ÖZEL ANKARA ETKİN Y.DİL,MATEMATİK ve BİLGİSAYAR KURSU. BĠLGĠSAYARA GĠRĠġ ve WINDOWS XP ĠġLETĠM SĠSTEMĠ

Transkript

1 BĠLGĠSAYARA GĠRĠġ ve WINDOWS XP ĠġLETĠM SĠSTEMĠ BĠLGĠSAYAR NEDĠR? Bilgisayar verileri alan, iģleyen ve gerektiğinde bilgi olarak geri iade eden elektro mekanik bir sistemdir. Veri iģlenmemiģ (ham) bilgidir. (Örnek: 2+2) Bilgi ise iģlenmiģ veridir. (Örnek: 4) BĠLGĠSAYARIN ÇALIġMA YAPISI Ana Bellek (Main Memory) INPUT UNIT CPU (Central Processing Unit) OUTPUT UNIT (Girdi Birimi) Logical Unit Ctrl. MİB Unit Aritm. Unit (Çıktı Birimi) Auxellary Memory (Yan/Dış/Yardımcı Bellek) Herhangi bir girdi birimi aracılığıyla (örneğin klavye) bilgisayara girilen Veri önce Ana Belleğe gider. Buradan CPU denilen Merkezi İşlem Birimi üzerinden Kontrol Birimi ne (Control Unit) gönderilir. Kontrol Birimi verinin türüne göre Veriyi ya Aritmetiksel Birim e (Aritm. Unit) ya da Mantıksal Birime (Logical Unit) gönderir. Burada Veri iģlenir ve Bilgi haline gelir. Tekrar kontrol birimi üzerinden doğruluğu denetlenerek geçer ve CPU denilen Merkezi İşlem Birimi üzerinden Ana Belleğe gider. Son olarak herhangi bir Çıktı Birimi (Output Unit) vasıtasıyla bilgi görüntülenir. En sık kullanılan çıktı birimi Ekran dır. ĠKĠLĠ SĠSTEM (BINARY SYSTEM) Bilgisayara girilen her türlü harf, rakam veya özel iģarete (+, - gibi) karakter denir.

2 Bilgisayara girilen her karakter bilgisayar tarafından 0 ve 1 üzerinden değerlendirilir. Sadece 0 ve 1 rakamlarından oluģan bu sisteme İkili Sistem (Binary) denir. Örneğin bilgisayara girilen A karakteri bilgisayar tarafından gibi belli düzende 8 tane 0 ve 1 in yan yana gelmesi olarak değerlendirilir. Bu tüm karakterler için geçerlidir ve her karakterin 0 ve 1 dizilimi bir diğerinden farklıdır. Buradaki her 0 ve 1 e Bit denir. Bit belleğin en küçük ölçü birimidir. Bilgisayara yapılan giriģlerin birer ikiģer kelimeyle sınırlı olmadığı düģünülürse Bit denilen ölçü biriminin yeterli olmadığı görülür. Bu durumda ölçü birimleri Ģu Ģekilde tanımlanır: 8 BĠT 1 BYTE (B) 1024 BYTE 1 KILOBYTE (KB) 1024 KILOBYTE 1 MEGABYTE (MB) 1024 MEGABYTE 1 GIGABYTE (GB) 1024 GIGABYTE 1 TERABYTE (TB) Klavyede olmayan karakterleri bilgisayara girmek için eskiden herhangi bir karakterin 0 ve 1 dizilimi kullanılıyordu. Ancak bu dikkat isteyen zahmetli bir iģti, çünkü 0 yazılacak yerde 1 yazıldığında istenen karakter yerine farklı bir karakter girilmiģ oluyordu. Bu durumda Amerikalılar standart bir kodlama sistemi geliģtirdiler ve adına ASCII kodu dediler. ASCII kodu 0 ile 255 arası toplam 256 karakterden oluģur ve klavyede olan ve olmayan tüm karakterleri kapsar. ASCII kodu kodlanırken klavyedeki ALT tuģu basılı tutulur. Bilgisayar Ġki Bölümden OluĢur; 1. DONANIM: Tüm girdi ve çıktı birimleri ve kasa içerisindeki elektronik kartlar donanımı oluģturur. 2. YAZILIM: ĠĢletim sistemleri, paket programlar ve programlama dilleri yazılımı oluģturur. a. ĠĢletim Sistemleri: Bilgisayarın açılması ve çalıģması için gerekli olan sistemlerdir. MS- DOS iģletim sistemi, Windows iģletim sistemi, Linux iģletim sistemi, Unix iģletim sistemi (çok kullanıcılı), Novell iģletim sistemi (çok kullanıcılı) iģletim sistemlerine örnektir. b. Paket Programlar: Herhangi bir programlama dili kullanılarak yazılmıģ olan hazır programlardır. c. Programlama Dilleri: Kendi komut ve deyimleri olan ve paket program yazmak için kullanılan dillere denir. Herhangi bir programlama dili ile yazılan programı kullanıcının kullanabileceği hale getirmek için derleyici (compiler) kullanılır. GĠRDĠ VE ÇIKTI BĠRĠMLERĠ GĠRĠDĠ BĠRĠMLERĠ: ÇIKTI BĠRĠMLERĠ: 1-) Klavye (Keyboard) 1-) Ekran (Monitör)

3 2-) Fare (Mouse) 2-) Yazıcı (Printer) 3-) Optik okuyucu 3-) Çizici/Kesici (Plotter) 4-) Barkod okuyucu 4-) Hoparlör (Ses) 5-) Optik Kalem 6-) Tarayıcı (Scanner) 7-) Mikrofon (Ses) 8-) Kamera

4 GĠRDĠ BĠRĠMLERĠ: Verileri dıģ ortamdan bilgisayar ortamına aktaran birimlerdir. 1. Klavye (Keyboard): En sık kullanılan girdi birimidir. Türkiye de yaygın olarak kullanılan 3 tür klavye vardır. a. Q klavye b. F klavye c. Q Türkçe klavye 2. Fare (Mouse): Yön tayininde kullanılır. Fare kullanabilmek için programın fareyi desteklemesi gerekir. 3. Optik Okuyucu: Optik formların okunarak sonuçların bilgisayara aktarılması için kullanılır. 4. Barkod Okuyucu: Barkod etiketlerini okuyarak ürünlerle ilgili çeģitli bilgilerin bilgisayar ortamına aktarılması için kullanılır. 5. Optik Kalem: Bu kalem sayesinde bilgisayarda resim yapmak, imza atmak gibi iģler kolaylıkla yapılır. Aynı zamanda özel programı sayesinde barkod etiketlerini okumakta da kullanılır. 6. Tarayıcı (Scanner): Kağıt üzerindeki yazıyı, resmi, grafiği veya fotoğrafı tarayarak bilgisayar ortamına aktarmak için kullanılır. 7. Mikrofon: Sesleri bilgisayar ortamına aktarmak için kullanılır. Mikrofon kullanabilmek için bilgisayarda ses kartının da olması gerekir. 8. Kamera: Görüntüyü bilgisayar ortamına aktarmak için kullanılır. KLAVYE TUġLARI VE ANLAMLARI: Esc (Escape): Ġptal tuģudur. F1...F12: F1 ile F12 arasındaki tuģlar fonksiyon tuģlarıdır. Herhangi bir iģlemi tek tuģa basarak kısa yoldan yapmak için kullanılırlar. Fonksiyon tuģlarının görevi programdan programa değiģir. Print Screen: Ekranın fotoğrafını çeker. O anda ekranda ne varsa fotoğrafı belleğe alınır. Uygun ortamda YAPIġTIR komutu kullanılarak bellekteki fotoğraf sayfaya yapıģtırılır. Pause: BaĢka bir tuģa basılıncaya dek bilgisayarda yapılan iģlemi bekletmek için kullanılır. Tab: Yanıp sönen imleci (Cursor) belirli aralıklarla sağa kaydırır. Caps Lock: Caps Lock açıkken harfler BÜYÜK yazılır. Kapalıyken küçük yazılır. Shift: Ġki görevi vardır. Birinci görevi üzerinde birden fazla karakter olan tuģlarda SHIFT basılı tutularak üstteki karakter yazılır. Ġkinci görevi de CAPS LOCK kapalıyken, yani küçük harf yazılırken SHIFT basılı tutularak büyük harf yazılır. Alt Gr: Üzerinde birden fazla karakter olan tuģlarda AltGr tuģu basılı tutularak sağdaki karakter yazılır.

5 Ctrl (Control): Tek baģına hiçbir iģlevi yoktur. Program dahilinde bazı tuģlarla beraber kullanıldığında kısayol görevi yapar. Alt (Alternate): Ctrl tuģu gibi ALT tuģu da bazı tuģlarla beraber kullanıldığında kısayol görevi yapar. ALT tuģunun diğer bir kullanımı ASCII kodu yazmak içindir. Space bar (BoĢluk): Kelimeler arasında boģluk bırakmak için kullanılır. Enter: Komut kullanıldığında komutu onaylamak için kullanılır. Yazı programlarında bir alt satıra inmek için kullanılır. Back Space: Ġmlecin solundaki karakterleri silmek için kullanılır. Insert (INS): Araya karakter yazmak için kullanılır. Delete (DEL): Ġmlecin sağındaki karakterleri silmek için kullanılır. Home: Bir hamlede satır baģına gitmek için kullanılır. End: Bir hamlede satır sonuna gitmek için kullanılır. Page Up: Belli aralıklarla sayfanın yukarısına gitmek için kullanılır. Page Down: Belli aralıklarla sayfanın aģağısına gitmek için kullanılır. Num Lock: Num Lock açıkken rakamlar yazılır, kapalıyken tuģlar üzerindeki diğer fonksiyonlar kullanılır. MERKEZĠ ĠġLEM BĠRĠMĠ (CPU- ĠġLEMCĠ) Merkezi İşlem Birimi (CPU) bilgisayarın beynidir. Yapılan her iģlemi kontrol eder. Bir bilgisayarın CPU su ne kadar geliģmiģse bilgisayar o kadar hızlı ve yetenekli olur. Aynı zamanda CPU bilgisayarın modelini de tayin eder. Örneğin, Pentium IV bilgisayar denildiğinde bahsedilen Pentium IV iģlemcisi olan bir bilgisayardır. MHZ (Megahertz): Bilgisayarın hız birimidir. ANA BELLEK (MAIN MEMORY) Bilgilerin geçici olarak tutulduğu bellektir. Bilgisayarın çalıģabilmesi için gerekli bilgiler bu bölümde tutulur. Ana bellek 2 ye ayrılır: 1) ROM (Read Only Memory): Sadece okunabilir bellektir. Buradaki bilgiler silinemez, değiģtirilemez, elektrik kesintisinden etkilenmez. 2) RAM (Random Access Memory): Doğrudan veya rastgele eriģimli bellektir. Bilgisayar açılır açılmaz kullanıcıya boģ olarak sunulan bellektir. Bilgiler geçici olarak bu bölümde tutulur. RAM bellek elektrik kesintisinden etkilenir. Bellek bilgisayarın özelliğine göre yükseltilebilir. 128MB, 256MB, 512 MB, 1024 MB, 2048 MB kapasiteye sahip bellekler vardır. YAN/DIġ/YARDIMCI BELLEK

6 Bilgilerin kalıcı olarak depolandığı birimlere denir. Yardımcı bellekler disk, disket ve flash disklerdir. Disk, disketler ve flash diskler hem girdi hem çıktı birimidirler. a-) Disket b-) Harddisk c-) CD d-) Flash disk DİSKET: Disketler kapasiteleri küçük olan taģınabilir saklama birimleridir. Disket kullanabilmek için disket sürücüye (Floppy Driver) ihtiyaç vardır. Disketler büyüklüklerine göre 5,25 inch ve 3,5 inch olmak üzere ikiye ayrılırlar. 5,25 inch DD bir disketin kapasitesi 360 KB, 5,25 inch HD bir disketin kapasitesi 1.2 MB, 3,5 inch DD bir disketin kapasitesi 720 KB ve 3,5 inch HD bir disketin kapasitesi 1.44 MB dır. Açık: Bu durumdayken disket korumalıdır (protected), dolayısıyla kayıt etme, silme, değiģtirme iģlemleri yapılamaz, sadece içindeki bilgiler okunabilir. Kapalı: Disket bu durumdayken korumasızdır (unprotected) dolayısıyla kayıt etme, silme, değiģtirme, okuma gibi her türlü iģlem yapılabilir. B) HARDDISK (SABĠT DISK): Disketlere göre çok daha yüksek kapasiteli, daha çok bilgi depolayan saklama birimleridir. Kasa içerisinde sabit bulunurlar. Kasa içerisinde sabit oldukları için Sabit Disk, sert maddeden yapıldıkları için de Hard Disk olarak da adlandırılırlar. C) CD-ROM (CD):. CD lerin bilgisayar tarafından okunabilmeleri için CD-ROM sürücülerinin olması gerekir. CD-ROM lar CD leri okurlar, üzerlerine yazma yapılamaz. D) CD WRITER: CD lere kayıt yapabilmek için kullanılan birimlere denir. CD ye yazabilmek için yazılabilir CD ye (Writable CD) ihtiyaç vardır. E) FLASH DISK: Flash disk kullanabilmek için bilgisayarın USB giriģinin olması gerekir. Flash diskler kapasite olarak büyük, hacim olarak küçük saklama birimleridir. Kolay taģınabilmeleri ve doğrudan kasa arkasından bağlanabilmeleri nedeniyle tercih edilen ürünlerdir.

7 ÇIKTI BĠRĠMLERĠ: Bilgisayar ortamındaki bilgilerin dıģ ortama aktarılmasını sağlayan birimlerdir. 1-) Ekran (Monitor) 2-) Yazıcı (Printer) 3-) Çizici/ Kesici (Plotter) 4-) Hoparlör (Ses) 1) EKRAN: En sık kullanılan çıktı birimidir. Ekran tek baģına görüntü almak için yeterli değildir. Ekran dıģında ekran kartı denilen donanıma da ihtiyaç vardır. Ekran kartı ana kart üzerine ayrıca monte edilebileceği gibi günümüz ana kartları üzerinde entegreli de olabilir. Ekrandaki tüm görüntüler noktalardan oluģur. Ekrandaki en küçük noktaya pixel adı verilir. Pixel sayısı ne kadar fazlaysa görüntü o kadar nettir. Nokta yoğunluğuna çözünürlük denir. Ekranın ölçü birimi inch tir ( ). Inch Ġngiliz ölçü birimidir ve 1 inch yaklaģık 2,54 cm dir. 14, 15, 17, 21, 29 gibi çeģitli büyüklüklerde ekranlar vardır. 2) YAZICI (PRINTER): Bilgisayardaki yazıları, resimleri, grafikleri kısaca ekranda görünen her Ģeyi kağıda aktaran ürünlerdir. 3 tip yazıcı vardır: a) Nokta vuruģlu (Dot pixel) yazıcılar b) Mürekkep Püskürtmeli (Ink Jet) yazıcılar c) Lazer (Laser) yazıcılar a) NOKTA VURUġLU YAZICILAR (Dot Matrix): Ġçindeki iğnelerle Ģerit üzerine vurarak baskı yapabilen yazıcılardır. Ne kadar çok iğne varsa o kadar hızlı ve kaliteli baskı yaparlar. Hız birimleri CPS (Character Per Second) tır. Hızları saniyede basılan karakter sayısı ile ölçülür. En büyük avantajlarından birisi araya karbon kağıdı koymak Ģartıyla bir kerede birden fazla baskı yapabilmeleridir. Ayrıca 136 kolon geniģliği olanları vardır ve A4 sayfasından daha geniģ sayfaya baskı yapabilirler. b) MÜREKKEP PÜSKÜRTMELĠ YAZICILAR (Ink-Jet): Kartuş adı verilen mürekkep kutusundaki mürekkebi kağıda püskürterek çalıģırlar. Fiyat olarak oldukça uygun yazıcılardır. Hız birimleri PPM (Page Per Minutes) tır. Hızları dakikada basılan sayfa sayısı ile ölçülür. c) LAZER YAZICILAR: Toner adı verilen boya kutusundaki toz boyayı kağıda ısı vasıtasıyla aktararak çalıģırlar. En hızlı ve kaliteli baskı yapan yazıcılardır. Lazer yazıcıların hız birimi de PPM dir.

8 3) ÇĠZĠCĠ/KESĠCĠ (PLOTTER): Çizici özelliği olanlarda özel kalemler vardır ve büyük mimari projelerin çıktılarını almak için kullanılırlar. Kesici olanlarında bıçaklar vardır ve folyo adı verilen özel kağıdı keserek çıkartırlar. Kesici özelliği olanlar daha çok reklamcılıkta kullanılır. Örneğin vitrin yazıları kesici özelliği olan plotter ile hazırlanır. DOSYA (FĠLE - KÜTÜK) KAVRAMI Bilgilerin bilgisayar ortamından saklı tutulduğu ortamlara dosya (file) denir. Yazı, resim, film ve sesler kaydedildiğinde dosyalar içerisinde saklanırlar. Dosya özellikleri; - Dosyaların birer adları birer de uzantıları vardır. - Dosya adı ile uzantısı arasında nokta (.) karakteri vardır. - Dosya adı DOS ĠĢletim Sisteminde en fazla 8 karakterdir, Windows ĠĢletim Sisteminde en fazla 255 karakterdir. Her iki iģletim sisteminde de dosya uzantısı en fazla 3 karakterdir. - Dosya adı içerisinde harf, rakam veya her ikisi karıģık kullanılabilir. - Dosya adı içerisinde özel karakter tercih edilmez. ( <, >,?, *, +, /, \, gibi) - DOS ĠĢletim Sisteminde dosya adı içerisinde boģluk bırakılmaz. Windows iģletim sisteminde bırakılabilir.

9 ÇEġĠTLĠ DOSYA UZANTILARI ve ANLAMLARI COM EXE BAT Doğrudan çalıģabilir dosyalar DOC XLS Winword metin belgeleri Excel çalıģma sayfaları MDB Access veri tabanı dosyaları PPT Power Point sunu dosyaları TXT Metin (text) dosyaları LNK Kısayol dosyaları BMP JPG GIF Çizim, resim ya da fotoğraf dosyaları DAT MPG AVI Film, gösteri ya da animasyon dosyaları MP3 WAV MID Ses ve müzik dosyaları KLASÖR (FOLDER) KAVRAMI Birbirine benzeyen dosyaların bir arada tutulduğu bölümlere KLASÖR (Folder) denir. Klasörler ilk oluģturulduklarında boģturlar. Klasöre ad verme dosyaya ad verme gibidir, yalnız klasörlere uzantı verilmez.

10 WINDOWS ĠġLETĠM SĠSTEMĠ MASAÜSTÜ: Windows ilk açıldığında gelen, üzerinde simgelerin olduğu, altında görev çubuğunun olduğu alana Masaüstü (Desktop) denir. SĠMGE: Masaüstünde yer alan küçük resimlere Simge (icon) denir. Simgeler üzerlerine gelinip çift tıklandığında ilgili program çalıģır. BAġLAT MENÜSÜ: Masaüstünde en altta yer alan çubuğa Görev çubuğu (Task bar) denir. Görev çubuğunun solunda yer alan Başlat üzerine gelinip tıklandığında açılan menüye Başlat Menüsü denir. SEÇĠM ĠġLEMLERĠ: Tek Tıklama: Mouse ile herhangi bir simgeyi seçmek için seçilecek simge üzerine gelinip mouseun sol tuģu ile bir kez tıklanır. Bu iģleme tıklama (klikleme) veya tek tıklama denir. Renk değiģirse simge seçilmiģ demektir. Seçimi iptal etmek için boģ bir yere tıklamak yeterlidir. Çift Tıklama: Mouse ile herhangi bir simge üzerine gelinip ard arda seri bir Ģekilde iki kere tıklanırsa buna çift tıklama denir. Böylece çift tıklanan uygulama açılır. SÜRÜKLEME ĠġLEMLERĠ: Simgeleri sürüklemek için mouseun sol tuģu basılı tutulur ve hareket ettirilir böylece seçilmiģ olanların sürüklendiği görülür. Seçilen simgeler ekran üzerinde istenilen yere götürülür. (Simgeleri ekranda sürükleyip istenilen yerde bırakmak için Otomatik düzenle seçeneği kapalı olmalı. Aksi taktirde sürüklenen simgeler tekrar ekranın soluna gider.) Klasör oluşturma: 1- Masaüstünde boģ bir yerde mouseun sağ tuģuna basılır. 2- Gelen menüden Yeni üzerine gidilir.

11 3- Takip eden menüden Klasör üzerine gidilir ve mouseun sol tuģu ile tıklanır. 4- Klasöre istenilen isim verilir. Ġsim verilmezse Windows Yeni Klasör adını verir. Ġç içe istenildiği kadar klasör oluģturulabilir. Yeni oluģturulan klasörler her zaman boģtur. Klasör silme: I. YOL: 1- Silinecek klasör iģaretlenir. 2- Üzerindeyken mouseun sağ tuģuna basılır. 3- Gelen menüden Sil üzerine gidilip tıklanır. II. YOL: 1- Silinecek klasör iģaretlenir. 2- Klavyeden DEL tuģuna basılır III. YOL: 1- Silinecek klasör mouse ile sürüklenerek Geri Dönüşüm Kutusu üzerine bırakılır. Dikkat! Klasör silindiğinde içerisindeki tüm alt klasörler ve dosyalar silinir. Silinen dosya ve klasörler masaüstündeki Geri Dönüşüm Kutusuna gönderilir. Kullanıcı isterse daha sonra silinen dosyaları geri alabilir. Bunun için de Geri Dönüşüm Kutusu çift tıklanarak açılır ve geri alınacak olanlar üzerindeyken mouseun sağ tuģuna basılıp Geri Yükle tıklanır. **Shift tuģu basılı tutularak silinenler Geri DönüĢüm Kutusuna gönderilmeden doğrudan silinirler. Klasörün adını değiştirme: I. YOL: 1- Adı değiģtirilecek olan klasör iģaretlenir 2- Üzerindeyken mousun sağ tuģuna basılır. 3- Gelen menüden Ad değiştir üzerine gidilip tıklanır. II. YOL: 1- Adı değiģecek klasör iģaretlenir 2- Klavyeden F2 tuģuna basılır ve yeni ad yazılır III. YOL: 1- Adı değiģecek klasör iģaretlenir 2- Adı üzerine bir kez tıklanır ve aktifleģince yeni ad yazılır.

12 PENCEREYĠ TAġIMA Pencere baģlığına gidilir. Mouseun sol tuģu basılı tutularak hareket edilir Ġstenen konuma sürüklenip bırakılır. PENCEREYĠ BOYUTLANDIRMA Pencerenin herhangi bir kenarına veya köģesine gidilir Boyutlandırma okları göründüğünde mouseun sol tuģu basılı tutulur ve hareket edilir. Ġstenilen boyuta ulaģıldığında mouseun sol tuģu bırakılır. MASAÜSTÜ SAĞ TUġ SEÇENEKLERĠ 1. SĠMGELERĠ YERLEġTĠR: Simgeleri istenilen düzene göre sıralar. Ad: Simgeleri adlarına göre sıralar. Tür: Simgeleri türlerine (uzantılarına) göre sıralar. Boyut: Simgeleri kapladıkları alana göre sıralar. Değiştirme: Simgeleri oluģturulma tarihlerine göre sıralar. Otomatik Düzenle: Simgeleri otomatik olarak sıralar. Bu seçenek aktif iken simgeler serbestçe taģınamaz. Kılavuz Çizgisine Hizala: Simgeleri en yakın kılavuz çizgilerine hizalar. Masaüstü Simgelerini Göster: Masaüstündeki simgeleri görüntüler/görüntüden kaldırır. Web Öğelerini Masaüstüne Kilitle: Masaüstünde yer alan herhangi bir web sayfasının boyutlarının değiģtirilmemesi için kullanılır. Masaüstü Temizleme Sihirbazını Çalıştır: Masaüstündeki kullanılmayan simgeleri temizler. 2. YENĠLE (F5): Masaüstünün, pencerenin veya geçerli olan sayfanın içeriğini yeniler. 3. YAPIġTIR: Kes veya Kopyala komutu ile belleğe alınan simgeyi istenilen yere yapıģtırır. 4. KISAYOL YAPIġTIR: Kes veya Kopyala komutu ile belleğe alınan simgenin kısayolunu istenilen yerde oluģturur. 5. GERĠ AL (Ctrl+Z): Son yapılan iģlemi geri almak için kullanılır.

13 6. YENĠ: Yeni bir Klasör veya Kısayol oluģturmak için kullanılır. Ayrıca listede yer alan programları açar.

14 MASAÜSTÜNDE KISAYOL OLUġTURMA Örnek: Hesap makinesi Mouse un sağ tuģuna basılır Açılan menüden Yeni üzerine gelinir Takip eden menüden Kısayol üzerine gelinir ve tıklanır Gözat seçilir C:\Windows\System32\klasörüne gidilir Calc.Exe dosyası bulunur ve seçilir İleri tuģuna basılır Ġstenirse kısayolun adı değiģtirilir Son tuģuna basılır BAġLAT MENÜSÜNDE KISAYOL OLUġTURMA Görev çubuğunda sağ tuģa basılır Özellikler tıklanır Görev çubuğu ile Başlat Menüsü Özellikleri penceresi gelir Ġkinci sekme olan Başlat Menüsü tıklanır Klasik BaĢlat Menüsü iģaretlenir ve yanındaki Özelleştir e basılır. Açılan pencerede EKLE tuģuna basılır Bundan sonraki aģamalar yukarıdaki Hesap Makinesi örneği ile aynıdır. KES KOPYALA YAPIġTIR KULLANIMI Kes: Seçili olanı siler ve belleğe alır. KES Simge üzerinde, Sağ tuģ, Kes Simge iģaretlenir, Ctrl+X Simge iģaretlenir, Düzen Menüsü - Kes Simge iģaretlenir, Araç Çubuğu - Kes düğmesi Kopyala: Seçili olanı silmeden belleğe alır. KOPYALA Simge üzerinde, Sağ tuģ, Kopyala

15 Simge iģaretlenir, Ctrl+C Simge iģaretlenir, Düzen Menüsü - Kopyala Simge iģaretlenir, Araç Çubuğu - Kopyala düğmesi Yapıştır: Kes veya Kopyala ile belleğe alınmıģ olan istenilen yere yapıģtırılır. YAPIŞTIR: BoĢ yerde Sağ tuģa basılır, Yapıştır tıklanır Ctrl+V tuģlarına basılır Düzen menüsü - Yapıştır Araç Çubuğu Yapıştır düğmesi KES + YAPIġTIR TAġIMA ĠġLEMĠ YAPAR KOPYALA + YAPIġTIR ÇOĞALTMA ĠġLEMĠ YAPAR Hesap makinesi Bilgisayarım\C:\Windows\System32\calc.exe KISAYOL ADRESLERĠ Winword programı Bilgisayarım\C:\Program Files\Microsoft Office\Office\winword.exe Excel programı Bilgisayarım\C:\Program Files\Microsoft Office\Office\excel.exe Not defteri Bilgisayarım\C:\Windows\System32\notepad.exe Resim defteri Bilgisayarım\C:\Windows\System32\mspaint.exe Görev Çubuğu ve BaĢlat Menüsü Görev Çubuğu ve Başlat Menüsü, Görev çubuğu ile ilgili ayarlamalar yapmak ve Başlat Menüsü ne program eklemek ya da kaldırmak için kullanılır. Görev çubuğu üzerinde sağ tuģa basılıp Özellikler seçeneği tıklandığında aģağıdaki pencere gelir.

16 - Görev çubuğunu kilitle: Bu seçenek iģaretliyse görev çubuğu taģınamaz ve boyutlandırılamaz. - Görev çubuğunu otomatik olarak gizle: Görev çubuğunun otomatik olarak gizlenmesi için kullanılır. Fare aģağıya götürüldüğünde görev çubuğu görünür. - Görev çubuğunu pencerelerin üzerinde tut: Bu seçenek iģaretlendiğinde bir pencere ekranı kaplayacak kadar büyütülse de görev çubuğu daima görünür. - Benzer görev çubuğu öğelerini grupla: Aynı uygulamaya ait birden fazla pencereyi görev çubuğunda tek simge olarak gösterir. - Hızlı Başlat ı Göster: Bu seçenek iģaretlendiğinde görev çubuğunun solunda bazı uygulamaların simgeleri görünür. - Saati göster: Görev çubuğunun sağında bulunan saatin görünmesini sağlar. - Etkin olmayan simgeleri gizle: Bu seçenek iģaretlendiğinde görev çubuğunun sağındaki simgeler gizlenir. Ġkinci bölüm olan Başlat Menüsü ne tıklandığında aģağıdaki seçenekler gelir.

17 Windows XP baģlat menüsü görünümü isteniyorsa Başlat Menüsü iģaretlenir. Klasik Başlat Menüsü iģaretlendiğinde ise XP iģletim sisteminden önceki Windows ların Başlat menüsü görünümü gelir. Her iki durumda da Özelleştir... tıklandığında BaĢlat Menüsü ile ilgili bir takım düzenlemeler yapılır.

18 Başlat Menüsü yanındaki Özelleştir... tıklandığında aģağıdaki pencere gelir: Burada program simgelerinin boyutu değiģtirilebilir, Başlat Menüsünde tutulacak program sayısı belirlenebilir ve BaĢlat Menüsünde gösterilecek olan Internet ve e-posta ile ilgili ayarlamalar yapılır. Listeyi Sil tuģuna basıldığında ise son kullanılan uygulamalar Başlat Menüsü listesinden silinirler. Klasik Başlat Menüsü yanındaki Özelleştir... tıklandığında ise pencere aģağıdaki gibi gelir: Ekle düğmesi ile Başlat Menüsüne istenilen programa ait kısayol eklenir. Kaldır düğmesi ise eklenmiģ bir kısayolu siler. Gelişmiş düğmesi ile de ekleme veya kaldırma iģlemi yapılır. Sırala düğmesine basıldığında menülerdeki kısayollar alfabetik olarak sıralı listelenir. Temizle düğmesi Başlat Menüsündeki Belgeler (En Son Kullandıklarım) listesini boģaltır. En alttaki listedeki kutucuklardan iģaretlenen özellik geçerli olur. ĠĢareti kalkan özellik kaldırılmıģ olur.

19 BAġLAT MENÜSÜNE PROGRAM EKLEME ADIM 1 Ekle düğmesine basıldığında aģağıdaki pencere gelir. Bu penceredeki Gözat düğmesi kullanılarak menüye eklenmek istenen program seçilir ve İleri düğmesine basılır. AĢağıdaki örnekte calc.exe (hesap makinesi) programı seçilmiģtir. ADIM 2 Ġkinci aģamada kısayolun hangi klasöre ekleneceği seçilir. Eğer bu klasörlerin dıģında yeni bir klasör oluģturup o klasöre program eklenecekse Yeni Klasör düğmesine basılır ADIM 3 Üçüncü aģamada ise eklenecek olan kısayola bir isim verilir. Örneğin Hesap Makinesi Bu aģamayla birlikte Son düğmesine basıldığında Başlat menüsüne hesap makinesi programı eklenmiģ olur.

20 ** Başlat menüsüne eklenecek programın masaüstünde Kısayolu varsa bu Kısayol mouse ile sürüklenip Başlat üzerine bırakılarak da kısayol oluģturulabilir. DOSYA/KLASÖR ARAMA Disk veya disket üzerinde Dosya/Klasör aramak için kullanılır. Ara üzerine gelindiğinde takip eden menüden Tüm Dosya ve Klasörleri seçeneği üzerine tıklanır. Aranan dosya veya klasörün adı ilgili kutuya yazılır, nerede arama yapılacağı Konum altından seçilir ve Ara tuģuna basılarak arama baģlatılır. Bulunanlar pencerenin sağındaki bölümde listelenir.

21 Aranan dosya veya klasörün adı veya uzantısı ile ilgili bilinmeyenler varsa joker karakterler denilen karakterlerden yararlanılır. Örneğin, aranan dosyanın Winword de yazıldığı biliniyor ancak adı hatırlanmıyorsa adı ile ilgili joker karakter kullanmak gerekir. JOKER KARAKTERLER Joker karakterler * ve? olmak üzere iki tanedir. * Birden fazla karakterin yerine kullanılır.? Tek bir karakterin yerine kullanılır. Örnek: Winword de hazırlanmıģ olan dosyaları bulmak için, *.doc yazılır. Örnek: C ile baģlayan uzantısı.exe olan dosyaları bulmak için, C*.exe yazılır. Örnek: Ġkinci karakteri A olan dosyaları bulmak için,?a*.* yazılır. Arama dosyanın tarihine, türüne veya boyutuna göre de yapılabilir. Tarihe göre arama yapabilmek için Ne zaman değiştirildi? ifadesi yanındaki aģağı oka basılır ve tarih belirtilir. Tarihe göre aramayı kaldırmak için Anımsama seçeneği iģaretlenir.

22 Türe göre arama yaparken İleri düzey seçenekler yanındaki aģağı oka basılır ve Dosya türü listesinden hangi türde arama yapılıyorsa seçilir. Aranan dosya veya klasörün tüm alt klasörler dahil her yerde aranması isteniyorsa Alt klasörlerde ara seçeneği mutlaka iģaretli olmalıdır.

23 WINDOWS GEZGĠNĠ Windows Gezgini penceresi, Başlat / Programlar / Donatılar menüsünden Windows Gezgini üzerine gelinip tıklanarak açılır. Veya Başlat / Çalıştır kullanılır ve gelen diyalog kutusunda Explorer yazılıp onaylanarak çalıģtırılır. Windows Gezgini aģağıdaki gibi bir pencere içerisinde açılır. Windows gezgini programı bilgisayardaki tüm sürücülere ( C: A: E: ), programlara ve ayarlara ulaģmaya yarayan bir programdır. Windows gezgini menülerindeki çeģitli komutlar Ģunlardır; Tümünü Seç (Ctrl + A): Bulunulan yerdeki tüm simgeleri iģaretler. (Düzen menüsü) Diğerlerini Seç: ĠĢaretlenmiĢ simgelerin dıģındakileri iģaretler. (Düzen menüsü) Durum Çubuğu: Pencerenin altındaki durum çubuğunun görünüp görünmemesini sağlar. (Görünüm Menüsü) Durum çubuğunda Ģu bilgiler yer alır;

24 -Bulunulan yerdeki toplam simge sayısı -ĠĢaretlenmiĢ simge sayısı -Simgelerin kapladığı alan -ĠĢaretli simgelerin kapladığı alan -Bulunulan sürücüdeki boģ alan Büyük Simgeler: Simgelerin büyük görünmesini sağlar. (Görünüm Menüsü) Küçük Simgeler: Simgelerin küçük ve yan yana görünmesini sağlar. (Görünüm Menüsü) Liste: Simgelerin alt alta sıralanmıģ Ģekilde görünmesini sağlar. (Görünüm Menüsü) Ayrıntılar: Simgelerin çeģitli özellikleriyle birlikte görünmesini sağlar. (Görünüm Menüsü) Bu özellikler; -Simgenin Adı -Simgenin Boyutu -Simgenin Türü -Simgenin DeğiĢtirilme Tarihi Ģeklindedir. Yenile (F5): Son yapılan değiģikliklerin güncellenmesini sağlar. (Görünüm Menüsü) ** Windows gezgininde klasörlerin yanında bulunan + (artı) iģareti o klasörün içerisinde alt klasörler olduğu fakat görünmediği anlamına gelir. ** Windows gezgininde klasörlerin yanında bulunan - (eksi) iģareti o klasörün içerisinde alt klasörler olduğu ve o an göründüğü anlamına gelir. ** Herhangi bir sürücüdeki dosya yine aynı sürücüdeki baģka bir klasöre sürüklenip bırakılırsa taģıma iģlemi gerçekleģir. Eğer dosya farklı bir sürücüye sürüklenip bırakılırsa kopyalama iģlemi gerçekleģir. ** ArdıĢık olan simgeleri iģaretlemek için SHIFT tuģu kullanılır. Ġlk simge iģaretlenir ve SHIFT tuģu basılı iken seçime dahil edilecek son simge iģaretlenir, böylece iki simge ve arasındaki tüm simgeler iģaretlenir. ** ArdıĢık olmayan simgeler CTRL tuģuna basılı tutularak iģaretlenir. DENETĠM MASASI Donanım ile ilgili ayarların yapıldığı bölümdür. Örneğin, klavye dilini değiştirme, yeni bir yazıcı tanımlama, görünüm ayarlarını değiştirme gibi. Denetim Masası nda program ekleme/kaldırma gibi yazılım ile ilgili iģlemler de yapılabilir.

25 DENETĠM MASASINDA YER ALAN BELLĠ BAġLI SĠMGELER ġunlardir: Görüntü: Masaüstünde sağ tuģ / Özellikler seçeneği kullandığında gelen pencerenin aynısı gelir. Burada ekran görüntüsü ile ilgili düzenlemeler yapılır. Tarih/Saat: Bilgisayarın tarih ve saatini görmek veya değiģtirmek için kullanılır.

26 Fare: Mouse ile ilgili ayarlamalar yapmak için kullanılır. Düğmeler, İşaretçiler, İşaretçi Seçenekleri, Tekerlek ve Donanım bölümlerinden oluģur. Düğmeler bölümünde mouseun sağ ve sol tuģlarının görevleri değiģtirilir. Solak kullanıcılar için hazırlanmıģ bir seçenektir. Çift tıklama hızı ile çift tıklama hızı ayarlanır. Tıklama Kilidini Etkinleştir iģaretlendiğinde mouse ile sürükleme yaparken basılı tutmaya gerek kalmaz. Mouse ile sürüklenecek olan pencere baģlığı üzerinde bir süre basılı tutmak yeterli olur. İşaretçiler bölümünde iģaretçiler değiģtirilir. Düzen listesinden hazır iģaretçilerden herhangi birisi seçilebileceği gibi, değiģtirilmek istenen iģaretçiler pencerenin altındaki listeden iģaretlenip Gözat düğmesine basılarak da değiģiklik yapılabilir.

27 İşaretçi Seçenekleri bölümünde iģaretçi hızı, iģaretçi izinin görünüp görünmeyeceği, yazı yazarken iģaretçinin gizlenip gizlenmeyeceği gibi seçenekle düzenlenir. Tekerlek bölümü sadece üzerinde tekerlek (scroll) olan mouselarda kullanılan bir seçenektir ve tekerleğin bir dönüģünde kaç satır hareket edileceği ayarlanır. Klavye: Klavye ile ilgili ayarların yapıldığı seçenektir. Ġki bölümden oluģur, Hız ve Donanım.

28 Hız bölümü üç gruptan oluģur. Bunlar Yineleme gecikmesi, Yineleme hızı ve İmleç yanıp sönme hızıdır. Yineleme gecikmesi ile eğer hızlı yazı yazılıyorsa yazılan ifadelerin ilk karakterinde ne kadar bekleneceği ayarlanır. Yineleme hızı ile ifadenin ilk karakterinden sonraki karakterlerinin ne kadar hızlı yazılacağı ayarlanır. İmleç yanıp sönme hızı ile imlecin ne kadar hızlı yanıp söneceği ayarlanır. Donanım sekmesinde bilgisayarda tanımlı klavye görünür. Klavye ile ilgili sorun olduğu zaman Sorun Gider... tuģuna basılarak sorun giderilmeye çalıģılır. Bölge ve Dil Seçenekleri: Bölge ve Dil Seçeneklerinde bazı programlarda kullanılan sayı biçimi, para birimi, saat, tarih ve kullanılan klavyenin dili gibi seçenekler değiģtirilir.

29 Bölgesel Seçenekler bölümünde Özelleştir tıklandığında gelen diyalog kutusunda Sayı, Para Birimi, Saat ve Tarih formatı değiģtirilir. Diller bölümü tıklandığında klavye dili değiģtirilir.

30 Program Ekle/Kaldır: Bu seçenek ile bilgisayara program yüklenebilir veya yüklenmiģ bir program bilgisayardan kaldırılabilir. Program Değiştir-Kaldır bölümünde bilgisayarda yüklenmiģ programların listesi görünür. Bu programlardan herhangi birini silmek için listeden programı seçip Kaldır düğmesine basılır. Yeni bir program eklemek için Yeni Program Ekle tıklanır. Windows a ait herhangi bir bileģeni eklemek veya kaldırmak için ise Windows Bileşenlerini Ekle/Kaldır kullanılır ve aģağıdaki gibi bir diyalog kutusu gelir.

31 Gelen diyalog kutusunda bileģen önünde çek iģareti ( ) varsa yüklü bir bileģendir ve kaldırmak için önündeki çek kaldırılır. BileĢen eklemek içinse eklenecek bileģene ait kutuya tıklanır ve bileģen eklenir. Program Erişim ve Varsayılanlarını Ayarla tıklandığında aģağıdaki gibi bir diyalog kutusu gelir ve burada bir program yapılandırması, Web tarayıcısı ya da e-posta gönderilmesi gibi uygulamalarda kullanılan programları çalıģtıracak olan uygulamalar seçilir. Örneğin, internete bağlanırken kullanılacak olan uygulama Internet Explorer olarak belirlenmiģtir. Sistem: Sistem kullanılan bilgisayardaki donanımla ilgili bilgi verir. Burada yapılacak yanlıģ bir iģlem donanım elemanlarının yanlıģ çalıģmasına neden olur. Buradaki genel bölümüne bakarak sistemle ilgili bilgi alınabilir. Onun dıģında hiçbir Ģey değiģtirilmemelidir. Bu bölümde bilgisayarın CPU modeli, kaç RAM olduğu, kullanılan iģletim sistemi gibi bilgiler görünür. Ayrıca sistem ayarlarına masaüstündeki Bilgisayarım simgesi üzerinde sağ tuģa basıp Özellikler seçeneği seçilerek de gelinir.

32

33 Yazı Tipleri (Fonts): Bilgisayarda yüklü olan yazı tiplerini görmek ve bilgisayara yeni yazıtipleri yüklemek için kullanıllır. Yazı tipi yazıların farklı Ģekillerde yazılmasını sağlar. (Elyazısı, kitap yazısı gibi...). Yazıtipleri ancak programların içerisinde kullanılabilir, Örneğin Word, Excel gibi. Yazıcı ve Fakslar: Bilgisayara yeni bir yazıcı tanıtmak için kullanılır. Eğer yazıcı bilgisayara tanıtılmazsa doğru çalıģmaz. Birden fazla yazıcı varsa bunların hepsinin bilgisayara tanıtılması gerekir, tanıtılan bu yazıcılardan sadece birisi varsayılan yazıcıdır. Yüklü olan yazıcılardan birisini aktif hale getirmek için o yazıcı iģaretlenip dosya menüsünden Varsayılan Olarak Ata seçeneği seçilir.

34 Kullanıcı Hesapları: Kullanıcı Hesapları bir bilgisayarda birden fazla kullanıcı tanımlamak için kullanılır. Böylece aynı bilgisayarı kullanan kiģiler bilgisayarı kendilerine göre özelleģtirebilirler. Örneğin, her kullanıcı kendi masaüstü ayarlarını kendine göre yapabilir, kendi istediği duvar kağıdını döģeyip, sık kullandığı uygulamalar için kısayollar oluģturabilir. Yeni kullanıcı tanımlamak için Yeni hesap oluştur seçeneğine basılır ve yeni bir kullanıcı hesabı oluģturulur. Mevcut kullanıcılar pencerenin altında görünürler. Herhangi bir kullanıcıyı silmek için aģağıdaki kullanıcı listesinden silinecek olan üzerine tıklanır ve gelen yeni penceredeki seçeneklerden Hesabı Sil tıklanır. Ġstenirse hesap adı değiģtirilebilir, parola oluģturulabilir veya resim değiģtirilebilir. WINDOWS ĠġLETĠM SĠSTEMĠNDE KULLANILAN KISAYOL TUġLARI VE ANLAMLARI ALT + F4 : Açık olan pencereyi kapatır. ALT + Print Screen : Sadece aktif olan pencerenin fotoğrafını çeker. Print Screen : Ekranın fotoğrafını çeker ve belleğe alır. ALT + SPACEBAR : Denetim Menüsünü açar. ALT + TAB : Açık olan pencereler arasında geçiģ yapar. Ctrl + A : Herhangi bir pencere içindeki tüm dosya ve klasörleri seçer. CTRL + ALT + DEL : Windows görev yöneticisini açar. Ctrl + ESC : BaĢlat menüsünü açar. F2 : Dosya veya klasör adı değiģtirir. F3 : Ara (Bul) komutunu çalıģtırır. F5 : Ekran görüntüsünü tazeler. SHIFT + DEL : Geri DönüĢüm Kutusu na göndermeden siler.

35