EĞİTİM BİLİMLERİ ÇÖZÜMLERİ

Transkript

1 1. Zihinsel gelişim yaşam boyu süregiden bir gelişim alanıdır. Yaşamın hiçbir sürecinde durmamaktadır. Piaget de özümleme, uyma, adaptasyon ve örgütleme gibi bilişsel aktivitelerin yaşam boyu süregittiğini vurgulamaktadır. Dolayısıyla zihinsel gelişimin yaşamın herhangi bir sürecinde durduğunu iddia etmek yanlış olur. 4. Sperm ve yumurtadaki kromozomlardan sadece bir tanesi cinsiyeti belirlerken kromozom geri kalan nitelikleri belirlemektedir. Dolayısıyla anneden ve babadan ikişer tane olmak üzere toplam dört kromozomun cinsiyeti belirlediğini söylemek yanlış bir ifade olur. 8. Denemenin ikinci sorusunda değişim, gelişim ve olgunlaşma kavramları ile ilgili bir soru sorulmuştur. Bu kavramların anlaşılması soyut düşünme becerilerini gerektirmektedir. Bu kavramları anlayarak soruyu doğru yanıtlayan bir kişi Piaget ye göre soyut işlemler döneminde, Bruner e göre sembolik dönemde ve Gagne nin öğrenme hiyerarşisine göre de problem çözme düzeyindedir.. Değişim; bir zaman dilimindeki olumlu ya da olumsuz bütün değişiklikleri tanımlamak için kullanılan bir kavramken, gelişim; döllenmeden ölüme kadar geçen süreçte çeşitli gelişim alanlarındaki düzenli, sürekli ve ileriye dönük değişimleri anlatmak için kullanılan bir kavramdır. Olgunlaşma ise organizmanın doğuştan getirdiği biyolojik donanımın çevresel faktörlerden bağımsız olarak değişimini ifade etmektedir. Dolayısıyla her değişim bir gelişim değildir. Çünkü gelişim düzenli, sürekli ve ileriye dönüktür. Ancak değişim düzenli, sürekli ve ileriye dönük olmak zorunda değildir. Olgunlaşma bir değişimdir, bu nedenle olgunlaşma kavramı da aynen değişim kavramı gibi düzenli, sürekli ve ileriye dönük olmak zorunda değildir. 3. Büyüme boy ve kilo artışıdır. Soruda baba çocuğunun bu özelliklerine bakarak onu okula kayıt için götürmüştür. Olgunlaşma ise bir görevi yapabilmek için gerekli biyolojik donanıma sahip olmak demektir. Çocuğun düğmeleri çözebilmesi olgunlaştığının göstergesidir. Tutum bir bireye atfedilen ve onun psikolojik bir obje ile ilgili duygu, düşünce ve davranışlarını düzenli bir biçimde oluşturan eğilimdir. Bu metinde çocuğun düğme ilikleme davranışı o etkinliğe ilişkin bir tutumu olduğunu göstermektedir. Yine çocuğun düğmeleri zorlanarak da olsa acemice açabilmesi hazırbulunuşluk düzeyine geldiğini göstermektedir. Ancak örnekte kritik dönem kavramı ile ilgili bir durum söz konusu değildir. Çünkü kritik dönem kavramı bir beceri, bir becerinin kazanılması için gerekli olan bir zaman dilimi ve o zaman diliminde kazanılamayan becerinin daha sonra kazanılmasının ya çok zor ya da imkânsız olduğuna vurgu yapan bir kavramdır. Metinde buna uygun bir durum yoktur. 5. Bireyin mesleki kariyerinin yanı sıra yaşamındaki ilişkileri de önemsediği ve özellikle eşi ile yakınlaşmaya çalıştığı süreç Kegan a göre bütünleşme dönemi olarak adlandırılır. Soruda verilen bilgilerden hareketle Ömer Bey in de kişilik gelişimi açısından bu dönemde yer aldığı söylenebilir. 6. Sternberg zekâ, akıl ve yaratıcılık olmak üzere üçlü zekâ anlayışını geliştirmiştir. Üçlü zekâ anlayışına göre: I. Yapılanım zekâsı; bilgi kazanımı, düşünme, planlama ve yürütücü stratejilerden oluşmaktadır. II. Uyarlama zekâsı; farklı ortamlarda becerilerini kullanma ve uyarlama yeteneğidir. III. Uygulama zekâsı; tecrübe, içgörü ve yaratıcılık yeteneğini kullanarak yeni durumlarda problem çözme yeteneğidir. 7. Verilen durumlar analiz edildiğinde Emre nin tüm uçan canlıların yumurtlayarak çoğalmadığını anlaması akomodasyon (uyum kurma); Emine nin Atatürk büstüne atkı sarması animizm (canlandırmacılık); Eren in bakkala Ben ne alacaktım? sorusunu sorması benmerkezcilik; Esra nın arkadaşlarından birinin bardağı kırmış olduğunu düşünmesi çıkarsanmış gerçeklik kavramlarına örnek oluşturmaktadır. Yanlış bağdaştırma birbiriyle her koşulda ilişkisi olmayan durumlar arasında bağ kurarak yapılan akıl yürütme işlemidir. Örneğin annesinin en son hastaneye yatırıldığında eve bir bebekle döndüğünü gören çocuğun annesi tekrar hastaneye yatırıldığında yine eve bebek getireceğini düşünmesi bir yanlış bağdaştırmadır. Verilen durumlardan hiçbiri bu kavrama örnek değildir Piaget nin ahlaki gelişim yaklaşımında dışa bağlı dönemde kurallara çok katı bir şekilde uyulur ve sonuç odaklı değerlendirme yapılır. Ece kendisi sayıca daha az para aldığı için Erol dan daha az ceza alması gerektiğini düşünmektedir. 10. Harun Bey, kendi istediği değil, ailesinin istediği mesleği tercih ettiği için Erikson a göre bağımlı (ipotekli) kimlik statüsündedir. Ayrıca annesi gibi biriyle evlenmek istediği için Freud un psikoseksüsel gelişim aşamalarından fallik dönemde görülen oedipus karmaşasını atlatamadığı da söylenebilir. 11. Doğumdan başlayarak 1. ayın sonuna dek süren zaman dilimine dil gelişiminde agulama dönemi denir. Bu dönemde dilin elementlerinden ses ve sıra vardır. Fakat anlam tam olarak ortaya çıkmamıştır. Dolayısıyla B seçeneğindeki ifadenin doğru olduğu söylenemez. 1. Gelenek öncesi dönemdeki bireyler menfaatlerini düşünerek hareket etmektedirler. Onlar için geleneklerin ya da kanunun önemi yoktur. Eğer menfaatlerine uymuyorsa gelenekleri de kanunları da hiç tereddüt etmeden ihlal edebilirler. Kohlberg e göre bu dönemde iki farklı yaklaşımla durumlar değerlendirilir. Bireyler eğer cezadan kaçarak, zarar görmemek için kurallara uyuyorlarsa yani yine menfaatlerini düşünüyorlarsa itaat ceza evresinde olurlar. Örnekte Suat, Bülent ve İlhan bu evrede olduklarını gösteren tepkiler vermişlerdir. Yine Kohlberg e göre gelenek öncesi dönemin ikinci evresi ise saf çıkarcı eğilim evresidir. Bu evredeki bireyler menfaat sağlamak için taviz vermeyi göze alırlar. Karşılığını maddi olarak alabilecekleri davranışları sergilerler. Didem de bu anlayışa uygun davranmıştır.

2 DENEME 13. Davranışların anlaşılması için zihnin ögelerini incelemek gerektiğini ileri süren yaklaşım yapısalcılıktır. İşlevselcilik (fonksiyonalizm) ise zihnin ne işe yaradığını araştırmanın önemli olduğunu ileri sürer. Dolayısıyla Davranışın anlaşılması ve açıklanması sürecinde zihinsel ögelerin ne olduğunu değil, niçin olduğunu araştırmak önemlidir. düşüncesini ortaya atan bir psikolog işlevselcilik yaklaşımını savunurken yapısalcılığı eleştirmektedir. 14. Öğrenciler, üniversiteye giriş sınavını kazanmaya odaklanmış oldukları için sınav ile ilgili olmayan konulara ilgi göstermemektedirler. Bu durum onların güdülenme düzeylerinin düşük olduğunu gösterir. 15. Bir davranışın öğrenme ürünü olabilmesi için yaşantılar yoluyla ortaya çıkması ve kalıcı izli bir değişikliği içermesi gerekir. Bozuk yiyecek yiyen bir kişinin ateşinin çıkması geçici biyolojik bir durumdur, öğrenme yaşantısı gerektirmez. 16. Canlıların genetik donanımlarına uygun davranışları öğrenebilmeleri, uygun olmayanları öğrenememeleri türe özgü hazır oluş kavramıyla açıklanmaktadır. 17. Gerçekte organizma üzerinde hiçbir etki yaratmayan bir uyarıcının etki yarattığına inanılmasına plasebo etkisi denir. Hüsniye Hanım ın da içtiği ilacın hiçbir etkisi olmamasına karşın ağrılarının geçtiğini söylemesi bu kavrama örnek oluşturan bir durumdur. 18. Sosyal öğrenme kuramına göre sosyal öğrenmeyi etkileyen faktörlerden biri de öz yargılama kapasitesidir. Öz yargılama kapasitesi kavramı insanların kendileri hakkında düşünme, yargıda bulunma ve kendilerini yargılama kapasitelerini açıklamak için kullanılır. Soruda Şakir Usta, çırağına yaptığı davranıştan sonra kendisini yargılayarak hatasını bulmuştur. 19. Görerek öğrenenler görsel ve yazılı testlerde başarılıdırlar. Konuşarak ve dinleyerek öğrenenler sözlü sınavlarda daha başarılı iken kinestetik öğrenenler ise performansa dayalı ölçme değerlendirme testlerinde daha başarılı olurlar. 0. Yapılması çok tercih edilen bir davranışın az tercih edilen bir davranış için pekiştireç olarak kullanılması, premack ilkesidir. I. ve III. ifadeler bu duruma örnek oluşturur. Zira her iki ifadede de davranışı yapacaklar ile önceden bir anlaşma yapılmakta, onlara Yaparsanız yaparım. denilmektedir. Ancak diğer ifadelerde davranışın yapılması ile ilgili böyle bir ön anlaşma yoktur. 1. Sosyal öğrenme kuramına göre model alma yoluyla öğrenme sonucunda bazı ürünler ortaya çıkar. Bu ürünlerden biri de çevreye ilgiyi artırıcı etki adı ile anılır. Bu etki sayesinde gözlemci dikkatini modelin çevresindeki bir nesneye yöneltir. Eğer bir modelin davranışı bir nesne kullanmasını gerektiriyorsa gözlemci modelin çevresindeki diğer nesnelerden çok bu nesne ile ilgilenmektedir. Bu dikkatin sonucunda da gözlemci başka bir nesne yerine, büyük olasılıkla modelin kullandığı nesneyi seçmektedir.. Bir davranışın sonucunda ortamda bulunan ve organizma açısından itici nitelikte olan bir uyarıcının ortamdan çıkarılması, böylelikle de davranışın tekrarlanma olasılığının artmasına olumsuz pekiştirme denir. Verilen metinde Mehmet Bey in sınav konularını azaltması böylelikle de öğrencilerin bu doğrultudaki taleplerinin artmış olmasından söz edilmektedir. Bu durum bir olumsuz pekiştirme örneğidir. Ayrıca organizmanın kaç davranıştan sonra pekiştirileceğinin belli olmadığı pekiştirme tarifesi değişken oranlı pekiştirmedir. Metinde Mehmet Bey in öğrencilerin bazı taleplerini kabul edip bazılarını etmediğinden söz edilmektedir. Bu durumda öğrenciler kaçıncı taleplerinde pekiştirileceklerini bilmemektedirler. Dolayısıyla bu durum değişken oranlı pekiştirme tarifesine örnek oluşturmaktadır Koşullu bir uyarıcıya verilen bir tepkinin koşullu uyarıcı ile birlikte ortaya çıkan başka bir nötr uyarıcıya da verilmeye başlanması ikinci dereceden koşullanma ya da üst düzey koşullanma olarak nitelenir. 4. Soruda sözü edilen çocuğun olumsuz yaşantısından sonra banyoya tepki göstermeye başlaması durumunda bir genelleme örneği vardır. Çocuk daha sonra yaptığı her banyonun önceki kötü yaşantısı gibi olacağını düşünerek hareket etmektedir. Bu durum bir genelleme örneğidir. Ayrıca çocuk önceleri suya karşı daha az tepki verirken bunun arttığı söylenmektedir. Bu da duyarlılaşmaya örnek olmaktadır. Çünkü duyarlılaşma etkisinde koşullanmanın başlangıcında verilen tepkinin zaman içinde artmasına vurgu yapılır. Soruda soğuk su koşulsuz yani doğal uyarıcıdır. Çünkü kendisi tek başına bir tepki açığa çıkarma gücüne sahiptir. Bornoz, banyo küveti, deniz ve havuz gibi uyarıcılara verilen korku tepkisi ise koşullu tepkidir. Ancak alışma etkisine uygun bir örnek yoktur. 5. Olumsuz tat itinmesi, diğer ismiyle Garcia etkisinde, yiyecek ve mide bulanması arasında geçen süre birkaç saat olmasına rağmen koşullanma gerçekleşir denilmektedir. Bu klasik koşullanmanın ilkelerinden bitişiklik ilkesine aykırı bir durum olarak bir istisnadır. 6. Beş vakit namaz kılmak farklı vakitlerde beş defa etkinlikte bulunmak demektir. Bir başka ifade ile farklı beş davranış yapmaktır. Örnekteki babaanne beş davranışa karşılık bazen beş, bazen yedi, bazen de 10 TL pekiştireç vererek sabit sayıda davranışı pekiştirmiştir ve sabit oranlı pekiştirme tarifesini uygulamış olmaktadır. Pekiştirme tarifelerinde pekiştirecin niteliğinin değişmesi önemli değildir. Örnekte olduğu gibi bazen beş, bazen yedi, bazen de 10 TL verilmesi tarifenin değişmesi anlamına gelmez. Tarife için esas olan zaman aralığı veya davranış sayısıdır.

3 7. Çomar masadan yiyecek istediğinde bazen almakta bazen de alamamaktadır. Bu durum onun değişken aralıklı pekişmesine neden olur. Bundan dolayı davranışı sönmeye dirençli olur ve devam eder. 31. Klasik koşullanma kuramına göre, hiçbir şarta ya da koşula gerek olmaksızın, bizatihi kendisi tek başına tepki açığa çıkarabilen uyarıcı şartsız, koşulsuz ya da doğal uyarıcıdır. Sorudaki örnekte tek başına tepki açığa çıkarabilen uyarıcı mankendir. 37. Yapılandırmacı öğrenme yaklaşımında eğitim öğretim sürecinin değerlendirilmesinde öğretmen-öğrenci beraberliği esastır. Öğretmenin tek başına değerlendirme yapması uygun değildir. Ayrıca sadece sonuçta yapılan bir değerlendirme yanlış kabul edilir. Süreç değerlendirmesi yapılması üzerinde durulur. 8. İstendik sonuçlar vermeyen bir davranışın zamanla ortadan kalkması sönme, sönmüş bir davranışın bir süre sonra tekrar ortaya çıkması ise kendiliğinden geri gelme örneğidir. 9. Ceza eğitimde kullanılması istenmeyen bir davranış kontrol tekniğidir. Ceza uygulamalarının handikapları nedeni ile ceza gerektiren hallerde daha farklı uygulamalar yapılması önerilmektedir. Bu uygulamalardan biri de ara vermedir. Karşıt şartlanma ise klasik koşullanmayı ortadan kaldırmak için kullanılan bir yöntemdir. Ceza gerektiren durumlarla ilgisi yoktur. Ceza gerektiren durumlarda olumlu ya da olumsuz pekiştirme kullanmak uygun değildir. Zira ceza ve pekiştirme tamamen zıt sonuçlar doğuran iki farklı uygulamadır. Olumlu ya da olumsuz pekiştirme, pekiştirilen davranışın tekrar sayısını artırır. Sorudaki örnekte Ahmet ceza gerektiren davranışlar yapan öğrencisine sevmediği arkadaşını başka yere oturtarak ve yine sevmediği Türkçe dersinin ödevinden muaf tutarak olumsuz pekiştirme uygulamıştır. Sürecin sonunda ceza gerektiren davranışın arttığını gözlemiştir. Bu doğal bir süreçtir. Pekiştirilen davranış artar. Bu durumda KPSS yayınındaki yanlış öneri E seçeneğinde verilen Eğitim, öğretim süreçlerinde ceza yerine olumsuz pekiştirme kullanmak daha uygundur. önerisidir. 3. Karşılaşılan bir sorunun deneme yanılma yapmadan, düşünerek bir anda yaratıcı bir şekilde çözülmesine kavrama yolu ile öğrenme denir. Alışveriş merkezinin yöneticisinin yaşadığı soruna çözüm bulma süreci bu öğrenme yoluna örnek oluşturmaktadır. 33. Efe nin ağladığında televizyon izlemesine izin verildiği için ağlama davranışı olumlu pekişmektedir. Annesinin onun geç yatmasına izin vererek ağlamasını engellemesi yani Efe nin sesinden kurtulması ise olumsuz pekiştirme örneğidir. 34. İstendik bir davranış sonrasında doğrudan pekiştirme yerine pul, jeton gibi nesneler verme ve bu nesneleri daha sonra başka bir pekiştirece ulaşmak için kullanma şeklinde uygulanan davranış kontrol yöntemi simgesel ödülle pekiştirme olarak nitelenir. 35. Bilginin nasıl alındığını, nasıl işlendiğini, nasıl depolandığını ve gerektiğinde nasıl hatırlandığını açıklayan, öğrenmeyi ise bilgileri ilişkilendirme süreci olarak tanımlayan kuram bilgiyi işleme kuramıdır. 38. Davranışçı kuramlar gözlenebilir davranışlarla ilgilenir; duygu, düşünce, inanç gibi davranışa dönüşmemiş, gözlenemeyen olgularla ilgilenmez. Bayrağa saygı duymak ifadesi durumun duyuşsal düzeyde kaldığını davranışa dönüşmediğini göstermektedir. Davranışa dönüşmeyen duyuşsal düzeyde kalan bir şeyle davranışçı kuramlar ilgilenmez. Bu nedenle bir davranışçı kuram olan klasik koşullanma kuramı ile Bayrağa saygı duymak ifadesi eşleştirilemez. Eğer sözkonusu durum Bayrağa selam durmak olsaydı bunu davranışçı kuramlarla açıklamak mümkün olabilirdi. Çünkü duygu davranışa dönüşmüş olurdu. 39. Var olan bilgilerin yeni bir bilgiyi öğrenme sürecini olumlu veya olumsuz etkilemesine öğrenmenin aktarılması denir. A, C ve E seçeneklerinde verilen durumlar olumlu, B seçeneğindeki durum ise olumsuz aktarıma örnek oluşturur. Oysaki süte alerjisi olan bir kişinin veteriner olmasında aktarma söz konusu değildir. 30. Kademeli yaklaşma her canlının bireysel hızına bağlı olarak ilerleyecek şekilde uygulanır. Kademeli yaklaşmada standart bir eğitim programından söz edilemez. Çünkü bireysel farklıklar vardır. 36. Soruda verilen III. ilke yapılandırmacı kurama ait bir ilkedir. V. ilke ise davranışçı kuramın ilkesidir. Dolayısıyla doğru cevap D seçeneğindeki III. ve V. ilkelerin oluşturduğu seçenektir Bilgiyi işleme kuramına göre bir öğrenme sürecinden sonra öğrenilen bilgilerin sırası ile hatırlanılması gerektiğinde en önce öğrenilen bilginin hatırlanması durumuna öncelik etkisi denir. Sorudaki örnekte spikerler iş hayatına başladıktan bir süre sonra sadece ilk çalıştıkları televizyon kanalını hatırlamışlardır. Bu da öncelik etkisine örnek olur.

4 DENEME 41. Yeni bilgilerin eski bilgilerin hatırlanmasını ya da öğrenilmesini güçleştirdiği durumlarda geriye ket vurma söz konusudur. Soruda yeni bilgiler (vatandaşlık dersi bilgileri), eski bilgilerin (eğitim bilimleri bilgileri) hatırlanmasını güçleştirmiştir. Bu da geriye ket vurmaya örnektir. 45. İlay ın matematik dersinde gösterdiği çekingenlik duygusal bir sorundur. Bu nedenle İlay a sunulması gereken hizmet psikolojik danışmadır. Bir öğrencinin sorunu ile ilgili diğer ilgililerle işbirliği yapılmasını sağlayan hizmet konsültasyon olduğundan matematik öğretmenine sunulması gereken hizmet konsültasyondur. 48. Bir bireyin popüler, toplumda saygınlığı olan bir mesleği tercih ederek karşılanmasını sağladığı temel ihtiyacı statüsaygınlıktır. Mehmet in bazen mühendis bazen futbolcu olmak istemesi temelde bu ihtiyacının karşılanmasına yöneliktir. 4. Bilinmeyen bir durumda çeşitli davranışları tek tek deneyerek işe yaramayan denemeleri bırakıp işe yarayanları tekrar ederek bir süre sonra istenilen sonuçlara ulaşmayı öğrenmek sınama-yanılma yolu ile öğrenmektir. Selami nin uydu kanallarını ayarlamak için kullandığı öğrenme yolu da buna uygun bir durumdur. 46. Yunan kütüphanesinin kapısında yazan İnsanın ruhunun iyileştiği bir yer ifadesinde kitapların ruh sağlığını iyileştirici işlevi vurgulanmaktadır. Bu düşünceden hareketle psikolojik danışma sürecinde kitapları kullanarak danışanların duygusal sorunlarını çözmeye çalışan yaklaşım bibliyoterapidir. 49. Ben dilinde verilen tepkilerde öncelikle durum net olarak açıklanır, ardından kişi üzerindeki etkisi ve kişinin bunun sonucunda yaşadığı duygu ifade edilir. Zeynep Öğretmen öğrencilerine Bu gruplaşmalardan dolayı (durum) çok üzgünüm (duygu). diyerek ben dilini kullanırsa rehberlik anlayışına uygun davranmış olur. 43. Yeni açılan üniversitenin öğrencilerine karşılıksız burs vermesi sosyal yardım hizmeti, gezi düzenlemesi sosyo-kültürel hizmetler, mediko hizmeti sağlık hizmetleri, oryantasyon rehberlik hizmeti kapsamında ele alınan bir hizmettir. Ancak özel yeteneği olan ya da akademik başarısızlığı olan öğrencilerin bir kursa yönlendirilmesi ya da öğrencileri bir alanda geliştirmeye yönelik bir hizmet verilmediği için cevap özel yetiştirmedir. 44. Sınıf öğretmeni tüm öğrencilere eşit davranarak onları koşulsuz kabul ettiğini, dolayısıyla insancıl anlayışı benimsediğini göstermektedir. Ayrıca sınıf öğretmeni sınıf kurallarının oluşturulmasında öğrencilerin görüşlerini alarak demokratik bir sınıf ortamı oluşturmuştur. Bu nedenle doğrudan Rehberliğin temelinde demokratik ve insancıl bir anlayış vardır. ilkesine uygun davranmaktadır. 47. Lise öğrencileri üzerinde yapılan bu çalışmaların sonuçları incelendiğinde öğrencilerin şiddet eğilimleri üzerinde cinsiyetin %30 luk bir etkisi olduğu görülmektedir. Cinsiyet ekolojik yaklaşıma göre, organizma basamağında yer alan bir faktördür. Yine bu çalışma sonucunda aile içinde yaşanan şiddetin %0; akranlar arasında şiddetin varlığın da %5 oranında gençlerde şiddet eğilimini artırdığı görülmektedir ve bu faktörler de ekolojik yaklaşımın mikro sistem basamağında yer alan değişkenlerdir. Medya, ekolojik yaklaşımın ekosistem basamağında yer alan bir faktör olduğundan bu çalışmanın sonucunda %15 etkili olduğu görülen şiddet içerikli haberlerin izlenmesi değişkeni bu basamakta yer almaktadır. Araştırma sonucunda son olarak %10 oranında şiddet eğiliminde okul aile arasındaki iletişimsizliğin etkili olduğu görülmektedir. Okul aile arasındaki iletişim ekolojik yaklaşımın mesosistem basamağında yer almaktadır. Buna göre, bu çalışmada toplumsal ideolojiler gibi daha uzak çevrede yer alan değişkenlerin yer aldığı makrosisteme ilişkin veri sağlanmadığı görülmektedir Yetişkinler kendini ifade etmede sözcükleri kullanırken çocuklar oyun ve oyuncakları kullanır. Bu nedenle bir çocuğun iç dünyasına inebilmenin, onun yaşantıları hakkında bilgi almanın ve potansiyellerini ortaya koymanın en iyi yolu oyun tekniğini kullanmaktır. Okul öncesi dönemdeki öğrencilerle ilgili en kapsamlı bilgiye ulaşmanın yolu oyundur. 51. Holland insanları altı tipe ayırır ve insanlarda doğuştan altı tipten birinin baskın olduğunu söyler. Ayrıca bu baskın tipe yakın iki tipin daha bireylerde görülebileceğini ifade eder. Özellikle meslek seçiminde bireylerin baskın tiplerine uygun meslek tercihinde bulunmaları onların başarısını ve iş doyumunu etkilemektedir. Bu durumu göz önünde bulunduran rehber öğretmen öğrencilere meslek tercihinde yardımcı olmuştur. Seçeneklere bakıldığında B, C, D, E seçeneklerinde öğrencilerin tiplerine uygun tercihler yaptıkları görülmektedir. Fakat A seçeneğinde verilen araştırıcı tipe uygun meslekler daha çok kimyagerlik ve biyologluk gibi bilimsel araştırma ve yeni bilgilere ulaşmayı amaçlayan mesleklerdir. Turizmcilik mesleğine uygun tip ise daha çok girişimciliktir.

5 5. Bireyin benlik algısını oluşturmasına ve öz saygısını geliştirmesine yardımcı olmak için bireye davranışlarının sonucu ile ilgili uygun biçimde tepki vermek önem taşır. Bu nedenle öğrencilerinin başarısını görmezden gelen bir öğretmen onların davranışlarıyla ilgili dönüt vermediğinden öz saygılarının gelişimine katkı sağlayamaz. Bu nedenle bu tür davranışlardan kaçınmalıdır. 56. Burcu Hanım ın hazırlamış olduğu test öğrencilerin duygusal problemlerini açığa çıkaracak niteliktedir. Uygulama sonucunda öğrencilerin duygusal sıkıntılarından dolayı kendilerine zarar verme eğiliminde oldukları anlaşıldıktan sonra bu öğrencilere yardımcı olma konusunda yapılacak en uygun yardım grupla psikolojik danışmadır. Çünkü grupla psikolojik danışmada 8 1 kişiden oluşan bireylerin kişiler arası ilişkilerinin geliştirilmesi ile duygusal sorunlarına çözüm bulmaları hedeflenir. 60. Bilge Köyü nde yaşanan katliam sonrası köyde yaşamaya devam etmek durumunda olan bireyler hala travmatik olayın etkisi altında olduklarından yaşanılan krizi ortadan kaldırmak amacıyla sunulan hizmetler krize müdahale edici rehberlik hizmetinin kapsamına girmektedir. Bu hizmet hem bireyin hem de çevresindeki diğer bireylerin yaşamını alt üst eden olaylar sonrasında anında yardım sağlama anlayışına dayanır. 53. Rehberlik hizmetlerinde süreklilik esastır. Bu anlayışa göre bir psikolojik danışman öğrencisini bir psikiyatriste yönlendirdikten (refere ettikten) sonra öğrencinin durumunu izlemelidir. Böylece öğrencinin bu hizmetten yararlanıp yararlanmadığı ve ne tür değişimler yaşadığı ortaya konulabilir. 57. Bir ilçede bulunan okullarda sunulan rehberlik hizmetlerine rehberlik etmekle sorumlu olan kurum RAM dır. Bu nedenle okullarda sunulan rehberlik hizmetlerine gerekli desteği ve yardımı sağlamak temelde RAM ın görevidir. 61. Öğrencilerin ilgi, yeti ve yetenekleri doğrultusunda yönlendirilmesi ve farklı kurumlara yerleştirilmesi yöneltme ilkesi ile doğrudan ilgilidir. Öğrencisinin güzel bir ses tonuna ve iyi bir müzik kulağına sahip olduğunu fark eden bir öğretmenin, öğrencisinin sahip olduğu bu yetenekleri daha da geliştirebilmesi için onun konservatuvar eğitimi almasını sağlamış olması Millî Eğitimin yöneltme ilkesini göz önünde bulundurduğunu gösterir. 54. İlgi envanterinden elde edilen verilerle bireyin bir alandaki etkinliklerden ne derece hoşlanıp hoşlanmadığı ortaya konulabilir. Bu yolla kişinin hangi meslekten doyum sağlayabileceği tahmin edilebilir. Başka bir ifadeyle yordanabilir. 58. Öğrencilere eğitim yaşantıları süresince ihtiyaç duyacakları ve onların gelişimlerini olumlu yönde destekleyecek bilgilerin toplanıp birtakım etkinlikler aracılığıyla onlara sunulması Bilgi toplama ve bilgilendirme hizmetleri kapsamında ele alınır. Okul psikolojik danışmanının okula alanında uzman kişileri çağırması ve onlardan öğrencilere bilgi vermesini sağlayıcı bir ortam oluşturması bu kapsamda yapılan bir etkinliktir. 6. Bölgesel, yöresel, kültürel ya da bireysel farklılıkların dikkate alınması programların ve planların esnekliğinin bir gereğidir. Elvan Öğretmen in Aydın daki öğrencilerine verdiği örneklerde Aydın yöresinin özelliklerine yer vermesi, Mardin deki öğrencilerde ise Mardin yöresinin özelliklerini göz önünde bulundurarak örneklerini bu duruma göre değiştirmesi eğitim programının esnekliği ile ilgilidir. 55. Eğitsel rehberlik hizmetlerinin temel amacı öğrencilerin başarılarını artırmaktır. Bu amaçla öğrencilerin kendilerine en uygun programlara yerleşmeleri hedeflenir. Bunun yolu da öğrencilere üst eğitim kurumlarını tanıtmak ve onları yetenek ve ilgilerine uygun okullara yönlendirmektir. 59. Empati, karşımızdaki insanla kurduğumuz ilişkide, karşımızdakinin duygularını, düşüncelerini onun fenomenolojik çerçevesinden görebilmeyi, anlamayı ve anladığımızı ona iletmeyi ifade eden bir kavramdır. Sezen in içinde bulunduğu duygusal durum ailesinin ona meslek seçimi konusunda yapmış olduğu baskıdan kaynaklanan üzüntü vb. duygulardır. Ailenin sana baskı yapmasından dolayı üzülüyorsun. ifadesi de empatik duygunun uygun dille ifade edilmesidir. Diğer seçeneklerde yer alan ifadeler yargılayıcı ve öğüt verici niteliktedir Eğitimin amacının öğrencilere değişmeyen evrensel bilgileri aktarmak olduğunu ve okulun kültürün öğrencilere aktarıldığı bir yer olduğunu düşünen ve hedeflerini bu görüşler doğrultusunda belirleyen bir öğretmen daimicilik eğitim felsefesini benimsemiştir. Sorudaki en önemli ipucu değişmeyen evrensel bilgilerin aktarımı ifadesidir.

6 DENEME 64. Etik, insan davranışlarının ahlaki ve insani yönüyle ilgilenen değerlerin önemsenmesini sağlayan bir kavramdır. Etik, insan davranışlarıyla ilgili kullanılan ahlak terimlerini, bu arada ahlaki yargıları incelemekte, bireylerin ahlaki tutumlarının ardında yatan yargıları ele almaktadır. Demokratik bir ülkede hümanist bir yaklaşımla etik bir standart olan ve demokrasinin göstergesi olan olgu insan haklarına saygıdır. Demokrasi göstergesi ve etik bir değer olan insan hakları, insan yaşamına ve onuruna saygıyı yansıtan değerlerdir. Yaşama hakkı, eğitim hakkı, eşitlik, ifade özgürlüğü, inanç özgürlüğü ve örgütlenme özgürlüğü insan hakları örnekleridir. Demokrasi ve insan hakları birbirinin olmazsa olmaz koşullarıdır. Bir ülkede insan haklarını koruma ve geliştirmenin düzeyi, o ülkedeki demokrasinin göstergesidir. 65. Öğrencilerinin öğrenme-öğretme sürecine etkin katılımını sağlamak isteyen bir öğretmenin, öğrencilerin ön öğrenmelerini göz önünde bulundurarak etkinlikleri planlaması, verdiği örnekleri öğrencilerin yakın çevrelerinden seçmesi, derse başlamadan öğrencilere dersin kazanımlarının ne tür alanlarda işe yarayacağını anlatması, süreçte öğrencilerinin farklılıklarını dikkate alarak değişik yöntem ve tekniklerden yararlanması yapması gereken uygulamalardır. Sınıfta aktif olan öğrencilere söz hakkı vermeyerek pasif öğrencilere soru sorması uygun olmaz. Aktif olan öğrencilerin katılımı pekiştirilmelidir. Eğer söz hakkı verilmez ise öğrencinin aktif olma sıklığı ve devamlılığı sağlanamaz. 66. Tyler, hem program geliştirme modelinde hem de değerlendirme modelinde istenilen davranışlara ve bunların gerçekleşmesine önem vermekte açıklamasından anlaşılmaktadır ki önem verilen, amaçların belirlenmesi aşamasıdır. Zaten Tyler ın program değerlendirme modelinin adı hedefe dayalı değerlendirme modelidir. Tyler modeline göre program geliştirmede kaynaklardan elde edilen bilgilere göre gerçekleşen aşama olası genel amaçların belirlenmesidir. 67. Program karar ve koordinasyon grubunda ölçme değerlendirme uzmanı, iletişim uzmanı, eğitim sosyoloğu, eğitim psikoloğu yer almaz; bu nedenle bu sıralananların yer aldığı seçenekler doğru değildir. Program karar ve koordinasyon grubunda MEB temsilcileri, öğrenci temsilcisi, öğretmen örgütü ve konu alanı ile ilgili temsilciler yer alır. 68. Yenilenen programların pilot uygulaması sırasında değerlendirme yapan birtakım araştırmalara göre programların pilot uygulamasına ilişkin yapılan eleştiriler arasında; kısa bir zaman içerisinde ve aceleyle hazırlanmış olması; Türkiye ye benzeyen ya da benzemeyen ülkelerin eğitim programlarından yararlanılmış olması; öğretmenlere yapılan kısa ve yetersiz bir program tanıtımından sonra deneme uygulamasına geçilmiş olması; öğretim materyali hazır olmadığı için etkinlik planlarının haftalık ya da günlük olarak internet aracılığı ile öğretmenlere iletilmiş olması gibi eleştirilere rastlanmaktadır. Değerlendirme çalışmalarında öğretmenlerin görüşlerinin alınması ve bu görüşlere göre düzeltmelerin yapılmış olması gibi bir eleştiri yapılamaz. Çünkü bu durum olumsuz değil, olumlu ve olması gereken bir uygulamadır. 69. Eğitimde program geliştirme ile ilgili seçeneklerde yer alan; program hedeflerin gerçekleştirmek üzere harcanan koordine çabaların tümüdür; öğrenene kazandırılmak istenenlerin gerçekleştirilmesi için yapılan sistematik ve esnek çalışmadır; eğitim programının temel ögeleri arasındaki dinamik ilişkiler bütünüdür; eğitimin sistemli ve planlı bir biçimde yürütülmesi için yapılan sürekli ve dirik süreçtir tanımları doğrudur. E seçeneğinde yer alan Eğitim hedeflerine ulaşmak için okul tarafından planlanan düzenektir. tanımı program geliştirmeye değil, eğitim programına aittir. Soru öncülünde de eğitim programı ve program geliştirme kavramlarının karıştırıldığı Örneğin, eğitim programı, öğretim programı, program geliştirme, etkinlik planlama kavramları karıştırılabilmekte ve birbirinin yerine kullanılabilmektedir. ifadesi ile vurgulanmaktadır Şubat Sevgililer Günü için günün anlam ve önemine uygun bir şarkı yazma, özgün ve orijinal bir ürün ortaya konulduğunu gösterir ki bu da Sezen in bilişsel alanın sentez düzeyinde davranışlar sergilediğini gösterir. 71. Bir öğrenci, aklında kalanları olduğu gibi yazmasıyla, defterine yazdıklarını bölümlere ayırarak okuması ve tekrar yazmasıyla, öğrendiklerini başkalarıyla paylaşmasıyla ancak aynen hatırlama etkinlikleri yapar ve bilgi düzeyinde öğrenme gerçekleştirir. Öğrendiği konunun ana hatlarına göre kavram haritası oluşturmasıyla bilgiyi başka biçimde ifade ederek diğerlerine göre daha kalıcı bir etkinlik yapmış olur ve bilgiyi kavrama düzeyine çıkarır. En kalıcı etkinlik ise öğrendiği konuyla ilgili farklı kaynaklardan sentez yapmasıyla gerçekleşir ki bu üst düzey bir öğrenme anlamına gelir. 7. Programda tek başına bir ders olarak yer almayan, ancak diğer derslerin içerisinde yer bulan ve böylelikle dersler (disiplinler) arası ilişkinin kurulmasını sağlayan uygulama ara disiplin uygulamasıdır. Bu uygulama yeni programlarda disiplinlerarası ilişkinin kurulmasını sağlamaktadır. 73. Ders kitaplarının sayfa tasarımlarında resim, fotoğraf, grafik, şema, plan, harita ve benzeri görsel unsurların yerleştirilmesinde görsel algının yanı sıra, bunların eğiticilik ve öğreticilik niteliğine de önem verilir. Görsel unsur, öğrencilerin gelişim basamaklarına uygun; görsel algı yönünden ise renk uyumuna dikkat edilerek açık, temiz ve net bir baskıyla hazırlanır. Konuların daha iyi öğrenilebilmesi için açıklayıcı, tamamlayıcı ve eğitici nitelikteki öğretime yardımcı (harita, kroki, fotoğraf, şema, grafik, resim vb.) görsel unsurlara yeterince yer verilir. Bu açıklamalar doğrultusunda soruya bakılacak olursa, ders kitapları öğrenci düzeyinin üzerinde olmamalı, bilimsel ve akademik bir dille değil açık ve anlaşılır bir dille yazılmış olmalı, tek bir öğretme ve öğrenme yaklaşımı ile değil farklı yaklaşımlarla hazırlanmalı, soyut konulara ağırlık verilmemeli, konular olabildiğince somutlaştırılmalıdır. Bunun için de konuyla ilgili çeşitli görsel uyarıcılarla zenginleştirilmiş olmalıdır.

7 74. Öğrencilerindeki yaratıcılığı geliştirmek isteyen ve onlara özgür bir öğrenmeöğretme ortamı sunan bir öğretmenin projeyi kullanması daha uygun olur. Çünkü öğrencilerin özgün ürünler ortaya koymasına böylelikle yaratıcılıklarının geliştirilmesine ve ürünlerini serbest etkinliklerle hazırlayıp sunmalarına en elverişli yöntem ya da teknik seçenekler arasında projedir. 75. Öğrencilerin zihninde oluşturduğu bilgi ağını ortaya çıkarmaya yönelik, zihindeki kavramlar arası ilişkilerin yeterli ve anlamlı olup olmadığını belirlemede kullanılır. Kelime ilişkilendirme tekniğinde öğretmen belirli bir süre içerisinde öğrencilere beş ile on anahtar kelime belirler ve her bir anahtar kelime için bir sayfa oluşturur. Örnek olarak öğrencilere bitki, canlı, cansız vb. varlıkları anahtar kelime olarak belirleyen öğretmen bu anahtar kelimeler için birer sayfa oluşturur. Öğrencilerden otuz saniye içerisinde anahtar kelimelerin zihinlerinde çağrıştırdığı kavramları yazması istenir. Öğrenci seviyeleri ve hızlarına göre süreye on, on beş saniye eklenebilir. Öğrencilerin anahtar kelimelere karşılık yazdıkları cevaba, kelime sayısına ve niteliğe göre puan verilerek değerlendirme yapılır. Kelime ilişkilendirme alternatif bir ölçme ve değerlendirme tekniğidir. Kelime ilişkilendirme testleri öğrencilerin zihninde oluşturduğu bilgi ağını ortaya çıkarmaya yönelik, zihindeki kavramlar arası ilişkilerin yeterli ve anlamlı olup olmadığını belirlemede kullanılır. 77. Öğretmen bir öğrenme görevini oluştururken belirlemek, karşılaştırmak, sınıflamak, çözümlemek, oluşturmak gibi üst düzey bilişsel etkinlikler gerektiren görevlere ağırlık vermekte ve öğrencilere, sunulan bilgiler arasında ilişki kurabilmeleri ve çeşitli görüşleri birbirleriyle karşılaştırabilmeleri için zaman vermektedir. denilmektedir. Bu ifadelerde özellikle öğrencilerin zihinsel becerileri ve deneyimleri üzerinde durulmaktadır. Soruda bu etkinliklerin üst düzey bilişsel etkinlik olduğu da vurgulanmaktadır. Bu tür zihinsel ve bilişsel becerilerin vurgulandığı yaklaşım yapılandırmacılıktır. Öğretim sırasında öğrenme döngüsü modeli (keşfetme, kavramı tanıma, uygulama) kullanarak öğrenenlerin doğal merakını besleyen ve öğrencilerin başarısını, öğrenme bağlamına göre değerlendirmeyi gerektiren yani nasıl öğrenildiğine önem veren ve süreç değerlendirmeyi ön plana çıkaran yaklaşım da yapılandırmacılıktır. 78. Problem çözmeyi temel alan bir öğretim tasarımında, değişmeye açık beceriler, bir takım davranış ve değerler, deneysel bilgiler ve deneysel beceriler, gerçek dünya tecrübesi, disiplinlerarası bilgi önemli değişkenlerdir. 80. Zayıf öğrencileri rencide etmek, öğrencileri sosyo-ekonomik düzeylerine göre gruplara ayırmak, başarılı öğrencilere ağırlık vermek, öğrencileri cezalandırmak öğrenme sürecini daha etkili hâle getirmek isteyen çağdaş bir öğretmenin sergileyeceği davranışlar değildir. Aksine çağdaş bir öğretmen bu davranışlardan kaçınmalıdır. Öğrencilerin olumlu öğrenmelerini pekiştirmek istenen davranışın sıklığını artıracak bir öğretmen davranışıdır ki bu öğrenme sürecini daha etkili hâle getirecek çağdaş bir öğretmen davranışıdır. 81. Seçeneklerin hepsi konuşma öğrenme alanı ile ilgili kazanımlardır. Soruda dikkat edilmesi gereken nokta yapılan etkinliğin hangi kazanımla doğrudan ilgili olduğudur. Yapılan etkinlik; öğrencilerin söylenen bir cümlede anlamı bozan kelimeyi bulmaları ve bu kelimenin yerine doğrusunu kullanmalarıdır. Bu etkinlik öğrencilerin kelimeleri doğru kullanmaları ve anlamaları ile ilgili bir etkinliktir. Bu nedenle soruda verilen etkinliğin uygulanması ile Kelimeleri yerinde ve anlamlarında uygun kullanır. kazanımının gerçekleşmesi daha kolay olur. 76. Kazanımların tümü dinleme ile ilgilidir ve sözel/dil zekâ boyutu kapsamındadır. Kazanımlarda tahmin etme, çıkarımda bulunma, sebep-sonuç ilişkisi kurma davranışları vardır ki bunlar mantıksal zekâ boyutunun anahtar ifadeleridir. Bu nedenle sorudaki kazanımlar dil ve mantık zekâ boyutları ile doğrudan ilgilidir. 79. Kararları dikkatlice vermenin önemini kavrar, çevredeki değişik meslekleri tanır, kendisi için para biriktirir, sahip olmak istediklerini tanımlar kazanımları ilköğretim hayat bilgisi ikinci sınıf girişimcilik ara disiplini kazanımlarıdır. Bu özellikler öğrenciye girişimcilik becerisini kazandırmak üzere belirlenir Örnek olay yönteminde, I. Örnek olay yazılı olarak sunulur. II. Öğrenci soruları varsa yanıtlanır. III. Öğretmen yönlendirici sorular sorar. IV. Öğrenciler, alternatif çözümler üretir. V. Olay çözüm önerileri ışığında düzeltilip tekrar yazılır. Soruda boş bırakılan IV. ve V. aşamalar yukarıda görüldüğü gibidir. IV. aşamada öğrenciler alternatif çözümler üretir, V. aşamada olay çözüm önerileri ışığında düzeltilip tekrar yazılır.

8 DENEME 83. Yapılandırmacı yaklaşıma göre öğretim ortamı oluşturmak isteyen bir Türkçe öğretmeni; öğrencileri aktif duruma getirmek için problem çözme yöntemlerini tercih etme; işbirliği içinde ve etkileşimli çalışma olanakları sağlama; açık uçlu sorular sorarak tartışma ortamı yaratma; öğrencilerin kendi kendilerine öğrenmelerini ve kendilerini değerlendirmeye özendirme davranışlarını sergilemesi gerekir. Fakat öğrencilerin istenen bilgi yapısına ulaşmada, öğrenme hızlarına müdahale etme davranışını sergilememelidir. Çünkü yapılandırmacılıkta öğrenci kendi zihinsel deneyimine ve hızına göre öğrenir. 84. Öğretmenin ön bilgileri verdiği, öğrencilerin kavram ve genellemelere kendi ulaştığı öğretim yaklaşımı buluştur. Buluş yoluyla öğretimde tümevarım yöntemi kullanılır ve öğrenilen bilgiler yeni durumlara transfer edilebilir. 85. Dinleme öğrenme alanındaki birçok etkinlik öğrencilerde Türkçeyi etkili kullanma ve iletişim becerilerini geliştirmeye yöneliktir. Soru için sunulan etkinlikte de öğrencilerin dinleme ve dinlediğini anlayıp kullanma ile ilgili bir davranış öğrencilerden beklenmektedir. Bu etkinlikte yeni programlarda kazandırılmak istenen etkili iletişim temel becerisinin kazandırılmasına en çok hizmet eder. 86. Soru için verilen etkinlikte öğretmen, öğrencilere bir masal okur ve öğrencilerin dinledikleri masalı oyunlaştırarak canlandırmalarını ister. Bir olayı, masalı ya da konuyu öğrencilerin oyunlaştırarak canlandırdıkları yöntem ya da teknik denilince akla yaratıcı drama gelmelidir. Soru öncülünün devamında; Bu etkinliği yaparken hem Eğlenmek için masal, hikâye, şarkı, tekerleme, tiyatro vb. dinler kazanımını gerçekleştirir hem de öğrencilerin dinlediklerini canlandırırken yaratıcılıklarını geliştirme olanağı tanır. cümlesi içerisinde öğrencilerin dinlediklerini canlandırırken yaratıcılıklarını geliştirme olanağı tanır. ifadesi diğer bir ipucudur. Çünkü öğrencilerin dinlediklerini canlandırırken yaratıcılıklarını geliştirme olanağı bulduğu yöntem ve teknik yaratıcı dramadır. 87. Kendini sözel olarak ifade etme davranışının kazanılıp kazanılmadığına bakılırken gözlem, sözlü anlatım, rol yapma ve ürün dosyası kullanılabilir. Fakat sözlü ifade becerisinin kazanılıp kazanılmadığının yazılı yoklama ile ölçülmesi zordur. 88. Okuma öğrenme alanında Bir etkinliğin ya da işin aşamalarını anlatan yönergeleri uygular. kazanımı için en uygun yöntem ya da teknik hikâye haritasıdır. Soru öncülünün devamında hikâye haritasının uygulanışı anlatılmaktadır. Hikâye haritası öğrencilerin bir hikâyeyle ilgili dikkat çekici noktaları görsel şekiller kullanarak sunmasına dayanır. Bu uygulama ile öğrenciler hikâyenin aşamalarını ve önemli noktalarını daha iyi anlama şansı bulurlar. Hikâye haritası öğrencilerin hikâyedeki karakterler, kurgu ve hikâyenin yapısı üzerinde düşünmesini sağlar. Hikâye haritasında genellikle öğretmen bir hikâye okur veya anlatır. Daha sonra öğrencilerden okuduğu hikâyedeki önemli noktalarla ilgili olarak verdiği kâğıttaki kutucukların içini doldurmasını ister ya da bu kutucukları ve kutucukların içerdiği soruları sınıf tahtasına yazar. Daha sonra öğrenciler hikâye haritasında yer alan kutucukların veya şekillerin içini doldururlar. Kutucuklarda, Hikâyenin adı nedir? Hikâye nerede ve ne zaman geçiyor?, Hikâyedeki problem nedir?, Hikayenin ana karakterleri kim?, Ana karakterin amacı nedir? gibi sorular yer almaktadır. Bu etkinlik öğrencilerin, Bir etkinliğin ya da işin aşamalarını anlatan yönergeleri uygular. kazanımına ulaşmasını sağlarken bileşenleri daha iyi anlamalarını, okuduklarını veya dinlediklerini ifade etmelerini sağlar Bir grup uzmanın bir konu ile ilgili görüşleri ortaya koyması, derlemesi, düzenlemesi, gruplandırması, gerekirse zihin haritası hazırlaması ve sonucunda ortak bir rapor hazırlanması ile gerçekleşen tartışma tekniği çalıştay da denilen workshoptur. Bu teknik soruda ve aşağıda verildiği gibi gerçekleştirilebilir: I. Grup sorusu herkes tarafından açıkça anlaşılacak şekilde belirlenir. II. Beyin fırtınası yapılır. Bu aşamada ekip elemanları değişik görüşler üretir. III. Görüşler işlenerek derlenir, düzenlenir. IV. Görüşler ilişkilendirilerek gruplandırılır. Bu aşamada zihin haritası hazırlanır. V. Konuyla ilgili görüşlerin yansıtıldığı ortak bir rapor hazırlanır. 90. Dersinde ön koşul öğrenmeleri dikkate alarak konuları belirli bölümlere ayıran ve bu konuların belli bir sıra içinde işlenmesine dikkat eden bir öğretmen, programlı öğretim ilkelerinden küçük adımlar ilkesine göre hareket ediyordur. Çünkü küçük adımlar ilkesi, bir birim öğrenme gerçekleşmeden bir ötekine geçmemeyi, parçalara bölme yolu ile öğretimi gerektirir. 91. Öğrencilerine, güven, enerji, özdenetim, gruba ait olma, duyarlılık, yüksek motivasyonla çalışma ve sorumluluk duygusu kazandırmak için öğrencilerini küçük gruplara ayırmış ve sonucunda katılımda ve başarı düzeyinde yükselme görmeyi amaçlayan bir öğretmenin aktif öğrenme kullanması gerekir. Ardından küçük gruplarda tartışılan işlenen konu ile ilgili hazırladığı soruları sınıftaki tüm öğrencilere sorarak dersi devam ettirmiş olan öğretmen büyük grup tartışmasını kullanmıştır. Bu etkinliğin ardından Kıskanmak için Nahit Sırrı Örik, Acı Tütün için Necati Cumalı, Kiralık Konak için Yakup Kadri Karaosmanoğlu cevabını veren öğrencileri ve bu eserlerin özelliklerini doğru yanıtlayan öğrencileri ödüllendirmiş olan bir öğretmen pekiştireç kullanarak güdülemiştir. Diğer öğrencilerin verdikleri yanıtların niçin doğru olmadığını açıklayarak dönüt ve düzeltme kullanmıştır. Fakat bu etkinlikler sırasında öğretmenin ipucu verdiği ile ilgili hiçbir açıklama verilmemiştir.

9 9. Bir grup insandan bir probleme ilişkin, kısa sürede çok sayıda yaratıcı görüşün ve önerinin toplandığı teknik beyin fırtınasıdır. Sorudaki Belediye Başkanı Şuayip Bey in de, beldenin mevcut problemlerine çözüm aramak amacıyla tüm belediye çalışanlarını konferans salonunda toplamış, sorunları herkesin göreceği bir yere yazmış ve bu sorunların altına da katılımcıların o anda aklına geldiği yaratıcı önerileri yazmış olması beyin fırtınasını kullandığına işaret eder. 93. Bir hikâye okurken okuturken veya bir film izletirken daha önceden belirlenen bir noktada hikâye durdurulup, daha sonra öğrencilerden hikâyenin veya filmin devamında neler olabileceğine dair tahminlerinin alındığı teknik arkası yarındır. Arkası yarın tekniğinde öğretmen bir hikâye okurken okuturken veya bir film izletirken daha önceden belirlediği bir noktada hikâyeyi durdurur. Daha sonra öğrencilerden hikâyenin veya filmin devamında neler olabileceğine dair tahminlerini alır. Öğrenci görüşleri veya tahminleri tahtaya yazılabilir. Görüşler alındıktan sonra hikâye veya film devam ettirilir ve öğrenci tahminleri ile karşılaştırılır. Böylece öğrencilerin yaratıcılığı geliştirilmeye çalışılır. Seçilen hikâyenin veya filmin uzunluğu iyi ayarlanmalıdır. Öğrenciler hikâyenin veya filmin sonunu ısrarla görmek veya duymak isteyebilirler. Arkası yarın tekniğinin literatürde karşılaşılan bir diğer uygulamasında öğretmen öğrencilerin dikkatini çekmek ve öğrenme güdülerini artırmak için bir sonraki dersin içeriğine dair bir ipucu veya soru ile dersi bitirir. Böylece öğrenciler bir sonraki dersi merak eder ve öğrencilerin dikkatleri çekilmiş olur. 94. Farklı görüşlerin ortaya konulmasında, farklılıkların karşılaştırılıp analiz edildikten sonra karar vermeyi sağlayan yöntem ya da teknik altı şapkalı düşünmedir. Sorudaki en önemli ipuçları farklı görüşlerin ortaya konulması ve karar verme ifadeleridir. 95. Soruda seçeneklerde verilen analoji, gösterim ve anlatım öğrencinin aktif olmasını sağlamaz. Altı şapkalı düşünme ise dönüt elde etme ve karşılıklı etkileşimi sağlamak için kullanılmaz. Daha kolay uygulandığı için öğretmenler tarafından daha sık kullanılan soru cevap öğrencilerden dönüt elde etmede ve karşılıklı etkileşim sürecini başlatmada kullanılan bir tekniktir. 96. Ders planı değil; öğrenme planının hazırlandığı ve planın hazırlanmasında öğrencilerin söz sahibi olduğu, bireysel farklılıkların dikkate alınıp herkesin kendi öğrenmesinden sorumlu tutulduğu demokratik bir sınıf ortamında yapılandırmacı yaklaşım uygulanıyordur. Sorudaki en önemli ipucu, her öğrencinin kendi öğrenmesinden sorumlu olduğu ifadesidir. Öğrenme planından söz edilmesi, öğrencilerin söz sahibi olması, bireysel farklılıkların dikkate alınması, demokratik bir sınıf ortamı yapılandırmacılık için diğer ipuçlarıdır. 97. Zihinsel becerilerin hiyerarşik dizilişinde yüksek düzey bir öğrenme olan ve entelektüel beceriler göstermeyi gerektiren beceri problem çözmedir. Yeni programlarda üst düzey davranışların ve düşünme becerilerin kazandırılması, problem çözme, araştırma-sorgulama, etkili iletişim, girişimcilik, bilgi-iletişim teknolojilerini kullanma gibi beceriler her bireye kazandırılmak istenen temel beceriler olarak kabul edilir. 98. Örnek olarak verilen bir problem durumundaki insanın yerine kendisini koyarak o insanın hissettiği duyguları ve davranışları anlamasını amaçlayan teknik rol oynamadır. Rol oynama bu yönüyle empati becerisini geliştirmeye yönelik bir tekniktir. Öğrencileri gerçek yaşamda karşılaşılabilecek sorunlara önceden hazırlanmaya imkân tanır Aktif öğrenme öğrenenin öğrenme sürecinde aktif olduğu bir öğretim modeli olarak tanımlanabilir. Bazı kaynaklarda aktif öğrenme yerine etkin öğrenme kavramının kullanıldığı görülebilir. Aktif veya diğer bir söyleyişle etkin öğrenmede öğrenen kendi öğrenme sorumluluğunu taşır. Öğrenme sürecinde öğrenene, karar verme, kararları uygulama ve düzenlemelere gitme olanakları verilir. Aktif öğrenmeye uygun bir öğrenme ortamında öğrenciler kendi zihinsel modellerini yapılandırır, sınar ve netleştirirler. Bu nedenle aktif öğrenmede; zihinsel becerilerin kullanılmasına yönelik bir öğretim süreci izlenir; bireysel öğretim açısından uygundur; tutum, kaygı, güdü gibi duyuşsal özelliklerin yanı sıra sınıf yönetimi ve katılım gibi süreçleri olumlu etkiler; öğrencilerin iletişim, grupla çalışma ve üst düzey düşünme becerileri gibi destekleyici öğrenme ürünlerini de geliştirir. E seçeneğinde yer alan, Öğrenme sürecinin başında edilen bilginin sürecin sonuna kadar değişmemesi önemsenir. ifadesi yanlıştır; çünkü aktif öğrenmede öğrenciler öğrendikleri üzerinde bireysel çalışırken diğer öğrencilerle paylaşır, öğrendiklerine eklemeler yapar ya da yeni öğrenmeler gerçekleştirir Farklı iş tiplerini tanır. kazanımı kariyer bilinci geliştirme ara disipline aittir. Bir bireyin sahip olabileceği değişik roller, meslekleri tanıma, iş yaşamı ile ilgili bilgi sahibi olma gibi temalar kariyer bilinci geliştirme ara disiplini ile doğrudan ilgilidir Ölçüte göre değerlendirme; ön yargıdan uzaklaşma, bilgi ve kanıtları inceleme, bunların doğruluğunu ve değerini değerlendirme ile ilgili etkinlikler daha çok eleştirel düşünme becerisinin kazandırılmasına hizmet eder. Eleştirel düşünme, üst düzey bir düşünme becerisidir. Yenilenen öğretim programlarında metinler aracılığı ile bilgiyi zihinde yapılandırma ile öğrencilerde temel, zihinsel ve üst düzey düşünme becerilerini geliştirmek amaçlanmaktadır.

10 DENEME 10. Geometri öğrenme alanında Doğruyu, ışını ve doğru parçasını modelleri ile tasvir eder. kazanımı için, öğrencilerle birlikte su borusu, telefon direği, tel vb. araçların çok olduğu bir inşaat alanına ziyaret planlamanın temel amacı somut yaşantılar sağlamaktır. Sorudan anlaşılmaktadır ki öğretmenin amacı, bir gezi planlamak ve bu gezide öğrencilerin doğruyu, ışını ve doğru parçasını modelleri ile tasvir etmelerini sağlamaktır. Tasvir edebilmeleri için de birinci elden somut yaşantılar sağlamak amacıyla gezi planı yapmıştır. Gezi tekniğinin temel amacı da birinci elden somut yaşantılar sağlamaktır Değerlendirme için kullanılan kriterin hedefler gözetilerek belirlendiği ölçütler mutlak ölçütlerdir ve gruptan etkilenmezler. Verilen seçeneklere bakıldığında A, B, C ve E seçeneklerinin gruba bağlı olarak değişiklik gösterdiği ve bağıl ölçütlere örnek teşkil ettiği görülmektedir. Yalnızca D seçeneğindeki öğrenme eksiklikleri hedeflere bağlı olduğu için mutlak değerlendirme ölçütüdür Bir testin yordama geçerliğinde kullanılacak ölçüt ölçüsü, testle yordanmaya çalışılan değişkenle doğrudan ilişkili olmalıdır. Zaman içinde çabuk değişmeyecek, kararlı bir yapıda olmalıdır. Objektif elde edilmiş olmalı ve kolay elde edilebilir olmalıdır. Ancak bu ölçüt ölçüsünün puan dağılımının normal olması gerekmez Eğitimde ölçülmek istenen özelliklerin çoğu dolaylı olarak ölçülebilen özelliklerdir. Doğrudan ölçme yapılamadığı için de ölçülmek istenen özellikler testler yardımıyla ölçülür. Bireylerin testlere verdikleri cevaplar onların başarı ve yeteneklerinin bir göstergesi olarak kabul edilir. Yani ölçülmek istenen özellik araya o özellikle ilgisi olduğu düşünülen başka bir değişken katılarak ölçülmeye çalışılır. Verilen örnekte de öğretmen adaylarının öğretmenlik yeterlilikleri doğrudan (ölçülen özelliğin, kendisiyle aynı cinsten bir ölçme yöntemiyle karşılaştırılması) ölçülemeyip testler yardımıyla belirlenmeye çalışılmaktadır. Bu durum da ölçmenin doğrudan değil dolaylı yapılmasından kaynaklanan bir soruna işaret eder Güvenirliğin farklı anlamları vardır. Bunlardan birisi de iç tutarlılıktır. İçerdiği konu bakımından homojen bir testteki sorular benzer davranışları ölçer. Bu durumda iç tutarlılık anlamında güvenirlik yüksektir. Ancak aynı davranışı ölçen sorulardan oluştuğu için testin kapsamı daralır ve bu da geçerliğin düşmesine neden olur Temel (doğrudan) ölçme, ölçülecek özelliklerin araya başka bir değişken girmeden doğrudan doğruya gözlenmesi ile yapılan ölçme türüdür. Yani ölçme aracıyla ölçülen özellik aynı cinstendir. Verilenler arasında bu tanıma uyan ölçme aracı ise metredir Madde güçlük indeksi; P j = n(d) N P j : Maddenin güçlük indeksi n(d) : Maddeye doğru cevap veren öğrenci sayısı N: Toplam öğrenci sayısı Madde 1 için: Maddeyi doğru cevaplayanların sayısı öğrenci sayısına eşit olduğundan madde güçlük indeksi 1 olacaktır (Pj = 1). Böyle bir durumda madde bilen ve bilmeyen öğrencileri hiç ayırt etmediği için madde ayırt edicilik indeksi de 0 olacaktır (r jx = 0). Madde için: Maddeyi hiçbir öğrenci doğru cevaplayamadığı için madde güçlük indeksi 0 olacaktır (P j = 0). Bu durumda da madde yine bilen ve bilmeyen öğrencileri ayırt etmediği için madde ayırt edicilik indeksi de 0 olacaktır ( rjx = 0) Eşit aralıklı ölçeklerde gerçek bir sıfır noktası bulunmadığı için çarpma ve bölme işlemlerine kapalıdır. Bu nedenle iki ölçümden küçük değerde olanın diğerinin kaçta kaçına denk geldiği bu ölçek düzeyinde belirlenemez Verilen durumda öğrenciler soruları seçeneklerden giderek cevaplandırmışlardır. Yani test amacına hizmet edememiş, öğrencilerin karekök alabilme becerilerini ölçememiştir. Bir ölçme aracının sadece ölçmek istediği özelliği ölçüp başka özellikleri o ölçüme katmaması, o aracın geçerliğinin ölçüsüdür. Örnekte testin amacından sapma gösterdiği görülmektedir. Bu sebeple geçerliği düşüktür A, B, D ve E seçeneklerinde verilen öncüllerin güvenirliği düşürücü etkileri vardır. Bir testte az sayıda soru sormak, sınav ortamının uygunsuzluğu, seçenek sayısının az tutulması ve testin uygulandığı grubun homojen olması güvenirliği düşürür. Ancak soruların homojen olarak hazırlanması iç tutarlılığı arttırdığı için düşürücü değil güvenirliği artırıcı bir etki sağlar.

11 11. Grup başarısı için yapılan yorumlarda ilk dikkate alınacak değer aritmetik ortalamadır. Ancak verilen tabloda aritmetik ortalama değerlerinin eşit olduğu görülmektedir. Bu sebeple medyan değerlerine bakmak uygun olur. Medyan değeri en düşük olan grup en başarısızdır Madde güçlük indeksi; P j = n(d) N P j : Maddenin güçlük indeksi n(d) : Maddeye doğru cevap veren öğrenci sayısı N: Toplam öğrenci sayısı Bir maddenin öğrencilere çok kolay gelmesi için madde güçlük indeksinin (P j ) 0,80 ve üzerinde olması gerekir.. maddenin tüm öğrenciler tarafından doğru yanıtlandığı ve güçlük indeksinin 1,00 olduğu; 10. maddenin ise 10 öğrenciden 9 u tarafından doğru yanıtlandığı ve güçlük indeksinin 0,90 olduğu görülmektedir. Diğer maddelerin güçlük indeksleri hesaplandığında hepsinin 0,80 nin altında olduğu görülmektedir Soruda verilen öncüller dikkate alındığında birinci öncülde zincir kavram haritasının özellikleri verilmiştir. İkinci öncül örümcek kavram haritasını, üçüncü öncül posteri, dördüncü öncül ise derecelendirme ölçeklerini tanımlamaktadır. Bir işin yapılması için gerekli olan temel kavramları kapsayan fakat işin nasıl yapılacağına ilişkin bilgi vermede yetersiz olan materyal bilgi yaprağıdır. İşlem yaprağı ise yapılacak işin bir bölümünün ya da işleminin nasıl yapılacağına ilişkin bilgi veren materyaldir Öğrencinin bireysel başarısını belirlemek için bu öğrencinin testlerden aldığı puanlar Z puanına çevrilmelidir. Z puanının en yüksek olduğu test öğrencinin en başarılı olduğu dersi gösterir. Z = X X SS Test I: Z Test II : Z, Test III : Z Test IV : Z 3, Test V : Z 1, Bir maddenin, grubun yarısının yapabileceği zorlukta olması için maddenin grubun yarısı tarafından doğru yanıtlanması gerekmektedir. Bu durumda madde güçlük indeksi 0,50 olacaktır. Matris incelendiğinde 4., 6. ve 9. maddelerin güçlük indekslerinin 0,50 olduğu görülmektedir Frekansı en yüksek olan aralık modu vermektedir. Grafiğe bakıldığında %36 lık puan aralığı en yüksek frekansa sahip olduğu için mod puan aralığındadır Bir araştırmada etkisi incelenen değişkene bağımsız değişken, bağımsız değişkenden etkilenen değişkene de bağımlı değişken denir. Burada kaygı azaltıcı egzersiz uygulama durumunun sınav sonucuna etkisi incelendiği için bağımlı değişken sınav sonucu, bağımsız değişken ise kaygı azaltıcı egzersizlerdir madde tüm öğrenciler tarafından doğru yanıtlandığı için; 5. madde ise hiçbir öğrenci tarafından doğru yanıtlanamadığı için bilen ve bilmeyen öğrencileri ayırt edememiştir Medyan, gruptaki kişilerin aldığı puanlar büyüklük sırasına dizildiğinde bu puanların tam ortasında kalan değerdir. %50 inci kişinin puan aralığı arasına denk gelmektedir. Bu nedenle dağılımın medyanı arasındadır.