TS EN A1 + A2 + A3

Transkript

1 ICS TÜRK STANDARDI TASARISI tst EN 81-1+A3 TS EN A1 + A2 + A3 ICS ASANSÖRLER - YAPIM VE MONTAJ ĐÇĐN GÜVENLĐK KURALLARI - BÖLÜM 1: ELEKTRĐKLĐ ASANSÖRLER Safet rules for the construction and installation of lifts - Part 1: Electric lifts TS EN A3 (aın ılı) standardı, EN A3 (2008) standardı ile birebir anı olup, Avrupa Standardizason Komitesi nin (CEN, rue de Stassart 36 B-1050 Brussels) iznile basılmıştır. Avrupa Standardlarının herhangi bir şekilde ve herhangi bir olla tüm kullanım hakları Avrupa Standardizason Komitesi (CEN) ve üe ülkelerine aittir. TSE kanalıla CEN den azılı izin alınmaksızın çoğaltılamaz. Bu tasarıa görüş verilirken, tasarı metni içerisinde kullanılan kelime ve/vea ifadelerle ilgili olarak bilinen patent hakları hususunda tarafımıza bilgi ve gerekli dokümanın sağlanması da göz önünde bulundurulmalıdır. TÜRK STANDARDLARI ENSTĐTÜSÜ Necatibe Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA

2 Ön söz Bu tasarı, CEN tarafından kabul edilen EN 81-1: A3 standardı esas alınarak TSE Mühendislik Hizmetleri Đhtisas Grubu nca TS EN 81-1 in revizonu olarak hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu nun.. tarihli toplantısında Türk Standardı olarak kabul edilerek aımına karar verilmiştir. Bu standardın daha önce aımlanmış baskıları geçersizdir. Tadil edilen ve eni eklenen kısımlar, başlangıçlarına,, ve bitişlerine,, işaretleri konularak gösterilmiştir. AC:1999 ile apılan değişiklikler metin içerisinde işaretleri konularak gösterilmiştir.

3 Đçindekiler 0 Giriş Genel Prensipler Kabuller Kapsam Atıf apılan standard ve/vea dokümanlar Tarifler Birimler ve semboller Birimler Semboller Asansör kuusu Genel hükümler Asansör kuusu duvarları Kuunun duvarları, kuu tabanı ve kuu tavanı Kabin girişine bakan asansör kuusu duvarları ve durak kapılarının apısı Kabin, karşı ağırlık ve dengeleme ağırlığının altında bulunan mekanların korunması Asansör kuusundaki koruma önlemleri Kuu üst boşluğu, kuu alt boşluğu Asansör kuusundaki asansöre ait olmaan teçhizat Asansör kuusu adınlatması Acil durumda kurtarma Makina ve makara mekanları Genel kurallar Erişim Makina dairelerindeki makinalar Asansör kuusu içindeki makinalar Asansör kuusu dışındaki makinalar Acil durum çalışması ve dene işlemleri için tertibatlar Makara mekanlarının apısı ve donanımı Durak kapıları Genel kurallar Kapı ve kapı kasalarının daanımı Kapıların ükseklik ve genişlikleri Durak kapısı eşikleri, kılavuzları ve askı tertibatı Durak kapıları çalışırken korunma Yerel adınlatma ve "kabin katta" sinal ışıkları Durak kapılarının kilitlenmesi ve kilitli olmasının denetlenmesi Otomatik çalışan kapıların kapanması Kabin, karşı ağırlık ve dengeleme ağırlığı Kabinin üksekliği Kullanılabilir kabin alanı, bean ükü, kabindeki insan saısı Kabinin duvarları, tabanı ve tavanı Kabin eteği Kabin girişi Kabin kapıları Kabin kapıları çalışırken korunma Kapanmakta olan kapının tekrar açılması Kabin kapılarının kapalı olduğunun elektriksel denetlenmesi Çok panelli, panelleri mekanik olarak bağlantılı sürmeli kabin kapıları Kabin kapısının açılması Đmdat kapakları, imdat geçiş kapıları Kabin üstü Kabin üstü siperi Kabin üstündeki teçhizat Havalandırma Adınlatma...39

4 8.18 Karşı ağırlık ve dengeleme ağırlığı Askı tertibatı, halat ağırlığını dengeleme, aşırı hıza ve istem dışı kabin hareketine karşı koruma Askı tertibatı Tahrik kasnağı, makara çapları ve tambur ile halat çaplarının oranı, halat ve zincirler için bağlantılar Sürtünme ile tahrikli asansörlerde halat sürtünmesi Tamburlu asansörlerde halatların sarılması Yükün halatlar vea zincirler arasında dengelenmesi Halat ağırlığını halatlarla dengeleme Tahrik ve saptırma kasnakları ile zincir makaralarının korunması Güvenlik tertibatı Hız regülâtörü Yukarı önde hareket eden kabinin aşırı hızlanmasına karşı koruma tertibatı Đstem dışı kabin hareketine karşı koruma Kılavuz ralar, tamponlar ve sınır güvenlik kesicileri Kılavuz ralarla ilgili genel kurallar Kabin, karşı ağırlık ve dengeleme ağırlığının kılavuzlanması Kabin ve karşı ağırlık tamponları Kabin ve karşı ağırlık tamponlarının strokları Sınır güvenlik kesicileri Kabin ile kabin girişine bakan kuu duvarı ve kabin ile karşı ağırlık vea dengeleme ağırlığı arasındaki açıklıklar Genel kurallar Kabin ile kabin girişine bakan kuu duvarı arasındaki açıklık Kabin, karşı ağırlık vea dengeleme ağırlığı arasındaki açıklık Tahrik makinası Genel kural Kabin ve karşı ağırlık vea dengeleme ağırlığının tahriki Yan ataksız tahrik kasnağı vea zincir makaralarının kullanımı Frenleme sistemi Acil durum çalıştırması Hız Tahrik makinasının durdurulması ve durma durumunun denetlenmesi Kısaltılmış stroklu tamponlar kullanıldığında makinanın avaşlamasının denetlenmesi Gevşek halat vea gevşek zincire karşı güvenlik agıtları Motor hareket süresi sınırlaıcısı Makinaların korunması Duraklarda kabinin normal durması ve sevieleme hassasieti Elektrik tesisat ve aksamı Genel kurallar Kontaktör, ardımcı kontaktör, elektrik güvenlik devrelerine ait elemanlar Motorlar ve diğer elektrik cihazlarının korunması Ana anahtarlar (şalterler ) Elektrik tesisatı Adınlatma ve prizler Elektrik arızalarına karşı korunma, kumandalar, öncelikler Hata analizi ve elektrik güvenlik tertibatı Kumandalar Đkaz levhaları, işaretlemeler ve işletme talimatı Genel kurallar Kabin Kabin üstü Makina ve makara mekanları Kuu Hız regülâtörü Kuu alt boşluğu Tamponlar...78

5 15.9 Kat isimleri Elektrik tesisatındaki işaretlemeler Durak kapıları için kilit açma anahtarı Alarm tertibatı Durak kapılarının kilitleme tertibatı Güvenlik tertibatı Asansör grupları Yukarı önde hareket eden kabinin aşırı hızlanmasına karşı koruma tertibatı Muaeneler, deneler, tutulacak kaıtlar ve bakım Đşletmee almadan önceki muaene ve deneler Asansör dosası Asansör işletme talimatı...80 Ek A - Elektrik güvenlik tertibatı listesi...82 Ek B - Kilit açma üçgeni...84 Ek C (Bilgi için) - Teknik belge dosası...85 Ek D - Asansör hizmete alınmadan önce apılan muaene ve deneler...87 Ek E (Bilgi için) - Periodik muaene ve deneler. önemli bir değişiklik vea bir kazadan sonra apılması gereken muaene ve deneler...90 Ek F - Güvenlik elemanları, uumluluğun doğrulanması için dene işlemleri...91 Ek G (Bilgi için) - Kılavuz raların hesaplanması Ek H - Elektronik devre elemanları - göz önüne alınmaacak arızalar Ek J - Sarkaç çarpma deneleri Ek K - Sürtünme ile tahrikli asansörler için kuu üst boşluklarındaki serbest mesafeler Ek L Ek M (Bilgi için) - Tahrik eteneğinin hesaplanması Ek N - Halat güvenlik katsaısının hesaplanması Ek O (Bilgi için) - Makina mekanları Erişim (Madde 6.1) Ek P (Bilgi için) - Ugulanabilecek tedbirlerin tarifleri Ek ZA (Bilgi için) /42/EC Direktifi ile tadil edilen 95/16/EC Direktifinin temel kuralları ile bu standard arasındaki ilişki...171

6 Asansörler - Yapım ve montaj için güvenlik kuralları - Bölüm 1: elektrikli asansörler 0 Giriş 0.1 Genel Bu standardın amacı, insan ve ük asansörlerinin çalışması, bakımı ve acil durumlar sırasında muhtemel kaza risklerine karşı insan ve eşaları korumak maksadıla ilgili güvenlik kurallarını tanımlamaktır Asansörlerde olması muhtemel çeşitli kazalarla ilgili olarak aşağıdaki konularda bir inceleme apılmıştır Aşağıda belirtilenlerin neden olduğu muhtemel riskler: a) Koparma; b) Ezme; c) Düşme; d) Darbe; e) Mahsur kalma; f) Yangın çıkması; g) Elektrik çarpması; h) Aşağıdaki nedenlerden malzemelerin hasara uğraması: 1) Mekanik hasar; 2) Aşınma; 3) Paslanma Güvenliği sağlanacak kişiler: a) Kullanıcılar; b) Servis ve bakım personeli; c) Asansör kuusu, makina dairesi ve varsa makara dairesi dışındaki kişiler Güvenliği sağlanacak maddeler: a) Kabindeki ükler; b) Asansörün parçaları; c) Asansörün monte edildiği bina. 0.2 Prensipler Standardın hazırlanmasında aşağıdaki hususlar göz önüne alınmıştır: Bu standard tüm elektrik, mekanik ve apı konstrüksionuna ve tesislerine ugulanabilir tüm genel teknik kurallara vea bina kısımlarının angından korunmasına tekrar temas etmemektedir. Gerek asansör imalâtına özgü olması ve gerekse asansör kullanımının diğer başka konularda olduğundan çok daha önemli olması nedenile, sağlıklı bir apım için belli zorunlukları tespit etmek gerekli görülmüştür Bu standard, sadece Asansör Direktifinin temel güvenlik kurallarını göz önüne almaz, bunlara ek olarak bina ve inşaatlarda asansör apımı ile ilgili asgarî kuralları da belirtir. Bazı ülkelerde bina apımı ile ilgili gözardı edilemeecek önetmelikler vardır. Bunlardan tipik olarak etkilenen, makina ve makara dairelerinin en az üksekliklerile ve bunların giriş kapılarının boutlarıla ilgili bölümlerdir Asansör parçalarının ağırlıkları, bout ve/vea şekilleri, elle hareket ettirilmelerine engel oluorsa, bunlar; 1 Bu standardın çeşitli maddelerinin anlamlarına gerektiğinde açıklık getirmek için bir orum komitesi kurulmuştur. Yaınlanan orumlar millî standardizason kuruluşlarından temin edilebilir. 1

7 a) Kaldırma ekipmanını bağlamak için tertibatla donatılmalı, vea b) Böle bir tertibatın monte edilebileceği bir şekilde tasarımlanmalı (meselâ: diş çekilmiş delikler gibi), vea c) Kaldırma ekipmanının rahatça bağlanabileceği şekilde apılmalıdır Bu standard mümkün olduğu kadar sadece, asansörün güvenli işletilmesi açısından malzeme ve cihazlarla ilgili uulması gerekli kuralları belirler Müşteri ile asansör firması arasında aşağıdaki konularda görüşmeler apılmıştır: a) Asansörün kurallara ugun olarak kullanılması; b) Çevre koşulları; c) Đnşaatla ilgili problemler; d) Asansörün kurulduğu erle ilgili diğer konular EN standardlar serisinde er alan metotlar göz önüne alınarak risk analizi, terminoloji ve teknik çözümler ele alınmıştır. Bölece PESSRAL a ugulanabilecek güvenlik fonksionlarının sınıflandırılması mümkün olmuştur. 0.3 Kabuller Komple asansör tesisinde kullanılan her parça için mümkün olan riskler dikkate alınmıştır. Kurallar bunlara göre belirlenmiştir Bu parçalar: a) Mühendisliğin genel ugulamalarına ve hesap metotlarına göre, bütün hata çeşitleri göz önüne alınarak tasarımlanmış; b) Mekanik ve elektrik olarak ii düzenlenmiş; c) Yeterli daanıklılıkta ve ugun kalitede imal edilmiş ve d) Kusursuz malzemeden mamul olmalıdır. Asbest gibi zararlı maddeler kullanılmamalıdır Asansör parçaları ii bakım görmüş ve ii çalışır durumda, özellikle, ıpranmış bile olsa gerekli ölçülerini muhafaza etmiş olmalıdır Asansör parçaları, önceden tahmin edilebilir çevre etkileri ve özel çalışma şartları asansörün güvenli çalışmasını etkilemeecek şekilde seçilmeli ve erleştirilmelidir Yük taşıan parçaların tasarımlanması ile, bean ükünün %0 ile %100 ü arasındaki bütün ükler için asansörün güvenli çalışması sağlanmalıdır Bu standardın elektrik güvenlik tertibatı ile ilgili kuralları, bu standarddaki tüm kuralları sağlaan bir elektrik güvenlik tertibatında arıza medana gelme olasılığı (Madde b)) hesaba katılmaası gerekmeecek şekilde düzenlenmiştir Kullanıcılar, asansörlerin kurallara ugun kullanımı sırasında, kendi ihmallerinden ve kasıtlı olmaan ancak dikkatsizce hareketlerinden zarar görmeecek şekilde korunmalıdır Bir kullanıcı bazı durumlarda dikkatsiz bir hareket apabilir. anı anda iki dikkatsiz hareket ve/vea asansörün kullanma talimatının ihlali ihtimali göz önüne alınmamıştır Bakım çalışmaları sırasında, normal olarak kullanıcıların erişemeeceği bir güvenlik tertibatı bilinçli olarak devre dışı bırakılıorsa, asansörün güvenli çalışması garanti edilemez. Ancak kullanıcıların güvenliğini sağlamak için bakım talimatına ugun olarak tamamlaıcı tedbirler alınmalıdır. 2

8 Bakım personelinin bakım talimatına ugun davranacağı ve bu konuda eğitildiği kabul edilmektedir Bir şahsın ugulaabileceği ata kuvvetler olarak aşağıda belirtilen değerler göz önüne alınmıştır: a) Statik kuvvet : 300 N; b) Çarpma kuvveti : 1000 N Aşağıda belirtilen durumların dışında, tekniğin genel kurallarına ve bu standardın kurallarına ugun olarak imal edilmiş bir mekanik cihaz, fark edilmesi imkânı olmadan tehlike aratacak bir duruma gelemez. Aşağıdaki mekanik arızalar göz önüne alınmıştır: a) Askı halatlarının kopması; b) Halatların tahrik kasnağı üzerinden kontrolsuz olarak kaması; c) Yardımcı halat, zincir ve kaış ile bağlantıların tümünün kopması vea gevşemesi; d) Elektromekanik frenin, tambur vea disk üzerinde frenleme etkisi ugulaan mekanik elemanlarından birinin arızalanması; e) Tahrik kasnağı ve ana tahrik elemanları ile ilgili bir parçanın arızalanması Kabinin en alt durak seviesinden serbest düşerek, güvenlik tertibatı çalışmadan önce tamponlar üzerine çarpması kabul edilebilir olarak göz önüne alınmıştır Kabinin hızı mekanik freninin etki etmesine kadar elektrik şebekesinin frekansına bağlı ise, bean hızının % 115 ini vea buna eşdeğer kesrini aşmadığı varsaılmıştır Asansörün kurulduğu bina içindeki organizason, bir imdat çağrısı apıldığında fazla bir gecikme olmadan duruma müdahale edebilmei sağlamalıdır (bkz Madde 0.2.5) Ağır parçaların kaldırılması için tedbirlerin alındığı varsaılmıştır (bkz Madde 0.2.5) Makina mekânında/mekânlarında ortalama sıcaklığın, makine mekânında/mekânlarında cihazların doğru çalışmalarını sağlamak için, bu cihazların adığı ısıı hesaba katarak, +5 C ile +40 C arasında korunduğu varsaılmıştır Çalışma alanlarına erişim olları eterince adınlatılmaktadır (bkz Madde 0.2.5) Yapı mevzuatında istenen asgari geçiş olları, bakım talimatlarına göre tespit edilen açık asansör kapısı/kapağı ve/vea asansör kuusu dışındaki çalışma alanlarındaki herhangi bir koruma vasıtası ile engellenmemektedir. (bkz Madde 0.2.5) Bir asansör üzerinde anı anda birden fazla kişi çalıştığında, kişilerin birbirleri ile haberleşmesi için eterli iletişim aracı sağlanmıştır Özellikle mekaniksel, elektriksel vea başka diğer tehlikelere karşı, genel servis ve bakım sırasında kaldırılması gereken fiziksel bir barierle koruma sağlamak için kullanılan güvenlik bölmelerinin kaide sistemi, güvenlik bölmesine vea güvenlik bölmesi kaldırıldığında elektrik cihazlarına bağlı kalır. 1 Kapsam 1.1 Bu standard, sabit olarak ve eni monte edilmiş, tahrik kasnaklı, tamburlu vea zincirli tahrik düzeni olan, belli duraklara hizmet eden, düşeden 15 den fazla eğimli olmaan kılavuz ralar arasında, halat vea zincirle asılı olarak hareket eden, insan ve/vea ük taşımak için tasarımlanmış bir kabini olan elektrikli asansörlerin apım ve montajı için güvenlik kurallarını kapsar. 1.2 Bu standardın kurallarına ek olarak özel durumlarda tamamlaıcı kurallar göz önüne alınmalıdır (patlama tehlikesi olan atmosfer, uç değerlerdeki iklim şartları, sismik koşullar, tehlikeli üklerin nakliesi, vb.). 3

9 1.3 Bu standard; a) Madde 1.1 de belirtilenlerden başka tahrik sistemi olan asansörleri; b) Asansör eri ugun olmadığında, mevcut binalara kurulan asansörleri; 2 c) Bu standard ürürlüğe girmeden önce kurulan bir asansörde apılan önemli değişiklikleri (bkz Ek-E) d) Paternoster, maden asansörleri, tiatro asansörleri, otomatik depolama asansörleri, kovalı asansörler, inşaat asansörleri, gemi asansörleri, deniz petrol arama ve sondaj plâtformlarındaki montaj ve bakım asansörlerini; e) Kılavuz raların düşele aptığı açının 15 i geçtiği asansörleri; f) Asansörlerin naklie, montaj, onarım ve söküm işlerini kapsamaz. g) Bean hızı 0.15 m/s olan asansörler. Ancak, bu standard bu konularda da fadalı bir temel oluşturabilir. Asansörün güvenli kullanımı için bir anlamı olmadığından gürültü ve titreşimler, bu standardda söz konusu edilmemektedir. 1.4 Bu standard, asansörün angın esnasında kullanılması için gerekli ek kuralları kapsamaz. 2 Atıf apılan standard ve/vea dokümanlar Bu Avrupa standardı, tarih belirtilerek vea belirtilmeksizin diğer aınlardan kabuller ihtiva eder. Bu standardla ilgili atıflar metin içindeki ugun erlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. Tarih belirtilen atıflarda daha sonra apılan tadil vea revizonlar, atıf apan bu Avrupa standardında da tadil vea revizon apılması şartı ile ugulanır. Atıf apılan standardın tarihinin belirtilmemesi halinde ilgili standardın en son baskısı kullanılır. EN, ISO, IEC vb. No: EN 294:1992 EN 1050 Adı (Đngilizce) Safet of machiner- Safet distances to prevent danger zones being reached b the upper limbs Safet of machiner- Principles for risk assessment Hot rolled products of non allo structural steels- Technical deliver conditions TS No 3 Adı (Türkçe) EN TS EN Sıcak haddelenmiş apı çelikleri Bölüm 2: Alaşımsız apı çeliklerinin teknik teslim şartları EN Fleible cables for lifts TS EN Kablolar - Polivinil klorür kılıflı- EN Environmental testing- Part 2: Tests - Test Fc : Vibration (sinusoidal) EN Basic environmental testing procedures- Part 2:Tests - Test Ea and guidance: Shock EN Basic environmental testing procedures- Part 2: Tests - Test Eb and guidance: Bump TS EN * TS 2155 EN TS 2184 EN Yassı, bükülgen Çevre denei - Bölüm 2-6: Deneler - Fc deneleri: Titreşim (sinüs biçimli) Çevre Şartlarına Daanıklılık Temel Dene Metotları - Bölüm 2: Deneler - Dene E a ve Kılavuz Mekanik Darbe Çevre Şartlarında Temel Dene Metotları Bölüm 2: Deneler- Dene E b ve Kılavuz: Çarpma 2 Mevcut binalar, asansör apımına karar verilmeden önce kullanılan vea kullanılmış olan bir apıdır. Đçi tamamen enilenen bir apı, eni bir apı olarak kabul edilmelidir 3 TSE Notu: Atıf apılan standardların TS numarası ve Türkçe adı 3. ve 4. kolonda verilmiştir. * işaretli olanlar bu standardın basıldığı tarihte Đngilizce metin olarak aımlanmış olan Türk Standardlarıdır 4

10 EN, ISO, IEC vb. No: Adı (Đngilizce) TS No EN Base materials for printed circuits- Part 2: Specifications- Specification N 2: Phenolic cellulose paper copper-clad laminated sheet of defined flammabilit EN Base materials for printed circuits- Part 2: Specifications- Specification N 3: Epode cellule paper copper-clad laminated sheet of defined flammabilit (vertical burning test) EN Safet of power transformers, power TS EN (iptal erine suppl units and similar products -- Part : Particular requirements for transformers 9:2003) for class III handlamps for tungsten filament lamps EN Low-voltage switchgear and controlgear- Part 4: Contactors and motor-starters- Section 1: Electromechanical contactors and motor-starters EN Low-voltage switchgear and controlgear- Part 5: Control circuit devices and switching elements- Section 1 : Electromechanical control circuit devices EN (iptal erine ) EN EN EN pren EN :2001 EN : 2001 EN : 2001 Information technolog equipment - Safet -- Part 1: General requirements Printed boards- Part 1: Generic specification Electromagnetic compatibilit- Product famil standard for lifts, escalators and passenger conveors- Emission Electromagnetic compatibilit- Product famil standard for lifts, escalators and passenger conveors- Immunit Fire resistance tests of lift landing doors- Method of test and evaluation Functional safet of electrical/electronic/programmable electronic safet-related sstems - Part 1: General requirements (IEC : Corrigendum 1999). Functional safet of electrical/electronic/programmable electronic safet-related sstems - Part 2: Requirements for electrical/electronic/programmable electronic safet-related sstems (IEC :2000). Functional safet of electrical/electronic/programmable electronic safet-related sstems - Part 3: Software requirements (IEC : Corrigendum 1999). TS EN TS EN /A1* TS EN Adı (Türkçe) Güç Transformatörlerinin, Güç Besleme Birimlerinin Ve Benzerlerinin Güvenliği Bölüm 2-9: Tungsten filâmanlı III sınıfı el lâmbalarında kullanılan transformatörler için özel kurallar Alçak gerilim anahtarlama düzeni ve kontrol düzeni - Bölüm 4-1: Kontaktörler ve motor ol vericileri - Elektromekanik kontaktörler ve motor ol vericileri Alçak gerilim anahtarlama ve kontrol düzenleri- Bölüm 5-1: Devre kontrol cihazları ve anahtarlama elemanları - Elektromekanik devre kontrol cihazları Bilgi teknolojisi cihazları Güvenlik - Bölüm 1: Genel kurallar TS EN Baskı Devreler-Bölüm 1: Genel * Özellikler Standardı TS EN Elektromanetik uumluluk Asansörler, ürüen merdivenler ve ürüen bantlar için ürün ailesi standardı - Emison TS EN Elektromanetik uumluluk A1 Asansörler, ürüen merdivenler ve ürüen bantlar için ürün ailesi standardı - Bağışıklık TS EN TS EN TS EN Güvenlikle ilgili elektrikli vea elektronik vea programlanabilir elektronik sistemlerde fonksionel güvenlik Bölüm 1:Genel Kurallar Güvenlikle ilgili elektrikli vea elektronik vea programlanabilir elektronik sistemlerde fonksionel güvenlik - Bölüm 2: Güvenlikle ilgili elektrikli vea elektronik vea programlanabilir elektronik sistemler için kurallar Güvenlikle ilgili elektrikli vea elektronik vea programlanabilir elektronik sistemlerde fonksionel güvenlik Bölüm 3 Yazılım Kuralları 5

11 EN, ISO, IEC vb. No: EN : 2001 EN : 2001 EN :2001 IEC IEC (iptal erine EN HD 21.1 S3 HD 21.3 S3 HD 21.4 S2 HD 21.5 S3 HD 22.4 S3 (iptal erine HD 22.4 S4:2004) HD 214 S2 (iptal erine EN 60112:2003) HD S2 (iptal erine EN ) HD 360 S2 (iptal) Adı (Đngilizce) Functional safet of electrical/electronic/programmable electronic safet-related sstems - Part 4: Definitions and abbreviations (IEC : Corrigendum 1999). Functional safet of electrical/electronic/programmable electronic safet-related sstems - Part 5: Eamples of methods for the determination of safet integrit levels (IEC : Corrigendum 1999). Functional safet of electrical/electronic/programmable electronic safet-related sstems - Part 7: Overview of techniques and measures (IEC :2000). Insulation co-ordination for equipment within low-voltage sstems- Part 1: Principles, requirements and tests Liquid crstal and solid-state displa devices -- Part 6: Measuring methods for liquid crstal modules - Transmissive tpe Polvinl chloride insulated cables of rated voltages up to and including 450/750 V- Part 1: General requirements Polvinl chloride insulated cables of rated voltages up to and including 450/750 V - Part 3: Non-sheathed cables for fied wiring Polvinl chloride insulated cables of rated voltages up to and including 450/750 V - Part 4: Sheathed cables for fied wiring Polvinl chloride insulated cables of rated voltages up to and including 450/750 V - Part 5: Fleible cables (cords) Rubber insulated cables of rated voltages up to and including 450/750V - Part 4: Cords and fleible cables Method for determining the comparative and the proof tracking indices of solid insulating materials under moist conditions Basic environmental testing procedures- Part 2 : Tests - Test N: Change of temperature TS No TS EN TS EN TS EN TS EN * TS EN TS 9756 HD 21.1 S4 TS 9758 HD 21.3 S3/A2 TS 9759 HD 21.4 S2 TS 9760 HD 21.5 S3 TS 9765 HD 22.4 S4 Adı (Türkçe) Güvenlikle ilgili elektrikli vea elektronik vea programlanabilir elektronik sistemlerde fonksionel güvenlik Bölüm 4 Tarifler ve Kısaltmalar Güvenlikle ilgili elektrikli vea elektronik vea programlanabilir elektronik sistemlerde fonksionel güvenlik Bölüm 5: Güvenlik bütünlüğü sevielerinin belirlenmesi için örnek metotlar Güvenlikle ilgili elektrikli vea elektronik vea programlanabilir elektronik sistemlerde fonksionel güvenlik Bölüm 7: Teknik ve tedbirlerin incelenmesi Yalıtım koordinasonu Alçak gerilim sistemlerinde kullanılan donanımlar için - Bölüm 1: Đlkeler, kurallar ve deneler Sıvı kristal ve katı hal gösterge devreleri - Bölüm 6: Sıvı kristal modüller için ölçme metotları - Gönderme tip Kablolar - Termoplâstik alıtımlı - Bean gerilimi en çok 450 / 750 V olan- Bölüm 1: Genel özellikler Kablolar Polivinil klorür alıtımlı - Bean gerilimi en çok 450/750 V olan - Bölüm 3 : Sabit tesisat için tek damarlı kılıfsız kablolar Kablolar-Polivinil Klorür Yalıtımlı- Anma Gerilimi En Çok 450/750 V Olan-Bölüm 4-Sabit Tesisat Đçin Kılıflı Kablolar Kablolar-Polivinil Klorür Yalıtımlı- Bean Gerilimi En Çok 450/750 V Olan-Bölüm 5-Bükülgen Kablolar (Kordonlar) Kablolar Çapraz bağlı alıtımlı - Bean gerilimi en çok 450 / 750 V olan Bölüm 4: Kordonlar ve bükülgen kablolar TS EN Katı alıtım malzemeleri - Yüzesel kaçaklar ile ilgili mukaese ve daanıklılık indislerinin belirlenmesi metodu TS EN * Çevre şartlarına daanıklılık deneleri - Bölüm 2-1: Deneler - Dene A: Soğuk Circular rubber insulated lift cables for normal use - - 6

12 EN, ISO, IEC Adı vb. No: (Đngilizce) HD S2 Electrical installations of buildings- Part 4: Protection for safet- Chapter 41: Protection against electric shock TS No: TS HD Adı (Türkçe) Alçak gerilim elektrik tesisleri Bölüm 4-41: Güvenlik için koruma Elektrik çarpmasına karşı koruma HD S1 (iptal erine HD :2007) HD S1 (iptal erine HD S2:2003) 3 Tarifler Electrical installations of buildings- Part 5: Selection and erection of electrical equipment- Chapter 54: Earthing arrangements and protective conductors Electrical installations of buildings- Part 6 : Verification -Chapter 61: Initial verification ISO Passenger lifts and service lifts- Guide rails for lifts and counterweights- T tpe TS HD TS 4789 ISO 7465 Alçak gerilim elektrik tesisleri Bölüm 5-54: Elektriksel teçhizatın seçilmesi ve montajı Topraklama düzenlemeleri, koruucu iletkenler ve koruucu kuşaklama iletkenleri - - Đnsan ve Yük Asansörleri-Kılavuz Ralar, Asansör Kabinleri ve Karşı ağırlıkları için-t Tipi Bu standardın ugulaması için aşağıdaki tarifler geçerlidir: Anî frenlemeli güvenlik tertibatı (instantaneous safet gear) (parachute à prise instantanée) (Sperrfangvorrichtung): Kılavuz ralar üzerindeki frenleme hareketi anî olan bir güvenlik tertibatı. Anî frenlemeli tampon etkili güvenlik tertibatı (instantaneous safet gear with buffered effect) (parachute à prise instantanée avec effet amorti) (Sperrfangvorrichtung mit Dämpfung): Kılavuz ralara etki ederek çok kısa bir mesafede duran ve ancak kabin ve gerekiorsa karşı ağırlık vea dengeleme ağırlığındaki frenleme etkisini bir tampon sistemi ardımı ile umuşatan bir tertibat. Asansör kuusu (well) (gaine) (Schacht): Kabin ve varsa karşı ağırlık vea dengeleme ağırlığının içinde hareket ettiği boşluk. Bu boşluk; genellikle kuu dibi, kuu duvarları ve kuu tavanı ile sınırlanmıştır. Asansörlerin güvenlikle ilgili ugulamaları için programlanabilir elektronik sistem (PESSRAL) (programmable electronic sstem in safet related applications for lifts PESSRAL-) (sstème électronique programmable dans les applications liées à la sécurité des ascenseurs PESSRAL-) (programmierbares elektronisches Sstem in sicherheitstechnisch relevanten Anwendungen für Aufzüge PESSRAL-): Çizelge A.1 ve Çizelge A.2 de listelenen güvenliğe ilişkin ugulamalarda kullanılan, güç kanakları, algılaacılar/diğer veri giriş cihazları, veri olları/ diğer iletişim olları ile tahrik ediciler ve çıkış cihazları gibi tüm elemanları dahil olmak üzere bir vea daha fazla progralanabilir elektronik cihazdan oluşan kumanda, koruma vea denetleme sistemi. Bean hızı (rated speed) (vitesse nominale) (Nenngeschwindigkeit): Asansörün tasarımlandığı, metre/sanie olarak ifade edilen kabin hızı değeri. Bean ükü (rated load) (charge nominale) (Nennlast): Asansörün tasarımlandığı ük değeri. Dengeleme ağırlığı (balancing weight) (masse d équillibrage) (Ausgleichsgewicht): Kabin ağırlığının tümünü vea bir kısmını dengeleerek enerji tasarrufu apan kütle. Durdurma hassasieti (stopping accurac) (précision d'arrêt) (Anhaltegenauigkeit): Asansör kabininin gideceği katta kumanda sistemi tarafından durdurulduğu ve kapıların tamamen açık pozisonda olduğu durumdaki kabin eşiği ile durak eşiği arasındaki düşe mesafe. 7

13 Elektrik güvenlik zinciri (electric safet chain) (chaîne électrique des sécurités) (Elektrische sicherheitskette): Seri olarak bağlı olan elektrik güvenlik cihazlarının tümü. En küçük halat kopma ükü (minimum breaking load of a rope) (charce de rupture minimale d'un câble) (Mindestbruchkraft eines Seiles): Halat anma çapının karesi ile (mm² olarak), halat tellerinin anma daanımı (N/mm² olarak) ve halat apısına bağlı bir katsaının çarpımına eşit. Etek (Aak koruucu) (apron) (garde-pieds) (Schürze): Kabin eşiği vea durak kapısı eşiğinden aşağı doğru düşe doğrultuda uzanan düzgün bir kısımdır. Güvenlik bütünlüğü seviesi (safet integrit level SIL-) (niveau d intégrité de sécurité) (Sicherheits-Integritätslevel) PESSRAL a atanmış güvenlik fonksionları için tam güvenlik kurallarını belirten arık sevie. Not - Bu standardda güvenlik bütünlüğü seviesi 1 en düşük, güvenlik bütünlüğü seviesi 3 en üksek seviei belirtmektedir. Güvenlik tertibatı (safet gear) (parachute) (Fangvorrichtung): Aşağı doğru aşırı hız kazanma vea askı tertibatının kopması halinde devree girerek kabin, karşı ağırlık vea dengeleme ağırlığını frenleerek sabit tutan, mekanik bir tertibat. Hız regülâtörü (overspeed governor) (limiteur de vitesse) (Geschwindigkeitsbegrenzer): Asansör belli bir hıza ulaştığında tahrik tertibatını devre dışı bırakan ve gerektiğinde güvenlik tertibatını çalıştıran bir düzen. Đskelet (sling) (étrier) (Rahmen): Kabin, karşı ağırlık vea dengeleme ağırlığını taşıan, askı halatlarına bağlantılı metal çerçeve. Bu iskelet kabin duvarlarının bir parçası da olabilir. Đstem dışı kabin hareketi (unintended car movement) (mouvement incontrôlé de la cabine) (unbeabsichtigte Bewegung des Fahrkorbs): Kabinin ükleme/boşaltma işleminden dolaı medana gelen hareketleri hariç, durağa ulaşmadan önceki kapının açılma alanı içerisinde açık kapılı kabinin komutsuz hareketi Kabin (car) (cabine) (Fahrkorb): Asansörün insan ve/vea ükleri taşıan bir parçası. Kabin bükülgen kablosu (travelling cable) (câble pendentif) (Hängekabel): Kabin ile sabit bir bağlantı noktası arasındaki esnek bir kablo. Karşı ağırlık (counterweight) (contrepoids) (Gegengewicht): Sürtünme ile tahriki sağlaan bir kütle. Kamalı güvenlik tertibatı (progressive safet gear) (parachute à prise amortie) (Bremsfangvorrichtung): Kılavuz raları etkileerek frenleme etkisinin sürtünme ile gerçekleştiği, kabin, karşı ağırlık vea dengeleme ağırlığında medana gelen kuvvetlerin kabul edilebilir bir değerde sınırlandırılması için özel önlemlerin alındığı bir güvenlik tertibatı. Kılavuz ralar (guide rails) (guides) (Führungsschienen): Kabin, karşı ağırlık vea dengeleme ağırlığına kılavuzluk eden asansör kısımları. Kilit açılma bölgesi (unlocking zone) (zone de déverrouillage) (Entriegelungszone): Durak kapısı kilidinin açılmasına izin verilebilmesi için, kabin tabanının durak seviesinin altında ve üstünde bulunması gereken bölge. Kullanıcı (user) (usager) (Benutzer): Asansörden ararlanan kişi. 8

14 Kullanılabilir kabin alanı (available car area) (surface utile de la cabine) (Nutzfläche des Fahrkorbes): Döşemeden 1 m ükseklikte ölçülen (el pervazları hariç olmak üzere), asansörün çalışması sırasında olcu ve üklerin ararlanabileceği alan. Kuu alt boşluğu (pit) (cuvette) (Schachtgrube): Kabinin gittiği en alt durak seviesinin altındaki asansör kuusu kısmı. Kuu üst boşluğu (head room) (partie supérieure de la gaine) (Schachtkopf): Kabinin gittiği en üst durak seviesinin üstündeki asansör kuusu kısmı. Lamine cam (laminated glass) (verre feuilleté) (Verbundsicherheitsglas VSG): 2 vea daha fazla cam tabakasından her birinin plastik bir madde ile birleştirilmesile medana gelen güvenlik camı. Makara dairesi (pulle room) (local des poulies) (Rollenraum): tahrik makinasının bulunmadığı, ancak makaraların bulunduğu, hız regülâtörü ve elektrik tertibatının bulunabileceği oda. Makara mekânı (Pulle space) (Emplacement de poulies) (Aufstellungsort von Seilrollen): Asansör kuusunun içinde vea dışında makaraların erleştirildiği alan/alanlar. Makina dairesi (machine room) (local des machines) (Triebwerksraum): Makina vea makinaların ve/vea ilgili donanımın bulunduğu oda. Makina mekânı (Machiner space) (Emplacement de machinerie) (Aufstellungsort von Triebwerk und Steuerung): Asansör kuusu içinde vea dışında makinaların tümünün vea bir bölümün erleştirildiği alan/alanlar. Makinalar (machiner) (machinerie) (Triebwerk und Steuerung): Geleneksel olarak makina dairesine erleştirilen donanım: Kumanda tablosu/tabloları, tahrik sistemi, asansör tahrik makinası, ana anahtar/anahtarlar ve acil durum çalışması için vasıtalar. Otomatik sevieleme (re-levelling) (isonivelage) (Nachstellung): Asansör durduktan sonra, ükleme ve boşaltma sırasında gerekirse birbirini takip eden hareketlerle durma seviesinin aarlanması. Regülatör halatı (safet rope) (câble de sécurité) (Sicherheitsseil): Askı tertibatının kopması durumunda güvenlik tertibatını çalıştırmak için kabin, karşı ağırlık vea dengeleme ağırlığına bağlanan ardımcı halat. Sevieleme (levelling) (nivelage) (Einfahren): Durak seviesinde durma hassasietini iileştiren bir sistem. Sevieleme hassasieti (levelling accurac) (précision du maintien au niveau) (Nachregulierungsgenauigkeit): Yükleme vea boşaltma sırasında kabin eşiği ile durak eşiği arasındaki düşe mesafe. Sistem reaksion zamanı (sstem reaction time) (temps de réaction sstème) (Sstemreaktionszeit): Aşağıda iki değerin toplamı: a) PESSRAL de hatanın oluşumu ile asansörde hataa karşılık gelen hareketin başlangıcı arasındaki zaman. b) Asansörün harekete karşı tepki vermesi ve güvenli bir duruma gelmesi arsındaki zaman. Sürtünme tahrikli asansör (traction drive lift) (ascenseur à adhérence) (Treibscheiben-Aufzug): Tahrik sistemi askı halatlarıla tahrik kasnağı kanalları arasındaki sürtünme kuvvetine daanan asansör. 9

15 Tahrik kumanda sistemi (drive control sstem) (sstéme de commande de l'entraînement) (Antriebssteuerung): Tahrik makinasının çalışmasını denetleme ve kumanda sistemi. Tahrik makinası (lift machine) (machine) (Triebwerk). Motor dahil olmak üzere, asansörün hareket etmesini ve durmasını sağlaan makina. Tamburlu asansör, zincirli asansör (positive drive lift; includes drum drive) (ascenseur à treuil attelé) (Trommelaufzug, Kettenaufzug): Zincirli asansör, sürtünme dışı ollarla tahrik edilen, zincir vea halatla asılı asansör. Tampon (buffer) (amortisseur) (puffer): Hidrolik vea alarla (vea benzeri tertibatla) frenlemei sağlaan, hareket olu sonundaki esnek bir durdurucu engel. Yolcu (passenger) (usager) (Fahrgast): Asansör ile taşınan herhangi bir şahıs. Yük asansörü (goods passenger lift) (ascenseur de charge) 4 (Lastenaufzug): Genellikle insan refakatinde ük taşınması için öngörülen asansör. 4 Birimler ve semboller 4.1 Birimler Kullanılan birimler, Uluslararası Birimler Sistemi nden (SI) seçilmiştir. 4.2 Semboller Semboller, kullanıldıkları formüllerde açıklanmıştır. 5 Asansör kuusu 5.1 Genel hükümler Bu maddedeki kurallar, bir vea daha fazla kabinli asansör kuuları ile ilgilidir Bir asansörün karşı ağırlığı vea dengeleme ağırlığı, kabin ile anı asansör kuusunda bulunmalıdır. 5.2 Asansör kuusu duvarları Her asansör kuusu a) Duvar, kuu tabanı ve kuu tavanı ile vea b) Yeterli serbest mekan ile çevrilmiş olmalıdır Tamamen kapalı asansör kuusu Bir binanın içinde, angının aılmasına karşı korunmak için asansör kuusu gereklise, bu kuu tamamen deliksiz duvar, kuu tabanı ve kuu tavanı ile çevrilmiş olmalıdır. Kabul edilebilir açıklıklar sadece şunlardır: a) Durak kapıları açıklıkları; b) Muaene ve imdat kapıları ile muaene kapaklarının açıklıkları; c) Yangın esnasında gaz ve dumanın çıkması için apılmış menfezlerin açıklıkları; d) Havalandırma açıklıkları; e) Asansör kuusu ile makina ve makara daireleri arasındaki sabit delikler; f) Madde 5.6 a göre asansörler arasındaki tel kafesli bölmelerdeki açıklıklar. 4 ascenseur de charge deimi, standardın Fransızca baskısına, CEN in üç resmi dilindeki metnin harmonize edilmesi ve basitleştirilmesi amacıla eklenmiştir. Başka ve özel bir asansör türünü tanımlamaz 10

16 Kısmen kapalı asansör kuusu Bir binanın içinde, angının aılmasına karşı korunmak için asansör kuusu gerekli değilse, (meselâ büük galeri vea avlulardaki, kulelerdeki panorama asansörleri), bu kuu aşağıdaki kuralların erine getirilmesi kadıla tamamen kapalı olmak zorunda değildir. a) Normal olarak insanların girebileceği erlerde duvarlar aşağıda belirtilen durumlar için eterli ükseklikte olmalıdır: Asansörün hareketli kısımları, şahıslar için tehlike aratmamalıdır; Şahısların doğrudan vea elde tutulan cisimlerle asansörün güvenli çalışmasına müdahale etmesi engellenmelidir. Duvarların üksekliği, Şekil 1 ve Şekil 2 e ugun olarak aşağıdaki kurallar erine geldiğinde eterli saılır: 1) Durak kapılarının olduğu kenarlarda en az 3,5 m; 2) Diğer kenarlarda en az 2,5 m ve buna ek olarak asansörün hareketli kısımlarına olan ata mesafe en az 0,5m. Asansörün hareketli kısımlarına olan ata mesafe 0,5 m den fazla ise, 2,5 m değeri, asansörün hareketli kısımlarına olan ata mesafe 2,0 m olduğunda en az 1,1 m olacak şekilde tedricen azaltılabilir; b) Duvarlar deliksiz olmalıdır; c) Duvarlar koridor, galeri vea merdiven kenarından en fazla 0,15 m mesafede olmalıdır (bkz Şekil 1); d) Başka cihazların, asansörün çalışmasını etkilememesi için gerekli önlemler alınmalıdır (bkz Madde 5.8 b) ve Madde c) ); e) Bina dış cephesinden tırmanan asansörler gibi dış hava etkilerine açık olan asansörlerde özel önlemler alınmalıdır (bkz Madde 0.3.3). Not - Kısmen kapalı kuusu olan asansörler, ancak erleşim ve çevre şartları iice incelendikten sonra apılmalıdır. C : Kabin H : Duvarların üksekliği D : Asansörün hareketli kısımlarına olan ata mesafe (bkz Şekil 2) Şekil 1 - Kısmen kapalı asansör kuusu 11

17 Şekil 2 - Kısmen kapalı asansör kuusu, Mesafeler Muaene ve imdat kapıları, muaene kapakları Kullanıcıların güvenliği vea servis için zorunlu olan durumların dışında, muaene ve imdat kapıları ile muaene kapaklarının apımına izin verilmez Muaene kapılarının üksekliği en az 1,4 m, genişliği ise en az 0,6 m olmalıdır. Đmdat kapılarının üksekliği en az 1,8 m, genişliği ise en az 0,35 m olmalıdır. Muaene kapakları en fazla 0,5 m ükseklikte ve en fazla 0,5 m genişlikte olmalıdır Birbirini takip eden durak kapısı eşikleri arasındaki mesafe 11 m i geçtiği takdirde, kapı eşikleri arasındaki mesafe 11 m i geçmeecek şekilde imdat kapıları konulmalıdır. Bitişik çalışan kabinlerde Madde 'e göre imdat geçiş kapıları bulunuorsa bu kurala gerek oktur Muaene ve imdat kapıları ile muaene kapakları, kuu içine doğru açılmamalıdır Kapı ve kapakların, anahtarsız kapanıp kilitlenebilen kilitleri olmalıdır. Muaene ve imdat kapıları kilitli olsalar bile, kuu içinden anahtarsız açılabilmelidir Asansörün çalışması ancak, kapı ve kapakların kapalı olması durumunda mümkün olmalıdır. Bu amaç için Madde de belirtilen özelliklere ugun elektrik güvenlik tertibatı kullanılmalıdır. Kuu dibine girmek için kullanılan kapı vea kapılarda, bu kapı vea kapılarla tehlikeli bölgelere girilemiorsa elektrik güvenlik tertibatı kullanılmasına gerek oktur. Normal işletmede kabinin, karşı ağırlığın vea dengeleme ağırlığının patenleri, etekleri vb. dahil en alt kısımları ile kuu tabanı arasında en az 2,0 m mesafe varsa, bu şart erine gelmiş saılır. 12

18 Kabin bükülgen kablosu, dengeleme halat vea zincirleri ile bunlara ait gereçler, hız regülâtörüne ait gergi tertibatı ve benzeri tertibatın varlığı tehlike tehdidi olarak görülmez Muaene ve imdat kapıları ile muaene kapakları deliksiz olmalı ve mekanik daanıklılık açısından durak kapılarının özelliklerine sahip bulunmalı ve ilgili binanın angından korunması için geçerli önetmelik kurallarını sağlamalıdır Kuunun havalandırılması Kuu gerektiği kadar havalandırılmalıdır. Asansör kuusu, asansörle ilgisi olmaan mekanların havalandırılması için kullanılmamalıdır. Not - Đlgili standard vea önetmelik olmaması durumunda asansör kuusu tavanında, kuu ata kesit alanının en az %1 i kadar havalandırma açıklıkları öngörülmesi tavsie edilir. 5.3 Kuunun duvarları, kuu tabanı ve kuu tavanı Kuunun apısı millî imar mevzuatına ugun olmalı ve en azından; tahrik makinasından, güvenlik düzeninin çalışması sırasında kılavuz ralardan, dengesiz üklerden, tamponların çalışmasından vea dengeleme halatı gergi tertibatından, kabinin ükleme ve boşaltılmasından, vb. kanaklanan üklere daanabilecek şekilde olmalıdır Kuu duvarlarının daanımı Asansörün güvenli çalışması için kuu duvarları eterli mekanik daanıma sahip olmalıdır. Duvarların iç vea dış üzeinin herhangi bir noktasında dike olarak 5 cm² lik uvarlak vea kare şeklinde bir alana eşit olarak dağılacak 300 N luk bir kuvvet ugulandığında: a) Kalıcı bir şekilde biçim değiştirmemeli ve b) 15 mm den fazla esnememelidir. ( bkz Madde 5.4 ) Normal olarak şahısların erişebileceği erlerdeki düz vea şekil verilmiş cam paneller, Madde de belirtilen üksekliğe kadar lamine camdan mamul olmalıdır Kuu alt boşluğu tabanının daanımı Kuu alt boşluğu tabanı, asılı kılavuz ralar hariç, her kılavuz raın altında kılavuz raın kütlesinden (kg) kanaklanan kuvvet (N) ve güvenlik tertibatının çalışması anında medana gelen kuvveti (N) taşıabilmelidir (bkz Madde G.2.3 ve Madde G.2.4) Kuu alt boşluğu tabanı, her bir kabin tamponunun altında, bean ükü ile üklü kabin kütlesinden kanaklanan statik kuvvetin 4 katını taşıabilmelidir: 4 ( P Q) g n + Burada: P = Boş kabin ve kabine asılı parçaların, meselâ, kabin bükülgen kablosunun kabin tarafından taşınan kısmı ve varsa dengeleme halatları/zincirlerinin vb. kütlelerinin toplamı (kg); Q = Bean ükü (Kütle) (kg); g n = Standard erçekimi ivmesi ( 9,81 m/s 2 ) dir Kuu alt boşluğu tabanı, her bir karşı ağırlık tamponunun vea dengeleme ağırlığının hareket sahası altında, karşı ağırlık vea dengeleme ağırlığının kütlesinden kanaklanan statik kuvvetin 4 katını taşıabilmelidir: 4 P + q Q karşı ağırlık için g n ( ) 4 q p dengeleme ağırlığı için g n 13

19 Burada; P = Boş kabin ve kabine asılı parçaların, meselâ kabin bükülgen kablosunun kabin tarafından taşınan kısmı ve varsa dengeleme halatları/zincirlerinin vb. kütlelerinin toplamı (kg), Q = Bean ükü (Kütle) (kg), g n = Standard erçekimi ivmesi ( 9.81 m/s 2 ), q = Denge katsaısı (bkz Madde G.2.4) dir Kuu tavanının daanımı Madde ve/vea Madde de belirtilen kurallardan bağımsız olarak kılavuz raların asılı olması durumunda askı noktaları en azından Madde G.5.1 de belirtilen ük ve kuvvetlere daanıklı olmalıdır Kabin girişine bakan asansör kuusu duvarları ve durak kapılarının apısı Kabin girişine bakan durak kapıları ve kuu duvarları vea duvar bölümlerile ilgili aşağıda belirtilen kurallar, kuunun bütün üksekliği bounca ugulanmalıdır. Kabin ile kabin girişine bakan kuu üzei arasındaki açıklıklar için Madde 11'e bakınız Kabin girişine bakan durak kapıları ve kuu duvarları vea duvar bölümlerinden oluşan kuu üzei, kabin kapısının tüm genişliği bounca, kapıların çalışması için gerekli açıklıklar haricinde kesintisiz bir üze oluşturmalıdır Kuu duvarı, her durak kapısı eşiği altında aşağıda belirtilen kurallara ugun olmalıdır: a) Kuu duvarı, her durak kapısı eşiği altına en az, kilit açılma bölgesinin arı uzunluluğuna 50 mm ilâvesile bulunan uzunlukta düşe bir üzele bağlanmalı ve genişliği kabin giriş genişliğini her iki andan en az 25 mm aşmalıdır; b) Bu üze sürekli, metal levhalar gibi düzgün sert kaplamalardan mamul olmalı ve duvarın herhangi bir noktasında dike olarak 5 cm² lik uvarlak vea kare şeklinde bir alana eşit olarak dağılacak 300 N luk bir kuvvet ugulandığında: 1) Kalıcı bir şekilde biçim değiştirmemeli ve 2) 10 mm den fazla esnememelidir; c) Çıkıntılar 5 mm'den daha az olmalıdır, 2 mm i aşan çıkıntılar atala en az 75 lik bir açı apacak şekilde pahlanmalıdır; d) Bunlara ek olarak; 1) a bir alttaki durak kapısının en üst kısmına bağlanmalı, 2) vea ata düzlemle en az 60 açı apan sert ve düzgün bir pah ile aşağıa doğru uzatılmış olmalıdır. Bu pahın ata düzlemdeki izdüşümü 20 mm den az olmamalıdır. 5.5 Kabin, karşı ağırlık ve dengeleme ağırlığının altında bulunan mekanların korunması Kabin, karşı ağırlık ve dengeleme ağırlığının altında içine girilebilecek bir mekan bulunduğunda kuunun tabanı en az 5000 N/m² hareketli üke göre inşa edilmeli ve; a) Karşı ağırlık tamponunun vea dengeleme ağırlığının hareket sahası altındaki beton kaide, sağlam zemine kadar uzatılmalı, vea b) Karşı ağırlık vea dengeleme ağırlığında güvenlik tertibatı kullanılmalıdır. Not - Asansör kuuları tercihen, şahısların girebileceği mekanların üstüne erleştirilmemelidir. 5.6 Asansör kuusundaki koruma önlemleri Karşı ağırlık vea dengeleme ağırlığının hareket sahası, kuu tabanından en fazla 0,3 m den başlaıp en az 2,5 m üksekliğe kadar uzanan sert bir aırıcı bölme ile korunmalıdır. Genişlik, en az karşı ağırlık vea dengeleme ağırlığı genişliğinin her iki anına 0,1 m ilâvesile bulunan genişliğe eşit olmalıdır. Bu bölme delikli malzemeden apılmışsa, EN 294 Madde e ugun olmalıdır. 14

20 5.6.2 Asansör kuusunda birden fazla asansör varsa, farklı asansörlere ait hareketli parçalar arasında aırıcı bölme bulunmalıdır. Bu bölme delikli malzemeden apılmışsa, EN 294 Madde e ugun olmalıdır Bu bölme en az, kabin, karşı ağırlık vea dengeleme ağırlığının en alt hareket noktasından başlaıp, en alt durak seviesinden en az 2,5 m üksekliğe kadar uzanmalıdır. Bölmenin genişliği, Madde deki şartların erine getirildiği durumlar haricinde, bir kuu dibinden diğerine geçişi engelleecek kadar olmalıdır Kabin tavanı kenarının, bitişik asansörün hareketli kısmına (kabin, karşı ağırlık vea dengeleme ağırlığı) olan ata uzaklığı 0,5 m den az ise, aırıcı bölme, tüm kuu üksekliğinde apılmalıdır. Aırıcı bölmenin genişliği en az, hareketli parçanın vea bunun korunulması gereken kısımlarının genişliğinin her iki anına 0,1 m ilâvesile elde edilen genişlik kadar olmalıdır. 5.7 Kuu üst boşluğu, kuu alt boşluğu Sürtünme tahrikli asansörlerde üst güvenlik boşluğu Sürtünme tahrikli asansörlerin kuu üst boşluğundaki aşağıda belirtilen gerekli mesafeler Ek K de gösterilmiştir Karşı ağırlık tam kapanmış tampon üzerinde otururken, anı zamanda aşağıdaki dört şart erine getirilmiş olmalıdır: a) Kabin kılavuz raı uzunluğu, ukarı önde en az 0,1+0,035 v² metre daha hareket mesafesine izin vermelidir; 5 b) Boutları Madde de verilen değerlere ugun olan kabin üstünün, (Madde c de belirtilen parçaların üstündeki alanlar hariç) üst seviesile, kuu tavanının en alt seviesi (kabin izdüşümüne rastgelen tavan altındaki sarkan kiriş ve parçalar dahil) arasındaki serbest düşe mesafe en az 1,0 + 0,035 v² metre olmalıdır; c) Kuu tavanının en alt kısmından; 1) Aşağıdaki 2. madde kapsamına girenlerin dışındaki kabin üstündeki en üksek teçhizat parçasına olan mesafe en az 0,3 + 0,035v² metre olmalıdır; 2) Patenler vea makaraları, halat bağlantıları, varsa kabin üstü siperi ve varsa düşe hareket eden sürmeli kapı başlık ve parçalarının en üksek kısmına olan serbest mesafe en az 0,1 + 0,035 v² metre olmalıdır; d) Kabin üzerinde, 0,5 m 0,6 m 0,8 m boutlarından küçük olmaan, bir üzei üzerinde duran dikdörtgen bloğu alabilecek er bulunmalıdır. Bloğun işgal ettiği mekan içinde direkt askı sisteminde (1/1 askı) askı halatları ve bağlantıları er alabilir; ancak hiçbir halatın merkezi, bloğun düşe üzelerinden 0,15 m den fazla mesafede bulunmamalıdır Kabin, tam kapanmış tamponlar üzerinde oturduğu sırada karşı ağırlık kılavuz raının uzunluğu, ukarı önde en az 0,1 + 0,035v² metre daha hareket mesafesine izin vermelidir Madde 12.8 e göre bir avaşlamanın denetimi devresi mevcutsa mesafelerin hesaplanması için Madde ve Madde de verilen 0,035 v² değeri aşağıda belirtilen oranlara düşürülebilir: a) Bean hızı 4 m/s i geçmeen asansörlerde 0,25 m den küçük olmamak kadıla arıa; b) Bean hızı 4 m/s i geçen asansörlerde 0,28 m den küçük olmamak kadıla 1/3 e Denge halatı olan asansörlerde gergi tertibatı, sıçramaa karşı frenleme vea kilitleme etkili bir tertibata sahipse, koruma mesafelerinin hesaplanmasında kullanılan 0,035 v² değeri erine, halat donanımına bağlı olarak mümkün olan gergi makarası hareket mesafesine, halatların uzamasını göz önüne almak için seir mesafesinin 1/500 ü eklenerek bulunan değer kullanılabilir. Ancak bu değer halatlardaki esnemei göz önüne almak için 0,2 m den küçük olmamalıdır. 5 0,035 v² değeri, % 115 bean hızındaki sıçrama mesafesinin arısına tekabül eder. 0,5 (1,15 v)² / 2 g n = 0,0337 v² değeri uvarlak olarak 0,035 v² kabul edilmiştir. 15

21 5.7.2 Tamburlu ve zincirli asansörlerde üst boşluk güvenlik mesafeleri Kabinin ukarı hareketinde, en üst durak seviesinden üst tamponlara vuruncaa kadar olan hareket mesafesi en az 0,5 m olmalıdır. Kabin, tampon strokunun sınır noktasına kadar ralarla kılavuzlanmalıdır Üst tamponlar kabin tarafından tamamen sıkıştırıldığında, anı zamanda aşağıdaki 3 şart erine getirilmiş olmalıdır: a) Madde de verilen ölçülere ugun kabin tavanının (Madde b de belirtilen parçaların üstündeki alanlar hariç), kuu tavanının en alt seviesine (kabin izdüşümünde bulunuorlarsa, sarkan kirişler ve teçhizat dahil) olan serbest düşe mesafesi en az 1 m olmalıdır. b) Kuu tavanının en alt kısmı ile; 1) Aşağıdaki 2. madde kapsamına girenlerin dışındaki, kabin üstüne monte edilen teçhizatın en üksek kısımları arasındaki mesafe en az 0,3 m olmalıdır; 2) Patenler vea makaralar, halat bağlantıları, varsa kabin üstü siperi ve varsa düşe hareket eden sürmeli kapı başlık ve parçalarının en üksek kısmına olan serbest mesafe en az 0,1 m olmalıdır; a) Kabin üzerinde, 0,5 m 0,6 m 0,8 m boutlarından küçük olmaan, bir üzei üzerinde duran dikdörtgen bloğu alabilecek er bulunmalıdır. Bloğun işgal ettiği mekan içinde direkt askı sisteminde (1/1 askı) askı halatları vea zinciri ve bunların bağlantıları er alabilir; ancak hiçbir halatın merkezi, bloğun düşe üzelerinden 0,15 m den fazla mesafede bulunmamalıdır Kabin, tam kapanmış tamponlar üzerinde oturduğu sırada varsa, dengeleme ağırlığı kılavuz raının uzunluğu, ukarı önde en az 0,3 m daha hareket mesafesine izin vermelidir Kuu alt boşluğu Kuunun alt kısmında, tampon ve kılavuz ra kaideleri ile drenaj tertibatı dışında düzgün ve mümkün olduğu kadar ata tabanı olan bir kuu alt boşluğu bulunmalıdır. Kılavuz ralar, tamponlar, ara bölmeler vb. montajından sonra dahi kuu alt boşluğuna su sızması engellenmiş olmalıdır Durak kapısı dışında kuua giriş kapısı varsa, bu kapı Madde de belirtilen kurallara ugun olmalıdır. Bu kapı, kuu alt boşluğu derinliğinin 2,5 m i aşması ve binanın buna elverişli olması durumunda apılmalıdır. Başka bir giriş oksa, etkili kişilerin kuu alt boşluğuna güvenlik içinde girişi için, durak kapısından kolaca erişilebilen sabit bir tertibat bulunmalıdır. Bu tertibat, asansörün hareketli parçalarının çalışma sahasına taşmamalıdır Kabin tam kapanmış tampon üzerinde otururken, anı zamanda aşağıdaki üç şart erine getirilmiş olmalıdır: a) Kuu alt boşluğunda, bir üzü üzerinde duran, boutları en az 0,5 m 0,6 m 1,0 m olan bir dikdörtgen bloğu içine alabilecek bir mekan bulunmalıdır; b) Kuu tabanı ile kabinin en alt kısımları arasındaki serbest düşe mesafe en az 0,5 m olmalıdır. Bu mesafe: 1) Kabin eteği, düşe hareket eden sürmeli kapı parçalarının en alt kısımları ile bitişik duvarlar; 2) Kabinin en alt kısımları ile kılavuz ralar arasında, 0,15 m ata bir mesafede en fazla 0,1 m e düşürülebilir; c) Kuu dibine sabit olarak tespit edilmiş parçaların en üksek olanları (meselâ: en üksek konumunda bulunan denge halatlarının gergi tertibatı) ile b) 1. ve b) 2. maddelerinde belirtilenler hariç, kabinin en alt kısımları arasında en az 0,3 m serbest düşe mesafe bulunmalıdır Kuu alt boşluğunda aşağıdakiler bulunmalıdır: a) Kuu alt boşluğuna giriş kapısından ve kuu döşemesinden erişilebilen, Madde ve Madde 15.7 nin kurallarına ugun bir durdurma anahtarı; b) Bir elektrik prizi (Madde ); 16

22 c) Kuu dibine giriş kapısı açılınca erişilebilen, kuu adınlatmasını açıp kapamaa araan bir anahtar (Madde 5.9). 5.8 Asansör kuusundaki asansöre ait olmaan teçhizat Asansör kuusu sadece asansöre ait olmalı, burada asansöre ait olmaan kablo, cihazlar vb. bulunmamalıdır. Bununla beraber kuu içinde, üksek basınçlı sıcak su ve buharlı olmamak kadıla, asansör kuusuna ait ısıtma teçhizatı bulunabilir. Ancak ısıtma cihazlarının kumanda ve aar tertibatı kuu dışında erleştirilmiş olmalıdır. Madde e ugun asansörlerde; a) Kuu duvarları varsa: duvarlar içindeki alan; b) Kuu duvarları oksa: asansörün hareketli kısımlarından 1,5 m ata mesafe içindeki alan kuu olarak kabul edilir. 5.9 Asansör kuusu adınlatması Asansör kuusunda, durak kapıları kapalı olsa dahi kabin tavanının ve kuu dibi döşemesinin 1 m üstünde en az 50 lüks şiddetinde bir adınlatma sağlaacak sabit bir adınlatma tesisatı bulunmalıdır. Kuu adınlatması, kuunun tavanı ve tabanından en çok 0,5 m mesafede konulan birer adet lamba ve bunların arasına konulacak lamba(lar)dan medana gelmelidir. Madde deki özel duruma başvurulması halinde, kuu akınındaki adınlatma eterli ise, asansör kuusunu arıca ışıklandırmaa gerek oktur Acil durumda kurtarma Asansör kuusu içinde çalışan kişilerin mahsur kalma riski varsa ve kabinden vea kuu içinden kurtulabilmeleri için önlemler alınmamışsa, bu risklerin oluştuğu erlere alarm tertibatı konulmalıdır. Alarm tertibatı Madde ve Madde te belirtilen kurallara ugun olmalıdır. 6 Makina ve makara mekanları 6.1 Genel kurallar Makinalar ve makaralar, makina ve makara mekânlarına erleştirilmelidir. Bu mekânlar ve bunlarla ilgili çalışma alanları erişilir olmalıdır. Bu mekânlara alnızca etkili kişilerin (bakım, kontrol ve kurtarma) erişilebilmesi için gerekli tedbirler alınmalıdır. Bu mekânlar ve bunlarla ilgili çalışma alanları, göz önüne alınması gereken çevresel etkilere karşı ugun şekilde korunmalı ve bu mekânlarda bakım/muaene ve acil durum çalışması için ugun alanlar sağlanmalıdır. (bkz Madde 0.2.2, Madde ve Madde ) a) bkz Ek O 6.2 Erişim Makina vea makara mekânlarına erişim sağlaan herhangi bir kapıa/kapağa komşu geçiş olları aşağıdaki şekilde olmalıdır: a) Sabit olarak tesis edilmiş adınlatma armatürü/armatürleri ile eterli şekilde adınlatılabilmedir. b) Özel mekanlardan geçmee gerek kalmadan, her zaman rahat ve güvenilir bir şekilde kullanılabilmelidir Makina ve makara mekânlarına erişim şahıslar için güvenli olmalıdır. Bu erişim tercihan merdivenlerle sağlanmalıdır. Sabit merdiven konulmasının mümkün olmadığı durumlarda, aşağıdaki kuralları erine getiren portatif daama merdivenler kullanılabilir: a) Makina ve makara mekânlarına giriş seviesi, basamaklarla (stairs) erişilebilen sevieden en çok 4 m ukarıda olmalıdır. b) Daama merdivenler, hareket etmeecek bir şekilde girişe tespit edilmelidir. c) Boları 1,50 m den büük olan daama merdivenler erleştirildiklerinde, atala arasında 65 ile 75 arasında bir açı oluşmalı ve kamaa, devrilmee elverişli olmamalıdır. d) Merdivenin serbest genişliği en az 0,35 m, basamakların derinliği en az 25 mm, düşe duran merdiven olması durumunda basamaklar ile duvar arasındaki mesafe en az 0,15 m olmalıdır. Basamaklar 1500 N üke göre tasarımlanmalıdır. 17

23 e) Merdivenin üst ucuna akın bir erde, elin kolaca ulaşabileceği mesafede en az bir adet tutamak bulunmalıdır. f) Merdivenin çevresinde 1,5 m ata mesafe içinde, merdiven boundan daha fazla ükseklikten düşme riski engellenmiş olmalıdır. 6.3 Makina dairelerindeki makinalar Genel kurallar Asansör tahrik makinaları ve bunlarla ilgili donanımın makina dairesine erleştirildiği durumlarda, makina dairesi sağlam duvar, tavan, taban ile kapı vea döşeme kapağından oluşmalıdır. Makina daireleri, asansörler dışında başka bir amaç için kullanılmamalıdır. Buralarda, asansörler için olanlar dışında kanal, kablo vea cihaz bulunmamalıdır. Ancak bu alanlarda; a) servis asansörleri ve ürüen merdivenler için tahrik makinaları, b) bu alanların, buharlı ısıtma ve kızgın sulu ısıtma dışında, havalandırılması vea ısıtılması için donanım, c) elektrik donanımı için ugun, üksek çalışma sıcaklıklarına sahip, uzun süre çalışmaa daanıklı, kaza sonucu darbelere karşı korunmuş angın detektörleri vea angın söndürücüleri bulunabilir Tahrik kasnağı aşağıdakiler sağlandığında kuu içine tesis edilebilir: a) Muaene, dene ve bakım işlemleri makina dairesinden apılabiliorsa, b) makina dairesi ve kuu arasındaki açıklık mümkün olduğu ölçüde küçük ise Mekanik daanım, döşeme üzei Makina daireleri, maruz kalacakları üklere ve kuvvetlere daanacak şekilde inşa edilmelidir. Bu mekânlar, toz oluşturmaa eğilimli olmaan daanıklı malzemeden apılmalıdır Makina dairesi döşemesi, şap atılmış beton, baklavalı sac gibi kamaan bir üzee sahip olmalıdır Boutlar Makina dairelerinin boutları, cihazlarda ve özellikle elektrik aksamında kola ve güvenlik içinde çalışılmasına imkân verecek eterlilikte olmalıdır. Özellikle çalışma alanları üstünde en az 2 m serbest ükseklik olmalı ve a) Kumanda panoları ve tablolarının önünde, aşağıdaki özellikleri taşıan serbest bir ata alan bulunmalıdır: 1) Derinlik: mahfazaların dış üzeinden en az 0,70 m olmalıdır. 2) Genişlik: en az şu değerlerden büük olanına eşit olmalıdır: 0,50 m vea kumanda panoları vea tablolarının toplam genişliği, b) hareketli parçaların bakım ve kontrolü için gerekli olan erlerde ve elle acil durum çalışmasının gerekli olduğu durumlarda en az 0,50 m 0,60 m lik bir serbest ata alan bulunmalıdır (Madde ) Hareket için serbest ükseklik en az 1,80 m olmalıdır. Madde de belirtilen serbest alanlara geçiş olları en az 0,50 m genişliğinde olmalıdır. Hareketli parçaların bulunmadığı erlerde bu genişlik 0,40 m e kadar düşürülebilir. Hareket için bu serbest ükseklik tavan kirişlerinin alt kenarı ile erişim alanının döşemesi arasında ölçülür Tahrik makinasının dönen parçalarının üstünde en az 0,30 m üksekliğinde bir serbest düşe mesafe bulunmalıdır Makina dairesindeki farklı seviedeki döşemeler arasında 0,50 m den fazla bir ükseklik farkı varsa, korkulukları olan merdiven vea basamaklar bulunmalıdır. 18

24 Makina dairesi döşemesinde kanallar vea 0,50 m den daha derin ve 0,50 m den daha dar girintiler varsa, bunların üstü kapatılmalıdır Giriş kapıları ve döşeme kapakları Giriş kapıları en az 0,6 m genişlikte ve en az 1,8 m ükseklikte olmalıdır.kapılar, makina dairesinin içine doğru açılmamalıdır Makina dairesine giriş amacıla döşemede apılan kapaklar, en az 0,8 m 0,8 m lik bir serbest geçiş alanı sağlamalı ve kapak ağırlığını dengeleen bir tertibata sahip olmalıdır. Bütün döşeme kapakları, kapalı durumda kalıcı bir şekil bozukluğu olmadan, her 0,20 m 0,20 m lik alanında her biri 1000 N olarak hesap edilen iki kişinin ükünü taşıabilmelidir. Döşeme kapakları, geri çekilebilir bir merdiven tertibatı ile bağlantılı olmadıkları sürece, aşağıa doğru açılmamalıdır. Menteşeler kullanıldığı takdirde bunlar, kolaca uvalarından çıkarılamaacak cinsten olmalıdır. Döşeme kapağı açık durumda iken, insanların düşmesine karşı tedbirler alınmalıdır (örneğin korkuluk gibi) Giriş kapıları ve döşeme kapakları makina dairesi içinden anahtarsız açılabilecek anahtarlı kilitlerle donatılmalıdır. Yalnızca malzeme girişi için kullanılan döşeme kapakları sadece içeriden kilitlenebilir Diğer açıklıklar Makina plâtformu ve makina dairesi döşemesindeki delikler kullanım amacına ugun olarak en küçük boutta olmalıdır. Malzemelerin düşme tehlikesini önlemek için, kuu üzerindeki delikler ve kablo geçişlerinin çevresinde plâtform vea bitmiş döşemeden en az 50 mm ükseklikte engelleici çıkıntılar apılmalıdır Havalandırma Makina daireleri ugun bir şekilde havalandırılmalıdır. Asansör kuusu makina dairesi kanalıla havalandırılacaksa bu hesaba katılmalıdır. Binanın diğer bölümlerinden gelen pis havanın, makina dairesine doğrudan girmesi önlenmelidir. Bu havalandırma motorlar, kumanda cihazları ve elektrik kablolarını eterince ii biçimde toz, zararlı duman ve nemden koruacak şekilde apılmalıdır Adınlatma ve prizler Makina dairesinde, döşeme seviesinde en az 200 lüks şiddetinde bir adınlatma sağlaacak sabit elektrik tesisatı bulunmalıdır. Bu tesisatın beslenmesi Madde e ugun olmalıdır. Bu tesisata, makina dairesi içinde giriş vea girişlere akın, ugun ükseklikteki bir anahtar ile kumanda edilmelidir. Makina dairesine Madde e ugun en az bir priz konulmalıdır Taşıma vasıtaları Đhtiaca göre ağır asansör parçalarını taşımak için, makina dairesi tavanına vea taşııcı putrellere, bir vea birden fazla, ugun şekilde erleştirilmiş, üzerlerine güvenli taşıma kapasiteleri azılmış (Madde ) metal destekler vea taşııcı kancalar monte edilmelidir (bkz Madde ve Madde ). 6.4 Asansör kuusu içindeki makinalar Genel kurallar Makina mesnetleri ve kuu içinde çalışma alanları, maruz kalacakları ük ve kuvvetlere daanacak şekilde inşa edilmelidir. 19

25 Asansör kuularının, binanın dış tarafında kısmen kapalı olduğu durumlarda makinalar çevresel etkilere karşı ugun şekilde korunmalıdır Kuu içerisinde bir çalışma alanından diğer bir çalışma alanına hareket için serbest ükseklik en az 1,80 m olmalıdır Kuu içerisinde çalışma alanı boutu Asansör kuusu içerisinde çalışma alanlarının boutları, teçhizat üzerinde kola ve güvenli olarak çalışmaa imkân verecek eterlilikte olmalıdır. Özellikle çalışma alanlarının üstünde en az 2 m serbest ükseklik olmalı ve a) parçaların bakım ve kontrolü için gerekli olan noktalarda en az 0,50 m 0,60 m lik bir serbest ata alan bulunmalıdır. b) kumanda panoları ve tablolarının önünde, aşağıdaki özellikleri taşıan serbest bir ata alan bulunmalıdır: 1) Derinlik: mahfazaların dış üzeinden en az 0,70 m olmalıdır. 2) Genişlik: en az şu değerlerden büük olanına eşit olmalıdır: 0,50 m vea kumanda panoları vea tablolarının toplam genişliği Makinaların korumasız dönen parçalarının üstünde en az 0,30 m üksekliğinde bir serbest düşe mesafe bulunmalıdır. Bu ükseklik 0,30 m den daha az ise, Madde a) a ugun bir mahfaza sağlanmalıdır. Madde vea Madde e bakınız Kabin içinde ve üstü kabin çalışma alanları Makinalarda bakımın/kontrollerin kabin içinden vea kabin üstünden apılması gerekiorsa ve kabinin bakım/kontrolden kanaklanan kontrolsüz vea beklenmedik herhangi bir hareketi kişiler için tehlike oluşturabiliorsa aşağıdakiler ugulanır: a) Kabinin herhangi bir tehlikeli hareketi mekanik bir tertibat ile engellenmelidir. b) Mekanik tertibat hareketsiz konumda değilse, tüm kabin hareketleri Madde e ugun elektrikli güvenlik tertibatı ile engellenmelidir. c) Bu tertibat faal konumda olduğunda, bakım faalietleri güvenli olarak ürütülebilmeli ve çalışma alanları güvenli olarak terk edilebilmelidir Acil durum çalışması ve dinamik deneler (fren deneleri, çekme deneleri, güvenlik tertibatı deneleri, tampon deneleri vea ukarı doğru hareket eden kabinin aşırı hız koruma vasıtalarının deneleri gibi) için gerekli tertibatlar, acil durum çalışması ve dinamik deneler Madde 6.6 a ugun olarak kuunun dışından ürütülebilecek şekilde düzenlenmelidir Bakım kapı ve/vea kapakları kabin duvarında er alıorsa, bunlar: a) Gerekli işin kapının/ kapağın içinden apılabilmesi için eterli büüklükte olmalıdır. b) Kuunun içine düşmei önlemek üzere mümkün olduğu ölçüde küçük olmalıdır. c) Kabin dışına doğru açılmamalıdır. d) Anahtarsız kapatılıp kilitlenebilen anahtarlı bir kilit ile teçhiz edilmelidir. e) Kilitleme konumunu denetlemek için Madde e ugun elektrik güvenlik tertibatı ile teçhiz edilmelidir. f) Deliksiz olmalı ve kabin duvarları ile anı mekanik mukavemet şartlarını sağlamalıdır Kabini, kabin içinden bakım kapı/kapakları açık olarak hareket ettirmek gerekiorsa, aşağıdakiler ugulanır: a) Bakım kapısının/kapağının akınında Madde e ugun bir bakım kumandası bulunmalıdır. b) Kabindeki bakım kumandası, Madde e) e ugun elektrik güvenlik tertibatını etkisiz hale getirmelidir. c) Kabindeki bakım kumandası, alnızca etkili kişiler tarafından erişilebilir olmalı, kabin üstünde dururken kabini sürmek için kullanılmaacak şekilde (örneğin, bakım kapısının/kapağının arkasına erleştirilerek) düzenlenmelidir. 20

26 d) Açıklığın küçük boutu 0,20 m i aşıorsa, kabin duvarındaki açıklığının dış kenarı ile bu açıklığın ön tarafında kuua tespit edilen donanımlar arasındaki serbest ata mesafe en az 0,30 m olmalıdır Kuu alt boşluğu içindeki çalışma alanları Makinaların bakımın vea muaenesinin kuu alt boşluğundan apıldığı ve bu işlemlerin kabinin hareket ettirmesini gerektirdiği vea bu işlemler nedenile kabinin kontrolsüz ve beklenmeen şekilde hareket etmesinin mümkün olabileceği durumlarda, aşağıdakiler ugulanır: a) Madde b) 1) ve 2) de belirtilenler hariç, bean üküne kadar herhangi bir ükte ve bean hızına kadar herhangi bir hızda kabini, çalışma alanı tabanı ile kabinin en alttaki parçaları arasında 2 metre serbest mesafe oluşturacak şekilde mekanik olarak durdurmak için sabit tesis edilmiş bir tertibat bulunmalıdır. Güvenlik tertibatları dışında mekanik tertibatlardaki geciktirme (retardation), tamponların medana getirdiği geciktirmeden fazla olmamalıdır. b) Mekanik tertibat durdurulmuş kabini hareketsiz tutabilmelidir. c) Mekanik tertibat elle vea otomatik olarak çalıştırılabilmelidir. d) Kabinin kuu alt boşluğundan hareket ettirilmesinin gerektiği erlerde, Madde e ugun bir bakım kumandası kuu alt boşluğunda bulunmalıdır e) Kuu alt boşluğuna erişim sağlaan herhangi bir kapının anahtar kullanarak açılması, asansörün sonraki bütün hareketlerini önleen, Madde e ugun bir elektrik güvenlik tertibatı ile denetlenmelidir. Asansörün hareketi alnızca aşağıda g) bendinde verilen kurallar altında mümkün olmalıdır. f) Mekanik tertibat hareketsiz konumunda değilse, bütün kabin hareketleri Madde e ugun bir elektrik güvenlik tertibatı vasıtasıla engellenmelidir. g) Madde e ugun bir elektrik güvenlik tertibatı ile denetlendiğinde mekanik tertibat hareketli konumda ise, kabinin elektrik tahrikli hareketi alnızca bakım kumandası/kumandaları ile mümkün olmalıdır. h) Asansörün normal işletmee geri dönmesi alnızca, kuu dışına erleştirilen ve alnızca etkili kişiler tarafından erişilebilir, örneğin kilitli pano içinde, elektrik sıfırlama tertibatının çalıştırılması ile mümkün olmalıdır Kabin Madde a) da belirtilen konumdaken, çalışma alanı güvenli şekilde terk edilebilmelidir Acil durum çalışması ve dinamik deneler (fren deneleri, çekme deneleri, güvenlik tertibatı deneleri, tampon deneleri vea ukarı doğru hareket eden kabinin aşırı hız koruma vasıtalarının deneleri gibi) için gerekli tertibatlar, acil durum çalışması ve dinamik deneler Madde 6.6 a ugun olarak kuunun dışından ürütülebilecek şekilde düzenlenmelidir Platform üzerindeki çalışma alanları Makinaların bakımlarının ve muaenelerinin bir plâtform üzerinden apılmasının gerektiği durumlarda, plâtform; a) sabit şekilde tesis edilmeli ve b) kabinin vea karşı ağırlığın/dengeleme ağırlığının hareket olu üzerinde ise geri çekilebilmesi mümkün olmalıdır Makinaların bakımlarının ve muaenelerinin kabinin vea karşı ağırlığın/dengeleme ağırlığının hareket olu üzerindeki bir plâtform üzerinden apılmasının gerektiği erlerde; a) kabin, Madde a) ve b) e ugun bir mekanik tertibat kullanılarak sabitlenmeli vea b) kabinin hareket ettirilmesinin gerektiği erlerde, kabinin hareket olu; - kabin aşağı önde plâtforma doğru hareket ediorsa, en az plâtformun 2 m üzerinde, - kabin ukarı önde plâtforma doğru hareket ediorsa, Madde b), c) ve d) bentlerine ugun olarak plâtformun altında duracak şekilde hareketli durdurucularla sınırlandırılmalıdır Plâtform; a) kapalı durumda kalıcı bir şekil bozukluğu olmadan, her 0,20 m 0,20 m lik alanında her biri 1000 N olarak hesap edilen iki kişinin ükünü taşıabilmelidir. Plâtformun ağır teçhizatın taşınması için kullanılması amaçlanıorsa, plâtformun boutları buna göre düşünülmeli ve plâtform maruz kalınması amaçlanan üklere ve kuvvetlere daanabilecek mekanik mukavemete sahip olmalıdır (Madde ). b) Madde e ugun korkuluklarla donatılmalıdır. c) Aşağıdakileri sağlanmak üzere vasıtalarla donatılmalıdır: 21

27 1) Plâtform zemini ile erişim seviesi arasında basamak üksekliği 0,50 m i geçmemelidir. 2) Plâtform ile giriş kapısının eşiği arasındaki herhangi bir aralıktan 0,15 metre çapında bir bilei geçirmek mümkün olmamalıdır. 3) Kuua düşmei engellemek üzere ilâve tedbirler alınmadısa, tam açık durak kapısı paneli ile plâtform kenarı arasında ölçülen herhangi bir aralık, 0,15 m i geçmemelidir Madde e ilâve olarak her geri çekilebilir plâtform aşağılar ile donatılmalıdır: a) Plâtformun tamamıla gerie çekili konumda olduğunu denetleen, Madde e ugun bir elektrik güvenlik tertibatı. b) Plâtformu çalışma konumuna getiren vea bu konumdan çıkaran vasıtalar. Bu işlem kuu alt boşluğundan vea kuu dışına erleştirilen alnızca etkili kişilerce erişilebilecek vasıtalarla apılabilmelidir. Plâtforma erişim durak kapısından sağlanmıor ve plâtform çalışma konumunda değilse, plâtforma erişim sağlaan kapının açılması mümkün olmamalı vea alternatif olarak kişilerin asansör kuusuna düşmesini engelleecek vasıtalar bulunmalıdır Madde b) de belirtilen durumda, hareketli durdurucular plâtform alçaltıldığında otomatik olarak çalışmalıdır. Bu durdurucular aşağıdakiler ile donatılmalıdır: a) Madde 10.3 ve Madde 10.4 e ugun tamponlar; b) Durdurucular tamamen geri çekili konumdaken kabinin hareketine imkân sağlaacak Madde e ugun elektrik güvenlik tertibatı. c) Plâtform alçaltılmış, durdurucular tamamen dışarı çıkmış konumdaken kabinin hareketine imkân sağlaacak Madde e ugun elektrik güvenlik tertibatı Kabini plâtformdan hareket ettirmenin gerekli olduğu durumlarda, plâtform üzerinde Madde e ugun bir bakım kumandası bulunmalıdır. Hareketli durdurucu/durdurucular faal konumda iken, kabinin elektrik tahrikile hareketi alnızca bakım kumandası/kumandaları ile mümkün olmalıdır Acil durum çalışması ve dinamik deneler (fren deneleri, çekme deneleri, güvenlik tertibatı deneleri, tampon deneleri vea ukarıa doğru hareket eden kabinin aşırı hız koruma vasıtalarının deneleri gibi) için gerekli tertibatlar, acil durum çalışması ve dinamik deneler Madde 6.6 a ugun olarak kuunun dışından ürütülebilecek şekilde düzenlenmelidir Kuu dışındaki çalışma alanları Makinalar kuu içerisinde bulunuor ve bakımlarının/muaenelerinin kuu dışından apılması amaçlanıorsa, Madde 6.1 den farklı olarak, kuu dışında Madde ve Madde e ugun çalışma alanları sağlanmalıdır. Bu teçhizata erişim alnızca Madde e ugun giriş kapıları/döşeme kapakları ile mümkün olmalıdır Giriş kapıları ve döşeme kapakları Kuu içerisindeki çalışma alanlarına kuu mahfazası üzerindeki kapılardan erişilmelidir. Kapılar a durak kapısı olmalı a da aşağıdaki kuralları sağlaan kapılar olmalıdır. Bu kapılar; a) en az 0,60 m genişlikte ve en az 1,80 m ükseklikte olmalıdır. b) kuunun içine doğru açılmamalıdır. c) anahtarla çalışan bir kilit bulunmalı, bu kilit anahtar olmadan tekrar kapatılabilmeli ve tekrar kilitlenebilmelidir. d) kilitliken bile kuu içerisinden açılabilmelidir. e) kapalı konumunu denetlemek için Madde e ugun elektrik güvenlik tertibatı ile donatılmalıdır. f) deliksiz olmalı, durak kapıları ile anı mekanik mukavemet şartlarını sağlamalı ve söz konusu bina ile ilgili angına karşı koruma düzenlemelerine ugun olmalıdır Asansör kuusu içerisindeki makinalara kuu dışındaki bir çalışma alanından giriş; a) gerekli işin kapının/döşeme kapağının içinden apılabilmesi için eterli büüklükte olmalıdır. b) kuunun içine düşmei önlemek üzere mümkün olduğu ölçüde küçük olmalıdır. 22

28 c) kuunun içine doğru açılmamalıdır. d) anahtarla çalışan bir kilit bulunmalı, bu kilit anahtar olmadan tekrar kapatılabilmeli ve tekrar kilitlenebilmelidir. e) kapalı konumunu denetlemek için Madde e ugun elektrik güvenlik tertibatı ile donatılmalıdır. f) deliksiz olmalı, kabin duvarları ile anı mekanik mukavemet şartlarını sağlamalı ve söz konusu bina ile ilgili angına karşı koruma düzenlemelerine ugun olmalıdır Havalandırma Makina mekânları ugun bir şekilde havalandırılmalıdır. Makinaların elektrik donanımı eterince ii biçimde toz, zararlı duman ve nemden korunmalıdır Adınlatma ve prizler Çalışma alanlarında ve makina mekânlarında, döşeme seviesinde en az 200 lüks şiddetinde bir adınlatma sağlaacak sabit elektrik tesisatı bulunmalıdır. Bu tesisatın beslenmesi Madde e ugun olmalıdır. Not - Adınlatma kuu adınlatmasının bir parçası olabilir. Yalnızca etkili kişilerce erişilebilecek ve erişim noktasına/noktalarına akın ugun ükseklikte konulmuş bir anahtar, alanların ve mekânlarının adınlatılmasını kumanda etmelidir. Her çalışma alanı için ugun bir ere en az bir priz (Madde ) konulmalıdır Taşıma vasıtaları Makina mekânlarında, ağır donanımların kaldırılıp taşınması için, bir vea birden fazla, ugun şekilde erleştirilmiş, üzerlerine güvenli taşıma kapasiteleri azılmış (Madde ) metal destekler vea taşııcı kancalar bulunmalıdır (bkz. Madde ve Madde ). 6.5 Asansör kuusu dışındaki makinalar Genel kurallar Asansör kuusu dışında bulunan ve arı bir makina dairesinde er almaan makinalar maruz kalacakları ük ve kuvvetlere daanacak şekilde inşa edilmelidir Makina dolapları Asansör makinaları asansörden başka hiçbir şe için kullanılmaan bir dolabın içine erleştirilmelidir. Bu dolap asansörden başka boru, kablo ve diğer teçhizatları bulundurmamalıdır Makina dolapları deliksiz duvar, döşeme, tavan ve kapı/kapılardan medana gelmelidir. Müsaade edilen açıklıklar alnızca; a) havalandırma açıklıkları, b) asansör kuusu ile makina dolabı arasında asansör çalışması için gerekli açıklıklar, c) angın durumunda gazlarının ve dumanın dışarı çıkması için nefesliklerdir. Bu açıklıklar, etkisiz kişilerce erişilebilir ise, aşağıdaki kuralları sağlamalıdır: a) Tehlikeli alanlara temasa karşı EN 294, Çizelge 5 e ugun koruma seviesi. b) Elektrik donanımına temasa karşı en az IP 2XD koruma derecesi Kapılar; a) gerekli işin kapının içinden apılabilmesi için eterli büüklükte olmalı, b) dolabın içine doğru açılmamalı, c) anahtarla çalışan bir kilit bulunmalı, bu kilit anahtar olmadan tekrar kapatılabilmeli ve tekrar kilitlenebilmelidir Çalışma alanı Makina dolabının önünde er alan çalışma alanları Madde deki kurallara ugun olmalıdır. 23

29 6.5.4 Havalandırma Makina dolabı ugun bir şekilde havalandırılmalıdır. Dolap, makinaların eterince ii biçimde toz, zararlı duman ve nemden korunacağı şekilde olmalıdır Adınlatma ve prizler Makina dolaplarının içinde, döşeme seviesinde en az 200 lüks şiddetinde bir adınlatma sağlaacak sabit elektrik tesisatı bulunmalıdır. Bu tesisatın beslenmesi Madde e ugun olmalıdır. Kapılara akın erleştirilmiş ugun ükseklikteki bir anahtar ile dolabın adınlatılması kumanda edilmelidir. En az bir priz (Madde ) bulunmalıdır. 6.6 Acil durum çalışması ve dene işlemleri için tertibatlar Asansörün tüm acil durum çalışmaları ve gerekli dinamik deneleri için, Madde 6.4.3, Madde ve Madde deki durumlarda, gerekli tertibatlar asansör kuusu dışından taşımaa ugun olarak bir panonun/panoların üzerinde bulunmalıdır. Bu pano/panolar, alnızca etkili kişilerce erişilebilir olmalıdır. Bu husus, bakım işleminin/işlemlerinin kabinin hareket ettirilmesini gerektirdiği ve çalışmanın asansör kuusu içinde tahsis edilmiş çalışma alanlarından güvenli olarak apılamaacağı bakımlarda kullanılan vasıtalar için de geçerlidir. Acil durum çalışması ve dene işlemleri için tertibatlar bir makina dolabı içinde korunmuorsa, ugun bir mahfaza içine erleştirilmiş olmalıdır. Bu mahfaza; a) kuunun içine doğru açılmamalı, b) anahtarla çalışan bir kilit bulunmalı, bu kilit anahtar olmadan tekrar kapatılabilmeli ve tekrar kilitlenebilmelidir Panoda/panolarda aşağıdakiler bulunmalıdır: a) Madde e ugun bir interkom sistemi ile birlikte acil durum çalışması için Madde 12.5 e ugun tertibatlar. b) Dinamik denelerin ürütülmesini sağlaan kumanda tertibatları (Madde , Madde , Madde ). c) Aşağıdakilerin görünebilmesinin sağlanması için asansör tahrik makinasının doğrudan gözlenmesi vea gösterge/göstergeler: - kabinin hareket önü, - kilit açılma bölgesine ulaşıldığı ve - asansör kabinin hızı Panoların üzerindeki cihazlar, cihazda en az 50 lüks şiddetinde bir adınlatma sağlaacak sabit elektrik tesisatı ile adınlatılmalıdır. Panonun üzerine vea akınına erleştirilmiş bir anahtar, panonun/panoların adınlatılmasını kumanda etmelidir. Bu tesisatın elektrik beslenmesi Madde e ugun olmalıdır Acil durum çalışması ve dene işlemleri için pano/panolar alnızca Madde e ugun çalışma alanının bulunduğu erlerde tesis edilmelidir. 6.7 Makara mekanlarının apısı ve donanımı Makara daireleri Asansör kuusu dışındaki makaralar makara dairesine erleştirilmelidir Mekanik daanım, döşeme üzei Makara daireleri, maruz kalacakları ük ve kuvvetlere daanacak şekilde inşa edilmelidir. Bu mekânlar, toz oluşturmaa eğilimli olmaan daanıklı malzemeden apılmalıdır. 24

30 Makara dairesi döşemesi, şap atılmış beton, baklavalı sac gibi kamaan bir üzee sahip olmalıdır Boutlar Makara dairelerinin boutları, bakım personelinin tüm donanıma kola ve güvenlik içinde ulaşmasına imkân verecek eterlikte olmalıdır. Madde b) ve Madde ikinci ve üçüncü cümleler deki kurallar geçerlidir Tavan altındaki ükseklik en az 1,5 m olmalıdır Makaraların üstünde en az 0,3 m serbest boşluk bulunmalıdır Makara dairesinde kumanda panoları vea dolaplar mevcutsa, Madde ve Madde de belirtilen kurallar bu mekânlara da ugulanır Giriş kapıları ve döşeme kapakları Giriş kapıları, en az 0,6 m genişlikte ve en az 1,4 m ükseklikte olmalı ve makara dairesinin içine doğru açılmamalıdır Makara dairesine giriş amacıla döşemede apılan kapaklar, en az 0,8 m 0,8 m lik bir serbest geçiş alanı sağlamalı ve kapak ağırlığını dengeleen bir tertibata sahip olmalıdır. Bütün döşeme kapakları, kapalı durumda kalıcı bir şekil bozukluğu olmadan, her 0,20 m 0,20 m lik alanında her biri 1000 N olarak hesap edilen iki kişinin ükünü taşıabilmelidir. Döşeme kapakları, geri çekilebilir bir merdiven tertibatı ile bağlantılı olmadıkları sürece, aşağıa doğru açılmamalıdır. Menteşeler kullanıldığı takdirde bunlar, kolaca uvalarından çıkmaan cinsten olmalıdır. Döşeme kapağı açık durumda iken, insanların düşmesine karşı tedbirler alınmalıdır (örneğin, korkuluk gibi) Giriş kapıları ve döşeme kapakları anahtarlı kilitlerle donatılmalıdır. Bu kilitler içeriden anahtarsız açılabilmelidir Diğer açıklıklar Plâtform ve makara dairesi döşemesindeki delikler kullanım amacına ugun olarak mümkün olduğu kadar küçük olmalıdır. Malzemelerin düşme tehlikesini önlemek üzere, kuu üzerindeki delikler ve kablo geçişlerinin çevresinde plâtform vea bitmiş döşemeden en az 50 mm ükseklikte engelleici çıkıntılar apılmalıdır Durdurma anahtarı (şalteri) Makara dairelerinde giriş vea girişlere akın bir erde, Madde ve Madde e ugun bir durdurma anahtarı bulunmalıdır Sıcaklık Makara dairelerinde bir donma vea oğuşma riski varsa, buradaki cihazların korunması için tedbirler alınmalıdır. Makara dairelerinde elektrikli cihazları bulunuorsa, ortam sıcaklığı makina dairelerininki gibi olmalıdır Adınlatma ve prizler Makara dairesinde, makaralar üstünde en az 100 lüks şiddetinde bir adınlatma sağlaacak sabit elektrik tesisatı bulunmalıdır. Bu tesisatın beslenmesi Madde e ugun olmalıdır. Bu tesisata, makara dairesi içinde girişe akın, ugun üksekliğe konulmuş bir anahtar ile kumanda edilmelidir. 25

31 Madde e ugun en az bir priz bulunmalıdır (Madde ). Makara dairesinde kumanda panoları vea dolapları varsa, Madde deki kurallar ugulanır Asansör kuusu içindeki makaralar Saptırma kasnakları; kabin izdüşümü dışında bulunmak kadıla ve muaene, dene ve bakım işlemlerinin kabin üstünden, kabin içinden (Madde 6.4.3), bir plâtformdan (Madde 6.4.5) vea kuu dışından tamamen güvenlikle apılabildiği durumlarda, kuu üst boşluğunda er alabilir. Ancak, tek vea çift sarımlı, bir saptırma kasnağı, karşı ağırlığa doğru saptırmak üzere, miline kabin üstünden vea bir plâtformdan tamamen güvenlikle erişilebildiği takdirde kabinin tavanının üstüne tesis edilebilir. 7 Durak kapıları 7.1 Genel kurallar Kuu duvarlarındaki asansör kabinine girişi sağlaan açıklıklara, üzeleri deliksiz olan durak kapıları konulmalıdır. Kapı kapalı durumda iken kapı kanatları vea kanatlar ile kasa, eşik vea kasa üstü arasındaki açıklıklar mümkün olduğu kadar küçük olmalıdır. Bu açıklıklar 6 mm i geçmediğinde bu şart erine getirilmiş saılır. Aşınma nedenile bu değer 10 mm e ulaşabilir. Bu açılıklar, varsa, girintilerin gerisinden ölçülmelidir. 7.2 Kapı ve kapı kasalarının daanımı Kapı ve kasaları, zaman içinde biçim değiştirmeecek şekilde apılmalıdır. Bu nedenle bunların metalden apılmaları tavsie edilir Yangına karşı daanıklılık Durak kapıları, ilgili apının angından korunması için geçerli önetmeliğe ugun olarak imal edilmelidir. PrEN 81-8 standardı, angın deneinin apılması ile ilgili bir metot tanımlar Mekanik daanım Kilitleri olan kapılar, kilitli durumda iken eterli mekanik daanıma sahip olmalıdır; şöle ki, kilitli konumda iken bir vea diğer üzünün herhangi bir noktasında dik olarak, 5 cm² lik uvarlak vea kare şeklindeki bir alana eşit olarak dağılacak 300 N luk bir kuvvet ugulandığında: a) Kalıcı bir şekilde biçim değiştirmemeli ve b) 15 mm den çok esnememeli ve c) Dene sırasında ve deneden sonra güvenli bir şekilde çalışmalıdır Yata hareket eden sürmeli durak kapılarında, en zaıf noktaa, hareket önünde elle tatbik edilen (alet kullanmadan) 150 N luk bir kuvvet etkisi altında Madde 7.1 de belirtilen açıklıklar 6 mm den büük olabilir, ancak bu değer: a) Yana açılan kapılarda 30 mm i; b) Merkezden açılan kapılarda toplam 45 mm i geçmemelidir Camdan apılan kapı panelleri, bu standarda ugun olarak ugulanacak kuvvetlerin etkisile tahrip olmaacak şekilde tespit edilmelidir. Madde de belirtilenlerden daha büük boutlu camlara sahip olan kapılarda lamine cam kullanılmalı ve arıca kapılar Ek J de tanımlanan sarkaç çarpma denelerine daanabilmelidir. Kapı denelerden sonra güvenli bir şekilde çalışmalıdır. 26

32 Camın kapılara tespit şekli, camın tespit erlerinden kaarak çıkmasını engellemelidir Cam paneller aşağıda belirtilen bilgileri kapsaacak şekilde işaretlenmelidir: a) Đmalâtçını adı ve ticarî markası; b) Camın tipi; c) Kalınlığı (meselâ: 8/8/0,76 mm) Otomatik olarak ata hareket eden, Madde de belirtilenlerden daha büük boutlu camlara sahip olan sürmeli durak kapıları, çocukların ellerinin sürüklenme riskini azaltmak için aşağıda belirtilenler gibi araçlara sahip olmalıdır: a) El ile cam arasındaki sürtünmenin azaltılması; b) 1,1 m üksekliğe kadar camın sadam olmaması; c) Parmakların varlığının algılanması vea d) Eşdeğer diğer tedbirler. 7.3 Kapıların ükseklik ve genişlikleri Yükseklik Durak kapılarının serbest ükseklikleri en az 2 m olmalıdır Genişlik Durak kapılarının serbest genişlikleri, kabin kapısı genişliğini her iki anda arı arı olmak üzere 50 mm den fazla aşmamalıdır. 7.4 Durak kapısı eşikleri, kılavuzları ve askı tertibatı Eşikler Her durak girişinde, kabinin üklenme ve boşaltılması için eterli daanıma sahip bir eşik bulunmalıdır. Not - Yıkama ve dökülme sonucunda, kuu içine su girmesini engellemek için, durak kapıları eşikleri önündeki döşemelerde hafif bir ters eğim apılması tavsie edilir Kılavuzlar Kapılar, normal işletmede sıkışmaacak, erinden kalkmaacak ve hareket mesafesi sonunda kılavuzlarından çıkmaacak bir apıa sahip olmalıdır. Kılavuzlar aşınma, paslanma vea angın nedenile etkisiz kalabiliorsa, durak kapılarını erinde tutmak için acil durum kılavuzları öngörülmelidir Yata hareket eden sürmeli durak kapıları, alt ve üstten kılavuzlanmış olmalıdır Düşe hareket eden sürmeli durak kapıları, her iki andan kılavuzlanmış olmalıdır Düşe hareket eden sürmeli durak kapılarının askı tertibatı Düşe hareket eden sürmeli durak kapılarının panelleri, bağımsız iki askı elemanına tespit edilmelidir Askı halatları, zincirleri, kaışları için güvenlik katsaısı en az 8 olmalıdır Halat ortasından-ortasına ölçülen makara çapı, halat çapının en az 25 katı olmalıdır Askı halatları vea zincirlerinin, kasnak oluklarından vea dişlilerden çıkması engellenmelidir. 27

33 7.5 Durak kapıları çalışırken korunma Genel Kapı ve kapı kasaları, vücut kısımlarının, elbise vea cisimlerin sıkışmasından medana gelebilecek tehlikelerin mümkün olduğu kadar az olduğu bir apıa sahip olmalıdır. Çalışma sırasında kesilme riskinden kaçınmak için makina gücü ile çalışan otomatik sürmeli durak kapılarının dış üzünde 3 mm den fazla girinti vea çıkıntılar olmamalıdır. Bunların köşeleri açılma hareketi önünde pahlanmalıdır. Bu kurallar, Ek B de tanımlanan kilit açma anahtarı (üçgeni) deliği için geçerli değildir Makina gücü ile çalışan kapılar Makina gücü ile çalışan kapılar, bir kapı panelinin çarptığı kişinin maruz kalacağı zararları en aza indirecek bir apıa sahip olmalıdır. Bu bakımdan aşağıdaki kurallar erine getirilmelidir: Yata hareket eden sürmeli durak kapıları Makina gücü ile otomatik çalışan kapılar Kapının kapanmasını engellemek için gerekli olan kuvvet 150 N u geçmemelidir. Bu kural, kapı açılma olunun, ilk 1/3 lük kısmına ugulanmaz Durak kapısı ve bununla sabit bir şekilde bağlantılı mekanik parçaların, ortalama kapanma hızında hesapla vea ölçme ile 6 bulunan kinetik enerjisi 10 J'ü geçmemelidir. Durak kapısının ortalama kapanma hızı, hareket mesafesinin tümü üzerinden hesaplanmalıdır. Ancak aşağıda belirtilenler, bu değerden düşülür: a) Merkezden açılan kapılarda, her hareket olu sonunda 25 mm, ve b) Yana açılan (teleskopik) kapılarda, her hareket olu sonunda 50 mm Bir koruma tertibatı kapıı, en geç kapanma hareketi sırasında kapı panelinin kapı girişinden geçmekte olan bir kimsee çarpması (vea çarpmak üzere olması) anında tekrar açmalıdır. Bu koruma tertibatı, kabin kapısında kullanılan olabilir (bkz Madde ). Bu tertibat, her bir panelin kapanma mesafesinin son 50 mm sinde etkisiz hale gelebilir. Kapanma işleminin çok uzun bir süre bloke edilmesini engellemek amacıla, belli bir sürenin geçmesinden sonra, bu koruma tertibatı etkisiz hale getiriliorsa, koruma tertibatı etkisiz olduktan sonra kapı kapanırken Madde de tanımlanan kinetik enerji 4 J ü aşmamalıdır Eş zamanlı hareket eden birbiri ile bağlantılı kabin ve durak kapılarında Madde ve Madde deki kurallar bağlantılı kapı mekanizması için geçerlidir Katlanır tipte bir kapının açılmasını engellemek için gerekli kuvvet 150 N u aşmamalıdır. Bu kuvvet kapı katlanırken birbirine bakan kanatların dış kenarları vea bununla kıaslanabilir olarak, meselâ: kapı çerçevesi ile kanat dış kenarı arasındaki mesafe 100 mm iken ölçülür Makina gücü ile çalışan, otomatik olmaan kapılar Kapanma işleminin, kullanıcının sürekli kontrolü altında gerçekleştiği kapılarda (meselâ: bir butona sürekli basmak suretile), Madde de belirtildiği şekilde hesaplanan vea ölçülen kinetik enerji 10 J ü aştığında en hızlı panelin ortalama kapanma hızı 0,3 m/s ile sınırlandırılmalıdır. 6 Örnek olarak 25 N/mm lik bir sabitee sahip a üzerine etki eden, üzerinde ölçü skalası bulunan bir piston ve çarpma anında en son hareket noktasının ölçülmesine imkân veren kola kaar bir bilezikle donatılmış olan tertibatla ölçülür. Belirlenen sınır değerlere ugun bir skala, basit bir hesapla belirlenebilir. 28

34 Düşe hareket eden sürmeli durak kapıları Bu tür kapıların kullanımına alnız, ük asansörlerinde izin verilir. Bu tür kapıların makina gücü ile kapanmasına ancak, aşağıdaki şartların anı zamanda erine getirilmesi durumunda izin verilir: a) Kapının kapanması, kullanıcının sürekli kontrolü altında gerçekleşmeli; b) Panellerin ortalama kapanma hızı 0,3 m/s ile sınırlandırılmalı; c) Kabin kapısı, Madde de belirtildiği gibi apılmış olmalı; d) Durak kapısı kapanmaa başlamadan, kabin kapısı kapanma olunun en az 2/3 ü oranında kapanmış olmalıdır Diğer kapı tipleri Açılıp kapanırken insanlara çarpma riskinin olduğu başka tip makina gücü ile çalışan kapılar kullanılırken (meselâ: menteşeli kapılar), makina gücü ile çalışan sürmeli kapılar için alınan tedbirlere benzer önlemler alınmalıdır. 7.6 Yerel adınlatma ve "kabin katta" sinal ışıkları Yerel adınlatma Kapıı açıp kabine girmek isteen bir kullanıcı, kabin adınlatması arızalı olsa dahi, önünde ne olduğunu görebilecek şekilde, durak kapıları civarındaki tâbiî ve sunî adınlatma döşeme seviesinde en az 50 lüks olmalıdır.(bkz Madde 0.2.5) Kabin katta göstergesi Elle açılan durak kapılarında, kullanıcı kapıı açmadan önce, kabinin katta olup olmadığını anlaabilmelidir. Bu amaçla aşağıdakiler tesis edilmiş olmalıdır: a) Aşağıdaki dört şartı erine getiren bir vea birden fazla ışık geçiren kapı penceresi; 1) Sarkaç çarpma deneleri haricinde Madde e ugun mekanik daanıklılık; 2) En az 6 mm kalınlık; 3) Her durak kapısında en az 0,015 m² toplam pencere alanı ve her bir pencere için en az 0,01 m² alan; 4) Pencere genişliği en az 60 mm, en çok 150 mm. Pencere genişliği 80 mm den fazla ise, pencerenin alt kenarı döşemeden en az 1 m ukarıda olmalıdır. b) vea: sadece kabin ilgili durakta durunca vea durmak üzere iken anmasına izin verilen bir katta sinali bulunmalıdır. Bu sinal, kabin durakta durduğu sürece anmalıdır. 7.7 Durak kapılarının kilitlenmesi ve kilitli olmasının denetlenmesi Düşme tehlikesine karşı korunma Normal işletmede, kabin bir durak kapısının arkasında hareketsiz durmadıkça vea bu kapının kilit açılma bölgesi içinde durmak üzere olmadıkça, bir durak kapısını vea çok panelli kapılarda bir kapı panelini açmak mümkün olmamalıdır. Kilit açılma bölgesinin, durak seviesinin en fazla 0,2 m altına ve 0,2 m üstüne kadar uzanmasına izin verilir. Bununla beraber, kabin kapısıla müşterek olarak tahrik edilen makina gücü ile çalışan durak kapılarında, kilit açılma bölgesinin, durak seviesinin en fazla 0,35 m altına ve 0,35 m üstüne kadar uzanmasına izin verilebilir Koparmaa karşı korunma Normal işletmede, Madde deki istisnaî durum haricinde bir durak kapısının vea çok panelli kapılarda, bir kapı panelinin açık olması durumunda asansörü hareket ettirmek vea hareket halinde tutmak mümkün olmamalıdır. Bununla beraber, kabini harekete hazırlaan ön işlemler apılabilir Durak kapısının açık olması durumunda kabinin hareket etmesine, aşağıda belirtilen bölgelerde izin verilir: a) Đlgili durağın kilit açılma bölgesinde, Madde e göre sevieleme ve otomatik sevieleme işlemlerine izin vermek için; b) Durak seviesinin en fazla 1,65 m üzerinde bir üksekliğe kadar uzanan bir bölgede, Madde 8.4.3, Madde 8.14 ve Madde in kurallarının karşılanmış olması kadıla, kabini ükleme vea boşaltmalarına izin vermek için, ve: 29

35 1) Durak kapısı kasasının üstü ile kabin döşemesi arasındaki serbest ükseklik kabinin herhangi bir konumunda 2 m den az olmamalıdır ve 2) Bu bölge içinde, kabinin konumu ne olursa olsun, durak kapısının özel bir işleme gerek duulmadan tam olarak kapatılması mümkün olmalıdır Kilitlenme ve kilidin acil durumda açılması Her durak kapısı, Madde nin gereğini erine getiren bir kilitleme tertibatına sahip olmalıdır. Bu tertibat, amaç dışı kullanımlara karşı korunmuş olmalıdır Kilitleme Durak kapısı kapalı durumda iken kesin kilitleme işlemi, kabinin hareketinden önce gerçekleşmelidir. Bununla beraber, kabinin harekete geçmesi için hazırlık işlemleri apılabilir. Kilitleme, Madde e göre bir elektrik güvenlik tertibatıla denetlenmelidir Kabin ancak, kilit dilinin uvasına 7 mm girmesinden sonra hareket edebilmelidir (bkz Şekil 3). Şekil 1 - Kilitleme elemanları örnekleri Kapı kanadı vea kanatlarının kilitlenme şartını denetleen elektrik güvenlik devresi kısmı, zorlaıcı mekanik etki ile ve araa başka mekanizmalar girmeden kilitleme tertibatı tarafından çalıştırılmalıdır. Bu düzen aarı bozulmaacak, ancak gerektiğinde aarlanabilecek şekilde olmalıdır. Özel durum : Kilitleme tertibatının nem vea patlama riski gibi özel korunma gerektiren şartlarda kullanılması durumunda, elektrik güvenlik devresinin kilitlenme şartını denetleen kısmı ile mekanik kilit arasındaki bağlantının ancak kilitleme tertibatının kasıtlı bir şekilde tahrip edilmesile kopması durumunda, düzen alnız zorlaıcı mekanik etkili olabilir Menteşeli kapılarda kilitlenme, kapıların düşe kenarına vea kenarlarına olabildiğince akın konumda gerçekleşmeli ve kapı kanatlarının sarkması durumunda dahi kesin bir şekilde etkili kalmalıdır Kilitleme elemanları ve bunların bağlantıları, darbee karşı daanıklı, metalden apılmış vea metal takvieli olmalıdır Kilitleme elemanlarının birbirine geçmesi, kapının açılma önünde ugulanan 300 N luk bir kuvvetin kilitlenme etkisini azaltmaacağı bir biçimde olmalıdır Kilitleme tertibatı, Ek F.1 de öngörülen dene sırasında kalıcı şekilde biçim değiştirmeden kilit seviesinde ve kapının açılma önünde ugulanan; a) Sürmeli kapılarda en az 1000 N; b) Menteşeli kapılarda en az 3000 N luk bir kuvvete daanabilmelidir Kilitleme hareketi; ağırlık kuvveti, sabit mıknatıs vea alar etkisile gerçekleşmeli ve sürdürülmelidir. Yalar kılavuzlanmış ve basınç altında çalışan tipten olmalı, kilidin açık olduğu konumda aların sarımları birbirine değmemelidir. Sabit mıknatıs vea aın çalışmasının aksadığı durumlarda, erçekimi etkisile kilit açılmamalıdır. 30

36 Kilit dili kilitli pozisonda bir sabit mıknatısın etkisile tutuluorsa, kilitlenme etkisinin basit araçlarla ortadan kaldırılması mümkün olmamalıdır (meselâ: sıcaklık vea darbe etkisi) Kilitleme tertibatı, sağlıklı çalışmasını engelleecek toz birikimi tehlikesine karşı korunmalıdır Çalışan parçaların kontrolü, örneğin sadam bir kapak kullanımı saesinde, kola olmalıdır Kilit kontaklarının kapalı bir kutu içinde olması durumunda, kutu kapağının bağlantı vidaları kapak açıldığında kabolmaacak şekilde, kapaktaki vea kutudaki deliklerinde kalmalıdır Acil durum kilit açma tertibatı Durak kapılarından her biri, Ek B de belirtilen kilit açma üçgenine uacak bir anahtar ardımıla dışarıdan açılabilmelidir. Bu tür bir anahtar ancak sorumlu bir kişie verilmelidir. Anahtarla birlikte, kilidin açılmasından sonra tekrar kapama işleminin tam olarak apılmamasından kanaklanabilecek kazaları engellemek için alınması gereken başlıca önlemleri içeren azılı bir talimat verilmelidir. Acil durumda bir kilit açılma işleminden sonra, durak kapısı kapanınca kilitleme tertibatı açık konumda kalmamalıdır. Durak kapılarının kabin kapısı tarafından tahrik edildiği durumlarda, kabin kilit açılma bölgesinin dışında iken her ne sebeple olursa olsun durak kapısı açıldığında, bir tertibat (ağırlık vea a) durak kapısının otomatik olarak kapanmasını temin etmelidir Kilitleme tertibatı bir güvenlik elemanı olarak görülür ve Ek - F.1 deki kurallara göre doğrulanmalıdır Durak kapılarının kapalı olduğunun elektriksel olarak denetlenmesi Her durak kapısı, Madde e ugun olarak kapının kapanmasını denetleen ve Madde de belirtilen şartları sağlaan bir elektrik güvenlik tertibatıla donatılmalıdır Kabin kapısıla müşterek tahrik edilen ata hareketli sürmeli durak kapılarında bu tertibat, kabin kapısının tam kapanması durumunda etkili olmak kadıla, kilitlenmei denetleen tertibatla müşterek olabilir Menteşeli durak kapılarında ise bu tertibat, kapının kapanma kenarının akınına vea kapının kapalı olduğunu denetleen mekanik tertibatın üzerine takılmalıdır Durak kapılarının kilitli ve kapalı olduklarını denetleen cihazlar için müşterek kurallar Đnsanların normal olarak girebileceği erlerden, normal işletme şartlarına umaan tek bir müdahale ile, durak kapısı açık vea kilitli olmaan bir asansörün çalıştırılması mümkün olmamalıdır Bir kilitleme elemanının konumunu denetlemek için kullanılan araçlar zorlaıcı mekanik etkili olarak çalışmalıdır Çok panelli, panelleri mekanik olarak bağlantılı sürmeli kapılar Bir sürmeli kapının, doğrudan mekanik bağlantılı çok saıda paneli varsa: a) Madde vea Madde de belirtilen, durak kapılarının kapalı olduğunu denetleen tertibatın alnız bir panel üzerine konulmasına; b) teleskopik kapılarda tek bir kilitlemenin diğer panellerin açılmasını önlemesi kadıla, alnız bir panelin kilitlenmesine izin verilir Panellerin mekanik bağlantılarının dolalı olması durumunda (meselâ: halat, kaış vea zincir ile), tek bir kilitlemenin diğer panellerin açılmasını önlemesi ve panellerde tutamak bulunmaması kadıla, alnız bir panelin kilitlenmesine izin verilir. 31

37 Kilitleme tertibatıla kilitlenmemiş diğer panel vea panellerin kapalı durumda olduğu Madde e ugun bir elektrik güvenlik tertibatıla denetlenmelidir. 7.8 Otomatik çalışan kapıların kapanması Normal işletmede, kabinin hareketi ile ilgili bir sinal bulunmaması durumunda, asansörün trafiğine göre belirlenebilecek gerekli bir süre sonunda otomatik çalışan durak kapıları kapanmalıdır. 8 Kabin, karşı ağırlık ve dengeleme ağırlığı 8.1 Kabinin üksekliği Kabin içinin serbest üksekliği en az 2 m olmalıdır Kabinlerin normal olarak kullanılan girişlerinin serbest üksekliği en az 2 m olmalıdır. 8.2 Kullanılabilir kabin alanı, bean ükü, kabindeki insan saısı Genel durum Kabinin, insanlar tarafından aşırı bir şekilde üklenmesini engellemek için bean üküne bağlı olarak, kullanılabilir kabin alanı sınırlandırılmalıdır. Bunu erine getirmek için bean ükü ile en büük kullanılabilir kabin alanı arasındaki ilişki, Çizelge 1.1 de verilmiştir. 1 m den az ükseklikte olsalar vea aırıcı kapılarla donatılsalar dahi girinti ve uzantılara ancak, en büük kullanılabilir kabin alanının hesaplanmasında göz önüne alındıkları takdirde izin verilir. Kapılar kapandığı zaman girişte bulunan alan da hesaba katılmalıdır. Bunun haricinde kabinin aşırı üklenmesi Madde e göre bir cihaz ile izlenmelidir. Çizelge 1.1 Bean ükü (Kütle) kg Kullanılabilir en büük kabin alanı m² Bean ükü (Kütle) kg Kullanılabilir en büük kabin alanı m² 100 1) 0, , ) 0, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ) 5,00 1) Bir kişilik asansör için en küçük bean ükü. 2) Đki kişilik asansör için en küçük bean ükü. 3) 2500 kg üzerindeki ükler için her 100 kg ilâve ük başına 0,16 m² eklenmelidir Bean ükünün ara değerleri için kabin alanları lineer enterpolasonla bulunur Yük asansörleri Madde deki kurallara uulmalı ve arıca, apım ile ilgili hesaplamalarda alnız bean ükü değil, kabin içine girebilecek ükleme araçlarının ağırlıkları da göz önüne alınmalıdır Kabindeki insan saısı Kabindeki insan saısı: 32

38 a) Bean ükü 75 b) Çizelge 1.2 den alınan değerden küçük olanına ugun olmalıdır. Çizelge 1.2 formülünden çıkan saının en akın küçük tam saıa uvarlanmasıla bulunan değer ile, Kabindeki insan saısı En küçük kullanılabilir kabin alanı m² Kabindeki insan saısı En küçük kullanılabilir kabin alanı m² 1 0, ,87 2 0, ,01 3 0, ,15 4 0, ,29 5 0, ,43 6 1, ,57 7 1, ,71 8 1, ,85 9 1, , , ,13 20 kişinin üstündeki insan saıları için şahıs başına, 0,115 m² ilâve edilir. 8.3 Kabinin duvarları, tabanı ve tavanı Kabin tamamen deliksiz duvarlar, taban ve tavan ile çevrelenmiş olmalıdır. Yalnız şu açıklıklara izin verilebilir: a) Normal kabin girişleri; b) Đmdat kapıları ve kapakları; c) Havalandırma menfezleri Duvarlar, taban ve tavan eterli bir mekanik daanıma sahip olmalıdır. Đskelet, patenler, duvarlar, taban ve tavandan medana gelen kabin normal işletmede, güvenlik tertibatının çalışmasında vea kabinin tamponlara çarpmasında maruz kaldığı kuvvetlere daanacak bir mekanik apıa sahip olmalıdır Kabin duvarları, içten dışa doğru herhangi bir noktasında dik olarak 5 cm² lik uvarlak vea kare şeklinde bir alana eşit olarak dağılacak 300 N luk bir kuvvet ugulandığında: a) Kalıcı bir şekilde biçim değiştirmemeli ve b) 15 mm den çok esnememelidir Camdan apılan duvarlarda lamine cam kullanılmalı ve arıca kapılar Ek J de tanımlanan sarkaç çarpma denelerine daanabilmelidir. Denelerden sonra duvarın güvenlik işlevi zarar görmemelidir. Camdan apılan kabin duvarları döşeme seviesinden 1,1 m den daha alçakta ise, döşemeden 0,9 ile 1,1 m arasında üksekliğe el tutamağı konulmalıdır. Bu tutamak camdan bağımsız olarak tespit edilmelidir Camın duvara tespit şekli, camın tespit erlerinden kaarak çıkmasını engellemelidir Cam paneller aşağıda belirtilen bilgileri kapsaacak şekilde işaretlenmelidir: a) Đmalâtçını adı ve ticarî markası; b) Camın tipi; c) Kalınlığı (meselâ: 8/8/0,76 mm) Kabin tavanı Madde 8.13 e ugun olmalıdır Kabin duvarları, tabanı ve tavanı, gerek çok kola anabilme ve gerekse çıkabilecek gaz ve dumanın cinsi ve miktarı itibarıla tehlikeli olabilecek malzemelerden apılmamalıdır. 33

39 8.4 Kabin eteği Her kabin eşiğinin altında, karşısındaki durak kapısının genişliğinde bir kabin eteği monte edilmiş olmalıdır. Düşe bölümün ucu, aşağıa doğru, ata düzlemle en az 60 lik bir açı apacak şekilde eğik bir kısımla uzatılmalıdır. Bu kısmın ata düzlemdeki izdüşümü 20 mm den az olmamalıdır Eteğin düşe bölümünün üksekliği en az 0,75 m olmalıdır Yükleme rampası hareketi kumandası (Madde ) ile çalışan asansörlerde kabin eteğinin düşe bölümünün üksekliği, kabin en üksek ükleme vea boşaltma seviesinde iken, durak eşiğinden 0,1 m daha aşağı uzanmalıdır. 8.5 Kabin girişi Kabin girişleri kapılarla donatılmalıdır. 8.6 Kabin kapıları Kabin kapıları üzeleri deliksiz olmalıdır. Ancak ük asansörlerinde, ukarı doğru açılan düşe hareketli, tel kafesli vea delikli metal panelli sürmeli kapılar kullanılabilir. Bu panellerdeki delikler ve örgü açıklıkları ata önde 10 mm i, düşe önde ise 60 mm i aşmamalıdır Kabin kapıları kapandıklarında, çalışma için gerekli olan aralıklar haricinde, kabin girişini tam olarak kapatmalıdır Kapalı durumda iken kapı kanatları arası, kanatlar ile kasa arası, kanatlar ile eşik ve kasa üstü arasındaki açıklıklar mümkün olduğu kadar küçük olmalıdır. Bu açıklıklar 6 mm i geçmediğinde bu şart erine getirilmiş saılır. Aşınma nedenile bu değer 10 mm e ulaşabilir. Bu açılıklar, varsa, girintilerin gerisinden ölçülmelidir. Madde e göre düşe hareketli sürmeli kapılar istisna teşkil eder Menteşeli kabin kapılarında, kapıların kabinin dışına savrulmasını önlemek için durdurma mesnetleri konulmalıdır Kabin kapısının otomatik olmadığı ve kabin durakta durduğu sürece açık kalmadığı durumlarda durak kapılarında pencere vea pencereler varsa, kabin kapısına da pencere vea pencereler konulmalıdır. (Madde a) Kabin kapılarında bulunan pencereler Madde a a ugun olmalı ve kabin durak seviesinde dururken, durak kapılarındaki pencerelerin konumu ile çakışacak şekilde erleştirilmelidir Kabin kapısı eşikleri, kılavuzları ve askı tertibatı Madde 7.4 teki kurallar kabin kapıları için de geçerlidir Mekanik daanım Kabin kapıları kapalı durumda iken eterli mekanik daanıma sahip olmalıdır. Bu durumda içten dışa doğru, herhangi bir noktasında dik olarak, 5 cm² lik uvarlak vea kare şeklinde bir alana eşit olarak dağılacak 300 N luk bir kuvvet ugulandığında: a) Kalıcı bir şekilde biçim değiştirmemeli; b) 15 mm den çok esnememeli ve c) Dene sırasında ve deneden sonra güvenli bir şekilde çalışmalıdır Camdan apılan kapı panelleri, bu standarda ugun olarak ugulanacak kuvvetlerin etkisile tahrip olmaacak şekilde tespit edilmelidir Madde de belirtilenlerden daha büük boutlu camlara sahip olan kapılarda lamine cam kullanılmalı ve arıca kapılar Ek J de tanımlanan sarkaç çarpma denelerine daanabilmelidir. Kapı denelerden sonra güvenli bir şekilde çalışmalıdır. 34

40 Camın kapılara tespit şekli, camın tespit erlerinden kaarak çıkmasını engellemelidir Cam paneller aşağıda belirtilen bilgileri kapsaacak şekilde işaretlenmelidir: a) Đmalâtçının adı ve ticarî markası; b) Camın tipi; c) Kalınlığı (meselâ: 8/8/0,76 mm) Otomatik olarak ata hareket eden, Madde de belirtilenlerden daha büük boutlu camlara sahip olan sürmeli durak kapılarında, çocukların ellerinin sürüklenme riskini azaltmak için aşağıda belirtilenler gibi araçlara sahip olmalıdır: a) El ile cam arasındaki sürtünmenin azaltılması; b) 1,1 m üksekliğe kadar camın sadam olmaması; c) Parmakların varlığının algılanması vea d) Eşdeğer diğer tedbirler. 8.7 Kabin kapıları çalışırken korunma Genel Kapı ve kasalar, vücut kısımlarının, elbise vea cisimlerin sıkışmasında medana gelebilecek tehlikelerin, mümkün olduğu kadar az olduğu bir apıa sahip olmalıdır. Otomatik olarak çalışan sürmeli kapıların hareketi sırasında koparma tehlikesinden kaçınmak için, bunların kabin tarafındaki üzelerinde 3 mm i aşan girinti vea çıkıntılar bulunmamalıdır. Bu girinti vea çıkıntılar, açılma önünde pahlı olarak apılmalıdır. Bu kurallar Madde e ugun delikli kapılar için geçerli değildir Makina gücü ile çalışan kabin kapıları Makina gücü ile çalışan kapılar, bir kapı panelinin çarptığı kişinin maruz kalacağı zararları en aza indirecek bir apıa sahip olmalıdır. Bu bakımdan aşağıdaki kurallar erine getirilmelidir: Eş zamanlı hareket eden birbiri ile bağlantılı kabin ve durak kapılarında aşağıda belirtilen kurallar bağlantılı kapı mekanizması için geçerlidir Yata hareket eden sürmeli kapılar Makina gücü ile otomatik çalışan kapılar Kapının kapanmasını engellemek için gerekli olan kuvvet 150 N u geçmemelidir. Bu kural, kapı açılma olunun, ilk 1/3 lük kısmına ugulanmaz Durak kapısı ve bununla sabit bir şekilde bağlantılı mekanik parçaların, ortalama kapanma hızında hesapla vea ölçme ile 7 bulunan kinetik enerjisi, 10 J ü geçmemelidir. Durak kapısının ortalama kapanma hızı, hareket mesafesinin tümü üzerinden hesaplanmalıdır. Ancak aşağıda belirtilenler, bu değerden düşülür: a) Merkezden açılan kapılarda, her hareket olu sonunda 25 mm, ve b) Yana açılan (teleskopik) kapılarda, her hareket olu sonunda 50 mm Bir koruma tertibatı kapıı en geç, kapanma hareketi sırasında kapı panelinin, kapı girişinden geçmekte olan bir kimsee çarpması (vea çarpmak üzere olması) anında tekrar açmalıdır. Bu tertibat, her bir kapı panelinin kapanma mesafesinin son 50 mm sinde etkisiz hale gelebilir. Kapanma işleminin çok uzun bir süre bloke edilmesini engellemek amacıla, belli bir sürenin geçmesinden sonra, bu koruma tertibatı etkisiz hale getiriliorsa, koruma tertibatı etkisiz olduktan sonra kapı kapanırken Madde de tanımlanan kinetik enerji 4 J ü aşmamalıdır. 7 Örnek olarak 25 N/mm lik bir sabitee sahip a üzerine etki eden, üzerinde ölçü skalası bulunan bir piston ve çarpma anında en son hareket noktasının ölçülmesine imkân veren kola kaar bir bilezikle donatılmış olan tertibatla ölçülür. Belirlenen sınır değerlere ugun bir skala, basit bir hesapla belirlenebilir. 35

41 Katlanır tipte bir kapının açılmasını engellemek için gerekli kuvvet 150 N u aşmamalıdır. Bu kuvvet kapı katlanırken birbirine bakan kanatların dış kenarları vea bununla kıaslanabilir olarak, meselâ: kapı çerçevesi ile kanat dış kenarı arasındaki mesafe 100 mm iken ölçülür Katlanır tipte kapı açılırken bir girinti içine katlanıorsa, kapının herhangi bir dış kenarı ile bu girinti arasındaki açıklık en az 15 mm olmalıdır Makina gücü ile çalışan, otomatik olmaan kapılar Kapanma işleminin, kullanıcının sürekli kontrolü altında gerçekleştiği kapılarda (meselâ: bir butona sürekli basmak suretile), Madde de belirtildiği şekilde hesaplanan vea ölçülen kinetik enerji 10 J ü aştığında en hızlı panelin ortalama kapanma hızı 0,3 m/s ile sınırlandırılmalıdır Düşe hareket eden sürmeli durak kapıları Bu tip kapılar sadece ük asansörlerinde kullanılır. Bu tip kapıların makina gücü ile kapanmasına ancak, aşağıdaki şartların anı zamanda erine getirilmesi durumunda izin verilir: a) Kapının kapanması, kullanıcının sürekli kontrolü altında gerçekleşmeli; b) Panellerin ortalama kapanma hızı 0,3 m/s ile sınırlandırılmalı; c) Kabin kapısı, Madde de belirtildiği gibi apılmış olmalı; d) Durak kapısı kapanmaa başlamadan, kabin kapısı kapanma olunun en az 2/3 ü oranında kapanmış olmalıdır. 8.8 Kapanmakta olan kapının tekrar açılması Makina gücü ile otomatik çalışan kapılarda, kapanmakta olan kapının tekrar açılmasını sağlaan bir tertibat diğer kabin kumandalarının anında bulunmalıdır. 8.9 Kabin kapılarının kapalı olduğunun elektriksel denetlenmesi Madde deki durum haricinde normal işletmede, bir kabin kapısının (vea çok panelli kapılarda, bir kapı panelinin) açık olması durumunda asansörü hareket ettirmek vea hareket halinde tutmak mümkün olmamalıdır. Bununla beraber, kabini harekete hazırlaan ön işlemler apılabilir Her kabin kapısı, Madde e ugun olarak kapının kapanmasını denetleen ve Madde de belirtilen şartları sağlaan bir elektrik güvenlik tertibatıla donatılmalıdır Kabin kapısının kilitlenmesi gerekiorsa (bkz Madde c), kilitleme tertibatı durak kapılarının kilitleme tertibatına benzer bir şekilde çalışmalı ve tasarımlanmış olmalıdır (bkz Madde ve Madde ) Çok panelli, panelleri mekanik olarak bağlantılı sürmeli kabin kapıları Bir sürmeli kabin kapısının doğrudan mekanik bağlantılı çok saıda paneli varsa: a) Kabin kapısının kapalı olduğunu denetleen (Madde 8.9.2) tertibatın 1) Yalnız bir panel üzerine konulmasına (teleskopik kapılarda en hızlı panel) vea 2) Kapı tahrik elemanı ve kapı paneli arasında doğrudan bir mekanik bağlantı varsa, bu tertibatın kapı tahrik elemanı üzerine konulmasına ve b) Madde c de belirtilen durum ve şartlar dahilinde, kilitlendiğinde, teleskopik kapılarda kapalı durumda kapı panellerinin birbirine kenetlenmesi ile diğer panellerin açılmasını önlemek kadıla, bir tek panelin kilitlenmesine izin verilir Panellerin mekanik bağlantılarının dolalı olması durumunda (meselâ: halat, kaış vea zincir ile), bu tertibatın (Madde 8.9.2) bir tek panel üzerine konulmasına aşağıdaki her iki kuralın da erine getirilmesi kadıla izin verilir: a) Bunun tahrik edilen panel olmaması durumunda ve b) Tahrik edilen panelin, tertibatla doğrudan mekanik olarak bağlantılı olması durumunda. 36

42 8.11 Kabin kapısının açılması Kabin, herhangi bir sebepten ötürü bir durak kapısı akınında durursa, kabindeki şahısların kabin dururken ve varsa kabin kapısı tahrik mekanizmasının elektrik bağlantısı kesilmişken kabini terk edebilmeleri mümkün olmalıdır. Bu iş için: a) Kabin kapısı, duraktan elle, kısmen vea tam olarak her zaman açılabilmelidir; b) Kabin kapısı ve müşterek olarak tahrik edilen durak kapıları, kabin içinden elle kısmen vea tam olarak açılabilmelidir Madde e göre kabin kapısı, en azından kilit açılma bölgesi içinde açılabilmelidir. Kapıı açmak için gereken kuvvet 300 N dan büük olmamalıdır. Madde c kapsamına giren asansörlerde, kapının kabin içinden açılabilmesi ancak kabin kilit açılma bölgesi içinde ise mümkün olmalıdır Bean hızı 1 m/s i aşan asansörlerde, hareket halinde iken kabin kapısını açmak için gereken kuvvet 50 N dan büük olmalıdır. Bu kural, kilit açılma bölgesi içinde zorunlu değildir Đmdat kapakları, imdat geçiş kapıları Kabin içindeki şahıslara daima dışarıdan ardım edilmelidir. Bu husus özellikle, Madde 12.5 te belirtilen özel durum çalışması ile sağlanabilir Kabin tavanında, insanların kurtarılması ve boşaltılması için bir imdat kapağı varsa, bunun boutları en az 0,35 m 0,50 m olmalıdır Yan ana bulunan iki kabin arasındaki ata açıklığın 0,75 m i aşmadığı durumlarda imdat geçiş kapıları kullanılabilir (bkz Madde ). Đmdat geçiş kapıları varsa, bunlar en az 1,8 m ükseklikte ve 0,35 m genişlikte olmalıdır Đmdat kapakları vea imdat geçiş kapıları kullanılıorsa, bunlar Madde ve Madde e, arıca aşağıdaki kurallara da ugun olmalıdır Đmdat kapakları vea imdat geçiş kapıları elle kilitlenebilir bir tertibata sahip olmalıdır Đmdat kapakları kabin üstünden anahtara gerek olmadan, kabin içinden ise Ek B de tanımlanan kilit açma üçgenine uan bir anahtarla açılabilmelidir. Đmdat kapakları kabin içine doğru açılmamalıdır. Đmdat kapakları açık konumda iken kabin kenarından dışarı taşmamalıdır Đmdat geçiş kapıları, kabin dışından anahtara gerek olmadan, kabin içinden ise Ek B de tanımlanan kilit açma üçgenine uan bir anahtarla açılabilmelidir. Đmdat geçiş kapıları, kabin dışına doğru açılmamalıdır. Đmdat geçiş kapıları, bir kabinden diğerine geçişi engelleecek şekilde karşı ağırlığın vea dengeleme ağırlığının olu üzerinde vea sabit bir engelin önünde bulunmamalıdır. (Kabinler arasındaki aırıcı putreller bu kapsamın dışındadır) Madde de bahsedilen kilitleme tertibatı, kilitleme durumunda Madde e ugun bir elektrik güvenlik tertibatıla denetlenmelidir. Bu tertibat, kilitlemenin etkili olmadığı durumlarda asansörü durdurmalıdır. 37

43 Asansörün tekrar devree alınması ancak, kasıtlı bir tekrar kilitleme işleminden sonra mümkün olmalıdır Kabin üstü Madde 8.3 de belirtilen kurallara ek olarak: Kabin üstü kalıcı bir şekilde biçim değiştirmeden, her noktasında her biri 1000 N olarak hesap edilen iki kişinin ükünü 0,2 m 0,2 m lik bir alanda taşıabilmelidir Kabin üstünün bir erinde, durmak için en az 0,12 m² büüklüğünde serbest bir alan bulunmalıdır. Bu alanın en küçük kenarı en az 0,25 m olmalıdır Kabin üstünün dış kenarından itibaren, bu kenara dik olarak ölçülen ata düzlemdeki serbest mesafe 0,3 m den fazla ise kabin üstü buralarda korkulukla donatılmalıdır. Genişliği vea üksekliği 0,3 m den küçük olan girintiler hesaba katılmaksızın, bu serbest mesafe kuunun duvarına kadar ölçülmelidir. Korkuluk aşağıda belirtilen kurallara ugun olmalıdır: Korkuluk, bir el tutamağı, 0,1 m ükseklikte bir aak koruucu ve korkuluğun arı üksekliğinde erleştirilmiş bir ara çubuktan medana gelmelidir Korkuluğun üksekliği, el tutamağının dış kenarından itibaren ata düzlemdeki serbest mesafei göz önüne alarak: a) 0,85 m serbest mesafee kadar en az 0,7 m; b) 0,85 m den büük serbest mesafe için en az 1,1 m olmalıdır El tutamağının dış kenarı ile kuu içindeki herhangi bir parça (karşı ağırlık vea dengeleme ağırlığı, anahtarlar (şalterler), kılavuz ralar, konsollar vb.) arasındaki ata mesafe en az 0,1 m olmalıdır Giriş tarafı vea taraflarındaki korkuluk, kabin üstüne güvenli ve kola girişe imkân vermelidir Korkuluk, kabin üstünün kenarından en fazla 0,15 m mesafee konulmalıdır Korkuluk varsa, bunun üzerinde ugun bir ere, korkuluğun üzerinden sarkmanın tehlikesini belirten bir uarı işareti vea uarı azısı konulmalıdır Kabin üstünde kullanılan cam, lamine tipte olmalıdır Kabin iskeletine monte edilmiş saptırma kasnakları vea zincir makaraları Madde 9.7 e ugun koruma tertibatına sahip olmalıdır Kabin üstü siperi Kabin üstü ile açık durak kapılarının üst kenarı arasında bir boşluk varsa, kabin girişinin üst kısmı, ukarıa doğru, durak kapısının genişliğinde ve boşluğu örtecek bir düşe panel ile uzatılmalıdır. Bu konu özellikle, ükleme rampası hareketi kumandasına sahip asansörler için geçerlidir (Madde ) Kabin üstündeki teçhizat Kabin üstünde aşağıdakiler bulunmalıdır: a) Madde e ugun kumanda tertibatı (bakım kumandası); b) Madde ve Madde 15.3 e ugun durdurma tertibatı; c) Madde e ugun olarak priz Havalandırma Deliksiz üzeli kapıları olan kabinlerde, kabinin alt ve üst kısımlarında havalandırma menfezleri bulunmalıdır. 38

44 Kabinin üstündeki havalandırma menfezlerinin etkili alanı, kullanılabilir kabin alanının en az % 1 i olmalı ve bu değer alt kısımdaki menfezlere de ugulanmalıdır. Kabin kapısı etrafındaki açıklıklar, etkili havalandırma alanının hesaplanmasında, gerekli alanın % 50 sine kadar hesaba katılabilir Havalandırma deliklerinin apım ve düzenlenmesi, 10 mm çapında düz ve uvarlak bir çubuğun, içeriden dışarıa geçirilmesi mümkün olmaacak bir şekilde olmalıdır Adınlatma Kabin, döşeme seviesinde ve kumanda aksamı üzerinde en az 50 lüks şiddetinde bir adınlatma sağlaacak sabit bir elektrikli adınlatma ile donatılmalıdır Adınlatma, akkor flâmanlı lâmbalarla apılıorsa, en az iki lâmba paralel bağlanmalıdır Asansör işletmee hazır durumda iken kabin sürekli olarak adınlatılmalıdır. Makina gücü ile otomatik olarak çalışan kapıların bulunması durumunda, kabin Madde 7.8 e göre, bir durakta kapıları kapalı olarak park etmişse adınlatma devre dışı bırakılabilir Normal adınlatmanın apılamadığı durumlarda devree girmek üzere, 1 W gücündeki bir lâmbaı en az 1 saat sürele akabilecek kapasitede, otomatik şarjlı bir acil durum adınlatma düzeni bulunmalıdır. Bu adınlatma, normal elektriğin kesilmesile otomatik olarak devree girmelidir Madde te söz konusu edilen acil durum enerji kanağının, Madde te belirtilen bir imdat alarmı için de kullanılması durumunda, kapasitesi ona göre artırılmalıdır Karşı ağırlık ve dengeleme ağırlığı Dengeleme ağırlığının kullanımı Madde de tanımlanmıştır Karşı ağırlık vea dengeleme ağırlığı, üst üste dizilen bloklardan oluşuorsa, bunların erinden çıkmasını önlemek için gerekli tedbirler alınmalıdır. Bu amaç için: a) Ağırlık bloklarını sıkıca tutan bir iskelet, vea b) Ağırlığın, metal bloklardan oluşması ve asansörün bean hızının 1 m/s i aşmaması durumunda, en az iki adet olmak üzere bağlantı tijleri kullanılmalıdır Karşı ağırlık vea dengeleme ağırlığı üstüne monte edilmiş saptırma kasnakları vea zincir makaraları Madde 9.7 e ugun koruma tertibatına sahip olmalıdır. 9 Askı tertibatı, halat ağırlığını dengeleme, aşırı hıza ve istem dışı kabin hareketine karşı koruma 9.1 Askı tertibatı Kabin, karşı ağırlıklar ve dengeleme ağırlıkları, çelik halatlar vea paralel elemanlı çelik zincirler (Gall tipi) vea makaralı zincirlerle asılmalıdır Halatlar aşağıdaki şartları taşımalıdır: a) Halatların anma çapları en az 8 mm olmalıdır; b) Halatı oluşturan tellerin anma daanımı: 1) Eşit anma daanımlı tellerden oluşan halatlar için 1570 N/mm² vea 1770 N/mm², vea 2) Farklı iki anma daanımlı tellerden oluşan halatlarda, dış teller için 1370 N/mm², iç teller için ise 1770 N/mm² olmalıdır. c) Diğer özellikler, (apı, uzama, ovallik, bükülgenlik, deneler vb.) en azından ilgili standardlarda belirtilen özelliklere ugun olmalıdır. 39

45 9.1.3 Halat vea zincir saısı en az iki olmalıdır. Halat vea zincirler birbirinden bağımsız olmalıdır Palangalı sistemlerde, palanga kollarındaki toplam halat vea zincir saısı değil, bağımsız halat vea zincir saısı hesaba katılmalıdır. 9.2 Tahrik kasnağı, makara çapları ve tambur ile halat çaplarının oranı, halat ve zincirler için bağlantılar Tahrik kasnağı, makara ve tamburun (halat ortasından ortasına ölçülen) çapları ile halat çapının oranı, halat apısından bağımsız olarak en az 40 olmalıdır Askı halatlarının güvenlik katsaısı Ek N e göre hesaplanmalı ve en az aşağıdaki değerlerde olmalıdır: a) 12 - üç vea daha fazla halatlı sürtünmeli tahrik düzeninde; b) 16 - iki halatlı sürtünmeli tahrik düzeninde; c) 12 - tamburlu tahrik düzeninde. Güvenlik katsaısı, bir halatın en küçük kopma kuvvetinin (N), kabin bean ükü ile üklü ve en alt durakta duruorken bir halata gelen en büük kuvvete (N) oranıdır Madde e göre halat ve halat tespit noktaları arasındaki bağlantılar, en küçük halat kopma ükünün en az % 80 ine daanabilmelidir Halat uçları kabine, karşı ağırlığa vea dengeleme ağırlığına vea palangalı sistemlerde askı noktalarına, kurşun dökülmüş soketler, kendinden sıkıştırmalı konik soketli halat kilitleri, en az üç ugun halat klemensile bağlanan kurt gözü (radansa), presle sıkıştırılmış boru vea anı derecede güvenli başka bir sistemle bağlanmalıdır Halatların tamburlara bağlantısı, kamalı klemensler, en az iki adet halat klemensi vea anı derecede güvenli başka bir sistemle apılmalıdır Askı zincirlerinin güvenlik katsaısı en az 10 olmalıdır. Bu güvenlik katsaısı, Madde de halatlar için apılan tanımlamaa benzer bir şekilde tarif edilir Zincir uçları kabine, karşı ağırlığa vea dengeleme ağırlığına, palangalı sistemlerde askı noktalarına ugun araçlarla bağlanmalıdır. Zincir ve zincir tespit noktaları arasındaki bağlantılar, en küçük zincir kopma ükünün en az % 80 ine daanabilmelidir. 9.3 Sürtünme ile tahrikli asansörlerde halat sürtünmesi Askı halatı sürtünmesi aşağıdaki üç şartı erine getirecek şekilde olmalıdır: a) Kabin, Madde vea Madde e göre bean ükünün % 125 i ile üklü olarak durak seviesinde kamadan tutulabilmelidir. b) Kabinin, boş vea bean ükü ile üklü iken durdurma tertibatı çalıştığında, stroku azaltılmış tamponlar dahil olmak üzere, tamponların hesaplanmasında göz önüne alınan hız değerini aşmaacak bir şekilde frenlenmesi güvence altına alınmalıdır. c) Karşı ağırlık tamponlar üzerine oturduğunda, asansör makinası ukarı önde çalışıorken boş kabini ukarı kaldırmak mümkün olmamalıdır. Tasarımla ilgi kurallar Ek M de belirtilmiştir. 9.4 Tamburlu asansörlerde halatların sarılması Madde b deki şartlara göre kullanılabilen tamburlar, helezon şeklinde ve kullanılan halatlara ugun kanallara sahip olmalıdır Kabin tam kapanmış tampon üzerinde oturduğunda, tambur üstünde en az bir buçuk sarım halat kalmış olmalıdır. 40

46 9.4.3 Tamburun üzerine alnız bir kat halat sarılmalıdır Halatların kanal düzlemine göre eğimi 4 i geçmemelidir. 9.5 Yükün halatlar vea zincirler arasında dengelenmesi Askı halatları vea zincirlerindeki gerilmelerin dengelenmesi için, bunların en az bir ucunda kendiliğinden çalışan bir tertibat bulunmalıdır Zincirler, zincir makaraları üzerinde çalışıorsa, bunların kabin ve dengeleme ağırlığı üzerindeki bağlantı noktalarında böle bir dengeleme tertibatı bulunmalıdır Anı mil üzerinde birden fazla zincir saptırma makaraları mevcutsa, bunlar birbirinden bağımsız olarak dönebilmelidir Gerilmeleri dengelemek için alar kullanılıorsa, bunlar basınç altında çalışan tipte olmalıdır Kabinin asılması için 2 halat vea 2 zincir kullanılması durumunda, halat vea zincirin biri diğerine göre anormal uzarsa, Madde e göre bir elektrik güvenlik tertibatı asansörün durmasını sağlamalıdır Halat vea zincirlerin uzunluklarını aarlamada kullanılan tertibat, aardan sonra kendiliğinden gevşemeecek bir apıa sahip olmalıdır. 9.6 Halat ağırlığını halatlarla dengeleme Halat ağırlığını dengelemek için halatlar kullanıldığında aşağıdaki kurallar ugulanır: a) Gergi makaraları kullanılmalıdır; b) Gergi makaralarının (halat ortasından ortasına ölçülen) çapı ile dengeleme halatlarının anma çapı arasındaki oran en az 30 olmalıdır; c) Gergi makaraları Madde 9.7 e ugun koruma tertibatı ile donatılmalıdır; d) Gerginlik ağırlık kuvvetile sağlanmalıdır; e) Halatların en küçük gerginlikleri, Madde e ugun bir elektrik güvenlik tertibatıla denetlenmelidir Bean hızı 3,5 m/s i aşan asansörlerde, Madde de belirtilenlere ilâve olarak, gergi makarasının sıçramasını engelleen bir tertibat kullanılmalıdır. Bu tertibatın devree girmesi, Madde e ugun bir elektrik güvenlik tertibatı vasıtasıla tahrik makinasının durmasını sağlamalıdır. 9.7 Tahrik ve saptırma kasnakları ile zincir makaralarının korunması Tahrik ve saptırma kasnakları ile zincir makaraları için Çizelge 2 e göre önlemler alınmalıdır. Bu teçhizat: a) Şahısların aralanmasını; b) Gevşek halatların vea zincirlerin, kasnaktan vea makaralardan çıkmasını; c) Halatlarla vea zincirlerle, kasnak vea makara arasına abancı maddelerin girmesini engellemelidir. 41

47 Çizelge 2 Tahrik ve Saptırma Kasnakları ile Zincir Makaralarının Bulunduğu Yer Madde e göre tehlike a b c Tavanın üstünde X X X Kabinde Döşemenin altında X X Karşı ağırlık / Dengeleme ağırlığında X X Makina dairesinde X 2) X X 1) Makara dairesinde X Kabinin üstünde X X Kuu üst boşluğunda Kabinin anında X Kuuda Seir mesafesi bounca X X 1) Kuu alt boşluğunda X X X Hız regülâtörü üstünde ve bunun gergi makarasında X X 1) X Tehlike göz önüne alınmalıdır. 1) Halatlar/ zincirler, tahrik kasnağı vea saptırma kasnağı/ zincir makarasına ata giriorsa vea atala en fazla 90 e kadar bir açı apıorsa. 2) En az koparmaa karşı güvenlik tedbiri alınmalıdır Kullanılan teçhizat, dönen parçalarının görünür olduğu, kontrol ve bakımlarının engellenmediği bir şekilde tasarımlanmalıdır. Bunlar delikli ise, açıklıklar EN 294 Çizelge 4 e ugun olmalıdır. Bunların sökülmesi alnız: a) Halat vea zincirin değiştirilmesi; b) Kasnak vea makaranın değiştirilmesi; c) Kanalların torna edilmesi durumunda gerekli olmalıdır. 9.8 Güvenlik tertibatı Genel kuralları Kabinde, alnız aşağı hareket önünde etkili olan, bean ükü ile üklü kabini hız regülâtörünün devree girdiği hızda, askı halatlarının kopması durumunda dahi kılavuz ralarda frenleecek ve sabit tutacak bir güvenlik tertibatı bulunmalıdır. Yukarı hareket önünde etkili olan bir güvenlik tertibatı Madde 9.10 a ugun olarak kullanılabilir. Not - Güvenlik tertibatı tercihen kabinin alt kısmına erleştirilmelidir Karşı ağırlık vea dengeleme ağırlığında da Madde 5.5 b de belirtilen durumda, alnız aşağı hareket önünde etkili olan, karşı ağırlığı vea dengeleme ağırlığını hız regülâtörünün devree girdiği hızda (vea Madde deki özel durumda belirtildiği gibi halatların kopmasında) kılavuz ralarda frenleecek ve sabit tutacak bir güvenlik tertibatı bulunmalıdır Güvenlik tertibatı bir güvenlik elemanı olarak görülür ve Ek F.3 deki kurallara göre doğrulanmalıdır Çeşitli güvenlik tertibatı tiplerinin kullanım şartları Asansör bean hızının 1 m/s i aşması durumunda, kabinde kamalı güvenlik tertibatı kullanılmalıdır. a) Ani frenlemeli tampon etkili güvenlik tertibatı 1 m/s'i aşmaan bean hızlarında kullanılabilir; b) Ani frenlemeli güvenlik tertibatı 0,63 m/s'i aşmaan bean hızlarında kullanılabilir Kabinde, birden fazla güvenlik tertibatı bulunması durumunda bunların tümü kamalı cinsten olmalıdır Asansör bean hızının 1 m/s'i aşması durumunda, karşı ağırlıkta vea dengeleme ağırlığında kullanılan güvenlik tertibatı kamalı cinsten olmalıdır. Diğer durumlarda anî frenlemeli güvenlik tertibatı kullanılabilir. 42

48 9.8.3 Çalıştırma metotları Kabin, karşı ağırlık vea dengeleme ağırlığındaki güvenlik tertibatının her biri, kendi hız regülâtörü tarafından çalıştırılmalıdır. Karşı ağırlık vea dengeleme ağırlığındaki güvenlik tertibatı, bean hızının 1 m/s'i aşmadığı durumlarda, askı halatlarının kopmasıla vea bir güvenlik halatı tarafından çalıştırılabilir Güvenlik tertibatının elektrik, hidrolik vea pnömatik esasla çalışan cihazlarla çalıştırılması asaktır Frenleme Kamalı güvenlik tertibatında, bean ükü ile üklü kabin serbest düşme durumundan frenlenirken ortalama frenleme ivmesi, 0,2 g n ile 1 g n arasında olmalıdır Çalışan güvenlik tertibatının kurtarılması Çalışan bir güvenlik tertibatının kurtarılması için ehlietli bir kişinin müdahalesi gerekli olmalıdır Kabin, karşı ağırlık vea dengeleme ağırlığındaki bir güvenlik tertibatının kurtarılması ve otomatik olarak işletmee hazır konuma gelmesi ancak, kabini, karşı ağırlığı vea dengeleme ağırlığını ukarı önde hareket ettirmekle mümkün olmalıdır Yapımla ilgili şartlar Yakalama çeneleri vea güvenlik tertibatı bloklarının kılavuz paten olarak kullanılmaları asaktır Anî frenlemeli tampon etkili güvenlik tertibatında tamponlama sistemi, Madde ve Madde ün şartlarına ugun ve enerji harcaan vea gerie dönüş hareketi tamponlanmış enerji depolaan tipte olmalıdır Güvenlik tertibatı aarlanabiliorsa, aar apıldıktan sonra mühürlenmelidir Kabin tabanının eğilmesi Eşit olarak dağılmış üklü vea üksüz durumda iken güvenlik tertibatının çalışması sonucunda kabin döşemesinin eğilmesi, normal duruma göre % 5 i aşmamalıdır Elektriksel denetim Güvenlik tertibatının çalışmasından önce vea çalışması sırasında, kabine erleştirilmiş, Madde e ugun bir elektrik güvenlik tertibatı asansör motorunu durdurmalıdır. 9.9 Hız regülâtörü Kabin güvenlik tertibatını çalıştırmak için hız regülâtörü, bean hızının % 115 ine eşit bir hızdan önce devree girmemelidir. Devree girme anındaki hız, aşağıda belirtilenlerden daha küçük olmalıdır: a) Ani frenlemeli güvenlik tertibatında, makaralı tip haricinde, 0,8 m/s; b) Makaralı anî frenlemeli güvenlik tertibatında, 1 m/s; c) Ani frenlemeli tampon etkili güvenlik tertibatında ve 1 m/s e kadar olan bean hızlarında kullanılan kamalı güvenlik tertibatlarında, 1,5 m/s; d) 1 m/s den büük bean hızlarında kullanılan kamalı güvenlik tertibatında: 1,25 v + 0,25 / v, metre/ sanie olarak. Not - Bean hızı 1 m/s den büük olan asansörlerde, d) şıkkında belirtilen değere mümkün olduğu kadar akın bir devree girme hızı seçilmesi önerilir Çok büük bean ükü ve küçük bean hızı olan asansörlerde hız regülâtörü, bu amaç için özel olarak tasarımlanmalıdır. Not - Bu durumda, regülâtörün devree girdiği hızın mümkün olduğu kadar Madde de belirtilen alt sınıra akın seçilmesi önerilir. 43

49 9.9.3 Karşı ağırlık vea dengeleme ağırlığındaki güvenlik tertibatını çalıştıran bir hız regülâtörünün devree girdiği hız, kabindeki güvenlik tertibatını Madde e göre çalıştıranın devree girdiği hızdan büük olmalı, ancak bu fark % 10 dan fazla olmamalıdır Hız regülâtörünün devree girmesi sırasında regülâtör halatında medana gelen gerilme kuvveti, en az aşağıda belirtilen değerlerden büük olanına eşit olmalıdır: a) Güvenlik tertibatını çalıştırmak için gereken kuvvetin 2 katı vea b) 300 N. Yalnız sürtünme kuvvetini kullanan hız regülâtörlerinin kanalları bu gerilme kuvvetini sağlamak için: a) Bir sertleştirme işleminden geçirilmeli vea b) Ek M e göre altı kesik olmalıdır Güvenlik tertibatını çalıştıracak dönüş önü, hız regülâtörünün üstünde belirtilmelidir Hız regülatörü halatları Hız regülâtörü, bu amaca ugun bir çelik halat ile tahrik edilmelidir Bu halatın en küçük kopma ükü, hız regülâtörünün çalışmasıla halatta medana getirilen gerilme kuvvetinin en az 8 katı olmalıdır. Sürtünme kuvveti kullanan tipte bir hız regülâtöründe, sürtünme katsaısı µ ma = 0,2 olarak hesaba katılmalıdır Regülatör halatının anma çapı en az 6 mm olmalıdır Hız regülâtörü kasnağının (halat ortasından ortasına ölçülen) çapı ile regülâtör halatı anma çapı arasındaki oran en az 30 olmalıdır Halat, bir gergi makarasıla gerilmelidir. Bu makara vea bunun gergi ağırlığı kılavuzlanmalıdır Güvenlik tertibatının çalışması sırasında regülâtör halatı ve bunun bağlantıları, frenleme mesafesinin normalden fazla olması durumunda dahi arızalanmamalıdır Regülatör halatı, güvenlik tertibatından kolalıkla sökülebilmelidir Cevap verme süresi Hız regülâtörünün cevap verme süresi, güvenlik tertibatı çalışıncaa kadar tehlikeli hızlara ulaşılmasına medan vermeecek kadar kısa olmalıdır (bkz Ek F ) Erişilebilme Hız regülâtörü, kontrol ve bakım için bulunduğu erlere girilebilir ve erişilebilir olmalıdır Kuu içinde bulunuorsa, kuu dışından bulunduğu erlere girilebilir ve erişilebilir olmalıdır Madde deki talep, aşağıda belirtilen üç şartın gerçekleşmesi durumunda ugulanmaz: a) Madde a göre hız regülâtörünün çalışması, (kablosuz uzaktan kumanda hariç) bir uzaktan kumanda ile kuunun dışından gerçekleştiğinde, istek dışı çalıştırma mümkün değilse ve kumanda cihazını etkisiz kişilerin kullanması engellenmişse, ve b) Hız regülâtörüne kontrol ve bakım için kabinin üstünden vea kuu dibinden erişilebiliorsa, ve c) Hız regülâtörü çalıştıktan sonra kabin, karşı ağırlık vea dengeleme ağırlığı ukarı önde hareket ettirildiğinde otomatik olarak normal konumuna dönüorsa. Bununla beraber, hız regülâtörünün normal çalışmasını etkilemiorsa, elektrik kısımları uzaktan kumanda ile kuu dışından normal konumlarına döndürülebilir Hız regülatörünü devree sokma imkânları Kontrol ve deneler sırasında güvenlik tertibatını, hız regülâtörünü güvenli bir şekilde devree sokarak, Madde de öngörülen hızdan daha düşük bir hızda çalıştırmak mümkün olmalıdır. 44

50 Hız regülâtörü aarlanabiliorsa, aar apıldıktan sonra mühürlenmelidir Elektriksel denetim Hız regülâtörü vea başka bir tertibat Madde e ugun bir elektrik güvenlik tertibatı vasıtasıla, kabin hızı aşağı vea ukarı önde regülâtörün devree girdiği hıza ulaşmadan tahrik makinasını durdurmalıdır. Ancak, 1 m/s den büük olmaan bean hızlarında bu tertibat hız regülâtörünün devree girdiği hıza ulaşıldığı anda çalışabilir Güvenlik tertibatının kurtarılmasından sonra (Madde ), hız regülâtörü normal işletme durumuna otomatik olarak gelmiorsa, Madde e ugun bir elektrik güvenlik tertibatı hız regülâtörü normal konumuna dönmedikçe asansörün çalışmasını engellemelidir. Bu tertibat, Madde c) 2 de belirtilen durumda devre dışı bırakılabilir Regülatör halatının kopması vea aşırı uzaması durumunda, Madde e ugun bir elektrik güvenlik tertibatı asansörün motorunu durdurmalıdır Hız regülâtörü bir güvenlik elemanı olarak görülür ve Ek F.4 teki kurallara göre doğrulanmalıdır Yukarı önde hareket eden kabinin aşırı hızlanmasına karşı koruma tertibatı Sürtünme tahrikli asansörlerde, ukarı önde hareket eden kabinin aşırı hızlanmasına karşı, aşağıda belirtilen kurallara ugun koruma tertibatı bulunmalıdır Yukarı önde hareket eden kabinin aşırı hızlanmasına karşı, hız denetleme ve hızı azaltma elemanlarından oluşan koruma tertibatı, kabinin kontrolsuz hareketlerini en az bean hızının % 115 inde ve an fazla Madde te tanımlanan hızda belirlemeli ve kabini durdurmalı vea en azından kabin hızını karşı ağırlık tamponunun tasarımlandığı hız seviesine kadar azaltmalıdır Yukarı önde hareket eden kabinin aşırı hızlanmasına karşı koruma tertibatı, dahili edeklemesi oksa, normal çalışmada hızlanmaı ve avaşlamaı kontrol eden vea kabini durduran başka asansör parçalarını kullanmadan Madde deki şartları sağlamalıdır. Kabine olan mekanik bir bağlantı, başka bir amaçla kullanılsın vea kullanılmasın, bu amaç için ardımcı eleman olarak kullanılabilir Yukarı önde hareket eden kabinin aşırı hızlanmasına karşı koruma tertibatı, boş kabinde 1 g n den büük bir frenleme ivmesine neden olmamalıdır Yukarı önde hareket eden kabinin aşırı hızlanmasına karşı koruma tertibatı: a) Kabinde vea b) Karşı ağırlıkta vea c) Halat sisteminde (askı vea dengeleme halatı) vea d) Tahrik kasnağında (meselâ: doğrudan tahrik kasnağı üstünde vea kasnağın hemen anında, anı mil üzerinde) etkili olmalıdır Yukarı önde hareket eden kabinin aşırı hızlanmasına karşı koruma tertibatı çalıştığında, Madde e ugun bir elektrik güvenlik tertibatını devree sokmalıdır Yukarı önde hareket eden kabinin aşırı hızlanmasına karşı koruma tertibatı çalıştıktan sonra, kurtarılması için ehlietli bir kişinin müdahalesi gerekli olmalıdır Yukarı önde hareket eden kabinin aşırı hızlanmasına karşı koruma tertibatı, kurtarılması için kabin vea karşı ağırlığa müdahalei gerektirmemelidir Yukarı önde hareket eden kabinin aşırı hızlanmasına karşı koruma tertibatı kurtarıldıktan sonra çalışmaa hazır durumda olmalıdır. 45

51 Yukarı önde hareket eden kabinin aşırı hızlanmasına karşı koruma tertibatı, çalışırken dışarıdan bir enerjie gereksinim duuorsa, bu enerjinin okluğu durumunda asansörü durdurmalı ve hareketsiz kalmasını sağlamalıdır. Bu kural basınç altında çalışan kılavuzlanmış alara ugulanmaz Asansörün ukarı önde hareket eden kabinin aşırı hızlanmasına karşı koruma tertibatını çalıştıran hız denetleme elemanı: a) Madde 9.9 a göre bir hız regülâtörü, vea b) Madde 9.9.1, Madde 9.9.2, Madde 9.9.3, Madde 9.9.7, Madde , Madde 9.9.9, Madde e ugun ve Madde 9.9.4, Madde , Madde , Madde , Madde ve Madde e eşdeğerliği sağlaan bir tertibat olmalıdır Yukarı önde hareket eden kabinin aşırı hızlanmasına karşı koruma tertibatı bir güvenlik elemanı olarak görülür ve Ek F.7 deki kurallara göre doğrulanmalıdır Đstem dışı kabin hareketine karşı koruma Askı halatları vea zincirleri, çekme kasnağı, tambur vea tahrik makinasının dişli çarkının arızalanması dışında, tahrik makinasının tek bileşeninde vea kabinin güvenli bir şekilde hareketini kontrol eden tahrik kumanda sistemindeki arıza sonucu, kapalı pozisondaki kabin kapısı ve kilitli pozisondaki durak kapısıla, istem dışı kabin hareketini duraktan uzakta durdurmak için gerekli koruma tertibatıla donatılmalıdır. Not: Çekme kasnağındaki arızaa çekme kabı dahildir Koruma tertibatı kabinin istem dışı hareketini algılaarak kabini durdurmalı ve o konumda tutmalıdır Koruma tertibatı, dahili edeklemesi oksa ve asansörün doğru çalışması otomatik denetlenmezse, normal çalışma anında asansörün hızlanmasını, frenlenmesini kontrol eden, kabini durduran ve o konumda tutan herhangibir asansör bileşeninin ardımı olmadan gerektiği gibi çalışmalıdır. Not - Madde e göre makina freninin dahili bir edeklemesi bulunduğu dikkate alınır. Makina freninin kullanılması durumunda otomatik denetleme işlemine mekanizmanın düzgün kaldırılması vea indirilmesi vea frenleme gücünün doğrulanması dahil edilebilir. Bir arıza tespit edildiğinde, asansörün bir sonraki normal başlatılması engellenmelidir. Otomatik denetleme tip kontroluna tâbi tutulur Koruma tertibatının durdurma elemanı aşağıdakiler üzerinde etki etmelidir a) Kabinde vea b) Karşı ağırlıkta vea c) Halat sisteminde (askı vea dengeleme halatı) vea d) Çekme kasnağında (örneğin, doğrudan kasnağın üzerinde vea kasnağın hemen anında anı mil üzerinde). Güvenlik tertibatının durdurma elemanı vea kabini durduran tertibatlar aşağıdaki elemler için kullanılanlarla ortak olabilir: - Aşağı önde aşırı hızlanmaı engelleme, - Yukarı önde hareket eden kabinin aşırı hızlanmasını engelleme (Madde 9.10), Güvenlik tertibatının durdurma elemanları ukarı ve aşağı ön için farklı olabilir Güvenlik tertibatı aşağıdaki mesafelerde kabini durdurmalıdır: - Đstem dışı kabin hareketinin algılanması halinde duraktan 1.2 m i aşmamalı, 46

52 - Durak eşiği ile kabin eteğinin en alt seviesi arasındaki düşe mesafe 200 mm i aşmamalı, ve - Kabin eşiğinden durak kapısı pervazına vea durak eşiğinden kabin kapısı pervazına olan serbest mesafe 1 m den az olmamalıdır (bkz Şekil 4). Bu değerler kabindeki %100 bean üküne kadar olan bütün üklerde elde edilmelidir. Şekil 4 - Đstem dışı kabin hareketi Durdurma safhasında koruma tertibatının durdurma elemanı:: - Yukarı öndeki istem dışı hareket için 1 g n den büük bir frenleme ivmesine neden olmamalıdır - Aşağı önde ise güvenlik tertibatı için kabul edilen değerlerden büük olmamalıdır. Bu değerler, durak seviesinde durmuş haldeken hareket eden bir kabinde, %100 bean üküne kadar olan bütün üklerde elde edilmelidir Kabin en geç kilit açılma bölgesinden arılırken istem dışı kabin hareketi en az bir anahtarlama elemanıla algılanmalıdır (Madde 7.7.1). Bu anahtarlama elemanı: - Ya madde ile uumlu bir güvenlik kontağına sahip olmalı vea, - Madde deki güvenlik devrelerindeki kuralları sağlaacak şekilde bağlanmalı, vea - Madde daki kuralları sağlamalıdır Koruma tertibatı meşgulse, Madde e uumlu bir elektrik güvenlik tertibatını devree sokmalıdır. Not - Bu durum Madde e göre olan anahtarlama elemanında ortak olabilir Koruma tertibatı aktif hale getirildiğinde vea otomatik denetleme sistemi koruma tertibatının durdurma elemanında bir arıza tespit ettiğinde, koruma tertibatının kurtarılması vea asansörün eniden çalışması için ehlietli bir kişinin müdahale etmesi gerekmektedir. 47

53 Koruma tertibatının kurtarılması, kabin vea karşı ağırlığa erişmei gerektirmemelidir Koruma tertibatı kurtarıldıktan sonra çalışmaa hazır durumda olmalıdır Koruma tertibatı, çalışması için dışarıdan bir enerjie gereksinim duarsa, bu enerjinin okluğu asansörün durmasına ve hareketsiz kalmasına neden olmalıdır. Bu kural basınç altında çalışan kılavuzlanmış, sıkıştırılmış alara ugulanmaz Kapılar açıkken istem dışı kabin hareketine karşı koruma tertibatı bir güvenlik bileşeni olarak görülür ve Madde F.8 deki kurallara göre doğrulanmalıdır. 10 Kılavuz ralar, tamponlar ve sınır güvenlik kesicileri 10.1 Kılavuz ralarla ilgili genel kurallar Asansörün güvenli çalışmasını sağlamak için kılavuz ralar, kılavuz ra bağlantıları ve tespit erleri bunları etkileen üklere ve kuvvetlere eterince daanım göstermelidir. Asansörün güvenli çalışmasının kılavuz ralarla ilgili önleri: a) Kabin, karşı ağırlık vea dengeleme ağırlığının kılavuzlanması sağlanmalıdır; b) Bu nedenle kılavuz ralardaki eğilmeler: 1) Durak kapıları kilitlerinin istenmeden açılmaacağı; 2) Güvenlik tertibatının çalıştırılmaacağı; 3) Hareketli parçaların diğer parçalara çarpmaacağı bir ölçüde sınırlandırılmalıdır. Kılavuz ralardaki gerilmeler Ek G.2, Ek G.3 ve Ek G.4 e göre bean ükünün kabin içinde dağılımı vea kararlaştırılan kurallara ugun kullanım (Madde 0.2.5) hesaba katılarak sınırlandırılmalıdır. Not - Ek G, kılavuz raların seçimi için bir metot tanımlar Đzin verilen gerilmeler ve eğilmeler Đzin verilen gerilmeler aşağıdaki değerlerle sınırlandırılmalıdır: Rm σ zul = S t Burada; σ = izin verilen gerilme (N/mm 2 ), zul R = uzama sınırı (N/mm 2 ), m S = güvenlik katsaısı t dır. Güvenlik katsaısı Çizelge 3 ten alınmalıdır. Çizelge 3 - Kılavuz ralar için güvenlik katsaıları Yük Durumları Kopma Uzaması (A 5 ) Güvenlik Katsaısı Normal kullanma üklemesi A 5 % 12 2,25 % 8 A 5 < % 12 3,75 Güvenlik tertibatının çalışması A 5 % 12 1,8 % 8 A 5 < % 12 3,0 Kopma uzaması % 8 den az olan malzemeler çok kırılgan olarak kabul edildikleri için kullanılmamalıdır. ISO 7465 e ugun kılavuz ralar için Çizelge 4 te verilen σ zul değerleri kullanılabilir. 48

54 Çizelge 4 - Đzin verilen gerilmeler σ zul Değerler N/mm 2 olarak verilmiştir. Yük Durumları R m Normal kullanma üklemesi Güvenlik tertibatının çalışması T-Profilli kılavuz ralar için hesaplanan en büük izin verilen eğilme miktarları: a) Üzerinde güvenlik tertibatı çalışan kabin, karşı ağırlık vea dengeleme ağırlığı kılavuz ralarında, her iki önde 5 mm; b) Üzerinde güvenlik tertibatı çalışmaan kabin, karşı ağırlık vea dengeleme ağırlığı kılavuz ralarında, her iki önde 10 mm; Kılavuz raların konsollara ve binaa tespiti, binanın normal oturmasından vea betonun çekmesinden kanaklanan etkileri a kendiliğinden a da basit bir aarlama ile dengelemee imkân vermelidir. Kılavuz raların erinden kurtulmasına ol açabilecek şekilde bağlantı elemanlarının dönmesi önlenmelidir Kabin, karşı ağırlık ve dengeleme ağırlığının kılavuzlanması Kabin, karşı ağırlık vea dengeleme ağırlığı en az ikişer adet sabit çelik ra ile kılavuzlanmalıdır Aşağıda belirtilen durumlarda kılavuz ralar çekme çelikten apılmalı vea sürtünme üzeleri işlenmelidir: a) 0,4 m/s den büük bean hızlarında; b) Kamalı güvenlik tertibatı kullanıldığında, bean hızından bağımsız olarak Karşı ağırlık vea dengeleme ağırlığı kılavuz ralarında güvenlik tertibatı kullanılmıorsa, ralar saç profilden imal edilmiş olabilir. Bunlar paslanmaa karşı korunmalıdır Kabin ve karşı ağırlık tamponları Kabin ve karşı ağırlığın en alt hareket sınırına tamponlar erleştirilmelidir. Kabin izdüşümü altında, tampon vea tamponların üzerine etki ettiği üzeler, üksekliği Madde e ugun bir engel (baba) ile belli edilmelidir. Tampon etki alanı merkezinin kılavuz ralardan ve benzeri sabit agıtlardan (kuu duvarları hariç) 0,15 m den daha az mesafede bulunması durumunda, bunlar engel olarak kabul edilir Madde deki kurallara ek olarak, tamburlu ve zincirli asansörlerde seir mesafesinin üst sınırında etkili olacak şekilde kabin üstüne tampon konulmalıdır Doğrusal vea doğrusal olmaan karakteristikteki enerji depolaan tipte tamponlar, alnız asansör bean hızının 1 m/s i aşmadığı durumlarda kullanılabilir Geri dönme hareketi tamponlanmış olan enerji depolaan tipte tamponlar, alnız asansör bean hızının 1,6 m/s i aşmadığı durumlarda kullanılabilir Enerjii harcaan tipte tamponlar bütün bean hızlarında kullanılabilir Doğrusal karakteristikli olmaan enerji depolaan tipte, geri dönme hareketi tamponlanmış olan enerji depolaan tipte ve enerjii harcaan tipteki tamponlar bir güvenlik elemanı olarak görülür ve Ek F.5 deki kurallara göre doğrulanmalıdır Kabin ve karşı ağırlık tamponlarının strokları Aşağıda istenen tampon strokları Ek L de şematik olarak gösterilmiştir. 49

55 Enerji depolaan tipte tamponlar Doğrusal karakteristikli tamponlar Tamponların mümkün olabilecek toplam stroku en az, % 115 bean hızındaki sıçrama mesafesinin iki katına eşit olmalıdır (0,135 v²) 8. Burada strok metre olarak alınmalıdır. Ancak strok 65 mm'den küçük olmamalıdır Tamponlar Madde de tanımlanan stroka, bean ükü ile üklü kabinin (vea karşı ağırlığın) kütlesinin 2,5 ile 4 katına tekabül eden bir statik ük altında erişecek şekilde hesaplanmalıdır Doğrusal olmaan karakteristikli tamponlar Doğrusal olmaan karakteristikli enerjii depolaan tipte tamponlar aşağıda belirtilen kurallara ugun olmalıdır: a) Bean ükü ile üklü kabinin %115 bean hızı ile serbest düşme durumundan tampona çarpmasında ortalama ivme, 1 g n den büük olmamalıdır; b) 2,5 g n den büük frenleme ivmesi 0,04 s den uzun sürmemelidir; c) Kabinin ukarı dönüş hızı 1 m/s den büük olmamalıdır; d) Çalışmadan sonra kalıcı bir biçim değiştirme olmamalıdır Madde , Madde , Madde , Madde ve Madde te kullanılan tam kapanmış deimi, doğrusal olmaan karakteristikli enerjii depolaan tipte tamponlarda, erleştirilen tamponun üksekliğinin %90 ı oranında sıkıştırılmış olduğunu ifade eder Geri dönme hareketi tamponlanmış olan enerji depolaan tipte tamponlar Bu tip tamponlara Madde deki kurallar ugulanır Enerjii harcaan tipte tamponlar Tamponların mümkün olabilecek toplam stroku en az, % 115 bean hızındaki sıçrama mesafesine eşit olmalıdır ( 0,0674 v² ). Burada strok metre olarak alınmalıdır Son duraklar için, Madde 12.8 e ugun bir avaşlama kontrol tertibatı mevcutsa, strokun Madde e göre hesaplanmasında bean hızı erine, kabinin (vea karşı ağırlığın) tamponlara değmesi esnasındaki hız kullanılabilir. Bununla beraber strok, aşağıda belirtilen değerlerden küçük olmamalıdır: a) Bean hızının 4 m/s i aşmaması durumunda, Madde e göre hesaplanan strokun arısı; Strok hiçbir şekilde 0,42 m den az olmamalıdır. b) Bean hızının 4 m/s den büük olması durumunda, Madde e göre hesaplanan strokun üçte biri; Strok hiçbir şekilde 0,54 m den az olmamalıdır Enerjii harcaan tipte tamponlar, aşağıda belirtilen kurallara ugun olmalıdır: a) Bean ükü ile üklü kabinin %115 bean hızı ile serbest düşme durumundan tampona çarpmasında ortalama ivme, 1 g n den büük olmamalıdır; b) 2,5 g n den büük frenleme ivmesi 0,04 s den uzun sürmemelidir; c) Çalışmadan sonra kalıcı bir biçim değiştirme olmamalıdır Asansörün normal çalışması, tamponların kapandıktan sonra normal konumuna geri dönmesine bağlı olmalıdır. Bu durum Madde e ugun bir elektrik güvenlik tertibatıla denetlenmelidir Hidrolik tamponların kullanılması durumunda, hidrolik seviesinin kontrolü kolaca apılabilmelidir. 2 (1,15 v) 2 g n = 0,1348v uvarlatılarak 0,135v 2 bulunur. 50

56 10.5 Sınır güvenlik kesicileri Genel Asansörde sınır güvenlik kesicileri bulunmalıdır. Sınır güvenlik kesicileri, son durak sevielerinin aşılması durumunda mümkün olabildiğince çabuk çalışacak bir şekilde erleştirilmeli, ancak normal işletmei aksatmamalıdır. Bunlar, kabin vea karşı ağırlık tamponlara değmeden çalışmalıdır. Sınır güvenlik kesicileri, tüm tampon stroku bounca devrede kalmalıdır Sınır güvenlik kesicilerinin çalıştırılması Son duraklardaki normal durdurma tertibatıla sınır güvenlik kesicileri için anı çalıştırma düzeni kullanılmamalıdır Tamburlu vea zincirli asansörlerde sınır güvenlik kesicileri; a) Tahrik makinasının hareketine bağlı bir çalıştırma düzeni ile vea b) Kuunun üst seviesinde, kabin ve varsa dengeleme ağırlığı tarafından vea c) Dengeleme ağırlığı oksa, kuunun üst ve alt sevielerinde kabin tarafından çalıştırılmalıdır Sürtünme tahrikli asansörlerde sınır güvenlik kesicileri; a) Kuunun üst ve alt sevielerinde, doğrudan kabin tarafından vea b) Kabine dolalı bağlantılı bir tertibat ile (meselâ: halat, kaış vea zincir ile) çalıştırılmalıdır. b) şıkkında verilen bağlantının kopması vea gevşemesi Madde e ugun bir elektrik güvenlik tertibatıla tahrik makinasını durdurmalıdır Sınır güvenlik kesicilerinin çalışma metodu Sınır güvenlik kesicileri; a) Tamburlu ve zincirli asansörlerde, zorlaıcı mekanik etkile motor ve frenin akımını Madde e göre doğrudan kesmelidir. b) Tek vea çift hızlı, sürtünme tahrikli asansörlerde ise: 1) Yukarıda, a) şıkkındaki gibi devre açılmalı, vea 2) Madde e ugun bir elektrik güvenlik tertibatı, Madde , Madde ve Madde e göre motor ve fren devrelerini besleen, kontakları seri bağlı iki adet kontaktörün bobin devrelerini zorlaıcı mekanik etkile açmalıdır. c) Değişken gerilimli vea kademesiz hız aarlı asansörlerde tahrik tertibatını gecikmesiz olarak, meselâ sistemin izin verdiği en kısa sürede, durdurmalıdır Sınır güvenlik kesicilerinin çalışmasından sonra asansörün tekrar servise alınması kendiliğinden gerçekleşmemelidir. 11 Kabin ile kabin girişine bakan kuu duvarı ve kabin ile karşı ağırlık vea dengeleme ağırlığı arasındaki açıklıklar 11.1 Genel kurallar Standardda belirtilen açıklıklar, alnız asansör devree alınmadan önceki muaene ve deneler sırasında değil, asansörün tüm servis süresi bounca korunmalıdır Kabin ile kabin girişine bakan kuu duvarı arasındaki açıklık Aşağıda belirtilen kurallar Şekil 5 ve Şekil 6 da gösterilmiştir Asansör kuusu iç üzei ile kabin eşiği vea kabin kapısının çerçevesi vea sürmeli kapılarda kapanan kenar arasındaki ata açıklık 0,15 m i aşmamalıdır. 51

57 Yukarıda belirtilen açıklık: a) 0,5 m i aşmaan bir ükseklik bounca 0,2 m olabilir; b) Düşe hareketli sürmeli durak kapılarıla donatılmış ük asansörlerinde, bütün hareket mesafesi bounca 0,2 m olabilir; c) Kabinin, mekanik olarak kilitlenen ve alnız bir durak kapısının kilit açılma bölgesinde açılabilen bir kapı ile donatıldığı durumlarda sınırlanmamıştır. Asansörün çalışması, Madde deki durumlar haricinde, otomatik olarak ilgili kabin kapısının kilitlenmesine bağlı olmalıdır. Kilitleme tertibatı Madde e ugun bir elektrik güvenlik tertibatıla donatılmalıdır Kabin eşiği ile durak kapısı eşiği arasındaki ata açıklık 35 mm i aşmamalıdır Kabin kapısı ile kapalı durak kapıları arasındaki ata açıklık vea kapılar arasındaki girilebilir aralık normal çalışmada 0,12 m i aşmamalıdır Menteşeli durak kapıları ile katlanır tipteki kabin kapılarının müşterek kullanılması durumunda 0,15 m çapındaki bir kürenin kapalı kapılar arasındaki herhangi bir açıklığa sığması mümkün olmamalıdır. Şekil 5 - Kabin ile kabin girişine bakan kuu duvarı arasındaki açıklık Şekil 6 - Menteşeli durak kapısı ile katlanır tipte kabin kapısı arasındaki açıklık 11.3 Kabin, karşı ağırlık vea dengeleme ağırlığı arasındaki açıklık Kabin ve kabine bağlı parçalar ile karşı ağırlık vea (varsa) dengeleme ağırlığı ve bunlara bağlı parçalar arasındaki açıklık en az 50 mm olmalıdır. 52

58 12 Tahrik makinası 12.1 Genel kural Her asansörün kendine ait en az bir adet tahrik makinası olmalıdır Kabin ve karşı ağırlık vea dengeleme ağırlığının tahriki Aşağıda belirtilen iki tahrik metoduna izin verilir: a) Sürtünme olula (tahrik kasnağı ve halatların kullanımı); b) Mekanik bağlantılı, ani: 1) Tambur ve halatlar kullanılmasıla, vea 2) Zincir makaraları ve zincirlerin kullanılmasıla. Bean hızı 0,63 m/s i aşmamalıdır. Karşı ağırlık kullanılmamalıdır. Dengeleme ağırlığı kullanılabilir. Tahrik elemanlarının hesaplanmasında kabin ve karşı ağırlığın tamponlar üzerine oturması ihtimali de göz önüne alınmalıdır Motorlar ile tahrik makinasının üzerindeki elektromekanik frenin etki aptığı parçalar arasındaki bağlantıda kaış kullanılabilir (Madde ). Bu durumda en az iki kaış kullanılmalıdır. Madde 9.7 e ugun tertibat bulunmalıdır Yan ataksız tahrik kasnağı vea zincir makaralarının kullanımı Madde 9.7 e ugun tertibat bulunmalıdır Frenleme sistemi Genel kurallar Asansörde otomatik olarak çalışan ve aşağıdaki durumlarda devree giren bir fren sistemi bulunmalıdır: a) Şebeke geriliminin kesilmesinde; b) Kumanda geriliminin kesilmesinde Frenleme sistemi, sürtünme ile etki eden bir elektromekanik frene sahip olmalıdır. Buna ek olarak başka bir sistem de (meselâ: elektriksel) kullanılabilir Elektromekanik fren Elektromekanik fren, bean üküne ilâve olarak % 25 fazla üklü kabini, bean hızıla hareket halindeken alnız kendi etkisile durdurabilmelidir. Bu durumdaki kabin frenleme ivmesi, güvenlik tertibatının çalışması vea tamponlara oturma sırasındaki ivmelerden büük olmamalıdır. Fren tamburu vea diski üzerindeki frenleme etkisinin sağlanmasına katkıda bulunan, frene ait mekanik parçaların tümü ikişer adet olmalıdır. Parçalardan birinin devre dışı kalması durumunda dahi, aşağı önde hareket eden ve bean ükü ile üklü kabini güvenlikle durduracak ölçüde frenleme etkisi sağlanmalıdır. Fren mıknatıslarının nüveleri mekanik parça olarak kabul edilir. Fren bobinleri mekanik parça olarak kabul edilmez Fren tamburu vea diski, tahrik kasnağı, tambur vea zincir makarası ile doğrudan mekanik bağlantılı olmalıdır Normal çalışmada, frenin sürekli açık kalması, elektrik akımının kesintisiz ugulanmasıla sağlanmalıdır Bu elektrik akımının kesilmesi, birbirinden bağımsız en az iki elektrik cihazı ile sağlanmalıdır. Bu amaçla, tahrik makinasının akımını kesen cihazlar da kullanılabilir. 53

59 Asansörün durması sırasında bu cihazlardan birinin ana kontaklarının açmaması durumunda, en geç bunu takip eden hareket önü değişiminde, asansörün eniden harekete geçmesi engellenmiş olmalıdır Asansör motorunun, jeneratör gibi çalışması durumunda, freni çalıştıran elektrik cihazının motor tarafından beslenmesi mümkün olmamalıdır Fren bobinini besleen elektrik enerjisinin kesilmesile birlikte fren, ilâve bir gecikme olmaksızın etkili olmalıdır. Not - Fren bobininin klemenslerine doğrudan bağlı bir diot vea kondansatör gecikme nedeni olarak düşünülmez Tahrik sisteminde bir elle kata getirme tertibatı varsa (Madde ), fren elle açılabilmeli ve elle açma kolu bırakıldığında kendiliğinden kapanmalıdır Fren çeneleri vea pabuçlarının basıncı, basınç altında çalışan kılavuzlanmış alar vea ağırlıklarla sağlanmalıdır Bant frenlerin kullanılması asaktır Fren balataları anmaz malzemeden apılmalıdır Acil durum çalıştırması Kabinin, 400 N i geçmeen bean ükü ile birlikte, ukarı önde hareket ettirilmesi için elle güç ugulanması gerekiorsa, tahrik makinası, acil durum çalıştırması için bir el vasıtası (çark) ile donatılmalıdır. Kabini hareket ettirmek için bu vasıta, asansörün hareketi ile harekete geçebiliorsa, pürüzsüz, çubuksuz teker şeklinde olmalıdır Bu vasıtalar erlerinden çıkarılabiliorsa, bunlar makina mekânı içinde kolalıkla erişilebilir bir ere erleştirilmelidir. Bu vasıtaların hangi makina ile ilgili olduğunun karıştırılma tehlikesi varsa, ugun bir şekilde işaretlenmelidir. Bu vasıtalar erinden çıkarılabilir vea makinadan sökülebilir ise, en geç, bu vasıta makinaa bağlanacağı zaman, Madde e ugun bir elektrik güvenlik tertibatı devree sokulmalıdır Kabinin kilit açılma bölgesinde olup olmadığı kolalıkla kontrol edilebilmelidir. Bu kontrol, örneğin, askı vea hız regülâtörü halatlarına işaretler konularak sağlanabilir.(arıca bkz Madde c)) Madde de belirtilen kuvvet 400 N dan büükse, elektrikli elle kumanda tertibatı Madde e ugun olarak sağlanmalıdır. Bu vasıtalar, ilgili oldukları makina mekânında er almalıdır: Makina dairesi (Madde 6.3), Makina dolabı (Madde 6.5.2) vea Acil durum ve dene panosu/panolarının üzeri (Madde 6.6) Hız Asansör kabini, şebeke gerilimi ve şebeke frekansı motor bean gerilimi ve bean frekansına eşit olduğunda bean ükünün arısıla üklü olarak seir mesafesinin orta bölgesinde aşağı doğru hareket ederken, hızlanma ve avaşlama periotları hesaba katılmadan, bean hızını % 5 ten fazla aşmamalıdır. 9 Bu tolerans aşağıda belirtilen hızlara da ugulanabilir: a) Sevieleme (Madde b)); b) Otomatik sevieleme (Madde c)); 9 Yukarıdaki şartlarda hızın, kabin bean hızından % 8 den düşük olmaması ii bir ugulamadır 54

60 c) Bakım kumandası (Madde d)); d) Elektrikli elle kumanda (Madde e)); e) Yükleme rampası çalışması (Madde c)) Tahrik makinasının durdurulması ve durma durumunun denetlenmesi Asansörün Madde e göre bir elektrik güvenlik tertibatının çalışması ile durdurulması aşağıda belirtilen şekilde apılmalıdır Şebekeden doğrudan beslenen alternatif vea doğru akım motorları Besleme, kontakları motor devresinde seri bağlı, birbirinden bağımsız iki adet kontaktörle kesilmelidir. Đki kontaktörden birinin ana kontaklarının asansör durduğunda devrei açmaması durumunda, en geç bunu takip eden hareket önü değişiminde, asansörün eniden harekete geçmesi engellenmiş olmalıdır Ward-leonard sistemli tahrik Đkazın klasik elemanlarla beslenmesi Đki bağımsız kontaktör: a) Motor-jeneratör devresini, vea b) Jeneratör ikaz devresini, vea c) Biri motor-jeneratör devresini, diğeri jeneratör ikaz devresini kesmelidir. Đki kontaktörden birinin ana kontaklarının asansör durduğunda devrei açmaması durumunda, en geç bunu takip eden hareket önü değişiminde asansörün eniden harekete geçmesi engellenmiş olmalıdır. b) ve c) şıklarında, jeneratör alanının artık mıknatıslık etkisile motorun kontrolsuz hareketlerine neden olması engellenmelidir (meselâ: ters önde mıknatıslama bağlantısı ile) Đkazın statik elemanlarla beslenmesi ve kumandası Aşağıdaki metotlardan biri kullanılmalıdır: a) Madde de belirtildiği şekilde devrenin kesilmesi; b) Aşağıdaki elemanlardan oluşan bir devre sistemi: 1) Motor- jeneratör devresini vea jeneratör ikaz devresini kesen bir kontaktör. Kontaktör bobini en az her hareket önü değişiminden önce devre dışı kalmalıdır. Kontaktörün bırakmaması durumunda, asansörün eniden hareket etmesi engellenmelidir, ve 2) Statik elemanlardaki enerji akışını kesen bir kumanda tertibatı, ve 3) Asansörün her duruşunda, enerji akışının kesilip kesilmediğini kontrol eden bir denetleme tertibatı. Normal çalışmadaki duruşlarda, statik elemanlardaki enerji akışının kesilmesi etkili olmazsa, denetleme tertibatı kontaktörün devrei açmasını sağlamalı ve asansörün eniden hareket etmesini engellemelidir. Jeneratör alanının artık mıknatıslık etkisile motorun kontrolsuz hareketlerine neden olması engellenmelidir (meselâ: ters önde mıknatıslama bağlantısı ile) Alternatif vea doğru akım motorlarının statik elemanlarla beslenmesi ve kumandası Aşağıdaki metotlardan biri kullanılmalıdır: a) Đki bağımsız kontaktör motor akımını kesmelidir. Đki kontaktörden birinin ana kontaklarının asansör durduğunda devrei açmaması durumunda, en geç bunu takip eden hareket önü değişiminde, asansörün eniden hareket etmesi engellenmelidir. b) Aşağıdaki elemanlardan oluşan bir devre sistemi: 1) Devrei bütün kutuplarıla kesen bir kontaktör. Kontaktör bobini en az her hareket önü değişiminden önce devre dışı kalmalıdır. Kontaktörün bırakmaması durumunda, asansörün eniden hareket etmesi engellenmelidir, ve 2) Statik elemanlardaki enerji akışını kesen bir kumanda tertibatı, ve 3) Asansörün her duruşunda, enerji akışının kesilip kesilmediğini kontrol eden bir denetleme tertibatı. Normal çalışmadaki duruşlarda, statik elemanlardaki enerji akışının kesilmesi etkili olmazsa, denetleme tertibatı kontaktörün devrei açmasını sağlamalı ve asansörün eniden hareket etmesini engellemelidir. 55

61 Madde b.2, vea Madde b.2 e göre kumanda tertibatı ve Madde b.3 vea Madde b.3 e göre denetleme tertibatı, Madde e ugun elektrik güvenlik devreleri olmak zorunda değildir. Bu tertibat alnız, Madde a ile kıaslanabilirliği sağlamak için Madde deki kuralları erine getirdiğinde kullanılabilir Kısaltılmış stroklu tamponlar kullanıldığında makinanın avaşlamasının denetlenmesi Madde deki durumda, son duraklara varmadan önce bir avaşlama kontrol tertibatı avaşlamanın etkili olup olmadığını denetlemelidir Yavaşlamanın etkili olmaması durumunda, bu tertibat asansörün hızını, kabin vea karşı ağırlığın tampona çarptığı andaki hızın, tamponun tasarımlandığı hızı aşmaacağı ölçüde azaltmalıdır Yavaşlama kontrol tertibatı asansörün hareket önünden bağımsız değilse, kabinin hareketinin istenilen hareket önünde olup olmadığı bir tertibatla denetlenmelidir Yavaşlama kontrol tertibatı vea bunun elemanları makina dairesine konulmuşsa: a) Bunlar, kabine doğrudan bağlantılı bir tertibatla tahrik edilmeli; b) Kabin pozisonu ile ilgili bilgi sürtünme tekeri, kaış vea senkron motorlar tarafından tahrik edilen cihazlara bağlı olmamalıdır; c) Kabin pozisonunu makina dairesine aktarmak için bant, zincir vea halat kullanılıorsa, aktarma organının kopması vea gevşemesi durumunda, Madde e ugun bir elektrik güvenlik tertibatı tahrik makinasını durdurmalıdır Bu tertibatın kumanda ve çalışmasının tasarımı, normal hız aarlama sistemi ile birlikte Madde e ugun bir avaşlama kontrol tertibatı medana getirmelidir Gevşek halat vea gevşek zincire karşı güvenlik agıtları Tamburlu vea zincirli asansörler, Madde e ugun bir elektrik güvenlik tertibatını çalıştıran bir gevşek halat/ zincir agıtına sahip olmalıdır. Bu agıt Madde te istenen tertibatın anısı olabilir Motor hareket süresi sınırlaıcısı Sürtünme tahrikli asansörler, aşağıdaki durumlarda tahrik tertibatının enerjisini kesen ve enerjisiz durumda tutan bir motor hareket süresi sınırlaıcısı ile donatılmalıdır: a) Hareket komutu varken tahrik makinasının dönmemesi durumunda; b) Kabin vea karşı ağırlık, aşağı önde hareketleri sırasında halatların tahrik kasnağı üzerinde kamasına neden olan bir engelle karşılaştıklarında Motor hareket süresi sınırlaıcısı, aşağıda verilen sürelerden küçük olanını geçmeecek bir zaman içinde çalışmalıdır: a) 45 sanie b) En uzun seir mesafesi için gerekli süree en çok 10 sanie ilâve edilmesile bulunan süre. En uzun seir mesafesi için gerekli süre 10 sanieden az ise, bu süre en az 20 sanie olmalıdır Normal çalışmaa dönüş, ancak elle müdahale ile mümkün olmalıdır. Enerjinin kesilip tekrar gelmesi durumunda, makinanın hareketsiz konumda tutulması gerekli değildir Motor hareket süresi sınırlaıcısı, bakım kumandası vea elektrikli elle çalışma kumandası sırasında kabinin hareketini engellememelidir Makinaların korunması Tehlikeli olabilecek, erişilebilir dönen makina parçaları için etkili korunma tedbirleri alınmalıdır. Bu durum özellikle aşağıda belirtilenler için geçerlidir: a) Millerde bulunan kama ve vidalar; b) Bantlar, zincirler, kaışlar; 56

62 c) Dişli çarklar ve zincir makaraları; d) Çıkıntı apan motor milleri; e) Merkezkaç tipli hız regülâtörleri. Madde 9.7 e ugun korumalı tahrik kasnakları, elle döndürme çarkları, fren tamburu ve tüm benzeri uvarlak düzgün elemanlar ukarıdaki kapsamın dışındadır. Bu parçalar, en az kısmen sarı renge boanmalıdır Duraklarda kabinin normal durması ve sevieleme hassasieti - Kabinin durma hassasieti ± 10 mm olmalıdır; - ± 20 mm lik sevieleme hassasieti korunmalıdır. Kabinin örneğin ükleme ve boşaltılma safhaları sırasında 20 mm aşılırsa, bu düzeltilmelidir. 13 Elektrik tesisat ve aksamı 13.1 Genel kurallar Ugulama sınırları Bu standardtaki elektrik tesisatı ve elektrik tesisatının aksamı ile ilgili kurallar aşağıdaki devrelere ugulanır: a) Asansör kuvvet devresinin ana anahtarı ve buna bağlı devrelere; b) Kabin adınlatma devresinin anahtarı ve buna bağlı devrelere. Asansör, bünesinde elektrik donanımı bulunan bir makina gibi, bir bütün olarak düşünülmelidir. Not - Elektrik besleme devrelerile ilgili millî önetmeliklerdeki kurallar anahtarların giriş klemenslerine kadar ugulanır. Bu kurallar makina dairesi, makara dairesi, asansör kuusu ve kuu alt boşluğundaki tüm adınlatma ve priz tesisatına ugulanır Bu standardın, Madde de belirtilen anahtarlara bağlı devreler ile ilgili kuralları, asansörlerin özel şartlarını da hesaba katmak kadıla, mümkün olduğu kadar mevcut standardlara daanmaktadır. Bu standardlar: a) Milletlerarası düzede: IEC; b) Avrupa düzeinde ise: CENELEC standardlarıdır. Bu standardlardan biri ne zaman kullanılsa, ilgili referanslarla birlikte, ugulama sınırları da belirtilir. Tam bir bilgi verilmediği durumlarda, kullanılan elektrik teçhizatı, güvenlikle ilgili kabul görmüş kurallara ugun olmalıdır Elektromanetik uumluluk, EN ve EN da belirtilen kurallara ugun olmalıdır Makina ve makara mekânlarında doğrudan temasa karşı korunma, en az IP 2X koruma derecesine sahip mahfazalarla sağlanmalıdır Elektrik tesisatının alıtım direnci (CENELEC HD S1) Yalıtım direnci, gerilim taşıan her iletken ile toprak arasında ölçülmelidir. Yalıtım direncinin en küçük değerleri Çizelge 5 ten alınmalıdır. Çizelge 5 Elektrik devresinin anma gerilimi V Dene gerilimi (doğru akım) V Yalıtım direnci MΩ Küçük Gerilim SELV 250 0, ,5 > ,0 57

63 Elektrik devresinde elektronik elemanlar varsa, faz ve nötr iletkenleri ölçme sırasında birbirine bağlanmalıdır Kumanda ve güvenlik devrelerinde, iletkenler arasında vea iletken ile toprak arasındaki gerilimin alternatif akım efektif değeri vea doğru akım ortalama değeri 250 V u aşmamalıdır Nötr iletkeni ve koruma iletkeni daima arı olmalıdır Kontaktör, ardımcı kontaktör, elektrik güvenlik devrelerine ait elemanlar Kontaktör, ardımcı kontaktör Ana kontaktörler, ani Madde 12.7 e göre tahrik makinasını durdurmak için gerekli olan kontaktörler, EN de tarif edilen aşağıdaki kullanma sınıflarına ugun olmalıdır: a) Alternatif akım motor kontaktörleri için: AC-3; b) Doğru akım besleme kontaktörleri için : DC-3. Bu kontaktörler arıca, anahtarlama işlemlerinin % 10 unu adımlı çalışma şeklinde gerçekleştirebilmelidir Taşıdıkları güç nedenile ana kontaktörleri çalıştırmak için ardımcı kontaktör kullanılıorsa, bu ardımcı kontaktörler, EN de tarif edilen kullanma sınıflarına ugun olmalıdır: a) Alternatif akım bobinlerine kumanda etmek için: AC-15; b) Doğru akım bobinlerine kumanda etmek için : DC Gerek Madde e göre ana kontaktörler ve gerekse Madde e göre ardımcı kontaktörler için, Madde de belirtilen önlemlerin alındığı, aşağıdaki durumlarda kabul edilebilir: a) Açar kontaklardan biri (normal durumda kapalı) kapandığında, bütün kapar kontaklar açık ise; b) Kapar kontaklardan biri (normal durumda açık) kapandığında, bütün açar kontaklar açık ise Elektrik güvenlik devrelerinin elemanları Madde e ugun ardımcı kontaktörlerin, bir güvenlik devresinde röle olarak kullanılması durumunda, Madde teki varsaımlar da ugulanmalıdır Kullanılan rölelerin apısı itibarıla, devrei kesen ve devrei kapatan kontaklar armatürün hiçbir konumunda anı anda kapalı değillerse, armatürün tam olarak çekmeme ihtimali göz önüne alınmamalıdır (Madde f) Elektrik güvenlik devrelerinin (varsa) ardına bağlı olan elemanlar, üzesel kaçak olu uzunlukları ve hava aralıkları önünden (aırma aralıkları önünden değil) Madde teki kurallara ugun olmalıdır. Bu kural, Madde , Madde ve Madde de belirtilen cihazlara, EN ve EN standardlarına ugun olmaları durumunda ugulanmaz. Baskı devre plâkaları için Çizelge H.1 (3.6) daki kurallar geçerlidir Motorlar ve diğer elektrik cihazlarının korunması Ana şebekee doğrudan bağlı motorlar kısa devree karşı korunmalıdır Ana şebekee doğrudan bağlı motorlar, bütün gerilim altındaki iletkenlerde beslemei kesen, elle tekrar kurulabilir tipte (Madde te belirtilen durum hariç) bir otomatik devre kesicile aşırı üke karşı korunmalıdır Asansör motorundaki aşırı ükün belirlenmesi, motor sargılarındaki sıcaklık ükselmesi esasına göre apıldığında, motorun beslemesinin kesilmesi Madde a ugun olmalıdır. 58

64 Motorda farklı devrelerden beslenen sargılar varsa, Madde ve Madde deki kurallar her sargıa ugulanır Asansör motorlarının, motorla tahrik olunan doğru akım jeneratörleri tarafından beslenmesi durumunda, asansör motoru da aşırı üke karşı korunmalıdır Sıcaklık denetleme elemanıla donatılmış bir elektrik cihazının tasarımlandığı sıcaklık aşıldığında, asansör çalışmaa devam edemeecekse, kabin, içindeki olcuların inebileceği şekilde bir durakta durmalıdır. Asansörün otomatik olarak normal çalışmaa başlaması, eterince soğumadan sonra gerçekleşmelidir Ana anahtarlar (şalterler ) Her bir asansör için, gerilim altındaki tüm iletkenlerde beslemei kesebilecek bir ana anahtar bulunmalıdır. Bu anahtar, asansör kullanımı ile ilgili normal şartlarda medana gelebilecek en üksek akımı kesebilecek kapasitede olmalıdır Bu anahtar aşağıdaki akım devrelerini kesmemelidir: a) Kabin adınlatması vea varsa kabin havalandırması. b) Kabin üstünde bulunan priz. c) Makina ve makara mekânlarının adınlatması. d) Makina, makara mekânlarında ve kuu dibinde bulunan priz. e) Asansör kuusu adınlatması. f) Alarm tertibatı Bu anahtar; a) varsa, makina dairesine, b) makina dairesi oksa, kumanda dolabının asansör kuusunda bulunduğu durumlar hariç, kumanda dolabına vea c) kumanda dolabının asansör kuusunda bulunduğu durumlarda, acil durum ve dene panosuna/panolarına erleştirilmelidir (Madde 6.6). Acil durum panosu dene panosundan arı ise, anahtar acil durum panosuna erleştirilmelidir. Ana anahtara kumanda dolabından kolaca erişilemiorsa, kumanda dolabında Madde deki kurala ugun bir aırıcı anahtar bulunmalıdır Madde e göre ana anahtar, sabit 0 ve 1 konumlarına sahip olmalı ve istenmeen bir şekilde çalıştırılmasını engellemek için 0 konumunda bir asma kilit vea benzeri tertibatla kilitlenebilmelidir. Ana anahtarın kumanda mekanizması, makina dairesi girişinden vea girişlerinden çabuk ve kola erişilebilir olmalıdır. Makina dairesinin birden fazla asansör için müşterek kullanılması durumunda, ana anahtarların kumanda mekanizmalarının hangi asansörlere ait olduğu kolalıkla aırt edilebilmelidir. Makina dairesinin birden fazla girişi olması durumunda vea anı asansörün, her birinin arı girişleri olan birden fazla makina dairesi varsa, kontaktörün bobin devresine konulan Madde e ugun bir elektrik güvenlik tertibatı ile kumanda edilen bir kontaktör kullanılabilir. Devre kesici kontaktörün tekrar devree alınması ancak, onu devre dışı bırakan tertibat ile mümkün olmalıdır. Bu kontaktöre ilâveten, elle kumanda edilen bir aırıcı anahtar da bulunmalıdır Grup kumandalı asansörlerde, bir asansöre ait ana anahtarın açılmasıla kumanda sisteminin bazı kısımları gerilim altında kalıorsa, bu kısımlar, gerekirse gruptaki bütün asansörlerin elektriğini kesmek suretile, gerilimsiz bırakılabilmelidir Güç faktörünü düzeltmek için kullanılan kondansatörler, ana anahtardan önce bağlanmalıdır. Aşırı gerilim ükselmesi tehlikesi bulunması durumunda, meselâ motorlar çok uzun kablolarla beslendiğinde, kuvvet devrelerinin kesilmesi, anı zamanda kondansatör bağlantı devrelerini de kesmelidir. 59

65 13.5 Elektrik tesisatı Makina ve makara dairelerinde ve asansör kuusunda kullanılan iletkenler ve kablolar (Kabin bükülgen kablosu hariç), CENELEC standardlarındaki tiplerden seçilmeli ve Madde de belirtilenler göz önüne alınarak en az HD 21.3 S3 ve HD 22.4 S3 standardlarında tarif edilen kalitee eşdeğer kalitede olmalıdır CENELEC HD 21.3 S3, Bölüm 2 (H07V-U ve H07V-R), Bölüm 3 (H07V-K), Bölüm 4 (H05V- U) ve Bölüm 5 (H05V-K) standardlarına ugun iletkenler, metal vea plastikten mamul boru vea kanallar içinde tesis edilmesi vea bunlara eşdeğer şekilde korunması kadıla kullanılabilirler. Not - Bu kurallar, CENELEC HD 21.1 S3 Ek 1 deki kullanım kılavuzundakilerin erini alacaktır CENELEC HD 21.4 S2 Bölüm 2 de tarif edildiği gibi sabit tesis için kablolar ancak, kuu vea makina dairesi duvarlarına görünür bir şekilde tespit edilmeleri vea boru, kanal vea benzeri teçhizat içine döşenmeleri durumunda kullanılabilir CENELEC HD 22.4 S3 Bölüm 3 (H05RR-F) ve HD 21.5 S3 Bölüm 5 (H05VV-F) standartlarına ugun normal bükülgen kablolar ancak boru, kanallar vea bunlara eşdeğer şekilde korunma sağlaan tertibat içine döşenmeleri durumunda kullanılabilir. CENELEC HD 22.4 S3 Bölüm 5 (H07RN-F) standardına ugun olarak kuvvetlendirilmiş kılıflı bükülgen kablolar, Madde deki şartlara ugun olarak sabit tesis kablosu gibi döşenip, hareketli teçhizatın bağlantısında (Kabine olan bükülgen bağlantı kablosu hariç) titreşime maruz erlerde kullanılabilir. EN ve CENELEC HD 360 S2 e ugun bükülgen kablolar, bu belgelerde belirtilen sınırlar içinde kabin bükülgen kablosu olarak kullanılabilir. Bütün durumlarda, kullanılan hareketli kablolar en az eşdeğer kalitede olmalıdır Madde , Madde ve Madde teki kuralların aşağıdaki durumlarda ugulanması gerekli değildir: 1) Durak kapılarındaki elektrik güvenlik tertibatına ait olmaan kablolarda: a) Bean gücü 100 VA den büük değilse; b) Kutuplar (vea fazlar) arasındaki vea bir kutup (vea fazlardan biri) ile toprak arasındaki normal şartlardaki gerilim 50 V tan fazla değilse. 2) Kumanda tertibatının ve kumanda panolarının bağlantısında vea bildirim Çizelgelarında: a) Farklı elektrik cihazları arasındaki bağlantılarda vea b) Bu cihazlarla bağlantı klemensleri arasındaki bağlantılarda Đletkenlerin kesit alanı Mekanik bir daanıklılık sağlamak için kapılarda bulunan elektrik güvenlik tertibatına ait iletkenlerin kesit alanı 0,75 mm² den az olmamalıdır Tesisat metodu Elektrik tesisatının kola anlaşılmasını sağlamak için gerekli işaretlemeler apılmalıdır Madde de belirtilen parçaların haricindeki bağlantılar, klemensler ve konnektörler, bu amaç için apılan pano, buat vea dolapların içinde bulunmalıdır Bir asansörün ana anahtarı vea anahtarlarının açılmasından sonra bazı klemenslerde gerilim bulunuorsa, bunlar gerilim bulunmaan klemenslerden açık bir şekilde arılmalı ve gerilim 50 V tan büük ise ugun bir şekilde işaretlenmelidir Kaza ile kısa devre edilmesi asansörün çalışması için tehlike aratan klemensler, apım şekilleri bu tehlikei önlemedikçe, birbirinden açık bir şekilde arılmalıdır Mekanik korumanın kesintisizliğini sağlamak için, iletken ve kabloların koruucu kılıfları anahtar kutuları vea cihazların içine kadar sokulmalı vea ugun bir rakor içinde son bulmalıdır. 60

66 Not - Durak ve kabin kapılarının kapalı olan kasaları, cihaz kutusu olarak dikkate alınır. Hareketli parçalar vea mahfazalarla keskin kenarları nedenile bir zedelenme tehlikesi varsa, elektrik güvenlik tertibatına giden iletkenler mekanik olarak korunmalıdır Anı boru vea kanal içinde farklı gerilime sahip devrelere ait iletkenler bulunuorsa, bütün iletkenler en üksek gerilime ugun bir alıtıma sahip olmalıdır Konnektörler (bağlaıcılar) Güvenlik devrelerinde kullanılan konnektörlü cihazlar vea konnektörler, anlış takılmaları asansörün çalışması için tehlikeli olabiliorsa vea herhangi bir alete gerek kalmadan sökülebiliorsa, anlış takılmaa medan vermeecek bir düzene ve apıa sahip olmalıdır Adınlatma ve prizler Kabin, kuu, makina mekânları, makara mekânları ve acil durum ve dene panosunun/panolarının (Madde 6.6) adınlatma devreleri, makinaı besleen devreden bağımsız olmalıdır. Bu husus a bağımsız bir besleme hattıla, a da Madde 13.4 te belirtilen ana anahtar vea ana anahtarların besleme tarafındaki makine besleme devresine bağlanmasıla sağlanabilir Kabin üstünde, makina ve makara mekânlarında ve kuu dibinde bulunması gereken prizler, Madde de belirtilen devrelerden beslenmelidir. Bu prizler; a) a doğrudan beslenen 250 V anma gerilimli, iki faz + topraklı (2P+PE) tipten, b) vea CENELEC HD S2 Madde 411'e ugun, çok düşük güvenlik gerilimile (SELV) beslenen tipten olmalıdır. Yukarıda belirtilen prizlerin kullanılması, besleme kablosu kesit alanının priz bean akımına ugun olması gerektiği anlamına gelmez. Đletkenlerin aşırı akıma karşı gerektiği gibi korunması kadıla iletkenlerin kesit alanı daha küçük olabilir Adınlatma ve priz besleme devreleri için anahtar (şalter) Kabin adınlatması ve kabin prizinin beslemesi bir anahtar ile devre dışı bırakılabilmelidir. Makina dairesinde birden fazla asansörün tahrik makinaları bulunuorsa, her bir kabin için arı bir anahtar konulmalıdır. Bu anahtar, ilgili ana anahtarın akınına konulmalıdır Makina mekânlarının adınlatmasını kontrol etmek üzere, bu mekânların girişinin/girişlerinin akınına bir anahtar vea benzeri bir tertibat konulmalıdır. Aıca Madde 6.3.7, Madde ve Madde e bakılmalıdır. Asansör kuusu adınlatmasının, her iki erden de kumanda edilebilmesini teminen hem ana anahtara akın bir erde hem de kuu dibinde birer anahtar (vea benzeri) bulunmalıdır Madde ve Madde deki anahtarlar tarafından kontrol edilen her devre, kısa devree karşı arı arı korunmalıdır. 14 Elektrik arızalarına karşı korunma, kumandalar, öncelikler 14.1 Hata analizi ve elektrik güvenlik tertibatı Hata analizi Asansörün elektrik tesisatında medana gelebilecek Madde de söz konusu edilen arızalardan herhangi biri, Madde ve/vea Ek H de belirtilen kurallara göre göz önüne alınmaması mümkün değilse, tek başına tehlikeli bir duruma ol açmamalıdır. Güvenlik devreleri için Madde e bakınız. 61

67 Düşünülebilecek arızalar: a) Gerilimin kesilmesi; b) Gerilimin düşmesi; c) Bir hattın iletkenliğini kabetmesi; d) Metal gövde vea toprağa kaçak; e) Direnç, kondansatör, transistor ve lamba gibi elemanlarda medana gelebilecek kısa devre vea kesinti, değer vea çalışma biçiminin değişmesi; f) Bir röle vea kontaktör armatürünün çekmemesi vea tam olarak çekmemesi; g) Bir röle vea kontaktör armatürünün bırakmaması; h) Bir kontağın açmaması; i) Bir kontağın kapamaması; j) Faz sırası değişimi Madde e ugun güvenlik anahtarlarında bir kontağın açmaması durumu düşünülmemelidir Đçinde elektrik güvenlik tertibatı bulunan bir devrede medana gelebilecek bir gövde vea toprak kaçağı: a) Ya tahrik makinasının hemen durdurmasına neden olmalı vea b) Đlk normal duruştan sonra makinanın tekrar hareket etmesini engellemelidir. Tekrar devree alma, ancak elle müdahale ile mümkün olmalıdır Elektrik güvenlik tertibatı Genel kurallar Farklı maddelerde istenen elektrik güvenlik tertibatından birinin devree girmesi durumunda, Madde de belirtildiği gibi makinanın harekete geçmesi engellenmeli vea tahrik makinası hemen durmalıdır. Ek A da bu cihazlar liste halinde verilmiştir. Elektrik güvenlik tertibatında aşağıdaki unsurlar bulunmalıdır: a) Madde 12.7 de belirtilen kontaktörlerin vea bunların ardımcı kontaktörlerinin devrelerini doğrudan kesen, Madde e ugun bir vea birden fazla güvenlik kontakları vea b) Madde e göre, aşağıdaki belirtilenlerden biri vea birden fazlasını ihtiva eden elektrik güvenlik devreleri: 1) Madde 12.7 de belirtilen kontaktörlerin vea bunların ardımcı kontaktörlerinin devrelerini dolalı olarak kesen, Madde e ugun bir vea birden fazla güvenlik kontakları; 2) Madde e ugun olmaan kontaklar; 3) Ek-H e ugun başka elemanlar. 4) Madde a ugun güvenlikle ilgili ugulamalardaki programlanabilir elektronik sistemler (Boş bırakılmıştır) Bu standardda belirtilen istisnalar dışında (bkz Madde , Madde ve Madde ) güvenlik kontaklarına hiçbir elektrik cihazı paralel bağlanmamalıdır. Elektrik güvenlik zincirinin farklı noktalarına apılan bağlantılara alnız bilgi toplama amaçlı ise izin verilir. Bu amaçla kullanılan cihazlar, Madde te güvenlik devreleri için belirtilen kurallara ugun olmalıdır Dahili vea harici, endüktif vea kapasitif etkiler, elektrik güvenlik cihazlarında arızalı durumlara ol açmamalıdır Elektrik güvenlik devrelerinin çıkış sinali, anı devrede bundan sonra bağlı bir elektrik cihazı tarafından, tehlikeli bir duruma neden olabilecek ölçüde değiştirilmemelidir. 62

68 Bir vea birden fazla paralel kanal içeren güvenlik devrelerinde, güvenlik devresinin kendi güvenlik görevinden başka amaçlarda kullanılacak bilgiler, sadece bir ve anı kanaldan alınmalıdır Sinalleri kadeden vea geciktiren devreler, arıza durumunda bile, elektrik güvenlik tertibatının çalışmasıla tahrik makinasının durmasını engellememeli vea belirgin bir şekilde geciktirmemelidir (meselâ: sisteme ugun en kısa zamanda makina durmalıdır) Dahili besleme kanaklarının apım ve düzenlenmesi ile şalt işlemleri nedenile elektrik güvenlik tertibatının çıkışlarında anlış sinaller medana gelmesi engellenmelidir Güvenlik kontakları Elektrik güvenlik anahtarları çalıştığında, kontakları zorlaıcı mekanik etkile arılmalıdır. Bu zorlaıcı mekanik etkile arılma kontakların birbirine kanamış olması durumunda dahi gerçekleşmelidir. Tasarım, bir parçanın arızalanmasından ötürü kısa devre medana getirmesi tehlikesinin mümkün olduğu kadar az olacağı şekilde apılmalıdır. Not - Zorlaıcı mekanik etkile arılma, devrei kesen kontakların açma konumuna gelmesile ve hareket mesafesinin önemli bir kısmı bounca, hareketli kontak parçaları ile üstüne açma kuvvetinin etki ettiği tahrik elemanının arasında esnek malzemelerin (meselâ: alar gibi) bulunmamasıla sağlanır Güvenlik kontakları, koruucu muhafazanın en az IP 4X derecesinde koruma sağlaması durumunda 250 V vea koruma derecesinin IP 4X ten küçük olduğu durumlarda 500 V bean alıtım gerilimine sahip olmalıdır. Güvenlik kontakları EN standardında belirlenen aşağıdaki kullanma sınıflarında olmalıdır: a) Alternatif akım devrelerindeki güvenlik kontakları için: AC 15; b) Doğru akım devrelerindeki güvenlik kontakları için: DC Koruma derecesinin IP 4X e eşit vea daha az olması durumunda, hava aralıkları en az 3 mm ve üzesel kaçak olu uzunlukları en az 4 mm, kontakların açıldıktan sonra aırma mesafesi en az 4 mm olmalıdır. Koruma derecesi IP 4X ten ii ise üzesel kaçak olu uzunlukları 3 mm e düşürülebilir Kontakların devrei birden fazla aırması durumunda, arılma sonunda her bir aırma mesafesi en az 2 mm olmalıdır Đletken malzemenin aşınması kontakların kısa devre olmasına ol açmamalıdır Güvenlik devreleri Güvenlik devreleri, bir arıza medana gelmesi açısından Madde e ugun olmalıdır Buna ek olarak Şekil 7 de gösterilen aşağıdaki kurallar geçerlidir: Bir arızanın, başka bir arıza ile birlikte tehlikeli bir duruma ol açabilmesi halinde, en geç arızalı elemanın etkili olduğu bir sonraki işletme periodu sırasında, asansör devre dışı bırakılmalıdır. Bu arıza giderilmediği sürece asansörün kendiliğinden devree girmesi engellenmiş olmalıdır. Burada, asansörün devre dışı bırakılmasından önce tehlikeli durum aratan ikinci bir arızanın daha medana gelmesi ihtimali düşünülmemektedir Đki arızanının anı anda medana gelmesi tehlikeli bir işletme durumu aratmıorsa, ancak üçüncü bir arızanın daha medana gelmesi tehlikeli bir işletme durumu aratıorsa, en geç arızalı elemanlardan birinin etkili olduğu bir sonraki işletme periodu sırasında, asansör devre dışı bırakılmalıdır. Burada üçüncü arızanın, asansörün ukarıda belirtildiği gibi devre dışı bırakılmasından önce tehlikeli bir işletme durumuna sebep olması ihtimali düşünülmemektedir. 63

69 Üçten fazla arızanının anı anda medana gelmesi mümkünse, güvenlik devresi çoklu kanallı olarak tasarımlanmalı ve bir denetleme devresi kanalların eşit durumda olduğunu kontrol etmelidir. Kanallarda farklı durum tespit edilirse asansör durdurulmalıdır. Đki kanalın bulunduğu durumlarda denetleme devresi en geç asansörün tekrar harekete geçmesinden önce kontrol edilmeli ve arıza belirlenmesi durumunda asansörün tekrar harekete geçmesi mümkün olmamalıdır. 64

70 Şekil 7 - Güvenlik devrelerinin değerlendirilmesi için akış diagramı 65

71 Bir elektrik kesilmesinden sonra elektrik tekrar geldiğinde, Madde den Madde e kadar olan maddelerde belirtilen durumlarda, asansör bir sonraki işletme periodunda kendiliğinden devre dışı kalıorsa, hareketsiz durumda tutulması gereksizdir Yedeklemeli tip güvenlik devrelerinde, tek ve anı sebepten ötürü birden fazla devrede arıza medana gelmesi riskini mümkün olduğu kadar sınırlamak için tedbirler alınmalıdır Elektronik elemanlara sahip güvenlik devreleri bir güvenlik elemanı olarak görülür ve Ek F.6 daki kurallara göre doğrulanmalıdır Elektrik güvenlik tertibatının devree girmesi Bir elektrik güvenlik tertibatının devree girmesi, tahrik makinasının harekete geçmesini engellemeli vea tahrik makinasını gecikmeksizin durdurmalıdır. Freni besleen devre de anı şekilde kesilmelidir. Elektrik güvenlik tertibatı, tahrik makinasına enerji akışını etkileen Madde 12.7 deki cihazlara doğrudan etki etmelidir. Bobin güçleri nedenile ana kontaktörleri çalıştırmak için ardımcı kontaktörler kullanıldığında bunlar, tahrik makinasını durdurmak ve çalıştırmak için enerji akışını doğrudan etkileen cihazlar olarak mütalâa edilmelidir Elektrik güvenlik tertibatının kumandası Elektrik güvenlik tertibatına kumanda eden cihazlar, sürekli çalışmada medana gelen mekanik zorlamalar altında sağlıklı çalışabilecek bir şekilde apılmalıdır. Elektrik güvenlik tertibatına kumanda eden cihazlar, apı ve montaj şekli itibarıla insanların erişebileceği konumda iseler, elektrik güvenlik tertibatının basit araçlarla etkisiz kılınamaacağı bir apıa sahip olmalıdır. Not - Bir mıknatıs vea bir köprüleme elemanı basit araç olarak mütalâa edilmez. Yedeklemeli güvenlik devrelerinde mekanik bir arızanın, verici elemanların mekanik vea geometrik olarak düzenlenmesile, edek kabına sebep olmaması sağlanmalıdır. Güvenlik devrelerinin verici elemanları için Ek F deki kurallar ugulanır Güvenlikle ilgili ugulamalarda programlanabilir elektronik sistem (PESSRAL) Çizelge A.1 ve Çizelge A.2 her bir elektrik güvenlik tertibatı için güvenlik bütünlüğü seviesini vermektedir. Madde a göre tasarlanan programlanabilir elektronik sistemler Madde nin kurallarını kapsar. Bütün güvenlik bütünlüğü sevieleri (SIL ler) için ortak asgari kurallar Çizelge 6, Çizelge 7 ve Çizelge 8 de verilmektedir. Arıca, güvenlik bütünlüğü seviesi 1, güvenlik bütünlüğü seviesi 2 ve güvenlik bütünlüğü seviesi 3 için gerekli özel tedbirler sırasıla Çizelge 9, Çizelge 10 ve Çizelge 11 de verilmektedir. Not - Çizelge 6 ila Çizelge 11 de listelenen EN :2001 maddeleri EN :2001 ve EN :2001 deki ilgili kurallara atıfta bulunur. Güvenli olmaan bir değişikliğin engellenmesi için PESSRAL ın program kodu ve güvenlikle ilgili verilerine etkisiz kişilerce erişimi engellemek için tedbirler sağlanmalıdır (Örneğin, EPROM, giriş kodu,vb. kullanarak). PESSRAL ve güvenlikle ilgili olmaan bir sistem anı donanımı palaşıorsa, PESSRAL e ilişkin kurallar erine getirilmelidir. PESSRAL ve güvenlikle ilgili olmaan bir sistem anı baskı devre plakasını palaşıorsa, iki sistemin arılması için Madde deki kurallar ugulanmalıdır. 66

72 Çizelge 6 - Hataların tespiti ve hatalardan kaçınılması için ortak tedbirler Donanım tasarımı Sıra No Nesne Tedbirler EN :2001 e atıf 1 Đşlem Birimi Otomatik denetim Gözcü kullanılması Madde A.9 2 Bileşen seçimi Yalnızca teknik özelliklere ugun bileşenlerin kullanılması 3 I/O (Giriş/Çıkış) birimleri ve haberleşme bağlantıları dâhil arabirimler Enerji kesintisi vea sıfırlama durumunda güvenli durumun tanımlanması 4 Güç kanağı Aşırı vea düşük gerilim durumunda tanımlı güvenli kapanma durumu 5 Değişken bellek Yalnızca katı hal belleklerin kullanılması aralıkları 6 Değişken bellek Önükleme işlemi sırasında değişken veri belleği aralıkları okuma/azma denei 7 Değişken bellek Yalnızca bilgi içeren verilere uzaktan erişim (örneğin, aralıkları istatistik) 8 Değişmez bellek Program kodunu, sistem tarafından otomatik olarak aralıkları vea uzaktan müdahale ederek değiştirmek mümkün 9 Değişmez bellek aralıkları olmamalı Önükleme işlemi sırasında program kodu ve sabit veri belleklerinin en az toplama ile sağlamaa denk bir metotla kontrol edilmesi Madde A.8.2 Madde A

73 Çizelge 7 - Hataların tespiti ve hatalardan kaçınılması için ortak tedbirler Yazılım tasarımı Sıra No Nesne Tedbirler EN :2001 e atıf 1 Yapı En son teknolojie göre program apısı (Modülerlik, veri işleme, araüz tanımı) (bkz EN ) Madde B.3.4/ Madde C.2.1 Madde C.2.9/ Madde C Önükleme işlemi Önükleme işlemi sırasında asansörün güvenli bir durumu korunmalıdır. 3 Kesmeler Kesmelerin sınırlı kullanılması: Yalnızca kesmelerin muhtemel sıraları tahmin edilebilir ise içiçe kesmeler kullanılması. 4 Kesmeler Diğer program sırası durumlarıla kombinason halinde olanlar hariç kesme işlemi tarafından gözcü tetiklenmez 5 Enerji kesintisi Güvenlikle ilgili fonksionlar için verilerin kadedilmesi gibi işlemlerde enerji kesintisi işlemi olmamalıdır. 6 Bellek önetimi Donanım ve/vea ugun tepki işlemine sahip azılımda ığın öneticisi 7 Program Örneğin ürütme zamanını kontrol ederek vea döngü saısını sınırlaarak sistem tepki süresinden daha kısa tekrarlaıcı döngüler. 8 Program Kullanılan programlama dilinde er almıorsa dizi işaretçisi kadırma kontrolü (offset). 9 Program Sistemi tanımlanmış güvenli duruma geçmee zorlaan tanımlı istisnai işlemler.(örneğin sıfıra bölme, taşma, değişken aralık kontrolu vs) 10 Program Onalanmış işletim sistemlerinde vea üksek sevieli programlama dili derleicilerindeki denenmiş standard kütüphaneler hariç tekrarlaıcı programlama apılmamalıdır. Bu istisnai durumlar için arı görevlere arı ığınlar bellek önetim birimi tarafından sağlanmalı ve kontrol etmelidir. 11 Program Programlama kütüphanesi araüzleri ve işletim sistemlerine ait dokümanlar en az kullanıcı programının kendisi kadar tam olmalıdır. 12 Program Giriş apısı, giriş aralığı ve iç veri gibi güvenlik fonksionlarıla ilgili verilerde olasılık kontrolu 13 Program Herhangibir işletme moduna, ona amacıla vea test için başvurulabilirse, asansörün normal çalışması bu mod sonlandırılana kadar mümkün olmamalıdır. 14 Haberleşme sistemi (iç ve dış) Haberleşmenin kabedilmesi vea veri olu bileşeninde bir arıza olması durumunda güvenlik fonksionlarına sahip veriolu haberleşme sisteminde sistem tepki süresini dikkate alarak güvenli duruma geçmek 15 Veriolu sistemi Önükleme işlemi sırasındaki durum hariç merkezi işlem biriminin (CPU) veriolu sistemi eniden apılandırılmaz. Not - Merkezi işlem biriminin (CPU) veri olu sisteminin periodik güncellemesi eniden apılandırma olarak kabul edilmez. 16 I/O önetimi Önükleme işlemi sırasındaki durum hariç giriş çıkış olları eniden apılandırılmaz Not - Giriş çıkış apılandırma kadedicisinin periodik güncellemesi eniden apılandırma olarak kabul edilmez. Madde C Madde A.9.4 Madde C.2.6.4/ Madde C.5.4 C Madde C Madde C.2.5/ Madde C.3.1 EN Madde Madde A.7/A.9 Madde C.3.13 Madde C

74 Çizelge 8 - Tasarım ve ugulama işlemleri için genel tedbirler Sıra No Tedbir EN :2001 e atıf 1 Ugulamanın fonksionel, çevresel ve araüz önünden değerlendirilmesi Madde A.14/ Madde B.1 2 Güvenlik kurallarını kapsaan teknik özellikler Madde B Bütün teknik özelliklerin gözden geçirilmesi Madde B Madde F.6.1 e göre tasarım dokümantasonu, ve buna ek olarak: Madde C sistem mimarisi ve donanım/azılım etkileşimini kapsaan fonksionların tanımlanması - fonksion ve program akış tanımlarını kapsaan azılım dokümantasonu 5 Tasarım gözden geçirme raporları Madde B.3.7/ Madde B.3.8, Madde C Hata modu ve etki analizi (FMEA) gibi metotlar kullanarak güvenilirlik Madde B.6.6 kontrolü 7 Đmalatçının dene talimatı, Đmalatçının dene raporları ve saha dene Madde B.6.1 raporları 8 Kullanım amacına önelik sınır değerlerini içeren talimatlar Madde B Üründe değişiklik apılması halinde ukarıda bahsedilen kriterlerin Madde C.5.23 güncellenmesi ve tekrarı. 10 Yazılımın ve donanımın sürüm kontrolu ve bunların uumluluğunun gerçekleştirilmesi. Madde C

75 Çizelge 9 - Güvenlik bütünlüğü seviesi - SIL 1- için özel tedbirler Bileşenler ve fonksionlar Yapı Đşlem birimi Değişmez bellek aralıkları Değişken bellek aralıkları I/O birimleri ve iletişim bağlantıları dahil olan arabirimler Zaman Sinali Program sırası Kurallar Tedbirler bkz Ek P Madde No Yapı, sistemdeki rasgele bir Otokontrollu tek kanallı Madde M.1.1 arızanın tespit edilerek sistem apı vea güvenli duruma geçecek şekilde olmalıdır. Karşılaştırmalı iki vea Madde M.1.3 Đşlem biriminde, anlış sonuçlara götürecek hatalar tespit edilmelidir. Böle bir hata, sistemi tehlikeli bir duruma sebebiet verebiliorsa sistem güvenli duruma geçmelidir Bütün tek bit vea 2-bit arızaları ve bazı 3-bit ve çoklu bit arızaları gibi anlış bilgi değişimi en geç asansörün bir sonraki hareketinden önce tespit edilmelidir Bütün tek bit ve 2-bit arızaları ve bazı 3-bit ve çoklu bit arızalarının anında adresleme, azma, depolama ve okuma sırasındaki genel hatalar en geç asansörün bir sonraki hareketinden önce tespit edilmelidir. Veri akışında rastgele ve sistematik arızaların anında I/O ollarında çapraz iletişim ve statik hatalar en geç asansörün bir sonraki hareketinden önce tespit edilmelidir. Frekans değişimi vea çökme gibi işlem birimi için gerekli zaman sinali üretemindeki hatalar en geç asansörün bir sonraki hareketinden önce tespit edilmelidir. Hatalı program sırası ve güvenlikle ilgili fonksionların zamansız ugulanması en geç asansörün bir sonraki hareketinden önce tespit edilmelidir. daha fazla kanallı apı Hata düzeltici donanım vea Yazılım tarafından apılan otokontrol vea Đki kanallı apı için karşılaştırıcı vea Đki kanallı apı için azılım tarafından karşılıklı karşılaştırma Aşağıdaki tedbirler alnızca bir kanallı apı için geçerlidir: Bir-bit edekleme(eşlik biti) vea Bir sözcük edeklemeli blok güvenliği Aşağıdaki tedbirler alnızca bir kanallı apı için geçerlidir: Çoklu bit edeklemeli sözcük kaıt vea Sabit vea değişken hatalara karşı dene desenile kontrol Kod güvenliği vea Dene deseni Arı bir zaman bazındaki gözcü vea Karşılıklı denetleme Program sırasının mantıksal denetimi ile zamanlama kombinasonu Not - Hatanın tespit edilmesini müteakip, asansörün güvenli durumu sağlanmalıdır. Madde M.2.1 Madde M.2.2 Madde M.2.4 Madde M.2.5 Madde M 3.5 Madde M 3.1 Madde M 3.2 Madde M 4.1 Madde M 5.4 Madde M 5.5 Madde M 6.1 Madde M 6.2 Madde M 7.1 EN :2001 e atıf Madde A.3.1 Madde A.2.5 Madde A.3.4 Madde A.3.1 Madde A.1.3 Madde A.3.5 Madde A.5.5 Madde A.4.3 Madde A.5.6 Madde A.5.2 Madde A.6.2 Madde A.6.1 Madde A.9.4 Madde A

76 Çizelge 10 - Güvenlik bütünlüğü seviesi - SIL 2- için özel tedbirler Bileşenler ve fonksionlar Yapı Đşlem birimi Değişmez bellek aralıkları Değişken bellek aralıkları I/O birimleri ve iletişim bağlantıları dahil olan arabirimler Zaman Sinali Program Sırası Kurallar Tedbirler bkz Ek P Madde No Yapı, sistemdeki rasgele bir hatanın, sistem tepki süresininde dikkate alınmasıla tespit edilerek sistem güvenli duruma geçecek şekilde olmalıdır. Đşlem biriminde anlış sonuçlara götürebilecek hatalar sistem tepki süresi dikkate alınarak tespit edilmelidir. Böle bir hata sistemi tehlikeli bir duruma sokarsa sistem güvenli duruma geçmelidir Bütün tek bit vea 2-bit hataları ve bazı 3-bit ve çoklu bit hataları gibi anlış bilgi değişimi sistem tepki süresi dikkate alınarak tespit edilmelidir. Tek bit ve 2-bit hataları ve bazı 3-bit ve çoklu bit hatalarının anında adresleme, azma, depolama ve okuma sırasındaki genel hatalar sistem tepki süresi dikkate alınarak tespit edilmelidir. Veri akışında rastgele ve sistematik hataların anında I/O ollarında çapraz iletişim ve statik hatalar, sistem tepki süresi dikkate alınarak tespit edilmelidir Frekans değişimi vea çökme gibi işlem birimi için gerekli zaman sinali üretimindeki hatalar sistem tepki süresi dikkate alınarak tespit edilmelidir Hatalı program sırası ve programın güvenlikle ilgili fonksionlarının ugun olmaan ürütülme zamanı sistem tepki süresi dikkate alınarak tespit edilmelidir Otokontrollu ve denetimli bir kanallı apı vea Karşılaştırmalı 2 vea daha fazla kanallı apı Hata düzeltici donanım ve Bir kanallı apı için donanımca desteklenen azılım otokontrolu, vea Đki kanallı apı için karşılaştırıcı, vea Đki kanallı apı için azılım tarafından karşılıklı karşılaştırma Aşağıdaki tedbirler alnızca bir kanallı apıa aittir: Sözcük edeklemeli blok güvenlik vea Çoklu bit edeklemeli sözcük kaıt Aşağıdaki tedbirler alnızca bir kanallı apıa aittir: Çoklu bit edeklemeli sözcük kaıt vea Sabit vea değişken hatalara karşı dene desenile kontrol Kod güvenliği vea Dene deseni Arı bir zaman bazındaki gözcü vea Karşılıklı denetleme Program sırasının zamanlaması ve mantıksal denetimin kombinasonu Madde M.1.2 Madde M.1.3 Madde M.2.1 Madde M.2.3 Madde M.2.4 Madde M.2.5 Madde M 3.5 Madde M 3.1 Madde M 3.2 Madde M 4.1 Madde M 5.4 Madde M 5.5 Madde M 6.1 Madde M 6.2 Not - Hatanın tespit edilmesini müteakip, asansörün güvenli durumu sağlanmalıdır. EN :2001 e atıf Madde A.3.3 Madde A.2.5 Madde A.3.4 Madde A.3.3 Madde A.1.3 Madde A.3.5 Madde A.5.5 Madde A.4.3 Madde A.5.6 Madde A.5.2 Madde A.6.2 Madde A.6.1 Madde A.9.4 Madde M 7.1 Madde A

77 Çizelge 11- Güvenlik bütünlüğü seviesi - SIL 3- için özel tedbirler Bileşenler ve fonksionlar Yapı Đşlem birimi Değişmez bellek aralıkları Değişken bellek aralıkları I/O birimleri ve iletişim bağlantıları dahil olan arabirimler Kurallar Tedbirler bkz Ek P Madde No Karşılaştırmalı 2 vea daha Madde M.1.3 fazla kanal Yapı, sistemdeki tek bir rasgele hatanın, sistem tepki süresininde dikkate alınmasıla tespit edilerek sistem güvenli duruma geçecek şekilde olmalıdır. Đşlem biriminde anlış sonuçlara götürebilecek hatalar sistem tepki süresi dikkate alınarak tespit edilmelidir. Böle bir hata tehlikeli bir duruma sebebiet verebiliorsa sistem güvenli duruma geçmelidir Bütün 1-bit vea çoklu bit hataları gibi anlış bilgi değişimi sistem tepki süresi dikkate alınarak tespit edilmelidir. Adresleme, azma, saklama ve okuma sırasında genel hatalarla birlikte statik bit hataları ve dinamik bağlaşımlar, sistem tepki verme süresi dikkate alınarak tespit edilmelidir. Veri akışında rasgele ve sistematik hataların anısıra I/O ollarındaki çapraz iletişim ve statik hatalar sistem tepki süresi dikkate alınarak tespit edilmelidir Đki kanallı apı için karşılaştırıcı, vea Đki kanallı apı için azılım tarafından karşılıklı karşılaştırma Blok kopalı blok güvenlik işlemi vea Çoklu sözcük edeklemeli blok güvenliği Blok kopalı blok güvenlik işlemi vea Galpat gibi bellek muaene kontrolü Çok kanallı paralel giriş ve Çok kanallı paralel çıkış, vea Çıkışı tekrar okuma, vea Madde M.2.4 Madde M.2.5 Madde M 3.3 Madde M 3.4 Madde M 4.2 Madde M 4.1 Madde M 5.1 Madde M 5.3 Madde M 5.2 Madde M 5.4 EN :2001 e atıf Madde A.2.5 Madde A.1.3 Madde A.3.5 Madde A.4.5 Madde A.4.4 Madde A.5.7 Madde A.5.3 Madde A.6.5 Madde A.6.3 Madde A.6.4 Madde A.6.2 Zaman Sinali Program sırası Frekans değişimi vea çökmeler gibi işlem birimi için gerekli zaman sinali üretimindeki hatalar sistem tepki süresi dikkate alınarak tespit edilmelidir Hatalı program sırası ve programın güvenlikle ilgili fonksionlarının ugun olmaan ürütülme zamanı sistem tepki süresi dikkate alınarak tespit edilmelidir Kod güvenliği vea Dene deseni Arı bir zaman bazındaki gözcü vea Karşılıklı denetleme Program sırasının zamanlaması ve mantıksal denetimin kombinasonu Madde M 5.5 Madde M 6.1 Madde M 6.2 Not - Hatanın tespit edilmesini müteakip, asansörün güvenli durumu sağlanmalıdır. Madde A.6.1 Madde A.9.4 Madde M 7.1 Madde A

78 14.2 Kumandalar Asansörün hareket kumandası Asansörün hareket kumandası elektriksel olarak sağlanmalıdır Normal kumanda Bu kumanda butonlar vea dokunma ile çalışan buton, manetik kart gibi benzeri elemanlar ardımı ile olmalıdır. Bunlar, gerilim altındaki kısımlarına kullanıcıların ulaşamaacağı şekilde kutular içine konulmalıdır Kapılar açıkken sevieleme ve otomatik sevieleme Madde a daki özel duruma göre durak ve kabin kapıları açıkken sevieleme ve otomatik sevieleme işlemine aşağıdaki şartlar doğrultusunda izin verilir: a) Hareketin kilit açılma bölgesi ile sınırlı olması durumunda (Madde a): 1) Kabinin kilit açılma bölgesi dışındaki bütün hareketleri, kapı ve kilit güvenlik tertibatının köprü vea paralel devresine monte edilen en az bir adet anahtarlama elemanıla engellenmelidir. 2) Bu anahtarlama elemanı: a, Madde e ugun bir güvenlik kontağı olmalıdır vea Madde deki güvenlik devreleri ile ilgili kurallara ugun bir şekilde bağlanmalıdır. 3) Anahtarların (şalterlerin) çalışmasının, kabine dolalı olarak mekanik bağlantılı bir teçhizatla olması durumunda (meselâ: halat, kaış vea zincirle), bağlantı elemanının kopması vea gevşemesile, Madde e ugun bir elektrik güvenlik tertibatı tahrik makinasının durmasını sağlamalıdır. 4) Sevieleme çalışması sırasında kapı elektrik güvenlik tertibatını devre dışı bırakan tertibat ancak, bir durak için durma sinalinin varlığında etkili olmalıdır. b) Sevieleme hızı 0,8 m/s i aşmamalıdır. Durak kapıları elle açılan asansörlerde: 1) Tahrik makinasının en büük dönme hızı şebeke frekansına bağlı ise, düşük hız ile ilgili devrenin enerjilendiği; 2) Diğer makinalarda ise, kilit açılma bölgesine girildiği andaki hızın, 0,8 m/s i aşmadığı denetlenmelidir. c) Otomatik sevieleme hızı 0,3 m/s i aşmamalıdır. Arıca: 1) Tahrik makinasının en büük dönme hızı, şebeke frekansına bağlı ise, düşük hız ile ilgili devrenin enerjilendiği; 2) Statik konvertörlerden beslenen makinalarda, otomatik sevieleme hızının 0,3 m/s i aşmadığı denetlenmelidir Bakım kumandası Asansörün kontrol ve bakım işlemlerini kolalaştırmak üzere, kabin üstünde kola erişilebilir bir kumanda tertibatı bulunmalıdır. Bu tertibat, Madde deki elektrik güvenlik tertibatı ile ilgili kurallara ugun bir anahtarla devree alınmalıdır (bakım kumandası anahtarı). Bu anahtar, iki konumlu olmalı ve anlışlıkla çalıştırmaa karşı korunmuş olmalıdır. Aşağıdaki şartlar anı anda erine getirilmelidir: a) Bakım kumandasının devree girmesi, şu hususları devre dışı bırakmalıdır: 1) Otomatik makina gücü ile çalışan kapıların kumandası dâhil, normal kumandalar, 2) Elektrikli elle kumanda (Madde ), 3) Yükleme rampası hareketi kumandası (Madde ). Asansörün tekrar normal çalışmaa dönüşü alnızca bakım kumandası anahtarının tekrar çalıştırılmasıla mümkün olmalıdır. Bu devre dışı bırakma işlemleri için, bakım kumandası anahtarıla sabit olarak bağlantılı güvenlik kontakları kullanılmıorsa, bu devrede Madde e göre bir arızanın medana gelmesi durumunda, kabinin istenmeen hareketlerinin önlenmesi için tedbirler alınmalıdır. b) Kabinin hareketi, anlışlıkla çalıştırılmaa karşı korunan ve hareket önleri açıkça gösterilen bir kumanda butonuna sürekli basılmak suretile sağlanmalıdır. c) Kumanda tertibatı, Madde e ugun bir durdurma tertibatına da sahip olmalıdır. d) Kabin hızı 0,63 m/s'i aşmamalıdır. 73

79 e) Kabinin normal hareket sınırları aşılmamalıdır. f) Asansörün çalışması güvenlik tertibatına bağımlı kalmalıdır. Kumanda tertibatında, kapıların mekanizmasına kabin üstünden kumanda etmek için anlışlıkla çalıştırmaa karşı korunmuş özel anahtarlar (şalterler) da bulunabilir. Đkinci bir kumanda tertibatı Madde deki durumda kabininin içine, Madde deki durumda asansör kuu alt boşluğuna vea Madde daki durumda plâtform üzerine konabilir. Đki adet bakım kumandasının tesis edildiği erlerde, bir güvenlik kilidi sistemi ile aşağıdakiler sağlanmalıdır: g) Bir bakım kumandası BAKIM konumuna alındığında, asansör o bakım kumandasındaki basmalı butonlara basılarak hareket ettirilebilir. h) Birden fazla bakım kumandası BAKIM konumuna alınmışsa; 1) Kabin, bakım kumandalarının hiçbiri ile hareket ettirilememeli vea 2) Her iki bakım kumandası üzerindeki basmalı butonlara anı anda basıldığı takdirde kabin hareket ettirilebilmelidir (bkz Madde ). Đkiden fazla bakım kumandası tesis edilmemelidir Elektrikli elle kumanda Madde e göre, elektrikli elle kumanda tertibatı gerekiorsa, Madde e ugun acil durumda elektrikle çalıştırma kumandası anahtarı tesis edilmelidir. Tahrik makinası, normal ana beslemeden vea mevcutsa edek bir beslemeden beslenmelidir. Aşağıdaki şartlar anı anda sağlanmalıdır: a) Elektrikli elle kumanda anahtarı, anlışlıkla çalıştırılmaa karşı korunmuş butonlara sürekli basılarak kabin hareketinin kumanda edilmesine izin vermelidir. Hareket önleri açıkça işaretlenmiş olmalıdır; b) Elektrikli elle kumanda anahtarının çalıştırılmasından sonra, bu anahtar tarafından kontrol edilenler hariç, her türlü kabin hareketi engellenmelidir. Bakım kumandasına geçildiğinde, elektrikli elle kumanda devre dışı kalmalıdır; c) Elektrikli elle kumanda anahtarının kendisi vea Madde e ugun başka bir elektrik anahtarı aşağıdaki elektrik cihazlarını devre dışı bırakmalıdır: 1) Madde e göre güvenlik tertibatına monte edilenleri; 2) Madde ve Madde e göre hız regülâtöründekileri; 3) Madde e göre ukarı önde hareket eden kabinin aşırı hızlanmasına karşı koruma tertibatına monte edilenleri; 4) Madde e göre tamponlara monte edilenleri. 5) Madde 10.5 e göre sınır güvenlik kesicilerini. d) Elektrikli elle kumanda anahtarı ve bunun basmalı butonları, tahrik makinasının doğrudan vea görüntü agıtları ile görülebileceği şekilde erleştirilmelidir (Madde c)). e) Kabin hızı 0,63 m/s i aşmamalıdır Yükleme rampası hareketi kumandası Madde b deki özel duruma göre kabinin, kabinin ükleme ve boşaltılmasına imkân verecek şekilde durak ve kabin kapıları açık olarak hareketine aşağıdaki durumlarda izin verilir: a) Kabinin hareketi ancak, ilgili durak seviesinin en fazla 1,65 m üzerine kadar olan bir bölgede mümkün olmalıdır; b) Kabinin hareketi, Madde deki kurallara ugun, hareket önüne bağlı bir güvenlik tertibatıla sınırlandırılmalıdır; c) Hareketin hızı 0,3 m/s i aşmamalıdır; d) Durak ve kabin kapısı alnız, ükleme ve boşaltma apılan tarafa açılmalıdır; e) Hareket bölgesi, kumanda edilen erden kolalıkla görülebilmelidir; f) Yükleme rampası hareketi kumandası ancak, anahtarla devree alınabilen bir güvenlik kontağının çalışmasından sonra mümkün olmalıdır. Bu anahtar alnız ükleme rampası hareketi kumandasının mümkün olmadığı bir konumda erinden çıkarılabilmelidir. Bu tür bir anahtar ancak sorumlu bir kişie, 74

80 bu anahtarın kullanılmasından kanaklanabilecek tehlikelere dikkat çeken azılı bir talimatla birlikte verilmelidir; g) Anahtarla çalıştırılan güvenlik kontağının devree girmesi ile: 1) Normal kumandaları etkisiz hale getirmelidir. Kullanılan anahtarlama cihazları, anahtarla çalıştırılan kontak mekanizmasına doğrudan bağlı güvenlik kontakları değilse, Madde e göre bir arızanın medana gelmesi durumunda, kabinin istenmeen hareketlerinin önlenmesi için tedbirler alınmalıdır; 2) Kabinin hareketi, kumanda butonlarına ancak sürekli basılmak suretile mümkün olmalıdır. Bu butonların, hareket önleri açıkça belirtilmiş olmalıdır; 3) Kendisi vea Madde e ugun başka bir elektrik anahtarı aşağıdaki elektrik cihazlarını devre dışı bırakmalıdır: Đlgili durak kapısının kilidinin elektrik güvenlik tertibatı; Đlgili durak kapısının kapalı olduğunu denetleen elektrik güvenlik tertibatı; Yükleme rampası tarafındaki kabin kapısının kapalı olduğunu denetleen elektrik güvenlik tertibatı; h) Yükleme rampası hareketi kumandası, bakım kumandasının devree girmesile devre dışı kalmalıdır; i) Kabinde bir durdurma tertibatı bulunmalıdır (Madde e) Durdurma tertibatı Aşağıda belirtilen erlerde asansörü durdurmak ve asansörü, makina gücü ile çalışan kapılar dâhil, hizmet dışında tutan bir durdurma tertibatı bulunmalıdır: a) Kuu alt boşluğunda (Madde a). b) Makara dairesinde (Madde ). c) Kabin üstünde, kola erişilen bir erde, bakım ve kontrol personeline ait giriş noktasından en çok 1 m uzaklıkta. Giriş noktasından 1 m den uzak olmamak kadıla, bakım kumandasının akınına tesis edilen durdurma tertibatı (Madde 8.15) da kullanılabilir. d) Bakım kumandası tertibatında (Madde c). e) Yükleme rampası kumandası olan asansörlerin kabininde (Madde i). Durdurma tertibatı, ükleme rampası kumandasına sahip giriş erinden 1 m mesafe içerisine erleştirilmeli ve açık bir şekilde işaretlenmelidir (Madde ). f) Yakınında 1 m içinde doğrudan erişilebilir bir ana anahtar vea başka bir durdurma tertibatı oksa, asansör tahrik makinasında. g) Yakınında 1 m içinde doğrudan erişilebilir bir ana anahtar vea başka bir durdurma tertibatı oksa, dene panosunda/panolarında (Madde 6.6) Durdurma tertibatı olarak Madde e ugun elektrik güvenlik tertibatı kullanılmalıdır. Bu anahtar iki konumlu ve anlışlıkla çalışma konumuna getirilmeecek bir apıda olmalıdır Yükleme rampası kumandası olan kabinler haricinde kabinde durdurma tertibatı kullanılmamalıdır Alarm tertibatı Gerektiğinde dışarıdan ardım istemek için, kabin içinde kolalıkla fark edilebilir ve erişilebilir bir tertibat bulunmalıdır Bu tertibat, Madde te belirtilen acil durum adınlatma besleme kanağından vea eşdeğer bir besleme kanağından beslenmelidir. Not - Şehir telefon şebekesine bağlanması durumunda Madde ugulanmaacaktır Bu tertibat, ardım edecek kişinin bulunduğu mahal ile sürekli iki önlü haberleşmei sağlamalıdır. Haberleşme sisteminin çalıştırılmasından sonra, kabinde mahsur kalan kişinin başka bir işlem apmasına gerek olmamalıdır. 75

81 Kabin içi ile acil durum çalışmasının ürütüldüğü er arasında doğrudan sesli iletişimin mümkün olmadığı vea asansörün seir mesafesinin 30 m i geçtiği durumlarda, kabin içi ile acil durum çalışmasının ürütüldüğü er arasında Madde te belirtilen acil durum kanağından beslenen bir dahili telefon sistemi vea benzeri tesis edilmelidir Öncelikler ve sinaller Elle açılan kapısı olan asansörlerde bir tertibat, kabinin durduktan sonra harekete geçmesini en az 2 sanie engellemelidir Kabine giren bir kimse kapı kapandıktan sonra, bir dış kumanda çağrısı etkili olmadan önce kumanda butonuna basmak için en az 2 sanielik bir süree sahip olmalıdır. Bu şart toplamalı kumandalı asansörlere ugulanmaz Toplamalı kumandalı asansörlerde durakta bekleen kişilere, duraktan kolaca görülebilen ışıklı bir sinal ile asansörün bir sonraki hareket önü gösterilmelidir. Not - Asansör grupları için duraklarda kat göstergeleri tavsie edilmez. Bununla beraber, kabinin kata gelişinin sesli bir sinalle bildirilmesi tavsie edilir Kabin ükünün kontrolü Asansör, kabinin aşırı üklenmesi durumunda, otomatik sevieleme dahil kabinin normal harekete geçmesini önleen bir tertibatla donatılmalıdır Bean ükü, en az 75 kg olmak kadıla, % 10 dan fazla aşılırsa, kabinin aşırı üklü olduğu kabul edilir Kabin aşırı üklendiğinde; a) Kullanıcılar kabin içindeki sesli ve/ vea görünür bir sinal ile bilgilendirilmelidir; b) Motor gücüle tahrik edilen otomatik kapılar tam olarak açılmalıdır; c) Elle çalışan kapılar kilitlenmemiş durumda kalmalıdır; d) Madde ve Madde e ugun ön işlemler etkisiz duruma getirilmelidir. 15 Đkaz levhaları, işaretlemeler ve işletme talimatı 15.1 Genel kurallar Bütün etiketler, ikaz levhaları ve işletme talimatı (gerekirse işaret ve semboller ardımıla) silinmez, okunaklı ve kola anlaşılabilir olmalıdır. Bunlar kola görülebilir konumda, ırtılmaz daanıklı bir malzemeden apılmalı ve asansörün tesis edildiği ülke dilinde (vea, gerekirse birkaç dilde) azılmış olmalıdır Kabin Kabinde, asansörün bean ükü kg olarak ve taşıacağı insan saısı belirtilmelidir. Taşıacağı insan saısı Madde e göre belirlenmelidir. Đkaz levhası aşağıdaki gibi olmalıdır:...kg...kđşđ Đkaz levhasında kullanılacak azı karakterlerinin üksekliği en az aşağıdaki değerlerde olmalıdır: a) Büük harfler ve saılar için: 10 mm; b) Küçük harfler için : 7 mm Kabinde imalâtçı firmanın adı ve asansör seri numarası belirtilmelidir. 76

82 Kabindeki diğer bilgiler (varsa) Durdurma anahtarının tahrik elemanı kırmızı renkte olmalı ve durdurma konumunun karıştırılması riski olmaacak bir şekilde DUR kelimesile işaretlenmelidir. Đmdat butonu (varsa), sarı renkli olmalı ve aşağıdaki sembolle belirtilmelidir: Kırmızı ve sarı renkler diğer butonlarda kullanılmamalıdır. Bu renkler ancak, ışıklı çağrı kaıt sinallerinde kullanılabilir Kumanda cihazları, görevlerine göre açık bir şekilde işaretlenmelidir. Bu amaçla özellikle aşağıdakilerin kullanılması tavsie edilir: a) Kumanda butonları için: -2, -1, 0, 1, 2, 3 vb. ; b) (varsa) Kapıı tekrar açma butonu için aşağıdaki sembol kullanılmalıdır: Asansörün güvenlikle kullanılmasını sağlaan talimat, gerekli olduğu durumlarda kabinde bulunmalıdır. Bu husus özellikle aşağıdaki durumlarda geçerlidir: a) Yükleme rampası hareketi kumandası altında çalışan asansörlerde, bu çalışma şekli ile ilgili talimat; b) Kendiliğinden anlaşılır değilse, telefon vea interkom ile ilgili kullanma talimatı; c) Elle kapanan vea sürekli olarak bir butona basmak suretile kapanan kapıları olan kabinlerde, asansörü kullandıktan sonra kapıların kapanması gerektiğini bildiren talimat Kabin üstü Kabin üstünde aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır: a) Durdurma anahtarının üstünde vea akınında, durdurma konumunun karıştırılması riski olmaacak bir şekilde DUR kelimesi; b) Bakım kumandası anahtarının üstünde vea akınında, NORMAL ve BAKIM kelimeleri; c) Bakım kumandası butonlarının üstünde vea akınında, hareket önü işaretleri; d) Korkuluk üzerinde uarı levhası vea azısı Makina ve makara mekanları En az aşağıdaki bilgileri içeren bir ikaz levhası: Asansör makinaları - Tehlike Yetkili olmaan giremez" Makina vea makara mekânlarına giriş için kullanılan kapı vea döşeme kapaklarının (durak kapıları, acil durum kapıları ve dene panoları hariç) dış üzlerine takılmalıdır. Döşeme kapaklarının bulunması durumunda döşeme kapaklarını kullananları ikaz etmek için sürekli olarak görülebilir bir ikaz levhası bulunmalıdır: "Düşme tehlikesi - Kapağı kapatınız" Ana anahtar vea anahtarlar ile ışık anahtarının kolalıkla farkedilmesini sağlaacak ikaz levhaları bulunmalıdır. Bir ana anahtarın açılmasından sonra bazı kısımlar gerilim altında kalıorsa (asansörler arasındaki bağlantılar, ışık devreleri vb.) bu belirtilmelidir. 77