HİDROLİK VE YENİLENEBİLİR ENERJİ ÇALIŞMA GRUBU BİYOKÜTLE ENERJİSİ ALT ÇALIŞMA GRUBU RAPORU
|
|
- Aysel Deliktaş
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 HİDROLİK VE YENİLENEBİLİR ENERJİ ÇALIŞMA GRUBU BİYOKÜTLE ENERJİSİ ALT ÇALIŞMA GRUBU RAPORU Aralık 2007 Ankara
2
3 BİYOKÜTLE ENERJİSİ ALT ÇALIŞMA GRUBU Başkan, Raportör: N.Funda AKDAĞ Katkılarından dolayı Sn. Prof. Dr. Ali BAŞÇETİNÇELİK ( Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Tarım Makinaları Bölümü, Adana / TÜRKİYE), Dr. Figen AR a (DEK TMK- PANKOBİRLİK) teşekkür ederiz.
4
5 İÇİNDEKİLER 1. BİYOKÜTLE ENERJİSİ Biyokütle Kaynakları Bitkisel Kaynaklar Hayvansal Atıklar Şehir ve Endüstri Atıkları Biyokütle Kaynaklarının Kullanımının Sınıflandırılması Klasik Biyokütle Kullanımı Modern Biyokütle Kullanımı TÜRKİYE NİN BİYOKÜTLE POTANSİYELİ Bitkisel Üretimden Elde Edilen Hammadeler Bitkisel Üretim Sonucunda Arta Kalan Atıklar Hayvansal Üretim Sonucunda Arta Kalan Atıklar Orman Ürünleri ve Orman Ürünlerinden Arta Kalan Artıklar Türkiye nin Orman Varlığı ve Biyokütle Potansiyeli Tarım Ürünlerinin İşlenmesi Sonucunda Açığa Çıkan Atıklar BİYOKÜTLE ÇEVRİM TEKNOLOJİLERİ Biyokütle Enerji Dönüştürme Sistemleri Fizikokimyasal Dönüştürme Biyokimyasal Dönüştürme Yöntemi Termokimyasal Dönüştürme BİYODİZEL Biyodizelin Avantajları Biyodizel Üretim Yöntemi Biyodizelin Çevresel Özellikleri Türkiye nin Biyodizel Projeksiyonu BİYOETANOL Biyoetanolün avantajları Biyoetanolün dezavantajları Biyoetanol Üretim Yöntemi Biyoetanolün Çevresel Özellikleri Biyoetanol Kullanım Yerleri Türkiye nin Biyoetanol Projeksiyonu
6 6. BİYOGAZ Biyogaz Üretiminin Yararları Biyogaz Üretiminde Kullanılan Organik Atık/Artık Hammaddeler Biyogaz Üretiminin Mikrobiyolojisi Biyogaz Üretim Sistemlerinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Biyogaz ve Biyogaz Üretimi Yan Ürünlerinin Kullanım Alanları Türkiye nin Biyogaz Projeksiyonu GAZLAŞTIRMA Gazlaştırmanın Avantajları Gazlaştırmanın Dezavantajları Gazlaştırma Teknolojisi Gazlaştırmanın Çevresel Özellikleri Gazlaştırma Gazının Kullanıldığı Yerler Gazlaştırma Sistemleri Türkiye nin Gazlaştırma Projeksiyonu TÜRKİYE de BİYOKÜTLE ENERJİSİ ile İLGİLİ MEVZUATLAR Genel Mevzuat Biyodizeli Kapsayan Mevzuatlar Biyoetanolü Kapsayan Mevzuat Türkiye'deki Tarımsal Teşvikler KAYNAKÇA
7 1. BİYOKÜTLE ENERJİSİ Biyokütle 100 yıllık periyottan daha kısa bir sürede yenilenebilen, karada ve suda yetişen bitkiler, hayvan atıkları, gıda endüstrisi ve orman yan ürünleri ile kentsel atıkları içeren tüm organik maddeler olarak tanımlanmıştır. Bitkisel biyokütle, yeşil bitkilerin güneş enerjisini fotosentez ile kimyasal enerjiye dönüştürerek depolaması sonucu meydana gelen biyolojik kütle ve buna bağlı organik madde kaynakları olarak tanımlanmaktadır. klorofil CO 2 + H 2 O + Güneş ışınları (CH 2 O) + O 2 [1] 470 kj Çevreyi kirletmeyen yenilenebilir enerji kaynakları arasında, özellikle gelişmekte olan ülkeler için uygulama alanı en geniş olan enerji kaynaklarından birisi de biyokütledir. Biyokütle yalnız yenilenebilir olması ile değil, her yerde yetiştirilebilmesi, sosyo-ekonomik gelişme sağlaması, çevrenin korumasına katkısı, elektrik enerjisi üretimi, kimyasal madde ve özellikle içten yanmalı motorlu taşıtlar için yakıt elde edilebilmesi nedeni ile stratejik bir enerji kaynağı sayılmaktadır. Dünyada fosil enerji kaynaklarının ömürlerinin kısıtlı olması ve çevre üzerindeki olumsuz etkileri nedeniyle biyokütle giderek önem kazanmaktadır Biyokütle Kaynakları Biyokütle kaynaklarını; bitkisel kaynaklar, hayvansal atıklar, şehir ve endüstri atıkları şeklinde sınıflandırabiliriz Bitkisel Kaynaklar Bitkisel kaynaklar olarak; orman ürünlerini, yetiştiricilik dönemi 5-10 yıl, verimlerinin ise t/ha olan ağaç türlerini içeren enerji ormanlarını, enerji tarımı yetiştiriciliğine konu olan sorgum, şeker kamışı, mısır gibi C4 bitkilerini, buğday, arpa, çavdar, şeker pancarı gibi C3 bitkilerini, şeker ve nişasta ihtiva eden bitkileri (şeker pancarı, patates vb.), yağlı tohumlu bitkileri (kanola, aspir, ayçiçeği, soya vb.), bazı su otlarını ve algleri sayabiliriz. Enerji Tarımı amaçlı yetiştirilen bitkiler, tarım ve orman artıkları enerji elde etmek amacıyla değerlendirilen bitkisel kaynaklardır. Bu biyokütle kaynaklarının ısıl değeri kcal/kg arasında değişmektedir Hayvansal Atıklar Hayvansal gübrenin enerji eldesi amacıyla kullanımı söz konusudur. Hayvansal gübrenin geleneksel yöntemlerle değerlendirilmesinde, samanla karıştırılıp kurutulması suretiyle elde edilen tezeğin köylerde yakıt olarak kullanımı oldukça yaygındır. Hayvansal gübrenin oksijensiz ortamda fermantasyonu ile üretilen biyogazın dünyada kullanımı da oldukça yaygındır. Biyogazın ısıl değeri, karışımdaki metan yüzdesine bağlı olarak 1900 ile kj/m 3 arasında değişmektedir Şehir ve Endüstri Atıkları Çöp depolama alanlarındaki yerlerdeki, katı, evsel ve endüstriyel atıkların, evsel atık su arıtma tesislerinde oluşan arıtma çamurlarının aerobik organizmalarla metan gazına dönüştürülmesiyle değerlendirilmesidir. Elde edilen biyogazın doğal gaz dağıtım sisteminde kullanılması, gaz temizleme işleminin pahalı olması nedeniyle fazla uygulanmamaktadır. Depolama alanından oluşan 1 metreküp gazın ısıl değeri ise yine çöpün bileşenlerine bağlı olarak MJ/Nm 3 arasında değişmektedir
8 Tablo 1. Biyokütle Kaynaklarının Fiziksel ve Kimyasal İçeriği [1] Odun Tahıl Kentsel Atık Hayvansal Atıklar (Gübre) Karbon(%) 50,0-53,0 45,0 47,6 35,1 Hidrojen (%) 5,8-7,0 5,8 6,0 5,3 Azot(%) 0-0,3 2,4 1,2 2,5 Kükürt(%) 0-0,1 0 0,3 0,4 Oksijen(%) 38,0-44,0 42,5 32,9 38,7 Uçucu Madde(%) 77,1-87,0 80,0 77,0 76,5 Sabit Karbon(%) 13,0-21,0 0 11,0 0 Kül(%) 0,1-2,0 4,0 12,0 23,5 Nem(%) 25,6-60,0 16,0 20,0 7,0-35,0 H/C Oranı 1,4-1,6 1,5 1,5 1,8 Isıl Değer (MJ/Kg) (Kuru) 19,8-21,0 16,7 19,0 13, Biyokütle Kaynaklarının Kullanımının Sınıflandırılması Klasik Biyokütle Kullanımı Geleneksel ormanlardan elde edilen yakacak odun, yine yakacak olarak kullanılan bitki ve hayvan artıklarından özellikle de tezekten oluşmaktadır. Klasik biyokütle kullanımının temel karakteri, direkt yakma tekniği ile enerji elde edilmesidir. Biyokütlenin doğrudan yakılmasını sağlayan yakma araçları geliştirilerek modern teknolojilerde de kullanılmaktadır. Doğrudan yakma tekniği özellikle sanayileşmemiş kırsal toplumlarda yaygın olarak kullanılmaktadır Modern Biyokütle Kullanımı Günümüzde biyokütle kaynaklarından daha verimli enerji elde edilebilmek amaçlanmaktadır. Bu nedenle biyokütleden enerji eldesinde modern biyokütle teknolojileri kullanılmaktadır. Modern biyokütle teknolojilerinde hammadde elde etmek amacıyla bitki yetiştiriciliği ön plana çıkmıştır. Enerji ormancılığı ve enerji tarımı ile modern biyokütle teknolojilerine bitkisel hammadde sağlanmaktadır. Enerji tarımında, fiziksel ve kimyasal yapıları itibariyle biyokütleden enerji eldesine uygun olan C3 ve C4 bitkilerinin yetiştiriciliği tercih edilmektedir. Tek yıllık olarak yetiştirilen buğday, arpa, çavdar, şeker pancarı gibi bitkiler C3 bitkileri (verim t/ha.yıl, kuru madde g/m 2 yaprak.gün); tek veya çok yıllık olarak yetiştirilen sorgum, miscanthus, şeker kamışı, mısır gibi bitkiler C4 bitkileridir(verim t/ha.yıl, kuru madde g/m 2 yaprak.gün)[2]. Bunun yanı sıra tarım kesiminin bitkisel artıkları ve hayvansal atıkları, kentsel atıklar, tarımsal endüstri atıkları modern biyokütle kaynaklarındandır. Modern biyokütle kaynakları ve teknolojilerinin kullanılması; toprak ve su kirliliğinin azaltılması, sera gazlarının denetimine ve dengelenmesine yardımcı olması, erozyon ve orman yangını denetiminin sağlanması gibi çevresel üstünlükler sağlar. 2. TÜRKİYE NİN BİYOKÜTLE POTANSİYELİ 2.1. Bitkisel Üretimden Elde Edilen Hammadeler Türkiye iklim ve arazi yapısı itibariyle tarım ve hayvancılığın gelişmiş olduğu bir ülkedir. Sanayileşen nüfus dışında kalanlar geçimlerini tarım ve hayvancılıkla sağlamaktadırlar. Bitkisel üretimdeki plansızlıklar, ürün fiyatlarındaki dalgalanmalar, çiftçilerin üretim maliyetlerinin yüksek 3-5-2
9 olması, kentlere göçler gibi sebeplerden dolayı bitkisel üretimde çoğu zaman dengesizlikler ve yetersizlikler görülmektedir. Arazi varlığı daha verimli bir şekilde kullanılırsa, ürün fiyatları ve ürün yetiştirme maliyetleri dengelenirse bitkisel üretim potansiyelide artacaktır. Türkiye nin toplam tarımsal alanı [3] hektardır. Bunun % 38 i ekili alan, % 45 i orman, % 10 u nadas alanı, % 7 si meyve ve sebze ekili alandır. Tablo 2 de Türkiye nin arazi varlığı ve kullanımı, biyokütle kullanımına söz konusu olabilecek bitkilerin ekim alanları, üretim ve verimlerine ilişkin bilgiler verilmiştir. Tablo 2.Türkiye nin arazi varlığı ve modern biyokütle enerjisine hammadde oluşturan bitkisel üretim potansiyeli [4] Tarla Alanı Ekilen Alan Nadas Alanı Orman Alanı ha ha ha ha Bitkisel Ürün Ekilen Alan (ha) Üretim (ton) Verim (kg/ha) Buğday Arpa Mısır Ayçiçeği Soya Aspir Kanola(kolza) Şeker pancarı Bitkisel Üretim Sonucunda Arta Kalan Atıklar Ülkemiz tarım ve hayvancılık açısından yüksek bir potansiyele sahiptir. Tarım ürünleri ve tarımsal üretimden elde edilen artıklar, biyokütleden enerji elde edilebilmesi açısından hammadde kaynağı oluşturmaktadır. Tarla bitkileri yıllık atık miktarının toplam ısıl değeri yaklaşık olarak 228 PJ dür. Bunun içinde en büyük payı % 33.4 ile mısır, % 27,6 ile buğday ve % 18,1 ile pamuk almaktadır. Türkiye deki tarla ürünlerinin yıllık toplam üretimi ve atık miktarları Tablo 3 de verilmektedir [5]. Tablo 3. Türkiye deki Tarla Ürünlerinin Yıllık Toplam Üretimi ve Atık Miktarları [5] Ürünler Atıklar Üretim (ton) Alan (ha) Toplam Atıklar (ton) Teorik Gerçek Kullanılabilir Atık (ton) Kullanılabilirlik (%) Birim Isıl Değeri (MJ/kg) Toplam Isıl Değeri (GJ) Buğday Saman Arpa Saman Çavdar Saman Yulaf Saman Mısır Sap Sömek Pirinç Saman Kabuk Tütün Sap Sap Pamuk Çırçır atığı Ayçiçeği Sap Yerfıstığı Saman Kabuk Soya Saman
10 Ülkemizin bahçe bitkileri yıllık atıklarının toplam ısıl değeri yaklaşık 75 PJ dür. Bunlar içerisinde ise en büyük payı % 55,8 ile fındık ve % 25,9 ile zeytin almaktadır. Türkiye deki bahçe bitkilerinin yıllık toplam üretimi ve atık miktarları Tablo 4 de verilmektedir [5]. Tablo 4. Türkiye deki Bahçe Bitkilerinin Yıllık Toplam Üretimi ve Atık Miktarları [5] Ürünler Atıklar Toplam Atık Birim Toplam Kullanılabilir Üretim Ağaç (ton) Kullanılabilirlik Isıl Isıl Atık (ton) Sayısı (%) Değeri Değeri Teorik Gerçek (ton) (MJ/kg) (GJ) Kayısı Çekirdek Budama Vişne Çekirdek Budama Zeytin Pirina Budama Antepfıstığı Kabuk Budama Ceviz Kabuk Budama Badem Kabuk Budama Fındık Kabuk Budama Limon Budama Portakal Budama Mandarin Budama Greyfurt Budama Hayvansal Üretim Sonucunda Arta Kalan Atıklar Ülkemizde tarımsal üretimin yanı sıra hayvancılıkta önemli bir yer tutmaktadır. Hayvan yetiştiriciliğinin büyük bölümünü inek, koyun ve kümes hayvanları oluşturmaktadır. Hayvan yetiştiriciliğinden sağlanan atıkların modern biyokütle teknolojileri kullanılarak enerjiye dönüştürülmesi söz konusudur. İnek, koyun ve kümes hayvanları atıklarının ısıl değerleri sırasıyla yaklaşık 47,8, 3,6, ve 8,7 milyon GJ/yıl olarak bulunmuştur. Tablo 5 te Türkiye deki hayvan sayısı, atık miktarı, atıklardan elde edilebilecek biyogaz miktarı ve ısıl değerleri verilmektedir [5]. Tablo 5. Türkiye deki Hayvan Sayısı, Atık Miktarı, Biyogaz Miktarı ve Isıl Değerleri [5] Hayvan Hayvan Sayısı Atık Miktarı (ton/yıl) Toplam Kuru Gübre Miktarı (ton/yıl) Kullanılabilirlik (%) Kullanılabilir Kuru Madde (ton/yıl) Elde Edilebilir Biyogaz (m 3 /yıl) Isıl Değeri (MJ/m 3 ) Toplam Isıl Değer (GJ/yıl) İnek Koyun Kümes Orman Ürünleri ve Orman Ürünlerinden Arta Kalan Artıklar Türkiye nin Orman Varlığı ve Biyokütle Potansiyeli Ülkemizin orman varlığının tespitinde, son yıllardaki değişiklikler göz önüne alınarak yeni bir veri tabanı hazırlanmıştır. Bu veri tabanındaki bilgiler; Orman Bölge Müdürlükleri, İller itibariyle değerlendirerek, orman işletme şekilleri ve kapalılık durumlarına göre çeşitli tablolar halinde aşağıda gösterilmiştir. Bu veri tabanı sonuçlarına göre, Türkiye nin toplam arazi varlığı hektar, ormanlık alanı ise hektar olduğu tespit edilmiştir. Ormanlık alan miktarı ülke genel toplam alanının % 27,2 si kadardır. Aşağıda verilen tablolarda; ormanlarımızın bugünkü durumu (Tablo 6), ormanlarımızın biyokütle ve karbon miktarı (Tablo 7), ormanlarımızda ki biyokütle artım miktarı ve oksijen üretimi (Tablo 8), Ülkemizin odun üretimi 3-5-4
11 (Tablo 9) ve orman kaynakları itibariyle üretim miktarları (Tablo 10) güncel rakamlarıyla verilmektedir [6]. Tablo 6. Ormanlarımızın Bugünkü Durumu [6] Normal Bozuk Toplam Durum Hektar % Hektar % Hektar % Koru Baltalık Genel Toplam Tablo 7. Türkiye Ormanlarında Biyokütle ve Karbon Miktarı [6] Biyokütle Miktarı ( Ton) Karbon Miktarı (Ton) Ağaç Toplam Toprak üstü Toplam Orman Türü Servet Toprak Toprak Altı Orman Grupları m 3 ölü ve diri TOPLAM Biyokütle Toprağında Üstü (Kök) Ekosistemin örtü İçindeki ki deki Yapraklı İğne Yapraklı Toplam Tablo 8. Türkiye Ormanlarında Biyokütle Artım Miktarı ve Oksijen Üretimi [6] Ağaç Türü Grupları Yıllık Cari Artım m 3 Biyokütle Artım Miktarı ( Ton) Oksijen Üretimi (Ton) Toplam Biyokütle İçindeki Toprak Toprak Altı Üstü (Kök) TOPLAM Yapraklı İğne Yapraklı Toplam Tablo 9. Türkiye Odun Üretimi ( ) [6] Odun Üretimi Toplam Odun Üretimi Endüstriyel Yakacak Odun Odun m 3 kabuklu 1000 m 3 kabuklu 1000 m 3 kabuklu 1000 m 3 kabuklu 1000 m 3 kabuklu 1000 m 3 kabuklu
12 Tablo 10. Orman Kaynakları İtibariyle Üretim Miktarları [15] 2004 Yılı programı D.K.GM.( m 3 ) Gerçek % 111 Ürt. Verilen Tomruk ( m 3 ) Tel Direği( m 3 ) Endüstriyel Odun (2004) Yakacak Odun ( Ster) Maden Direği( m 3 ) Sanayi Odunu( m 3 ) Kağıtlık Odun( m 3 ) Lif-Yon. Od.( m 3 ) Sırık ( m 3 ) Toplam Koru(Etadan) Baltalık(Etadan) Saha Temizliği,Enkaz v.s (2003) Toplam Yılı programı End. Od.Toplam ( m 3 ) Gerçek (2004) % 109 Yakacak Odun (Ster) (2004) Tarım Ürünlerinin İşlenmesi Sonucunda Açığa Çıkan Atıklar Ülkemizde yapılan tarımsal üretimde tahıllar, yağlı tohumlar ve yumrulu ürünler en yaygın ürünlerdir. Tahıllar Türkiye nin orta, doğu ve güney bölgelerinde yaygın olarak yetiştirilmektedir. Ayçiçeği ise Trakya bölgesinde yaygındır. Pamuk ve mısır ise güney (güney ve güney batı Anadolu bölgelerinde) ve batı (Ege bölgesi) bölgelerinde yaygın yetiştirilmektedir. Yumrulu bitkiler Marmara (patates) ve İç Anadolu (patates ve şeker pancarı) bölgelerinde yaygındır. Tahminen en yüksek atık miktarı buğday ve arpa yetiştiriciliğinden açığa çıkmaktadır. Bununla birlikte, mısır ve pamuk yetiştiriciliğinden de önemli miktarda atık oluşmaktadır. Türkiye de yıllık toplam tarımsal atık miktarı yaklaşık olarak Mtep dur. Atıklar tarımsal üretimden sonra tarlada bırakılır. Tahıl samanı çeşitli amaçlar için kullanılır. Örneğin hayvan yemi ve hayvan altlığı olarak kullanılır. Endüstriyel tarımsal ürünlerin üretiminden kalan başlıca atıkları tarlaya bırakılır. Bunlar; pamuk sapı, mısır sapı, ayçiçeği sapı, saman ve tütün sapı vb atıklardır [5]. 3. BİYOKÜTLE ÇEVRİM TEKNOLOJİLERİ Kaynak bazında sınırlı olan ve kullanımında çevre sorunlarına neden olan fosil kökenli enerji eldesine alternatif; biyokütle ve katı atıklarlardan elde edilecek olan enerjidir. Enerji kaynağı olarak biyokütle, fosil enerji kaynaklarından farklı bazı özellikler taşımaktadır. Biyokütle kaynakları genellikle homojen olmayan bir yapıda, yüksek su ve oksijen içerikli, düşük yoğunluklu, düşük ısıl değerlidir. Bu özellikler yakıt kalitesine olumsuz etki etmektedir. Biyokütlenin bu olumsuz özellikleri fiziksel süreçler ve dönüşüm prosesleri ile ortadan kaldırılabilmektedir. Biyokütle kaynağına uygulanan çeşitli dönüşüm prosesleriyle, fosil yakıtların yerine kullanılabilecek daha kullanışlı ve yüksek ısıl değerli katı, sıvı ve gaz yakıtlar ile kimya endüstrisi için önemli ürünler elde edilebilir. Tablo 11 de bilinen biyokülte kaynaklarına uygulanan modern biyokütle çevrim teknolojileri ve bunu sonucunda elde edilebilecek yakıt formları verilmiştir
13 Tablo 11. Biyokütle Kaynakları ve Çevrim Teknikleriyle Elde Edilen Yakıt Formları Biyokütle Kaynağı Çevrim Yöntemi Yakıt Formu Bitkisel kaynaklar (yağlı tohumlu bitkiler) Fizikokimyasal Sıvı yakıt Algler Orman atıkları Tarımsal atıklar Termokimyasal Sıvı yakıt Gaz yakıt Enerji bitkiler Enerji ormanları Şehir ve endüstri atıkları, organik çöpler Biyokimyasal Termokimyasal Gaz yakıt Sıvı yakıt Hayvansal atıklar Biyokimyasal Gaz yakıt Bitkisel kaynaklar (şeker, nişasta ve selüloz içerikli bitkiler) Biyokimyasal Sıvı yakıt 3.1. Biyokütle Enerji Dönüştürme Sistemleri Fizikokimyasal Dönüştürme Bitkisel yağ oranı yüksek olan biyokütle hammaddesi yağlı tohumlu bitkilerdir. Yağlı tohumlu bitkilerden elde edilen ham yağ, fizikokimyasal işlemlerden geçirildiğinde sıvı yağ veya yakıt elde edilir. Bu proses besin endüstrisinde sıvı yağ üretiminin temelini oluşturur. Esterleşme (metil ester) prosesi ile üretilen sıvı yakıt biyodizeldir. Biyodizel, enerji amaçlı olarak dizel motorlarda ana yakıta katkı maddesi olarak veya saf halde motorin yerine kullanılır. Biyodizel hakkında detaylı bilgi 4 No lu başlık altında verilmektedir Biyokimyasal Dönüştürme Yöntemi Alkol üretiminde (fermantasyon) şeker ya da nişasta oranı yüksek olan biyokütle kaynakları kullanılır. Teknolojisinin çok karmaşık olmasından dolayı selülozün ile alkol henüz ticarileşmemiştir. Ancak konuyla ilgili bilimsel çalışmalar sürdürülmektedir. Biyokütleden alkol üretimi yüzyıllardan beri bilinmektedir. Alkol, benzine katkı maddesi olarak da kullanılmaktadır. Latin Amerika ülkelerinde taşıma sektöründe yaygın olarak benzinle karıştırılmaktadır. Ülkemizde de araçlarda yakıt olarak kullanımı gittikçe önem kazanmaktadır. Hâlihazırda ülkemizde çevre mevzuatına göre %5 e kadar benzinle karıştırılarak kullanılabilen yakıt alkolünün ancak % 2 lik karışım oranı ÖTV den muaf tutulmuştur. Biyoetanol hakkında detaylı bilgi 5 No lu başlık altında verilmiştir. Aneorobik parçalanma yönteminde nem miktarı çok yüksek (%80 ve üstü) olan biyokütle ve diğer organik atıklar kullanılır. Bir kaç teknik probleme rağmen biyogaz teknolojisi çok iyi bilinmektedir. Bu dönüşüm yönteminin ana gayesi, organik atıkların en iyi bir şekilde değerlendirilmesini (örneğin yakıt ve gübre olarak) sağlamaktır. Aneorobik fermantasyon sonucu elde edilen metan ve CO 2 'den oluşan gaz karışımı motor ve kazanlarda yakıt olarak kullanılır. Biyokütle dönüşüm verimi oldukça düşük, enerji maliyeti yüksek ve maliyet azaltma potansiyeli azdır. Aneorobik parçalanma yöntemiyle elde edilen yakıt biyogaz olarak adlandırılmaktadır. Biyogaz hakkında detaylı bilgi ise 6 No lu başlık altında verilmiştir
14 Şekil 1. Biyokimyasal İşlemlerin Sınıflandırılması [10] BİYOKİMYASAL İŞLEMLER Fermantasyon Etanol Havasız ortamda bozundurma Biyogaz Biyofotoliz Hidrojen Termokimyasal Dönüştürme Biyokütlenin doğrudan yakılarak enerji üretilmesi, bilinen en eski yöntem olmasına karşın, son yıllarda verimi yükseltmek için yeni yakma sistemleri geliştirilmiştir. Hemen her türlü biyokütle kaynağını doğrudan yakmak olanaklıdır. Ancak, nem oranı yükseldikçe elde edilen ısıl değer de azalır. Biyokütleye uygulanan termokimyasal süreçlerin amacı, fosil yakıtlara alternatif, kararlı özelliklere sahip, kolay depolanabilir ve taşınabilir yakıtlara ulaşmaktır. Yanma, biyokütle içindeki yanabilir maddelerin oksijenle hızlı kimyasal tepkimesi olarak tanımlanır. Örneğin mısır, ayçiçeği sapları gibi tarım atıkları içindeki yanabilir maddeler, karbon, hidrojenin yanı sıra potasyum gibi bazı metalik elementlerdir. Kimyasal tepkime sonucu ortaya çıkan atık maddeler ise; karbondioksit, su buharı ve bazı metal oksitlerdir. Türkiye de gazlaştırma ile tarımsal kökenli biyokütle kaynaklarından enerji elde edilebilir. Tarımsal kökenli biyokütle kaynaklarından enerji eldesine en uygun sistemler, küçük ölçekli sitemlerdir. Termokimyasal dönüştürme ile gaz yakıt elde edilen gazlaştırma hakkında detaylı bilgi 7 No lu başlık altında verilmiştir. Şekil 2. Yakma Teknolojileri [10] 4. BİYODİZEL Hammaddesi bitkisel yağlar, hayvansal yağlar ve bu yağların atıkları olan biyodizel; dizel yakıtlara eşdeğer yenilenebilir bir enerji kaynağıdır. Biyodizel üretiminin çeşitli metodları olmakla birlikte günümüzde en yaygın olarak kullanılan yöntem transesterifikasyon yöntemidir. Transesterifikasyon; yağ asitlerinin bir katalizör eşliğinde alkol (metanol,etanol vb.) ile esterleşme reaksiyonudur. Biyodizel petrol içermez; fakat saf olarak veya her oranda petrol kökenli dizel yakıtlarla karıştırılarak dizel motorlu taşıtlarda kullanılabilir. Düşük harmanlama oranlardaki biyodizelin (%20 ye kadar) dizel yakıtlarla karıştırılmasıyla elde edilen yakıt türü 3-5-8
15 herhangi bir dizel motorlu taşıtta, motor üzerinde herhangi bir modifikasyona gerek kalmadan kullanılabilir. Yüksek karışım oranlarında ise bazı küçük modifikasyonlar gerekebilir. Biyodizel - dizel yakıt karışım oranları şu şekilde adlandırılmaktadır: B5: % 5 Biyodizel + %95 Dizel, B20: % 20 Biyodizel + %80 Dizel, B50 : % 50 Biyodizel + %50 Dizel, B100: %100 Biyodizel 4.1. Biyodizelin Avantajları Biyodizelin alevlenme noktası dizel yakıttan daha yüksektir. Bu özellik biyodizelin, kullanım, taşınım ve depolanmasında daha güvenli bir yakıt olmasını sağlar. Biyodizelin setan sayısı dizel yakıtın setan sayısından daha yüksektir, bu nedenle biyodizelle çalışan dizel motorlar daha az vuruntu ile çalışır. Motordaki yağlanma derecesini artırır, motor gücünü azaltan birikintileri çözer. Yanma sonucu oluşan çevreye zararlı gazların emisyon değerlerini düşürür. Bitkisel üretim sürecinde fotosentez olayında karbondioksit kullanıldığı için çevreye olumlu etkisi vardır. Biyodizel zehirli değildir. Toplumsal fayda açısından ise; biyodizel stratejik bir yakıttır. Ülkemizin petrol açısından dışa bağımlılığını azalacak bir öneme sahiptir. Biyodizel basit bir üretim metoduyla büyük ve küçük ölçekteki tesislerde üretilebilir. Çiftçimiz kendi ürettiği mahsulden kendi mazotunu elde edebilir. Bitkisel üretim yanlızca kırsal nüfusu değil enerji dahil birçok sanayi sektörünü etkileyeceğinden büyük şehirlerin ekonomilerine kadar tüm ülke ekonomisini de ilgilendirmektedir. Kırsal üretim etkinliğinin arttırılması ile bölgeler arası ve kentlerle kırsal alanlar arasındaki sosyal ve kültürel farklılıkların azaltılabilecektir. Kırsal alana ileri teknolojinin kullanıldığı durumda da, bölgeye sanayi dallarının girmesi ile kırsal nüfusta eğitim ve sosyo-ekonomik düzeyin yükselmesi sağlanmış olacaktır Biyodizel Üretim Yöntemi Biyodizel üretiminin çeşitli metodları olmakla birlikte günümüzde en yaygın olarak kullanılan yöntem transesterifikasyon yöntemidir. Transesterifikasyon; yağ asitlerinin (bitkisel yağlar, evsel atık yağlar, hayvansal yağlar) bazik bir katalizör eşliğinde alkol (metanol,etanol vb.) ile esterleşme reaksiyonudur. Bu yöntem ile biyodizel üretiminde aşağıdaki işlem basamakları takip edilmektedir. a) Alkol ve katalizörün karıştırılması: Katalizör olarak sodyum hidroksit (kostik soda) veya potasyum hidroksit kullanılır. Katalizör standart bir karıştırıcı ve mikser kullanılarak alkol içerisinde çözülür
16 Şekil 3. Biyodizel Proses Akım Şeması [8] Biyodizel Proses Akim Semasi Biyodizel Kurutucu Metanol Yag Katalizör Reaktör Separatör Metil Esterleri Metanol Uzaklastirma Nötralizasyon Ve Yikama Asit Gliserin (50%) Asit Su Yikama Suyu. Serbest yag asidi Asitlendirme ve Separasyon Metanol/Su Ayirimi Ham Gliserin (85%) Metanol Uzaklastirma Metanol Su b) Reaksiyon: Alkol/katalizör karışımı reaksiyonun gerçekleşeceği hazne içerisine alınır ve bitkisel/atık bitkisel veya hayvansal yağ ilave edilir. Daha sonra alkol kaybını önlemek amacıyla sistem tamamen atmosfere kapatılır. Karışım belirli sıcaklık, süre ve devirde karıştırılarak reaksiyonun tamamlanması sağlanır. c) Ayırma: Reaksiyon tamamlandıktan sonra gliserin ve biyodizel olan iki ana ürün elde edilir. Aynı haznede bulunan gliserin fazının yoğunluğu, biyodizel fazınınkinden çok daha fazla olduğundan bu iki faz gravite ile ayırılabilir ve gliserin fazı çöktürme kabının dibinden kolayca çekilebilir. Sistem uygunsa biyodizel ve gliserin santrifüj kullanılarak da ayırılabilir. d) Alkolün uzaklaştırılması: Gliserin ve biyodizel fazları ayrıldıktan sonra her bir fazdaki fazla alkol bir flaş buharlaştırma veya distilasyon prosesi ile uzaklaştırılır ve reaksiyon karışımı nötralize edilir. Gliserin ve ester fazları ayırılır. Her iki durumda da alkol distilasyon kolonu kullanılarak geri kazanılır ve tekrar kullanılır. e) Gliserin nötralizasyonu: Gliserin yan ürünü, kullanılmamış katalizör ve bir asit ile nötralize edilmiş sabunlar içerir ve ham gliserin olarak depolanmak üzere depolama tankına gönderilir. Bazı durumlarda bu fazın geri kazanılması sırasında kullanılan kimyasallar nedeniyle oluşan tuz, gübre olarak kullanılmak üzere geri kazanılır. Pek çok durumda tuz gliserin içerisinde bırakılır. Su ve alkol, ham gliserin olarak satışa hazır olan % saflıkta gliserin elde etmek amacıyla uzaklaştırılır. Daha sofistike işlemlerde gliserin %99 veya daha yüksek saflığa kadar distile edilir ve kozmetik ve ilaç sektörüne satılır. f) Nötralizasyon ve Yıkama işlemi: Gliserinden ayırıldıktan sonra hem biyodizel içerisindeki kalıntıları bertaraf etmek hem de nötralize edebilmek için hazırlanan asit solüsyonla birlikte yıkama işlemine tabii tutulur. Suyu uzaklaştırılan biyodizel depolamaya gönderilir
17 Biyodizel üretiminde hammadde olarak, ham bitkisel yağların yanısıra; atık bitkisel yağlar, hayvansal yağlar ve yüksek asitli yağlarda kullanılmaktadır. Farklı hammaddelerden üretilen biyodizel aşağıdaki şekilde de görüleceği gibi farklı ön işlemlerden geçirilmektedir [7]. Şekil 4. Biyodizel Üretiminde Farklı Hammaddelere Göre Proses Değişikliği [8] HAM YAG RAFINE YAG HAYVANSAL, ATIK VE YÜKSEK ASITLI YAGLAR Ham yag Islenmesi Esterlesmis Ürün Katalizör Transesterlesme Esterlesme Taze Metanol Metanol Sitrik Asit Reaksiyon Karisimi Asitlendirilmis Sulu Metanol Sitrik Asit Solüsyonunun Hazirlanmasi Metil Ester Ayirma Gliserinle muamele Yag Asidi Sulu Metanol Metanol Giderme Sulu Metanol Metanol Distilasyonu Kuru Metanol Su BIYODIZEL GLISERIN Su Kuru Metanol DESEMET BALLESTRA 4.3. Biyodizelin Çevresel Özellikleri Biyodizel, tarımsal bitkilerden elde edilmesi nedeniyle, biyolojik karbon döngüsü içinde, fotosentez ile CO 2 'i dönüştürüp karbon döngüsünü hızlandırdığı için sera etkisini artırıcı yönde etki göstermez. Yani biyodizel CO 2 emisyonları için doğal bir yutak olarak düşünülebilir. Ayrıca CO, SOx emisyonlarının, partikül madde ve yanmamış hidrokarbonların (HC) daha az salındığı kanıtlanmıştır. Dizel yakıta alternatif bir yakıt olan biyodizel, dizel yakıta nazaran % 78 daha az CO 2 vererek yanar. Biyodizelde partikül madde emisyonu dizel yakıta oranla % 30 daha azdır. Biyodizelin NOx emisyonları dizel yakıta göre daha fazladır. Emisyon miktarı kullanılan dizel motorun biyodizel yakıta uygunluğuna bağlı olarak değişir. NOx emisyonlarının %13 oranına kadar arttığı test edilmiştir. Bununla birlikte biyodizel kükürt içermez. Bu yüzden NOx kontrol teknolojileri biyodizel yakıtı kullanan sistemlere uygulanabilir. Konvansiyonel dizel yakıtı kükürt içerdiği için NOx kontrol teknolojilerine uygun değildir. Biyodizelde toplam hidrokarbon emisyonu motorinden % 93 daha azdır. Kanserojen etkisi olan aromatik hidrokarbonlar ise %75-90 oranında daha azdır. Biyodizelin yanması sonucu ortaya çıkan CO oranı ve ozon tabakasına olan olumsuz etkiler dizel yakıta nazaran % 50 daha azdır. Asit yağmurlarına neden olan kükürt bileşenleri biyodizel yakıtlarda yok denecek kadar azdır [16] Türkiye nin Biyodizel Projeksiyonu Biyodizel dizel yakıta alternatif olan stratejik bir yakıttır. Ham yağdan üretilen biyodizelin üretim maliyetinin yüksek olmasına karşın, satış fiyatının dizel yakıttan daha düşük olması üreticilerin ilgisini çekmiştir. Bu konuda aceleci davranan üreticilerimiz mevzuat durumu ve teknolojik altyapısı daha olgunlaşmadan, standardı bilinmeyen biyodizel üretip satışını yapmışlardır. Bu üretim sürecinde prosesin yeterince bilinmemesi, üretim tesislerinin standartlara uygun olmaması, o dönemde ülkemizde henüz biyodizele ait bir standart ve mevzuat olmaması
18 sebebiyle, üretilen biyodizel kaliteden uzak ve dizel motorlu taşıtlara zarar veren bir mamül olmuştur. AB uyum yasaları çerçevesinde biyoyakıtlar devlet gündemine hızla oturmuş ve bu konuda mevzuat çalışmalarına hız verilmiştir. Buna rağmen oluşturulan mevzuatlar üretimlerin gerisinden gelmiştir. Bu aradaki zamanda biyodizel üretimi, standardı ve pazarlaması hakkındaki sorular cevapsız kalmıştır. Bu açıklığı farkeden Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü (EİE) biyoyakıtlar ile ilgili tanıtım ve bilinçlendirme çalışmalarına başlamıştır. Kurum bünyesinde 150 litre kapasiteli, pilot ölçekli, kesikli bir biyodizel üretim tesisi kurulmuştur. Tesis MTA da bulunan enerji Parkında tanıtım ve bilinçlendirme amaçlı sergilenmiştir. Yine kurum tarafından yürütülecek projelerde kullanılmak üzere aynı kapasitede bir biyodizel üretim tesisi satın alınmıştır. Ülkemizde biyodizel üreticilerinin biyodizel üretebilmeleri için Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan İşleme Lisansı almaları zorunludur. Eylül 2007 itibariyle 49 biyodizel üreticisi firma EPDK dan İşleme Lisansı almış durumdadır. Ülkemizde hâlihazırda biyodizel üretimi için kurulu kapasitelerinin 1,5 milyon ton/yıl civarında olduğu tahmin edilmektedir. Biyodizel üretim maliyeti yüksek olan bir yakıttır. Yağlı tohumlu bitkilerin hammadde olarak kullanıldığı tesislerde, biyodizel maliyetindeki en büyük paya sahip olan unsur hammaddedir. Atık yağı hammadde olarak kullanan işletmelerde üretim maliyeti göreceli olarak daha azdır. Üretim maliyetini düşüren unsurlar üretim sırasında elde edilen yan ürünlerin (küspe ve gliserin) değerlendirilmesidir. Özellikle gliserin biyodizel üretim maliyetini belirleyen ve tesisin mali faydasını direkt etkileyen bir yan üründür. Gliserinin saflaştırılarak pazarlanması işletmenin kar marjını artırır. Ayrıca saflaştırma sırasında elde edilen gübrenin de ekonomik değeri vardır. Ülkemizde yerli tarım ürünlerinden elde edilen biyodizelin, dizel yakıta %2 oranında karıştırılması durumunda ÖTV muafiyeti sağlanacağı mevzuatlarda ifade edilmiştir. Tablo 12 de toplam motorin tüketimimiz ve bu tüketimin %2 si kadar biyodizel ihtiyacımızı öngören rakamlar verilmiştir. Tablo 12. Türkiye nin Motorin Tüketimi ve %2 lik Kullanımda Biyodizel Gereksinimi 2006 yılında tüketilen akaryakıt dağıtım şirketlerinin satışa sundukları motorin miktarı [9] Motorin tüketiminin % 2 oranında biyodizelden karşılanmasında üretilmesi gereken biyodizel miktarı ton ton NOT: Tarihli ve Saylı Resmi Gazetede yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararı ile biyodizele 0,72 YTL/lt ÖTV uygulanmaktadır. 5. BİYOETANOL Biyoetanol; şeker,nişasta veya seluloz içerikli bitkilerden fermentasyon ve distilasyon ile elde edilen bir alkoldür. En önemli hammaddeler şeker pancarı, mısır ve buğdaydır. Bunu yanısıra şeker kamışı, sorgum, patates, tarımsal atıklar, seluloz içerikli olan odun veya belediye atıkları da hammadde olarak kullanılmaktadır. Benzine alternatif bir yakıttır. Biyoetanol yüksek oktanlı bir yakıttır, genellikle benzinin oktanını yükseltmek ve emisyon kalitesini iyileştirmek için kullanılır. Biyoetanolün ısıl değeri 21.1 MJ/L, benzinin ısıl değeri ise 31.5 MJ/L dür [16]. Yıllardan beri OTTO Motorlarda kullanıldığı gibi, benzin ile çalışan motorlarda karışım halinde veya dizel motorlarda dizelle karıştırılarak kullanılabilir. Biyoetanol içten yanmalı benzinli motorlara herhangi bir modifikasyona ihtiyaç duyulmadan %10 miktarında harmanlanarak kullanılabildiği bilinmektedir. Benzinle harmanlanması petrol dağıtım firmasının ana depolarında enjeksiyon yöntemiyle yapılmaktadır. Biyoetanol %85 (E85) oranında yeni nesil ileri teknoloji benzinli araçlarda kullanımı mevcuttur
19 5.1. Biyoetanolün avantajları İçeriğindeki oksijen sebebiyle daha verimli ve temiz bir yanma sonucu oluşan çevreye zararlı gazların emisyon değerlerini düşürür. Hava kirliliğinin azaltılmasına katkıda bulunur. Biyoetanolün talebinin artmasıyla hammadde olarak kullanılan bitkilerin değeri artacak, bu da ekonomiyi geliştirecek ve tarımsal alanda daha geniş piyasa imkânları yaratacaktır. Kullanım oranı kadar benzinle ikame edilebileceğinden ekonomiye katkı sağlayacaktır. Biyoetanolün oktanı benzinden daha yüksektir. Yüksek oktan ise, daha fazla basınç meydana getirerek motorun ısıl verimini yükseltir. Hammadde kullanımında yut içi kaynaklar değerlendirildiğinde stratejik bir yakıt olacak ve ithal yakıta bağımlılığın azaltılmasını sağlayacaktır Biyoetanolün dezavantajları Biyoetanol ile ilgili olarak, uzun süreli depolamalarda sorunlar yaşanabilir. Hareketsiz kalan biyoetanol ve depoda bulunabilecek su, benzinden ayrışıp deponun dibine çökebilmektedir. Bunu önlemek için depolama öncesinde yakıt sistemi tamamen boşaltılarak temizlenmelidir. Ayrıca, boşaltma sonrasında yakıt deposuna bir benzin stabilizörü de koyulabilir. Biyoetanol kullanılan araçlarda, soğuk havalarda çalışma zorlaşırken, sıcak havalarda buhar tıkacı oluşması olasılığı da vardır Biyoetanol Üretim Yöntemi a) Hidroliz: Karbonhidratların (selüloz ve hemiselüloz) konsantre ve seyreltik sülfirik asitle belli sıcaklıkta şekere dönüştürülmesidir. b)fermentasyon: Hidroliz aşamasında açığa çıkan şekerin maya ile etanole dönüştürülmesidir (C6H12O6 + maya 2 C2H5OH + 2 CO2). Fermentasyonda, şeker solüsyonu soğutulur, PH ayarlaması yapılır ve sürekli fermentörlere verilir. Maya eklenir ve eklenen maya şekeri %8 oranında etanole çevirir. Oluşan solüsyon santifrüjlere aktarılarak istenmeyen maddelerin çökelmesi sağlandıktan sonra distilasyon işlemine gönderilir. c) Saflaştırma : Çözelti ön ısıtmaya tabii tutulur ve iki seri distilasyon kolonuna verilir. İlk kolon suyu ayırırken, ikincisi ise kalan suyu safsızlıklarla beraber ayırır ve fusel yağı elde edilir. Taşıt motorları su ve etanolün karışmasından zarar görebilir bu yüzden üretilen biyoetanolün kurutulmasında yarar vardır. d) Kurutma: Daha sonra solüsyon soğutulur ve zeolit içeren bir absorpsiyon kolonundan geçirilerek geriye kalan suyun ayrılması sağlanır ve bu kolon içindeki zeolitin yeniden kullanıma hazır hale gelmesi 24 saat sürer. Kurutulan biyoetanol depolama için hazırdır. Şekil 5. Biyoetanol Proses Akım Şeması Şeker Özlü Biyokütle Nişasta Özlü Biyokütle Enzimatik Hidroliz Fermentasyon Selüloz Özlü Biyokütle Asidik/Enzimatik Hidroliz Saflaştırma BİYOETANOL
20 5.4. Biyoetanolün Çevresel Özellikleri Biyoetanol doğaya zarar vermeden çözünür, egzoz emisyonlarını azaltır, ozon tabakasının azalmasına yol açan, hidrokarbon emisyonlarında büyük ölçüde düşüş sağlar, yüksek seviyeli biyoetanol karışımları azot oksit emisyonlarında %20 e kadar düşüş sağlar, yüksek seviyeli biyoetanol karışımlarının kullanılması ile Uçucu Organik Madde (VOCs) lerde %30 ve üstü azalma sağlanmaktadır (VOC s yer seviyesi ozon tabakasının oluşmasının en önemli sebeplerindendir), kanserojen etkisi bulunan benzen ve butadin emisyonlarını %50 oranında azaltır, kükürt dioksit ve partikül emisyonlarında belirgin bir düşüş sağlar. Etanolun yapısında bulunan oksijen benzinin daha verimli ve temiz yanmasına yardımcı olur. Araçlarda kullanıldığında CO 2 dahil tüm emisyonların azaldığı kaydedilmiştir. Yanma ürünü olan CO 2 in azalmasına rağmen ürünün yetiştirilmesi sırasında da CO 2 absorblanır. Bu nedenle etanol ürünleri çevre için sera etkisi yaratmayan doğal döngüye sahiptir Biyoetanol Kullanım Yerleri Ulaşım sektörü, elektrik santralleri, kojenerasyon uygulamaları, ev aletleri (fırınlarda, ısıtma ve soğutma ünitelerinde), kimyasal madde üretimi (etilen, hidrojen, glikol eterler, etil akrilat, asetik asit, etil asetat, aset aldehit, etil eter, etil klörür), ulaşım sektöründe, benzin ile harmanlanarak, dizel motorlarda katkı maddesi olarak, son teknolojik araçlarda (hibrid, yakıt hücreli), tarım makinalarında, fosil yakıtlı tesislerdeki NO X emisyonlarının azaltılmasında, CO 2 ticareti amaçlı olarak, buhar enjeksiyonlu gaz türbinlerinde, dizel güç jeneratörlerinde, suyun tuzluluğunun giderilmesinde (1 ton etanolle m3 su tuzdan ayrıştırılabiliyor) kullanılmaktadır 5.6. Türkiye nin Biyoetanol Projeksiyonu Ülkemizde yerli tarım ürünlerinden elde edilen biyoetanolün, benzine %2 oranında karıştırılması durumunda ÖTV muafiyeti sağlanacağı mevzuatlarda ifade edilmiştir yılı içinde yapılan yatırımlarla kurulu biyoetanol kapasitesinin yaklaşık m 3 /yıl olacağı tahmin edilmektedir. Hali hazırda Tarımsal Kimya Teknolojileri A.Ş.(TARKİM) tarafından buğday ve mısırdan biyoetanol üretilmekte ve Petrol Ofisi aracılığı ile piyasaya verilmektedir. Tarkim e ait biyoetanol fabrikası Bursa nın Kemal Paşa ilçesinde kuruludur ve üretim kapasitesi m 3 /yıl dır. Türkiye nin şeker pancarından biyoetanol üretecek ilk fabrikası Pankobirlik çatısı altında bulunan Çumra Şeker Fabrikası kompleksinde üretilecektir. Üretim kapasitesi m 3 /yıl olan tesiste halihazırda deneme üretimlerine başlamış olup 2007 yılı sonunda ürün piyasaya sürülecektir. Pankobirlik, yeni şeker rejimi nedeniyle daraltılan şeker pancarı tarım alanlarında biyoetanol üretimine dönük şeker pancarı üreterek enerji tarımına örnek olmaktadır. Adana da Tezkim e ait, m 3 /yıl kapasiteli tesis de 2007 yılı içerisinde işletmeye alınacaktır. Tablo 13 de toplam benzin tüketimimizin % 2 ve % 5 i kadar biyoetanol ihtiyacımızı öngören rakamlar, biyoetanol hammaddeleri ve üretim tesisinin yatırım maliyetini gösteren rakamlar verilmiştir. Ülkemizde biyoetanol üretim tesislerinin yanı sıra bazı şeker fabrikalarımızda (Erzurum, Eskişehir, Turhal, Malatya ve Amasya Şeker Fabrikaları) etil alkol üretimi yapılabilecek prosesler mevcuttur. Ancak bu tesislerden elde edilen alkol % 96,5 lik alkoldur ve yakıt alkolü olarak kullanılamaz. Mevcut alkol üretim tesislerine susuzlaştırma üniteleri eklenerek en az %99,5 saflıktaki alkol üretimi gerçekleştirildiğinde yakıt alkolü kullanılabilmektedir. Söz konusu fabrikalardaki toplam etanol üretim kapasitesi m 3 /yıl olup Şeker Fabrikaları Genel Müdürlüğünden alınan bilgiye göre Eskişehir Şeker Fabrikasında susuzlaştırma ünitesi için yatırım yapılması planlanmaktadır. Ülkemizde şeker pancarı tarımı 32 milyon dekar (da) sulanabilir arazide yapılabilmektedir. Şeker pancarı bir münavebe bitkisidir ve aynı tarlaya 4 yılda bir kez ekilmektedir. Bu durumda her yıl 8 milyon dekar arazide şeker pancarı tarımı yapılabilecektir. Yeni şeker rejimine göre kotaya uygun şeker pancarı tarımı 3,5 milyon dekar arazide yapılmaktadır. Geriye kalan 4,5 milyon dekar arazi biyoetanol üretimine dönük şeker pancarı üretimi için kullanılabilir. Dolayısıyla her
Trigliserid : Bitkisel Yağ Alkol : Metanol, Etanol, Bütanol, Katalizör : Asit ve Baz Katalizörler Ester : Biyodizel Gliserin : Yan Ürün
BİYODİZEL BİYODİZEL NEDİR? Kolza (kanola), ayçiçek, soya, aspir gibi yağlı tohum bitkilerinden elde edilen bitkisel yağların veya hayvansal yağların bir katalizatör eşliğinde kısa zincirli bir alkol ile
DetaylıBiyoetanol berrak, renksiz ve karakteristik bir kokuya sahip bir sıvıdır. E-10(%10 Biyoetanol+ %90 Benzin) ve E-85(%85 Biyoetanol+ %15 Benzin)'dir.
Biyoethanol Hammaddesi şeker pancarı, mısır, buğday ve odunsular gibi şeker, nişasta veya selüloz özlü tarımsal ürünlerin fermantasyonu ile elde edilen ve benzinle belirli oranlarda harmanlanarak kullanılan
DetaylıBiyogaz Temel Eğitimi
Biyogaz Temel Eğitimi Sunanlar: Dursun AYDÖNER Proje Müdürü Rasim ÜNER Is Gelistime ve Pazarlama Müdürü Biyogaz Temel Eğitimi 1.Biyogaz Nedir? 2.Biyogaz Nasıl Oluşur? 3.Biyogaz Tesisi - Biyogaz Tesis Çeşitleri
DetaylıBiyokütle Nedir? fosil olmayan
Biyokütle Enerjisi Biyokütle Nedir? Yeşil bitkilerin güneş enerjisini fotosentez yolu ile kimyasal enerjiye dönüştürerek depolaması sonucu oluşan biyolojik kütle, biyolojik kökenli fosil olmayan organik
DetaylıGÖNEN BİYOGAZ TESİSİ
GÖNEN BİYOGAZ TESİSİ Ülkemizde, gıda ve elektrik enerjisi ihtiyacı, ekonomik gelişme ve nüfus artışı gibi nedenlerden dolayı hızla artmaktadır. Gıda miktarlarında, artan talebin karşılanamaması sonucunda
Detaylı2010-2011 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI ÖZEL ÇAMLICA KALEM İLKÖĞRETİM OKULU OKULLARDA ORMAN PROGRAMI ORMANDAN BİO ENERJİ ELDE EDİLMESİ YIL SONU RAPORU
2010-2011 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI ÖZEL ÇAMLICA KALEM İLKÖĞRETİM OKULU OKULLARDA ORMAN PROGRAMI ORMANDAN BİO ENERJİ ELDE EDİLMESİ YIL SONU RAPORU AYLAR HAFTALAR EYLEM VE ETKİNLİKLER 2 Okullarda Orman projesini
Detaylı1) Biyokütleye Uygulanan Fiziksel Prosesler
1) Biyokütleye Uygulanan Fiziksel Prosesler 1. Su giderme 2. Kurutma 3. Boyut küçültme 4. Yoğunlaştırma 5. Ayırma Su giderme işleminde nem, sıvı fazda gideriliyor. Kurutma işleminde nem, buhar fazda gideriliyor.
Detaylı1. Biyodizel Nedir? 2. Biyodizel in Tarihsel Gelişimi. 3. Biyodizel Üretim Aşaması. 4. Dünyada Biyodizel. 5. Türkiyede Biyodizel
SİNEM ÖZCAN 1. Biyodizel Nedir? 2. Biyodizel in Tarihsel Gelişimi 3. Biyodizel Üretim Aşaması 4. Dünyada Biyodizel 5. Türkiyede Biyodizel 6. Biyodizel in Çevresel Özellikleri & Faydaları 7. Çeşitli Biyodizel
DetaylıOrganik Atıkların Değerlendirilmesi- BİYOGAZ: Üretimi ve Kullanımı ECS KĐMYA ĐNŞ. SAN. VE TĐC. LTD. ŞTĐ.
Organik Atıkların Değerlendirilmesi- BİYOGAZ: Üretimi ve Kullanımı ECS KĐMYA ĐNŞ. SAN. VE TĐC. LTD. ŞTĐ. BİYOGAZ NEDİR? Anaerobik şartlarda, organik atıkların çeşitli mikroorganizmalarca çürütülmesi sonucu
DetaylıKojenerasyon Teknolojileri Yavuz Aydın, Yağmur Bozkurt İTÜ
Kojenerasyon Teknolojileri Yavuz Aydın, Yağmur Bozkurt 13.04.2017 - İTÜ 11.04.2017 2 Kombine Çevrim Santraller Temel amaç elektrik üretimidir En son teknolojilerle ulaşılan çevrim verimi %62 civarındadır.
DetaylıBiyoenerji, bitkilerden veya biyolojik her türlü atıktan elde edilebilecek olan enerjiye verilen genel ad dır.
Biyoenerji, bitkilerden veya biyolojik her türlü atıktan elde edilebilecek olan enerjiye verilen genel ad dır. Yüzyıllarca evlerde biyoenerji,odun ve organik atıklardan gelen biyo kütle şeklinde kullanılmıştır.
DetaylıFOTOSENTEZ-BİYOGAZ ÜRETİMİ KULLANIMI DÖNGÜSÜ
BİYOKÜTLE-BİYOGAZ BİYOKÜTLE NEDİR? Biyokütle yakıt olarak kullanılabilen ağaç, bitki, gübre ve atıklar gibi biyolojik malzemelerden elde edilen enerji anlamında kullanılmakta olup; yenilenebilir, her yerde
DetaylıBilinen en eski yöntemdir. Bu alanda verim yükseltme çalışmaları sürdürülmektedir.
1) Biyokütle Dönüşüm Teknolojileri Doğrudan yakma (Direct combustion) Piroliz (Pyrolysis) Gazlaştırma (Gasification) Karbonizasyon (Carbonization) Havasız çürütme, Metanasyon (Anaerobic digestion) Fermantasyon
DetaylıBiyogaz Yakıtlı Kojenerasyon Uygulamaları
Biyogaz Yakıtlı Kojenerasyon Uygulamaları Sedat Akar Turkoted Yönetim Kurulu Üyesi Biyogaz Nedir? Biyogaz, mikrobiyolojik floranın etkisi altındaki organik maddelerin oksijensiz bir ortamda çürütülmesi
DetaylıBİYOGAZ YAKITLI MİKRO KOJENERASYON UYGULAMALARI
BİYOGAZ YAKITLI MİKRO KOJENERASYON UYGULAMALARI Dünya nüfusunun hızlı bir şekilde artmaya devam etmesi, sanayileşmenin yeni boyutlar kazanması ve insanoğlunun geleneksel yaşam şartlarından kurtularak yaşama
DetaylıBİYOGAZ ÜRETİMİ VE FAYDALARI
BİYOGAZ ÜRETİMİ VE FAYDALARI BİYOGAZ NEDİR? Organik bazlı atık/artıkların oksijensiz ortamda (anaeorobik) fermantasyonu sonucu ortaya çıkan renksiz - kokusuz, havadan hafif, parlak mavi bir alevle yanan
DetaylıBİYOKÜTLE ENERJİ SANTRALİ BİOKAREN ENERJİ
BİYOKÜTLE ENERJİ SANTRALİ BİOKAREN ENERJİ BİYOKÜTLE SEKTÖRÜ Türkiye birincil enerji tüketimi 2012 yılında 121 milyon TEP e ulaşmış ve bu rakamın yüzde 82 si ithalat yoluyla karşılanmıştır. Bununla birlikte,
DetaylıTürkiye nin Elektrik Üretimi ve Tüketimi
Türkiye nin Elektrik Üretimi ve Tüketimi -Çimento Sanayinde Enerji Geri Kazanımı Prof. Dr. İsmail Hakkı TAVMAN Dokuz Eylül Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Enerji Kaynakları Kullanışlarına Göre
Detaylı23.12.2011 DOĞAL GAZ VE BİYOGAZ ÖZELLİKLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI
BİYOGAZ ENERJİSİ Hayvansal Atıklar : BİYOGAZIN TANIMI VE ÖZELLİKLERİ Biyogaz, hayvansal ve bitkisel atıkların oksijensiz ortamda ayrışması sonucu ortaya çıkan bir gaz karışımıdır. Bileşiminde % 6060-70
DetaylıYENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI
YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI ENERJİ Artan nüfus ile birlikte insanların rahat ve konforlu şartlarda yaşama arzuları enerji talebini sürekli olarak artırmaktadır. Artan enerji talebini, rezervleri sınırlı
DetaylıKATI ATIKLARDAN ENERJİ ELDE EDİLMESİ
KATI ATIKLARDAN ENERJİ ELDE EDİLMESİ Atıktan enerji elde edilmesi, atıkların fazla oksijen varlığında yüksek sıcaklıkta yakılması prosesidir. Yanma ürünleri, ısı enerjisi, inert gaz ve kül şeklinde sayılabilir.
DetaylıİÇERİK. Amaç Yanma Dizel motorlardan kaynaklanan emisyonlar Dizel motor kaynaklı emisyonların insan ve çevre sağlığına etkileri Sonuç
SAKARYA 2011 İÇERİK Amaç Yanma Dizel motorlardan kaynaklanan emisyonlar Dizel motor kaynaklı emisyonların insan ve çevre sağlığına etkileri Sonuç Yanma prosesinin incelenmesi ve temel yanma ürünleri Sıkıştırmalı
Detaylııda olarak tüketilen tarım ürünlerinden biyoyakıt üretilebilir mi?
TÜRKİYE 12. GIDA KONGRESİ, 5-7 EKİM 2016 EDİRNE ıda olarak tüketilen tarım ürünlerinden biyoyakıt üretilebilir mi? Ayşe Avcı arya Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Gıda Mühendisliği Bölümü, 54187, Serdivan
DetaylıBiyoenerjide Güncel ve Öncelikli Teknoloji Alanları ve TTGV Destekleri
Biyoenerjide Güncel ve Öncelikli Teknoloji Alanları ve TTGV Destekleri Ferda Ulutaş Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı TIREC 2010 Türkiye Uluslararası Yenilenebilir Enerji Kongresi Türkiye Biyoenerji Piyasası
DetaylıATIK YÖNETİMİNDE BİYOMETANİZASYON TEKNOLOJİSİ
ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI ATIK YÖNETİMİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI ATIK YÖNETİMİNDE BİYOMETANİZASYON TEKNOLOJİSİ Ufuk SAYIN Demet ERDOĞAN 17 Haziran 2011-ICCI-İstanbul Atık Yönetimi Hiyerarşisi EHCIP KAAP Atık
DetaylıMekanik Ayırma, Biyokurutma ve Biyometanizasyon Tesisleri İle Fermente Ürün Yönetimi Tebliği ve Uygulamaları
ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Atık Yönetim Dairesi Başkanlığı Mekanik Ayırma, Biyokurutma ve Biyometanizasyon Tesisleri İle Fermente Ürün Yönetimi Tebliği ve Uygulamaları REW, 2016 İstanbul Mekanik Ayırma,
DetaylıKatı Atık Yönetiminde Arıtma Çamuru. Enes KELEŞ Kasım / 2014
Katı Atık Yönetiminde Arıtma Çamuru Enes KELEŞ Kasım / 2014 İÇİNDEKİLER Arıtma Çamuru Nedir? Arıtma Çamuru Nerede Oluşur? Arıtma Çamuru Çeşitleri Arıtma Çamuru Nerelerde Değerlendirilebilir? 1. Açık Alanda
DetaylıBİYODİZEL BİYOETANOL BİYOGAZ
BİYODİZEL BİYOETANOL BİYOGAZ Prof. Dr. Bülent B KESKİNLER BİYODİZEL Biyodizel Üretim Prosesleri Kesikli (500-10000 ton/yıl) Yarı kesikli Sürekli (>30000 ton/yıl) 1. Homojen Kataliz a) Asit katalizör: H
DetaylıProf.Dr.İlkay DELLAL
TUSAF 2013 Buğday, Un, İklim Değişikliği ve Yeni Trendler Kongresi İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ve ENERJİ KISKACINDA TARIM ve GIDA SEKTÖRÜ Prof.Dr.İlkay DELLAL 9 Mart 2013, Antalya GÜNDEM 9 Mart 2013 1. GÜNEŞ (%40)
DetaylıBİYODİZEL KULLANIMININ ÇEVRE İÇİN ÖNEMİ
BİYODİZEL KULLANIMININ ÇEVRE İÇİN ÖNEMİ Nadir DİZGE 1, Oltan CANLI 2, Mehmet KARPUZCU 1 1 Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Çevre Mühendisliği, Muallimköy Kampüsü, Gebze 2 Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü,
DetaylıPERFECTION IN ENERGY & AUTOMATION ENDÜSTRİYEL KOJENERASYON UYGULAMALARI
ENDÜSTRİYEL KOJENERASYON UYGULAMALARI MAYIS 2015 1 Kojenerasyon Nedir? Bugün enerji, insanların hayatındaki en önemli olgulardan birisi haline gelmiştir. Kojenerasyon fikri, tamamen enerji verimliliği
DetaylıBİYOYAKITLAR ve ENERJİ TARIMI. Prof. Dr. Fikret AKINERDEM Yrd. Doç. Dr. Özden ÖZTÜRK S.Ü. Ziraat Fakültesi
BİYOYAKITLAR ve ENERJİ TARIMI Prof. Dr. Fikret AKINERDEM Yrd. Doç. Dr. Özden ÖZTÜRK S.Ü. Ziraat Fakültesi ENERJİ TARIMI VE ÜLKE GERÇEĞİ Canlılığın vazgeçilmezleri; enerji ve tarım: Devletin-varlığın, Bağımsızlığın,
DetaylıBiyogaz üretiminde kullanılan sistemler Kesikli (Batch) Fermantasyon
Biyogaz Üretimi Biyogaz; organik maddelerin oksijensiz şartlarda biyolojik parçalanması (anaerobik fermantasyon) sonucu oluşan, ağırlıklı olarak metan ve karbondioksit gazıdır. Çeşitli organik maddelerin
DetaylıENERJİ TARIMI ANTALYA 2013 MUSTAFA ACAR KTAE-SAMSUN
ENERJİ TARIMI ANTALYA 2013 MUSTAFA ACAR KTAE-SAMSUN Enerji Tarımı Nedir? Dünyada üretilmekte olan yağlı tohumlu bitkilerin (kolza, soya, aspir, ayçiçeği vb.) ham yağından biyodizel, karbonhidrat bitkilerinin
DetaylıATIKTAN ELEKTRİK ENERJİSİ ELDE EDİLMESİ
ATIKTAN ELEKTRİK ENERJİSİ ELDE EDİLMESİ Nuri Azbar ÇMO İzmir Şubesi & Ege Üniversitesi, Çevre Sor. Uyg ve Ar. Merkezi, Izmir nuri.azbar@ege.edu.tr Atıktan Enerjiye «Atıktan Enerjiye» atıkların termal (yakma,
DetaylıBİTKİSEL VE HAYVANSAL ATIKLARDAN BİYOGAZ VE ENERJİ ÜRETİM TESİSİ
BİTKİSEL VE HAYVANSAL ATIKLARDAN BİYOGAZ VE ENERJİ ÜRETİM TESİSİ Tesisin Amacı Organik yapıdaki hammaddelerin oksijensiz ortamda bakteriler yoluyla çürütülerek enerji potansiyeli olan biyogaza ve biyogazın
DetaylıGönen Enerji Biyogaz, Sentetik Petrol, Organik Gübre ve Hümik Asit Tesisleri: Ar-Ge Odaklı Örnek Bir Simbiyoz Çalışması Hasan Alper Önoğlu
Gönen Enerji Biyogaz, Sentetik Petrol, Organik Gübre ve Hümik Asit Tesisleri: Ar-Ge Odaklı Örnek Bir Simbiyoz Çalışması Hasan Alper Önoğlu Altaca Çevre Teknolojileri ve Enerji Üretim A.Ş. Yönetim Kurulu
DetaylıILGAZ DAĞI ORMAN KÖYLERİNDEKİ ODUN TÜKETİMİNE ALTERNATİF KAYNAKLAR VE ORMANLARIN KORUNMASINA ETKİLERİ
ILGAZ DAĞI ORMAN KÖYLERİNDEKİ ODUN TÜKETİMİNE ALTERNATİF KAYNAKLAR VE ORMANLARIN KORUNMASINA ETKİLERİ Yrd. Doç. Dr. Sabri Ünal Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi 1 GİRİŞ Dağ Köylerinde ısınma ve barınma
DetaylıSÜRDÜRÜLEBİLİR ENERJİ VE HİDROJEN ZEYNEP KEŞKEK ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ
SÜRDÜRÜLEBİLİR ENERJİ VE HİDROJEN ZEYNEP KEŞKEK ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ HİDROJENİN DEPOLANMASI ÇÖZÜM BEKLEYEN SORUNLAR Hidrojenin en önemli özelliklerinden biri depolanabilir olmasıdır.
DetaylıBİYOYAKIT VE ENERJİ BİYOTEKNOLOJİLERİ
BİYOYAKIT VE ENERJİ BİYOTEKNOLOJİLERİ DERS NOTU 1 Karşımıza çıkan terimler; Biyo?? Enerji?? Yakıt?? Biyoteknoloji?? Biyoteknoloji; hücre ve doku biyolojisi kültürü, moleküler biyoloji, mikrobiyoloji, genetik,
DetaylıBİYOYAKIT VE ENERJİ BİYOTEKNOLOJİLERİ
BİYOYAKIT VE ENERJİ BİYOTEKNOLOJİLERİ DERS NOTU 1 Karşımıza çıkan terimler; Biyo?? Enerji?? Yakıt?? Biyoteknoloji?? Biyoteknoloji; hücre ve doku biyolojisi kültürü, moleküler biyoloji, mikrobiyoloji, genetik,
DetaylıICCI 2018 TÜRKOTED Özel Oturumu. Yenilenebilir Yakıtlarla Kojenerasyon 3 Mayıs 10:00-12:00
ICCI 2018 TÜRKOTED Özel Oturumu Yenilenebilir Yakıtlarla Kojenerasyon 3 Mayıs 10:00-12:00 ÇÖP GAZI İLE KOJENERASYON ve ATIKSU ÇAMURUNUN GÜBREYE DÖNÜŞTÜRÜLMESİ 3 Mayıs 2018 Levent HACIOĞLU Elektronik Mühendisi
DetaylıKanalizasyon Atıklarının Geri Dönüşümü Projesi (Antalya Tesisi)
Kanalizasyon Atıklarının Geri Dönüşümü Projesi (Antalya Tesisi) Hakkımızda Şirketimiz DEMİREKEN ENERJİ AŞ. 2012 yılından bu yana yenilenebilir enerji alanında yatırım yapmayı hedef olarak benimsemiştir.
DetaylıTRAKYA BÖLGESİNDE BİYOGAZ ENERJİSİNİN KULLANILABİLİRLİLİĞİ
TRAKYA BÖLGESİNDE BİYOGAZ ENERJİSİNİN KULLANILABİLİRLİLİĞİ Yard.Doç.Dr.Fulya TORUK T.Ü.Tekirdağ Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları Bölümü TEKİRDAĞ ftoruk@tu.tzf.edu.tr Tel: 0 282 293 14 42, Fax: 0 282 293
DetaylıARABAM NEDEN ÇEVRECĐ OLDU?
ARABAM NEDEN ÇEVRECĐ OLDU? KONU:Arabam neden çevreci oldu? KĐMYA KONUSU: Biyoyakıtlar 9. sınıfın Çevre Kimyası konusunda anlatılır. BAŞLIK ĐLE KĐMYA KONUSUNUN ĐLĐŞKĐSĐ: Fosil yakıtların yanması sonucu
DetaylıBiyogaz Üretimini. Prof. Dr. Ahmet KARADAĞ. Bartın Üniversitesi Fen Fakültesi
Biyogaz Üretimini Prof. Dr. Ahmet KARADAĞ Bartın Üniversitesi Fen Fakültesi İçindekiler Biyogazın Tanımı ve Oluşumu Biyogazın Kimyasal Oluşumu Biyogaz Üretimin Mikrobiyolojisi Ve Biyogaz Üretimini Etkileyen
DetaylıFİGEN YARICI Nuh Çimento Sanayi A.ş. Yönetim Destek Uzman Yard. 07.10.2015
1 2 FİGEN YARICI Nuh Çimento Sanayi A.ş. Yönetim Destek Uzman Yard. 07.10.2015 3 İÇİNDEKİLER 1) TARİHÇE 2) ÇİMENTO nedir ve ÇİMENTO ÜRETİM PROSESİ 3) VERİMLİLİK UYGULAMALARI (Bu sunumda yer alan sayısal
DetaylıBİYOKÜTLE OLARAK PİRİNANIN ENERJİ ÜRETİMİNDE KULLANILMASI
BİYOKÜTLE OLARAK PİRİNANIN ENERJİ ÜRETİMİNDE KULLANILMASI Sebahat Akın Balıkesir Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü Balıkesir sakin@balikesir.edu.tr ÖZET Dünyada fosil yakıtların tükenmekte
DetaylıALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI
ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI KONULAR 1-Güneş Enerjisi i 2-Rüzgar Enerjisi 4-Jeotermal Enerji 3-Hidrolik Enerji 4-Biyokütle Enerjisi 5-Biyogaz Enerjisi 6-Biyodizel Enerjisi 7-Deniz Kökenli Enerji 8-Hidrojen
DetaylıYENİLEBİLİR ENERJİ KAYNAĞI OLARAK BİTKİLER
YENİLEBİLİR ENERJİ KAYNAĞI OLARAK BİTKİLER Candan ÇOKADAR --Nazlı Gülşah YILDIRIM Sakarya Üniversitesi, Çevre Mühendisliği Bölümü ÖZET Fosil enerji kaynaklarının yenilenemeyen, sınırlı kaynak olması, küresel
DetaylıTEHLİKELİ ATIK ÖN İŞLEM TESİSLERİ
TEHLİKELİ ATIK ÖN İŞLEM TESİSLERİ i. Elleçleme (Handling) Tesisi Elleçleme tesisi, uygun tehlikeli ve tehlikesiz endüstriyel atıkların, parçalanması ve termal bertaraf tesislerinin istediği fiziksel şartları
DetaylıT.C. PODGORİCA BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ 2005-2011 YILLARI ARASINDAKİ ENERJİ DENGESİ İSTATİSTİKLERİ
T.C. PODGORİCA BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ 2005-2011 YILLARI ARASINDAKİ ENERJİ DENGESİ İSTATİSTİKLERİ PODGORİCA-AĞUSTOS 2012 İÇİNDEKİLER SAYFA NO BÖLÜM 1 1 1 GİRİŞ 2 2 Metodolojik açıklamalar 3 2.1
DetaylıGeri Dönüşüme Katıl,Dünyaya Sahip Çık İLERİ PİROLİZ
BİYO KÜTLE ENERJİ Geri Dönüşüme Katıl,Dünyaya Sahip Çık İLERİ PİROLİZ «Son balık tutulduğunda, Son kuş vurulduğunda, Son ağaç kesildiğinde, Son nehir kuruduğunda, Paranın yenilecek bir şey olmadığını anlayacaksınız!»
DetaylıAnaerobik Arıtma ve Biyogaz Üretim Tesisi. Çağatay Arıkan-Ak Gıda Kalite Güvence Müdürü
Anaerobik Arıtma ve Biyogaz Üretim Tesisi Çağatay Arıkan-Ak Gıda Kalite Güvence Müdürü Ak Gıda yı Tanıyalım Ak Gıda bir Yıldız Holding kuruluşu 1996 da Sakarya Akyazı ilçesinde küçük bir tesisin alınması
DetaylıSERA GAZI EMİSYONU HAKAN KARAGÖZ
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE SERAGAZI EMİSYONU İklim değişikliği, nedeni olursa olsun iklim koşullarındaki büyük ölçekli (küresel) ve önemli yerel etkileri bulunan, uzun süreli ve yavaş gelişen değişiklikler olarak
Detaylı4. Ünite 2. Konu Enerji Kaynakları. A nın Yanıtları
ENERJİ KAYNAKLARI 1 4. Ünite 2. Konu Enerji Kaynakları A nın Yanıtları 1. Günümüzde kullanılan nin maliyetinin düşük, çevreye zarar vermeyen... yenilenebilir ve güvenli olmasına önem verilmektedir. 12.
DetaylıDORSET BİYOKÜTLE VE TAVUK GÜBRESİ KURUTMA SİSTEMİ
DORSET BİYOKÜTLE VE TAVUK GÜBRESİ KURUTMA SİSTEMİ n Kurutma Biyokütle Biyogaz tesisi çıktısı Yonga Arıtma Çamuru Tavuk Gübresi Gıda atıkları vs. n Kompakt ve esnek n Peletleme tesisi n Sanitasyon n Çuvallama
DetaylıTARIMSAL YAPILAR. Prof. Dr. Metin OLGUN. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü
TARIMSAL YAPILAR Prof. Dr. Metin OLGUN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü HAFTA KONU 1 Giriş, İklimsel Çevre ve Yönetimi Temel Kavramlar 2 İklimsel Çevre Denetimi Isı
DetaylıİSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ KAMU YÖNETİMİ LİSANS PROGRAMI TÜRKİYE'DE ÇEVRE SORUNLARI DOÇ. DR.
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ KAMU YÖNETİMİ LİSANS PROGRAMI TÜRKİYE'DE ÇEVRE SORUNLARI DOÇ. DR. SEVİM BUDAK Katı Atıklar Dünya nüfusu gün geçtikçe ve hızlı bir şekilde artmaktadır.
DetaylıFiliz KARAOSMANOĞLU İTÜ 19 Nisan 2008 BĐYOYAKIT
Filiz KARAOSMANOĞLU İTÜ 19 Nisan 2008 TÜRKİYE DE BİYOYAKIT B GELİŞ İŞMELERİ BĐYOYAKIT İÇERİK Niçin Biyoyakıtlar? Biyoyakıt Teknolojisi Dünya Enerji Profili ve Biyoyakıtlar Türkiye Enerji Profili ve Biyoyakıtlar
DetaylıGrup:İcat Çıkartma Mahmut KARADAĞ Adem DOĞU Kemalettin ARVAS
KIZARTILMIŞ ATIK YAĞ, YEMEKLİK KATI YAĞDAN ve ZEYTİNYAĞINDAN BİYDİZEL YAPIMI Grup:İcat Çıkartma Mahmut KARADAĞ Adem DĞU Kemalettin ARVAS Bilim, gerçeği bilmektir. BİYDİZEL NEDİR? Biyodizel, yağlı tohum
DetaylıMAKİNE VE TEÇHİZAT İŞLERİNDE İSG
MAKİNE VE TEÇHİZAT İŞLERİNDE İSG 3.HAFTA Hazırlayan: Öğr. Gör. Tuğberk ÖNAL MALATYA 2017 YAKITLAR -YANMA Enerji birçok ülke için günümüzün en önemli sorunlarının başında gelmektedir. Özellikle ülkemiz
DetaylıBELEDİYE ATIKLARININ ÇİMENTO SEKTÖRÜNDE EVSEL ATY OLARAK KULLANILMASI
BELEDİYE ATIKLARININ ÇİMENTO SEKTÖRÜNDE EVSEL ATY OLARAK KULLANILMASI 2017 ATIK YÖNETİMİ SEMPOZYUMU -ATIKTAN ENERJİ oturumu- 27.02.2017 Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği İSMAİL BULUT, CEO Türkiye Çimento
DetaylıYAĞ HAMMADDELERİ VE YAĞLI TOHUMLARA DEĞER BİÇİLMESİ
YAĞ HAMMADDELERİ VE YAĞLI TOHUMLARA DEĞER BİÇİLMESİ Yağ Hammaddeleri İklim ve toprak koşullarının uygun olması nedeni ile ülkemizde ayçiçeği, pamuk tohumu (çiğit), susam, haşhaş, kanola (kolza), keten,
DetaylıHİDROJEN ÜRETİMİ BUĞRA DOĞUKAN CANPOLAT
1 HİDROJEN ÜRETİMİ BUĞRA DOĞUKAN CANPOLAT 16360018 2 HİDROJEN ÜRETİMİ HİDROJEN KAYNAĞI HİDROKARBONLARIN BUHARLA İYİLEŞTİRİMESİ KISMİ OKSİDASYON DOĞAL GAZ İÇİN TERMAL KRAKİNG KÖMÜR GAZLAŞTIRMA BİYOKÜTLE
DetaylıDr. Rüstem KELEŞ SASKİ Genel Müdürü ADASU Enerji AŞ. YK Başkanı
Dr. Rüstem KELEŞ SASKİ Genel Müdürü ADASU Enerji AŞ. YK Başkanı Konunun önemi Belediyelerin enerji kaynakları; Hidrolik Bio kütle Bu kaynaklardan belediyeler nasıl yararlanabilir, Yenilenebilir enerji
DetaylıTürkiye'de Atıklardan Enerji Üretimi ve Biyogaz. Ziraat Yüksek Mühendisi
Türkiye'de Atıklardan Enerji Üretimi ve Biyogaz Hakan Ozan Erzincanlı Hakan Ozan Erzincanlı Ziraat Yüksek Mühendisi Günümüzde enerji, özellikle sürdürülebilir ve yenilenebilir enerji çok önemli. Rüzgar
DetaylıTÜRKİYE DE YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARINA VE BİYOKÜTLE ENERJİSİNE GENEL BAKIŞ
TÜRKİYE DE YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARINA VE BİYOKÜTLE ENERJİSİNE GENEL BAKIŞ YENİLENEBİLİR ENERJİ GENEL MÜDÜRLÜÜĞÜ (YEGM) Eski adıyla Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü bünyesinde sürdürülen
DetaylıBİYOALKOL TEKNOLOJİSİ. Prof. Dr. Ahmet KARADAĞ Bartın Üniversitesi Fen Fakültesi
BİYOALKOL TEKNOLOJİSİ Prof. Dr. Ahmet KARADAĞ Bartın Üniversitesi Fen Fakültesi Sunum Akışı Biyoalkol Teknolojisi Biyoetanol Teknolojisi Biyoetanol Kullanım Alanları Dünyada ve Türkiye de Biyoetanol Teknolojisi
DetaylıTersakan nehri su kalitesinin artırılmasına ve Amasya, Suluova daki biyogaz tesisinin yapımına yönelik konsept
Tersakan nehri su kalitesinin artırılmasına ve Amasya, Suluova daki biyogaz tesisinin yapımına yönelik konsept Ingenieurbüro H. Berg & Partner GmbH Malmedyer Straße 30, 52066 Aachen, Germany T +49 241
DetaylıSERALARIN TASARIMI (Seralarda Isıtma Sistemleri) Doç. Dr. Berna KENDİRLİ A. Ü. Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü
SERALARIN TASARIMI (Seralarda Isıtma Sistemleri) Doç. Dr. Berna KENDİRLİ A. Ü. Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü Seralarda Isıtma Sistemlerinin Planlanması Bitki büyümesi ve gelişmesi
DetaylıYAKIT PİLLERİ. Cihat DEMİREL
YAKIT PİLLERİ Cihat DEMİREL 16360030 İçindekiler Yakıt pilleri nasıl çalışır? Yakıt Pili Çalışma Prensibi Yakıt pilleri avantaj ve dezavantajları nelerdir? 2 Yakıt Pilleri Nasıl Çalışır? Tükenmez ve hiç
Detaylı1. HAYVANSAL KAYNAKLARDAN ELDE EDİLEBİLECEK ORTALAMA GÜBRE VE BİYOGAZ MİKTARLARI
YER SEÇİMİ KRİTERLERİ Tarımsal Alanların Yerleri ve Tipleri İşletme Yerleri ve Sayıları Hayvan Türleri ve Sayıları Türkiye İl-İlçe-Köy Sınırları Türkiye Yol Ağı 1. HAYVANSAL KAYNAKLARDAN ELDE EDİLEBİLECEK
DetaylıÇevre İçin Tehlikeler
Çevre ve Çöp Çevre Bir kuruluşun faaliyetlerini içinde yürüttüğü hava, su, toprak, doğal kaynaklar, belirli bir ortamdaki bitki ve hayvan topluluğu, insan ve bunlar arasındaki faaliyetleri içine alan ortamdır.
DetaylıBİYODİZEL. Alternatif Bir Enerji Kaynağı. Prof. Dr. Halis Ölmez Ondokuzmayıs Üniversitesi
Alternatif Bir Enerji Kaynağı BİYODİZEL Prof. Dr. Halis Ölmez Ondokuzmayıs Üniversitesi Giriş Çevre bilincinin artması ve petrol kökenli yakıtların rezervlerindeki azalma nedeni ile yenilenebilir enerji
DetaylıAtıktan Enerji Üretimi: Hayvansal ve Tarımsal Atıkların Çevre Dostu Yöntemlerle Doğaya Kazandırılması
Atıktan Enerji Üretimi: Hayvansal ve Tarımsal Atıkların Çevre Dostu Yöntemlerle Doğaya Kazandırılması Prof. Dr. Nuri Azbar Çevre Mühendisleri Odası, İzmir Şubesi & Ege Üniversitesi, Çevre Sor. Uyg ve Ar.
DetaylıEVALUATION OF THE POTENTIAL OF LIVESTOCK BREEDING IN THE CITY OF MUŞ FOR THE RESEARCH OF BIOGAS PRODUCTION
Muş Alparslan Üni versi tesi Fen Bilimleri Dergisi Muş Alparslan University Journal of Science ISSN:2147-7930 Cilt/Volume:2 Sayı/ Issue:1 Haziran/June: 2014 MUŞ İLİNDE HAYVAN POTANSİYELİNİN DEĞERLENDİRİLEREK
DetaylıRanteko. Çevre Çözümleri Ve Danışmanlık Hizmetleri. Çamur Kurutma ve Yakma Teknolojileri. Anaerobik Çürütme ve Biyogaz Tesisleri
Ranteko ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ Çamur Kurutma ve Yakma Teknolojileri Anaerobik Çürütme ve Biyogaz Tesisleri Çamur Bertaraf Çözümleri Yenilenebilir Enerji Projeleri Çevre Çözümleri Ve Danışmanlık Hizmetleri
DetaylıBiokütle Enerjisi. Dipl.-Ing.- Cemal ÇELİK
Biokütle Enerjisi Dipl.-Ing.- Cemal ÇELİK Biyokütle Enerjisi Enerjinin çevresel kirliliğe yol açmadan sürdürülebilir olarak sağlanabilmesi için kullanılacak kaynakların başında ise biyokütle enerjisi gelmektedir.
DetaylıKÖMÜRÜN GAZLAŞTIRILMASI YOLUYLA ELDE EDİLEN SENTEZ GAZINDAN METANOL ÜRETİMİ
Ek 2 ULUSAL ÖĞRENCİ TASARIM YARIŞMASI PROBLEM TANIMI KÖMÜRÜN GAZLAŞTIRILMASI YOLUYLA ELDE EDİLEN SENTEZ GAZINDAN METANOL ÜRETİMİ 1. Giriş Türk kömür rezervlerinden metanol üretimi Kömürden metanol üretimi,
DetaylıProf. Dr. Ayşen Erdinçler
Prof. Dr. Ayşen Erdinçler Boğaziçi Üniversitesi, Çevre Bilimleri Enstitüsü Hisar Kampüs, Bebek, 34342 İstanbul E-mail: erdincle@boun.edu.tr Tel: 0212 3597255 Fax: 0212 2575033 Atıksulara fiziksel, kimyasal
DetaylıTARIMSAL YAPILAR. Prof. Dr. Metin OLGUN. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü
TARIMSAL YAPILAR Prof. Dr. Metin OLGUN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü HAFTA KONU 1 Giriş, İklimsel Çevre ve Yönetimi Temel Kavramlar 2 İklimsel Çevre Denetimi Isı
DetaylıFERMENTASYON. Bir maddenin bakteriler, mantarlarve diğer mikroorganizmalar aracılığıyla, genellikle ısı vererek ve köpürerek
FERMENTASYON Bir maddenin bakteriler, mantarlarve diğer mikroorganizmalar aracılığıyla, genellikle ısı vererek ve köpürerek kimyasal olarak çürümesi olayıdır Fermantasyon anaerobik şartlarda, glikoliz
DetaylıNeobioplus Nasıl Üretilir?
Seperasyon Neobioplus Nasıl Üretilir? NH3, NH4, CH4, H2S Gibi Zararlı Bileşenlerin Giderimi Böcek Yumurta Yabancı Ot Tohum Giderimi Pelet Toz Hayvan Dışkıları Bitkisel Atıklar Anaerobik Ortamda Fermentasyon
Detaylı1.10.2015. Kömür ve Doğalgaz. Öğr. Gör. Onur BATTAL
Kömür ve Doğalgaz Öğr. Gör. Onur BATTAL 1 2 Kömür yanabilen sedimanter organik bir kayadır. Kömür başlıca karbon, hidrojen ve oksijen gibi elementlerin bileşiminden oluşmuş, diğer kaya tabakalarının arasında
DetaylıTÜİK TARIM SEKTÖRÜ. Dr. Ali CAN. T.C.BAŞBAKANLIK Türkiye İstatistik Kurumu
TARIM SEKTÖRÜ Dr. Ali CAN 10.03.2010 48 6. TARIM Türkiye de, tarımdan kaynaklanan sera gazı emisyonları tarımsal ürünlerin üretimi ve işlenmesi, hayvan nüfusu (enterik fermantasyon, gübre yönetimi) ve
DetaylıİÇİNDEKİLER BÖLÜM 1. ÖNSÖZ... vii. YAZAR HAKKINDA... ix. ŞEKİLLER LİSTESİ... xix. TABLOLAR LİSTESİ... xxiii
İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... vii YAZAR HAKKINDA... ix ŞEKİLLER LİSTESİ... xix TABLOLAR LİSTESİ... xxiii BÖLÜM 1 1. KÜRESEL ISINMA VE İKLİM DEĞİŞİMİ...3 1.1. KÜRESEL İKLİM DEĞİŞİMİ...26 1.2. KÜRESEL ISINMA...27
DetaylıARITMA ÇAMURUNDAN BİYOGAZ ÜRETİMİ VE ENERJİ TASURRUFU
ARITMA ÇAMURUNDAN BİYOGAZ ÜRETİMİ VE ENERJİ TASURRUFU Doç.Dr. K.Süleyman YİĞİT*, Mustafa GÜNDÜZ**, Gülay ŞERİT** Yrd.Doç.Dr. Mustafa YEĞİN*, Muhammet SARAÇ** İlhan BAYRAM***, Ünal BOSTAN***, Hakan PİR**
DetaylıTANIMI Aktif karbon çok gelişmiş bir gözenek yapısına ve çok büyük iç yüzey alanına sahip karbonlaşmış bir malzemedir.
AKTİF KARBON NEDİR? TANIMI Aktif karbon çok gelişmiş bir gözenek yapısına ve çok büyük iç yüzey alanına sahip karbonlaşmış bir malzemedir. Bu nitelikler aktif karbona çok güçlü adsorpsiyon özellikleri
DetaylıALKOL ELDE EDİLME TEPKİMELERİ ALKOL KİMYASAL ÖZELLİKLERİ
ALKOL ELDE EDİLME TEPKİMELERİ ALKOL KİMYASAL ÖZELLİKLERİ Alkollerin Elde Edilme Yöntemleri 1. Alkil Halojenürlerin Bazlarla Tepkimesi: Alkil halojenürlerin seyreltik NaOH ya da KOH gibi bazlarla ısıtılması
DetaylıSU ÜRÜNLERİNDE MEKANİZASYON-2
SU ÜRÜNLERİNDE MEKANİZASYON-2 Yrd.Doç.Dr. Mehmet Ali Dayıoğlu Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları & Teknolojileri Mühendisliği Bölümü Kaynak: YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI VE TEKNOLOJİLERİ
DetaylıKOJENERASYON VE MİKROKOJENERASYON TESİSLERİNİN VERİMLİLİĞİNİN HESAPLANMASINA İLİŞKİN USUL VE ESASLAR HAKKINDA TEBLİĞ TASLAĞI (SIRA NO: 2014 /...
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığından: KOJENERASYON VE MİKROKOJENERASYON TESİSLERİNİN VERİMLİLİĞİNİN HESAPLANMASINA İLİŞKİN USUL VE ESASLAR HAKKINDA TEBLİĞ TASLAĞI (SIRA NO: 2014 /... ) Amaç MADDE 1-
DetaylıATIKSU ARITMA TESİSLERİNDE KAZANILAN ENERJİNİN KULLANILMASINDA ESKİŞEHİR ÖRNEĞİ. Murat PİROĞLU ESKİ Genel Müdürlüğü Atıksu Arıtma Dairesi Başkanı
ATIKSU ARITMA TESİSLERİNDE KAZANILAN ENERJİNİN KULLANILMASINDA ESKİŞEHİR ÖRNEĞİ Murat PİROĞLU ESKİ Genel Müdürlüğü Atıksu Arıtma Dairesi Başkanı ESKİŞEHİR MERKEZ ATIKSU ARITMA TESİSLERİ Eskişehir Atıksu
DetaylıÇEV416 ENDÜSTRİYEL ATIKSULARIN ARITILMASI
ÇEV416 ENDÜSTRİYEL ATIKSULARIN ARITILMASI 9.Çözünmüş İnorganik ve Organik Katıların Giderimi Yrd. Doç. Dr. Kadir GEDİK İnorganiklerin Giderimi Çözünmüş maddelerin çapları
Detaylıİstanbul Bilgi Üniversitesi Enerji Sistemleri Mühendisliği. Çevreye Duyarlı Sürdürülebilir ve Yenilenebilir Enerji Üretimi ve Kullanımı
İstanbul Bilgi Üniversitesi Enerji Sistemleri Mühendisliği Çevreye Duyarlı Sürdürülebilir ve Yenilenebilir Enerji Üretimi ve Kullanımı Günlük Hayatımızda Enerji Tüketimi Fosil Yakıtlar Kömür Petrol Doğalgaz
DetaylıÇEV416 ENDÜSTRİYEL ATIKSULARIN ARITILMASI
ÇEV416 ENDÜSTRİYEL ATIKSULARIN ARITILMASI 6.Endüstriyel Kirlenme Kontrolü - Nötralizasyon Yrd. Doç. Dr. Kadir GEDİK Birçok endüstrinin atıksuyu asidik veya bazik olduğundan alıcı ortama veya kimyasal ve/veya
DetaylıDokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, Buca/İZMİR. Yanma. Prof.Dr. Abdurrahman BAYRAM
Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, Buca/İZMİR Yanma Prof.Dr. Abdurrahman BAYRAM Telefon: 0232 3017494 Faks: 0232 3017498 E-Mail: abayram@deu.edu.tr ÇEV 3016 Hava
DetaylıArıtma Çamurlarının Yönetimi ARITMA ÇAMURLARININ YÖNETİMİ VE YASAL ÇERÇEVE
Arıtma Çamurlarının Yönetimi ARITMA ÇAMURLARININ YÖNETİMİ VE YASAL ÇERÇEVE Prof. Dr. F. Dilek Sanin Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Çevre Mühendisliği Bölümü 06800 Ankara Çamurun oluşumundan bertarafına
DetaylıTÜRKİYE NİN FARKLI KAYNAK TİPLERİNE GÖRE BİYOGAZ POTANSİYELLERİNİN BELİRLENMESİ
TÜRKİYE NİN FARKLI KAYNAK TİPLERİNE GÖRE BİYOGAZ POTANSİYELLERİNİN BELİRLENMESİ 1 Mustafa ÖZCAN 1 Semra ÖZTÜRK 2 Mehmet YILDIRIM ozcanm2000@yahoo.com semra@kocaeli.edu.tr myildirim@kocaeli.edu.tr 1 Kocaeli
DetaylıBİYOKÜTLE SİSTEMLERİ VE TÜRKİYE KAZAN SEKTÖRÜ
BİYOKÜTLE SİSTEMLERİ VE TÜRKİYE KAZAN SEKTÖRÜ KBSB Kazan ve Basınçlı Kap Sanayicileri Birliği - 2014 Ahmet Cevat Akkaya www.kbsb.org.tr Milyar Kaçınılmaz Son? Misyon? Tek gerçek kaynak - Dünya Dünya popülasyon
Detaylı