Bölüm 13 Stratejilerinin Uygulanması-1 İşletme Yapıları ve Sistemler

Transkript

1 Uluslararası Danışmanlık Firmalarından McKinsey in 7-S Modeli Bölüm 13 Stratejilerinin Uygulanması-1 İşletme Yapıları ve Sistemler 1. Strategy (Strateji) 2. Structure (İşletme yapıları) 3. Systems (Sistemler) 4. Style (Yönetim tarzları) 5. Shared Values (Paylaşılan değerler/kurum kültürü) 6. Staff (İnsan kaynakları) 7. Skills (Yetenekler) 2. İşletme Yapıları İşletmenin Fiziki Yapısı; binaları, makineleri, kuruluş yeri (mekan), bölgesel konumu gibi fiziki unsurlar ve bunlar arasındaki ilişkinin oluşturduğu yapıdır. İşletmenin fiziki yapısında; İşletmenin bulunduğu yer, Sabit varlıklarının verimli üretime yönelik fiziki yerleştirilmesi, İşletmenin dekorasyonu, mobilya yapısı, tanıtım ve imaja yönelik yerleşim planlanması göz önüne alınır. 2. İşletme Yapıları İşletmenin Sosyal Yapısı; çalışanlar, pozisyonlar (mevkiler), bölümler gibi sosyal elemanlar ve bunlar arasındaki ilişkinin oluşturduğu yapıdır. İşletmenin sosyal yapısında İşletmenin ölçeği, İş bölümü ve uzmanlık derecesi, Bölümlere ayırma, Emir-komuta ve kurmay ilişkilerinin yapısı, Yönetim (kontrol) alanı, Merkezileşme derecesi, Biçimselleşme (formalizasyon) derecesi göz önüne alınır. Stratejiler ve Bölümlere Ayırma Örgütün belirli ölçütler dikkate alınarak, çeşitli birimlere ayrılması ve her birimin (birer yönetici emrinde) yetki ve sorumluluk sınırlarının çizilerek, bunun organizasyon yapısına uygulanmasına bölümlere ayırma (departmentalization) denilmektedir. 1

2 Örgüt Yapısı Türleri 1. İşlevlere Göre Bölümlenmiş Yapı 1. İşlevlere Göre Bölümlenme: Ortak amaçların birlikte işlemesi amacıyla oluşturulmuş yapıdır. Genel Müdür (CEO) Çalışanların bilgi ve yetenekleri tek bir amaç için birleştirilmiştir. Gnl Md.Yrd. Muhasebe Gnl Md.Yrd. İmalat Gnl Md.Yrd. Ar-ge 7 Muhasebe Şefi Bütçe Analisti Fabrika Müdürü Bakım Müdürü Eğitim Uzmanı S.Yardım Uzmanı 8 İşlevlere Göre Bölümlenmiş Yapı Güçlü-Zayıf Yönleri GÜÇLÜ: Bilgi ve yetenek gelişimine neden olur Örgütün fonksiyonel amaçları gerçekleştirmesini sağlar. Tek veya az çeşit ürünler için idealdir ZAYIF: Çevresel değişime uyum yavaştır Karar üst yönetimde yığılır Yenilikçilik düşüktür Amaçların gerçekleştirmesinde kısıtlı bakış içerir 9 2. İş Birimine (Ürünlere) Göre Bölümlenmiş Yapı Kendi içerisinde ayrı işlevsel departmanları olan yapıdır Gen.Müd. Elektronik Yayın Büro Otomasyonu Sanal Gerçeklik A/G İml Muh Paz A/G İml Muh Paz A/G İml Muh Paz 12 2

3 2. İş Birimine Göre Bölümlenmiş Yapı 1. Hareketli çevrelerdeki hızlı değişmeler için uygun 2. İlişki noktaları belirgin olduğu için müşteri doyumu sağlar 3. Bölüm içinde yüksek eşgüdüm 4. Kararlar yerinden alınır 1. Bölümler arasındaki eşgüdüm zayıflar 2. Teknik uzmanlığı yok eder 3. Bölümler arasında bütünleşme ve standardizasyon zorlaşır Coğrafik Yapı 4. Matris Yapı Farklı bölgelerde kurulmuş ve kendi içinde benzer işlevleri içeren örgüt yapısıdır. İnsanların bir projeden diğerine aktarılarak en iyi şekilde kullanılmasına imkan vermektedir. CEO Steve Jobs Çalışan, bir departmanın üyesi olduğu halde birden fazla projeyle ve proje yöneticisi ile birlikte çalışır Apple Amerika Apple Avrupa Apple Pasifik Geniş, karmaşık örgütlerde karar verme, koordinasyon ve kontrol sorunlarını gidermek Kanada L. Amerika Karayipler Asya Avustralya Japonya 15 Geçici olabileceği gibi, sürekli bir yapı da olabilir Matris Yapı Genel Müdür Matris Örgüt Yapısının Güçlü ve Ürün Direktörü A Ürünü Yön. B Ürünü Yön C Ürünü Yön D Ürünü Yön Tasarım Gn.Md.Yrd İmalat Gn.Md.Yrd Pazarlama Gn.Md.Yrd Denetçi Satınalma Yön Hareketli çevredeki hızlı değişimlere ve karmaşık kararlara uygundur 2. Gerek ürünsel gerekse işlevsel beceri geliştirmeye olanak sağlar 3. Çok ürünü olan orta büyüklükteki örgütlerde iyi çalışır 1. İkili yetke nedeniyle çalışanların bunalmasına, kafalarının karışmasına neden olur 3. Zaman alıcıdır, sık toplantılara ve çatışma çözücü çalışmalara gereksinme gösterir 5. Güç dengelerini sağlamak için yoğun çaba gerektirir. 18 3

4 5. Esaslı Yapı yürütme fonksiyonu da takımlara bırakılmıştır örgüt yapısının yüksek ve dar olmaktan çıkıp basit ve geniş bir şekil alması, hiyerarşinin asgari düzeye indirilmesidir. Süreç Sorumlusu Süreç Sorumlusu 1. Üst Yönetim ı Pazar Analizi Araştırma Ürün Planl. Test Yeni Ürün Geliştirme Süreci Müşteri takımlar, amirleri olan kişiye bakmazlar; tüm sorumluluğu üstlenirler. 19 Analiz Satınalma Malzeme Akışı Dağıtım Tedarik ve Destek Süreci Müşteri 20 Esaslı Yapının Güçlü ve Zayıf Yanları 6. Şebeke Esaslı (Modüler) Yapı Örgüt tüm faaliyetlerini başka örgütler üzerinden yönetir 1. Değişimlere hızlı tepki vermeyi ve esnekliği sağlar 2. Herkesin dikkatini üretime yöneltir 3. Sorumluluğu paylaşma, karar verme çalışanları motive eder 1. Temel süreçleri belirlemek güç ve zaman alıcıdır 2. Derinlemesine beceri geliştirmeyi sınırlandırabilir 3. Roller net tanımlanmadığında karışıklık olur 21 Küçük bir yönetim kuruluna sahiptir. Belirli bir iş yeri yoktur ve çoğunlukla network üzerinden yönetilir. Örgütün partnerleri dünyanın farklı yerlerinde olabilir. 22 Premiere Plus Publishing Company de Modüler Yapı Modüler Yapının Güçlü ve Strawberry Hill (Derleme hizmetleri modülü) Premiere Plus Publishing Company Creative Design Inc. Grafik modülü) 1. Küçük örgütlerin dünya çapında kaynaklara ulaşmasını sağlar 2. Büyük yatırımlar yapmaksızın kısa zamanda güçlenmeyi sağlar 3. Yönetim giderlerini düşürür Target Communications (Halkla ilişkiler modülü) A-Z Printshops (Basım modülü) 1. yöneticilerin doğrudan kontrolü yoktur 2. Sözleşmeli ortaklarla ilişkileri yürütme zordur 3. Bir ortak iflas ederse örgütsel başarısızlık riski doğar

5 3. SİSTEMLER Sistem yaklaşımına göre işletme bir sistemler bütünüdür. Bir sistem olarak işletmenin alt sistemleri, onun bölümleridir. Alt ve üst sistemler birbirleriyle ilişki içindedir. Birinde olan değişiklik diğerini etkiler. Tüm sistemler dışardan toplanan bilgileri örgüt içinde kullanarak rekabet üstünlüğü sağlamak ister. 3. SİSTEMLER İşletmelerde süreç, akış ve bağlantılar (sistemler) çeşitli oluşumlar halindedir. bilgi sistemleri, üretim sistemleri, kontrol sistemleri, ölçüm sistemleri, karar sistemleri bunlardan bazılarıdır. Çevreye uyum, hızlı işleyen sistemler bütünüyle mümkündür. Karar Sistemleri Karar sistemleri, işletmelerde karar alınması ile ilgili süreçleri ifade etmektedir. Karar verme bir seçimi ifade eder. Kişinin bir konu üzerinde düşünüp taşınarak ve eldeki seçenekler arasında kendi görüşlerine göre en doğru veya uygun olanı seçmesi, karar vermenin özünü oluşturur. Karar Verme Teknikleri İş yaşamında ve genel olarak hayatta; rasyonel karar verme modeli tam olarak uygulanamamaktadır. Bunun nedeni, karar verenlerin tüm bilgilere sahip olamaması ve bunları tam olarak değerleyememesinden kaynaklanmaktadır. Bu durum literatürde Kısıtlı Rasyonellik olarak tanımlanmaktadır. Kısıtlı rasyonellik, yeterli tatmin esasına dayanır ve yeteri kadar optimum çözümleri bulduğunda, o çözümü kabul eder. Kişisel Kararlar: sezgisel veya geçmiş olaylara dayalı verilen bireysel kararlardır. Grup Kararları Toplu karar verme tekniği: katılımcılar bir araya gelip bazı gündem maddeleri üzerinden yüzyüze tartışarak karar alırlar. Beyin Fırtınası (Brainstorming): hiçbir kısıtlama olmadan herkesin özgürce konuşuğ eleştirinin olmadığı tartışmalardır. Gordon tekniği: tartışma konusunun katılımcılar tarafından bilinmediği, oturum başkanının anahtar kelime veya cümle üzerinden sürdürülür Delphi tekniği: bir koordinatör, konunun uzmanlarına mektupla konuyu bildirir. Sorunu çözme adına uzmanların kısa fikir ve görüşlerini not etmeleri istenir. Gönderilen bilgiler koordinatör tarafından toplanıp derlenip yeniden gönderilir. Uzlaşma sağlanana kadar bu süreç devam eder. Nominal grup tekniği: katılımcılar yüzyüze gelip karşıt görüşlerini sıralar ve birbirlerini ikna etmeye çalışmazlar. Sonuçta ortaya çıkan çözüm önerileri sıralanır ve puanlanır. En çok puanı alan öneri kabul edilir. 5

6 BALIK KILÇIĞI ANALİZİ Balık Kılçığı Analizi, bir neden-sonuç ilişkisine dayanan analiz tekniğidir. Neden- sonuç yaratan faaliyetler veya konular şekil olarak çizildiğinde ortaya çıkan görüntü kılçığı andırdığı için, bu analiz balık kılçığı analizi olarak adlandırılmaktadır. Ters Kılçık Analizi, ters giden bir stratejik uygulamanın beklenmedik sonuçlarından hareket edilerek ileriye doğru yapılan analiz ile, işlerin nereye varabileceği ve ne gibi olası sorunların çıkabileceği hususunda fikir oluşturmaya çalışılmasıdır. 6