ENERJİ VERİMLİLİĞİ ve TASARRUFU

Transkript

1 ENERJİ VERİMLİLİĞİ ve TASARRUFU Serdal ERGÜN Milli Prodüktivite Merkezi Verimlilik Ölçme ve İzleme Bölüm Başkanı 24/04/07 1

2 VERİMLİLİK Doğru İşi Doğru Kişilerle Doğru Biçimde Doğru Zamanda yapmaktır. 24/04/07 2

3 VERİMLİLİK NEDİR? Bir üretim sürecinde elde edilen mal ve hizmetler (çıktılar) ile kaynaklar (girdiler) arasındaki ilişki dir. 24/04/07 3

4 ENERJİ KAYNAKLARI NELERDİR? ENERJİ KAYNAKLARININ TÜRKİYE POTANSİYELİ ENERJİ SEKTÖRÜ ELEKTRİK SEKTÖRÜ TÜRKİYE ELEKTRİK SEKTÖRÜ KURULU GÜCÜ, ÜRETİMİ, KURULU GÜÇ VERİMLİLİĞİ ( ) DÖNEMİ, TÜKETİMİ ve KAYIPLAR GAZ SEKTÖRÜ, DOĞAL GAZ İTHALAT SÖZLEŞMELERİ, İTHAL EDİLEN DOĞAL GAZ MİKTARLARI SU SEKTÖRÜ, TÜRKİYE SU KAYNAKLARI POTANSİYELİ ENERJİ TASARRUFU NEDİR? NERELERDE ve NASIL ENERJİ TASARRUFU YAPABİLİRİZ? 24/04/07 4

5 ENERJİ KAYNAKLARI NELERDİR? YENİLENEMEYEN (TÜKENEBİLEN) KAYNAKLAR Kömür Petrol Doğal Gaz Uranyum Toryum YENİLENEBİLİR (TÜKENMEZ) KAYNAKLAR Hidrolik Güneş Rüzgar Jeotermal Biomas Hidrojen Deniz-Dalga 24/04/07 5

6 DALGA ENERJİ KAYNAKLARININ TÜRKİYE POTANSİYELİ KÖMÜR (TAŞ KÖMÜRÜ) KÖMÜR (LİNYİT) PETROL DOĞAL GAZ URANYUM TORYUM HİDROLİK GÜNEŞ RÜZGAR JEOTERMAL BİOMAS YENİLENEMEYEN (TÜKENEBİLEN) KAYNAKLAR POTANSİYEL MİLYON TON 8075 MİLYON TON 42,8 MİLYON TON 8,7 MİLYAR M TON TON YENİLENEBİLEN (TÜKENMEZ) KAYNAKLAR POTANSİYEL MW MW MW MW 32 MTEP 18,5 MİLYAR kwh/yil KURULU GÜÇ (2005) 335 MW 7.130,8 MW 2.527,3 MW (36,8 MW NAFTA) MW (10,4MW LPG) KURULU GÜÇ (2005) MW 20,1 MW 15 MW 35,3 MW 24/04/07 6

7 ENERJİ SEKTÖRÜ ELEKTRİK GAZ SU 24/04/07 7

8 ELEKTRİK Termik Hidrolik Jeotermal Rüzgar Nükleer Güneş Biyokütle Deniz kökenli Hidrojen Çöp yakıtları 24/04/07 8

9 24/04/07 9 TÜRKİYE ELEKTRİK SEKTÖRÜ KURULU GÜÇ ve ÜRETİMİNİN DÖNEMİ GELİŞİMİ ,2 94,4 59, , , ,5 15,0 20, , , ,3 93,2 57, , , ,0 15,0 18, , , ,5 88,6 61, , , ,0 15,0 18, , , ,5 104,6 48, , , ,8 17,5 18, , , ,7 89,6 62, , , ,4 17,5 18, , , ,1 75,5 33, , , ,1 17,5 18, , , ,4 101,4 20, , , ,3 17,5 8, , , ,9 90,5 5, , , ,0 17,5 8, , , ,8 82, , , ,9 17, , , ,7 83, , , ,4 17, , , ,4 86, , , ,3 17, , , ,7 79, , , ,8 17, , , TOPLAM JEOTERMAL RÜZGÂR HİDROLİK TERMİK TOPLAM JEOTERMAL RÜZGÂ R HİDROLİK TERMİK ÜRETİM (GWh) KURULU GÜÇ (MW) YILLAR

10 24/04/07 10 TÜRKİYE ELEKTRİK SEKTÖRÜ KURULU GÜÇ ve ÜRETİMİN DÖNEMİ GELİŞİMİNİN indeksi 206,8 119, ,7 129,3 256,5 186,2 85,7 231,0 130,8 236, ,4 117, ,1 150,7 219,2 176,5 85,7 217,2 128,2 219, ,5 112, ,4 115,5 220,5 170,6 85,7 217,2 127,5 209, ,2 132,2 872,7 110,1 200,5 152,7 217,2 124,1 178, ,7 113, ,7 78,5 206,8 135,8 217,2 118,3 151, ,5 95,4 607,3 101,0 197,1 130,7 217,2 113,3 146, ,7 128,2 372,7 113,4 171,4 125,2 106,8 141, ,8 114,4 138,1 144,2 112,0 104,5 118, ,9 104,7 130,2 133,0 104,9 102,4 107, ,1 105,8 132,3 113,9 101,9 100,7 102, ,1 108,7 116,2 106,2 100,5 100, TOPLAM JEOTERMAL RÜZGÂR HİDROLİK TERMİK TOPLAM JEOTERMAL RÜZGÂR HİDROLİK TERMİK ÜRETİM KURULU GÜÇ YILLAR

11 24/04/07 11 TÜRKİYE ELEKTRİK SEKTÖRÜ DÖNEMİ KURULU GÜÇ VERİMLİLİĞİ ve İNDEKSİ 111,0 139,2 464,3 98,9 108,7 4,169 6,293 2,935 3,065 4, ,0 137,5 482,9 117,5 99,7 4,092 6,213 3,053 3,644 4, ,2 130,7 513,9 90,6 105,4 3,950 5,907 3,249 2,809 4, ,2 132,2 401,7 88,7 112,5 4,063 5,977 2,540 2,752 4, ,4 113,3 521,4 66,3 136,6 4,332 5,120 3,296 2,057 5, ,0 95,4 279,5 89,1 134,8 4,582 4,314 1,767 2,763 5, ,8 128,2 372,7 106,1 120,9 4,459 5,794 2,356 3,291 5, ,6 114,4 132,1 121,5 4,754 5,171 0,632 4,097 5, ,7 104,7 127,1 124,1 4,718 4,731 3,941 5, ,9 105,8 131,4 110,7 4,464 4,783 4,074 4, ,6 108,7 116,2 105,3 4,116 4,914 3,604 4, ,755 4,520 3,101 4, TOPLAM JEOTERMAL RÜZGÂR HIDROLIK TERMIK TOPLAM JEOTEMAL RÜZGÂR HIDROLIK TERMIK KURULU GÜÇ VERİMLİLİĞİ İNDEKS SAYILARI (1994=100) KURULU GÜÇ VERİMLİLİĞİ (GWh/MW) YILLAR

12 TÜRKİYE ELEKTRİK SEKTÖRÜ DÖNEMİ KURULU GÜÇ VERİMLİLİĞİ İNDEKSİ TÜRKİYE ELEKTRİK SEKTÖRÜ KURULU GÜÇ VERİMLİLİĞİ İNDEKSİ (1994=100) 140,0 120,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0, /04/07 12

13 TÜRKİYE ELEKTRİK TÜKETİMİ (2005) (GWh) MESKEN TİCARET RESMİ DAİRE SANAYİ DİĞERLERİ KAYIP KAÇAK İÇ İHTİYAÇ TOPLAM , , , , , , , ,0 24/04/07 13

14 TÜRKİYE ELEKTRİK TÜKETİMİ ve İNDEKSİ (2005) MESKEN TİCARET RESMİ DAİRE SANAYİ DİĞERLERİ KAYIP KAÇAK TOPLAM ,0 GWh ,8 GWh 4.662,7 GWh ,2 GWh ,1 GWh , ,9 GWh GWh % 20,05 % 12,02 % 3,02 % 40,37 % 8,96 % 15,58 % 0 24/04/07 14

15 24/04/07 15 TÜRKİYE ELEKTRİK SEKTÖRÜ DÖNEMİ KURULU GÜÇÜ, ÜRETİMİ, TÜKETİMİ ve İNDEKSLERİ 206,7 206,8 186, , , , ,8 192,4 176, , , , ,5 179,5 170, , , , ,4 165,2 167, , , , ,1 156,7 135, , , , ,9 159,5 130, , , , ,3 148,7 125, , , , ,6 141,8 112, , , , ,7 131,9 104, , , , ,9 121,1 101, , , , ,0 110,1 100, , , , , , , TÜKETİM İNDEKSİ ÜRETİM İNDEKSİ KURULU GÜÇ İNDEKSİ TÜKETİM GWh ÜRETİM GWh KURULU GÜÇ MW YILLAR

16 DOĞAL GAZ İTHALAT SÖZLEŞMELERİ SÖZLEŞMELER MİKTAR* (BCMA) İMZA TARİHİ SÜRE (YIL) BAŞLAMA TARİHİ RUSYA FED. (BATI) 6 ŞUBAT HAZİRAN 1987 CEZAYİR (LNG) 4 NİSAN AĞUSTOS 1994 NİJERYA (LNG) 1,2 KASIM KASIM 1999 İRAN 10 AĞUSTOS ARALIK 2001 RUSYA FED. (KARADENİZ) 16 ARALIK ŞUBAT 2003 RUSYA FED. (BATI) 8 ŞUBAT MART 1998 TÜRKMENİSTAN 16 MAYIS ? AZERBAYCAN 6,6 MART TOPLAM 67,8 * Her sözleşme için kalorifik değer farklı olup; her sözleşme miktarı sözleşmede yer alan kalorifik değer üzerinden düzenlenmişitr. BOTAŞ Kaynak : 24/04/07 16

17 SU SEKTÖRÜ Karasal iklim özelliği gösteren Türkiye de 643 mm olan yıllık ortalama yağış miktarı, bölgelere ve mevsimlere göre çok büyük farklılıklar göstermekte ve 250 mm ile 3000 mm arasında değişmektedir. Bu yağış yılda ortalama 501 milyar m 3 suya tekabül etmektedir. Bu suyun 274 milyar m 3 ü toprak ve su yüzeyleri ile bitkilerden olan buharlaşmalar yoluyla atmosfere geri dönmektedir, 186 milyar m 3 lük kısmı akışa geçerek çeşitli büyüklükteki akarsular vasıtasıyla denizlere ve kapalı havzalardaki göllere boşalmakta, 41 milyar m 3 lük kısmı ise yer altı suyunu beslemektedir. Ayrıca, komşu ülkelerden doğan akarsular ile yılda ortalama 7 milyar m 3 suyun ülkemiz su potansiyeline dahil olduğu akım gözlemlerine dayanılarak belirlenmiş bulunmaktadır. Buna göre, her yıl meteorolojik şartlara göre değişiklik gösterdiği göz önüne alınmak kaydı ile Türkiye nin yer üstü suyu potansiyeli 193 milyar m 3 olmaktadır. Yapılan etütler sonucunda, yer altı suyu potansiyeli olan 12 milyar m 3 de dikkate alınarak, ülkemizin toplam yenilenebilir su potansiyeli brüt 205 milyar m 3 olarak hesaplanmıştır. Ancak, günümüz teknik ve ekonomik şartları çerçevesinde, çeşitli amaçlara yönelik olarak tüketilebilecek yer üstü ve yer altı suyu potansiyelinin yılda ortalama 110 milyar m 3 olduğu belirlenmiştir. Bu miktarın 95 milyar m 3 ünün yurt içinden doğan akarsulardan, 3 milyar m 3 ünün yurt dışından giriş yapan akarsulardan, 12 milyar m 3 ünün ise yer altı suyundan sağlanabileceği kabul edilmektedir. 24/04/07 17

18 TÜRKİYE SU KAYNAKLARI POTANSİYELİ YILLIK ORTALAMA YAĞIŞ 643 mm/yil TÜRKİYE'NİN YÜZÖLÇÜMÜ km 2 YILLIK YAĞIŞ MİKTARI 501 MİLYAR m 3 BUHARLAŞMA 274 MİLYAR m 3 YERALTINA SIZMA 41 MİLYAR m 3 YÜZEY SUYU YILLIK YÜZEY AKIŞI 186 MİLYAR m 3 KULLANILABİLİR YÜZEY SUYU 98 MİLYAR m 3 YER ALTI SUYU YILLIK ÇEKİLEBİLİR SU MİKTARI 14 MİLYAR m 3 TOPLAM KULLANILABİLİR SU (NET) 112 MİLYAR m 3 24/04/07 18

19 SU VARLIĞINA GÖRE ÜLKELER Su fakiri: Yılda kişi başına düşen kullanılabilir su miktarı m 3 ten daha az, Su azlığı: Yılda kişi başına düşen kullanılabilir su miktarı m 3 ten daha az, Su zengini: Yılda kişi başına düşen kullanılabilir su miktarı m 3 ten daha fazla. Türkiye su zengini bir ülke değildir. Kişi başına düşen yıllık su miktarına göre ülkemiz su azlığı yaşayan bir ülke konumundadır. Kişi başına düşen yıllık kullanılabilir su miktarı m 3 civarındadır. 24/04/07 19

20 ENERJİ TASARRUFU NEDİR? Enerji tasarrufu; üretimde, konforda ve iş gücümüzde herhangi bir azalma olmadan enerjiyi verimli kullanmak, israf etmemektir. Aynı işi daha az enerji kullanarak yapmaktır. 24/04/07 20

21 NEDEN ENERJİ TASARRUFU YAPMALIYIZ? 2020 Yılında Fosil Yakıt Kaynaklarının Yarısı Tüketilmiş Olacak. Fosil Kaynaklar, Sadece Yakıt Olarak Değil Aynı Zamanda Başta İlaç Olmak Üzere Kimya Sektöründe Pek Çok Alanda Kullanılmaktadır. Küresel Isınmaya Neden Olmaktadır. Enerji Tasarrufu Yapmak Aile Bütçesinde Başlar, Devlet Bütçesine Kadar Gider. 24/04/07 21

22 NERELERDE ve NASIL ENERJİ TASARRUFU YAPABİLİRİZ? Evimizde, Aracımızda, İşimizde, Sanayide. 24/04/07 22

23 EVİMİZDE YAPABİLECEĞİMİZ ENERJİ TASARRUFU ÖNLEMLERİ Bina Yalıtımı, Isıtma Sistemindeki, Aydınlatma ve Ev Cihazlarındaki, Su Tüketimindeki önlemler. 24/04/07 23

24 BİNA YALITIMI (Çok Katlı Binalarda Isı Kayıpları) 24/04/07 24

25 BİNA YALITIMI (Çok Katlı Binalarda Isı Kayıpları) Çatı %7, Pencere %30, Hava Sızması (Havalandırma) %17, Duvar %40, Bodrum %6. 24/04/07 25

26 ISITMA SİSTEMİNDEKİ ÖNLEMLER Bina Yalıtımı Yapılarak Kazan Boyutlarını Küçültülmesi, Maliyeti Azaltmakta, Verimlerini de Artırmaktadır. Kalorifer Tesisatının Bodrumlardaki Dağıtım ve Toplama Borularının ve Vanalarının Yalıtımı İle Enerji Tüketimi Azaltılabilir. Cephelere Göre Farklılık Gösteren (Güneş Işınları Nedeniyle) Sıcaklık Farklılıkları, Pencere Açılmasıyla Değil Radyatör Musluğunun Kısılmasıyla Yapılmalıdır. Dış Hava Sıcaklığı ve İç Ortam Sıcaklığı Esas Alınarak Gece Gündüz ve Saatlere Göre Ayar Yapma Olanağı Sağlayan Otomatik Kontrol Sistemlerinin Uygulanması İle de Önemli Oranda 24/04/07 26 Tüketimler Azaltılabilir.

27 AYDINLATMA ve EV CİHAZLARINDAKİ ÖNLEMLER Odadan Ayrılırken Lambalar Kapatılmalıdır. Akkor Lamba Yerine Kompakt Lamba Kullanılması Durumunda %75 Kadar Aydınlatma Maliyeti Azalır. Daha Açık Renkli Duvarlar, Mobilyalar ve Perdeler Işığı Yansıtır ve Odanın Aydınlatma Maliyeti Azalır. Önemli Bir Enerji Kullanıcısı Olan Buzdolapları, Diğer Ev Aletleri Gibi Periyodik Olarak Değil Devamlı Kullanılmaktadır. Satın Alırken İstenilen Özelliklerin Bir Araya Geldiği En Az Elektrik Tüketen Yani Verimli Olanları Tercih Edilmelidir. Buzdolabı ve Derin Dondurucular; Fırın, Radyatör Gibi Isı Kaynaklarından Uzak Yerlere Yerleştirilmelidir. Buzdolabının Kapağının Mümkün Olduğu Kadar Az Açınız veya Uzun Süre Açık Tutmayınız. Çamaşır/Bulaşık Makinalarını Tam Kapasite Çalıştırınız. İzlenmeyen Programlarda TV yi Kapatınız. 24/04/07 27

28 SU TÜKETİMİNDE ALINACAK ÖNLEMLER Evlerde suyun %35 banyoda, %30 tuvalette, %20 çamaşır ve bulaşık yıkamada, %10 yemek pişirme ve içme suyu ve %5 temizlik amacı ile kullanılmaktadır. Banyo yerine duş alarak su tüketimini %25 azaltabilirsiniz. Duş alarak litre su tüketirken banyo yaparak su tüketimi litredir. Sıcak suyu tek açma kapama ile kontrol edebiliyorsanız duş esnasında vücudunuzu veya saçınızı sabunlarken veya şampuanlarken suyu açık tutmayınız. Dişlerinizi fırçalarken, tıraş olurken ve yüzünüzü sabunlarken musluğu kapalı tutarak günde litre su tasarruf edebilirsiniz. Normal musluklarda dakikada 8-27 litre su tüketilirken düşük akımlı aeratörlü musluk kullanarak su tüketimi yarı yarıya düşürülebilir. Bu musluklara takılan aparatlar pahalı değildir. 24/04/07 28

29 ARACINIZDA ALABİLECEĞİMİZ ENERJİ TASARRUFU ÖNLEMLERİ Araba Alırken Yakıt Tüketimi Az, Hava Kirletmeme Performansı Yüksek, Kurşunsuz Benzin Kullanabilirliği Gibi Özellikleri Olan Arabaları Tercih Ediniz. Her km De Bir Motor Ayarı Yaptırılmalıdır. Ayarsız Motor, Verimi Düştüğü İçin %10 Fazla Benzin Harcar. Gereksiz Yere Ani Olarak Fren veya Gaza Basmak Benzin Tüketimini %5 Artırır. Aracınızda Gereksiz Yük Bulundurmayınız. Aracınızda Ekonomik Kullanım Hız Seviyesini ( Km/H) Koruyunuz. Bu Daha Yüksek Hız Seviyesine Nazaran Yakıt Tüketiminde Tasarruf Sağlar. Aracınızı Gerekmediği Zamanlarda Kullanmayın. Toplu Taşım Araçlarını Tercih Ediniz. Aracınızın Muayenelerini Periyodik Olarak Yaptırarak Hava Kirliliğinin Giderilmesinde Katkıda Bulununuz. Yukarıda Basit Gibi Görünen Önlemlerin Hepsinin Bir Arada Uygulanması İle %15-20 Enerji Tasarrufu Sağlamak Mümkündür. 24/04/07 29

30 İŞYERİMİZDE ALABİLECEĞİMİZ ÖNLEMLER Evimizde alabileceğimiz önlemlerle aynıdır. 24/04/07 30

31 Çalışma Saatlerinin Düzenlenmesi, Güç Faktörü, Tarife Seçimi, Verimi Yüksek Motorların Kullanılması, Mekanik Kayıpların Azaltılması, Gerilim Dengesizliğinin Azaltılması, Etkin Elektrik Aydınlatması, Işığın Niteliği, SANAYİDE ALABİLECEĞİMİZ ÖNLEMLER Renk Uyumu, Ekipman Değişikliği. 24/04/07 31

32 TEŞEKKÜR EDERİZ Türkiye nin Verimlilik Merkezi 24/04/07 32