Akım (I) Birimi: Amper (A) Ampermetre ile ölçülür Gerilim (V) Birimi: Volt (V) Voltmetre ile ölçülür Direnç (R) Birimi: Ohm (Q) Ohmmetre ile ölçülür

Transkript

1

2 Akım (I) Birimi: Amper (A) Ampermetre ile ölçülür Gerilim (V) Birimi: Volt (V) Voltmetre ile ölçülür Direnç (R) Birimi: Ohm (Q) Ohmmetre ile ölçülür Akım - Gerilim ve Direnç ölçen aletlerin genel adı AVO metre - Multimetre olarak da bilinir.

3 Elektrik ile çalışmanın riskleri; Elektrik çarpması Elektrik yangını Elektrik yanıkları Düşme

4 Akım vücuda bir bölgeden girip bir başka bölgeden çıkamıyorsa dokularda hiçbir yaralanma ve sonuçta da ölüm meydana gelmemektedir. Bir elektrik şebeke hattının faz ucunu tutan, fakat ayaklarında kauçuk çizmeler bulunan ve vücudunun hiçbir noktasının topraklanmadığı olgularda elektrik çarpması görülmemektedir V (Şehir ceryanı) vücuttaki elektriksel deşarjlar ve iletiler üzerine en etkili voltajdır. Şehir ceryanından ölümler genellikle ventriküler fibrilasyon sonucudur ve ısıya bağlı hasar fazla olmadığından genellikle resusitasyona oldukça iyi yanıt verir.geçen akım kalp adalelerinin kasarak,kalp durması sonucu ölüme neden olabilir. Genelde küçük gerilimler de görülen dokuların uyarılması sonucu ürperme hissi olsada pek ölüm görülmemektedir. Yüksek voltaj ise daha çok termal yanıklar oluşturarak hasar verir ve ölüme yol açan yaygın doku harabiyeti nedeniyle resusitasyona yanıt vermez. Yüksek ve alçak volt ayrımı kabaca 1000 V düzeyinde yapılır.

5 Topraklama (en önemli ve en iyi) Yalıtma Basılan yerin yalıtılması Küçük gerilim kullanma Kaçak akım rölesi Güvenlik Transformatörü (1 adet cihaz) Eğitim Sıfırlama (en etkisiz-kullanma)

6 Topraklama; tüm prizlerden bahçede gömülü bakır çubuk veya plakaya hat çekilmesidir (bilinçli yapılan kısa devredir) Sıfırlama; elektrikli makine ve araçların gövde kısımlarının (yani şaselerinin) nötr iletkenine bağlanmasıdır. Yıldırımlık tesisatı: Paratoner Klemens: Bağlantı-tutturma elemanı: mandal Sigorta; akım sınırlayan devre elemanıdır. Kısa devrenin şebekeye zarar vermesini engeller. Sigorta elektrik çarpmalarından ve statik elektriğin kötü etkilerinden korumaz. Elektrik çarpmadan en fazla adaleler etkilenir Statik elektriği engelleme yöntemleri Nemlendirme (madenlerde,...) Topraklama İyonizasyon (kimyasal yöntem)

7

8

9

10 PARATONER DAHA ÇOK YILDIRIM GİBİ ETKİLERE KARŞI KORUMA YAPAR

11 Petrol tankerlerinin arkasındaki zincirleri, parlayıcı ve patlayıcı depolarının girişindeki plakalar bu amaçla kullanılır. Elektrik ile çalışanlara Yalıtkan-Elektrikçi bareti (B sınıfı), yalıtkan eldiven ile yalıtkan ayakkabı (KKD) verilir. Statik elektriğe karşı ise antistatik-iletken ayakkabı verilir KKD olarak. Antistatik ayakkabı = İletken ayakkabı Antistatik ayakkabı Yalıtkan ayakkabı Küçük gerilim < 42 V Tehlikesiz gerilim < 50 V Tehlikeli gerilim > 50 V (AC) ve >120 V (DC)

12 Tehlikeli ve tehlikesiz gerilimin sınır değeri 50 V Alçak gerilim < 1000 V (1000v ve altı) Yüksek gerilim > 1000 V Alçak ve yüksek gerilimin sınır değeri 1000 V İnsanlar 0,01 ma'den itibaren akımı hisseder. Güvensiz-Tehlikeli akım sınırı 8 ma Öldürücü akım sınırı 50 ma Elektrik çarpmasının zararı nelere bağlıdır? Akımın geçtiği yol Akıma maruz kalma süresi Akımın büyüklüğü Gerilimin büyüklüğü Akımın-gerilimin cinsi (AC-DC) Çarpılan akım AC ise frekansı Çarpılanın vücut direnci (elektriksel) Elektrik devresini tamamlayıp tamamlamadığı Çarpılma anında bulunulan zeminin durumu (kuru, ıslak, nemli,...)

13 Kapalı alanlarda DC kaynak makinesi kullanılmalıdır. Kaynak makinelerinin boşta çalışma anma değerleri 80 V (DC) ve 110 V (AC). Elektrik çarpması ile temas yerindeki derinin delinmesi halinde geçiş direnci birdenbire düşer, geriye vücudun iç direnci kalır. Kuru ve nasırlı derilerin direnci yüksek, ince-rutubetli-sıyrılmış derilerin dirençleri ise düşüktür. Koruyucu ayırma; özellikle seyyar el aletlerinde başvurulan bir yöntemdir. 500 volta kadar olan çalışmalarda (özellikle şantiyelerde) rahatlıkla kullanılabilen birebir tabir edilen bir transformatör yardımıyla elde edilen küçük gerilim veya akımda çalışma şeklindeki bir önlemdir. Yüksek gerilim tesisatı üzerinde herhangi bir çalışmaya girişmeden önce, tesisat gerilimsiz durumu getirilmelidir Gerilimsiz duruma getirdikten sonra gerilim yokluğunu kontrol edilmelidir Topraklama-kısa devre etme işlemi çalışılacak yerde, burası ile akım kaynağı arasında yapılmalıdır.

14 Çalışılan tesisatın birden çok kaynaktan ring hatlarla beslenmesi halinde iki taraftan da topraklama ve kısa devre uygulanmalıdır. Elektrik iç tesislerinde 32 Amperin üstündeki sigortalar en az bir şalter veya anahtar ile kontrol altına alınmalıdır. Sigortalar değiştirilmeden önce Gerilim dışı bırakılmalı, Gerilim yokluğu kontrol edilmeli, Sigorta gerilim dışı bırakılamıyorsa, kesicilerle devrenin kesilmesi sağlanmalı Cisimlerin birbirlerine sürtünmeleri veya temasları sonucu elektron veya proton akışı sonucu meydana gelen durağan enerjiye statik elektrik adı verilir.

15 Periyodik muayene süreleri: Sabit işletmelerde : 1 yıl Hareketli-yer değiştirebilen işletmelerde : 6 ay Elektrik üretim, iletim, dağıtım tesisleri : 2 yıl Enerji nakil ve dağıtım hatları : 5 yıl Paratonerler : 1 yıl Elektrik iç tesislerinde Gerilim altındaki kısımların dokunmaya karşı alternatif akımda 50V ve doğru akımlı bölümlerinin gerilimi 120V'dan yukarı olan devreler, yalıtılmış olmalı ya da doğrudan doğruya dokunmaya karşı korunmuş olmalıdır.

16 Kaçak akım rölesi = Kaçak akım koruma anahtarı Kullanılması zorunlu, Tesisatın girişine, sigortalardan önce takılır, Tesisata giren ve çıkan akımların arasındaki farka göre çalışır, Sınır değeri 30 ma'dir. Dairelerde kullanılan için. Yangın yönetmeliği gereği, toplam topraklama kaçak akımı: 300 ma ( Bina girişlerinde)

17 Atmosferde doğal elektriklenme sonucu bulutla yer arasında bir elektrik boşalmasına yıldırım adı verilir. Alçak gerilim tesislerinde dolaylı dokunmaya karşı önemli ve en çok uygulanan, hata akımı ile faaliyete geçen devre elemanları ile sağlanan koruma yöntemi; beslemenin otomatik olarak kesilmesi yöntemidir. Elektrikli el aletleri nemli-ıslak yerlerde küçük gerilime (24V-42V) bağlanmalıdır. Elektrikli el aletleri, topraklı hatlarda ve topraklı prizlerle kullanılmalıdır. Madenlerde ocak içi aydınlatma için en çok 24V olmalıdır. Laboratuvar, atölye, fabrika gibi yerlerde kullanılan makine ve cihazların ayrı ayrı durdurma düzenekleri ve tamamını durdurabilecek şalter düzenekleri olmalıdır Makine, tezgah ve cihazların çalıştırma düğmeleri yeşil, durdurma düğmeleri kırmızı renkte olmalıdır. Kollu ve çevirmeli şalterlerde 1 ve 0 konumu etiketlenmelidir.

18 Kapasitif boşalma: biriken enerjinin aniden ortaya çıkmasıdır. Bakım-onarım çalışmalarında çok önemlidir, dikkate alınmalıdır. Yer altı kablolarında yapılacak bir işlemde, elektrik kesilmesinden hemen sonra Kapasitif Boşalmayı temin için, üzerinde çalışılması gereken kabloların bütün iletkenleri kısa devre edilmeli ve topraklanmalıdır.

19 Tevzi tabloları için Çalışanların erişebileceği yerlerde bulunanların kontrol tertibatı ile benzeri tesisat, kilitli dolap veya hücre içinde olmalı Metal gövdesi ile diğer gerilim altında olmayan metal bölümleri de topraklanmalı Sigorta, şalter ve anahtarların üzerine, kumanda ettiği yeri gösteren etiketler bulunmalı Tozlu ve nemli yerlerde tamamen sızdırmaz biçimde kapalı dökme demir ya da çelik saçtan yapılmalı Tevzi tablolarının önünde yalıtkan paspas bulunmalıdır. Daima kilitli olmalı ve yetkili personelden başkasının ulaşımı ve müdahalesi engellenmelidir.

20 * Parafudlar, yüksek gerilim cihazlarının hat arızaları, yıldırım düşmeleri ve kesici açması gibi manevralar sonucu meydana gelen aşırı ve zararlı çok yüksek gerilim şoklarının ve enerji iletim hatlarında meydana gelen yürüyen dalgaların tahrip etkisini önleyen cihazlardır Parlayıcı, patlayıcı ve yanıcı maddelerin imal edildiği, işlendiği veya depolandığı yerler, yağ, boya ve diğer parlayıcı sıvıların bulunduğu binalar ile üzerinde direk veya sivri çıkıntılar yahut su depoları gibi yüksek yerler bulunan binalar yıldırıma karşı yürürlükteki yönetmelik ve şartnamelere göre yapılacak yıldırımlık tesisatı ile hava şartları ise uygun kapasitedeki parafudr ile korunur.

21 Akümülatör odalarındaki çalışmalarda; Kibrit - çakmak dahil ateş yakılmamalıdır, Kıvılcım çıkaracak aletler kullanılmamalıdır, Cep telefonları kapatılmalıdır, Asit ve/veya asitli suyla temas edildiğinde, hemen temas eden uzuvlar temiz su ile yıkanmalıdır, İçeride birikmiş gaz varsa mahal hemen terk edilmelidir, Genel ve özel iş güvenliği tavsiyelerine uyulmalıdır.

22

23 ÜLKEMİZDE İKİ FAZ ARASI GERİLİM 380 VOLTTUR.. AMA FAZLARDAN BİRİ VE NÖTR ARASINDAKİ GERİLİM 220 VOLTTUR..

24

25

26 Bazı seyyar makinelerin veya ev eşyalarının topraklama yapılmasındaki zorluklar nedeniyle ve daha emniyetli olması için ÇİFT İZOLASYON YAPILMAKTADIR. (Bu tür makinelerin gövde topraklaması yapılmadan emniyetli şekilde kullanılması mümkün olmaktadır) (Tamir bakım esnasında cihazın çift izolasyon özelliğinin bozulmamasına dikkat edilmelidir).

27 ELEKTRİK ÇARPILMALARDA YAPILACAKLAR

28 ELEKTRİKLİ ÇALIŞMALARDA KULLANILAN KKD

29 YÜKSEK GERİLİM HATTINDA BAKIM VE ONARIM SIRASINDA ÖNLEMLER

30 AKIM DEĞERLERİ

31 SORULARLA TEKRAR EDELİM

32 Aşağıdakilerden hangisi elektrik carpması konusunda etkili değildir? (ben en etkisiz diye soruyorum) a) Akımın gerilimi (Voltaj) b) Akımın cinsi (AC, DC) c) Akımın şiddeti (Amper) d) Giyilen kıyafet

33 Aşağıdakilerden hangisi elektrik carpması konusunda etkili değildir? (ben en etkisiz diye soruyorum) a) Akımın gerilimi (Voltaj) b) Akımın cinsi (AC, DC) c) Akımın şiddeti (Amper) d) Giyilen kıyafet

34 Aşağıdakilerden hangisi elektrik carpması konusunda etkili değildir? (Yine en etkisizi sormak doğru olur) a) Kişinin yaşı b) Elektrik devresinin tamamlanıp tamamlanmadığı c) Akımın dokulardan gectiği sure d) Akımın gectiği yol

35 Aşağıdakilerden hangisi elektrik carpması konusunda etkili değildir? (Yine en etkisizi sormak doğru olur) a) Kişinin yaşı b) Elektrik devresinin tamamlanıp tamamlanmadığı c) Akımın dokulardan gectiği sure d) Akımın gectiği yol

36 Aşağıdakilerden hangisi guvensiz akım şiddeti sınırıdır? a) 1 mamp b) 8 mamp c) 15 mamp d) 50 mamp

37 Aşağıdakilerden hangisi guvensiz akım şiddeti sınırıdır? a) 1 mamp b) 8 mamp c) 15 mamp d) 50 mamp

38 Aşağıdakilerden hangisi oldurucu akım şiddeti sınırıdır? a) 1 mamp b) 8 mamp c) 15 mamp d) 50 mamp

39 Aşağıdakilerden hangisi oldurucu akım şiddeti sınırıdır? a) 1 mamp b) 8 mamp c) 15 mamp d) 50 mamp

40 Elektrik carpması sonucu en fazla hasar hangisinde olur? a) Kemik b) Deri c) Sinir d) Adale

41 Elektrik carpması sonucu en fazla hasar hangisinde olur? a) Kemik b) Deri c) Sinir d) Adale

42 Elektrik carpması sonucu oluşan olum nedenleri arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz? a) Ventrikuler Fibrilasyon b) Solunum kaslan spazmı ve kalp adalelerinin kasılması c) Solunum ve dolaşım merkezlerinin uyarılması d) Termal yanıklar

43 Elektrik carpması sonucu oluşan olum nedenleri arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz? a) Ventrikuler Fibrilasyon b) Solunum kaslan spazmı ve kalp adalelerinin kasılması c) Solunum ve dolaşım merkezlerinin uyarılması d) Termal yanıklar

44 Elektrikli makine ve aracların govde kısımlannın (yani şaselerinin) notr iletkenine bağlanmasına ne denir? a) Sıfırlama b) Topraklama c) İzolasyon d) Cift yalıtım

45 Elektrikli makine ve aracların govde kısımlannın (yani şaselerinin) notr iletkenine bağlanmasına ne denir? a) Sıfırlama b) Topraklama c) İzolasyon d) Cift yalıtım

46 Elektrik risklerinden korunmak icin en etkili yontem hangisidir? a) Sıfırlama b) Topraklama c) İzolasyon d) Kacak akım rolesi

47 Elektrik risklerinden korunmak icin en etkili yontem hangisidir? a) Sıfırlama b) Topraklama c) İzolasyon d) Kacak akım rolesi

48 Yuksek gerilim ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur? a) Yuksek gerilim tesisatı uzerinde herhangi bir calışmaya girişmeden once, tesisat gerilimsiz durumu getirilmelidir b) Gerilimsiz duruma getirdikten sonra gerilim yokluğunu kontrol etmek gerekir c) Topraklama-kısa devre etme tedbirlerine başvurmak gereklidir d) Hepsi

49 Yuksek gerilim ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur? a) Yuksek gerilim tesisatı uzerinde herhangi bir calışmaya girişmeden once, tesisat gerilimsiz durumu getirilmelidir b) Gerilimsiz duruma getirdikten sonra gerilim yokluğunu kontrol etmek gerekir c) Topraklama-kısa devre etme tedbirlerine başvurmak gereklidir d) Hepsi

50 Elektrik ic tesislerinde alternatif ve doğru akım devrelerinde kullanılan sigortalar kac amperin uzerinde en az bir şalter veya anahtarla kontrol altına alınmalıdır? a)24 amper b) 32 amper c) 40 amper d) 60 amper

51 Elektrik ic tesislerinde alternatif ve doğru akım devrelerinde kullanılan sigortalar kac amperin uzerinde en az bir şalter veya anahtarla kontrol altına alınmalıdır? a)24 amper b) 32 amper c) 40 amper d) 60 amper

52 Elektrik sistemlerinin kontrol periyotları icin Hangisi Doğru değildir? a) Elektrik uretim iletim ve dağıtım tesisleri icin: 2 yıl, b) Enerji nakil ve dağıtım hatları icin: 2 yıl, c) Sabit işletme elemanları icin: 1 yıl, d) Yer değiştirebilen işletme elemanlan icin: 6 ay.

53 Elektrik sistemlerinin kontrol periyotları icin Hangisi Doğru değildir? a) Elektrik uretim iletim ve dağıtım tesisleri icin: 2 yıl, b) Enerji nakil ve dağıtım hatları icin: 2 yıl, c) Sabit işletme elemanları icin: 1 yıl, d) Yer değiştirebilen işletme elemanlan icin: 6 ay.

54 Cisimlerin birbirlerine surtunmeleri veya temasları sonucu elektron veya proton akışı sonucu meydana gelen durağan enerjiye ne ad verilir? a) Alternatif Akım b) Doğru Akım c) Statik Elektrik d) Kondansator

55 Cisimlerin birbirlerine surtunmeleri veya temasları sonucu elektron veya proton akışı sonucu meydana gelen durağan enerjiye ne ad verilir? a) Alternatif Akım b) Doğru Akım c) Statik Elektrik d) Kondansator

56 Sabit olmayan tesislerde topraklama kontrolü hangi periyotta yapılmalıdır? a) 3 ay b) 6 ay c) 1 yıl d) 5 yıl

57 Sabit olmayan tesislerde topraklama kontrolü hangi periyotta yapılmalıdır? a) 3 ay b) 6 ay c) 1 yıl d) 5 yıl

58 Aşağıdakilerden hangisi yuksek gerilimin tanımıdır? a) Etkin değeri 1000 Volt un uzerindeki fazlar arası gerilimdir b) Etkin değeri 500 Volt un uzerindeki fazlar arası gerilim c) Etkin değeri 120 Volt un uzerindeki fazlar arası gerilimdir d) Etkin değeri 50 Volt un uzerindeki fazlar arası gerilimdir

59 Aşağıdakilerden hangisi yuksek gerilimin tanımıdır? a) Etkin değeri 1000 Volt un uzerindeki fazlar arası gerilimdir b) Etkin değeri 500 Volt un uzerindeki fazlar arası gerilim c) Etkin değeri 120 Volt un uzerindeki fazlar arası gerilimdir d) Etkin değeri 50 Volt un uzerindeki fazlar arası gerilimdir

60 Elektrik carpması konusunda aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Kas spazmı fleksor kaslarda daha gucludur b) DC akım daha tehlikelidir c) 100 mamp AC akım kalpte fibrilasyon yapar d) 250 mamp DC akım kalpte fibrilasyon yapar

61 Elektrik carpması konusunda aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Kas spazmı fleksor kaslarda daha gucludur b) DC akım daha tehlikelidir c) 100 mamp AC akım kalpte fibrilasyon yapar d) 250 mamp DC akım kalpte fibrilasyon yapar

62 Aşağıdakilerden hangisi sıfırlamanın tanımıdır? a) Madeni kısımlann toprak ile elektriksel bağlantısının yapılması b) Elektrikli makina ve aracların govde kısımlarının (yani şaselerinin) notr iletkenine bağlanması c) Devreyi otomatik olarak kesen bir koruma cihazı konulması d) Yerleri değişmeyen sabit elektrikli makina ve araclarla, elektrik panolannın taban alanına tahta ızgara, lastik paspas konulması

63 Aşağıdakilerden hangisi sıfırlamanın tanımıdır? a) Madeni kısımlann toprak ile elektriksel bağlantısının yapılması b) Elektrikli makina ve aracların govde kısımlarının (yani şaselerinin) notr iletkenine bağlanması c) Devreyi otomatik olarak kesen bir koruma cihazı konulması d) Yerleri değişmeyen sabit elektrikli makina ve araclarla, elektrik panolannın taban alanına tahta ızgara, lastik paspas konulması

64