Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü

Transkript

1 Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü PATOLOJİ VERİ PAKETİ ile KANSER KAYITÇILIĞI DENEYİMİ Dr. M. Mahir ÜLGÜ (MD, MBA) Genel Müdür Kasım

2 PATOLOJİ KAYIT PAKETİ 2

3 AMAÇ Türkiye'deki kanser kayıt ve istatistik çalışmalarının uluslararası ölçütlerde yapılması için standart oluşturmak ve çağdaş dünya ile entegrasyon sağlamak, Kanser tanılarına ait verileri standart bir yapıda toplamak, Kanser istatistikleri konusunda yapılacak çalışmalara ve belirlenecek politikalara temel oluşturmak. 3

4 PATOLOJI VERILERI İÇIN GEÇMIŞ ÇALıŞMALAR tarihinde kanser verilerinin iletilmesi için Sağlık.Net sisteminde Patoloji Veri Seti oluşturuldu; Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kanser Daire Başkanlığı tarafından oluşturulan Patoloji, Sitoloji, Hematoloji Laboratuvarları Kanser Bildirim Formu ndan yola çıkılarak hazırlanmış bir veri setidir. Tüm patoloji laboratuvarlarından çıkan sonuçlar değil, yalnızca Merkezi Sinir Sisteminin Benign Neoplazmı ya da In Situ Neoplazm ya da Malign Neoplazm sonuçları bu veri seti ile gönderilmekteydi. Veri setinde kullanılan ICD-O kodları ABD de Kanser Kayıt Merkezleri tarafından kullanılan kodlardan alınmıştır. 4

5 THE SURVEILLANCE, EPIDEMIOLOGY, AND END RESULTS (SEER) SEER de kullanılan ICD-O kodları modifiye edilmiş olduğu için DSÖ ile yapılan görüşmeler doğrultusunda topografi ile ilişkilendirilmiş morfoloji kodlarının kullanımından vazgeçtik. 5

6 PATOLOJİ VERİ SETİ İŞ AKIŞI 6

7 PATOLOJI KAYıT PAKETI ÇALıŞMALARı Gelen görüşler doğrultusunda; Ülke genelinde kanser teşhisi konulan vakaların belirlenmesi ve kontrol altına alınması amacıyla kanser verilerinin toplama, işleme ve kaydedilme yöntemlerini belirledik, Tüm sağlık kurum ve kuruluşlarında oluşturulan sağlık verilerinin web servisler aracılığıyla online (çevrim içi) toplanmasını, işlenmesini ve veri kalitesinin yükseltilmesini sağlayan Ulusal Sağlık Sistemine (USS) tarihinde patoloji kayıt paketini ekledik, Patoloji, sitoloji ve hematoloji laboratuvarlarında çalışılan her tetkik sonucu bu veri kayıt paketi ile gönderilmektedir. 7

8 PATOLOJI KAYıT PAKETI ÇALıŞMALARı Kanser kayıtçılığında kullanılan ICD-O kodlarının sistemlerimizde kullanımına Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kanser Daire Başkanlığı ile karar verdik. ICD-O çevirisini DSÖ nün formatına uygun olarak tamamladık ve Patoloji Dernek Federasyonu Kanser Kayıtçılığı Komisyonuna sunduk. Derneğin görüşlerine göre kodları güncelledik. 8

9 PATOLOJI KAYıT PAKETI ÇALıŞMALARı Veri gönderiminde ICD-O kullanımı için iş akış şeması geliştirdik. Neoplazm tanısı almayan preparatların sonuçlarının da sisteme iletilmesinde kullanılması için ICD-O kodlarına 0000/0 Neoplazma rastlanmamıştır kodu ekledik. 9

10 PATOLOJI KAYıT PAKETI IŞ AKıŞ ŞEMASı 10

11 11

12 PATOLOJI KAYıT PAKETI VERI ELEMANLARı Hastane Bilgi Yönetim Sistemi (HBYS) yazılımlarının patoloji arayüzünde yer alan doldurulması gereken 5 zorunlu alan aşağıdaki gibidir. HBYS ler bu zorunlu alanlara göre denetlenmektedir. 1. Numunenin alındığı dokunun temel özelliği Histoloji primer (Ana dokudan) Histoloji metastaz (Metastaz dokusundan) Otopsi materyali Sitoloji/Hematoloji 2. Numune alınma şekli Eksizyonel biopsi-ameliyat materyali İnsizyonel biyopsi-tru cut Biyopsi/küretaj Frozen Parafin blok-hazır preparat (Konsültasyon) İnce iğne asp. biyopsi/sitoloji 3. Patoloji Preparatı Durumu İncelenen materyal yeterli İncelenen materyal yetersiz 4. ICD-O Yerleşim Yeri 5. ICD-O Morfoloji Kodu 12

13 Patoloji Kayıt Paketine Göre Örnek HBYS Ekranları 13

14 Örnek HBYS Ekranı 1 Kullanılabilecek rapor şablonu Hastaya ait istemler listelenir Hastaya ait istemler yer alır İlgili isteme ait bilgiler girilir Patoloji raporuna ait olan yorumlar girilir 14

15 Örnek HBYS Ekranı 2 Patoloji İstemi Yapan Klinik Ekranı Patoloji Laboratuvarı Tanı Ekranı 15

16 ICD-O Sınıflandırma Sistemi 16

17 ICD-O TÜRKÇE, DSÖ nün, kanser verilerinin standart bir biçimde toplanması için geliştirdiği sınıflandırma sistemidir. ICD-O nun 3. versiyonunun Türkiye deki basım yayım hakkı, DSÖ ile tarihinde imzalanan protokol kapsamında Bakanlığımıza verilmiştir. Almanca, Fransızca, Çince, Çekçe, Fince, Felemenkçe, Japonca, Korece, Portekizce, İspanyolca, Rumence, İngilizce 17

18 ICD-O Kanser izleme merkezleri tarafından yaygın olarak kullanılır. Sınıflandırma, tümörün morfolojisi ve vücutta bulunduğu yere göre yapılır. 18

19 BIR TÜMÖRÜN TANıMLANMASı IÇIN ÖRNEK ICD-O KODU Mide fundusu, taşlı yüzük hücreli karsinom, malign primer/birincil bölge Topografi Morfoloji Biyolojik Davranış C /3 Tümörün köken / orijin yerini tanımlar Tümörün hücre türünü ve biyolojik aktivitesini tanımlar Morfoloji kodla birlikte gösterilir, diferansiyasyon bilgisi verir 19

20 BIR KODA KARŞıLıK GELEN TANı TIPLERI Patologlar arasındaki dil birliği standart bir morfoloji ve biyolojik kod yapısı ile sağlanabilmektedir. (----/-) Marjinal zon B hücreli lenfoma NOS, Kutanöz marjinal zon B hücreli lenfoma ( MALT tip), 9699/3 Mukoza ilişkili lenfoid dokuda ekstranodal marjinal zon lenfoma (MALT lenfoma) 20

21 Patolog/Hematolog/Sitologlar; Aralarındaki dil birliğinin sağlanması, Sağlık kuruluşları; Neoplazmın köken aldığı yerleşim yeri, tanı tarihi, histolojik tipi ve davranışı (örn; in situ ya da malign) bilgileri için kayıtların tutarlılığının sağlanması, Sağlık alanında karar alıcılar için; BEKLENEN FAYDALAR Sağlık bilgi sistemlerinde aynı veri için tek bir standart kodlama sisteminin kullanılması. 21

22 Patoloji Kayıt Paketi ile Ulusal Sağlık Sistemine (USS) İletilen Verilerden Elde Edilebilecek Bilgiler 22

23 ARALıK EKİM 2016 AY BAZıNDA PATOLOJI KAYıT PAKETI SAYıSı Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos 23

24 OCAK-AĞUSTOS 2016 DAVRANıŞ KODLARı DAĞıLıMı 1,48% 0,24% 3,26% 0,12% 9,34% 0000/0 Neoplazma rastlanmamıştır /0 Benign neoplazmlar /1 Biyolojik davranışı bilinmeyen veya belirlenemeyen 85,56% /2 In situ neoplazmlar /3 Malign neoplazmlar /6 Malign neoplazmlar; sekonder, metastatik 24

25 OCAK-AĞUSTOS 2016 VERILERI 3500 Yerleşim Yerlerine Göre En Sık Görülen Malign Neoplazmlar Sayı Solunum Sistemi ve İntratorasik Hematopoetikve Retiküloendotelial Sistem Meme Üriner Trakt 25

26 OCAK-AĞUSTOS 2016 VERILERI Solunum Sistemi ve İntratorasik Neoplazmlarının %71 i Akciğer, BBT Bronş olarak Patoloji Kayıt Paketine Gönderilmiştir Toplam Akciğer, BBT Bronş Toplam Akciğer, BBT Bronş 26

27 Dudak, Oral Kavite ve Farinks Malign Neoplazm Sayısı - Toplam 347 HİPOFARİNKS 4 DUDAK, ORAL KAVİTE VE FARİNKSİN DİĞER VE İYİ 13 PİRİFORM SİNÜS 1 NASOFARİNKS 46 OROFARİNKS 2 TONSİL/BADEMCİK 37 DİĞER VE SPESİFİYE EDİLEMEYEN BÜYÜK TÜKRÜK BEZLERİ 9 PAROTİS BEZİ AĞZIN DİĞER VE SPESİFİYE EDİLEMEYEN BÖLGELERİ AĞIZ TABANI 4 DAMAK/PALATE 12 DİĞER VE SPESİFİYE EDİLEMEYEN DİL BÖLGELERİ 38 DUDAK

28 TOPOGRAFISI DUDAK OLAN MALIGN NEOPLAZMLAR Üst dış dudak 14 Alt dış dudak Alt dudak vermilion sınırı, Alt dudak, BBT (alt dudak derisi C44.0 dışında) 21 Dış dudak, BBT Dudak vermilion sınırı, BBT 2 Üst dudak mukozası Alt dudak mukozası Üst dudak iç yüzü, Üst dudak frenulumu Alt dudak iç yüzü, Alt dudak frenulumu 3 13 Dudak mukozası, BBT Dudak iç yüzü, BBT, İç dudak, BBT, Dudak frenulumu, BBT, Dudakların frenulumu, BBT, 2 Dudak komissur Labial komissur 1 Dudak, BBT (Dudak derisi C44.0 dışında)

29 OCAK-AĞUSTOS 2016 VERILERI Dudakta görülen benign neoplazm sayısı toplamda: Üst dış dudak Benign Alt dış Neoplazm dudak Sayısı Dış dudak, BBT Üst dudak mukozası Alt dudak mukozası Dudak mukozası, BBT Dudak komissur Dudakta aşan lezyon 29

30 PATOLOJI RAPOR STANDARDIZASYONU Ulusal patoloji ağının karşılanmasına yönelik yapılandırılmış veya yarı yapılandırılmış patoloji raporlarının standardizasyonu için proje geliştirilmektedir. Projenin orta vadedeki hedefi; incelenen patoloji raporları üzerinde metin madenciliği (text mining) yapılarak patologlara klinik karar destek sistemi oluşturmak. 30

31 Gelecek Çalışmalarımız Dünya Sağlık Örgütü tarafından Basım ve Yayım Hakkı Bakanlığımıza verilen, ICD-O V.3 e ait kitabın basım ve dağıtımını 2017 yılı içerisinde yapacağız. Ülkemizdeki tüm kanser sonuçlarının kayıt edilmesinde ve karşılıklı paylaşımında ICD-O standardı kullanılmasını hedefliyoruz. ICD-O kodları ile hem bölgesel hem de ülkemiz genelinde doğru, tam ve güvenilir istatistiksel analizlerle Kanser kayıtçılığı çalışmalarını destekleyeceğiz

32 Patoloji Raporlarında standardizasyonu sağlamak Ulusal Sağlık Sistemine (USS) gönderilen patoloji verileri ile Kanser konusunda yapılacak çalışmalara veri sağlamak için Elele! 32

33 Dr. M. Mahir ÜLGÜ (MD, MBA) Genel Müdür 33