TANZĐMÂT TAN II. MEŞRÛTĐYET E KADAR ( ) MATBU TÜRKÇE KUR ÂN-I KERĐM TERCÜME VE TEFSĐRLERĐ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "TANZĐMÂT TAN II. MEŞRÛTĐYET E KADAR (1839-1908) MATBU TÜRKÇE KUR ÂN-I KERĐM TERCÜME VE TEFSĐRLERĐ"

Transkript

1 T.C. MARMARA ÜNĐVERSĐTESĐ SOSYAL BĐLĐMLER ENSTĐTÜSÜ TEMEL ĐSLÂMĐ BĐLĐMLER ANABĐLĐM DALI TEFSĐR BĐLĐM DALI TANZĐMÂT TAN II. MEŞRÛTĐYET E KADAR ( ) MATBU TÜRKÇE KUR ÂN-I KERĐM TERCÜME VE TEFSĐRLERĐ (Yüksek Lisans) Murat KAYA Danışman Yrd. Doç. Dr. Fatih ÇOLLAK Đstanbul

2 ÖNSÖZ...9 KISALTMALAR GĐRĐŞ TANZĐMÂT DÖNEMĐ ĐCTĐMÂĐ VE ĐLMĐ DURUM I- Tanzîmât Fermanı nın Đlanı ve Etkileri II- Tanzîmât la Gelen Toplumsal Değişme...17 III- Tanzîmât Dönemi Đslâm Uleması nın Durumu IV- Tanzîmât Dönemi nde Medreselerin Durumu..22 V- Tanzîmât Döneminde Dînî Durum...27 VI- Tanzîmât Döneminde Tercüme Hareketleri...29 BĐRĐNCĐ BÖLÜM KUR ÂN-KERĐM ĐN TERCÜMESĐ MESELESĐ I- Tercüme, Tefsîr ve Meal Kelimelerinin Tanımı...31 A-Tercüme...31 B- Tefsîr...32 C- Meal 33 II- Tercüme Çeşitleri III- Kur ân-ı Kerîm in Tercümesi Üzerine Tartışmalar...36 IV- Kur ân-ı Kerîm in Tercümesi Tarihi...39 A- Kur ân-ı Kerîm in Türkçe ye Tercümesi...41 B- Anadolu da Tercüme Faaliyetleri

3 C- Osmanlıca Tercümeler...51 D- Kur ân Tercümeleri nin Dil Açısından Taşıdığı Kıymet...55 ĐKĐNCĐ BÖLÜM TANZĐMAT TAN II. MEŞRUTĐYET E KADAR ( ) MATBÛ TÜRKÇE KUR ÂN-I KERĐM TERCÜME VE TEFSĐRLERĐNĐN TANITIMI I- Tanzîmât tan II. Meşrutiyet e Kadar Matbû Türkçe Kur ân-ı Kerîm Tercüme ve Tefsîrlerinin Listeleri...57 A-Kronolojik Liste...57 B-Tam Tercüme ve Tefsîrlerinin Listesi...60 C- Cüz Tercüme ve Tefsîrlerinin Listesi.61 D- Sûre Tercüme ve Tefsîrlerinin Listesi.62 E-Âyet Tercüme ve Tefsîrlerinin Listesi...63 F-Kur ân-ı Kerîm Fihristleri...64 G- Ulumu l-kur ân la Đlgili Eserler...64 II- Tanzîmât tan II. Meşrûtiyet e Kadar Matbû Türkçe Tam Kur ân-ı Kerîm Tercüme ve Tefsîrleri...65 A-Tefsîrî Mehmed Efendi b. Hamza ve Tercüme-i Tefsîr-i Tibyân Tefsîrî Mehmed Efendi b. Hamza Tercüme-i Tefsîr-i Tibyân Terceme-i Tefsîr-i Tibyân dan Örnek Metinler...71 B-Ortaköylü Ferruh Đsmail Efendi ve Tefsîrü l-mevâkib Tercemetü l-mevâhib Ortaköylü Ferruh Đsmail Efendi Tefsîrü l-mevâkib Tercemetü l-mevâhib Tefsîrü l-mevâkib Tercemetü l-mevâhib den Örnek Metinler...80 C- Ahmed b. Abdullah Nâsıh Ğurâbzâde ve Zübedü l-âsâr el-mevâhib ve l- Envâr

4 1-Ahmed b. Abdullah Nâsıh Ğurâbzâde Zübedü l-âsâr el-mevâhib ve l-envâr Zübedü l-âsâr el-mevâhib ve l-envâr Tefsîrinden Örnek Metinler..86 D- Mevlânâ Muhammed Hayreddin Han Hindî Haydarâbâdî ve et-tefsîru l- Cemâlî ale t-tenzîli l-celâlî Mevlânâ Muhammed Hayreddin Han Hindî Haydarâbâdî et-tefsîru l-cemâlî ale t-tenzîli l-celâlî et-tefsîru l-cemâlî ale t-tenzîli l-celâlî den Örnek Metinler...93 E- Şeyhü l-đslâm b. Esedullah el-humeydî ve el-đtkân fî Tercümeti l-kur ân Şeyhü l-đslâm b. Esedullah el-humeydî el-đtkân fî Tercümeti l-kur ân el-đtkân fî Tercümeti l-kur ân dan Örnek Metinler..96 F-Muhammed Hasan Mevlâzâde Şekevî (Nuhavi) ve Kitâbü l-beyân fî Tefsîri l- Kur ân Muhammed Hasan Mevlâzâde Şekevî (Nuhavi) Kitâbü l-beyân fî Tefsîri l-kur ân Kitâbü l-beyân fî Tefsîri l-kur ân dan Örnek Metinler G- Mîr Muhammed Kerîm Necel el-hâcc Mîr Ca fer el-alevî el-hüseynî el- Mûsevî el-bâküvî ve Keşfü l-hakâyık an nüketi l-âyâti ve d-dekâyık Mîr Muhammed Kerîm Necel el-hâcc Mîr Ca fer el-alevî el-hüseynî el-mûsevî el-bâküvî Keşfü l-hakâyık an nüketi l-âyâti ve d-dekâyık Keşfü l-hakâyık an nüketi l-âyâti ve d-dekâyık tan örnek Metinler III-Tanzîmât tan II. Meşrûtiyet e Kadar Matbû Türkçe Cüz Tercüme ve Tefsîrleri A- Osman Necâtî ve Tefsîru n-necât (30. Cüz ) Osman Necâtî Tefsîru n-necât ın Muhtevâsı ve Örnek Metinler

5 B-Nasr b. Muhammed b. Ahmed b. Đbrahim es-semerkandî ve Nebe Cüz ü Tefsîri Tercümesi Nasr b. Muhammed b. Ahmed b. Đbrahim es-semerkandî Nebe Tefsîri Tercümesi Nebe Tefsîri Tercümesi nden Örnek Metinler. 118 IV-Tanzîmât tan II. Meşrûtiyet e Kadar Matbû Türkçe Müstakil Sûre Tercüme ve Tefsîrleri 120 A-Seyyid Muhammed Ârif ve Tefsîr-i Sûre-i Mülk Seyyid Muhammed Ârif Tefsîr-i Sûre-i Mülk Tefsîr-i Sûre-i Mülk ten Örnek Metinler B- Anonim, Nebe Sûresi Tercüme ve Tefsîri Nebe Sûresi Tercüme ve Tefsîri Nebe Sûresi Tercüme ve Tefsîri nden Örnek Metinler C-Yakub b. Mustafa el-afvî el-celvetî ve Netîcetü t-tefâsîr fî Sûret-i Yûsuf Yakub b. Mustafa el-afvî el-celvetî Netîcetü t-tefâsîr fî sûreti Yûsuf Netîcetü t-tefâsîr fî sûreti Yûsuf tan Örnek Metinler D-Gözübüyükzâde Đbrahim el-kayserî ve Tercüme-i Sûre-i Duhâ ve l-kadr ve l- Asr Gözübüyükzâde Đbrahim el-kayserî Tercüme-i Sûre-i Duhâ ve l-kadr ve l-asr a. Tercüme-i Sûre-i Duhâ b. Tercüme-i Sûre-i Kadr c. Tercüme-i Sûre-i Asr E- Muhammed b. Đbrahim ve Kıssa-i Zîbâ tercüme-i Yûsuf ve Züleyha Muhammed b.đbrahim

6 2- Kıssa-i Zîbâ Tercüme-i Yûsuf ve Züleyha Kıssa-i Zîbâ Tercüme-i Yûsuf ve Züleyha dan Örnek Metinler 137 F-Anonim, Tefsîr Tercümesi: Âyetü l-kürsî Đhlas, Felak, Nâs, Fâtiha, Asr, Kevser Sûreleri Tefsîr Tercümesi nden Örnek Metinler.140 G- Giridli Sırrı Paşa ve Sûre Tefsîrleri Giridli Sırrı Paşa Sırr-ı Kur ân, Ahsenü l-kasas, Sırr-ı Meryem, Sırr-ı Furkân..142 a- Sırr-ı Kur ân b- Ahsenü l-kasas Ahsenü l-kasas tan Örnek Metinler..145 c- Sırr-ı Meryem Sırr-ı Meryem den Örnek Metinler d- Sırr-ı Furkân/Tefsîr-i Sûre-i Furkan H- Mehmed Fevzî Efendi ve Risâle-i Rûhu s-salâh Đle el-havâssu n-nâfia fî Tefsîr-i Sûreti l-vâkıa Mehmed Fevzî Efendi Risâle-i Rûhu s-salâh Đle el-havâssu n-nâfia fî Tefsîr-i Sûreti l- Vâkıa a- Risâle-i Rûhu s-salâh b- el-havâssu n-nâfia fî Tefsîr-i Sûreti l-vâkıa I- Muallim Ömer Nâcî Efendi Istanbulî ve Hulâsatü l-đhlâs Muallim Ömer Nâcî Efendi Đstanbulî Hulâsatü l-đhlâs Hulâsatu l-đhlâs ın Muhtevâsı ve Örnek metinler K- Ahmed Rüşdü Paşa ve Tercüme-i Hikmetü l-beyân fî Sûreti r-rahmân Ahmed Rüşdü Paşa 162 5

7 2- Tercüme-i Hikmetü l-beyân fî Sûreti r-rahmân Tercüme-i Hikmetü l-beyân fî Sûreti r-rahmân ın Muhtevâsı ve Örnek Metinler L- Şeyhî ve Riyâzu l-ğufrân Şeyhî Riyâzu l-ğufrân Riyâzu l-ğufrân ın Muhtevâsı ve Örnek Metinler M- Manastırlı Đsmail Hakkı Efendi ve Tefsîr-i Sûre-i Yâsîn, Tefsîr-i Sûre-i Fâtiha Manastırlı Đsmail Hakkı Efendi Tefsîr-i Sûre-i Yâsîn ve Tefsîr-i Sûre-i Fâtiha..175 a- Tefsîr-i Sûre-i Yâsîn Tefsîr-i Sûre-i Yâsîn in Muhtevâsı ve Örnek Metinler...75 b- Tefsîr-i Sûre-i Fâtiha..178 V-Tanzîmât tan II. Meşrûtiyet e Kadar Matbû Türkçe Âyet Tercüme ve Tefsîrleri A-Şeyhü l-đslâm Muhammed Es ad Efendi ve Âyetü l- Kürsî Tefsîri Tercümesi Şeyhü l-đslâm Muhammed Es ad Efendi Âyetü l- Kürsî Tefsîri Tercümesi Âyetü l-kürsî Tefsîri Tercümesi nin Muhtevâsı ve Örnek Metinler 181 B- Necef Ali b. Hasan Ali et-tebrizî ve Mişkâtü l-hayât fî Tefsîri l-âyât Necef Ali b. Hasan Ali et-tebrizî Mişkâtü l-hayât fî tefsîri l-âyât Mişkâtü l-hayât fî tefsîri l-âyât ın Muhtevâsı ve Örnek metinler.187 6

8 C- Okçuzâde Muhammed Şâh Efendi ve Âyât-ı Erbaîn ve Ehadis-i Erbaîn Okçuzâde Muhammed Şâh Efendi Âyât-ı Erbain ve Ehâdis-i Erbaîn D- Mustafa Cem î ve Risâle-i Teavvüz ve Besmele Tercümeleri Mustafa Cem î Risâle-i Teavvüz ve Besmele Tercümeleri a- Risâle-i Teavvüz Tercümesi b- Risâle-i Besmele Tercümesi E- Bereketzâde Đsmail Hakkı ve Necâib-i Kur âniye Bereketzâde Đsmail Hakkı Necâib-i Kur âniye Necâib-i Kur âniyye den Örnek Metinler.198 VI-Tanzîmât tan II. Meşrûtiyet e Kadar Matbû Türkçe Kur ân-ı Kerîm Fihristleri A- Hâfız Muhammed Vardârî ve Tertîb-i Zîbâ Hâfız Muhammed Vardârî Tertîb-i Zîbâ B-Muhammed Şerif Efendi ve Mısbâhu l-âyâti l-celileti l-furkâniyye ve miftâhu t-tefâsîri l-cemileti l-kur âniyye Muhammed Şerif Efendi Mısbâhu l-âyâti l-celileti l-furkâniyye ve miftâhu t-tefâsîri lcemileti l-kur âniyye C-el-Hâfız Yahya Hilmi b. Hüseyin Kastamonî ve Mısbâhu l-ihvân litaharriyât-ı âyi l-kur ân el-Hâfız Yahya Hilmi b. Hüseyin Kastamonî Mısbâhu l-ihvân li-taharriyât-ı âyi l-kur ân VII- Tanzîmâttan II. Meşrûtiyet e Kadar Matbû Türkçe Ulûmu l-kur ânla Đlgili Eserler A- Şâkir Ahmed Paşa ve Tertîb-i Nefîs

9 1- Şâkir Ahmed Paşa Tertîb-i Nefîs Tertîb-i Nefîs den Örnek Metinler 212 B- Muallim Ömer Nâcî Efendi Đstanbulî ve Đ câz-ı Kur ân Muallim Ömer Naci Efendi Đstanbûlî Đ câz-ı Kur ân Đ câz-ı Kur ân dan Örnek Metinler SONUÇ BĐBLĐYOĞRAFYA

10 olsun! ÖNSÖZ Đnsanı varlık âlemine getiren, ona Kur ân ı ve beyânı öğreten Allah a hamd Allah tan aldığı her şeyi eksiksiz ve fazlasız olarak bizlere kadar ulaştıran raûf ve rahîm olan Rasûl-i Ekrem Efendimiz e salât u selâm olsun! Kur ân-ı Kerîm i anlama faaliyet ve gayretleri daha onun Allah katından inmeye başladığı andan itibaren başlamış ve günümüze kadar artarak devam etmiştir. Đslâm ın yayılma sürecinde, sosyal alandaki temasların, Kur ân dilinin kullanıldığı sahaların hâricine taşmaya başladığı andan itibaren de anlama çabalarının diğer bir ayağı durumunda olan tercüme meselesi zuhur etmeye başlamıştır. Selmân-ı Fârisî nin gayretlerini dikkate aldığımızda ise bu başlangıç tarihini vahyin inmeye başladığı ilk günlere kadar götürmek mümkündür. Yaşayan dünya dillerinin pek çoğuna çevrilen Kur ân-ı Kerîm in Türkçe ye tercüme edilmesi ise Türklerin Đslâm ı kabul etmeleriyle birlikte başlamıştır. Müslüman Türklerin yaşadıkları tarihî devrelerin her birinde Türkçe Kur ân tercüme ve tefsîrlerine rastlamak mümkün olmaktadır. Bunlar bizzat Arapça dan olduğu gibi Farsça ve benzeri başka dillere yapılan tefsîrlerden de olabilmektedir. Tanzîmât devri, gerek daha önce yazılan, gerekse o dönemde yapılan tercüme ve tefsîrlerin matbaa yoluyla yaygınlaştırılarak geniş kitlelerine ulaştığı bir dönem olmuştur. Osmanlı toplumunun tarihî değişim kaderinin hızlanmaya başladığı, değer yargılarının, en azından üst kademelerde hareketlilik gösterdiği Tanzîmât döneminin bu tür bir tercüme patlaması ile aynı zamana denk düşmesi câlib-i dikkattir. Mütercimlerin, aslın manasını nakletmedeki acz ve noksanlarını dâimî olarak itiraf ederek yaptıkları tercümelerle, o zaman revaçta olan yeni düşünce akımlarına kapı açma gibi bir niyet taşıdıklarından söz etmek, II. Meşrûtiyet e kadar devam eden süre için söz konusu değildir. Bu eserleri yayına hazırlayan kimselerin birçoğunun hareket noktası da sahipleri hayata veda etmiş olan kıymetli kitapları kûşe-i nisyân dan çıkararak insanların hizmetine sunmaktır. Bununla beraber Türkçe tercüme ve tefsîrleri 9

11 yayınlayan ve bunları teşvik eden kimselerin bir kısmının bu faaliyetten kendi fikrî yapısı yönünde istifâde etmeyi düşünmüş olabileceklerini de gözden uzak tutmamak gerekmektedir. Yenilik ve değişim rüzgârlarının, yaygınlaşmakta olan kutsal kitapları millî dilde okuma gayretlerini kendi maksadı istikâmetinde kullanıp kullanmadığı konusu, üzerinde durulması gereken hususlardan birisidir. Toplumları değiştirmenin yolu, onların dillerini ve dinlerini değiştirmekten geçer. Din dilinin değişikliğe uğramasının bunda büyük rolü vardır. Osmanlı nın ilmî mirası üzerinde yapılan çalışmaların önem ve hız kazandığı günümüzde, Tefsîr alanında da çalışmalar görülmeye başlamıştır. Bu çalışmaların başında Đ. Binark ve H. Eren tarafından hazırlanan World Bibliography of Translations of The Meanings of The Holy Qur an/printed Translations (Đstanbul, 1986) isimli araştırma, Muhammed Hamîdullah ve Mâcid Yaşaroğlu nun hazırladığı Kur ân Tarihi (Fransızcadan Çeviren: Mehmed Said Mutlu) - K. Kerîm in Türkçe Terceme ve Tefsîrleri Bibliyoğrafyası (Ankara, 1991), Muhammed Abay ın Osmanlı Dönemi Müfessirleri (U. Ünv. Sosyal Bilimler Ens. Bursa 1992) adlı yüksek lisans tezi ve Đshak Doğan ın Osmanlı Dönemi Kur ân Araştırmaları, (Makâlât, Temmuz, 1999, s ) adlı bibliyoğrafik makâlesi gelmektedir. Bunların dışında bazı makâle çalışmaları da yapılmıştır. Bu çalışmalara ilerleyen kısımlarda yer verilmiş ve bibliyoğrafyada gösterilmiştir. Şu kadar var ki; 5, 6 asır gibi uzun bir dönemi kapsayan bu çalışmaların bir kısmı bütün dünya dillerine yapılan tercümeleri ele aldığı, bir kısmı Osmanlı döneminde tefsîrle ilgili yapılan Arapça ve Türkçe eserleri matbû mahdut ayrımına tabi tutmaksızın tesbite çalıştığı için bu eserlerde gözden kaçan isimler olduğu gibi, isim karışıklıkları da bulunabilmektedir. Biz bu tür hataları asgariye indirebilmek ve daha detaylı bir inceleme yapabilmek için 70 yıl gibi kısa bir dönemi Türkçe ve Matbû gibi iki önemli daraltıcı kayıtla ele alarak tanıtmaya gayret ettik. 10

12 Kanatimize göre toplumda meydana gelen dönüşümün çok net bir şekilde izlenebildiği bu mühim devrenin tefsîr açısından incelenmesi ve değerlendirilmesi çok ehemmiyetli bir vazifedir. Türkçe tercüme ve tefsîrlerin yayılma sürecinin ilk devresi olarak kabul edilmesi mümkün olan Tanzîmât tan II. Meşrutiyet e kadar geçen sürede basılmış olan tercüme ve tefsîrleri bizzat görerek ve muhtevâsını tahlil ederek tanıtmaya çalıştık. Çalışmamız esnasında birinci dereceden kaynaklarımız, ele aldığımız eserlerin mukaddimeleri ve bizzat kendileri olmuş, bunların tanıtımında gerekli görüldüğü yerlerde orijinal metinlerden alıntılar yapılmıştır. Böylece okuyucunun, müelliflerin aslî üslûblarıyla yüz yüze gelmesi sağlanarak, o dönemin dil ve üslûbu hakkında bir kanâate varmasına katkıda bulunulmaya çalışılmıştır. Đkinci dereceden kaynaklarımız ise âlimlerimizin hayatlarını içeren tabakât kitaplarımız olumuştur. Çalışmamız bir giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında incelemekte olduğumuz Tanzîmât döneminin siyasi, sosyal ve ilmî yapısını ana hatlarıyla ele aldık. Birinci bölümde Kur ân-ı Kerîm in başka dillere özellikle de Türkçe ye tercümesi meselesini; tercümenin tanımı, çeşitleri, hükmü ve tarihini inceledik. Đkinci bölümde Tanzîmât tan II. Meşrutiyet e kadar Türkçe matbû Kur ân-ı Kerîm tercüme ve tefsîrlerini Tam Tefsîrler, Cüz Tefsîrleri, Sûre Tefsîrleri, Âyet Tefsîrleri başlıkları altında kronolojik sıraya göre ele alarak tanıtmaya çalıştık. Ayrıca o dönemde yapılan Kur ân Đlimleri ile ilgili bir kısım çalışmaları ve özellikle de Kur ân Fihristleri ni değerlendirmeye gayret gösterdik. Çalışmamız esnasında her türlü desteği sağlayan danışman hocam Yrd. Doç. Dr. Fatih ÇOLLAK Bey e, kıymetli fikirlerinden istifade ettiğim sayın Doç. Dr. Đsmail KARA Bey e, özellikle tezin planının şekillenmesinde ve yazımında değerli vakitlerini ve yardımını esirgemeyen Dr. Ömer ÇELĐK Bey e içten teşekkürlerimi arzeder, ortaya çıkan bu eserin ilim dünyasına faydalı olmasını temenni ederim Murat KAYA 11

13 KISALTMALAR Ank. : Ankara. b. : bin veya Đbn. Bibl. : Bibliyoğrafya. bkz. : Bak, bakınız. Çev. : Çeviren. Derg. : Dergisi. DĐA : Türkiye Diyânet Vakfı Đslâm Ansiklopedisi. DĐB : Diyânet Đşleri Başkanlığı Doç. : Doçent. Dr. : Doktor. Ens. : Enstitüsü. Fak. : Fakültesi. h. : Hicrî. Haz. :Hazırlayan. Hz. : Hazreti ĐA : Đslâm Ansiklopedisi. IRCICA: Đslâm Târih Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi. Đst. : Đstanbul. Ktp. : Kütüphanesi. m. : Milâdî. MÜĐF : Marmara Üniversitesi Đlâhiyât Fakültesi. nr. : Numara. s. : Sayfa. Trc. : Tercüme eden. 12

14 v. : Vefâtı. vd. : Ve devamı. yy. : Yüzyıl. 13

15 GĐRĐŞ TANZĐMÂT DÖNEMĐ ĐCTĐMÂĐ VE ĐLMĐ DURUM I- Tanzîmât Fermânı nın Đlânı ve Etkileri Osmanlı Devleti XIII. yüzyılda kurulduğundan itibaren siyasi, sosyal ve ilmi sahâlardaki yükselişini sürekli olarak devam ettirmiş dünyanın en güçlü devletlerinden biri olarak tarihteki yerini almıştır. Đbn-i Haldûn (v.1406) un da isâbetle ifade ettiği gibi yükselen her yapının belli bir zaman sonra tekrar düşüşe geçmesinin kaçınılmaz olduğu tabii bir kâidedir. Osmanlı Devleti de, her ne kadar Đbn-i Haldûn un belirlediği zamanı aşmayı başarabilmiş olsa da, bir durgunluk ve geriye dönüş devresine girmekten kendisini kurtaramamıştır. Devletin böyle bir döneme girdiği, ancak içinde bulunan kişilerin ne olup bittiğini tam olarak kavrayamadıkları bir devir olan XIX. yüzyılın tablosunu Halil Đnalcık şu şekilde çizmektedir: XIX. asır ortalarına doğru Osmanlı Devleti, henüz Avrupanın yarısı kadar bir saha üzerinde, üç kıtaya yayılmış, hemen hemen 36 milyon nüfûsu ihtiva eden koca bir Đmparatorluk halinde görünmektedir. Fakat hakikatta, bu koca siyasi hey et, iktisadî, siyasî her türlü birlik esasını kaybederek dağılıp parçalanma yoluna girmiş bir heyûladan başka bir şey değildi. 1 Az da olsa bu durumun farkında olan idareciler devleti içine düşmekte olduğu çöküntüden kurtarma ve eski ihtişamına tekrar kavuşturma gayreti içerisine girmişler, çözüm olarak da o zaman bilim ve teknikte hızla ilerlemekte olan Avrupa devletlerini takip etmeyi planlamışlardı. 2 Bu durum Avrupa devletleri açısından da kendi menfaatleri doğrultusunda ehemmiyet arzediyor, bu sebeple de devlet üzerine olan baskılarını günden güne artırmaya devam ediyorlardı. Bütün bu gelişmelerin bir neticesi ve yeni bir dönemin habercisi olarak Abdülmecid in tahta geçişinden üç ay, Mustafa Reşit Paşanın elçilik vazîfesinden dönüşünden dört ay sonra, Hariciye Nazırı olan Reşit Paşa, yeni padişahın ağzından, 3 Kasım 1839 da Gülhane bahçesinde Tanzîmât 1 Halil Đnalcık, Tanzîmât ve Bulgar Meselesi, Đstanbul, 1992, s Hanioğlu, M. Şükrü, Batılılaşma mad., DĐA 14

16 Fermanı nı okudu. Fermanın, beklendiği üzere muhtevâsının farklılığı hemen fark edilmiş, içerde ve dışarda büyük yankılar uyandırmıştır. 3 Đlanından itibaren günümüze kadar olumlu ve olumsuz yönleriyle kendisine Tanzîmât-ı Hayriyye diyen taraftarları yanında Tanzîmât-ı Şerriyye diyen muhâlif kitleler de bulan Tanzîmât Fermanı, Osmanlı Devleti tarihinin en çok tartışılan, kayda değer bir sonuca bağlanamayan ve tesirleri hâlâ devam eden bir hadise olarak ehemmiyetini muhâfaza etmektedir. Tanzîmât ın birinci dönemi olarak adlandırılan yıllarında yeniliklerin savunucuları hemen tamamen devlet adamlarıdır. 4 Ancak bu devrin ikinci dönemini teşkil eden 1861 den sonra batılılaşma artık aydınların sahip çıktığı bir değer olarak işlenmeye başlanmış ve bu yoldan da halka mal olmuştur. 5 Onu Hayriyye olarak niteleyen gruplara göre Tanzîmât, geçen felaketli asırların bıraktığı ve son buhranların pek ziyade sarstığı bu çürük yapıya, muntazam bir devlet kadrosu vermek ve Osmanlı Saltanatını modern esaslara dayanan bir Avrupa devleti yapmak iddiasında idi. Bir bakıma Tanzîmâtı, temel müesseseleri bozulmuş olan Osmanlı Đmparatorluğu nun yepyeni bir medeniyetle yükselen ve taarruza geçen bir Avrupa nın ezici üstünlüğü karşısında yeniden teşkilatlanma teşebbüsünün kat i safhası olarak telakki etmek mümkündür. 6 Bu açıdan bakıldığında 1839 Hattı Hümayunu ile resmen açılan Tanzîmât devrinin, devleti yeni bir düzene koyma teşebbüsünde esas gâye ve meşguliyeti, hep hukuk müsâvâtı prensibiyle hristiyan teb ayı devlete bağlamak, Đmparatorluk vahdetini koruyup sağlamlaştırmak yönünde olmuştur. Osmanlılık siyaseti adını verebileceğimiz bu hareketin, Đmparatorluk tarihinin son devrinde dâhili siyaset, garplılaşma ve ıslahat hareketleri, isyanlar, hatta harici politika ile alakalı veya onları izah eden en temelli hadise olduğuna şüphe yoktur. 7 3 Türköne, Mümtaz er, Osmanlı Ansiklopedisi, Đstanbul, 1996, VI, Hanioğlu, Batılılaşma mad., DĐA. 5 Enver Koray, Tanzîmât, Đstanbul, 1991, s. 117; Hilmi Ziya Ülken, Tanzîmât tan Sonra Fikir Hareketleri Tanzîmât I s. 757 Đstanbul Đnalcık, s. 2; Hanioğlu, a.y. 7 Đnalcık, s

17 II. Mahmud dönemindeki askeri ıstılahata karşı tepkinin öncülüğünü her defasında eski askeri örgütlerin başını çeken Yeniçeriler yapmaktaydı. Bazen taşralı unsurlar da askerle ittifak etseler de muhalefeti asıl yönlendirici güç ulema olmuştur. Osmanlı toplumunun aydın seçkinleri ile şehir kışlalarının imamlarının oluşturduğu bu Müslüman dinî kurumu her zaman devlet hizmeti gören kimseleri yönlendirmeye muktedirdi. Ulema muhalefet hareketini, Đslâmi mirasın arzu edilmeyen değişimlerden korunması esasına dayandırıyordu. Ayrıca toplum üzerinde istedikleri etkiyi sağlamak için gerekli haberleşme araçlarına 8 da sahiptiler. 9 Tanzîmât ı Şerriyye olarak nitelendirilenler bu hadisenin büyük bir tarihi kırılma ve dini, ictimai, siyasi ve kültürel köklerimizden sapma olarak değerlendirmişler, Avrupa devletleri karşısında boyun eğmenin müslüman bir millet olarak istikbal ve hürriyetimizi tehlikeye soktuğunu savunmuşlardır. Bilhassa fermanın, hrıstiyan tebanın haklarını ön plana çıkarıp savunan bir mahiyet arzetmesi müslüman tebayı ise geri plana itmesi çoğunluğu müslüman olan ve azınlıklar karşısında devamlı üstün bir mevkîde bulunan geniş halk kesimi tarafından kabul görmemiştir. Günümüzde her iki düşüncenin takipçilerini bulmak da mümkündür. Tanzîmât Fermanı ndan 17 yıl sonra, 1856 da yine Sultan Abdülmecid in imzasıyla Islahat Fermanı adıyla bir ferman daha ilan edildi. Bu ferman ilk bakışta Tanzîmât Fermanı nın mantıki devamı gibi görülse de, hazırladığı şartlar ve muhtevâsı çok farklıdır. Her şeyden önce Islahat Fermanı, Kırım savaşı ertesinde, Rusya ya karşı 8 Siyasi söylemi, efkar-ı umumiyeyi oluşturma, halka yaygınlaştırma ve sürdürme alanında, araç olarak vaazlardan ve Cuma-bayram hutbelerinden faydalanma temayüllerinin Đslâm tarihinde daha eski dönemlere kadar çıktığı malumdur. Modernleşme döneminde ise bu temayülün çerçeve ve muhtevâsı ile araçların -matbaanın ve kolay çoğaltılabilen yazılı evrakın devreye girmesi çok mühim- ve tesirlerinin daha geniş ve yaygın hale gelmiş olduğunu görüyoruz. O kadar ki, modernleşme teşebbüslerinin aynı zamanda din ve geleneksel kalıpları canlandırması meselesine de işaret edecek şekilde bir çok siyasi metin, kitap, propaganda risâlesi, broşür, hatta tek sayfalık beyânname ve el ilanları hutbe, vaaz, mev ize, mevâiz, dâvet, irşâd gibi başlıklar altında basılmış ve camiler, tekkeler başta olmak üzere her tarafa dağıtılmıştır. (Đsmail Kara, Ulema-Siyaset Đlişkilerine Dair Metinler-II: Ey Ulema Bizim Gibi Konuş!, Dîvan, sayı: 7, 1999, s. 67) 9 A. Levy, Osmanlı uleması ve Sultan II. Mahmud un askeri ıslahatı (Ebubekir Bagader, Modern Çağda Ulema içinde, Đstanbul Đz Yayınları 1991, s ); Đsmail Kara, Đslâmcıların Siyasi Görüşleri, Đstanbul 1994, s Ziya Paşa, Namık Kemal ve Ali Suavi Tanzîmâtın Avrupa dan muktebes kanunlarını şiddetle eleştirmişlerdir. Esas tenkid noktaları, ilahi otoriteye dayanmayan kanunların cemiyet tarafından da tasvib görmeyeceğidir. (Türköne, VI, s. 47) 16

18 müttefiklerin desteğinin (Đngiltere, Fransa ve Sardunya) bir keffareti olarak hazırlanmış ve ilan edilmiştir. Avrupa devletlerinin, fermanın metninin hazırlanmasında ve ilanında yoğun baskıları olmuştur. Ferman ın ele aldığı ve kökünden çözdüğü mesele, müslimgayrimüslim eşitliği (müsâvât) meselesidir. Avrupa devletlerinin baskısı sonucu ilan edilen bir ferman olduğundan, bağımsız iç siyaseti kökünden yaralamış, Avrupa müdahelesine kapıları sonuna kadar açmıştır. Ferman ın va dettiği reformlar, Tanzîmât ın başlattığı reformlar gibi ılımlı değil, köktencidir. 10 Tanzîmât Fermanı yla siyasi ve sosyal statüleri olumsuz yönde değişmeye başlayan müslüman halkın durumu Islahat Fermanı ndan sonra daha da geriye giderek gayrimüslim tebaa karşısında azınlık muamelesi görür durumuna düşmüşlerdir. II- Tanzîmât la Gelen Toplumsal Değişme Zamana bağlı olarak devletlerin, toplumların ve bireylerin etkisinden kurtulamadığı değişim ve dönüşüm sosyal bir kural olarak Osmanlı Devletini, ulemasını ve toplumunu da sırasıyla etkisi altına almıştır. Bu köklü ve tesirli değişimlerden birisi hatta yakın tarihimiz nazarı itibara alındığında en mühimi Tanzîmât Fermanı yla devreye girmiştir. Bu açıdan bakıldığında devletin dönüşümü Tanzîmâtla olmuştur. 11 Tanzîmât bir yandan burjuvalaşma özlemleri, bir yandan da başka bir takım taleplerde bulunurken, devletin ekonomik anlamda büyümesini beraberinde getirmiş, devlet her şeye karışmaya başlamış, mesela sosyal güvenlik sistemi vakıfların insiyatifinden çıkmış ve bunu devlet kendisi üstlenmiştir. Devletin her şeye karışması ve 10 Türköne, VI, Batılılaşma/Modernleşme teşebbüsleriyle birlikte siyasi yapımızın değişime uğradığı her devirde, bu değişikliklerle eşzamanlı olarak muhakkak dini düşünce alanında da dönüşümler husule gelmiş ve dini hayatla siyasi hayat, karşılıklı olarak birbirlerine tesir etmişlerdir. Nitekim bu münasebetlerin sıklık derecesini görmek için, sadece Kur ân çevirilerinin ortaya çıkış sürecine bakmak yeterlidir: 1839 da Tanzîmât ilan edilmiş, iki yıl sonra (1841 de) ilk matbû Türkçe Kur ân çevirisi (Terceme-i Tefsîr-i Tibyân) ortaya çıkmış ve II. Meşrutiyet e kadar bu çeviriyi yenileri izlemiştir (Cündioğlu, Dücane, Türkçe Kur ân ve Cumhuriyet Đdeolojisi, Đstanbul 1998, s. 19) 17

19 merkezileşme girişimleri Tanzîmât la birlikte olmuştur. Yani hantal devlet anlayışı Tanzîmât ın bir mirası gibi görünmektedir. 12 Batılılaşma/Modernleşme çabalarının Đslâm dünyasını sarmasını, 13 bilginin matbaa ve bilhassa gazeteler yoluyla tedâvüle girmesini ve modern okullarda verilen eğitimle yeni bir sınıfın oluşturulmasını, farklı bir döneme girildiğinin ilk işaretleri olarak algılayabiliriz da Tanzîmât ın ilanıyla birlikte, sadrazamların ve dolayısıyla bürokrasi (kalemiyye) mensublarının devlet üzerindeki nüfuzları artarken, ulema (ilmiyye) sınıfının nüfuzu azalmaya başlamış ve Batı yla temaslar çoğaldıkça, Osmanlı Devleti ne yabancı devletlerin müdahaleleri sıklaşmıştır. Öyle ki 1856 da Islahat Fermanı nın, 1876 da I. Meşrutiyet in ve en nihâyet 1908 de II. Meşrutiyet in ilanı sürecinde Devlet-i Aliyye nin eski yapısı köklü bir değişime sürecine girmiştir. 14 Đslâm dünyâsının ve Osmanlı Devleti nin modernleşme tarihi, birbirine bağlı olarak birinci derecede askeri mağlubiyetler ve sömürgecilik, ikinci derecede de oryantalizm ve misyonerlik vakıalarıyla çok yakından alakalıdır. Ordunun ıslahından, modernizasyonundan başlayarak devlet düzenine, müesseselere, nihâyet zihniyete, kültüre ve gündelik hayata sirâyet eden Batılılaşma hareketlerinin her bir aşamasının bir sonrakini zaruri veya kaçınılmaz kılacağı, devlet adamları ve aydınlar tarafından yeterince kavranamamış, kestirilememiş gözüküyor. Mesela güçlü ve modern bir orduya sahip olmak için batılı tarzda tesis edilen askeri okulların yeni (ve tabiî tehlikeli) siyasi ve fikri yönelişleri besleyeceği muhtemel görülmüş, neticeleri normal kabul edilmiş değildir. Meselenin bir bütün olarak görülememiş olması bir taraftan problemleri çözümsüzlüğe doğru götürürken diğer taraftan da bir sonraki aşamalara geçişlerde 12 Ahmed Tabakoğlu, Çerçeve, Ocak 2000, s Modernitenin yakın geçmişinde aydınlanma düşüncesi yatar. Aydınlanma, insan aklını ön plana çıkartır. Bilim ve teknolojide başdöndürücü gelişmeler kaydedilir. Đnsanlığın akıl yoluyla sürekli daha iyiye, mükemmele doğru yol aldığı inancını yansıtan ilerleme fikri, XIX. asra damgasını vurur. (Türköne, VI, 71) 14 Dücane Cündioğlu, Sözlü Kültürden Yazılı Kültüre Anlamın Tarihi, Đstanbul, 1997, s XIX. asrın ikinci yarısından itibaren Đslâm dünyasının değişik coğrafyalarında anayasa ve meşruti idare arayışları görülmeye başladı. Đlk anayasa Ocak 1861 de Tunus ta ilan edildi. Bu anyasa, II. Abdülhamid döneminde Osmanlı Devleti sadrazamlığı yapacak olan Tunuslu Hayrettin Paşa nın öncülüğünde hazırlandı. Tunus tecrübesini Aralık 1876 da Osmanlı Devleti, Şubat 1882 de Mısır, Aralık 1906 da Đran ve Temmuz 1908 de yine Osmanlı Devleti takip etti. (Kara, s. 178) 18

20 katılımı zayıflatmıştır. Medeniyetle ve yalnız araç düzeyinde algılanan teknikle kültür arasında rahatlıkla yapılabilen kesin ayrımlar ve bu ayrımların okumuş-yazmışlar katında tam bir hüsnükabûle mazhar olması da bütünlükten yoksunluğun tipik göstergelerinden biri olmalıdır. 15 Osmanlı modernleşmesi sürecinde yayınlanan gazetelerin yerine getirdiği vazîfe son derece belirleyici olmuştur. Gazete batıda da büyük yeniliklerin başlatıcısıdır; ancak Osmanlı toplumunda yerine getirdiği vazîfe Batı ya göre daha kapsayıcı boyutlardadır. Bunun da sebebi Batı da kitap, oluşmuş felsefi gelenekle birlikte yeni düşüncelerin dile getirildiği ana vasıta olduğu halde Osmanlı da kitap, yeni fikirler ve yeni bir gelenek oluşturmaya ancak 1876 dan sonra başlayacaktır. Đlk bağımsız gazetenin çıktığı 1860 dan kitabın aydınların ufkunda yer ettiği 1876 ya kadar, hatta o tarihten sonra da güçlü bir rakib olarak gazete, kitabın gördüğü fonksiyonu da yerine getirmiştir. Adeta bir broşür hacmine ulaşan uzun makaleler, gazetenin kitap yerine ikame edildiğini göstermektedir. 16 III- Tanzîmât Dönemi Đslâm Uleması nın Durumu Müslümanların tarihteki en büyük başarısı aslında askeri bakımdan hızlı yayılmaları değil kendisini ifade edebilecek ve yeniden kurabilecek bir ilim adamı prototipini çıkarmış olmasıydı. Daha önce tanımlanmamış, ne Roma hukukçusuna, ne Hindu Brahman ına, ne de hristiyan Rahibine benzeyen bir âlim modelinin daha Đslâm ın ilk yıllarında ortaya çıkmış olması eşine raslanmayan bir hadisedir. Bu âlim modeli tamamen nev-i şahsına münhasır, özgürlükçü ve yenilikçi bir yapıya sahiptir. Bu model hayatiyetini 19. yüzyıla kadar alternatifsiz olarak devam ettirdi ve toplumsal 15 Kara, s ; 16. yüzyıl Avrupasının yenilikçiliği veya ufku zorlaması gibi, çılgınlığını kimi zaman bizim de yaşamamız gayri tabii bir bunalım değil, tarih içinde yaşanması gereken bir süreç olarak görürsek bunu aşmayı da, Osmanlı yı doğru anlamayı da, geleceği Osmanlı mirası üzerinde yeniden kurmayı da becerebiliriz. Ama bu bunalımı yine defansif bir pozisyonda geride kalanı nasıl koruruz telaşıyla aşmaya çalışırsak artık bunun bir sonu yok. Geride kalan kalmıştır, bundan sonra bizim ufkumuzu ileri doğru nasıl aşacağımızın tartışmasını yapmak durumundayız. (Davutoğlu, s ). 16 Bkz. Türköne, VI,

21 meşruiyetini de, sistem içindeki konumunu da ilmiye yoluyla ve denetim gücüyle korudu. 17 Osmanlı toplumunda yüksek seviyede eğitim ve öğretim faaliyetllerinin sürdürüldüğü medreselerden yetişen ulema siyasi ve sosyal hayatta, devlet ve halk nezdinde büyük bir itibara sahipti. Bu itibar; onların sahip olduğu bilgi seviyesi, dünya görüşü ve hayat felsefelerinin toplumun ihtiyacını etkin bir şekilde karşılayabilecek düzeyde ve kalitede olmasından kaynaklanmaktaydı. Klasik dönemde ve hatta XIX. Yüzyılın ilk çeyreğinde Osmanlı aydını denildiği zaman akla medreseliler geliyordu. Az önce de temas ettiğimiz gibi halkın dini ve kültürel anlayışıyla uyum içerisinde hareket ettiklerinden toplum tarafından benimseniyor ve teşvik görüyorlardı. Ancak 15. ve 16. yüzyıllardaki başarılı çizgi 18. ve 19. yüzyıllarda devam etmedi. 18 Çünkü bu asırda toplumda önüne geçilemez bir değişim başlamış, medresede yetişenler, bu değişimin gereği olan yenilikleri yeterince yapamamış, 19 kendi kendini yenileyememiş, fikir üretememiş neticede âlimlerin toplum nazarındaki itibarı aşınmaya başlamıştır. 19. yüzyılda bu süreçle birlikte yeni bir entellektüel aydın prototipi zuhur etmeye başlamıştır. Bunlar Batı kültürüyle yoğun bir şekilde yüzyüze gelen, onun tesirinde kalan ve o kültürü benimsemeye başlayan kimseler oldular. Bundan sonra aydınların 17 Ahmed Davutoğlu, Çerçeve, Ocak 2000, s Mehmet Đpşirli, XIX. Yüzyılda Osmanlı Đlmiye Mesleği ve Ulema Hakkında Gözlemler Tanzîmâtın 150. Yıldönümü Uluslararası Sempozyumu, Đst, Osmanlı da bu medeniyet hesaplaşmasını -hala bu hesaplaşma sürüyor- normalde yapması gereken zümre ilmiye idi. Đlmiye olması gerekirdi. Batı ile ilgili olan hesaplaşmamızda bizdeki en ciddi problem bu medeniyet hesaplaşmasını ilmiyenin yapmamasıdır. Kalemiye yaptı. Bu boşluğu kalemiyyenin doldurması Osmanlı modernleşmesini son derece bürokratik, felsefi derinlikten kısmen yoksun ve daha pragmatik çözümler üreten sonuçlar getirdi... Kurumsal düzeyden, zihniyet düzeyine yönlendirme cihetine gidildi ve önce kurumlar değişerek zihniyet yönelinmeye başladı. Bu denklemi iyice allak bullak etti... Asrın sonuna gelindiğinde tamamıyla karşı bir reaksiyonla o günkü düzeni tamamıyla tersinden okuyan ve zihniyeti, pramidi tersine çeviren yeni bir tip çıktı. Bu dönüşümdür ki Osmanlı nın anlaşılmasını imkânsız kıldı... Bizim entellektüel tip kendi denklemine dönüp baktığında anlamsız bir denklem görmeye başladı ve kurumsallaşmayı bir anlamda tersine bir noktaya sürükledi ve bu entellektüel parçalanma hâlâ tesirini sürdürüyor... (Davutoğlu, s ) 20

22 Batı ya yönelmesi ve batı kültürünün Osmanlı toplumundaki temsilcileri olma süreci devam etti. 20 Bu süreçte halk, Batı dan gelen yeni akımların tesiriyle medrese âlimlerini kendileri ile dinleri arasında bir engel olarak görmeye başlamıştı. Dini metinlerin ana dile tercümesiyle dinin herkes tarafından rahat bir şekilde anlaşılabileceği düşüncesi bilinçli olarak halka empoze ediliyordu. Onlara göre, haddi zatında din açıktı, anlaşılırdı, kolaydı, ne var ki ulema dinin anlaşılmasını zorlaştırmaktaydı. Bu söylemin taraftarları nezdinde efkar-ı umumiyye, terakkiyât-ı cedide, alafranga, âmme, halk gibi terimlerin ne denli heyecan verici olduğunu tahmin etmek güç olmasa gerektir. Buna mukabil ulema, medreseli, softa gibi ünvanlar gözden düşmüş, ulema mensubları aleyhinde ruhban (din adamı) terimini kullanmak hemen hemen darb-ı mesel halini almıştı. 21 Osmanlı toplumunun her alanında bahsedilen değişimler sürerken medreseler kadim geleneği sürdürme çabalarını bırakmış değillerdi. Halktan kopmaya başlamış olsalar bile kendi içlerinde tutarlı bir şekilde eğitim ve öğretim faaliyetlerine devam ediyorlardı. Ulema mirâs aldıkları yerleşik Đslâm kültür ve geleneğini devam ettirmek ve aydınların yenilikçi cereyanına kapılmış halkı kendi yönlerine çekmek için ellerinden gelen gayreti gösteriyorlardı. Bu durum da doğal olarak ulema-aydın çatışmasının gündeme getirmekteydi. Burada Tanzîmât döneminde medreselerin durumu ve ders proğramı hakkında açıklama yapmak faydalı olacaktır. IV- Tanzîmât Dönemi nde Medreselerin Durumu Medrese âlimlerinin okudukları dersler ve aldıkları icazetnamelere göre karşımıza zengin ve geniş bir müfredat proğramı çıkmaktadır. 20 Davutoğlu, a.y. 21 Cündioğlu, s. 175; Bu yoldaki gayretler için bkz. Hanioğlu, a.y. 21

23 1286/1869 tarihli Đstanbul medreseleri listesine göre Osmanlı medreseleri müfredat proğramı: 22 ŞeyhülĐslâm Akşehirli Hasan Fehmi Efendi nin (1298/1880) emriyle 13 Rebiülahir 1286 (23 Temmuz 1869) da hazırlanmış bulunan bu liste, sadece bu tarihte sayıları 166 yı bulan faal Đstanbul medreselerini ihtiva etmektedir. Listenin başlıca hususuiyetleri şöyle sıralanabilir: 1- Her medresenin mevcudu ayrı ayrı belirtilir. 2- Toplam nüfus yanında her medresede, a) Kaç dersiâmm bulunduğu, b) Her dersi ne kadar talebenin takip ettiği ve c) Bu tarihte medreselerde hangi derslerin okutulmakta olduğu 23 görülmektedir. 3- Listenin sonunda, bu tarihte Đstanbul medreselerinde toplam olarak, a) Kaç dersiâmm bulunduğu b) Her dersi ne kadar talebenin takip ettiği c) Bütün medrese talebelerinin sayısı da verilmiştir. Buna göre, 1869 da Đstanbul medreselerinde 5369 talebe bulunmakta, bunlardan 93 ü hıfza çalışmakta, 578 i sarf, 3027 si nahv olmak üzere 3605 talebe Arapça grameri görmekte, 1101 mantık (374 Fenari, 610 Tasavvurat, 117 Tasdikat), 287 si Akaid Şerhi, 108 i Kâdîmîr 24, 182 si ise Celâl okumaktaydı. Tayin bekleyen 213 mezun bulunan medreselerde 180 dersiâmm da ders vermekteydi. Bu sûretle hoca ve talebelerin toplam sayısı 5769 a ulaşıyordu. Bu listeye bakılarak, XIII/XIX. asır sonlarında Đstanbul medreselerinde müretteb derslerden sadece sarf, nahiv, mantık, akaid, hikmet ve kelam derslerinin okunduğunu, yy için bkz. Turgut, Ali, Osmanlı Tefsîr Çalışmalarına Genel Bakış, Din Öğretimi Dergisi, sayı, 18, s Aşağıda isimleri geçecek olan ders ve kitap isimleri hakkında açıklayıcı bilgi için bkz. Đsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Devletinin Đlmiye Teşkilatı, Ankara, 1988, s ve 39-44; Türk Maârif Tarihi, c. I, s Haşiye ala Şerhi l-hidaye li Kâdîmîr, Hacı Selim Ağa,

24 hadis ve Tefsîr gibi diğer derslerin ihmal edildiğini çıkarmak doğru değildir. Çünkü bu tarihlerde müretteb derslerin hepsini de okuyup icazet alan pek çok öğrenci vardır. Esasen bir öğrencinin, hadis de dahil, okuduğu bütün âlet ilimleri en yüce konu (matlabı a lâ) olan Kur ân-ı Kerîm i anlamaya, diğer bir deyişle tefsîre yöneliktir. 25 Osmanlılar, medresedeki eğitim ve öğretim faaliyetlerini vakıflar vasıtasıyla devam ettirdiler. Fatih in Đstanbulu feth ettikten hemen sonra Sahn-ı Semen medreselerini tesis ettirmesi ve bunların giderlerini karşılamak için vakıf kurmasından sonra, ilim merkezi hâline gelen Đstanbul da hükümdar başta olmak üzere sultanlar, vezirler, ilim adamları, saray mensupları ve maddi durumu iyi olan halk tarafından pekçok medrese inşa olunmuştur. Yalnız Mimar Sinan ın başmimarlığı zamanında Đstanbul da inşa edilen medreselerin sayısı, 6 sı Süleymaniye medreseleri olmak üzere 55 i bulmaktadır. XVII. asrın son çeyreğinde ise Đstanbuldaki medrese sayısının 126 ya ulaştığı görülmektedir. Fetih ten XIX. asra kadar Đstanbul da inşa edilen medrese sayısı 500 ü aşmaktadır. Ancak bunların büyük bir kısmı yangın ve deprem gibi tabii âfetlere maruz kalarak yıkılıp yok olmuş veya terk edilmiştir. 26 XIII/XIX. asır sonlarında ikmal-i nuseh ederek icazet alan öğrencilere aşağıdakiler örnek olarak gösterilebilir: 1. Ahmed Cevdet Paşa nın (1312/1895), Tezakir adlı eserinde verdiği bilgiler, medrese ders proğramının XIX. asır sonlarındaki durumunu göstermesi açısından mühimdir: Lofça müftüsü Hafız Ömer Efendi den 15 yaşına gelmeden Arabî ilimleri, Şer î ilimleri,mantık ve beyân ı okumuştur. Büluğa ermeden Halebi ve Mülteka okudu yaşlarında Đstanbul a gelerek Fatih Camii nde âli ilimlerin tahsili ile meşgul oldu. Medreselerin tatil günlerinde müretteb olan dersler den başka cüz iyat a dair pekçok risâle, eski tarz üzere hisab, cebir, hendese, hey et ve hikmet fenlerine dair pekçok kitap okudu. Hendese-i Berriyye hocası Miralay Nuri Bey e Muhtasar Me ânî ve Kâdîmîr okuttu. Ondan hisab, cebir, hendese, logaritma, Usul-i Hendese, Hüseyin Rıfkı 25 Cevat Đzgi, Osmanlı Medreselerinde Đlim, Đstanbul, 1997, s ; Bir tür diploma anlamına gelen ve medreseyi bitiren öğrenciye verilen icâzetnâmenin genellikle Râzî ye dayandırılması, Osmanlı da tefsîre ve tefsîrciye verilen kıymetin tarihi belgesi niteliğindedir. Turgut, s Ziya Kazıcı, Đslâm Tarihi, Đst. 1997, XI,

25 Tamanî nin Mecmû atü l-mühendisîn i, Oktant Risâlesi, Đshak Efendi nin Ulum-i Riyaziyye si gibi yeni usul üzere riyazi ilimler öğrendi. Papas-oğlu Medresesi nde Đbnü l-hacib in eş-şafiye sini okutup üzerine ta likat yazarak Gâyetü l-beyân adını verdi. Đmam-zade Es ad Efendi den Şerh-i Akaid dinledi. Süleymaniye Camii nde Antakyalı Said Efendi den Mutavvel okudu. Giritli nin Fatih Camii ndeki Mutavvel derslerini dinledi. Medreselerin tatile girdiği üç aylarda Hafız Seyyid Efendi den ders okudu. Arnavud Ali Efendi den Âdâb ve Arûz dersi aldı. Birgili Şâkir Efendi den Dülgeroğlu Camii nde sabahları mantık ikindiden sonra Vidinli den Mutavvel okudu, Fatih Camii nde Kara Halil Efendi den de Vaz iyye-i Đsâm okudu. Hoca Hüsameddin Efendi den Mesnevî-i Şerif, Şair Fehim Efendi den Şevket ve Urfî divanlarını okudu. Murat Molla Şeyhi nden Mesnevî-i Şerif, Kaside-i Bür e ve Hizbu l-bahr okutma icazeti aldı Tâifli Abdullah Kemal Efendi (1907 de hayatta) ibtidai mekteblerde hıfzını ikmal ettikten sonra sarf, nahv, beyân, me ani, mantık, tefsîr, fıkıh ve hadis tahsil etmiştir Đstanbullu Raşit Efendi (1912), Süleymaniya Camiinde sarf, nahiv, mantık, ilm-i kelam, hikmet, fıkıh, usul-i fıkıh, meani, hadis ve Tefsîr fenlerini itmam ile icazet almıştır Trablusşamlı Abdülhamid Hamdi Efendi (1913), Mısır da Câmi ül- Ezher de sarf, nahiv, mantık, meani, bedi, beyân, hendese, coğrafya, ilm-i hisab, hikmet, tarih, fıkıh, usul-i fıkh, ilm-i kelam, ilm-i hadis ve ilm-i tefsîr okumuş daha sonra Đstanbul da Kemankeş Kara Mustafa Paşa medresesinde ulum-ı âliye ve ulum-ı âliyeyi ikmal ederek icazet almıştır Hasan Tahsin er-rizevî (XIX. Asrın ilk çeyreği), Hafız Hasan Efendi b. Yusuf el-yenicevî el-ödemişî den 16 yaşından evvel hisab, tecvid, Kur ân, sarf, nahiv, beyân, Bedru n-naci adlı Đsagoci şerhi, el-fenari, Velediye okumuş. Şevket Efendi b. 27 Cevdet Paşa, Tezâkir, I, Sadık Albayrak, Son Devir Osmanlı Uleması, Đstanbul, 1996, I, Albayrak, IV, Albayrak, I,

26 Salih er-rıfki el-đstanbuli den es-seyyid, es-siyelkuti, Isam Haşiyeleri, et-tasavvurat, Tasdikat, el-hayali, Şerhu l-akaidi n-nesefiyye, Usulü l-hadis, eş-ş ü ş-şerif, Beydâvî, Muhtasaru l-meani, Mir atü l-usul, Kelam; Dağistanlı Kadıasker Muhyiddin Efendi den Isamu l-akaid, Siyelkuti haşiyeleri, el-hayali, Kadımir; AbdülKerîm Efendi el-đlbesani den Hafız Seyyid Efendi nin Şerhu l-alâka sını, Şerhul Mecami minel usul, Şerhul Metali, Şerhul Mevakıf, Đşarat; AbdülKerîm Efendi el-amasyavi den Şerhu l- Çağminî yi tahsil etti. Muhammed Said Harputi den de icazet aldı Hafız Üveys Vefa b. Mehmed el-erzincani, 1311/1893 tarihinde icazetname almıştır. Bu icazetnameye göre okuduğu dersler şöyledir: Tahsile elif-ba öğrenerek başladım. Kur ân ı hatmettim. Seyyid el-hacc Hafız Hüseyin es-sabri el-ispartavi el- Üsküdari den sarf, itikat usulü, fıkıh; Daru l-mearif mektebi hocalarından es-seyyyid Bekir Efendi den, es-seyyid Mehmed Efendi den ve Đshak Efendi Harputi den sarf, nahiv, mantık, münazara ve vad dersi aldım. Hafız Ahmed Tevfik b. Đbrahim el- Monlaki Efendi den menkul, ma kul, hadis, tefsîr, fürû ve usul aldım. Seyyid el-hacc Ahmed Necib Efendi b. Ahmed den bir kaç sene fıkıh, usul, belağat, vaz, aruz, kavafi, geometri dersi aldım, Kur ân-ı Kerîm i ezberledim senesinde babam Kahire kadısı iken eş-şeyh Đbrahim eş-şafii el-ezheri den Sahih-i Buhari, Ebu s-suud Tefsîri, Risâletü l-ehadisi l-evail mine l-kütübi s-sitte ve başka kitaplar okuyub icazet aldım. 32 Tanzîmât döneminin önde gelen âlimlerinden bir kısmının takip ettikleri müfredat proğramı ve okudukları kitaplar şunu gösteriyor ki o dönemde medreselerde yüksek seviyede bir eğitim devam etmektedir. Dinî ilimler ve din âlimleri açısından ciddi bir problem gözükmemektedir. Sadece Batı yanlısı fikir akımlarının etkisinde kalan halkın âlimlere olan itibarında bir azalma olduğundan ulema-halk diyaloğunda kopuşlar ve aksamalar meydana gelmiştir. Esas problem medreselerin pozitif ve teknik bilimler açısından müfredatlarını yenileyememesi, Batı da meydana gelen gelişmeleri takip edememesi, dolayısıyla gündemi yakalayıp onu toplum lehine tatbik edebilecek 31 Đzgi, s Đzgi, s

27 pozitif sahada etkin bilim adamlarını yetiştirememesidir. Bu bakımdan bilimsel ve teknolojik olarak Batı karşısında geri kalışımızın ağır faturasını din âlimlerine yüklemek ve bu alanda bir takım olumsuz fikirler beyân etmek gerçekçi olmasa gerektir. V- Tanzîmât Döneminde Dini Durum Anadili Arapça olmayan müslüman toplumların dini merâsimleri daha incelmiş ve artmış, kudsiyet izafe edilen alan alabildiğine genişletilmiştir. Böyle olunca gelenekler, örfler kudsiyet izafe edilerek dinselleştirilmekte, böylelikle gündelik hayattaki dini alan genişlemektedir. Dinin rasyonel formlarının ve selefi yorumlarının Arap toplumlarında güçlenmesine karşılık mistik yönelişlerin Arap dışı toplumlarda kesafet kazanması bu durumun sonucu olarak görülebilir. Türklerin Đslâmiyete kitleler halinde girmesine bu mistik yorumlar ve mesajların büyük katkısı olmuştur. Gelenekler, örfler, evliya menkıbeleri ve merâsimler halk Đslâmının mühim bir kısmını teşkil etmektedir. XV. Yüzyılda Süleyman Çelebi tarafından yazılan Mevlid diye meşhur olan Vesiletü n-necât ın halkın dini duygu ve heyacanlarını canlı tutma bakımından çok önemli bir etkisi olmuştur. 33 Tanzîmât döneminde ulemanın Arapça ve Farsça ya hâkimiyetleri sayesinde temel dini metinleri tetkik ederek bilgi edinme bakımından geniş imkânlara sahip olmasına karşın halkın Kur ân la münasebeti sözlü kültürün normları çerçevesinde kalmaktaydı. Hutbe ve vaazlar yoluyla halk irşad edilmekteydi. Ulemanın toplum hayatındaki aktif konumu, halkın, kendisine ihtiyaç duyduğu bilgilere kitaplar vasıtasıyla değil, âlimler vasıtasıyla ulaşmasını sağlıyordu. Kur ân la birinci dereceden meşgul olacak kimseler, çok küçük yaşlardan itibaren medreselerde eğitiliyor, kâbiliyetleri nisbetinde ulema sınıfı na dâhil oluyorlardı. Đslâm, toplumun sosyal ve siyasi yapısına meşruiyyet temin eden hâkim çerçeve olduğu için, hukuki sorunlar zaten fukaha ya (kadılara) sorulmak sûretiyle hallediliyor, adab ve ahlakla alâkalı 33 bkz. Türköne, VI,

28 umûmî bilgiler ise, tekkelerde, cami ve medreselerde şeyhler, hocalar ve vaizler tarafından sözlü olarak veriliyordu lara gelindiğinde, ulema ile dini görüşlere sahib kimseler, gerçek anlamıyla bir kültür savaşının patlak vermek üzere olduğunu ve bu savaşta kaybeden tarafın kendileri olabileceğini kavramaya başladılar. Bu noktada onlar, bir medeniyet olarak Đslâmiyetin kültürel yönünü önplana çıkarmanın gerekliliğine inanarak bu medeniyetin Batı uygarlığı karşısındaki üstünlüğünü bilhassa vurgulamaya başladılar. 35 Đşte Đslâmi bir kurum olan hilafet müessesesi de bu düşüncenin araçlarından birisi olarak kullanıldı. Bu açıdan bakıldığında halifelik müessesesinin bütün Đslâm dünyâsına uzanan, husûsî vurgulara sahip siyasi bir kurum hüviyetini 1870 yılından itibaren kazanmaya başladığını görmekteyiz. 36 Đslâm âlimleri ve meşayıh müslümanların birliğini sağlamak ve Đslâm ı kuvvetlendirmek için hilafete destek 37 olmaya çalışıyorlardı. VI- Tanzîmât Döneminde Tercüme Hareketleri 34 Cündioğlu, Anlamın Tarihi, s ; Yazı ve matbaa, okumakta oldukları metni anlamaları için insanları yalnız kılıyorsa, birincil ve ikincil sözlü kültürler de dinleyiciler arasında güçlü bir grup bilinci yaratırlar. (Ong. 1995: 161; Cündioğlu age, 168) Tanzîmât döneminde okullarda verilen din eğitimi hakkında geniş bilgi için bkz. Yurdagül Mehmedoğlu, Tanzîmât Sonrasında Okullarda Din Eğitimi , Đstanbul, Mardin, Şerif, Bediuzzaman Said Nursi Olayı-Modern Türkiye de Din ve Toplumsal Değişim, çev. Metin Çulhaoğlu, Đstanbul, 1992, s. 184; Kara, s Bu yeni oluşumda Osmanlı Devleti nin siyasi merkezinden çok dış hadiseler ve Đslâm dünyâsındaki gelişmeler etkin rol oynadı. Aslında devlet erkânı, dıştan bakıldığı zaman müsbetleri çokmuş gibi gözüken hilafetle ilgili bu gelişmelerden memnun değildi. Çünkü ne yardım taleblerini karşılayacak maddi gücü ve imkânı, ne de çok yönlü gelişmesi muhtemel bu ilişkiler dolayısıyla Avrupa devletleri ve Rusya dan gelecek imalı veya açık protestoları ve baskıları göğüsleyebilecek manevra kabiliyeti vardı. Fakat özellikle gazetelerin, bir ölçüde de tarikat çevrelerinin oluşturduğu kamuoyu, devleti hilafet müessesesinin fonksiyonlarını, faaliyet alanlarını ve tarzını yeniden gözden geçirmek mecburiyetinde bıraktı. Neticede Osmanlı Devleti nin en zayıf dönemlerinde Osmanlı Hilafeti en güçlü ve en nüfuzlu noktalara geldi. (Kara, s. 158) 37 Bunlardan biri de Yusuf b. Đsmail en-nebhânî dir. Beyrut Hukuk Mahkemesi reisi olan bu zat el- Ehadisü l-erbain fî Vücûbi Taati Emiri l-mü minin ve Hulasatu l-beyân fî Bazı Meâsiri Mevlânâ es- Sultan Abdülhamid es-sânî ve Ecdadihi Ali Osman isimleri ile iki risâle yazarak masraflarını kendisi karşılamak sûretiyle 1312 tarihinde Beyrut ta Matbaa-ı Edebiyye de on bin aded bastırıp ümmet-i Muhammed e nasihat için ve Devlet-i Aliyye-i Osmaniye ye muhabbetinden dolayı ücretsiz olarak dağıtmıştır. Đlk risâlenin baş tarafında bazı âriflerin, sahabe asrından sonra Osmanlı Devleti nden daha hayırlı bir devletin gelmediğini söylediklerini yazmaktadır. 27

29 Tanzîmât tan önce Batı dan bazı eserler tercüme edilmiştir; ancak bunların tamamı coğrafya, tıp, eczacılık, askerlik, riyaziyat türünden eserlerdir. Batı düşünce dünyâsını Osmanlı toplumuna nakledecek eserleri görebilmek için, 1860 lar gibi geç bir tarihi beklemek gerekmiştir ki, bu gelen eserler de son derece zayıf ve etkisi sınırlı yayınlar olarak kalmıştır. Buna karşılık Tanzîmât dönemi, klasik Đslâmî eserlerden ve Şark klasiklerinden yapılan tercümelerde ve matbaa aracılığıyla 38 bu eserlerin geniş kitlelere ulaştırılmasında adeta bir patlamaya tanık olmuştur dan sonraki dört senede basılan çok sayıda kitaptan aşağıdakileri, canlanan kültürün hangisi olduğu hakkında bir fikir verebilir: Ahlak-ı Ahmedî, Dürr-i Yektâ, Tarikat-ı Muhammediyye, Altıparmak, Ravzatü s-safâ, Molla Cami, Fenârî Hâşiyesi, Mültekâ, Birgivî Şerhi ilh Bu dönemde dini bir takım kitaplar tercüme edildiği ve bir kültürün yeniden canlanmakta gibi gözükmesi doğru olabilir. Bunun yanında başka bir yabancı kültürü topluma taşıyan eserler de yığınla tercüme edilmeye başlanılmıştı. Ne yazık ki bilimsel ve teknoloji alanında gelişmemize yardımcı olabilecek fizik, kimya, tıp vs. sahalarındaki kaliteli eserlerin tercümesi bilinçli veya bilinçsiz olarak ihmal edilmekte idi. 38 Matbaanın Osmanlı devletinde geç kullanılmaya başlamasını dini tutuma bağlamak isteyenler çoğunluktadır. Hâlbuki hakikat daha farklıdır. Tarihî hâdiseler sadece bir sebeble açıklanamaz. Nitekim bu mevzûyu araştıran bir araştırmacı şöyle demektedir: Matbaaya karşı düşmanlık Đslâmlık nedeniyle değil, Osmanlılık nedeniyle anlaşılabilir. Siyasal yanları olmadığı zaman, Osmanlı imparatorluğunda matbaalara, basılmış kitaplara dokunulmamıştır. Şu halde baskı sanatı Osmanlı tarihinde yalnız bir din sorunu değil, kısmen teknik, kısmen ekonomik, kısmen de siyasal bir sorun olmuştur. (Alpay Kabacalı, Türk Yayın Tarihi, 1987, s. 21 ve 79. Gazeteciler Cemiyeti yayınları) 39 Osmanlılar, daha önce müslümanların yaptığı gibi, zamanında tercüme yolu ile batıdaki gelişmeye intibak edebilselerdi ve onu kendi inançları doğrultusunda yeniden şekillendirip kendilerine mal edebilselerdi, gerek kendi durumumuz gerekse Dünya medeniyetinin durumu, bugünkünden daha iyi olacaktı. Esasen, geç de olsa bu eksiklik anlaşılmış olacak ki, XIX. yy dan itbaren, hızlı bir şekilde tercüme faaliyetlerine girişilmiştir. Bunun için hertürlü maddi fedakârlığa katlanılarak pek çok kişi batıya gönderilmiştir. Neticede, hakikaten de dilimize pek çok eser tercüme edilmiştir; ancak ne acıdır ki, bu eserlerin içinde bilimsel bir nitelik taşıyan, yok denecek kadar azdır. Avrupalıların aşk ve ihtirasını, kadına, kadehe ve kumara olan ibtilâsını, subjektif ve romantik duygularını yansıtan yüzlerce eser, hem de farklı kişiler tarafından birçok kere dilimize çevrilirken, bir fizik, matematik, kimya, astronomi, tıp... kitabının tercüme edilmesine fazla rağbet edilmemiştir. Mesela Fransız oyun yazarı Moliere (asıl adı Jan Babtist Poquel, v. 1673), birkaç kez Türkçeye çevrilirken, ünlü bir fizikçi olan Joseph Privat de Moliere i (v. 1742) ve sahasıyla ilgili eserleri dilimize kazandırmaya kimse iltifat etmemiştir. (Hidayet Aydar, Kur ân-ı Kerîm in Tercümesi Meselesi, Đstanbul, 1996, s ; Ferit Aydın, Tercüme Sanatının Gerçekleri, Đst. 1984, s ) 28

İçindekiler. Giriş Konu ve Kaynaklar 13 I. Konu 15 II. Kaynaklar 19

İçindekiler. Giriş Konu ve Kaynaklar 13 I. Konu 15 II. Kaynaklar 19 Önsöz Kur an tefsirleri üzerine yapılan araştırmalar bir hayli zenginleşmesine karşın, yüzlerce örneğiyle sekiz-dokuz asırlık bir gelenek olan tefsir hâşiyeciliği, çok az incelenmiştir. Tefsir hâşiye literatürü;

Detaylı

Tefsir, Kıraat (İlahiyat ve İslâmî ilimler fakülteleri)

Tefsir, Kıraat (İlahiyat ve İslâmî ilimler fakülteleri) ARAŞTIRMA ALANLARI 1 Kur an İlimleri ve Tefsir Kur an ilimleri, Kur an tarihi, tefsir gibi Kur an araştırmalarının farklı alanlarına dair araştırmaları kapsar. 1. Kur an tarihi 2. Kıraat 3. Memlükler ve

Detaylı

AYP 2017 ÜÇÜNCÜ DÖNEM ALIMLARI

AYP 2017 ÜÇÜNCÜ DÖNEM ALIMLARI ALANLAR ve ÖNCELİKLER AYP 2017 ÜÇÜNCÜ DÖNEM ALIMLARI 1- Kur an İlimleri ve Tefsir Kur an ilimleri, Kur an tarihi, tefsir gibi Kur an araştırmalarının farklı na dair araştırmaları 1. Kur an tarihi 2. Kıraat

Detaylı

10. SINIF TARİH DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ

10. SINIF TARİH DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ KASIM EKİM 0. SINIF TARİH DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ AY HAFTA DERS SAATİ KONU ADI KAZANIMLAR TEST NO TEST ADI. OSMANLI DEVLETİ NİN KURULUŞU (00-5). XIV. yüzyıl başlarında Anadolu, Avrupa ve Yakın

Detaylı

1-MERKEZ TEŞKİLATI. A- Hükümdar B- Saray

1-MERKEZ TEŞKİLATI. A- Hükümdar B- Saray 1-MERKEZ TEŞKİLATI A- Hükümdar B- Saray MERKEZ TEŞKİLATI Önceki Türk ve Türk-İslam devletlerinden farklı olarak Osmanlı Devleti nde daha merkezi bir yönetim oluşturulmuştu.hükümet, ordu ve eyaletler doğrudan

Detaylı

EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 10. SINIF TARİH DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ

EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 10. SINIF TARİH DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ KASIM EKİM 017-018 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 10. SINIF TARİH DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ Ay Hafta Ders Saati Konu Adı Kazanımlar Test No Test Adı 1. 1. XIV. yüzyıl başlarında

Detaylı

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...9 GİRİŞ...11

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...9 GİRİŞ...11 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...9 GİRİŞ...11 BİRİNCİ BÖLÜM İLK TÜRK DEVLETLERİNDE EĞİTİM 1.1. HUNLARDA EĞİTİM...19 1.2. GÖKTÜRKLERDE EĞİTİM...23 1.2.1. Eğitim Amaçlı Göktürk Belgeleri: Anıtlar...24 1.3. UYGURLARDA

Detaylı

T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ İSLAMİ İLİMLER FAKÜLTESİ İSLAMİ İLİMLER BÖLÜMÜ EĞİTİM-ÖĞRETİM PROGRAMI

T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ İSLAMİ İLİMLER FAKÜLTESİ İSLAMİ İLİMLER BÖLÜMÜ EĞİTİM-ÖĞRETİM PROGRAMI Z/S K/ Z/S K/ EK-1 T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ İSLAMİ İLİMLER FAKÜLTESİ İSLAMİ İLİMLER BÖLÜMÜ EĞİTİM-ÖĞRETİM PROGRAMI ARAPÇA HAZIRLIK SINIFI PROGRAMI Hazırlık 1. Yarıyıl İİH001 Arapça Dilbilgisi

Detaylı

AKADEMİK YILI

AKADEMİK YILI Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 2017-2018 AKADEMİK YILI Hazırlık Sınıfı 1. Dönem Adı Z / S Teo. Uyg Toplam Arapça Zorunlu Hazırlık (Arapça Dilbilgisi (Sarf) I) Z 4 0 4 4 4 Arapça Zorunlu Hazırlık (Arapça

Detaylı

UZAKTAN EĞİTİM MERKEZİ Atatürk İlkeleri ve İnkilâp Tarihi 1 1.Ders

UZAKTAN EĞİTİM MERKEZİ Atatürk İlkeleri ve İnkilâp Tarihi 1 1.Ders UZAKTAN EĞİTİM MERKEZİ Atatürk İlkeleri ve İnkilâp Tarihi 1 1.Ders XIX. YÜZYIL ISLAHATLARI VE SEBEPLERİ 1-İmparatorluğu çöküntüden kurtarmak 2-Avrupa Devletlerinin, Osmanlı nın içişlerine karışmalarını

Detaylı

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS DERS BİLGİLERİ Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS Türk İdare Tarihi TİT323 5 3+0 3 3 Ön Koşul Dersleri Dersin Dili Dersin Seviyesi Dersin Türü Türkçe Lisans Yüz Yüze / Zorunlu Dersin

Detaylı

EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 11. SINIF TÜRK EDEBİYATI DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ PLANI

EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 11. SINIF TÜRK EDEBİYATI DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ PLANI EKİM 2017-2018 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 11. SINIF TÜRK EDEBİYATI DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ PLANI Ay Hafta Ders Saati Konu Adı YENİLEŞME DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI Kazanımlar Osmanlı

Detaylı

Devleti yönetme hakkı Tanrı(gök tanrı) tarafından kağana verildiğine inanılırdı. Bu hak, kan yolu ile hükümdarların erkek çocuklarına geçerdi.

Devleti yönetme hakkı Tanrı(gök tanrı) tarafından kağana verildiğine inanılırdı. Bu hak, kan yolu ile hükümdarların erkek çocuklarına geçerdi. Orta Asya Türk tarihinde devlet, kağan adı verilen hükümdar tarafından yönetiliyordu. Hükümdarlar kağan unvanının yanı sıra han, hakan, şanyü, idikut gibi unvanları da kullanmışlardır. Kağan kut a göre

Detaylı

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS DERS BİLGİLERİ Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS İSLAM EĞİTİM TARİHİ ILA323 5 2+0 2 3 Ön Koşul Dersleri Dersin Dili Dersin Seviyesi Dersin Türü Türkçe Lisans Yüz Yüze / Seçmeli Dersin

Detaylı

AKADEMİK ÖZGEÇMİŞ YAYIN LİSTESİ. : Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Telefon : (0212) 521 81 00 : abulut@fsm.edu.tr

AKADEMİK ÖZGEÇMİŞ YAYIN LİSTESİ. : Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Telefon : (0212) 521 81 00 : abulut@fsm.edu.tr AKADEMİK ÖZGEÇMİŞ VE YAYIN LİSTESİ 1. Adı Soyadı : Ali Bulut İletişim Bilgileri Adres : Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Telefon : (01) 51 81 00 Mail : abulut@fsm.edu.tr. Doğum - Tarihi : 1.0.1973

Detaylı

AVRUPA VE OSMANLI (18.YÜZYIL) GERİLEME DÖNEMİ

AVRUPA VE OSMANLI (18.YÜZYIL) GERİLEME DÖNEMİ AVRUPA VE OSMANLI (18.YÜZYIL) GERİLEME DÖNEMİ 1. Osmanlı İmparatorluğu nun Gerileme Devrindeki olaylar ve bu olayların sonuçları göz önüne alındığında, aşağıdaki ilişkilerden hangisi bu devir için geçerli

Detaylı

TANZİMAT DÖNEMİNDE ÖĞRETİCİ METİNLER. Ufuk KÜSDÜL Arhavi Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni

TANZİMAT DÖNEMİNDE ÖĞRETİCİ METİNLER. Ufuk KÜSDÜL Arhavi Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni TANZİMAT DÖNEMİNDE ÖĞRETİCİ METİNLER Ufuk KÜSDÜL Arhavi Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni ÖĞRETİCİ METİNLERİN ÖZELLİKLERİ VE YAZILIŞ AMAÇLARI Öğretici metinler, bir konuyu

Detaylı

MARMARA ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM FAKÜLTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ BÖLÜMÜ PDR ANA BİLİM DALI 2018 BAHAR YARIYILI TÜRK EĞİTİM TARİHİ DERSİ İZLENCESİ

MARMARA ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM FAKÜLTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ BÖLÜMÜ PDR ANA BİLİM DALI 2018 BAHAR YARIYILI TÜRK EĞİTİM TARİHİ DERSİ İZLENCESİ MARMARA ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM FAKÜLTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ BÖLÜMÜ PDR ANA BİLİM DALI 2018 BAHAR YARIYILI TÜRK EĞİTİM TARİHİ DERSİ İZLENCESİ Dersi Veren: Osman SEZGİN Telefon: (216) 521 97 97 E-posta:

Detaylı

BİRİNCİ MEŞRUTİYET'İN İLANI (1876)

BİRİNCİ MEŞRUTİYET'İN İLANI (1876) BİRİNCİ MEŞRUTİYET'İN İLANI (1876) I. Meşrutiyete Ortam Hazırlayan Gelişmeler İç Etken Dış Etken Genç Osmanlıların faaliyetleri İstanbul (Tersane) Konferansı BİRİNCİ MEŞRUTİYET'İN İLANI (1876) Osmanlı

Detaylı

2.SINIF (2013 Müfredatlar) 3. YARIYIL 4. YARIYIL

2.SINIF (2013 Müfredatlar) 3. YARIYIL 4. YARIYIL ERCİYES ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ 2014-2015 Eğitim Öğretim Yılı 1.ve 2.Öğretim (2010 ve Sonrası) Eğitim Planları HAZIRLIK SINIFI (YILLIK) KODU DERSİN ADI T U Kredi AKTS İLH001 ARAPÇA 26 0 26 26 Konu

Detaylı

Tel: / e-posta:

Tel: / e-posta: 1-Sempozyuma Davet: ULUSLARARASI CÂMİ SEMPOZYUMU (SOSYO-KÜLTÜREL VE MİMARÎ AÇIDAN) 01-02/ Ekim/ 2018 Tarih boyunca câmiler Müslümanların itikat, ibadet, ilim, sosyal, kültürel ve mimari açıdan hayatın

Detaylı

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ Eğitim-Öğretim Yılı 1.ve 2. Öğretim Eğitim Planları

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ Eğitim-Öğretim Yılı 1.ve 2. Öğretim Eğitim Planları ERCİYES ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ 2018-2019 Eğitim-Öğretim Yılı 1.ve 2. Öğretim Eğitim Planları HAZIRLIK SINIFI (YILLIK) KODU DERSİN ADI Kredi İLH001 ARAPÇA 26 0 26 26 Konu Başlıkları (Yıllık) T

Detaylı

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS HUKUK DOKTORİNLERİ VE İSLAM HUKUKU

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS HUKUK DOKTORİNLERİ VE İSLAM HUKUKU DERS BİLGİLERİ Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS HUKUK DOKTORİNLERİ VE İSLAM HUKUKU İLH322 6 2+0 2 3 Ön Koşul Dersleri Dersin Dili Dersin Seviyesi Türkçe Lisans Dersin Türü Yüz Yüze

Detaylı

Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci;

Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci; Image not found http://bologna.konya.edu.tr/panel/images/pdflogo.png Ders Adı : TÜRK DİLİ I Ders No : 00700400 : 2 Pratik : 0 Kredi : 2 ECTS : 2 Ders Bilgileri Ders Türü Öğretim Dili Öğretim Tipi Ön Koşul

Detaylı

5. SINIF DİN KÜLTÜRÜ ve AHLAK BİLGİSİ

5. SINIF DİN KÜLTÜRÜ ve AHLAK BİLGİSİ 5. SINIF DİN KÜLTÜRÜ ve AHLAK BİLGİSİ Allah İnancı Ünite/Öğrenme Konu Kazanım Adı KOD Hafta Tarih KD1 KD2 KD3 KD4 KD5 KD6 Allah Vardır ve Birdir Evrendeki mükemmel düzen ile Allahın (c.c.) varlığı ve birliği

Detaylı

Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi

Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Bu ders içeriğinin basım, yayım ve satış hakları Yakın Doğu Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi ne aittir. Bu ders içeriğinin bütün hakları saklıdır. İlgili kuruluştan

Detaylı

İktisat Tarihi I Ekim II. Hafta

İktisat Tarihi I Ekim II. Hafta İktisat Tarihi I 13-14 Ekim II. Hafta Osmanlı Kurumlarının Kökenleri 19. yy da Osmanlı ve Bizans hakkındaki araştırmalar ilerledikçe benzerlikler dikkat çekmeye başladı. Gibbons a göre Osm. Hukuk sahasında

Detaylı

Ünite 1. Celâleyn Tefsiri. İlahiyat Lisans Tamamlama Programı TEFSİR METİNLERİ -I. Doç. Dr. Recep DEMİR

Ünite 1. Celâleyn Tefsiri. İlahiyat Lisans Tamamlama Programı TEFSİR METİNLERİ -I. Doç. Dr. Recep DEMİR Celâleyn Tefsiri Ünite 1 İlahiyat Lisans Tamamlama Programı TEFSİR METİNLERİ -I Doç. Dr. Recep DEMİR 1 Ünite 1 CELÂLEYN TEFSİRİ Doç. Dr. Recep DEMİR İçindekiler 1.1. CELÂLEYN TEFSİRİ... 3 1.2. CELALÜDDİN

Detaylı

İSLAMİYETİN KABÜLÜNDEN SONRAKİ EĞİTİMİN TEMEL ÖZELLİKLERİ İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ / FIRAT ÜNİVERSİTESİ / ARDAHAN ÜNİVERSİTESİ SEFA SEZER / İNGİLİZCE

İSLAMİYETİN KABÜLÜNDEN SONRAKİ EĞİTİMİN TEMEL ÖZELLİKLERİ İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ / FIRAT ÜNİVERSİTESİ / ARDAHAN ÜNİVERSİTESİ SEFA SEZER / İNGİLİZCE İSLAMİYETİN KABÜLÜNDEN SONRAKİ EĞİTİMİN TEMEL ÖZELLİKLERİ İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ / FIRAT ÜNİVERSİTESİ / ARDAHAN ÜNİVERSİTESİ SEFA SEZER / İNGİLİZCE ÖĞRETMENİ Türk toplumlarında ilk kez medrese denen eğitim

Detaylı

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ Eğitim Öğretim Yılı 1.ve 2.Öğretim (2010 ve Sonrası) Eğitim Planları HAZIRLIK SINIFI (YILLIK)

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ Eğitim Öğretim Yılı 1.ve 2.Öğretim (2010 ve Sonrası) Eğitim Planları HAZIRLIK SINIFI (YILLIK) ERCİYES ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ 01-014 Eğitim Öğretim Yılı 1.ve.Öğretim (010 ve Sonrası) Eğitim Planları HAZIRLIK SINIFI (YILLIK) KODU DERSİN ADI İLH001 ARAPÇA 0 Konu Başlıkları (Yıllık) T Sözlü

Detaylı

ADI SOYADI: SINIFI: NUMARASI: PUANI:

ADI SOYADI: SINIFI: NUMARASI: PUANI: DOĞUBAYAZIT M. M. FAHRETTİN PAŞA ANADOLU İMAM-HATİP LİSESİ 2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 11. SINIFLAR SEÇMELİ TARİH DERSİ 1. DÖNEM 2. ORTAK SINAV SORULARI A GRUBU ADI SOYADI: SINIFI: NUMARASI: PUANI: SORULAR

Detaylı

Kelâm ve Mezhepler Tarihi II

Kelâm ve Mezhepler Tarihi II Türkiye de İslami İlimler: Kelâm ve Mezhepler Tarihi II ISSN 1303-9369 Cilt: 14 Sayı: 28 2016 Yılda iki defa yayınlanır Sahibi Bilim ve Sanat Vakfı Yazı İşleri Müdürü Salih Pulcu Editör Yunus Uğur ISSN

Detaylı

Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci;

Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci; Image not found http://bologna.konya.edu.tr/panel/images/pdflogo.png Ders Adı : İSLAM FELSEFE TARİHİ I Ders No : 0070040158 Teorik : 2 Pratik : 0 Kredi : 2 ECTS : 3 Ders Bilgileri Ders Türü Öğretim Dili

Detaylı

PROF. DR. MESERRET DĐRĐÖZ

PROF. DR. MESERRET DĐRĐÖZ 2 Meserret DĐRĐÖZ PROF. DR. MESERRET DĐRĐÖZ ÖZGEÇMĐŞĐ: Enis Alapaytaç ve Hafize Hanım ın kızları olarak 1923 te Tarsus ta doğdu. Đlkokul ve ortaokulu Tarsus ta, liseyi de Đstanbul da Kandilli Kız Lisesi

Detaylı

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS FIKIH I İLH

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS FIKIH I İLH DERS BİLGİLERİ Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS FIKIH I İLH 307 5 2+0 2 3 Ön Koşul Dersleri Dersin Dili Dersin Seviyesi Dersin Türü Türkçe Lisans Yüz Yüze / Zorunlu Dersin Koordinatörü

Detaylı

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ İSLÂMÎ İLİMLER FAKÜLTESİ LİSANS PROGRAMI 1. Yıl / I. Dönem Ders. Kur'an Okuma ve Tecvid I

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ İSLÂMÎ İLİMLER FAKÜLTESİ LİSANS PROGRAMI 1. Yıl / I. Dönem Ders. Kur'an Okuma ve Tecvid I SELÇUK ÜNİVERSİTESİ İSLÂMÎ İLİMLER FAKÜLTESİ LİSANS PROGRAMI 1. Yıl / I. Dönem 3801101 3802101 Kur'an Okuma ve Tecvid I 3801111 3802111 Arapça Dil Bilgisi I 2 2 3 3 3801112 3802112 Arapça Okuma-Anlama

Detaylı

İçindekiler. Kısaltmalar 13 GİRİŞ I. ÇALIŞMANIN KONUSU VE AMACI 15 II. İÇERİK VE YÖNTEM 16 III. LİTERATÜR 17

İçindekiler. Kısaltmalar 13 GİRİŞ I. ÇALIŞMANIN KONUSU VE AMACI 15 II. İÇERİK VE YÖNTEM 16 III. LİTERATÜR 17 İçindekiler Kısaltmalar 13 GİRİŞ I. ÇALIŞMANIN KONUSU VE AMACI 15 II. İÇERİK VE YÖNTEM 16 III. LİTERATÜR 17 BİRİNCİ BÖLÜM MUHAMMED EBÛ ZEHRE NİN HAYATI, İLMÎ KİŞİLİĞİ VE ESERLERİ I. MUHAMMED EBÛ ZEHRE

Detaylı

Tufan Buzpmar H ÍL A FE T

Tufan Buzpmar H ÍL A FE T Tufan Buzpmar H ÍL A FE T VE SALTANAT a l f a : 2987 I ALFA İNCELEME-ARAŞTIRMA 88 H İLAFET VE SALTANAT II. Abdiilhamid Döneminde Halifelik ve Araplar Ş. TUFAN BUZPINAR 1961 yılında Kadirli ye bağlı Esenli

Detaylı

İslamî bilimler : Kur'an-ı Kerim'in ve İslam dininin doğru biçimde anlaşılması için yapılan çalışmalar sonucunda İslami bilimler doğdu.

İslamî bilimler : Kur'an-ı Kerim'in ve İslam dininin doğru biçimde anlaşılması için yapılan çalışmalar sonucunda İslami bilimler doğdu. Türk İslam Bilginleri: İslam dini insanların sadece inanç dünyalarını etkilemekle kalmamış, siyaset, ekonomi, sanat, bilim ve düşünce gibi hayatın tüm alanlarını da etkilemiş ve geliştirmiştir Tabiatı

Detaylı

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü *BE5FBY8BV* Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı Başkanlığı Sayı :27306776/100/ 10770 30/01/2018 Konu :Eğitim - Öğretim İşleri (Genel)

Detaylı

Arapça Tefsir metinleri müzakere ve münakaşa edilecektir.

Arapça Tefsir metinleri müzakere ve münakaşa edilecektir. Dersin Adı Tefsir IV İLH407 Tefsir IV DERS İZLENCESİ Prof. Dr. Ahmet Nedim SERİNSU Üniversite Adresi/ Bilgileri Dersin web sitesi Ders Kodu Ders hakkında bilgi Süre Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi

Detaylı

UNI 201 MODERN TÜRKİYE NİN OLUŞUMU I

UNI 201 MODERN TÜRKİYE NİN OLUŞUMU I UNI 201 MODERN TÜRKİYE NİN OLUŞUMU I Prof. Dr. Coşkun ÇAKIR Ders saati: Salı, 09.00 10.30 Perşembe, 09.00 10.30 Ders Asistanı: Mustafa Batman Ofis saati: Salı, 11.00-12.00 Perşembe, 11.00 12.00 Ders Tanımı

Detaylı

İRAN IN BÖLGESEL FAALİYETLERİ VE GÜÇ UNSURLARI ABDULLAH YEGİN

İRAN IN BÖLGESEL FAALİYETLERİ VE GÜÇ UNSURLARI ABDULLAH YEGİN İRAN IN BÖLGESEL FAALİYETLERİ VE GÜÇ UNSURLARI ABDULLAH YEGİN İRAN IN BÖLGESEL FAALİYETLERİ VE GÜÇ UNSURLARI İRAN IN BÖLGESEL FAALİYETLERİ VE GÜÇ UNSURLARI ABDULLAH YEGIN SETA Abdullah YEGİN İstanbul

Detaylı

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS DERS BİLGİLERİ Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS KURÂN A ÇAĞDAŞ YAKLAŞIMLAR ILH333 5 2+0 2 3 Ön Koşul Dersleri Dersin Dili Dersin Seviyesi Dersin Türü Türkçe Lisans Yüz Yüze / Seçmeli

Detaylı

Takvim-i Vekayi Gazetesi (1831)

Takvim-i Vekayi Gazetesi (1831) Takvim-i Vekayi Gazetesi (1831) Osmanlı Devleti sınırları dâhilinde 1831 de yayınlanmaya başlanan ilk Osmanlı Türk gazetesidir. Haftalık olarak yayınlanan ve Osmanlı Türkçesi dışında Arapça, Ermenice,

Detaylı

YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ GÜZ DÖNEMİ SINAV PROGRAMI

YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ GÜZ DÖNEMİ SINAV PROGRAMI BİRİNCİ SINIF İN ADI 05 KASIM-13 KASIM 26 ARALIK-06 OCAK 16 OCAK-27 OCAK ILILA505 AKAİD ESASLARI 05.11.2016 08:30:09:30 26.12.2016 08:30:09:30 16.01.2017 08:30:09:30 ILILA503 UZAKTAN EĞİTİM LERİ 07.11.2016

Detaylı

EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI... ANADOLU LİSESİ 11. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ

EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI... ANADOLU LİSESİ 11. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ AY EKİM HAFTA DERS SAATİ KONU ADI YENİLEŞME DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI EDEBİYATININ OLUŞUMU ÖĞRETİCİ METİNLER 2 KAZANIMLAR 1. Osmanlı Devleti ni güçlü kılan sosyal, siyasi düzenin bozulma nedenlerini belirler.

Detaylı

Kur ân ve iman hakikatlerine ulaşmanın adresi

Kur ân ve iman hakikatlerine ulaşmanın adresi Kur ân ve iman hakikatlerine ulaşmanın adresi Adres: İ.O.S.B. Turgut Özal Cad. B-Blok No: 126 K: 3 Başakşehir/İSTANBUL Tel: +9 0212 696 13 70 - Fax: +9 0212 696 13 71 www.altinbasaknesriyat.com R İ S Â

Detaylı

HAKKARİ ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ İLAHİYAT LİSANS MÜFREDAT PROGRAMI

HAKKARİ ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ İLAHİYAT LİSANS MÜFREDAT PROGRAMI HAKKARİ ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ İLAHİYAT LİSANS MÜFREDAT PROGRAMI 1. SINIF 1. YARIYIL İLH101 KURAN OKUMA VE TECVİD I 4 0 4 4 İLH103 ARAP DİLİ VE BELAGATI I 4 0 4 4 İLH105 AKAİD ESASLARI 2 0 2 2

Detaylı

C D E C B A C B B D C A A E B D D B E B A A C B E E B A D B

C D E C B A C B B D C A A E B D D B E B A A C B E E B A D B 1- XIX. ve XX. yüzyılın başlarında. Osmanlı. Devleti her alanda çöküntü içinde olmasına karşılık, varlığını ve bağımsızlığını uzun süre korumuştur. Bu durumun en önemli nedeni, aşağıdakilerden hangisidir?

Detaylı

OSMANLILAR. 23.03.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu. İstanbul Ticaret Üniversitesi

OSMANLILAR. 23.03.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu. İstanbul Ticaret Üniversitesi OSMANLILAR 1 2 3 Osmanlılarda Eğitimin Genel Özellikleri Medreseler çok yaygın ve güçlü örgün eğitim kurumları haline gelmiş, toplumun derinden etkilemişlerdir. Azınlıkların çocuklarını üst düzey yönetici

Detaylı

11.SINIF TÜRK EDEBİYATI DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ

11.SINIF TÜRK EDEBİYATI DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ EKİM AY HAFTA DERS SAATİ KONU ADI YENİLEŞME DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI TANZİMAT DÖNEMİ EDEBİYATININ OLUŞUMU KAZANIMLAR.Osmanlı Devleti ni güçlü kılan sosyal, siyasi düzenin bozulma nedenlerini.batı düşüncesine,

Detaylı

MARUF VAKFI İSLAM EKONOMİSİ ENSTİTÜSÜ AÇILDI

MARUF VAKFI İSLAM EKONOMİSİ ENSTİTÜSÜ AÇILDI MARUF VAKFI İSLAM EKONOMİSİ ENSTİTÜSÜ AÇILDI Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş, Maruf Vakfı Genel Merkezinin Açılışına Katıldı. Maruf Vakfı Genel Merkez açılışı, Vakfımızın Zeytinburnu ndaki merkezinde

Detaylı

KELAM DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI

KELAM DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI 7. KELAM DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ UYGULANMASI 7.1. KELAM DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ TEMEL FELSEFESİ VE GENEL AMAÇLARI Kelam; naslardan hareketle inanç esaslarını ve insanın düşünce yapısına ilişkin temel

Detaylı

ŞİÎ-SÜNNÎ POLEMİĞİNDE EBÛ TÂLİB VE DİNÎ KONUMU. Habib KARTALOĞLU

ŞİÎ-SÜNNÎ POLEMİĞİNDE EBÛ TÂLİB VE DİNÎ KONUMU. Habib KARTALOĞLU e-makâlât Mezhep Araştırmaları, IV/2 (Güz 2011), ss. 179-183. ISSN 1309-5803 www.emakalat.com ŞİÎ-SÜNNÎ POLEMİĞİNDE EBÛ TÂLİB VE DİNÎ KONUMU Halil İbrahim Bulut, Araştırma Yayınları, Ankara, Nisan 2011,

Detaylı

EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI... ANADOLU LİSESİ 12. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ

EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI... ANADOLU LİSESİ 12. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ AY HAFTA DERS SAATİ KONU ADI KAZANIMLAR TEST NO TEST ADI 1 2 EDEBİ BİLGİLER (ŞİİR BİLGİSİ) 1. İncelediği şiirden hareketle metnin oluşmasına imkân sağlayan zihniyeti 2. Şiirin yapısını çözümler. 3. Şiirin

Detaylı

İSMAİL DURMUŞ PROFESÖR

İSMAİL DURMUŞ PROFESÖR İSMAİL DURMUŞ PROFESÖR ÖZGEÇMİŞ YÜKSEKÖĞRETİM KURULU 26.05.2014 Adres : İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi İcadiye-Bağlarbaşı Caddesi, No: 40 34662 Üsküdar/İstanbul Telefon E-posta : : 2164740860-1226 Doğum

Detaylı

HARRAN Ü. İLAHİYAT FAK AKADEMİK YILI GÜZ DÖNEMİ FİNAL VE BÜTÜNLEME SINAV TAKVİMİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ 1. SINIFLAR (ÖRGÜN VE İKİNCİ ÖĞRETİM)

HARRAN Ü. İLAHİYAT FAK AKADEMİK YILI GÜZ DÖNEMİ FİNAL VE BÜTÜNLEME SINAV TAKVİMİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ 1. SINIFLAR (ÖRGÜN VE İKİNCİ ÖĞRETİM) S. N. HARRAN Ü. İLAHİYAT FAK. 2016 2016 AKADEMİK YILI GÜZ DÖNEMİ FİNAL VE BÜTÜNLEME SINAV TAKVİMİ 1. HADİS TARİHİ 2. TÜRK DİLİ DERSİN ADI İLAHİYAT FAKÜLTESİ 1. SINIFLAR (ÖRGÜN VE İKİNCİ ÖĞRETİM) FİNAL

Detaylı

İLAM AKADEMİ NİÇİN İLAM AKADEMİ?

İLAM AKADEMİ NİÇİN İLAM AKADEMİ? İLAM AKADEMİ İLAM Akademi programı 2005 yılından itibaren Aziz Mahmud Hüdayi Vakfı bünyesinde Arapça, İslami İlimler, İmamet ve Hitabet Seminerleri vermektedir. Lisans dönemi öğrencilerine yönelik İslami

Detaylı

T.C. KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜ İlâhiyat Fakültesi Dekanlığı. REKTÖRLÜK MAKAMINA (Öğrenci İşleri Daire Başkanlığı)

T.C. KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜ İlâhiyat Fakültesi Dekanlığı. REKTÖRLÜK MAKAMINA (Öğrenci İşleri Daire Başkanlığı) T.C. KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜ İlâhiyat Fakültesi Dekanlığı Sayı : 34394187-399- 24/04/2015 Konu : Lisans Öğretim Programı Değişiklik Önerisi REKTÖRLÜK MAKAMINA (Öğrenci İşleri Daire Başkanlığı)

Detaylı

TÜRKİYE DİYANET VAKFI YAYINLARI

TÜRKİYE DİYANET VAKFI YAYINLARI Kitâbü Takrîbi l-garîb Kāsım b. Kutluboğa (ö. 879 h. / 1474 m.) Tahkik Dr. Öğr. Üyesi Osman Keskiner TÜRKİYE DİYANET VAKFI YAYINLARI Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları Yayın No. 743 İSAM Yayınları 200 Klasik

Detaylı

İktisat Tarihi I. 8/9 Aralık 2016

İktisat Tarihi I. 8/9 Aralık 2016 İktisat Tarihi I 8/9 Aralık 2016 Kredi, Finans ve Servetler İslam dinindeki faiz yasağının kredi ilişkilerinin gelişmesini önlediği sık sık öne sürülür. Osmanlı kredi ve finans kurumları 17. yüzyılın sonlarına

Detaylı

YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERİSTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ HAZIRLIK SINIFLARI (NORMAL VE İKİNCİ ÖĞRETİM) GÜZ MAZERET SINAV PROGRAMI

YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERİSTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ HAZIRLIK SINIFLARI (NORMAL VE İKİNCİ ÖĞRETİM) GÜZ MAZERET SINAV PROGRAMI YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERİSTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ HAZIRLIK SINIFLARI (NORMAL VE İKİNCİ ÖĞRETİM) GÜZ MAZERET SINAV PROGRAMI 13.00-14.15 Sarf ve Nahiv 13.00-14.15 İmla İnşa ve Okuma 1-A-B-C SINIFLARI (NORMAL VE

Detaylı

TERCİH ETTİĞİN OKOL GELECEĞİNDİR MEVLÜT ÇELİK 8.SINIF KAVRAM HARİTASI. Mevlüt Çelik. T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük

TERCİH ETTİĞİN OKOL GELECEĞİNDİR MEVLÜT ÇELİK 8.SINIF KAVRAM HARİTASI. Mevlüt Çelik. T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük YURDUMUZUN İŞGALİNE TEPKİLER YA İSTİKLÂL YA ÖLÜM TERCİH ETTİĞİN OKOL GELECEĞİNDİR MEVLÜT ÇELİK 19.yy.sonlarına doğru Osmanlı parçalanma sürecine girmişti. Bu dönemde

Detaylı

TEMEİ, ESER II II II

TEMEİ, ESER II II II 1000 TEMEİ, ESER II II II v r 6n ıztj BEHÇET K E M A L Ç A Ğ L A R MALAZGİRT ZAFERİNDEN İSTANBUL FETHİNE (Dört destan) BİRİNCİ BASILIŞ DEVLET KİTAPLARI MİLLİ EĞİTİM BASIMEVİ _ İSTANBUL 1971 1000 TEM EL

Detaylı

Kur an-ı Kerim i Diğer Kutsal Kitaplardan Ayıran Başlıca Özellikleri

Kur an-ı Kerim i Diğer Kutsal Kitaplardan Ayıran Başlıca Özellikleri Kur an-ı Kerim i Diğer Kutsal Kitaplardan Ayıran Başlıca Özellikleri 1 ) İlahi kitapların sonuncusudur. 2 ) Allah tarafından koruma altına alınan değişikliğe uğramayan tek ilahi kitaptır. 3 ) Diğer ilahi

Detaylı

DURAKLAMA DEVRİ. KPSS YE HAZIRLIK ARİF ÖZBEYLİ Youtube Kanalı: tariheglencesi

DURAKLAMA DEVRİ. KPSS YE HAZIRLIK ARİF ÖZBEYLİ  Youtube Kanalı: tariheglencesi DURAKLAMA DEVRİ KPSS YE HAZIRLIK ARİF ÖZBEYLİ Youtube Kanalı: tariheglencesi 05.08.2017 OSMANLI DEVLETİ NİN GENEL DURUMU XVII.YÜZYILDA OSMANLI- AVUSTRYA VE OSMANLI- İRAN İLİŞKİLERİ a-avusturya ile İlişkiler

Detaylı

KURAN I KERİMİN İÇ DÜZENİ

KURAN I KERİMİN İÇ DÜZENİ KURAN I KERİMİN İÇ DÜZENİ Kur an-ı Kerim : Allah tarafından vahiy meleği Cebrail aracılığıyla, son Peygamber Hz. Muhammed e indirilen ilahi bir mesajdır. Kur an kelime olarak okumak, toplamak, bir araya

Detaylı

Bu yüzden de Akdeniz coğrafyasına günümüz dünya medeniyetinin doğduğu yer de denebilir.

Bu yüzden de Akdeniz coğrafyasına günümüz dünya medeniyetinin doğduğu yer de denebilir. Sevgili Meslektaşlarım, Kıymetli Katılımcılar, Bayanlar ve Baylar, Akdeniz bölgesi coğrafyası tarih boyunca insanlığın sosyal, ekonomik ve kültürel gelişimine en çok katkı sağlayan coğrafyalardan biri

Detaylı

İLAHİYAT FAKÜLTESİ I. VE II. ÖĞRETİM HAZIRLIKSIZ İLAHİYAT MÜFREDATI

İLAHİYAT FAKÜLTESİ I. VE II. ÖĞRETİM HAZIRLIKSIZ İLAHİYAT MÜFREDATI İLAHİYAT FAKÜLTESİ I. VE II. ÖĞRETİM HAZIRLIKSIZ İLAHİYAT MÜFREDATI 1.YIL / 1. YARIYIL 1.YIL / 2. YARIYIL ILA101 Kur'an Okuma ve Tecvid-I 2 0 2 2 ILA102 Kur'an Okuma ve Tecvid-II 2 0 2 2 ILA103 Arap Dili

Detaylı

Kur'an-ı Kerimde tevafuk mucizesi Kainatta tesadüf yok, tevafuk vardır

Kur'an-ı Kerimde tevafuk mucizesi Kainatta tesadüf yok, tevafuk vardır Kur'an-ı Kerimde tevafuk mucizesi Kainatta tesadüf yok, tevafuk vardır Tevafuk birbirine denk gelmek, birbiriyle uygun vaziyet almak demektir. Tevafuklu Kur anda tam 2806 Allah lafzı pek az müstesnalar

Detaylı

İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ

İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ GİRİŞ Prof.Dr. Zekai Celep İnşaat Mühendisliğine Giriş GİRİŞ 1. Dersin amacı ve kapsamı 2. Askeri mühendislik ve sivil mühendislik 3. Yurdumuzda inşaat mühendisliği 4. İnşaat

Detaylı

MehMet Kaan Çalen, 07.04.1981 tarihinde Edirne nin Keşan ilçesinde doğdu. İlk ve orta öğrenimini Keşan da tamamladı. 2004 yılında Trakya

MehMet Kaan Çalen, 07.04.1981 tarihinde Edirne nin Keşan ilçesinde doğdu. İlk ve orta öğrenimini Keşan da tamamladı. 2004 yılında Trakya ÖTÜKEN MehMet Kaan Çalen, 07.04.1981 tarihinde Edirne nin Keşan ilçesinde doğdu. İlk ve orta öğrenimini Keşan da tamamladı. 2004 yılında Trakya Üniversitesi, Tarih Bölümü nden mezun oldu. 2008 yılında

Detaylı

ÜNİTE:1. Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri ÜNİTE:2. Anayasaların Yapılması ve 1982 Anayasası ÜNİTE:3. Anayasaların Değiştirilmesi ve 1982 Anayasası

ÜNİTE:1. Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri ÜNİTE:2. Anayasaların Yapılması ve 1982 Anayasası ÜNİTE:3. Anayasaların Değiştirilmesi ve 1982 Anayasası ÜNİTE:1 Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri ÜNİTE:2 Anayasaların Yapılması ve 1982 Anayasası ÜNİTE:3 Anayasaların Değiştirilmesi ve 1982 Anayasası ÜNİTE:4 1982 Anayasası na Göre Devletin Temel Nitelikleri

Detaylı

T.C. İNKILÂP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ DERS NOTU I. DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİ OSMANLI DEVLETİ NİN GENEL DURUMU. Ekonomik Durum:

T.C. İNKILÂP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ DERS NOTU I. DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİ OSMANLI DEVLETİ NİN GENEL DURUMU. Ekonomik Durum: T.C. İNKILÂP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ DERS NOTU I. DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİ OSMANLI DEVLETİ NİN GENEL DURUMU Ekonomik Durum: 1. Avrupa daki gelişmelerin hiçbiri yaşanmamıştır. Avrupa da Rönesans ve Reform

Detaylı

OSMANLI MEDRESELERİ. Tapu ve evkaf kayıtlarına göre orta ve yüksek öğretim yapan medrese sayısı binden fazlaydı.

OSMANLI MEDRESELERİ. Tapu ve evkaf kayıtlarına göre orta ve yüksek öğretim yapan medrese sayısı binden fazlaydı. B130214028 Nil ÜSTER OSMANLI MEDRESELERİ Medrese, Müslüman ülkelerinde orta ve yüksek öğretimin yapıldığı eğitim kurumlarının genel adıdır. Medrese kelimesi Arapça ders kökünden gelir. Medreselerde ders

Detaylı

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS KURAN OKUMA VE TECVİD IV ILH

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS KURAN OKUMA VE TECVİD IV ILH DERS BİLGİLERİ Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS KURAN OKUMA VE TECVİD IV ILH 202 4 2+0 2 5 Ön Koşul Dersleri Dersin Dili Dersin Seviyesi Türkçe Lisans Dersin Türü Yüz Yüze / Zorunlu

Detaylı

İktisat Tarihi I Ekim II. Hafta

İktisat Tarihi I Ekim II. Hafta İktisat Tarihi I 13-14 Ekim II. Hafta Osmanlı Kurumlarının Kökenleri İstanbul un fethinden sonra Osm. İmp nun çeşitli kurumları üzerinde Bizans ın etkileri olduğu kabul edilmektedir. Rambaud, Osm. Dev.

Detaylı

İSLAM FELSEFESİ: Tarih ve Problemler Editör: M. Cüneyt Kaya. ISBN sayfa, 45 TL.

İSLAM FELSEFESİ: Tarih ve Problemler Editör: M. Cüneyt Kaya. ISBN sayfa, 45 TL. İSLAM FELSEFESİ: Tarih ve Problemler Editör: M. Cüneyt Kaya ISBN 978-605-4829-05-7 869 sayfa, 45 TL. VII. yüzyılın başlarında kadim medeniyet havzalarında canlılığını neredeyse kaybetmiş olan felsefe,

Detaylı

HARRAN Ü. İLAHİYAT FAK AKADEMİK YILI GÜZ DÖNEMİ FİNAL VE BÜTÜNLEME SINAV TAKVİMİ

HARRAN Ü. İLAHİYAT FAK AKADEMİK YILI GÜZ DÖNEMİ FİNAL VE BÜTÜNLEME SINAV TAKVİMİ İLH1 1. Türk Dili Yabancı Dil I (İngilizce) İnkılâp Tarihi İLAHİYAT FAKÜLTESİ 1. SINIFLAR (ÖRGÜN VE İKİNCİ ÖĞRETİM) HADİS TARİHİ 301 3. DİN PSİKOLOJİSİ I 250 4. İSLAM İNANÇ ESASLARI 272 5. ARAPÇA DİLBİLGİSİ

Detaylı

Pa Sa Ça Pe Cu. Öğle Arası. Seminer ve Danışmanlık

Pa Sa Ça Pe Cu. Öğle Arası. Seminer ve Danışmanlık Öğr. Gör. Mehmet Selim AYDAY H-B {N} Duyma, Anlama (İstima) I, II H-E {N} Duyma, Anlama (İstima) I, II H-C {N} Duyma, Anlama (İstima) I, II H-A {N} Duyma, Anlama (İstima) I, II H-C {N} Duyma, Anlama (İstima)

Detaylı

OSMANLICA öğrenmek isteyenlere kaynaklar

OSMANLICA öğrenmek isteyenlere kaynaklar OSMANLICA öğrenmek isteyenlere kaynaklar Eda Yeşilpınar Hemen her bölümün kuşkusuz zorlayıcı bir dersi vardır. Öğrencilerin genellikle bu derse karşı tepkileri olumlu olmaz. Bu olumsuz tepkilerin nedeni;

Detaylı

Kütahya Gazeteciler Cemiyeti Ziyareti:

Kütahya Gazeteciler Cemiyeti Ziyareti: Türk Ocakları Genel Merkezi Merkez Yönetim Kurulu Üyesi Efendi BARUTCU, Türk Ocakları nın 100 üncü kuruluş yıldönümü kutlamaları çerçevesinde, Sönmeyen Ocak Türk Ocakları ve Türkiye nin Geleceği konulu

Detaylı

2017 SONBAHAR DÖNEMİ PROGRAMI

2017 SONBAHAR DÖNEMİ PROGRAMI 2017 SONBAHAR DÖNEMİ PROGRAMI Herkes Kur ân a çağırdığını söylüyor. Fakat yollar başka başka yerlere çıkıyor. Sünnet ile zaten bazılarının arası hiç hoş değil. Sünnete çağırma konusunda ise niyet kadar

Detaylı

II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ

II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ 1908 II. Meşrutiyete Ortam Hazırlayan Gelişmeler İç Etken Dış Etken İttihat ve Terakki Cemiyetinin faaliyetleri 1908 Reval Görüşmesi İTTİHAT ve TERAKKÎ CEMİYETİ 1908 İhtilâli ni düzenleyen

Detaylı

İBRAHİM ŞİNASİ 1826-1871

İBRAHİM ŞİNASİ 1826-1871 İBRAHİM ŞİNASİ 1826-1871 Hayatı ve Edebi Kişiliği İbrahim Şinasi 5 Ağustos 1826 da İstanbulda doğdu. 13 Eylül 1871 de aynı kentte öldü. Topçu yüzbaşısı olan babası Mehmed Ağa 1829 da Osmanlı Rus savaşı

Detaylı

Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci;

Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci; Image not found http://bologna.konya.edu.tr/panel/images/pdflogo.png Ders Adı : TÜRK KÜLTÜRÜNDE HADİS (SEÇMELİ) Ders No : 0070040192 Teorik : 2 Pratik : 0 Kredi : 2 ECTS : 2 Ders Bilgileri Ders Türü Öğretim

Detaylı

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS ÇAĞDAŞ DİNİ AKIMLAR İLH

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS ÇAĞDAŞ DİNİ AKIMLAR İLH DERS BİLGİLERİ Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS ÇAĞDAŞ DİNİ AKIMLAR İLH 427 7 3+0 3 3 Ön Koşul Dersleri Dersin Dili Dersin Seviyesi Dersin Türü Türkçe Lisans Yüz Yüze / Seçmeli Dersin

Detaylı

Fikret BABAYEV * * Azerbaycan Anayasa Mahkemesi Başkanı

Fikret BABAYEV * * Azerbaycan Anayasa Mahkemesi Başkanı Fikret BABAYEV * Sayın Başkan, değerli katılımcılar! Öncelikle belirtmek isterim ki, bugün bu faaliyete iştirak etmek ve sizlerle bir arada bulunmak benim için büyük bir mutluluktur. Bu toplantıya ve şahsıma

Detaylı

Fevzi Karamuc;o TARIH 11 SHTEPIA BOTUESE LIBRI SHKOLLOR

Fevzi Karamuc;o TARIH 11 SHTEPIA BOTUESE LIBRI SHKOLLOR Fevzi Karamuc;o TARIH 11 SOSYAL BiLiMLER LiSESi DERS KiTABI SHTEPIA BOTUESE LIBRI SHKOLLOR Prishtine, 2012 ic;indekiler I ÜNiTE: BÜYÜK COGRAFYA KESiFLERi 3 1. BÜYÜK COGRAFYA KESiFLERi 3 A. COGRAFYA KESiFLERi

Detaylı

İÇİNDEKİLER. 1. BÖLÜM İSLÂMCILIK VE YENİ İSLÂMCI AKIM Yeni İslamcı Akımın Entelektüel Zemini Olarak İslâmcılık...17 Yeni İslâmcı Akım...

İÇİNDEKİLER. 1. BÖLÜM İSLÂMCILIK VE YENİ İSLÂMCI AKIM Yeni İslamcı Akımın Entelektüel Zemini Olarak İslâmcılık...17 Yeni İslâmcı Akım... İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...5 GİRİŞ...9 1. BÖLÜM İSLÂMCILIK VE YENİ İSLÂMCI AKIM Yeni İslamcı Akımın Entelektüel Zemini Olarak İslâmcılık...17 Yeni İslâmcı Akım...38 3 2. BÖLÜM ÖNCÜLER Necip Fazıl Kısakürek ve

Detaylı

Şafak EVRAN TOPUZKANAMIŞ. Türk Hukukunda Anayasal Gelişmeler Işığında Vatandaşlık

Şafak EVRAN TOPUZKANAMIŞ. Türk Hukukunda Anayasal Gelişmeler Işığında Vatandaşlık Şafak EVRAN TOPUZKANAMIŞ Türk Hukukunda Anayasal Gelişmeler Işığında Vatandaşlık İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... IX İÇİNDEKİLER...XV KISALTMALAR...XXIII TABLOLAR LİSTESİ... XXV GİRİŞ...1 Birinci Bölüm Vatandaşlığın

Detaylı

HARRAN Ü. İLAHİYAT FAK AKADEMİK YILI GÜZ DÖNEMİ FİNAL VE BÜTÜNLEME SINAV TAKVİMİ

HARRAN Ü. İLAHİYAT FAK AKADEMİK YILI GÜZ DÖNEMİ FİNAL VE BÜTÜNLEME SINAV TAKVİMİ İLH1 1. Türk Dili Yabancı Dil I (İngilizce) İnkılâp Tarihi İLAHİYAT FAKÜLTESİ 1. SINIFLAR (ÖRGÜN VE İKİNCİ ÖĞRETİM) HADİS TARİHİ 301 3. DİN PSİKOLOJİSİ I 250 4. İSLAM İNANÇ ESASLARI 272 5. ARAPÇA DİLBİLGİSİ

Detaylı

Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci;

Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci; Image not found http://bologna.konya.edu.tr/panel/images/pdflogo.png Ders Adı : GÜNÜMÜZ İSLAM DÜNYASINDA DİNİ AKIMLAR (SEÇMELİ) Ders No : 000040194 Teorik : 2 Pratik : 0 Kredi : 2 ECTS : 2 Ders Bilgileri

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl. Lisans Hukuk Marmara Üniversitesi 1994. Y. Lisans Hukuk Marmara Üniversitesi 1998

ÖZGEÇMİŞ. Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl. Lisans Hukuk Marmara Üniversitesi 1994. Y. Lisans Hukuk Marmara Üniversitesi 1998 ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı: Abdullah Demir 2. Doğum Tarihi: 01 Ocak 1970 3. Unvanı: Doç. Dr. 4. Öğrenim Durumu: Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Hukuk Marmara Üniversitesi 1994 Y. Lisans Hukuk Marmara

Detaylı

Doç. Dr. Tolga BOZKURT SAN CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK MİMARİSİ BATILILAŞMA DÖNEMİ OSMANLI MİMARİSİ

Doç. Dr. Tolga BOZKURT SAN CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK MİMARİSİ BATILILAŞMA DÖNEMİ OSMANLI MİMARİSİ BATILILAŞMA DÖNEMİ OSMANLI MİMARİSİ -1699 Karlofça Barış Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğunda gerileme döneminin başlangıcı olurken, siyasi ve sosyal anlamda Batı üstünlüğünün de kabul edildiği bir dönüm

Detaylı

BOSNA-HERSEK TEKİ KÜLTÜR, BİLİM VE EĞİTİM ÜZERİNDEKİ OSMANLI ETKİSİ: MEVCUT DURUM

BOSNA-HERSEK TEKİ KÜLTÜR, BİLİM VE EĞİTİM ÜZERİNDEKİ OSMANLI ETKİSİ: MEVCUT DURUM Prof. Dr. Cazim HADZİMEJLİS* BOSNA-HERSEK TEKİ KÜLTÜR, BİLİM VE EĞİTİM ÜZERİNDEKİ OSMANLI ETKİSİ: MEVCUT DURUM Osmanlıların Balkanlarda çok büyük bir rolü var. Bosna Hersek te Osmanlıların çok büyük mirası

Detaylı

T.C. SİNOP ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLGİLER ENSTİTÜSÜ TARİH TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI

T.C. SİNOP ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLGİLER ENSTİTÜSÜ TARİH TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI T.C. SİNOP ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLGİLER ENSTİTÜSÜ TARİH TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI I. YARIYIL II. YARIYIL Adı Adı TAR 501 Eski Anadolu Kültür 3 0 3 TAR 502 Eskiçağda Türkler 3 0 3 TAR 503 Eskiçağ Kavimlerinde

Detaylı

NOT : İMAM-I RABBANİ Hz. bundan önceki mektuplar gibi. bunu da büyük şeyhi Bakibillah'a yazmıştır.

NOT : İMAM-I RABBANİ Hz. bundan önceki mektuplar gibi. bunu da büyük şeyhi Bakibillah'a yazmıştır. 4.MEKTUP MEVZUU : a) Mübarek ramazan ayının faziletleri. b) Hakikat-ı Muhammediye'nin (kabiliyet-i ulâ) beyanı.. Ona ve âline salât, selâm ve saygılar.. c) Kutbiyet makamı, ferdiyet mertebesi.. NOT : İMAM-I

Detaylı

Sultan Abdülhamid Han hakkında 7 itiraf

Sultan Abdülhamid Han hakkında 7 itiraf Sultan Abdülhamid Han hakkında 7 itiraf Osmanlı Devleti'nin en kritik bir devrinde otuz üç yıl hükümdarlık yapmış İkinci Abdülhamid Han için ağır ithamlarda bulunanların sayısı gittikçe azalmakla birlikte,

Detaylı