T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI YENİLİK VE EĞİTİM TEKNOLOJİLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. Ölçme, Değerlendirme ve Yerleştirme Grup Başkanlığı

Transkript

1 KİTPÇIK TÜRÜ T.C. MİLLÎ EĞİTİM BKNLIĞI YENİLİK VE EĞİTİM TEKNOLOJİLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Ölçme, Değerlendirme ve Yerleştirme Grup Başkanlığı GRUP KODU S102 SERMYE PİYSSI KURULU LİSNSLM SINVLRI TÜREV RÇLR (T) 15 RLIK 2012 Saat: CUMRTESİ 1. OTURUM dayın dı ve Soyadı : day Numarası (T.C. Kimlik No) : Sınav Salon No : Sıra No: MODÜL KODU VE DI SORU SYISI SYF NO SÜRE (DKİK) Türev raçlar Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasalarının İşleyişi Türev raçlarla rbitraj ve Korunma Muhasebe, Takas ve Operasyon İşlemleri DYLRIN DİKKTİNE! 1. Sınav süreniz, sorumlu olduğunuz modül sayısına ait toplam süre kadardır. 2. Sınav başladıktan sonra ilk 30 dakika dolmadan dışarı çıkmayınız. 3. Sınavda hesap makinesi kullanabilirsiniz. ncak cep telefonu, telsiz, çağrı cihazı vb. iletişim araçları, alfabetik tuş takımına sahip olan hesap makineleri, databank, el bilgisayarı vb. özel elektronik donanımların kullanılması ve bulundurulması yasaktır. Bu cihazları yanında bulunduran adayların sınavları geçersiz sayılacaktır. 4. Soruları ve sorulara verdiğiniz cevapları, yanınızda götürmek amacıyla kaydetmeyiniz; hiçbir şekilde dışarı çıkarmayınız. 5. Sınavın değerlendirilmesi aşamasında, bilgisayar ortamında yapılan kopya analizinde, herhangi bir testten ikili veya toplu kopya tespiti hâlinde ilgili testiniz geçersiz sayılacaktır. 6. Kopya çekmeniz, başka adayın sınav evrakını kullanmanız ve geçerli kimlik belgenizi ibraz edemediğiniz durumlarda sınavınız geçersiz sayılacaktır. CEVP KÂĞIDI VE SORU KİTPÇIĞI İLE İLGİLİ ÇIKLMLR 1. Cevap kâğıdınızdaki bilgilerin doğruluğunu kontrol ediniz ve cevap kâğıdınızı mürekkepli kalemle imzalayınız. 2. Cevap kâğıdındaki bilgiler size ait değilse veya cevap kâğıdı kullanılmayacak durumdaysa salon görevlilerinin temin edeceği yedek cevap kâğıdına kimliğinizle ilgili bilgileri, açıklamalar doğrultusunda yazınız ve kodlayınız. 3. Cevap kâğıdı üzerindeki kodlamaları kurşun kalemle yapınız. 4. Cevap kâğıdında yukarıdaki tabloda adı ve kodu yazılı modüllere ait sütunlar bulunmaktadır. Cevaplarınızı, cevap kâğıdındaki ilgili sütunlara yuvarlağın dışına taşırmadan kodlayınız. 5. Soru kitapçığının sayfalarını kontrol ediniz, baskı hatası var ise değiştirilmesini sağlayınız. 6. Kitapçık türünü cevap kâğıdınızdaki ilgili alana kodlayınız. Bu kodlamayı yapmadığınız veya yanlış yaptığınız takdirde sınavınızın değerlendirilmesi doğru yapılamayacaktır. 7. Soruların çözümü için size ayrıca boş kâğıt verilmeyecektir. Soru kitapçığınızın içindeki boş alanları çözümleriniz için kullanabilirsiniz. 8. Cevaplamaya istediğiniz modülün testinden başlayabilirsiniz. Cevabını bilmediğiniz sorular üzerinde fazla zaman kaybetmeden diğer sorulara geçiniz. Zamanınız kalırsa bu sorulara daha sonra dönebilirsiniz. 9. Soru kitapçığı üzerinde yapılan cevaplandırmalar dikkate alınmayacaktır. 10. Puanlamada her doğru cevaba eşit puan verilecek, yanlış cevaplarınız dikkate alınmayacaktır. 11. Sınavlarda başarılı sayılmak için her modülden alınan notun en az 60 ve aritmetik ortalamanın en az 70 olması zorunludur. 12. Sınav bitiminde, soru kitapçığı ve cevap kâğıdını salon görevlilerine teslim ediniz. rka kapağa geçiniz. DİKKT: Testteki sorular tarihi itibarıyla hazırlanmıştır. Bu tarihten sonra sınav konuları ile ilgili yasa değişiklikleri yapılmış olsa bile, soruları cevaplandırırken bu değişiklikleri dikkate almayınız.

2 1. Vadeli işlem piyasalarına ilişkin aşağıdaki önermelerden hangisi doğrudur? ) İşlem hacmi seans içinde alım satıma konu olan toplam sözleşme sayısının yarısıdır. B) çık pozisyon sayısı herhangi bir sözleşmede yapılan işlemler sonucu oluşan uzun ve kısa pozisyonların toplamının yarısıdır. C) İki yatırımcıdan oluşan, işlem hacmi ve açık pozisyon sayısının 0 olduğu bir piyasada bir yatırımcının diğerine 1 adet sözleşme satması durumunda açık pozisyon sayısı 2 olur. D) İki yatırımcıdan oluşan, işlem hacmi ve açık pozisyon sayısının 1 olduğu bir piyasada işlem hacmini 2 ye çıkarırken açık pozisyon sayısını 0 a düşüren bir işlem mümkün değildir TÜREV RÇLR 4. racı kuruluş varantları ile tezgâhüstü piyasalarda işlem gören opsiyonlar arasındaki farklara ilişkin olarak aşağıda belirtilen hususlardan hangisi yanlıştır? ) racı kuruluş varantları da, tezgâhüstü piyasalarda işlem gören opsiyonlar da standardize edilmiş ürünler değildirler. B) racı kuruluş varantlarında da, tezgâhüstü piyasalarda işlem gören opsiyonlarda da teslim takas kurumu tarafından garanti edilmektedir. C) racı kuruluş varantları menkul kıymet olarak kabul edilirken, tezgâhüstü piyasalarda işlem gören opsiyonlar sözleşme olarak sınıflandırılır. D) Yatırımcılar tarafından aracı kuruluş varantlarında sadece uzun pozisyon alınabilirken, tezgâhüstü piyasalarda işlem gören opsiyonlarda hem uzun hem de kısa pozisyon alınabilir. 2. Vadeli işlemlerde teminatlarla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur? ) Başlangıç teminatı sadece nakit olarak yatırılabilir. B) Sürdürme teminatı seviyesi başlangıç teminatı seviyesinden daha fazladır. C) Teminat tamamlama çağrısıyla teminatın başlangıç teminatı seviyesine çıkarılması talep edilir. D) Teminatın, başlangıç teminat seviyesinin altına düşmesi durumunda takas kurumu beklemeksizin teminat tamamlama çağrısı yapar. 5. şağıdakilerden hangisi vadeli işlem piyasasında işlem yapan tarafların sahip oldukları pozisyonların her gün sonunda belirlenen uzlaşma fiyatı esas alınarak yeniden değerlendirilmesine verilen addır? ) Ters İşlem B) Uzun Pozisyon C) Teminat tamamlama çağrısı (margin call) D) Pozisyonların güncelleştirilmesi (marking to market) 3. şağıdakilerden hangisi alivre (forward) sözleşmelerinin özelliklerinden değildir? ) Sözleşmelerde başlangıçta teminat yatırma zorunluluğu mevcuttur. B) Sözleşmelerde diğer piyasa katılımcılarının bilgisine açık değildir. C) Sözleşmelerde kredi riski vardır. D) Sözleşmeler standart değildir. 6. XYZ Galerisi ithal ettiği otomobiller nedeniyle 142 gün sonra ödemesi gereken BD Doları borcundan kaynaklanan kur riskinden kurtulmak için BC Bank a başvuruyor. nlık kur 1,81 BD Doları/TL, TL cinsinden yıllık basit faiz % 11, merikan Doları cinsinden yıllık basit faiz % 4 ise BC Bank ın 142 günlük vadeli işlem kuru teklifi aşağıdakilerden hangisi olmalıdır? (Basit faiz yöntemini kullanınız ve 1 yılı 365 gün alınız.) ) 1,80 B) 1,83 C) 1,86 D) 1,89 2

3 7. ülkesinde 2 yıl vade için yıllık faiz oranı % 8, B ülkesinde 2 yıl vade için yıllık faiz oranı % 5 ise iki ülke arasındaki spot döviz kurunun 1,2 olması hâlinde, aşağıdaki 2 yıllık vadeli döviz kurlarından hangisi arbitraj imkanı sağlamaz? (Sürekli bileşik faiz yöntemini kullanınız.) ) 0,83 B) 1,27 C) 1,65 D) 2, TÜREV RÇLR 10. Faiz riskinden kurtulmak isteyen XYZ Ş 4 ayda bir ödemeli ve 1 yıl vadeli takas (swap) sözleşmesi ile sabit faiz ödemesi yapacaktır. şağıda şimdiki zaman faktörlerine (ŞZF) yer verilmiştir: 120 günlük ŞZF = 0, günlük ŞZF = 0, günlük ŞZF = 0,91 Buna göre takasa konu 1 TL için 4 aylık sabit faiz ödemesi kaç TL dir? 8. Türkiye de yerleşik BC Ş kur riskinden korunmak amacıyla X Bankası ile TL-vro döviz takas (swap) sözleşmesi yapmak istemektedir. Mevcut piyasa koşulları dikkate alınarak belirlenen TL-vro takas sözleşmesi uyarınca anapara tutarı 10 milyon vro, bir vro nun TL cinsinden değeri 2,4 TL, TL faiz oranı yıllık % 8 (6 aylık % 4) ve vro faiz oranı yıllık % 4 (6 aylık % 2) olarak belirlenmiştir. Sözleşme uyarınca X Bankası TL faiz ödemesi, BC Ş ise vro faiz ödemesinde bulunacaktır. Sözleşmenin süresi 1 yıl olarak belirlenmiş olup, her altı ayda faiz değişimi yapılacaktır. Yukarıdaki sözleşmeye ilişkin olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? ) Sözleşme bitiminde BC Ş vro, X Bankası ise TL yi diğer tarafa ödeyerek sözleşmeyi sonlandıracaktır. B) İlk altı ayın sonunda BC Ş vro, X Bankası ise TL yi diğer tarafa ödeyecektir. C) Sözleşme başlangıcında X Bankası, BC Ş ye 10 milyon vro ödeyecektir. D) Sözleşme başlangıcında BC Ş, X Bankasına 24 milyon TL ödeyecektir. 9. şağıdakilerden hangisi döviz cinsi kredi kullanan bir şirketin kur riskinden korunmak için yapması beklenen işlemlerden biri değildir? ) Döviz alım opsiyonu satın almak B) livre (forward) döviz alım sözleşmesi düzenlemek C) Döviz vadeli işlem sözleşmesinde kısa pozisyon almak D) Döviz vadeli işlem sözleşmesinde uzun pozisyon almak ) 0,0289 B) 0,0319 C) 0,0449 D) 0, Bankası faizlerin düşeceği beklentisiyle TL nominal değerli (20 adet) 3 ay vadeli bono üzerine düzenlenmiş vadesine 91 gün kalan VOB-G-DİBS sözleşmesini vadeli işlem borsasında o gün geçerli olan yıllık % 18 faiz oranı karşılığı TL den satın almıştır. Faiz oranlarının 3 ay sonra yıllık % 12 ye düşmesi durumunda Bankanın işleminin sonucu aşağıdakilerden hangisidir? (Standart sözleşme büyüklüğü TL ve 1 yıl 365 gün olarak alınmıştır. Basit faiz yöntemini kullanınız.) ) TL kâr B) TL kâr C) TL zarar D) TL zarar 12. Faize dayalı türev araçlara ilişkin olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? ) Faize dayalı türev araçların her çeşidi borsalarda işlem görmektedir. B) Faize dayalı alivre (forward) sözleşmelerinde, sözleşme başlangıcında ve sonunda anapara değişimi yapılır. C) Faize dayalı vadeli işlem (futures) sözleşmelerinde dayanak varlık olarak sadece libor oranları kullanılır. D) Düz faiz takas sözleşmelerinde (plain vanilla interest swap), sözleşmenin bir tarafı sabit faiz üzerinden dönemsel ödemede bulunurken, diğer tarafı değişken faiz üzerinden ödemede bulunur. 3

4 13. şağıdakilerden hangisi alıcısına, belirli bir vade sonunda sabit faizle ödeme yapma ve değişken faizle ödemeleri kabul etme hakkı verir? ) Kokteyl Takas (Swap) Sözleşmesi B) Basamaklı Takas (Swap) Sözleşmesi C) Satım Takas Opsiyon Sözleşmesi (Put Swaptions) D) lım Takas Opsiyon Sözleşmesi (Call Swaptions) TÜREV RÇLR 16. Hisse senedi cari fiyatı : 9,60 TL Varantın kullanım fiyatı : 8,70 TL Varantın dönüşüm oranı : 0,40 TL lım varantının fiyatı : 0,36 TL Yukarıdaki veriler çerçevesinde alım varantının başa baş noktası ne olur? ) 8,70 TL B) 9,20 TL C) 9,60 TL D) 9,80 TL 14. X adet BC hisse senedi ile bu hisse senedi için 1 adet vrupa tipi alım opsiyonunda kısa pozisyondan oluşan risk taşımayan bir portföyünüz var. BC hisse senedinin güncel fiyatı 40 TL olup, 3 ay sonraki fiyatının ya 42 TL ya da 38 TL olacağının bilindiği varsayılmaktadır. Yıllık risksiz faiz oranı % 7 dir. Herhangi bir arbitaj imkânının olmadığı varsayıldığında 3 ay sonra BC hisse senedini 41 TL ye alım hakkı veren vrupa tipi opsiyonun güncel değeri kaçtır? (Sürekli bileşik faiz yöntemini kullanınız.) ) 0,66 TL B) 1,33 TL C) 1,66 TL D) 3,32 TL Ekim 2012 tarihinde spot piyasada hisse senedi endeksi değerinde olup, yıllık basit faiz oranı % 8 seviyesindedir. ynı tarihte Mart 2013 endeks vadeli işlem sözleşmesinin değeri 85,000 dir. Buna göre hiç temettü ödenmeyeceği varsayımı altında arbitraj olanağı için aşağıdakilerden hangisi doğrudur? ) Vadeli piyasada alım, spot piyasada satım yaparak arbitraj yapılabilir. B) Hem spot hem de vadeli piyasada alım yaparak arbitraj yapılabilir. C) Hem spot hem de vadeli piyasada satım yaparak arbitraj yapılabilir. D) Spot piyasada alım, vadeli piyasada satım yaparak arbitraj yapılabilir. 15. VOB-İMKB 30 vadeli işlem sözleşmesine ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? ) Uzlaşma şekli nakdi uzlaşmadır. B) Sözleşme, baz fiyatın % 25 altında veya üzerinde işlem görebilir. C) Vade sonu uzlaşma fiyatı İMKB-30 ulusal hisse senedi endeksinin son işlem günü birinci seans sonu değeridir. D) ynı anda Şubat, Haziran ve ralık aylarından içinde bulunulan aya en yakın iki tanesine ait sözleşmeler işlem görür. 18. Bir ons altının 2 yıllık saklama maliyeti ikinci yılın sonunda ödenmek üzere 13 TL dir. Bir ons altının spot fiyatının 280 TL, 2 yıllık vade için yıllık risksiz faiz oranının % 4 olması hâlinde, altına dayalı 2 yıllık vadeli işlem sözleşmesinin teorik fiyatı kaçtır? (Sürekli bileşik faiz kullanınız.) ) 306 TL B) 316 TL C) 326 TL D) 336 TL 4

5 19. şağıdakilerden hangisi tarımsal ürünlere dayalı vadeli işlem sözleşmelerinin fiyatına etki eden faktörlerden biri değildir? ) Finans maliyeti B) Sözleşmenin vadesi C) Depolama ve sigorta masrafları D) Sözleşmenin fiziki teslim veya nakdi uzlaşı ile sonlandırılması 20. ynı tahılın üretimini yapan X ve Y firmaları bugün yaptıkları ekimden 6 ay sonraki hasat zamanında üretim miktarını 100 ton olarak bekledikleri tahılı satmayı planlamaktadır. Tahılın üretim maliyeti kg başına 0,3 TL, 6 ay vadeli tahıl vadeli işlem sözleşmesinin fiyatı 0,4 TL/kg ve sözleşme büyüklüğü 5 tondur. X firması hasat zamanındaki fiyat düşüşüne karşı korunmak için 100 tona denk gelecek şekilde 20 adet tahıl vadeli işlem sözleşmesi satmış, Y firması ise ekim sonrasında herhangi bir korunma işlemi yapmamıştır. Hasat zamanında tahılın fiyatı 0,2 TL/kg olarak gerçekleşmiştir. Buna göre korunma işlemi yapan X firması ile korunma işlemi yapmayan Y firmasının hasat sonrası kâr/zarar durumları aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? (Teminatlar ve işlem maliyetleri dikkate alınmayacaktır.) ) X firması TL zarar, Y firması TL zarar B) X firması TL kâr, Y firması TL kâr C) X firması TL kâr, Y firması TL zarar D) X firması TL zarar, Y firması TL kâr TÜREV RÇLR 21. Bir kenevir tohumu üreticisi yaklaşmakta olan hasada ilişkin fiyat riskini bertaraf etmek istemektedir. Piyasa bünyesinde kenevir tohumu ile ilgili bir vadeli işlem sözleşmesi bulamayan bu üreticinin aşağıdaki tabloda yer alan veriler çerçevesinde çapraz koruma işlemi yapabilmek için kullanabileceği en uygun sözleşme türü hangisidir? Sözleşme Türü Kenevir Tohumu ile Fiyat Uyumu PMUK % 71 BD DOLRI % 69 EURO % 65 İMKB 100 % 61 ) PMUK B) İMKB 100 C) EURO D) BD DOLRI 22. I- Tercihli opsiyonlar (chooser options), yatırımcıya geçerlilik süresi içerisinde belirli bir anda sahip olduğu opsiyonun satın alma ya da satma hakkı veren tür olmasını seçme olanağı verir. II- Sonradan ödemeli opsiyonlar (pay later options), opsiyon priminin vade sonunda ödendiği opsiyonlardır. III- Hatırlatma opsiyonları (lookback options), yatırımcısına belirli bir varlığı vade boyunca en düşük işlem fiyatı ile satın alma ya da en yüksek işlem fiyatı ile satma olanağı verir. Yeni nesil türev araçlar ile ilgili yukarıdakilerden hangisi/hangileri doğrudur? ) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I, II ve III 5

6 23. Dolaşımda adet hisse senedi olan lfa Ş her biri T zamanında hisse başına 8 TL den 100 adet hisse senedi alma hakkı içeren adet varant ihraç ediyor. T zamanında Şirketin öz varlık değeri TL olarak gerçekleşirse varantın kullanımına ilişkin aşağıdakilerden hangisi geçerli olur? TÜREV RÇLR ) Kullanılması hâlinde her bir varant için 158 TL kâr oluşacağından varant kullanılır. B) Kullanılması hâlinde her bir varant için 158 TL zarar oluşacağından varant kullanılmaz. C) Kullanılması hâlinde her bir varant için 182 TL zarar oluşacağından varant kullanılmaz. D) Kullanılması hâlinde her bir varant için 182 TL kâr oluşacağından varant kullanılır. 24. Varantlara ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? ) Dayanağı hisse senedi olan alım varantları yatırımcısına hisse senedi alma hakkının yanı sıra hisse senedinden doğan yeni pay alma ve kâr payı haklarını da sağlar. B) Dayanak varlığı hisse senedi olan satım varantlarında işleme koyma fiyatı, yatırımcının hisse senedini ihraççıya satış fiyatını ifade eder. C) Varant alım satımında yatırımcı açısından teminat gerektiren herhangi bir durum söz konusu değildir. D) Varantlar da opsiyonlar gibi merikan tipi ve vrupa tipi olarak düzenlenebilirler. 25. lış opsiyonuna dayalı bir opsiyona bir diğer alış opsiyonunu satın alma hakkı veren alış opsiyonu ifadesi aşağıdakilerden hangisine karşılık gelmektedir? ) Özsermaye Yakası (Equity Collar) B) Tercihli Opsiyon (Chooser Option) C) Bileşik Opsiyon (Compound Option on Option) D) Sonradan Ödemeli Opsiyon (Pay Later Option) 6

7 3580- VDELİ İŞLEM VE OPSİYON PİYSLRININ İŞLEYİŞİ 1. şağıdakilerden hangisi vadeli fiyatların hesaplanmasında kullanılan modellerden birisidir? 5. Vadeli işlem sözleşmelerine ilişkin olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? ) rbitraj Fiyatlama Modeli (PM) B) Taşıma Maliyeti Modeli (Cost of Carry) C) Rassal Yürüyüş Modeli (Random Walk) D) Sermaye Varlıklarını Fiyatlama Modeli (CPM) ) Teminat yatırılmaz. B) Borsada işlem görürler. C) Sözleşmeler standarttır. D) Kâr ve zarar günlük olarak hesaplanarak hesaplara yansıtılır. 2. şağıdakilerden hangisi, Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası Ş de verilecek emirlerde, seçilmesi gerekli olan fiyat belirleme yöntemlerinden birisi değildir? ) Limitli (LMT) B) Piyasa Fiyatlı (PYS) C) Kapanış Fiyatından (KP) D) ğırlıklı Ortalama Fiyatlı (OF) 6. XYZ Ş, merika daki BC şirketinden 2 ay vadeli olarak Dolar tutarında mal ithal etmiştir. Şu andaki spot kurun (TL/Dolar) 1,5 TL olduğu, vadeli Dolar hesabına uygulanan yıllık faiz oranının % 2, vadeli TL hesabına uygulanan yıllık faiz oranının ise % 10 olduğu dikkate alındığında, vadesi 2 ay sonra olan alivre (forward) sözleşme için teorik TL/Dolar kuru aşağıdakilerden hangisidir? (1 yıl = 12 ay, basit faiz uygulayın.) ) 1,64 B) 1,62 C) 1,54 D) 1,52 3. Belli bir vadeye kadar veya belli bir vadede, opsiyona dayanak oluşturan belirli miktardaki malı, finansal ürünü, sermaye piyasası aracını veya ekonomik göstergeyi, bir prim ödemesi karşılığında satma hakkına sahip olacak şekilde bir sözleşmeye taraf olan bir yatırımcı aşağıdakilerden hangisini yapmıştır? ) lım opsiyonu almıştır. B) lım opsiyonu satmıştır. C) Satım opsiyonu almıştır. D) Satım opsiyonu satmıştır. 4. Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası Ş de alım satıma konu vadeli işlem sözleşmelerinde gün sonunda teminatların güncellenmesi ve geçici kâr zararların hesaplanmasında baz alınan değerleme fiyatı aşağıdakilerden hangisi olarak adlandırılır? 7. Vadeli işlem piyasalarında yatırımcılarca kullanılan yayılma işlemlerine ilişkin olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? ) Yayılma işlemi opsiyon sözleşmelerinde de kullanılabilir. B) Vadeli işlem sözleşmelerinde ürünler arası yayılma işlemi yapabilmek için iki ürün arasındaki fiyat uyumunun düşük olması gerekir. C) Vadeli işlem sözleşmelerinde yayılma işlemi, farklı ürünler arasında yapılabileceği gibi aynı ürüne ait vadeli işlem sözleşmesinde farklı vadeler arasında da yapılabilir. D) Vadeli işlem sözleşmelerinde yayılma işlemlerinde yatırımcının zarar riski pozisyon bazında daha düşük olduğundan takas kurumunca talep edilecek teminat miktarı da azaltılmaktadır. ) Uzlaşma Fiyatı B) Kullanım Fiyatı C) Vadeli Fiyat D) Kapanış Fiyatı 7

8 3580- VDELİ İŞLEM VE OPSİYON PİYSLRININ İŞLEYİŞİ 8. şağıdakilerden hangisi, Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası Ş tarafından bir olağanüstü durum ortaya çıkması durumunda alınabilecek tedbirlerden değildir? ) Üyelerin mali yükümlülükleriyle ilgili şartları artırmak B) Müşteri ve/veya üyelere özgü yeni pozisyon limitlerini belirlemek C) Teslim yükümlülüğünü tamamen ortadan kaldırmak D) İşlemlerin sadece mevcut pozisyonların kapatılmasına yönelik olarak yapılmasını istemek 11. Bir malın spot piyasadaki fiyatı TL/ton, 30 günlük sigortalama maliyeti 20 TL/ton ve 30 günlük depolama maliyeti 30 TL/ton dur. 30 gün vade için yıllık faiz oranı % 10 ise, bu malın taşıma maliyeti yöntemine göre 30 gün vadeli satış fiyatı kaç TL dir? (Yılı 365 gün olarak dikkate alınız ve basit faiz yöntemi kullanınız. Hesaplamayı 1 ton mal üzerinden yapınız.) ) 5.091,10 B) 5.071,06 C) 5.081,51 D) 5.050,96 9. Vadeli işlem piyasasında işlem yapan bir yatırımcı 28 Şubat 2013 vadeli endeks kontratından 10 adet alım, 30 Nisan 2013 vadeli endeks kontratından 10 adet satım, 28 Şubat 2013 döviz kontratından 10 adet alım ve 30 Nisan 2013 vadeli döviz kontratından 10 adet satım yapıyor. Bu işlemler sonucunda yatırımcının toplam açık pozisyon adedi aşağıdakilerden hangisidir? ) 0 B) 10 C) 20 D) tarihinde fiyatı 72,150 TL olan Haziran vadeli VOB-İMKB 30 Vadeli İşlem Sözleşmesinde 100 adet uzun pozisyon alan yatırımcı, tarihinde pozisyonunu kapamıştır. Söz konusu işlemlere ilişkin yatırımcının kâr oranı % 10 olduğuna göre yatırımcı pozisyonunu hangi fiyattan kapamıştır? (Sözleşme büyüklüğü, sözleşme fiyatının 100 ile çarpılması sonucu bulunan değerdir. Sözleşme başına başlangıç teminatı: 750 TL) ) TL B) TL C) TL D) TL 10. Bir yatırımcı, tarihinde, Dolar/TL Ekim 2012 vadeli işlem sözleşmesinde 1,82 TL vadeli fiyattan 1 adet uzun pozisyon ve Ons/ Dolar Ekim 2012 vadeli işlem sözleşmesinde 1,625 Dolar vadeli fiyattan 1 adet kısa pozisyon almıştır. Yatırımcı tarihinde, aşağıdakilerden hangisinde verilen uzlaşma fiyatlarında en yüksek kazancı elde eder? (Her iki sözleşmede de sözleşme büyüklüğü ilgili vadeli işlem sözleşme fiyatının 100 ile çarpımına eşittir. Taşıma maliyetini dikkate almayınız.) 13. Vadeli işlem sözleşmesine dayanak varlığın spot fiyatı 20 TL, yıllık faiz oranı %18, varlığın depolama maliyetinin vade sonundaki değeri 7 TL, sözleşme vadesi 9 ay ise arbitraj imkanının ortadan kalkması için vadeli işlem sözleşmesinin kullanım fiyatı ne olmalıdır? (Bileşik faiz yöntemini kullanınız.) ) 32,64 TL B) 31,64 TL C) 30,64 TL D) 29,64 TL Ons/Dolar Dolar/TL ) ,85 B) ,85 C) ,79 D) , I- Opsiyonun türü (alım/satım) II- Vadeye kalan süre III- Dayanak varlık fiyatı IV- Risksiz faiz oranı Yukarıdaki faktörlerden hangileri bir opsiyonun asli değerini oluşturan faktörler arasında yer alır? ) I ve III B) II ve IV C) I ve II D) III ve IV 8

9 3580- VDELİ İŞLEM VE OPSİYON PİYSLRININ İŞLEYİŞİ 15. Kullanım fiyatı 25 TL olan 6 ay vadeli vrupa tipi alım opsiyonu 5 TL karşılığında; kullanım fiyatı 25 TL olan 6 ay vadeli vrupa tipi satım opsiyonu ise X TL karşılığında satılmıştır. Stratejinin başa baş noktaları 34 TL ve 16 TL olduğuna göre satım opsiyonunun fiyatı (X) kaç TL dir? ) 14 B) 9 C) 4 D) tarihinde kullanım fiyatı 20 TL olan 3 ay vadeli vrupa tipi alım opsiyonu satın alınmış ve aynı vadeli kullanım fiyatı 30 TL olan alım opsiyonu 3 TL karşılığında satılmıştır. Bu işlemlerin başa baş noktası 22 TL olduğuna göre alım opsiyonu kaç TL den satın alınmıştır? 19. Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası Ş (Borsa) düzenlemeleri kapsamında piyasa yapıcılığından ayrılma ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? ) Piyasa yapıcılığından geçici olarak ayrılmak mümkün değildir. B) Piyasa yapıcılığı yetkisi üyenin başvurması haricinde Borsa tarafından re sen kaldırılabilir. C) Piyasa yapıcılığından ayrılmaya ilişkin talepler ilgili üye tarafından Borsaya yazılı olarak bildirilir. D) Piyasa yapıcılığından Borsanın kararı beklenmeksizin çıkılması hâlinde piyasa yapıcılığına ilişkin yükümlülükler görevli olunan sözleşmelerin en yakın iki vadesinde vade sonuna kadar devam eder. ) 2 B) 5 C) 7 D) Temettü ödemesi olmayan RSB hisse senedinin fiyatı 26 TL, kullanım fiyatı 28 TL olan 6 ay vadeli vrupa tipi RSB hisse senedi alım opsiyonunun fiyatı ise 2,7 TL dir. Risksiz faiz oranı yıllık % 5 olduğuna göre kullanım fiyatı 28 TL olan 6 ay vadeli vrupa tipi RSB hisse senedi satım opsiyonunun fiyatı, lım Opsiyonu-Satım Opsiyonu Paritesine göre, yaklaşık olarak nedir? (Sürekli bileşik faiz yöntemini kullanınız.) 20. şağıdakilerden hangisi Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası Ş (Borsa) tarafından düzenlenen piyasa yapıcılığı üyelik şartları arasında sayılamaz? ) Belirli tutarda öz kaynak yapısına sahip olmak B) Borsa tarafından belirlenen işlem hacmi ve diğer kriterlere uyum sağlamak C) Daha önce piyasa yapıcılığı yetkisi iptal edilmemiş olmak D) İlgili sözleşmede son 6 ay içerisinde (ya da sözleşmenin işleme açılmasından itibaren) üye işlem hacmi sıralamasında ilk 50 de yer almak ) 14 TL B) 8 TL C) 4 TL D) 2 TL 18. Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası Ş de işlem gören aşağıdaki sözleşmelerden hangisinde piyasa yapıcılık uygulaması bulunmamaktadır? ) VOB-EUR/USD Çapraz Kuru Vadeli İşlem Sözleşmesi B) VOB-Dolar/Ons ltın Vadeli İşlem Sözleşmesi C) VOB-TL/Dolar Vadeli İşlem Sözleşmesi D) VOB-İMKB 30 Vadeli İşlem Sözleşmesi 9

10 3580- VDELİ İŞLEM VE OPSİYON PİYSLRININ İŞLEYİŞİ 21. şağıdakilerden hangisi Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası Ş düzenlemeleri uyarınca, pamuk vadeli işlem sözleşmesinde piyasa yapıcı üyelerin piyasa yapıcılık faaliyetleri için kullandığı portföy hesabının sağlaması beklenen koşullardan değildir? 24. Kullanım fiyatı 15 TL olan 6 ay vadeli vrupa tipi alım opsiyonu 4 TL; kullanım fiyatı 15 TL olan 6 ay vadeli vrupa tipi satım opsiyonu ise 3 TL karşılığında satılmıştır. Bu strateji ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? ) Piyasa yapıcı portföy hesabı aylık bazda en yakın iki vadede gerçekleşen toplam işlem hacmi sıralamasında ilk 10 hesap içinde yer almalıdır. B) Piyasa yapıcı portföy hesabının en yakın iki vadedeki sözleşmelerin toplamı için emir gerçekleşme oranının (gerçekleşen işlem miktarı/ girilen emir miktarı) en az % 10 olması gerekmektedir. C) Yapılan performans değerlendirmesi sonucu piyasa yapıcı üyenin pamuk vadeli işlem sözleşmelerindeki işlem hacmi, derinlik ve likiditeye katkılarının olumlu bulunması gerekmektedir. D) Piyasa yapıcı portföy hesabı kullanılarak en yakın iki vadede, seans süresince miktarı en az 10 adet olan çift yönlü (alış/satış) emir bulundurulmalıdır. Piyasa yapıcı üyeler diğer vadelerde de isteğe bağlı olarak emir girebilirler. 22. Kullanım fiyatı 4,80 TL olan ve 0,40 TL prim ödenerek satın alınan merikan tipi alım opsiyonunun kullanılması, vade sonunda dayanak varlığın fiyatının yer aldığı aşağıdaki seçeneklerin hangisinde net kâr sağlamaz? ) Stratejinin maksimum kârı 22 TL dir. B) Stratejinin maksimum zararı 7 TL dir. C) Stratejinin başa baş noktaları 8 TL ve 22 TL dir. D) Vade sonunda dayanak varlığın fiyatının 11 TL olması durumunda zarar edilir. 25. Kullanım fiyatı 30 TL olan 3 ay vadeli vrupa tipi alım opsiyonu 6 TL; kullanım fiyatı 30 TL olan 3 ay vadeli vrupa tipi satım opsiyonu ise 5 TL karşılığında satın alınmıştır. Bu strateji ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? ) Vade sonunda dayanak varlığın fiyatının 35 TL olması durumunda 6 TL kâr elde edilir. B) Vade sonunda dayanak varlığın fiyatının 20 TL olması durumunda 1 TL kâr elde edilir. C) Vade sonunda dayanak varlığın fiyatının 11 TL olması durumunda 8 TL kâr elde edilir. D) Vade sonunda dayanak varlığın fiyatının 40 TL olması durumunda 1 TL kâr elde edilir. ) 4,70 TL B) 4,90 TL C) 5,00 TL D) 5,20 TL 23. şağıdaki opsiyon tiplerinin hangisinde uzun pozisyon sahibi, hakkını opsiyonun yazım tarihi ile vadesi arasındaki herhangi bir zamanda kullanabilir? ) vrupa tipi opsiyon B) merikan tipi opsiyon C) sli (içsel) değerli opsiyon D) sli (içsel) değersiz opsiyon 10

11 3600- TÜREV RÇLRL RBİTRJ VE KORUNM 1. Varant fiyatının dayanak varlık fiyatındaki değişime duyarlılığının bir göstergesi olan deltaya ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? ) lım varantlarının deltası her zaman 0 ile 1 arasında değerler alır. B) Deltası yüksek varantlar dayanak varlığın fiyat hareketlerine daha hassastır. C) Vade uzadıkça alım varantının deltası azalır, satım varantının deltası artar. D) Matematiksel olarak delta, varant fiyatının dayanak varlık fiyatına göre birinci türevidir. 4. Piyasa katılımcılarının beklentilerine karşılık gelen ve opsiyon fiyatlama modelleri ile hesaplanan opsiyonun dayanak varlığının fiyatındaki değişkenlik ifadesi aşağıdaki kavramlardan hangisini açıklamaktadır? ) Zımni Dalgalanma (Implied Volatility) B) Tarihsel Dalgalanma (Historical Volatility) C) Zımni Dalgalanma Kotasyonu (Volatility Quote) D) Dalgalanma Değişim ralığı (Volatility Scan Range) 2. Vadeli İşlemler Borsasında standart sözleşme büyüklüğü BD Doları ve 3 ay vadeli sözleşmedeki BD Doları/TL kuru 2 TL iken, 100 adet BD Dolarına dayalı vadeli işlem sözleşmesi satan bir Şirket aşağıdaki durumlardan hangisinin ifade ettiği riske karşı korunma amacıyla hareket etmiştir? ) İhraç ettiği BD Doları değerindeki malın bedelini 3 ay sonra tahsil edecekken, bu süre zarfında TL nin BD doları karşısında değer kazanma ihtimali B) İthal ettiği BD Doları değerindeki malın bedelini 3 ay sonra ödeyecekken, bu süre zarfında TL nin BD Doları karşısında değer kazanma ihtimali C) İthal ettiği BD Doları değerindeki malın bedelini 3 ay sonra ödeyecekken, bu süre tarafında TL nin BD Doları karşısında değer kaybetme ihtimali D) İhraç ettiği BD Doları değerindeki malın bedelini 3 ay sonra tahsil edecekken, bu süre zarfında TL nin BD Doları karşısında değer kaybetme ihtimali 5. Bir spekülatör dayanak varlığı Ekim vadeli buğday olan vadeli işlem sözleşmelerinden 10 tanesini Mayıs ayında her biri 470 TL den satmıştır. O yaz yaşanan kuraklık ve Rusya da çıkan orman yangınları sebebiyle vade bitiminde buğday sözleşmesi 740 TL ye kadar yükselmiştir. Spekülatörün kârı/zararı ne kadardır? ) 740 TL zarar B) 740 TL kâr C) TL zarar D) TL kâr 6. Dayanak varlığın spot fiyatı ile söz konusu dayanak varlığın vadeli fiyatının farklı hareket etmesi durumunda ortaya çıkan riske ne ad verilir? ) Likidite riski B) Baz riski C) Vade riski D) rbitraj riski 3. Spot piyasada endeks değeri % 6 artarken portföy değeri % 5 ve vadeli piyasada endeks değeri % 4 artıyorsa, riskten korunma oranı kaçtır? ) 0,80 B) 1,20 C) 1,25 D) 1,50 7. Hisse senedi portföyü bulunan ve endekse dayalı vadeli işlem sözleşmesinde kısa pozisyon alan bir yatırımcı, aşağıdaki risk türlerinden hangisinden korunmayı amaçlamaktadır? ) Piyasa Riski B) Likidite Riski C) Operasyonel Risk D) Karşı Taraf (Kredi) Riski 11

12 3600- TÜREV RÇLRL RBİTRJ VE KORUNM 8. Teorik olarak, türev araçların işlem gördüğü piyasalarda likidite riskine ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? ) Tezgâhüstü piyasalarda işlem gören türev araçlar için likidite riskinin daha yüksek olması beklenir. B) çık pozisyon sayısının (open interest) ve işlem hacminin yüksek olduğu piyasalarda likidite riskinin düşük olması beklenir. C) Piyasada yapılan işlemlerin maliyetindeki artışın, likiditeyi azaltması ve likidite riskini yükseltmesi beklenir. D) Piyasadaki alım satım fiyatları arasındaki fark (spread) yükseldikçe likidite riskinin azalması beklenir. 9. şağıdakilerden hangisi kesinlikle sistematik risk kapsamında değerlendirilmez? ) Kur riski B) Enflasyon riski C) Hisse senetleri fiyat oynaklığı riski D) Şirketin borçlarını ödeyememe riski 10. Türev piyasalarındaki finansal varlıkların riskleriyle ilgili Lamda kavramına ilişkin aşağıdaki önermelerden hangisi yanlıştır? 12. Getirisi kullanım fiyatı ile belli bir zaman aralığındaki (genellikle işlem tarihinden vade tarihine kadar) spot fiyatların ortalaması arasındaki fark şeklinde hesaplanan opsiyon aşağıdakilerden hangisidir? ) sya Tipi Opsiyon B) vrupa Tipi Opsiyon C) Bermuda Tipi Opsiyon D) merikan Tipi Opsiyon 13. hmet Bey, küresel kriz ve sonrasında ortaya çıkan fiyat dalgalanmalarından kâr elde etmek istemektedir. Bunun için de İMKB-30 endeksine dayalı opsiyonları kullanarak pergel stratejisi (straddle strategy) uygulamayı düşünmektedir. Bu çerçevede hmet Bey aşağıdakilerden hangisini seçerse fiyat dalgalanmalarının artacağı yönündeki beklentisine uygun bir pergel stratejisi uygulamış olur? ) Farklı vadelerde ve aynı kullanım fiyatlarında bir alım bir de satım opsiyonu almalı B) ynı vadelerde ve farklı kullanım fiyatlarında bir alım bir de satım opsiyonu satmalı C) ynı vadelerde ve aynı kullanım fiyatlarında bir alım bir de satım opsiyonu almalı D) Farklı vadelerde ve farklı kullanım fiyatlarında bir alım bir de satım opsiyonu satmalı ) Vadeye yaklaştıkça Lamda değeri azalır. B) Lamda sıfır ile sonsuz arasında bir değer alır. C) Lamda değeri düşük ise opsiyonun değeri, dayanak varlığın volatilitesindeki küçük değişimlere karşı çok duyarlıdır. D) Lamda, opsiyonun dayandığı varlığın volatilitesindeki bir birimlik değişimin opsiyon fiyatı veya priminde ortaya çıkardığı değişimi ifade eder. 11. Dayanak varlık fiyatının yükseleceği beklentisini taşıyan bir yatırımcı aşağıdaki opsiyon stratejilerinden hangisini tercih etmemelidir? 14. Bir yatırımcı kısa vadede İMKB 30 Endeksinin düşeceğini, buna karşılık İMKB 30 Endeksinde yer alan hisse senedinin fiyatının yükseleceğini tahmin etmektedir. Buna göre söz konusu yatırımcının aşağıdaki işlemlerden hangisini yapması uygun olur? (VİS: Vadeli İşlem Sözleşmesi) ) İMKB 30 VİS de alış, hisse senedinde satış B) İMKB 30 VİS de satış, hisse senedi alım varantında alış C) İMKB 30 hisselerinde alış, hisse senedinde açığa satış D) İMKB 30 hisselerinde açığa satış, hisse senedi satım varantında alış ) Kısa pozisyonlu satım stratejisi B) Uzun pozisyonlu çanak stratejisi C) lım opsiyonlu borçlu dikey yayılma stratejisi D) Satım opsiyonlu alacaklı dikey yayılma stratejisi 12

13 3600- TÜREV RÇLRL RBİTRJ VE KORUNM 15. I- Fiyatların düşeceği veya yükseleceği yönündedir. II- Vadeler arası fiyat farkının artacağı veya azalacağı yönündedir. III- Ürünler arası fiyat farkının artacağı veya azalacağı yönündedir. Vadeli işlem sözleşmelerine ilişkin yayılma (spread) işlemlerinde yatırımcının asıl beklentisi aşağıdakilerin hangilerinde doğru verilmiştir? ) II ve III B) I ve III C) I ve II D) I, II ve III 18. Deltası 42 olan ve BD Doları/Türk Lirası döviz kuru üzerine yazılı olan opsiyonlardan oluşan bir portföyün, spot döviz kurunun 1,8 ve günlük döviz kuru volatilitesinin ise % 0,8 olması hâlinde % 99 luk güven aralığında 10 günlük riske maruz değeri kaçtır? (% 99 güven aralığı için standart normal dağılım tablosu değerini 2,33 olarak alınız.) ) 4,46 B) 5,64 C) 6,46 D) 7, B C Opsiyonu Opsiyonu Opsiyonu Dayanak Varlık Fiyatı Dalgalanma Oranı (Yıllık %) Risksiz Faiz Oranı (Yıllık %) 5,2 4,9 5,1 Vade (Kalan Gün/365) 0,49 0,50 0,52 Kullanım Fiyatı Yukarıdaki tabloda özellikleri verilen alım opsiyonlarının delta değerlerine ilişkin olarak aşağıdaki eşitsizliklerden hangisi geçerlidir? ) Delta > Delta B > Delta C B) Delta B > Delta C > Delta C) Delta C > Delta > Delta B D) Delta > Delta C > Delta B TL lik hisse senedi portföyüne sahip bir yatırımcı, İMKB-30 vadeli işlem sözleşmesini portföyünü korumak için kullanmak istemektedir. Yatırımcının portföy değerindeki değişim oranı ile İMKB-30 endeksinin hisse senedi spot pazarındaki değişim oranı aynıdır. Riskten korunma oranı 1, bugün itibarıyla İMKB-30 endeksi seviyesinde ve İMKB- 30 endeksine dayalı Ocak/2013 vadeli işlem sözleşmesi 58,00 TL den işlem görmektedir. Yatırımcının hisse senedi piyasasındaki olası bir fiyat düşüşüne karşı portföyünün değerini korumak için satması gereken endeks vadeli işlem sözleşmesi sayısı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? (Sözleşme Çarpanı=100) ) 97 B) 86 C) 80 D) vrupa tipi alım opsiyonunun piyasa fiyatı 5 TL ve % 20 dalgalanma oranı (volatility) ile Black-Scholes fiyatı 5,2 TL dir. Bu alım opsiyonu ile aynı kullanım fiyatı ve vadeye kalan gün sayısına sahip vrupa tipi satım opsiyonunun Black-Scholes fiyatının 3 TL olması hâlinde, söz konusu satım opsiyonunun piyasa fiyatı ne olmalıdır? 20. Şubat ayında buğday spot fiyatı 1,500 TL/kg ve Eylül ayı vadeli fiyatı 2,000 TL/kg dır. Haziran ayına gelindiğinde ise buğdayın spot fiyatı 1,600 TL/kg ve Eylül vadeli fiyatı 1,900 TL/kg olmuştur. Buna göre baz riskine ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? ) Baz 0,100 TL genişlemiştir. B) Baz 0,100 TL daralmıştır. C) Baz 0,200 TL genişlemiştir. D) Baz 0,200 TL daralmıştır. ) 5,6 TL B) 4,8 TL C) 3,2 TL D) 2,8 TL 13

14 3600- TÜREV RÇLRL RBİTRJ VE KORUNM 21. Bir vadeli işlem sözleşmesinde aynı anda bir vadede sözleşme alıp, aynı sözleşmeye ait diğer bir vadede sözleşme satarak oluşabilecek riski sınırlandırmaya yönelik strateji aşağıdakilerden hangisidir? ) Ürünlerarası Yayılma (Intercommodity Spread) B) Diagonal Yayılma (Diagonal Spread) C) Takvim Yayılma (Calendar Spread) D) Dikey Yayılma (Vertical Spead) 22. Piyasada işlem görmekte olan aynı vadeli 2 adet vrupa tipi alım opsiyonundan kullanım fiyatı 60 TL olan opsiyon 6 TL ye alınabilmekte, 7 TL ye satılabilmekte ve kullanım fiyatı 65 TL olan opsiyon ise 4 TL ye alınabilmekte, 2 TL ye satılabilmektedir. ynı vadeli satım opsiyonunun ise kullanım fiyatı 62 TL, alım fiyatı 5 TL ve satım fiyatı 6 TL dir. lım Opsiyonlu Borçlu Dikey Yayılma Stratejisi izlemeye karar veren bir yatırımcının dayanak varlık fiyatının 63 TL olması durumunda, bu pozisyon nedeniyle karşılaşacağı kâr/zarar ne kadardır? ) 2 TL Zarar B) 1 TL Zarar C) 1 TL Kâr D) 2 TL Kâr 24. Çanak stratejisine ilişkin olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? ) Kısa pozisyonlu çanak stratejisinin azami zararı sınırsızdır. B) Çanak stratejisinde yatırımcı bu stratejiyi oluşturmak için vadeleri farklı ve kullanım fiyatları aynı olan bir alım, bir de satım opsiyonu alır veya satar. C) Kısa pozisyonlu asli değerli çanak stratejisi için azami kâr tutarı, tahsil edilen toplam primden satılan opsiyonların kullanım fiyatları arasındaki fark çıkarılarak bulunur. D) İzlenen kısa pozisyonlu çanak stratejisi asli değersiz alım ve satım opsiyonlarının aynı anda satılmasıyla oluşturulmuşsa o zaman bu stratejinin getirebileceği en yüksek kâr, iki opsiyon satışından tahsil edilen prim kadar olur. 25. ynı anda hem İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) nda hem de Frankfurt Borsası nda işlem görmekte olan bir hisse senedinin son işlem fiyatı her iki borsada sırasıyla 4 TL ve 2 Euro dur (Cari döviz kuru 1 Euro = 2,2 TL). Her iki borsada da işlem gerçekleştirme maliyetlerinin hisse başına 0,1 TL olduğu bilindiğine göre, arbitraj amaçlı işlem yaparak kâr elde etmek isteyen bir yatırımcı için aşağıdakilerden hangisi geçerlidir? (lım-satım işlem maliyetleri dışındaki maliyet ve getiriler ihmal edilmiştir.) 23. BD Doları/TL cari kurunun 1,80, bir ay vadeli BD Doları/TL kurunun 1,85, bir ay vadeli TL cinsinden borçlanma faiz oranının yıllık % 20 ve bir ay vadeli BD Doları cinsinden borçlanma faiz oranının yıllık % 3 olduğu durumda, taşıma maliyeti modeline göre 100 BD Doları alınıp satılarak elde edilebilecek arbitraj kârı kaç TL dir? (İşlem maliyetleri ihmal edilmiştir. Basit faiz yöntemini kullanınız ve bir ayı 30 gün, 1 yılı 365 gün olarak alınız.) ) Frankfurt Borsası nda açığa satış yapıp, İMKB de alım yapması gerekir. B) Frankfurt Borsası nda alım yapıp, İMKB de açığa satış yapması gerekir. C) İMKB de satış yapıp, Frankfurt Borsası nda alım yapması gerekir. D) rbitraj imkânı bulunmadığı için herhangi bir işlem gerçekleştirmez. ) 1,75 B) 2,20 C) 2,50 D) 2,82 14

15 3620- MUHSEBE, TKS VE OPERSYON İŞLEMLERİ 1. TMS 39 Finansal raçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçme Standardı uyarınca finansal riskten korunma muhasebesine ilişkin olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? ) Yurt dışındaki işletmede bulunan net yatırım riskinden korunma, bir finansal riskten korunma işlemidir. B) Bir işletmenin kendi öz kaynağına dayalı finansal araçları, riskten korunma aracı olarak tanımlanamazlar. C) Konsolide edilen bağlı ortaklıktaki yatırım, gerçeğe uygun değer riskinden korunma amaçlı işlemlerde, finansal riskten korunma konusu kalem olamaz. D) Finansal riskten korunma muhasebesinde, finansal riskten korunma amacı ile finansal riskten korunma konusu kalemin maliyet bedellerinde meydana gelen değişikliklerin kâr veya zarardaki etkileri muhasebeleştirilir. 2. TMS 39- Finansal raçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçme Standardı kapsamında, finansal riskten korunma muhasebesi açısından, aşağıdakilerden hangisi finansal riskten korunma konusu olarak tanımlanamaz? ) İşletme içindeki bir tarafı içine alan borçlar B) İşletme dışındaki bir tarafı içine alan borçlar C) İşletme dışındaki bir tarafı içine alan varlıklar D) Gerçekleşme olasılığı yüksek tahmini işlemler 4. Sermaye Piyasası Kurulunun vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin muhasebeleştirilmesine ilişkin düzenlemelerine göre, hisse senedinin piyasa fiyatı 40 TL iken, 25 TL den alım hakkı veren koruma amaçlı olmayan bir opsiyonun içsel değeri ve bunun muhasebeleştirildiği mali tablo aşağıdakilerden hangisidir? ) 15 TL Bilanço B) 15 TL Gelir tablosu C) 0 TL Bilanço D) 25 TL Gelir tablosu 5. I- Son işlem gününe kadar ters pozisyonla kapatılmamış pozisyonlarda uzun ve kısa taraf sözleşmenin öngördüğü işlemi yapmakla yükümlüdür. II- Fiziki teslimat öngörülen vadeli işlem sözleşmelerinde vade ayı son işlem günü sonunda açık kısa pozisyona sahip olan taraflar borsa takas kurumuna teslimat bildiriminde bulunmak zorundadırlar. III- Lisanslı depolar vasıtası ile fiziki teslimat yönteminde, satıcı malını lisanslı depoya teslim ederek bir makbuz alır; makbuz senedinin el değiştirmesi ile malın mülkiyeti karşı tarafa geçer ve teslimat sona erer. Tarımsal ürünlere dayalı sözleşmelerde teslimata ilişkin yükümlülüklerle ilgili olarak yukarıdakilerden hangisi/hangileri doğrudur? ) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I, II ve III 3. I- Belirli bir faiz oranı, mal bedeli gibi finansal bir değişkende veya sözleşmenin taraflarından birine özgü olmayan finansal olmayan bir değişkende meydana gelen bir değişiklik karşısında, finansal aracın veya sözleşmenin değeri değişmektedir. II- Finansal araç veya sözleşme, piyasa koşullarındaki değişikliklere benzer tepki vermesi beklenen diğer türden sözleşmelere göre daha yüksek bir net başlangıç yatırımı gerekmektedir. III- Finansal varlık veya sözleşme gelecek bir tarihte ödenecektir. Yukarıdakilerden hangisi/hangileri TFRS 9 Finansal Varlıklar Standardına göre bir finansal aracın veya sözleşmenin türev ürün olarak kabul edilebilmesi için gerekli özelliklerdendir? ) Yalnız II B)Yalnız I C) I ve III D) II ve III Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası (Borsa) Yönetmeliği (Yönetmelik) uyarınca, fiziki teslimatlı vadeli işlem sözleşmelerinde teslimatın yapılacağı depolara ilişkin olarak aşağıdaki değerlendirmelerden hangisi yanlıştır? ) Merkezi Kayıt Kuruluşu, depoları teftiş etmeye haiz tek yetkili otoritedir. B) Depolar, teslime konu malın, beyan edilen kalite ve miktarda olmasından sorumludur. C) Fiziki teslimatın yapılacağı depolar Borsa tarafından belirlenir, ancak Borsa bu yetkisini Takas Merkezine devredebilir. D) Fiziki teslimatın yapılacağı depoları işletenler tarafından Yönetmelik hükümlerine uyulacağına dair Borsaya ve Takas Merkezine hitaben bir taahhütname verilir.

16 3620- MUHSEBE, TKS VE OPERSYON İŞLEMLERİ 7. Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası (Borsa) Yönetmeliği uyarınca, fiziki teslimatın öngörüldüğü bir vadeli işlem sözleşmesinde teslimat anında taraflardan birisinin temerrüde düşmesi durumunda uygulanacak hükümler çerçevesinde aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? ) Temerrüt durumunda karşı üye durumu derhal Takas Merkezine bildirir. B) Mütemerrit taraf, temerrüt nedeniyle karşı tarafın Takas Merkezinin ve Borsanın uğradığı zararları karşılamak zorundadır. C) Temerrüt hâlinde, Borsanın uygun göreceği kişiler tarafından ilgili varlığın satın alınması veya satılması suretiyle temerrüt giderilir. D) Tarafların talebi veya Takas Merkezinin gerekli görmesi hâlinde, ilgili varlığın satın alınması veya satılması yerine, uzlaşma fiyatları esas alınarak bulunacak farkın taraflar arasında transferi suretiyle de temerrüt hâli giderilebilir. 8. Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası Yönetmeliği çerçevesinde Uzlaşma Fiyatı ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? 9. Sermaye Piyasası Kurulunun (Kurul) aracı kuruluşların türev araçların alım satımına aracılık faaliyetlerinde düzenleyecekleri belgeler ve kayıt düzenine ilişkin düzenlemelerine göre aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? ) Borsalarda alınıp satılan türev araçların ilk muhasebe kaydı, ilgili sözleşmenin vade tarihinde yapılır. B) Türev araçlar, muhasebe kayıtlarında nazım hesaplarda Takas Kurumunun rapor etmesine bağlı olarak sözleşme sayısı veya sözleşmenin nominal değeri esas alınmak suretiyle izlenir. C) Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri çerçevesinde, türev araçlara konu varlıkların müşteriler tarafından teslim edilmesi ve teslim alınması nedeniyle oluşan nakit hareketleri Müşteriler Hesabı ile ilişkilendirilir. D) Organize bir borsada işlem görme şartı hariç diğer nitelikler itibarıyla vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerine benzeyen sözleşmeler, piyasaya göre değerlemeye ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyla, Kurul un muhasebe standartları çerçevesinde değerlemeye tabi tutulur. ) Uzlaşma fiyatının belirlenme şekli esas itibarıyla ilgili vadeli işlem sözleşmesinde gösterilir. B) Yeterli miktarda işlem olmaması durumunda, Takas Merkezi yeni bir uzlaşma fiyatı belirleyebilir. C) Hesapların uzlaşma fiyatı esas alınarak güncelleştirilmesi işlemi Takas Merkezi tarafından yerine getirilir. D) Uzlaşma fiyatı komitesi seans sırasında gerçekleşen işlemlerden hesaplanan uzlaşma fiyatını gerek görürse seansın bitiminden sonraki 15 dakika içinde değiştirme yetkisine sahiptir. 10. şağıdakilerden hangisi aracı kurumların türev araçların alım satımına aracılık faaliyetlerine ilişkin olarak, aylık dönemler itibarıyla düzenleyip, ayın bitimini izleyen 7 gün içinde müşterilerine gönderdikleri rapor veya belgelerden biri değildir? ) Türev Piyasalar Hesap Ekstresi B) Türev raçlar Nakit Hareketleri Ekstresi C) Türev Piyasalar Teminat Durumu Raporu D) Türev Piyasalar Müşteri Kâr/Zarar Raporu 16

17 3620- MUHSEBE, TKS VE OPERSYON İŞLEMLERİ 11. Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemeleri çerçevesinde, aracı kuruluşların düzenlediği Türev Piyasalar Emir Takip Formu na (Form) ilişkin olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? ) racı kuruluşlarda her emir kabul edilen yerde bir tane Form tutulur ve bu şekilde Form tutulan yerin diğer Form tutulan yerden fiziken bağımsız olması şarttır. B) Müşteriler tarafından verilen emirler, aracı kuruluşta tutulan Forma alınış sırasına göre kaydedilir. C) Geçerlilik süresi bir günden uzun olan emirlerden verildiği gün gerçekleşmeyenler, izleyen günlerde Forma kaydedilir. D) racı kuruluşlar, portföy için verilen emirler ve müşteri emirleri olmak üzere iki ayrı Form düzenlemek zorundadır. 12. Vadeli işlem piyasalarında kullanılan Global Hesaba ilişkin olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? ) Global hesaplarda müşterilerin toplam yükümlülük ve varlıkları ayrı ayrı takip edilir. B) Global hesaplarda bir müşterinin açık pozisyonu başka bir müşterinin işlemi ile kapatılabilir. C) Global hesaplarda yükümlülüğü bulunan müşterilerin yükümlülükleri diğer müşterilerin varlıkları ile mahsup edilemez. D) Global hesap taşıyan aracı kuruluşlar gün sonu itibarıyla hesap sahibi aracı kuruluş ile hesabın içeriğine, varlık ve yükümlülüklere ilişkin yazılı şekilde mutabık kalmak zorundadır. 13. I- Müşteri için alım opsiyonu sözleşmesinde uzun pozisyon alınması hâlinde; 8412 çık Uzun Pozisyonu Sözleşmeleri Hesabına sözleşmelerin takasını gerçekleştiren kurumlar veya takas üyesi aracı kuruluş bazında sözleşmeler itibarıyla borç, 8910 çık Pozisyon Vadeli İşlem ve Opsiyon Sözleşmelerinden lacaklılar Hesabına müşteriler bazında sözleşmeler itibarıyla alacak verilir. II- Müşteri için satım opsiyonu sözleşmesinde uzun pozisyon alınması hâlinde; 8414 çık Uzun Pozisyon Satım Opsiyonu Sözleşmeleri Hesabına sözleşmelerin takasını gerçekleştiren kurumlar veya takas üyesi aracı kuruluş bazında sözleşmeler itibarıyla alacak, 8910 çık Pozisyon Vadeli İşlem ve Opsiyon Sözleşmelerinden lacaklılar Hesabına müşteriler bazında sözleşmeler itibarıyla borç kaydedilir. III- Müşteriler için opsiyon sözleşmelerinde uzun pozisyon alınması durumunda; müşterinin ödeyeceği primler, 9110 Uzun Pozisyon Opsiyon Primlerinden Borçlular Hesabına müşteriler bazında sözleşmeler itibarıyla, 9610 Uzun Pozisyon Primlerinden lacaklılar Hesabında sözleşmelerin takasını gerçekleştiren kurumlar veya takas üyesi aracı kuruluş bazında sözleşmeler itibarıyla izlenir. Opsiyon sözleşmesi işlemlerinin muhasebeleştirilmesine ilişkin olarak yukarıdakilerden hangisi/hangileri yanlıştır? ) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III 14. Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası (Borsa) Yönetmeliği (Yönetmelik) çerçevesinde aşağıdakilerden hangisi Borsa Yönetim Kurulunun görev ve yetkileri arasında yer almaz? ) Borsada işlemlerin dürüst ve düzenli bir şekilde gerçekleşmesini sağlamaya yönelik her türlü tedbiri almak B) Borsa üyelerini Yönetmelikte belirtilen şartların oluşması halinde borsa üyeliğinden geçici veya sürekli olarak çıkarmak C) Taahhütlerini yerine getirmemek fiilini tekrarlayan müşterilerin emirlerinin Borsa üyeleri tarafından kabul edilmemesine karar vermek D) Faaliyetleri Sermaye Piyasası Kurulu tarafından sürekli veya geçici olarak durdurulan üyelerin taşıdıkları pozisyonların tasfiyesi konusunda karar almak 17

18 3620- MUHSEBE, TKS VE OPERSYON İŞLEMLERİ 15. şağıdakilerden hangisi Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası (Borsa) Yönetmeliği (Yönetmelik) hükümleri çerçevesinde, Borsa işlerinin açık, düzenli ve dürüst yürütülmesine ilişkin mevzuata ve alınan kararlara uymayanlarla, Yönetmelik hükümlerine aykırı davrandığı tespit edilen Borsa üyeleri hakkında uygulanan disiplin cezalarından biri değildir? ) Kınama B) Para cezası C) Temerrüt cezası D) Borsa üyeliğinden sürekli çıkarma 18. Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası nda (Borsa) yükümlülüklerin T+1 günü saat 14:30 a kadar yerine getirilmemesi durumunda aşağıdakilerden hangisi alınabilecek önlemlerden biri değildir? ) Temerrüde düşen ilgili hesaba ait açık pozisyonlardan en az temerrüt tutarını karşılayacak kadarı ilgili üye veya Borsa tarafından seans içinde likide edilebilir. B) Üyenin bloke hesabındaki bakiye, portföy veya müşteri hesaplarının temerrüt yükümlülüğünün kapatılmasında re sen kullanılabilir. C) Varsa temerrütlü hesaba ait değerleme dışı nakit-dışı teminatlar nakde çevrilebilir. D) Temerrüde düşen üyenin ilgili müşterilerine Borsa tarafından işlem yasağı getirilebilir. 16. Vadeli işlemlerde takas üyeliği ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? ) Doğrudan takas üyeleri, başka bir takas üyesinin işlemlerinin takasını garanti edemez. B) Genel takas üyeleri, Pazar bazında takas garantisini Takasbank a karşı verebilir. C) T.C. Merkez Bankası, takas üyeliği için aranan şartlara ve mali yükümlüklere tabi değildir. D) Doğrudan takas üyelerinin Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası na üye olmaları gerekmez. 17. Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası Yönetmeliği (Yönetmelik) çerçevesinde, vadeli işlem piyasasında gerçekleştirilen işlemlerde Takas Merkezine ilişkin aşağıdaki değerlendirmelerden hangisi yanlıştır? ) Takas Merkezi merkezi muhatap olması nedeniyle, sözleşmelere sınırsız garanti sağlar. B) Her sözleşmenin bir satıcı ve bir de alıcı tarafı bulunduğundan, Takas Merkezi her takas günü sonrasında sıfır net pozisyona sahip olur. C) Vadeli İşlem Piyasasında gerçekleştirilen işlemlerde Takas Merkezi, sözleşmelerin alıcısına karşı satıcı ve satıcısına karşı alıcı rolünü üstlenmiştir. D) Takas Merkezi, sözleşmelerdeki tüm hak ve yükümlülüklerin sorumluluğunu, Yönetmelikte belirlenen kural ve sınırlar çerçevesinde üzerine almıştır. 19. Dayanak varlığın bir vadeli işlem sözleşmesi olduğu durumda, opsiyonların kullanılarak takas işlemine tabi tutulması sürecinde, Takas Kurumu alım opsiyonu almış yatırımcının hesabını ne şekilde kaydeder? ) Opsiyonun kullanım fiyatı üzerinden uzun pozisyonlu vadeli işlem olarak kaydeder. B) Opsiyonun kullanım fiyatı üzerinden kısa pozisyonlu vadeli işlem olarak kaydeder. C) Opsiyon primi üzerinden uzun pozisyonlu vadeli işlem olarak kaydeder. D) Opsiyon primi üzerinden kısa pozisyonlu vadeli işlem olarak kaydeder. 20. I- Borsada gerçekleştirilen işlemlerde Takas Merkezi, opsiyon alıcısına karşı satıcı ve satıcısına karşı alıcı konumunu üstlenerek takası garanti etmektedir. II- Opsiyon primi tahsilatı ve ödemesi Takas Merkezi aracılığıyla gerçekleştirilir. III- Opsiyon sözleşmelerinde teslimat, opsiyonun satıcısı tarafından opsiyonun tipinden bağımsız olarak sadece vade sonunda ilgili üyeler vasıtasıyla talep edilebilir. Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası (Borsa) Yönetmeliği çerçevesinde opsiyon sözleşmelerinin takası ile ilgili olarak yukarıdaki ifadelerden hangisi/hangileri yanlıştır? ) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III 18 TEST BİTTİ. CEVPLRINIZI KONTROL EDİNİZ.