelir İdaresi Başkanı veya yardımcısı ile (en az) 3 daire başkanından oluşan asgari 4 kişilik bir komisyon tarafından hazırlanacağı, sirküler ve özelgelerin internet ortamında yayınlanacağı, maddenin uygulama esaslarının bir yönetmelikle belirleneceği konuları düzenlenmiştir. VUK nun 6009 sayılı Kanunun 15 nci maddesi ile değişik 413 ncü maddesi aşağıdaki gibidir. Mükelleflerin izahat talebi: MADDE 413- Mükellefler, Gelir İdaresi Başkanlığından veya bu hususta yetkili kıldığı makamlardan, vergi durumları ve vergi uygulaması bakımından müphem ve tereddüdü mucip gördükleri hususlar hakkında yazı ile izahat isteyebilir. Gelir İdaresi Başkanlığı, kendisinden istenecek izahatı özelge ile cevaplandırabileceği gibi, aynı durumda olan tüm mükellefler bakımından uygulamaya yön vermek ve açıklık getirmek üzere sirküler de yayımlayabilir. ~ 8 ~

9 Sirküler ve özelgeler, Gelir İdaresi Başkanlığı bünyesinde, Gelir İdaresi Başkanı veya tevkil edeceği bir başkan yardımcısının başkanlığında en az üç daire başkanından müteşekkil bir komisyon marifetiyle oluşturulur. Söz konusu komisyonda oluşturulmuş sirküler veya özelgeler ile konu, kapsam ve ilgili olduğu mevzuat bakımından tamamen aynı mahiyeti taşıyan bir hususta izahat talebinde bulunulması halinde, komisyon tarafından oluşturulan sirküler veya özelgelere uygun olmak şartıyla Gelir İdaresi Başkanlığı taşra teşkilatı tarafından da özelgeler verilebilir. Sirküler ve vergi mahremiyetine ilişkin hükümler göz önünde bulundurulmak şartıyla özelgeler, Gelir İdaresi Başkanlığınca internet ortamında yayımlanır. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikle belirlenir. Yapılan düzenleme 6009 sayılı Kanunun yayımı ( ) tarihinde yürürlüğe girmiştir. 4. Zamanaşımı süreleri ile ilgili düzenlemeler a) Tarh zamanaşımının işleyişi ile ilgili düzenleme yapılmıştır. VUK nun 114 ncü maddesinde zamanaşımı süreleriyle ilgili düzenleme yer almaktadır. Uygulamada tarh zamanaşımı olarak da adlandırılan düzenleme uyarınca, vergi alacağının doğduğu takvim yılını takip eden beş yıl içinde tarh ve mükellefe tebliğ edilmeyen vergiler zamanaşımına uğrar. Maddenin ikinci fıkrasında matrah takdiri için takdir komisyonuna başvurulmasının zamanaşımını durduracağı ifade edilmişti. Ancak Anayasa Mahkemesinin 15/10/2009 tarihli ve E.: 2006/124, K.: 2009/146 sayılı Kararı ile söz konusu düzenlemeyi içeren fıkra Anayasaya aykırı bulunmuş ve iptal edilmiştir (Konuya ilişkin olarak 2010/14 sayılı Sirkülerimizde detay açıklamalar yapılmıştır). Anayasa Mahkemesi nin iptal ettiği fıkra düzenlemesi aşağıdaki gibidir. Şu kadar ki, vergi dairesince matrah takdiri için takdir komisyonuna başvurulması zamanaşımını durdurur. Duran zamanaşımı mezkür komisyon kararının vergi dairesine tevdiini takip eden günden itibaren işlemeye devam eder. Diğer taraftan, 6009 sayılı Kanunun 8 nci maddesi ile yürürlükten kalkmış olan VUK 114/2 fıkrası aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir. Şu kadar ki, vergi dairesince matrah takdiri için takdir komisyonuna başvurulması, zamanaşımını durdurur. Duran zamanaşımı mezkûr komisyon kararının vergi dairesine tevdiini takip eden günden itibaren kaldığı yerden işlemeye devam eder. Ancak işlemeyen süre her hâl ve takdirde bir yıldan fazla olamaz. Yukarıdaki düzenlemeden de görüleceği üzere, iptal edilen düzenleme hemen hemen aynı kelimeler kullanılmak suretiyle tekrarlanmıştır. Ancak yeni düzenlemede, takdir komisyonuna başvuru nedeniyle işlemeyen sürenin en fazla 1 yıl olabileceği koşulu getirilmiştir. Zamanaşımı konusunda yapılan bu düzenleme, tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir. ~ 9 ~

10 b) 2005 öncesi dönemlerle ilgili olarak takdire sevk edilmiş olan mükelleflerle ilgili geçici bir düzenleme yapılmıştır yılına ilişkin bir işlem kural olarak 5 yıl sonra tarihinde zamanaşımına uğramaktadır sayılı Kanunun 16 ncı maddesi ile VUK na eklenen geçici 28 nci madde ile 2005 öncesi dönemlere ilişkin olarak tarihinden önce takdire sevk edilen dönemlerle ilgili zamanaşımı süresi tarihine kadar uzatılmıştır. Anayasaya aykırılığı tartışılabilecek olan madde metni aşağıdaki gibidir. GEÇİCİ MADDE 28-1/1/2005 tarihinden önceki dönemlere ilişkin olarak, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce matrah takdiri için takdir komisyonuna sevk edilmiş olup, komisyonca takdir edilen matrah üzerinden 31/12/2012 tarihine kadar tarh ve tebliğ edilmeyen vergiler zamanaşımına uğrar. Bu hüküm, 374 üncü maddede yer alan ceza kesmede zamanaşımı açısından da uygulanır. Yapılan düzenleme tarihinde yürürlüğe girmiştir. 5. Vergi uygulamalarında elektronik ortamın kullanımının yaygınlaştırılmasına dönük düzenlemeler a) Elektronik ortamda tebliğ ile ilgili düzenleme yapılmıştır. Vergi Usul Kanunu nun (VUK) 21 nci maddesinde tebliğ, vergilendirmeyi ilgilendiren ve hüküm ifade eden hususların yetkili makamlar tarafından mükellefe veya ceza sorumlusuna yazı ile bildirilmesi olarak tanımlanmıştır. VUK nun ncu maddelerinde tebliğ ile ilgili düzenlemeler yapılmıştır.6009 Sayılı Kanunla VUK na eklenen 107/A maddesi ile önemli bir yenilik yapılmış ve elektronik ortamda tebliğ konusu vergi mevzuatımıza dahil olmuştur. gibidir sayılı Kanunun 7 nci maddesi ile VUK na eklenen 107/A maddesi düzenlemesi aşağıdaki Elektronik ortamda tebliğ MADDE 107/A- Bu Kanun hükümlerine göre tebliğ yapılacak kimselere, 93 üncü maddede sayılan usullerle bağlı kalınmaksızın, tebliğe elverişli elektronik bir adres vasıtasıyla elektronik ortamda tebliğ yapılabilir. Maliye Bakanlığı, elektronik ortamda yapılacak tebliğle ilgili her türlü teknik altyapıyı kurmaya veya kurulmuş olanları kullanmaya, tebliğe elverişli elektronik adres kullanma zorunluluğu getirmeye ve kendisine elektronik ortamda tebliğ yapılacakları ve elektronik tebliğe ilişkin diğer usul ve esasları belirlemeye yetkilidir. Madde metninde atıf yapılan VUK nun 93 ncü maddesi uyarınca tahakkuk fişi dışındaki, vergilendirme ile ilgili hüküm ifade eden bilümum vesikalar ve yazıların adresleri bilinen gerçek ve tüzel kişilere posta vasıtasiyle ilmühaberli taahhütlü olarak, adresleri bilinmiyenlere ilan yolu ile tebliğ edimesi, ilgilinin kabul etmesi şartiyle, tebliğin daire veya komisyonda yapılabileceği hususu düzenlenmiştir. Bize göre, VUK na yeni eklenen bu düzenleme oldukça öneme bir düzenlemedir. Vergi hukukunda başta dava açma süreleri olmak üzere pek çok konu tebliğ tarihine bağlanmıştır. Bu nedenle, elektronik ortamda tebliğ oldukça önemli bir gelişmedir. Diğer taraftan bu maddenin uygulanmasına ilişkin idari düzenlemeler beklenmelidir. Konuyla ilgili gelişmeler Şirketimizce duyurulacaktır. ~ 10 ~

11 VUK nun elektronik ortamda tebliği düzenleyen 107/A maddesi 6009 sayılı Kanunun yayımı ( ) tarihinde yürürlüğe girmiştir. b) Maliye Bakanlığı yeminli mali müşavirlik işlemlerini elektronik ortamda yaptırma konusunda yetkili kılınmıştır sayılı Kanunun 10 ncu maddesi ile VUK nun mük. 227 nci maddesine aşağıdaki 3 numaralı bent eklenmiş ve maddenin ilgili kısımları aşağıdaki gibi olmuştır. Maliye Bakanlığı: 3. Vergi kanunları kapsamındaki yeminli mali müşavirlik tasdik işlemlerini elektronik ortamda gerçekleştirmeye ve tasdike konu işlemleri mükellef grupları, faaliyet ve tasdik konuları itibarıyla ayrı ayrı belirlemeye ve uygulatmaya, Bu uygulamalara ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkilidir. Yukarıda yer alan düzenleme 6009 sayılı Kanunun yayımı ( ) tarihinde yürürlüğe girmiştir. Konuya ilişkin olarak Maliye Bakanlığı nın yetki kullanması beklenmelidir. 6. Gelir İdaresi Başkanlığı personeliyle ilgili düzenlemeler 6009 sayılı Kanunun 22 nci maddesi ile 23/4/1981 tarihli ve 2451 sayılı Bakanlıklar ve Bağlı Kuruluşlarda Atama Usulüne İlişkin Kanuna ekli (2) sayılı cetvele Gelir İdaresi Başkanı, ibaresinden sonra gelmek üzere Gelir İdaresi Başkan Yardımcıları, Gelir İdaresi Daire Başkanları ve Vergi Dairesi Başkanları, ibaresi eklenmiştir. Yapılan bu düzenleme ile Gelir İdaresi Başkanının yanı sıra, sayılan diğer üst düzey yöneticilerin de Cumhurbaşkanı, Başbakan ve Maliye Bakanı imzasını taşıyan müşterek kararla atanmalarına ilişkin düzenleme yapılmıştır. Yapılan düzenleme 6009 sayılı Kanunun yayımı ( ) tarihinde yürürlüğe girmiştir. Diğer taraftan, 6009 sayılı Kanunun ve Geçici 1 numaralı maddelerinde 5345 sayılı Gelir İdaresi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunda değişiklikler yapılmıştır. Söz konusu değişiklikler özetle aşağıdaki gibidir. - Vergi denetimi ile ilgili düzenlemelere paralel olarak, Gelirler Kontrolörleri Başkanlığı kurulmuş ve konuya ilişkin Gelirler Kontrolörlüğü Daire Başkanlığı lağvedilmiştir. - Denetim ve Uyum Yönetimi Daire Başkanlığı nın görevleri güncellenmiştir. - İdarenin taraf olduğu hukuki ihtilaflarla ilgili düzenlemeler yapılmıştır.(vergi davalarının idare adına, Hazine avukatları yerine, vergi avukatları tarafınfan takip edilmesi esası getirilmiştir.) - Gelir İdaresi Başkanlığı na yeni kadrolar ihdas edilmiş, bir kısım kadrolar iptal edilmiştir. Yapılan düzenlemeler 6009 sayılı Kanunun yayımı ( ) tarihinde yürürlüğe girmiştir. Saygılarımızla ~ 11 ~