Sarkoidoziste Chlamydia pneumoniae ve Helicobacter pylori Seropozitifliði

Transkript

1 ARAÞTIRMALAR Sarkoidoziste Chlamydia pneumoniae ve Helicobacter pylori Seropozitifliði Feza Bacakoðlu 1, Alev Atasever 1, Tijen Özacar 2, Mustafa Özhan 1, Oðuz Kýlýnç 3, Eyüp Sabri Uçan 3 Ege Üniversitesi Týp Fakültesi 1 Göðüs Hastalýklarý Anabilim Dalý, 2 Mikrobiyoloji Anabilim Dalý, 3 Dokuz Eylül Üniversitesi Týp Fakültesi, Göðüs Hastalýklarý Anabilim Dalý, Ýzmir ÖZET Sarkoidozis, etiyolojisi bilinmeyen ve hastalýk nedenini açýklamak için farklý hipotezlerin kullanýldýðý, granülomatöz bir hastalýktýr. Sarkoidoziste, Chlamydia pneumoniae ve Helicobacter pylori enfeksiyonlarýnýn seroprevalansýný araþtýrmak için, prospektif bir çalýþma planlanmýþtýr. Çalýþmaya, uyumlu klinik bulgularýn varlýðýnda, histopatolojik olarak kanýtlanmýþ sarkoidozis tanýlý 33 hasta (8 erkek, 25 kadýn, ort. yaþ 43.2±11.2) ile 17 saðlýklý kontrol (6 erkek, 11 kadýn, ortalama yaþ 43.7±5.8) alýnmýþtýr. Anti- Chlamydia pneumoniae IgG antikorlarý, microimmunofluorescence (MIF) ve anti-helicobacter pylori IgG antikorlarý ise enzyme immunoassay (EIA) yöntemleri ile ölçülmüþtür. Chlamydia pneumoniae IgG antikorlarý için, 1/16 dilüsyon ve Helicobacter pylori IgG antikorlarý için, 20 Ü/ml üzeri pozitiflik olarak kabul edilmiþtir. statistiksel analizler için, ki kare testi kullanýlmýþtýr. Anti-Chlamydia pneumoniae IgG, sarkoidozisli 26 olgu (%79) ve 12 kontrolde (%71) pozitif bulunmuþtur. Anti-Helicobacter pylori IgG ise, 17 olgu (%52) ve 9 saðlýklý kontrolde (%53) pozitiftir. Chlamydia pneumoniae ve Helicobacter pylori IgG antikor pozitifliði açýsýndan sarkoidozis hastalarý ve kontrol olgularý arasýnda, istatistiksel olarak anlamlý fark saptanmamýþtýr (sýrasýyla c2 =0,41 ve c2 =0,0009, P>0.05). Bu çalýþma, sarkoidozis etiyolojisinde, Chlamydia pneumoniae ve Helicobacter pylori enfeksiyonlarýnýn rolü olabileceðine dair yeterli kanýtlar göstermemektedir. Toraks Dergisi, 2000;1:50-53 Anahtar sözcükler: Sarkoidozis, Chlamydia pneumoniae, Helicobacter pylori, seroprevalans ABSTRACT Chlamydia pneumoniae and Helicobacter pylori Seropositivity in Sarcoidosis Sarcoidosis is a granulomatous disorder with unknown etiology and different hypotheses are used to explain the cause of the disease. We designed a prospective study in order to investigate the seroprevalance of Chlamydia pneumoniae and Helicobacter pylori infections in sarcoidosis. Thirty-three patients (8 males, 25 females, mean age 43.2±11.2) diagnosed as sarcoidosis by means of histopathological and clinical presentations and 17 healthy control subjects (6 males, 11 females, mean age 43.7±5.8) were enrolled in the study. Anti-Chlamydia pneumoniae IgG and anti-helicobacter pylori IgG antibodies were investigated by microimmunofluorescence (MIF) and enzyme immunoassay (EIA), respectively. The fluorescence at 1/16 dilution for Chlamydia pneumoniae IgG antibodies and 20U/ml for Helicobacter pylori were accepted as positive. The Chi-square test was used for statistical analysis between groups. The anti-chlamydia pneumoniae IgG was found positive in 26 patients (79%) with sarcoidosis and 12 control subjects (71%). The anti-helicobacter pylori IgG was positive in 17 patients (52%) with sarcoidosis and 9 (53%) of the healthy controls. The differences were not statistically significant between sarcoidosis patients and controls for the positivity of Chlamydia pneumoniae IgG antibodies and Helicobacter pylori (c2=0.41and c2=0.0009, P>0.05 respectively). The study indicates that there is no sufficient evidence for a role of Chlamydia pneumoniae and Helicobacter pylori infections in the etiology of sarcoidosis. Key words: Sarcoidosis, Chlamydia pneumoniae, Helicobacter pylori, seroprevalance Yazýþma adresi: Dr. Feza Bacakoðlu Ege Üniv. Týp Fak. Göðüs Hast. Anabilim Dalý, 35100, zmir Tel: (232) , Faks: (232) E-posta: dr.feza@superonline.com GÝRÝÞ Sarkoidozis, etiyolojisi bilinmeyen, sistemik, granülomatöz bir hastalýktýr. Ayýrt ettirici histopatolojik bulgusu, tutulan dokuda non-kazeifiye epiteloid granülom varlýðýdýr. Bilinmeyen bir antijen uyarýsýna baðlý doku hasarýný, granülom oluþumu izlemektedir. 50

2 Sarkoidoziste Chlamydia pneumoniae ve Helicobacter pylori seropozitifli i Chlamydia intrasellüler bir patojendir da tanýmlanan ve TWAR olarak da bilinen yeni türü Chlamydia pneumoniae (CP) diye adlandýrýlmýþtýr. Serumda CP ye karþý spesifik antikorlarýn gösterilmesi, enfeksiyonun varlýðýný kanýtlamaktadýr [1]. Literatürde, CP enfeksiyonu ile pnömoni, astým ve kronik bronþitin akut alevlenmeleri, akciðer kanseri gibi solunum yolu hastalýklarýndan baþka sarkoidozis, koroner arter hastalýðý ve miyokardit arasýnda iliþki olduðu ileri sürülmektedir [1-5]. Helicobacter pylori (HP), baþta peptik ülser olmak üzere gastrointestinal hastalýklara yol açan, Gram negatif bir bakteridir. Granülomatöz gastritin en sýk nedenleri, Crohn hastalýðý ve sarkoidozistir. Bunlar dýþlanmýþsa, HP enfeksiyonu düþünülmelidir [6,7]. Tüberküloz, bronþektazi ve akciðer kanseri ile HP enfeksiyonu arasýnda olasý iliþkilerin varlýðý bildirilmiþtir [8-10]. Bu çalýþmanýn amacý, sarkoidoziste, CP ve HP enfeksiyonlarýnýn seroprevalansýný araþtýrmak, CP ve HP ye karþý IgG pozitifliði ile sarkoidozis bulgularý arasýnda iliþki olup olmadýðýný incelemektir. GEREÇ VE YÖNTEM Çalýþma, Ocak 1997 ile Þubat 1998 tarihleri arasýnda, eski tanýlý olup poliklinik izlemesine gelen veya yeni taný konan 33 sarkoidozisli hasta (25 kadýn, 8 erkek, ort. yaþ 43.2±11.2) ile 17 saðlýklý gönüllü (11 kadýn, 6 erkek, ort. yaþ 43.7±5.8) arasýnda yapýlmýþtýr. Sarkoidozis tanýsý, tüm hastalarda, uygun klinik ve radyolojik bulgularýn varlýðýnda, histopatolojik olarak non-kazeifiye granülomlarýn gösterilmesi ile konulmuþtur. Olgularýn, demografik verileri, hastalýk süre ve evreleri ile, akciðer dýþý organ tutulumlarý ve etkinlik varlýðý kaydedilmiþtir. Çalýþma ve kontrol grubundaki olgularýn tümünden, açlýk venöz kan örneði alýnmýþ ve serumlarý ayrýlmýþtýr. CP ye karþý IgG antikorlarý, MIF yöntemi ile MRL, Diagnostics, ABD kiti kullanýlarak, HP ye karþý IgG antikorlarý ise, EIA yöntemi ile Immunocomb II-Organics, Ýsrail kiti kullanýlarak ölçülmüþtür. Anti-CP IgG antikorlarý için 1/16 dilüsyon, anti-hp antikorlarý için ise 20 Ü/ml üzeri deðerler, pozitif olarak kabul edilmiþtir. Ýstatistiksel analizler için, Instat 4.0 yazýlýmda ki kare testi kullanýlmýþ, %95 güven aralýðýnda 0.05 in altýndaki P deðerleri, istatistiksel olarak anlamlý kabul edilmiþtir. Tablo 1. Hasta ve kontrol gruplarýnýn demografik ve hastalýk bulgularý Sarkoidozis Kontrol Yaþ (ort. yýl SH) 43.2± ±5.8 Cinsiyet(n) 25K/8E 11K/6E Hastalýk süresi (ort. ay SH) 20.6±19 Hastalýk evresi (n) Evre I 4 Evre II 28 Evre III 1 Ekstra-pulmoner tutulum (n) Var 18 Yok 15 Etkinlik (n) Var 18 Yok 15 Kortikosteroid kullanýmý (n) Var 15 Yok 18 BULGULAR Sarkoidozis tanýlý 33 olgunun, ortalama hastalýk süresi 20.6±19 aydýr. Olgularýn dördü (%12) I., 28 i (%85) II. ve biri (%3) III. evrededir. On sekiz olguda (%55) etkinlik varlýðý ile, sekizinde deri, altýsýnda lenf bezi, ikisinde göz, birinde merkezi sinir sistemi ve birinde dalak olmak üzere 18 inde akciðer dýþý organ tutulumu saptanmýþ, 15 olgunun (%45) halen sistemik kortikosteroid kullandýðý belirlenmiþtir. Çalýþma ve kontrol grubunun demografik, çalýþma grubunun hastalýða ait bulgularý, Tablo 1 de gösterilmektedir. CP ye karþý IgG antikor pozitifliði; sarkoidozisli 26 olgu (%79) ile saðlýklý 12 olguda (%71) saptanmýþtýr (c 2 = 0,41, P>0.05). Anti-HP IgG pozitifliði ise; çalýþma grubunda 17 (%52), kontrol grubunda 9 (%53) olguda bulunmuþtur (c 2 = 0,0009, p>0,05) (Tablo 2). Sarkoidozislilerde; hem CP hem de HP ye karþý IgG antikor pozitifliði ile, yaþ, cins, hastalýk evresi ve süresi, aktivite ve akciðer dýþý organ tutulumu arasýnda iliþki bulunma- Tablo 2. Hasta ve kontrol gruplarýnda, anti-chlamydia pneumoniae IgG ve anti-helicobacter pylori IgG antikor sonuçlarý Sarkoidozis Kontrol Anti-Chlamydia pneumoniae IgG (n %) Pozitif 26 (79) 12 (71) Negatif 7 (21) 5 (29) Anti-Helicobacter pylori IgG (n %) Pozitif 17 (52) 9 (53) Negatif 16 (48) 8 (47) 51

3 Bacako lu F. ve ark. mýþtýr. Halen sistemik kortikosteroid alanlarda, hem anti-cp IgG hem de anti-hp IgG pozitiflik oranlarý (sýrasýyla %73 ve %33), kortikosteroid almayanlardakinden (sýrasýyla %83 ve %67) düþüktür (sýrasýyla c 2 =0.49 ve c 2 =3.63, P>0.05). TARTIÞMA Kronik enflamatuar hastalýklarda, enfeksiyon etkenlerinin rolü, halk saðlýðýný meþgul eden konulardandýr. Bu durumun iyi bilinen, kanýtlanmýþ örnekleri, mide ülseri ile Helicobacter pylori ve eriþkinlerde astým alevlenmeleri ile mikoplasma enfeksiyonlarý arasýndaki iliþkilerdir [11]. Kronik akciðer hastalýklarýnda, Chlamydia pneumoniae enfeksiyonunun yeri, serolojik çalýþmalarla gösterilmiþtir. CP enfeksiyonunu deðerlendirmede, MIF yöntemi kullanýldýðýnda; 1/512 IgG 1/16 geçirilmiþ enfeksiyonu, IgM 1/16 veya IgG 1/512 yeni enfeksiyonu ifade etmektedir [12]. Sarkoidozis ve akciðer kanseri olgularýnda, süregelen artmýþ CP antikor titreleri saptanmýþtýr [2]. Yirmi dört sarkoidozisli hastada; CP ye karþý antijen spesifik serolojik yanýt araþtýrýlmýþ ve MIF yöntemi ile 5 hastada akut, 15 hastada kronik antikor, EIA yöntemi ile de 20 hastada antikor varlýðý gösterilmiþtir [5]. Otuz üç sarkoidozisli ve 17 saðlýklý kontrolu içeren çalýþmamýzda ise; anti-chlamydia pneumoniae IgG antikorlarý, 26 hasta (%79) ve 12 kontrolde (%71) pozitif bulunmuþ, iki grup arasýnda anlamlý fark saptanmamýþtýr. Epidemiyolojik bir çalýþmada, 147 genç eriþkinde, MIF yöntemi ile, CP ye karþý antikor varlýðý araþtýrýlmýþ; 108 inde (%73) geçirilmiþ, 19 unda (%13) yeni enfeksiyon lehine antikor pozitifliði elde edilmiþ ve CP enfeksiyonunun serolojik tanýsý için, daha objektif ve spesifik bir teste ihtiyaç olduðu düþünülmüþtür [13]. Çalýþmamýzda, kontrol grubunda, benzer oranda anti-cp IgG pozitifliðinin saptanmasý, bu görüþü destekler niteliktedir. Ayrýca, ülkemizde, saðlýklý eriþkinlerde, Chlamydia pneumoniae seroprevalansý %64.3 gibi yüksek oranda bulunmuþtur [14]. Chlamydia pneumoniae enfeksiyonu ile sarkoidozis arasýndaki olasý iliþki, serolojik çalýþmalar dýþýnda, doðrudan mikroorganizmanýn doðrudan gösterilmesi esasýna dayanan doku çalýþmalarý ile de araþtýrýlmýþtýr. Bu konuda yapýlan ilk çalýþmada, 33 sarkoidozisli ve 21 kontrolde polimeraz zincir tepkimesi (PCR; polymerase chain reaction) ile CP- DNA sý varlýðý gösterilememiþtir [3]. Ardýndan, 20 sarkoidozis ve 17 kontrolde yürütülen baþka bir çalýþmada da, doku örneklerinin hiçbirinde PCR ile CP-DNA saptanmamýþtýr [4]. Bu sonuçlar, sarkoidozis patogenezinde, CP nin doðrudan etkisi bulunmasý olasýlýðýný dýþlamaktadýr. Çalýþmamýzda, sarkoidozis ve kontrol gruplarýnda CP ile temas oranlarý, IgG antikor pozitiflikleri ile araþtýrýlmýþ, aralarýnda fark bulunmamýþtýr. Sarkoidozis etyopatogenezinde CP enfeksiyonunun yerinin deðerlendirilmesi için, seri IgG ve IgM antikor pozitifliklerinin araþtýrýlmasýna ve moleküler biyolojik çalýþmalara ihtiyaç vardýr. Sarkoidozis ve Helicobacter pylori enfeksiyonu, granülomatöz gastrit nedenleri arasýndadýr [6]. Yetmiþ bir granülomatöz gastritli hastanýn kesin tanýlarýnýn deðerlendirildiði bir çalýþmada multipl granülomlarýn gösterildiði bir hasta sarkoidozis tanýsý alýrken, 64 (%92) biyopsi örneðinde HP saptanmýþtýr [7]. Literatürde, sarkoidozis ile HP enfeksiyonu arasýndaki iliþki olasýlýðýna dair serolojik çalýþma yoktur. EIA yöntemi ile anti-helicobacter pylori IgG antikorlarýnýn araþtýrýldýðý çalýþmamýzda, antikor düzeyleri, 17 sarkoidozisli (%52) ve 9 saðlýklý kontrolde (%53) yüksek bulunmuþtur. HP enfeksiyon seroprevalansý, coðrafik alanlara, sosyoekonomik koþullara ve yaþa göre farklýlýk göstermektedir. Ýskandinav ülkelerinde %32.6 olarak bulunan oran, Singapur da 65 yaþ üzeri eriþkinlerde %71 e kadar çýkmaktadýr [15,16]. Ülkemizde de 1991 yýlýndan beri yapýlan prevalans çalýþmalarýnda HP IgG antikor pozitifliði %13-61 arasýnda bulunmuþ olup, antikor pozitifliðinin 40 yaþýn üzerinde olanlarda, kadýnlarda ve kýrsal kesimde yaþayanlarda daha yüksek olduðu saptanmýþtýr [17-19]. HP enfeksiyonu ile gastrik-duodenal ülserler ve atrofik gastrit arasýnda güçlü iliþkiler gösterilmiþken, ülser dýþý dispepsilerde bu mikroorganizmanýn rolü tartýþmalýdýr [16,20,21]. Çalýþmamýzda, hem sarkoidoz hem de kontrol grubunda saptanan yüksek oranlar, ülke prevalansýmýz ile uyumlu olmasý yaný sýra, olgulara gastrointestinal sistemle ilgili araþtýrma yapýlmamasýna baðlý olabilir. Sonuç olarak; çalýþmamýzda, sarkoidozis ile Chlamydia pneumoniae ve Helicobacter pylori seropozitifliði arasýnda iliþki bulunmamýþtýr. Ancak, etiyolojisi bilinmeyen bir hastalýk olan sarkoidozis ile CP ve/veya HP enfeksiyonlarý arasýndaki iliþkileri dýþlamadan önce, daha geniþ serili ve daha uzun süreli, serum ve doku örneklemelerini içine alan çalýþmalar yapýlmalýdýr. KAYNAKLAR 1. Ostergaard LJ, Andersen SB, Christiansen G, Andersen PL. Chlamydia pneumoniae. Ugeskr Laeger 1993; 155: Laurila AL, Von Hertzen L, Saikku P. Chlamydia pneumoniae and chronic lung diseases. Scand J Infect Dis 1997; (Suppl) 104: Blasi F, Rizzato G, Gambacorta M et al. Failure to detect the presence of Chlamydia pneumoniae in sarcoid pathology specimens. Eur Respir J 1997; 10: Mills GD, Allen RK, Timms P. Chlamydia pneumoniae DNA is not detectable within sarcoidosis tissue. Pathology 1998; 30: Puolakkainen M, Campbell LA, Kuo CC et al. Serological response to Chlamydia pneumoniae in patients with sarcoidosis. J Infect 1996; 33: Shapiro JL, Goldblum JR, Petras RE et al. Clinicopathologic study of 42 patients with granulomatous gastritis. Is there really an idiopathic granulomatous gastritis?. Am J Surg Pathol 1996; 20: Ectors NL, Dixon MF, Geboes KJ et al. Granulomatous gastritis: a 52

4 Sarkoidoziste Chlamydia pneumoniae ve Helicobacter pylori seropozitifli i morphological and diagnostic approach. Histopathology 1993; 23: Sanaka M, Kuyama Y, Iwasaki M et al. No difference in seroprevalences of Helicobacter pylori infection between patients with pulmonary tuberculosis and those without. J Clin Gastroenterol 1998; 27: Tsang KW, Lam SK, Lam WK et al. High seroprevalence of Helicobacter pylori in active bronchiectasis. Am J Respir Crit Care Med 1998; 158: Muszynski J, Dzierzanowska D, Sieminska J et al. Is Helicobacter pylori infection a real risk factor for gastric carcinoma? Scand J Gastroenterol 1995; 30: Cassell GH. Infectious causes of chronic inflammatory diseases and cancer. Emerg Infect Dis 1998; 4: Grayston JT. Chlamydia pneumoniae, strain TWAR. Chest 1989; 95: Kern DG, Neill MA, Schachter J. A seroepidemiologic study of Chlamydia pneumoniae in Rhode Island. Evidence of serologic crossreactivity. Chest 1993; 104: Gencay M, Dereli D, Ertem E et al. Prevelance of Chlamydia pneumonia specific antibodies in different clinical situations and healthy subjects in Izmir, Turkey. Eur J Epidemiol 1998; 14: Regnstrom J, Jovinge S, Bavenholm P et al. Helicobacter pylori seropositivity is not associated with inflammatory parameters, lipid concentrations and degree of coronary artery disease. J Intern Med 1998; 243: Fock KM. Helicobacter pylori infection-current status in Singapore. Ann Acad Med Singapore 1997; 26: Turhanoðlu M, Göral V, Arýkan E et al. Çeþitli üst gastrointestinal sistem hastalýklarýnda Helicobacter pylori sýklýðý. KLÝMÝK Derg 1992; 5: Karabiber N, Türet S, Ülker A, Onaran I. Normal populasyonda Helicobacter pylori antikor prevalansý. Doða, Tr J Medical Sciences 1992; 16: Kalkan A, Bulut V, Bahçecioðlu ÝH et al. Elazýð yöresinde Helicobacter pylori infeksiyon seroprevalansý. Türk Mikrobiyol Cem Derg 1997; 27: Blaser MJ, Perez-Perez GI, Lindenbaum J et al. Association of infection due to Helicobacter pylori with specific upper gastrointestinal pathology. Rev Infect Dis 1991; (Suppl 8): S Tucci A, Poli L, Donati M et al. Value of serology for the diagnosis of Helicobacter pylori infection: evaluation in patients attending endoscopy and in those with fundic atrophic gastritis. Ital J Gastroenterol 1996; 28:

5 Sarkoidozis te Chlamydia Pneumon ae ve Helicobacter Pylori seropozitifli i Baþlýk C. JANTSCHITSCH, I. KINDAS Bu sayýda yer verdiðimiz önemli bir meta-analiz çalýþmasý, 30 yýldan uzun süredir hipertansiyon tedavisinde kullanýlan beta-blokerlerin, yaþlý hipertansif hastalardaki etkilerini çok yönlü olarak ele alýyor. Yaþlý hastalarda hemodinamik olaylarla ilgili deðiþmelerin ayrýntýlý olarak açýklandýðý yazýda, antihipertansif ilaçlarýn sadece kan basýncýný düþürücü etkilerinin dikkate alýnmasýnýn sakýncalý olduðu, uygun yaklaþýmýn ilacýn çok yönlü etkilerinin ile hastanýn özgül fiziksel koþullarýnýn arasýndaki uyumun deðerlendirilmesiyle belirlenebileceði vurgulanýyor. yazarlar, daha genç hastalarda ve miyokard enfarktüsü dönemde yararlýlýðý gösterilmiþ olan beta-bloker sýnýfý ilaçlarýn, yaþlýlarda birinci seçenek anithipertansi tedavi olarak önerilmemesi gerektiði sonucuna varýyorlar. Tablo 1.- Meta-analize Dahil Edilen Çalýþmalar Yaþlýlarda Diüretik Tedavisiyle Ýlgili Çalýþmalar Çalýþma Kaynak Antihipertansif Ýlaçlarla Kuramoto ve ark., Ýlgili Muharip Ýþleri Ortak Çalýþmasý, Avustralya Ulusal Kalp Vakfý, Yaþlýlarda Yüksek Kan Basýncý ile Ýlgili Avrupa Çalýþma Grubu, Yaþlýlarda Sistolik Pilot Çalýþma, Kan Basýncý Programý 000