ANKARA ÜNİvERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ

Transkript

1

2 ANKARA ÜNİvERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ Doç. Dr. Münr KOŞTAŞ Kuruluş ve Tarhçe İlahyat Fakültesnn kurulması fkr modern Türk Ünverstes çnde İslam İlmlern modern lm zhnyet le okutulması htyacından doğmuştur. Ortaçağ Türk lm müesseseler olan Medreseler hem İslam lmler hem de kend zamanlarının müspet lmlern okutmaktaydılar. Medreselerde htsasa doğru gdldğ zamanlar olmuş, mesela Selçuklular devrnde Darü'ş-Şfalar, Rasathanelerden ayrı Darü'l-Hadsler meydana getrlmşt. Daha zyade İstanbul'da toplanmış olan Osmanlı medreseler bu htsası br yana bırakarak Ulu m-u Arabyye ve Ulum-u DahIley aynı sstem çnde btleştrmşt. Orta öğretm üzerne yüksek öğretmn brkaç safhası yerleştrlmş olan ve Sahn-ı Seman, Sahn-ı Süleymanye le en yüksek kademesne ulaşmış olan Fath-Süleymanye medreselerne İstanbul Ünverstesnn ortaçağdak temel gözüyle bakmak ve o devrde okutulan İslam lmler şubesn de İlahyatın lk şekl olarak görmek doğru olur. Bununla beraber, asıl İlahyat Fakültes fkr modern ünverste fkr le brlkte doğmuştur demek yernde olur. Ortaçağ zhnyetndek müesseselern karşısında bu yen müessesey kurma teşebbüsü 1846 yılına kadar çıkar. Bu tarhte Ayasofya le Sultan Ahmet arasında "Dar'ül Fünun" olarak br bna yapılmaya başlanmış se de 1859 da tamamlanan bu bna bu şte kullanılmamıştır. İlk Dar'ül-Fünun müdürü olan Hoca Tahsn Efend, sırf şahs teşebbüsü le kend evnn bazı odalann-. da lk Dar'ül-Fünun derslern 179 (1861.) Recebnn 'snde serbest dersler halnde vermeye başlamıştı. 1866'da bu dersaneler Atk Al Paşa Camü karşısındak Nur Efend konağına kaldırılmış, br müddet sonra da konak yanmıştır. Bunun üzerne yen br bna Dar'ül-Fünun olarak yaptırılarak 1869'da Sadrazam Al Paşa tarafından açılmış, bununla beraber bu lk Dar'ül-Fünun hoca ve taleb e azlığından, ane ak k sene kadar devam ettkten sonra 1871'de kapanmıştır.

3 MÜNİR KOŞTAŞ Ancak, orta öğretmn sstemleşrıes ve ünversteyc talcbe yetştrecek br dereceye gelmesnden sonra 1900 senelernde Mekteb- Mülkye bnası dahlnde yenden br Dar'ül-Fünun kuruldu. Tıp ve Hukuk mektepier zaten mevcuttu. Yenden kurulan şubeler "Ulum-ı Edebyye", "Ulum-ı Ryazyye ve Tabyye" şubeler d. Fakat bu lk edebyat şubesnn gerek dersler gerek teşklatı bakımından tam br Fakülte sayılamayacak kadar zayıf olduğu söyleneblr. İknc Meşrutyetten (1908) sonra Edebyat Fakültesne yen kürsüler lave edlerek Edebyat, felsefe, tarh ve coğrafya şubelernden baret üç yılda tamamlanan nspeten daha mükemmel hale getrlmş br Fakülte halno getrld. Aynı yıllarda medreseden bağımsız ünverste kadrosu dahlnde modern 7..İhnyete uygun br ılahyat Fakültes tasavvuru uyandı. Bu tas'avvur özellkle Eınrullah Efend'nn hazırladığı Dar'll- Fünı1n projesnde olgunlaştı. Rasyonel br düşünce le maarfn yukarıdan aşabtj.yadoğru bütün memlekete yayılması, bunun çn de şe herşeyden önce ünverstenn kurulmasıyla başlanması gerektğ fkrnden hareket eden Eınrullah Efend'nn teşebbüsü maarf tarhmzde "Tuba Ağacı" nazaryes adıyla tanınmaktadır. Bu teşebbüs 191'de br kanun le tatbk sahasına kondu. Bu yen Dar'ül-Fünun'un başında ortaçağskolastk zlınyetnden kurtulmuş yen "Ulum-ı Şeryye" şubes görülüyor. Emrullah Efend'nn kurduğu Dar'ülFünun beş şubeden barett: 1. Ulum-ı Şer'yye,. Ulu m-ı Hukukyye,. Ulum-ı Tıbbıyye, 4. Fünun, 5. Ulu m-ı Edebye. Ulu ın-ı Şer'yye şubesnde şu dersler bulunuyordu: ı. Tefsr. Hads. Ahlak-ı Şer'yye ve Tasavvuf Usul-ü Fıkıh. Ayda ders sayısı Fıkıh 8

4 İLAHİYAT FAKÜLTESİ KURULUŞ VE TARİHÇES lm- Kellm Syer- Nebev (Hz. Peygamber'n Hayatı) Tarh- Dn- İslam ve Tarh- Edyaır 6 9. İlm- Hllf Edebyat-ı Arabyye 6 1ı. Hkmet- Teşr ; Tarh- Fıkıh 1. Arap Felsefes 14. Felsefe ve Felsefe Tarh 6 Dar'ül Fünun'un bu lk ssteml kuruluşunda Fakültelere "Şube" denmekte olduğu gb, "liahyat"ta Arap ülkelernde olduğu gb "Ulu m-ı Şer'yye" dye kabul edlmştr. Bu terchn sebeb medrt;seden.ayrılmış olmasına rağmen yen fakültede derslern ağırlık merkeznn şerat (Legslaton) yan dn kanun olması d ve bu görüş tarzı da Hlafet müesseses ve dn lc devletn henüz ayrılmamış olma!ının tabü br netces olarak görülmeldri. Emrulah Efend Dar'ül Fünun'unda Şer' lınler şubesnde okutulan dersler şu şeklde gruplara ayrılmakta d: ı. Tefsr ve Hads Grubu Umum Tefsr, tatbk Hads. tefsr Usul- Hads,. Ketm Grubu. Felsefe Grubu Kelam lm, Kelam Tarh, Arap Felsefes, Tasavvuf 1Im'ün-nefs (Pskoloj), mantık ve ahlak, felsefe-i ula (lk felsefe), felsefe tarh, Arap Felsefes. EmruIlah Efend "Ulım-ı Şeryye" çersnde brnc zmrede Kur'an lmnden başlaya. rak sıra le Hads, Fıkıh ve Kelam'a yer vermş, knc zümrede İslam lmern tarhlern (İslam dn tarh, Arap Edebyatı, Fıkıh ve Kelam Tarh... vs.) almış, üçüncü zümre olarak Arap Felsefes le Garp Felsefesn koymuştur. EmruIlah Efend'nn 1s1~mFelsefesne Arap Felsefes demes bu tabr fazla husus ve tahdt edlmş br manada anlayan bazı ŞarkIı ve GarpIı müeiiflere yaklaşmasından ler gelmekteyd. Çünkü Arap Felsefes tabr yalnızca ortaçağda İslam dünyasının müşterek lm dl olan Arapça dolayısıyla doğru d. Fakat mlletlerarası br medenyet olan İslam medenyetnn felsefes olması bakımından doğru olamazdı. Ntekm ortaçağ Garp Felsefes çn I_atn Felsefes demek de doğru.değldr; orada da -doğru olarak- "Ortaçağ Hırstyan ~'el. sefes" denmektedr.

5 MÜNIR KOŞTAŞ 4. Fıkıh Grubu Usul-ı Fıkıh, lm- hlm, fıkıh tarh, Hkmet- teşr 5. Ahlak-ı Şer'yye (Şer' awak) ve Syer kısmı Syer- nebev, İslam dn tarh, Dnler Tarh, Şer' Ahlak Yukarıdak gruplardan Emrullah Efend İslam'ın doğmatk lm-. lernden sonra felsefe ve kelam cereyanlarının ncelenmesne mühm br yer ayırmakla lk defa medrese sstemnn dışına çıkmış bulunuyor; İzmrl İsmal Hakkı'nın "Fenn- Menahe" le İsagoc mantığını aşması, modern mantık le metodolojye mühm br yer vermes de daha Hoca Tahsn Efend Sırrı Paşa zamanında başlayan modem pskolojnn felsefe grubunun başında bulunması da lm zhnyetnn hakm olmaya başladığını gösteryor. Emrullah Efend Dar'ül-Fünununda mthanlar cazetname (lcence) ve Ruus (doctorat) olarak k kısma ayrılmaktadır. Şer' İlmler Şubes'nn cazet mthanları şu gruplara ayrılmaktadır: ı. Tefsr. ve Hads,. Kelam ve Kelam Tarh, Tasavvuf,. Şer' AWak, syer, İslam Dn Tarh, Dnlcr Tarh, 4. Fıkıh Usulü, İlm- Hlac, 5. Fıkıh, Fıkıh Tarh, Hkmet- Teşr, 6. Felsefe, Felsefe Tarh, Arap Felsefes. Ruus (doctorat) mthanı şu kısımları htva etmektedr: a) Kelam ve Felsefe- ula (phlosophe premere) b) Fıkıh Usulü ve İlm- Hlaf, c) Fıkıh Emrullah Efend'nn kurmuş olduğu Dar'ül Fünun henüz muhtar değld. Mütareke yıllarında son Osmanlı Hükümdarı Mehmet Vahdeun'n tasdk le son Osmanlı Mebusan Meclsnden çıkan kanun Dar'ül Fünun'a muhtaryet vermekte d. II Ekm 1919'da çıkan bu kanun Dar'ül Fünun'un Hukuk, Tıp, Edebyat v.e Füuun medreselernden meydana geldğn belrtmekte ve bu suretle İlahyat veya Şer' İlmler Fakültesİn kaldırmaktaydı. Osmanlı Padşahı V. Mehmet Reşat tarafından tasdk edlen kanunla kurulmuştur.

6 İLAHİYAT FAKÜLTESİ KURULUŞ VE TARİHÇESİ... 5 Şer' İlmler Fakültesnn kaldırılması bu devrde reaksyonel' br zhnyetn hakm bulunmasından, medreselern bu vazfey yeter kadar gördüğü ve Ünverstede onlardan ayrı br Fakülteye lüzum olmadığı kanaatnden ler gelmekte d. Vakıa EmruIlah Efend tarafından organze edlen Şer' İlmler Fakültes an ve fecr br kararın eser değld. Böyle br Fakültenn kurulmasını zaruret halne getren fkr hazırlıkları uzun zamandan ber mevcuttu. Br yandan medrese artık esk heyetnde devam etmyordu. Yen medreseller arasında modernst ve garpçı zhnyettc almler yetşyordu. Hoca Tahsn Efend, Garp Pskolojsn okutuyordu. Şevket Efend Almanya'da tahsl ettkten sonra Ebbnghaus'- tan tercüme ettğ pskolojy medresede okutmakta d: İzmrl İsmal Hakkı "Yen İl m- KeHm" da Garp Felsefes le KeIam doktornlern mukayese edyor ve felsefenn yen delllernden faydalamyordu. Yne aynı şeklde Mantık da: Al Sedat beyle başlayan yen mantık ve metodoloj temayülü İzmrl tarafından genşletlyordu. Bu hareketler br yandan medresey modernleştrdğ gb, br yandan da Dar'ül-Fünun'da öğretm vazfesn omuzlarına almış olanlar arasında gerek medrese gerek mektep tahsl görmüş olanların yen br hamle yapmalarına sebep oluyordu. 'Bunlara laveten Dnler Tarh okutan Ahmet Mthat Efend, Hkmet. Tarh okutan Ahmet Vefk Paşa, Tasavvuf okutan Mehmet Al Ayn'y zkretmek gerekr. Bütün bu hazırlıklar İslam İlmlern br Fakülte halnde ve modern zhnyetle uzlaşmış olarak okutulmasını zaruret halne getrmekte d. Mütareke yıllarında Emrullah Efend-Zya Gökalp Dar'ül-Fünununa karşı uyanan reaksyon Şer' İlmler Fakültesnn kaldırılması şek. lnde kendn göstermştr. Cumhuryet Dönem Cumhuryet'n kuruluşundan sonra Türkye Büyük Mllet Mecls İlahyat Fakültes'nn açılmasım tekrar ele aldı. Dar'ül-Fünun'a muhtaryet veren kanun layhası 194'te müzakere edld. Brnc madde okunduktan 'onra Isparta Mebusu Hafız İbrahm Efend şu mütalaada bulundu: "İlahyat Fakültes lave edlsn". Res "İlave edeceğz. Fakat İlahyat Fakültesn brnc maddenn neresne lave edeceğz"? dye sordu. İstanbul Mebusu Akçuraoğlu Yusuf "Edebyat'tan sonra" ded.

7 6 MÜNİR KOŞTAŞ - Res "İlahyat Medresesnn Edebyat Medresesnden sonra yazılması suretyle "İlahyat ve Fen MedreseIernde" şeklnde madde tashh edlecektr. "İlfıhyat" kelmes, "Edebyat" kelmesnden sonra olacaktır", ded. Bu şeklde kanuna İlahyat Fakültes kat olarak grmş oldu. Mü:ı;akerelerden sonra İstanbul Dar'ül-Fünununun hükm şahsyet hakkındak kanun 1 Nsan 194 (17 Ramazan 140) te kabul ve tasdk edlen ye~ kanunla İlahyat Fakültes brnc maddede şu surette zkr olunmaktadır: "Madde 1- İstanbul Dar'ül Fünununun müteşekkl bulunduğu Tıp, Hukuk, Edebyat, İlahyat ve Fen' medresclernden her br enval- mcnkule ve gayrı mcnkule tasarrufuna ve teberruat kabulüne mezundur... Ntekm aynı kanun hükümlerne tab olarak çıkan "İstanbul Dar'ül-Fünunu Talmatnamt<s" hükümlernde de şöyle denlmekte d: Madde 1- İstanbul Dar'üI-Fünunu Tıp, Hukuk, Edebyat, Fen ve ve İlahyat Fakültelernden müteşekkldr. Madde - Dar'ül Fünun lm muhtaryct hazdr. Madde 8- İlahyat FakÜltesnde berveeh at dersler tedrs olunur: Tefsr ve Tefsr Tarh, Hads ve Hads Tarh, Fıkıh Tarh, Kelam 'Tarh, MabUdüt-tabyat, Tasavvuf Tarh, Tarh- Edyan, İçtmayat, Ruhyat, Ahlak, İslam Felsefes Tarh, İçtma Ruhyat (dn hadsclcrn tetkk nokta- nazarından), Tarh Felsefe, Türk Tarh Dns, İslam Felsefes". Kanunla Talmatnam~ metn arasında lahyat Fakültesnn dğer Fakülteler arasındak yer bakımından küçük br fark olduğu gb, kanunda medrese, talmatnamede Fakülte tabr yer almıştır. lahyat Fakültes adı da artık" Şer' flmler Şubes" yerne kam olmuş bulunuyordu. İlahyat Fakültesnde okutulan dcrsler sayılırken doğmatk lmlerden Tefsİr ve Hads aynı lmlern tarhler le okutulduğu zkredldğ halde.yalnız "Fıkıh Tarh" okutulduğu tashh edlmşt. Buradan da "lak zhnyete" uygun olarak sstematk fıkhı Anayasa ve Meden Kanun karşısına koymadığı ve onu yalnızca tarh tetkk açısından elc aldığı görülmekt~dr. Bu şeklde ve hemen hemen tam kadro le teşekkül eden İlahyat Fakültesnde dersler aşağıda zkredlen kşler tarafından verlyordu:

8 İLAHİYAT FAKÜLTESİ KURULUŞ VE TARİHÇESI.., 7 Mecls- Müderrsn Res Müderrs Şemsettn (Günaltay) - İslam Dn Tarh ve Metafzk, Katb- Umum (Genel Sekreter) Muallm Yusuf Zya (Yörükan) - İslam Mezhepler Tarh, Prof. Dumesle-Dnler Tarh, ' Müder;s Müavn Hlm Ömcr (Budda) - Dnler Tarh, Müderrs Mustafa Şekp (Tunç) - Dn Pskolojs, Müderrs İsmal Hakkı (Baltacıoğlu) - Dn İçtmayat (Dn Sosyolojs) Müderrs İzmrl İsmal Hakkı - İslam Felsefes Tarh, Müderrs Şerafettn (Yatkaya) - Kelam Tarh, Şevket Efend - Fıkıh Tarh, Müderrs Mehmet Al Ayn-Tasavvuf Tarh, Köprülüzade M. Fuat- Türk Dn Tarh, Klsl Rfat-Arapça, Müderrs ~Iehmet İzzet - Ahlak, Müderrs Mehmet Emn - Felsefe Tarh 194'te kurulan İlahyat Fakültes 19 yılına kadar dokuz sene faalyetne devam ett. 19'te Dar'ül-Fünunun lağvedlerek yerne kurulmuş olan İstanbul Ünverstesnde İlahyat Fakültesne yer verlmed. Sadece Edebyat Fakültesne bağlı "İsUm İlmler Ensttüsü" vücuda getrld. Bu ensttüde Fakülte müderrslernden şu zatlar Ord. Prof., Prof. ve Doçent olarak yerlern muhazfaza ettler: Ord. Prof. Şerafettn Yaltkaya - Kelam Tarh, Ord. Prof. Mehmet Al Ayn - Tasavvuf Tarh, Prof. Bak - İran Edebyatı, Doç. Yusuf Zya'Yörükan Doç. Hlm Ömer Budda - İslam Mezhepler Tarh, - Dnler Tarh, Şerafettn Yaltkaya Dyanet İşler Reslğne tayn edldğ, Mehmet Al Ayn ve Bak Beyler Emeklye ayrıldıkları, taleb e yokluğu ler sürülerek k doçent de lse felsefe öğretmenlğne nakledidkler çn "İslam TetkkIer Ensttüsü" 196 yılında lağvedld.

9 8 MÜNİR KOŞTAŞ o tarhten sonra ne İstanbul ve ne Ankara Ünverstesnde bu derslern muadller okutulamadı. Yalnız İstanbul Edebyat Fakültesnde 19'te Doç. Hlm Zya Ülken Türk Tefekkürü Tarh dcrslern okutmaya başlamış1:ı. Bu ders 194'den tbaren Felscfc Tarh Kürüsüsüne bağlı "Türk - İslam Felscfes Tarh" ders haln aldı. Bugünkü İlahyat Fakültes İstanbul Dar'ül-Fünunu İlahyat Fakültcsnn kapanmasından 16 yıl sonra 1949'da İlahyat Fakültes bu defa Ankara Ünverstcsne bağlı olarak 1 Kasım günü açılmıştır. Ankara Ünverstes Senatosunun br İlahyat Fakültes açılması hakkındak kararını müteakp Mayıs 1949'da zamanın hükümct şu gerekçe le kanun teklfn Türkyc Büyük Mllet Mcclsne getrmşt: Dn mcselelernn sağlam ve lm esaslara göre ncelcnmesn mümkün kılmak, meslck blgs kuvvctl ve düşünüşünde hatalı dn adamlarının yetşeblmes çn lüzumlu şartları sağlamak maksadıyla memleketmzde de garptak -örneklerne benzcr br İlahyat Fakültesnn 'kurulmasını kararlaştıran Aİıkara Ünverstes Scnatosu, bu fakültenn şmdlk genş tutulmasında zaruret olmayan kadrolarını lşk cetvelde görüldüğü şekldc tespt etmştr..." Türkye Büyük Mllet Meclsnde bu kanunla lgl olarak yapılan konuşmalar şu şeklde özetleneblr:. "İsmal Hakkı Baltacıoğlu (Kırşehr) -... Br İlahyat Fakültes kurulmasından maksat medrescy drltmek değldr. Çünkü Fakülte le mcdresey ayıran çok temell br karakter vardır. O da şudur: Medresenn çalışması nass, apryor, kablettecrübdr. Fakülteler lm evjer olduğundan, bunlar mukayeseye, müşahcdeye ve en sonunda da mümkün olursa, zaha çalışmaktadır. Yan brncs sübjektf olduğu kadar, kncs objektftr. O halde hükümetn şayanı dkkat olan steğ şudur: Bütün manasıyla lm haysyet ve lm karakter taşıyan br fakülte meydana getrmek. Öylesne br fakülte k, dğcr fakültelcrden hç br surcttc ayrılığı olmayacaktır. Bzm stcdğmz İslım lahyan Fakültcsdr. Ama medrese değl, lm karakter taşıyan İslam İlahyan Fakültcs. İslam dnn; İslam mezhepiern... lm surette tedkk edecek br lm fakülte. İlahyat Fakültcsn açmayı büyük br olayolarak kabul edyorum kend hesabınıa. Bunun feyzlern ve nmetlern daha sonra göreceğz. Bak. T.R.M.III. Tutanak Dergs, Dönem VIII, Clt 0. Toplantı, ss

10 İLAHYAT FAKÜLTESI KURULUŞ VE TARİHÇES... 9 Şmd benm nazarı dkkat celbetmck stedğm nokta şudur: Kısaca tcbarüz ettreym. İlahyat Fakültes İslamyet bütün olarak tctkk et. mekle beraber metotlarında, meselelernde müspet lmlerc dayanmalıdır. Bu budur, efkarı umumyece bu vuzuh faydalıdır. Bu İlahyat Fakültes Atatürk nkılabından sonra knc defa Türkye'de açılıyor. İlk defa Atatürk İnkılabından sonra İstanbul Ünverstes çnde kurulmuştu. O İlahyat Fakültesnde benm de mesulyetm vardı. Br nev sosyoloj fakültes yaptık. Fakat burada yan Fakül. tede İslam blgler esas, sosyolojk blgler yardımcı olacaktır. Emn Soysal (Maraş) -... Bu müessesey yenden kuracağız. Yalnız Mll Eğtm Bakanlığının şu noktalara dkkat etmesn rca edeceğm. Tekrar bu memlekette XVII., XVIII. ve XIX. asırlarda devam eden, dğer memleketlerde olduğu gb lm ve dn, mektep ve medrese mücadelesnn açılmaması, böyle br yola gdlmemes çn son derecede hassas bulunmaları lazımdır. Bu memleket bu yüzden terakk hamleler noktasından çok acı tecrübeler geçrmştr.. Mll Eğtm Bakanının günün syas olaylarına uyarak bu ş ele alıp yürürken memleketn geleceğ üzernde büyük manev ınesulyet omuzuna aldığını unutmamasını rca ederm. Mektep ve medrese mücadeles, dn ve lm mücadeles bzde değl, bütün beşeryet tarhnde kanlı sahneler, kanlı tarh sayfaları yaratmıştır. Büyük Atatürk'ün bu hususta yaptığı hamleler hepmzee malumdur. Büyük Atatürk dnsz myd? Asla; dnsz değld. Büyük Atatürk bu memleketn Avrupa manada lerlemesn, terakk etmcsn stcycn br büyük adamdı... Medrcseler zaman zaman bu mcmlekette, hatta klseler dc zaman zaman br hava yaratmıştır. Böyle br zhnyctn bu mcmlekette yaratılmamasını Mll Eğtm Bakamndan rca ederm. Bu müessese de bu rnemlekete lazımdır ve çok da htyaç vardır.. Tahs:nBanguoğlu (Mll Eğtm Bakanı): - Br İlahyat Fakültesnn kuruluşunda düşü:ndüğümüz cn esaslı ııokta şudur arkadaşlar: Bu gün ü:nverstelermz caması çersnde -k br lm camasıdır- kurmak stedğmz bu müessese, Atatürk nkılabının bz ulaştırdığı yen meden ve çtma hayatı!} şartlarıylu mütenasp ve yen cemyetmzn hüvyetnc layık br mücssese olacaktır. Zaten bunun ç:ndr k bütün Garp menıleketlernde ve yen yen Şark memleketlernde olduğu gb bzde de İlahyat blgs veren müessesey ünverstenn' caması çnde kurmayı düşünmekteyz. Bu düşünce hattı-

11 10 MÜNjR KOŞTAŞ zatında bazı arkadaşlarımızın endşelerne cevap verecek mahyettedr. Bz memleketmzde esk medrese tarzındak tedrsatı yenden canlan. dırmak ve onun yetştrdğ tarzdak adaınları yenden yetştrmek düşüncesnde dej:,rlz.bundan kat' olarak ctnap kararındayız. Mektep ve medrese yüzyıl müddetle, tanzmattan bu yana yanyana çalışmışlar ve memleketmzde k türlü zhnycte sahp nsan yetştrm~lerdr. Bu k türlü zhnyet sahb nsan hr asır boyunca süren dahl br zhnyet mücadeles çnde yuvarlanmışlardır. Tessne teşehbüs ettğmz İlah. yat Fakültes bu zhnyetle çalışan br müessese olmayacaktır. Meınleketmz, münevverlermz yenden bu zhnyet mücadelesne asla düşürmemek kararındayız. Bu lm cama çersnde teşekkül edecek bu müessesenn yetştreceğ yüksek dn adamları svl ve asker bütün mü. nevverlermzle aynı zhnyette, aynı emelde nsanlar olacaklardır... Bu tbarla İlahyat Fakültes müspet br lm cama çersnde kurulacak ve bazı rtca hareketlere cesaret ver~ek şöyle dursun, onları menetmet, onları selbetmek ve onları yok etmek fonksyonunu cra edecektr. Tanzmattan bu yana kurulmuş bütün müesseselermz gb İIfhyat Fakültes de br meşale olacaktır ve hurafecler bu meşaleden ya. rasalar gb kaçacaklardır. İlmden bu memlekete hç br zaman zarar gelmemştr. Yenden br lm meşales yakıyorsunuz, bu meşaleden de ancak fayda hasıl ola. caktır. Ancak ışık, aydınlık hasıl olacaktır. lahyat Fakültes kurulması arzusu, nıeınleketçe, muhtelf part gruplarınca zhar edlmş, Yüksek I1eyetnzce benmsenmş br fkrdr. Bu arzuya uyarak lk defa Ankara Ünverstemz br İHhyat Fakültes.açmak kararını almıştır. Bu Fakültede okutulacak dersler başlıca İslam lınler olacaktır. Fıkıh, Tefsr ve Hads gb. Bunun yanıbaşında, Dl ve Tarh-Coğrafya Fakültesnn derslernden manev blgler, pskoloj, sosyoloj gb blgler de gösterlecektr. Yne Edebyat Fakültesnn lsan kursları İlahyat Fakültesnn yardımcı dersler olacaktır. Arapça ve Farsça, Avrupa dller yardımcı dersler olarak okutulacaktır. Bunun dışında İlahyat Fakültesnde mukayesel dn tarh ve başka, dnler hakkında da umum blgler verlecektr. Sayın BaltaclOğlu'nun şaret ettğ chet ehemmyetldr. İlahyat başlı başına br dsplndr. Edebyat Fakültes se sadece br manev lmler fakültesdr. Bu tbarla kuruluşunda, İstanbul Ünverstesnde vaktyle yapılmış olan hataya düşülmeyecektr. Esas, dn blgler olacaktır..."

12 LAHYAT FAKÜLTES KURULUŞ VE TARİHÇES... II İlahyat Fakültesnn öğretme başladığı ders yılındak programı şöyle d: Dersn Adı Arapça Farsça Yabancı Dl (İng. Alm. Fr.) Sosyoloj Mantık ve İlmJer Felsefes İslam 'Dn ve Mczhepler Ta. İslam Sanatı Tarh Mukayesel Dnler Tarh Saat Ders Verenler Prof. Necat Lugal, D.T.C.F. de Prof. Necat Lugal, D.T.C.F. d,e D.T.C.F.'nn Yabancı Dl BI. Prof. Mchmet Karasan D.T.C.F. de Prof. Hamd Ragıp'Atademr D.T.C.F. de Prof. Yusuf Zya Yörükan Prof. Remz Oğuz Arık Prof. Hlm Ömer Budda İknc yıl Hads Usulü, İslam'da' İlmler Tarh, Dn Pskolojs dersler lave edlmş, buna karşılık Dl ve Tarh Coğrafya Fakültesnde takp edlmekte olan Sosyoloj ders kaldırılmıştır. Fakülte Profesörler Kurulunun çalışmaları sonucu alınan kararlarla derslerde ve programda sonrak yıllarda yıllar çersnde de değşklkler yapılarak yılında yapılan program şu şekl almıştır:. Sınıf Dersler Arapça Farsça Yabancı Dl Klask Dn Türkçe Metnler Kur'an ve İslam Dn Esasları ıslam Tarh III. Sınıf Dersler Arapça Yabancı Dl ıslam Tarh Tefsr Hads ıslam Mezhepler Tarh Kelam İslam Felsefes Tarh Felsefe ve Mantık Dnler T~rh Dn Pskolojs İslam Hukuku İslam Sanatları Tarh Tezyn Sanatlar ve Plaeograf Saat ı. Sınıf Dersler Saat 8 Arapça 6 4 Farsça Yabancı Dl İslam Tarh Klask Dn Türkçe Metnler Kur'an ve İslam Dn Esasları Dn Pskolojs 1 Dn Sosyolojs Felsefe ve Mantık 1 Saat LV. Sınıf Dersler Saat 4 Arapça 6 Yabancı Dl İsllm Tarh Tefsr 4 Hads 4 İslam Mezhepler Tarh 4 İslam Felsefes Dnler Tarh İslam Sanatları Tarh Pedagoj Tasavvuf Tarh İslam Tezyn Sanatları 1 İukılap Tarh, 1

13 1 MÜNİR KOŞTAŞ ders yılına kadar dört yıllık genel br İlahyat Eğtmn amaçlayan Fakülte, mezkür ders yılından tbaren beş yıla çıkarıldı. İlk' üç yılda ağırlık, kaynak dl olan Arapça le br Batı dlne ve genel eğtme verld. Beş yıllık süre dkkate alınarak son k yıl htsaslaşmaya tahss edld. Bu maksatla Tefsr ve Hads Bölümü le Kelam ve İslam Felsefes Bölümü teşkl edld. Fakülteden mezun olanlara bölümlern bldrr İlahyat Lsans Dploması verlyordu. Yüksek Öğretm Kurulunun göreve başlaması üzerne, İlahyat Fakülteler çn kabul edlen' yen eğtm-öğretm programına göre öğretm yılı bşşından tbaren, beş yıllık öğretm süres olan Fakültemz, lk yılı Arapça hazırlık sınıfına tahss edlmek suretyle dört yıllık lsans öğretm veren br kurum halne getrlmştr. Hazırlık sınıfına kaydını yaptıran öğrenclerden Arapça blenler çn muafyet sınavı açılmaktadır. Bu sınavda başarı sağlayanlar hazırlık sınıfını geçmş sayılırlar. İdar bakımdan üç bölüm bulunmaktadır; bunlar da: 1- Tefsr Ye Hads Bölümü, - Kelam ve İslam Felsefes Bölümü, - İslam Medenyet ve Sosyal Blmler Bölümü Fakülteden mezun olanlara "İlahyat Fakültes Lsans Dploması" verlr. Yukarıda belrtlmş olan bölümler müstakl olarak dploma vermezler. Fakültemzde hal hazırda tespt edlmekte olan program şu. şekldedr: Program: Hazırlık II. Sıwf Arapça 40 İnkılap Tarh Kur'an 10 Türk Dl. Yabancı Dl 8 I. Sınıf B. Eğtm.Tezhp-Hat İllkılap Tarh 4 Kur'an Türk Dl Arapça 6 Yabancı Dl 4 İslam Tarh B. Eğtm-Tezhp-Hat Tefsr 9 Kur'an 6 Had. 9 Arapça 6 Mantık İslam Tarh 6 İslam Kurumları Tarh İslôm Dn Esasları ve Ahlakı 6 Türk İslôm Edebyatı 4

14 JLAHİYAT FAKÜLTESİ KURULUŞ VE TARHÇESI... 1 Tef"r Usull 4 Farsça 4 Hads Usulü 1- Seçmel Dn Musk-Paleograf Eğtm Blmne Grş Eğtm Pskolojs ııkçağ Felsefes Tarh Genel Öğretm Metotlan II ı. Sınıf IV. Sınıf lnkılap Tarh 1nkıllıp Tarh Türk Dl Türk Dl Yahaucı Dl 8 Yabanc.. Dl 8 B. Eğtm-Tezhp-Hat B. Eğtm-Tezhp-Hat Arapça 4 Arapça 4 Tefsr 4 lslam Mezhepler Tarh 5 Hads 4 Eğtm Sosyolojs lslam Hukuku Usulü 4 Dn Eğtm 4 Türk İslam Sanatıarı Tarh Kelam II lslnm Hukuku 9 lslam Felsefes Tarh 5 Dnler Tarh Tasavvuf Tarh <1 Dn Sosyolojs Yençağ Felsefes Tarh Dn Pskolojs Dn Felsefes Ölçme ve Değerlendrme Özel Öğretm Metotları Kur'an Dn,'e Ahlak Dersler Araştırma Teknkler Özel Öğretm Uygulaması Hafta Farsça 4 Rehherlk Faklltemzde takp edlmekte olan programın ncelenmesnden de anlaşılacağı üzere, lk sene Arapça ve Kur'an-ı Kerm' layıkı le öğrenmek çn hazırlık sınıfı olarak tahss edlmştr. Brnc sınıftan tbaren tedrsat sstem İslamyetn en temz anlayışına dayanmak suretyle,akıl ve nass'ı mhver kabul etmştr. İslamyetn doğuşu ve yayılması bu temel blgler yanında önenl br mahyet taşımaktadır. Tarhı veskalara dayanarak okutulan İslam Tarh, sadece olaylan kronolojk br tasnf çnde sıralayan klask tarh öğretmnden sıyrılarak, hadseler zaman ve mekan şartlan dahlnde nceleyerek, 'bunlardan hal ve stkbale makes olacak bret örnekler çıkarmaktadır. İslam Felsefes ve İslam Mezhepler Tarh, başlangıçtan günümüze kadar k İslam düşüneeye ışık tutmakta, doğan, gelşen fkr hareketler ve bunları meydana getrenler lm metotlara dayanarak ncelenmektedr. Tarh blglermzn nüfuz edebldğ devrlerden bu yana, gelmş geçmş bütün dnler, tarh ve sosyoloj görüşü le tetkk ettkten sonra sıklet merkezn semav dnlere ntkal ettren Dnler Tarh; dn ve top-

15 MONIR KOŞTAŞ lum münasebetler le toplumun dn yaşayışını amprk br tarzda ele alıp ncelemekte olan Dn Sosyolojs; fedrn dn yaşayışını nceleme yapan Dn Pskolojs nd mukayese ve hükümlerden uzak lm kollarıdır. Dn duyuş ve düşünüşün yüksek fadelern taşıyan mmar ve tezyn sanat eserlermzn değerlern önce kendmze sonra da dünyaya tanıtmak lazım geldğ düşüncesyle İslam Sanatlar} Tarh, İslam Tezyn Sanatlan ve Paleograf dersler hdas olunmuştur. Bu arada ruhlara büyük huzur veren dn musk dersnn gerek teork gerekse tatbk olarak büyük br tna le verlmekte olduğunu unutmamak gerekr. Büyük br çoğunluğu lc yaygın ve örgün eğtm kuruluşlannda revalan genç lahyatçıların pedagojk formasyon yönünden yetşmelern sağlamak çn Dn Eğtm ders le dğer eğtm formasyon derslern de ne kadar luzümlu olduğunu blmem hatırlatmaya gerek var mı? Bütün bu dersler yanında İslam İlahyatı merkez rolü oynamaktadır. Tefsr ve Hads Usulü, İslam Hukuku, Tefsİr ve Hads, Kelam, bu sahalarda memleketmzde temayüz etmş mütehassıslar ve otorteler tarafından Mezunlarımız okutulmaktadır. Lse ve deng okul ınezunlarmı kabul eden ve beş yıllık br tahsl süresnce kültürlü ve lm metot sahb dn alm namzetler yetştrmekte olan Fakültemzden 195 yılından ber erkek ve kız öğrenc mezun olmuştur. Bunların yıllara göre taksm şöyledr: Yıl Erkek Kız Toplam II II gö.

16 İLAH1YAT FAKüLTESİ KURULUŞ VE TARİHÇES II İsHlrn ve dn konularda olduğu kadar Arapça, Farsça ve br batı dlne aşna olan mezunlar, İmam Hatp okullannda meslek dersler, lse ve ortaokullarda Dn Kültürü ve Ahlak Blgs Dersler öğretmenlğn asl olarak verdkler gb, bulunduklan okullardak çeştl kültür derslern de lyakatla okutmaktadırlar. Akademk karyere ntsap etmş bulunan çok sayıdak mezunlanınız ülkemz'dek 9 İlahyat Fakültesnde öğretm üyes, öğretm görevls, Araştırma Görevls, Uzman ve Okutman olarak görev yapmaktadırlar. İlahyat Fakültelernden ayn olarak çeştl ünverstelern sosyal bölümlernde de görevl olanlan zkretmek gerekr yılından tbaren de çeştl İlahyat Fakültelerne Fakültemzden kadro noksanlığı sebebyle sayılan 5'e varan Doçent ve Profesör gtmş bulunmaktadır. Halen mevcut 9 İlahyat Fakültesnden alnsında -Dokuz Eylül, Ercyes, Selçuk, Ondokuz Mayıs, Atatürk ve Şanlıurfa İlahyat Fakülteler- Dekan olarak görevl bulunan Profesörler Fakültemzden mezundurlar. Dyanet İşler Başkanlığıwn -Başbakanlık ta dahl olmak üzereçeştl kademelernde görev yapmaktadırlar. Mll Savunma Bakanlığı tarafından fakülte de okutulan öğrenclern br kısmı Asker Ortaokul ve Lselerde öğretmen olarak, dğer br kısmı Kara, Denz ve Hava Kuvvetler Moral Darelernde vazfe almışlar, br kısmı da asker eğtm brlklernde dn ve kültürel alanda görevlendrimşlerdr. Bunların dışında br kısım mezunlar da Devlet Arşvlernde uzman olarak çalışmaktadırlar. Türkye Radyo ve Televzyon Kurumunda da

17 16 MÜNIR KOŞTAŞ 'prodüktör ve darec olarak görevalan mezunların sayısı küçümsenmeyecek br rakama ulaşmış hulunmaktadır. Yayın ve Kültürel Faalyetler Fakültemz eğtm' ve öğretm faalyetlernn yanısıra lm çalışma ve yayınlarda da hulunmaktadır yılından 1988 yılı sonuna kadar 15 telf ve tercüme eser Fakültemz öğretm Üyeler tarafından yayınlanmıştır. 195 yılından tbaren "İHhyat Fakültes Dergs" muntazaman çıkmaktadır. Dergmzn XXX. sayısı çıkmış bulunmaktadır. BUlllara laveten Fakültemz bünyesnde 198 yılına kadar faalyet göstermş bulunan İslam İlmler Ensttüsü'nün beş sayı dergs lc sayı da yıllık Araştırmalar Dergs yayınlanınıştır. Fakültemz öğretm üyeler gerek yurt ç gerek yurt dışında yapılan kongre, semner ve sempozyumlara bldrleryle ştrak ederek hem fakültemz hem de ülkemz lm ve kültürel açıdan büyük br lyakatla temsl etmektedrler. Fakültemz 5-8 Eylül 1988'de Malezya'da (Kuala- Lumpur) yapılan İslam Ünversteler Brlğnn Kongresne katılmış ve İslam Ünversteler Brlğnn üyelğne kabul edlmştr. Fakültemz bugüne kadar ülkemzn eğtm ve öğretm problemlernn hallne yardım amacı le çeştl semnerler tertp etmş bulunmaktadır. Bunlardan: a). Dn Eğtm Semner (Nsan 1981), b) Dn Kültürü ve Ahlak Blgs Özel Öğretm Yöntemler Semner (Ekm 1986), c) Dn Öğretm ve Dn Hzmetler Semİner (8:"'10Nsan 1988) Busemner Dyanet İşler Başkanlığı ve Türkye Dyanet Vakfı le hrlkte düzenlenmştr. Bu semnere Federal Almanya, İngltere ve Fransa'dan da yabancı lm adamları bldrler le katılmışlardır.. d) Fakültemzde her hafta Cuma günler saat arasında Öğretm Üyeler ve Yardımcıları tarafından konferans ve lm sohhet toplantıları yapılmaktadır. e) Fakültemz Tasavvuf Musks korosu da her yıl muntazaman en az br defa olmak üzere konserler vermektedr. f) Fakültemzde her yıl çeştl anma günler muntazam br şeklde tertp edlmektedr.

18 İLAHİYAT FAKÜLTES KURULUŞ VE TARİHÇES Kütüphane ve Hzmetler İlahyat Fakültes yaklaşık clt ktap, sürel yayın ve 000 adet değerl yazmaları le zengn br kolleksyona sahptr. Kütüphanemz öğretm üyeler ve yardımcılarına, öğre.nclere ve dışarıdan gelen tüm araştırmacılara hzmet vermektedr. Kullanma alanı 900 m olan Kütüphancmzde 100 kşlk okuma sa- Lonu vardır. Koleksyonumuz gerek ktap sayısı gerekse ktapların nadryet açısındançok zengndr. İlahyat sahasındak değerl ktapların yanısıra. başta tarh ve sanat tarh olmak üzere dğer konularda da eserler bulunmaktadır. Türkçe ve yabancı, dllerdek eserlerden başka nadr olarak bulunan esk harfl ktaplar da Qüyük br yekün tutmaktadır. Kütüphanem.ze gerek kurumlardan gerekse şahıslardan çok sayıda bağış ktap gelmektedr. Çeştl kuruluşlarla da yayın değşm yapılmaktadır. Ktaplar depolarımızda aksesyona göre düzenlenmştr. El yazmaları özel bölümde tna le muhafaza edlmektedr. Kütüphanemzde blgsayar uygulamaları çn gerekl çalışmalar hızla devam etmektedr. Kütüphanemzde fotokop hzmet de verlmektedr. Ayrıca clt atelyemz ve ofset baskı yapablen matbaamız mevcuttur. FAKÜLTEMtztN KURULUŞUNDA;'>l BERt DEKANLıK YAPMıŞ OLANLAR Adı Soyadı Seçlş Tarh Ayrılma Tarh Ayrılış Sebcb Ord. Prof. Esat Arsebük Ord. Prof. Suut Kemal Yetkn Prof. Mehmet Karasan Prof. Dr. Bcd Zya Egcmen Ord. Prof. Sabr Şakr Ansay Ord. Prof. Suut Kemal Yetk u Ord. Prof. Hlm Zya Ülken Prof. Dr. Bed Zya Egemen Prof. Dr. Tahsn Banguoğlu Prof. Dr. Neşet çağatay Prof. Dr. Kemal Balkan Prof. Dr. Hüseyn Yurdaydın Prof. Dr. Hamd Ragıp Atadcmr Prof. Mehmet Taplamacıoğlu Prof. Mehmet Karasan Prof. Dr. Neşet çağatay Prof. Dr. Necat Öner Prof. Dr. Hkmet Tanyu Prof. Dr. Hüseyn Atay Prof. Dr. Talat Koçyğt Prof. Dr. Melha Anbarcıoğltı M ll Süres dolarak Süres dolarak Mlletvekl seçlerek İstfa Srcs dolarak Rektör seçld İstfa İ stfa İstfa Süres dolarak Süres dolarak Süres dolarak İstfa le Süres dolarak İstfa le 7. II Süres 401arak 4. ll Süres dolarak Süres dolarak Süres dolarak Halcıı bu görevu sürdürmektedr.

19 18 MÜNİR KOŞTAŞ Bölümler ve Öğretm Elemanları: 1- Tefsr ve Hads Bölümü Bölüm Başkam: Prof. Dr. Talat Koçyğt 1- Tefsr Anablm Dalı Prof. -Dr. İsmal Cerrahoğlu (Başkan) -(L.A.Ü.1.F. Dr. A.ÜJ.F.) Öğretm Üyeler: Doçender: Doç. Dr. Salh Akdenır (L. A.üJ.F. Dr. Sorbonne Ü. Pars) Doç. Dr. Mevlüt Güngör (L. Bağdat İ. F. Dr. A.ÜJ.F.) Araştırma Görevller: Ar. Gör. Hals Alhayrak (L. Atatürk ÜJ.F.) Ar. Gör. Mehmet Paçacı (L.A.ÜJ.F.) Ar. Gör. İdrs Şengül (L.A.ÜJ.F.) Ar. Gör. Nedm Sernsu (L.A.üJ.F.) Ar. Gör. Ömer Özsoy (L. A.ÜJ.F.) - Hads Anablm Dalı Prof. Dr. Talat Koçyğt (Başkan) (L. A.Ü.İ.F. Dr. A.Ü.ı.F.) Öğretm Üyeler: Profesörler: Prof. Dr. Mehmet Hatboğlu (L. A.üJ.F. Dr. A.Ü.1.F.) Doçender: Doç. Dr. Mücteba Uğur (L. A.üJ.F. Dr. A.Ü.1.F.) Doç. Dr. M. Hayr Kırbaşoğlu (L. A.Ü.t.F. Dr. A.Ü.t.F.) Araştırma Görevller: Ar. Gör. İsmal Hakkı Ünal (L. A.Ü.ı.F.) Ar. Gör. Al Dere (L. A.Ü.1.F.) Ar. Gör. Kaml Çalan (L. A.Ü.ı.F.)

20 LAHYAT FAKÜLTES KURULUŞ VE TARİHÇES Islam Hukuku Anablm Dalı Doç. Dr. Esat Kılıçer (Başkan) (L. A.Ü.ı.F. Dr. A.Ü.ı.F.) Doçcntler: Doç. Dr. Selahattn Eroğlu (L. A.Ü.t.F. Dr. Unversty of Exert İngltere) Araştırma Görevller: Ar. Gör. Dr. İbrahm Çalışkan (tü.h.f.y.ı.e. Dr. A.Ü.ı.F.) Ar. Gör. Osman Taştan (L.A.Ü.ı.F.) II- Kellm ve İslam Felsefcs Bölümü Bölüm Başkam: Prof. Dr. İbrahm Agah Çubukçu 1- Kelam Anablm Dalı Prof. Dr. M. Sat Yazıcıoğlu (Başkan) L. A.Ü.ı.F. Dr. Sorbowc Ü.) Yardımcı Doçentler: Yrd. Doç. Dr. Hasan Onat (L. A.Ü.ı.F. Dr. A.Ü.t.F.) Araştırma Görevller: Dr. Ar. Gör. Ahmet Akbulut (L. A.Ü..F. A.Ü.S.B.F. Dr. A.Ü..F.) Dr. Ar. Gör. Sabr Erdem (L. A.üJ.F. Dr. A.Ü.ı.F.) Ar. Gör. Muammer Eser (L.A.Ü.1.F.) Ar. Gör. İlham Güler (L. A.ÜJ.F.) Ar. Gör. Sönmez Kutlu (L.A.Ü.t.F.) - İsUm Felsefes Anablm Dalı Prof. Dr. İbrahm Agah Çubukçu (Başkan) (L. A.Ü..F. Dr. A.Ü..F.) Profesörler: Prof. Dr. Hayran Altıntaş (L. A.üJ.F. Dr. Sorbonne Ü.) Doçcntler: Doç. Dr. Mehmet Bayraktar (L. A.Ü.ı.F. Dr. Sorbonnc Ü). Araştırma Görevller: Ar. Gör. Ethem Cebecoğlu (L. A.ÜJ.F.) Ar. Gör. A. Had Adanalı (L. A.ÜJ.F.) Ar. Gör. Nur Adıgüzel (E.Ü.t.F.)

21 0 MÜNfR KOŞTAŞ 111- İslam Medeııyet ve Sosyal Blmler Bölümü Bölüm Başkanı: Prof. Dr. Hüseyn Gaz Yurdaydın 1- Isıam Tarh Anablm Dalı Prof. Dr. Hüseyn G. Yurdaydın (Başkan) (A.Ü.D.T.C.F. Dr. A.Ü. D.T.C.F.) Doçentler: Doç. Dr. Sabr Hzmetl (L.Y.İ.E. Dr. Sorbonne Ü.) Doç. Dr. Nesm Yazıcı (L. İ.Y.İ.E. İ.Ü.Ed.F. Yardımcı Doçentler: Dr. A.Ü.İ.F.) Yrd. Doç. Dr. Münr Atalar, (L. A.Ü.İ.F. Dr. A.Ü.İ.F.). Araştırma Görevller: Ar. Gör. Mehmet Özdemr (L. A.Ü,t.F.) Ar. Gör. İrfan Aycan (L. A.Ü.İ.F.) Ar. Gör. Nahde Bozkurt (L. A.Ü.t.F.) Ar. Gör. Abdurrahman Acar (S.Ü.t.F.) Ar. Gör. İb~ahm Sarıçam (L.A.Ü.1.F.).. Öğretm Görevller: Dr. Mustafa Kılıç (L.Y.İ.E. Dr. Atatürk Ü. İslam İ.F.) Uzmanlar: F. Ceyda Satıoğlu (L. A,.Ü.D.T.C.F. UZ. A.ÜJ.F.) - Dnler Tarh Anablm Dalı Doç. Dr. Abdurrahman Küçük (Başkan) L.A.Ü.İ.F. Dr. A.üJ.F.) Araştırma Görevller: Ar. Gör. Mustafa Erdem (L.A.Ü.t.F.) Ar. Gör. Bak Adam (L. A.ÜJ.F.) Ar. Gör. Mohmet Katar' (L:A.Ü.t.F.) - Eğtm Blmler Anablm Dalı Prof. Dr. Beyza Blgn (Başkan) (L. A.Ü.t.F. Dr. A.Ü.t.F.) Araştırma Görevller: Ar. Gör. Mualla Selçuk (L. A.Ü.İ.F.) Ar. Gör. Nevzat Y. Aşıkoğlu (L. A.üJ.F.\ Ar. Gör. Cemal Tosun (L. A.Ü.t.F.)

22 / LAHİYAT FAKÜLTESI KURULUŞ VE TARHÇESI... 1 Öğretın Görevller: Bekr Demrkol (L. A.Ü.ı.F.) 4- Dn Sosyolojs ve Dn Pskolojs Anablm Dalı Prof. Dr. Ram Ayas (Başkan) (L. A.Ü.1.F. Dr. A.Ü.ı.F.) Doçentler: Doç. Dr. Münr Koştaş (L. A.Ü.ı.F. Dr. Sorhonne Ü.) Araştırma Görevller: Ar. Gör. Gülay Cezayrl (L. A.Ü..F.) Ar. Gör. Nyaz Akyüz (L. A.Ü.İ.F.) Ar. Gör. Öznur Özdoğan (L. A.Ü.ı.F.) 5- Dn Felsefes ve Mantık Anablm Dalı Prof. Dr. Neeat Öner (Başkan) (L. A.Ü.D.T.C~F. Dr. A.Ü..F.) Yardımcı Doçentler: Yrd. Doç. Dr. Tahr Yaren (L. A.üJ.F. Dr. A.Ü.1.F.) Araştırma Görevller: Ar. Gör. Recep Kılıç (L. A.Ü..F.) Ar. Gör. İsmal Köz (L. A.Ü.ı.F.) 6- İslfm Sanatları ve Mmars Anablm Dalı Yrd. Doç. Dr. Ruh Kalender (L. A.Ü.ı.F. Dr. A.Ü.ı.F.) Araştırma Görevller: Dr. Al Yılmaz (L. A.Ü.ı.F. Dr. A.U.I.F.) Dr. Mehmet Akkuş (L. A.Ü..F. Dr. A.Ü.ı.F.) Ar. Gör;. Bayram Akdoğan (L. Y.İ.E. Bursa) 1- Tefsr Anablm Dalı (THB lll) Tefsr Usulü: Kur'an Tarh; Valıy, ayet, s're; Kur'an'ın yazılması, toplanması ve çoğaltılması. Kur'an'ın manası ve smler. Kur'an tefsr le lgl blgler, ayetlern nş sebepler, nesh meseles, muhkem vemüteşabh, surelel'in başlangıç harfler, Kur'an'ın eazı ve üslfıb'.

23 MÜNİR KOŞTAŞ sr tarh, (THB 11) Tefsr: Hz. Peygamber devrndep., başlamak üzere tef. tefsr çeştler ve tefsr metotları. 11- Hads Anablm Dalı (THB 11) Hads usulü: Hads ve sünnetle lgl tarfler, hads ravler, sahh, zayıf ve mevzu hadsler,hads çeştlernden ktapları. seçmeler, hads ıthb 1) Hads: Hz. Peygamber devrnden tbaren hads rvayetndek gelşmeler (Hads Tarh), Hads eserlernn ortaya çıkışı, hadslerden seçmeler ve şerhler İslam Hukuku Anablm Dalı (THB 11) İslam Hukuku: İslam Hukuku'nun d~ğuşu, kaynakları, fıkıh ekoller ve özellkler, Meden Hukuk, Amme Hukuku ve Mras Hukukunun mukayesel olarak tamtılması. (THB 1) İslam Hukuku Metodolojs: Fıkıh usulünün do.ğuşu, tammı ve tarhçes; Şer' delller (Ktab, Sünnet, İcma, Kıyas, vb) ve bunlara dayanarak hüküm çıkarma kuralları; mükellefler ve mükelleflern fller (Hukuk ehlyet ve sorumluluk); Şer' hükümlern amaçları, cthad ve fetva müesseseler. IV - Kelam Anablm Dalı (KİFB 11) Kelam: Kelam termler, bazı kelam problemler (m'- yet, sttaat, delller), Maturd ekolüne göre nsamn fller kavramı, İman meseles, Allah ve Peyg~rİıberlk, Nesef akad, İbn Haldun'un Mukaddme'sndek kelam görüşler. (KİFB 1) İslam Ahlakı: İslam'da üstün ahlakın yolları ve kuralları. (KtFB 1) İslam Mezhepler Tarh: Geçmşte ve günümüzde yaşayan ktsad ve syas mezhepler, mezheplern doğuş sebepler, tarh. seyrler, brbrlerne benzer oldukları ve ayrıldıkları nanç ve tkadlar, coğraf dağılımları.. (KİFB 14) İslam Dn Esasları: Kur'an ve Hads'e göre tslam dnnn man ve badet esasları. V- tslam Felsefes Anablm Dalı (KİFB 1) İslam Felsefes: İslam düşünürlernn Tanrı, varlık, ahret, ahlak ve hürryet görüşler, Türk-tslam Felsefesnn' düşünce tarhndek yer ve önem.

24 - ILAHIYAT FAKÜLTESI KURULUŞ VE TARIHÇES... (KİFB ) Tasavvuf Tarh: Tasavvuf düşüncenn doğuşu ve sebepler, tarh safhaları, başlıca mutasavvıfların görüş ve düşünceler. VI- İslam Tarb Anablm Dalı (İMSB 11) İslam Tarh Cahlye devr Arab Tarh, Hz. Peygamber, dört halfe, Emevler, Abbasler, lk müslüman Türk Devletler, syas, dar, kültürel ve sosyal tarhler, Selçuklu ve Osmanlı toplumunda fkr hareketler. (İMSB 1) Paleograf: Osmanlı dönem Arab Alfabes le yazılmış olan çeştl ktabe ve belgelern yazı türlerne göre okutulması, Osmanlı paleografyası. (İMSB 1) İslam Kurumları Tarhdslam Medenyetnn doğuşu ve özellkler,.syas kurumjan: Halfelk, sultanlık, vezrlk. Ekonomk kurumları: İslam tcaret hayatı, klask dönem, toprak yönetm ve tarım, beytulmal (hazne). Sosyal kurumları: Eğtm ve öğretm kurumlan, fıltılvvet ve ahlk, vakıflar, Hukuk kurumları: Ordu teşklatı ve İslam Medenyetnn dğer medenyetlere tesrler. VII- Dnler Tarh Anablm Dalı (İMSB 1) Dnler Tarh: Dnn Tarf, mahyet ve menşe hakkındak nazaryeler; Dnler Tarhnn tanımı, tarhçes ve kronolojs; Asya, Avrupa, Anadolu, Amerka, Esk Roma ve Yunan Dnler; Esk Türk Dn ve Arap CahIye İnançları. Yaşayan Dünya Dnler: Hnt, Çn, Japon; Yahud, Hırstyan ve İslam dnler. VIII- Eğtm Blmler Anablm Dalı (İMSB 1) Dn Eğtm: Temel Kavramları: (Dn Eğtm Blm "Dn Pedagojs", İlahyat, akıl, dn, terbye-eğtm-öğretm). lgl Blmler: (Pskoloj, Sosyoloj, letşm, Dl Blm, davranış ve bozuklukları.) Dn Eğtm Blm'nn mahyet ve görev, okullarda ve camde dn eğtm, öğretm dn, eğtm ve öğretmn tamamlayıcı kuruluşlar, dn eğtm ve öğretmn blmsel temellere dayandırma çabaları, okul çeştler ve dn ders. ıx- Dn Sosyolojs ve Pskolojs Anablm Dalı (İMSB 41) Dn Sosyolojs: Toplum Blmler (Sosyoloj nedr? Toplumsal yapı, Toplumsal hareketllk).

25 4 MONtR KOŞTAŞ Dn Blmler (Dn sözü, Dn olaylarının tanımı, Dnlern kök ve başlangıçlan, Dnlerde sınıflama, Çevre ve dnn karşılıklı lşkler, Dnler Blm, Dn Sosyolojsnn tartışma konusu olan meseleler, Dn S08- yolojsnn tarhçes). Dn Sosyolojsnn ana problemler (Genel blgler, dn tecrübe ve anlatımlan, Dnn toplum ve.dünya karşısı~dak tutumu). Dn ve Toplum lşkler ve dn gruplar. Laklk lkes ve Türkye'dek durum (Genel blgler, tarh boyunca laklğn gelşmes, batı dünyasında laklğ doğuran olaylar, Türkye.Cumhuryetndek durum). Dn bakımından.devlet şekller ve çağdaş yaşayıştak tutum. (İMSB 4) Dn Pskolojs: Genel Pskoloj çndek çeştl ekoller motvaton, kşlk teorler, Dn Pskolojsnn tanımı, tarh gelşm, kaynakları, metotları, dn ve kşlk, Tasavvuf Pskolojs; düşünce ve davranış bozuklukları çnde dn belrtler, Dn Eğtmnde Dn Pskolojsnn önem. x- Dn Felsefes ve Mantık Anablm Dalı (İMSB 51) Felsefe Tarh: İlk, orta ve yen çağda batıdak felsefe akımları ve flozofların görüşler. (İMSB 54) Mantık: Felsefe problemlernn sstematk br şeklde ncelenmes le mantık problemlernn klask tarzda ele alınması. (İMSB 5) Dn Felsefes: Felsefe-Dn münasebetler, dn- lm münasebetler. XI- İslam Sanatları ve Mmars Anablm Dalı (İMSB 61) Türk-İslam Sanatları Tarh: İslam Sanatının. doğuşu, mahyet; Emev ve Abbas uslubları, Endülüste İslam Sanatı; Gaznenler, Büyük Selçuklular, Anadolu Selçukluları, İlhanlı ve Osmanlı devrlernde mmar eserler. (MSB 6) Türk Dn Musk: Nazar olarak, musknn tanımı ve. adlandırılması, musknn (notalarla) yazılması; Türk muskisnde ses sstem, makamlar,usuller, çeştler; Türk Dn Musks bestekarları ve eserler. Uygulamalı olarak dn bestelern makam ve usulle crası. (İMSB 6) Türk İslam Edebyatı: Türk İslam Edebyatının tarhçes, özellkler, devreler. Bu edebyatta kullanılmış olan harflern men-

26 İLAHİYAT FAKÜLTES KURULUŞ_ VE TARİHÇES... 5 şe ve Türkçe'de kullanılış şekller, Türkçe kelmelern esk harflerle yazılmasındak özellkler. Esk metnlei'n okunması, transkrpsyonu. Türk Edehyatında veznler, cbced hesabı. mayan Ders Program.ında yer alan, fakat herhang br bölüme bağlı ol. dersler: ) Atatürk lkeler ve İnkılap Tarh ) Türk Dl ) Yabancı Dller: a) Arapça b) Farsça c) İnglzce, Fransızca ve Almanca'dan br Okulrnanlar: Adem Akın (Arapça)'(L. Bağdat D. Hukuk ve SBF) Ahmet Yılmaz (Arapça) (L. A~D.D.T.C.F.)' Caht Kutlu (Arapça) (L. Mısır EI-Ezher D.) Zekerya Yılmaz (Arapça (L. Y.l.E. İzmr) Abdülhalk Sadık Bekr (Arapça) (L. A.Ü.D.T.C.F.) Ekrem Pamukçu (Arapça) Raha Anwar (Arapça) Nuh Savaş (Arapça) (L. E.ÜJ.F.) Al İhsan Okur (Arapça) Süleyman Baybara (Arapça) (L. Mısır EI-Ezher,D.) Muaınmer İpek (Arapça) Demrhan Ünlü (Kur'an-ı Kcrm) (L. A.Ü.1.F.) Yr.U. Doç. Dr. Şevk Saka (Kur'an-ı Kerm) (L. A.Ü.l.F. Dr. A.Ü.1.F.). Ayşe İnc Güner (İnglzce) (L. O.D.T.Ü.) Hale Özkın (İnglzce) Sevl Gökdemr (Fransızca) Şükran Görüryılmaz (Türk Dl) (L. A.Ü.D.T.C.F.)

27 6 MÜNİR KOŞTAŞ Eğtm-Programı: Sınıfı Hazırlık Arapça Kur'an 1. Sınıf İnk.ılap Tarh Türk Dl Yabancı Dl Bedeı Eğtm-Tezhp-Hat Kur'un Arapça İsıam Tarh İsıam Dn Esasları ve Ahlakı Tef.r Usulü Hads Usulü' Eğtın Blmne Grş İlk~ağ Felsefes Tarh 1. Dönem 0 S IL. Dönenı :~ 9 II. Sınıf. Dönem IL. Dönem İııkılap Tarh Trk Dl Yabaneı Dl Beden Eğtm.Tezhp-Hat Kur'an Arapça İslam Tarh Tefsr Hads Mantık İsıam Kurumları Tarh Türk İsıam Edebyatı Farsça Seçmel Dn Musk-Paleograf Eğtm Pskolojs Getel Öğretm Metotları S 1 II. Sınıflar İnkılap Tarh Türk Dl Y baneı Dl Beden Eğtm- Teıhp.Hat Arapça Tefsr 4 4 ı 4 ı

28 İLAHİYAT FAKÜLTES KURULUŞ VE TARIHÇESI... 7 Had~ 4 İslam Hukuku Usulü Türk İslam Sanatlan Tarh ;- İslam Hukuku 5 Dnler Tarh Dn Sosyolojs Dn Ps;kolojs Ölçme ve Değerlendrme Kur'an Araştırma Teknkler Farsça 1 1 Rehberlk 1 ıv. Sınıf ı. Dönem LI. Dönem ınkılap Tarh Tj;rk Dl Yabancı Dl Beden Eğtm-Tezhp-Hat Arapça ıslam Mezhepler Tarh Eğtm Sosyolojs Dn Eğtm Kelam ıslam Felsefes Tarh Tasavvuf Tarb Yençağ Felsefes Tarh Dn Felsefes Özel Öğretm Metotları Dn ve Ahlak Dersler Özel Öğretm Uygıılaması Hafta 0 0