Anneler Gününüz Kutlu Olsun

Transkript

1 e-dergi Mayıs, 2014, S.1 En Güzel Hediyeniz, Bebeğiniz! Anneler Gününüz Kutlu Olsun Uzman Tanıtımı ve Roportaj: Ayça Ülkü Bolten Hamileler için Dengeli Beslenme Kuralları Konuşma Geriliği Bebek ve Bilgisayar

2 İçindekiler 3 Editör den, F. Nur Olcay 5 - Uzman Tanıtımı, Ayça Ülkü Bolten 9 Mama Tarifleri 14 Sibel in Köşesi 16 Makale; Konuşma Geriliği 21 Makale; Bebek ve Bilgisayar 25 Hamilelikte Doğru Beslenme 28 Bebeklerle Oyunlar Uzman tanımı ve röportaj (ayça) 5 mama tarifi 38 Aslı Sağal, En sık Rastladığım Cümlelerden Biridir Sibel in Köşesi 3 makale: Konuşma geriliği, Bebek ve bilgisayar, hamileler için dengeli beslenme kuralları 3-5 oyun, etkinlik 40 Etkinlik; Kaşık Süsleme Aslı (en sık rastl...) astroloji

3 EDİTÖR DEN F. Nur Olcay Merhaba ; Sevgili Anneler ve Anne Adayları... Adettir, Anneler Gününde duygu dolu gözleri yaşartan ve Annelere övgüler düzen yazılar yazmak ;-) Oysa ben sizlere bir kıdemli Anne olarak deneyimlerimi sunmak istiyorum bu özel günde, çünkü deneyim denilen olgu aslına bakacak olursanız değerli mi değerli yaşanmış özümsenmiş bilgidir. Sevgili Anne Adayları ; Bundan 24 yıl önce oğlumu kucağıma verdikleri o sıcak Ağustos gününde onun yüzünü ilk kez gördüğümde kendi kendime şöyle demiştim: "Artık hayatında yeni bir dönem başlıyor. Kendine çok ama çok iyi bakmalısın. Yediğine içtiğine uykuna her şeyine bir başka özen göstermeli ve düzen getirmelisin, çünkü bu kucağında tuttuğun varlığa, canından çok sevdiğin bebeğine bunu BORÇLUSUN!... Lütfen, «saçlarımı süpürge ettim, senin için yemedim yedirdim» söylemlerinin ve davranış biçiminin bebeğinize yarardan çok zarar getirebileceğini aklınızda bulundurunuz. Unutmayın ki aynen uçaklarda anons edildiği gibi önce oksijen maskesini kendinize, sonra çocuğunuza takacaksınız. Hayat siz kendinizi sevip kendinizle barışık olduğunuz sürece bebeğiniz veya çocuğunuz için de daha güzel ve mutlu olacak. Onun mutlu olması sizin mutlu olmanıza bağlı. İnsanoğlu ancak sahip olduğu bir şeyi başkasına da verebilir paylaşır. Sevgili Bebeğinizin mutlu büyümesi sizin ellerinizde... Sevgili Genç Anneler; Bu satırları yazan çocuk hayvan doğa sevgisi ile dopdolu Ben en büyük hayalimi gerçekleştirip bilmediğim bir mecra olan internetten tüm Annelere Erken Ev Eğitimi esaslarını sunan bir e-platform kurdum, çünkü hamilelikten başlayarak 0-4 yaş döneminin önemini kendi çocuğumda bizzat yaşayarak deneyimledim. O dönemde Anne olarak ne ekerseniz ileri ki yıllarda onu biçebileceğinizi ve o ilk yılların

4 EDİTÖR DEN F. Nur Olcay nelere kadir olabileceğini yıllar sonra sağ beyin odaklı erken eğitim esaslarını okuduğumda daha iyi ve net anladım. Kendi kendime EVET diye haykırdım, bunlar tamamen doğru sen bunları bir şekilde uyguladığın ve yaptığın için şimdi çocuğunda sonuçlarını gururla mutlulukla gözlemliyorsun!". İşte benim Sevgili Bebek hikayem de böylece ortaya çıktı.bu temel nedenle yola çıktım ve bu işe baş koydum desem yeridir. Çünkü her Bebek bir Sevgili Bebek ve mutlu büyümesi gerek... Bana en etkili Erken Ev Eğitimi ne olmalı diye sorulacak olsa çok net ve kesin, çocuğunuzla geçirdiğiniz kaliteli zaman paylaşımlarıdır derim. Hiç bir oyuncağın hiç bir para gücünün satın alamayacağı kadar değerli ve bir o kadar da önemli olan bu Anne-Çocuk birlikteliği ve keyifle geçirilen zaman size yetiştirdiğiniz çocukta Öz güven Sevgi ve farklı bir zeka olarak (duygusal zekayı da kapsayan) geri dönecek bir erken eğitim yatırımıdır diyorum!. Onunla geçirdiğiniz zamanlarda sonuca odaklanmadan içeriğe odaklanarak birlikte keyifle attığınız kahkahalar inanınız çocuğunuzun beyin ve zeka gelişimi açısından son derece yararlı olmaktadır. Bebeğinizle veya çocuğunuzla akıllı kurgulanmış oyunlar oynayın. Bu oyunlardaki akıllılık ölçütünüz de çocuğunuzun oyun içine hayal gücünü katabilmesi ve kendini etkin ifade edebilmesi olsun...örneğin konuşmaya başlamış çocuğunuzla hikaye uydurmaca oynayın.gazete veya mecmuadan bir resim seçin ve o resmin arka plan bir hikayesini kurgulayın sonra da başka bir resim seçin aynısını ondan isteyin ;-) Hayal güçleri sizleri şaşıratabilecek kadar derindir. <3 Özgün bireyler yetiştirebilmek için bu hayal gücünü köreltmemek gerekiyor. İyi bir gözlemci olup onu destekleyin. Övgü dolu bir Anne olunuz ve çocuğunuza yaşı ne olursa olsun sevginizin yanında saygı gösteriniz çünkü o bir küçük birey ve öz güveni ancak bu yolla gelişebilecektir... Sevgili Anneler her biriniz bebekleri, çocukları için en iyiyi en güzeli hedefliyorsunuz biliyoruz bunun için de tüm Annelik içgüdülerinizle çabalıyorsunuz. <3 Hepinizin Anneler günü kutlu ve mutlu olsun! Sevgi ve Sağlıcakla Kalın F.Nur Şaşmaz Olcay

5 Uzman Tanıtımı: Ayça Ülkü Bolten Bize biraz Uzmanlık alanınızdan bahseder misiniz? AYÇA ÜLKÜ BOLTEN UZMAN TANITIMI Psikolojik Danışman ve Profesyonel Koçum. Koçluk alanında özellikle anne-baba koçluğu ve kariyer koçluğu temel ilgi alanlarım. Sevgili Bebek te Anne-Baba Koçu şapkamla yer alıyorum. Psikolojik danışmanlık ve terapi kökenliyim. Koçluğa ilgi duymam ise, terapiden ayrılan yönü ile oldu. Terapide duygusal sorun ve süreçlerle ilgileniyorsunuz. Koçluk ise yaşam ve hedef odaklı, yaşamsal konularda gelmek istediğiniz nokta ilgili derinleşiyor, farkındalıklar geliştiriyor ve ilerliyorsunuz. Koçlukta pek çok farklı alanda derinlemesine çalışmalar yapabilir ve uzmanlaşabilirsiniz. Benim de Anne-Baba Koçluğu na yönelimim şu düşünceden yola çıktı; çocuklar birer birey olma yolculuklarına ailede başlıyorlar. Bunu da anne babalarını örnek alarak yapıyorlar. Anne-babalar çocukları için her zaman en iyiyi istiyorlar. Onlar için en doğruyu, en güzeli yapmaya çalışrken her şeylerini verebilirler. Ancak bu yolculukta model olma, prensipler ve değerler belirleme konuları atlanabiliyor. Çocuklarının kendilerini model almasını isteyen anne-babalar öncelikle, kendilerini tanımalı, nasıl modeller olmak istediklerine karar vermeliler. Biz nasıl bir aile kurmak istiyoruz? Çocuklarımızı hangi değerlere göre yetiştirmek istiyoruz? Gelecekte çocuklarımız nasıl insanlar olsunlar? İşte bu soruların cevaplarını bulmada, anne-babaların bu yolculuklarında hızla ve güvenle ilerlemelerine destek veriyorum.

6 Uzman Tanıtımı: Ayça Ülkü Bolten Aileler size en çok hangi konularla ilgili geliyorlar? Anne- babalar genellikle bir zorluk yaşamadan profesyonel desteğe başvurmuyorlar. Doğumdan itibaren her an her konuyla ilgili olabiliyor. Özellikle 6 aydan itibaren bebeğiyle uyku sorunu yaşayan anneler büyük bir çoğunluğu oluşturuyor. Bebeğin aileye katılmasından itibaren annebabanın günlük yaşamında büyük bir değişim yaşanıyor. Diğer taraftan da dünyaya yeni katılan ailenin küçük bireyinin, uyum sağlama çabaları var. Bu uyum sağlama sürecinde, belli prensipler uygulandığında, hem kendiniz hem de bebeğiniz için bu süreci kolaylaştırmış oluyorsunuz. Uyku konusu da böyle bir konu. Bebeklerin anne-baba yanında yatırılmasın hem sağlık-güvenlik, hem de bu alışkanlığın edinilmesini önlemesi yönünden sakıncaları var. Her bebek o nedenle kendi yatağında yatırılmalı. Eğer ayrı odada olması sizin için ilk zamanlarda zorlayıcı oluyorsa, yine anne-babanın odasında kendi yatağında yatırılabilir. Uyku öğrenilen ve kazanılan bir alışkanlıktır. O nedenle Bu alışkanlığı edindirmeye yönelik bilgiler doğru uygulandığında, anne-babalar da bebek de daha rahat ediyorlar. Bu bilgiler ışığında oluşturduğum bir uyku alışkanlığı kazandırma paket i var, adım adım, gün gün, hafta hafta uygulanması gerekenler yer alıyor bu pakette. Anne-babayla birlikte bu uygulamaları düzenli bir şekilde takip ediyoruz. Aksayan noktalar varsa, neden aksadığını birlikte tespit ediyor ve ilerliyoruz. Genellikle bu alışkanlığın kazandırılması, bebeklerin kesintisiz gece uykularına geçmeleri bir haftayı aşmıyor.ayrıca çocukların yetişmesinde kritik olarak kabul edilen 2-4 yaş aralığında, okula başlama, ergenliğe geçiş ve ergenlik dönemlerinde yaşanan sıkıntılarla ilgili başvuran danışanlarım oldukça fazla.

7 Uzman Tanıtımı: Ayça Ülkü Bolten Ebeveynler arasında doğru bilinen yanlışlar nelerdir? İlk başta çocuğu anne büyütür bilinen ve hali hazırda en çok uygulanan yanlış. Çocuğun hem anne hem de babaya büyüme sürecinde ihtiyacı var. Genellikle gördüğümüz; bebeğin maması, altının değiştirilmesi, yıkanması, uyuması, sağlıklı olması annenin sorumluluğunda, oyunlar babanın sorumluluğunda. Bir babanın tabii ki çocuğuyla oynaması çok güzel, ancak gerçek ilişki ve ieltişim çocuğun ihtiyaçlarını giderirken kuvvetleniyor. Dolayısıyla hem anne hem de babaların bu süreci paylaşıyor olmaları, çocukların sağlıklı ve güvenli bireyler olamalarında faydalı olacaktır. İkinci büyük doğru bilinen yanlış büyüyünce nasıl olsa öğrenecek düşüncesi; bu kuralsızlığı, sınırsızlığı beraberinde getiriyor ve sonrasında ailelerin bizlere çeşitli şikayetlerle gelmelerine neden oluyor. Üçüncü doğru bilinen yanlış aile içi kararlar mutlaka çocuğa da sorulmalıdır, eve hangi eşyanın alınacağına, o akşam evde hangi yemek pişeceğine, yapılacak bir tatil programına çocuğun karar vermesi; çocuğa yüklenmiş yaşının üstünde bir sorumluluk yükleyecek, hem de dünyanın sürekli kendi kararlarına göre işleyeceğini düşünen bir çocuğun yetişmesine neden olacaktır. Demokratik bir aile ortamı elbette tercih edilir bir durumdur, ancak anne-babaların bazı kararları kendi başlarına vermeleri ve kurallar koymaları gerekir. Aslında daha çok var, ancak bu üç konu en sık karşıma gelenler.

8 Uzman Tanıtımı: Ayça Ülkü Bolten Tavsiye ve Önerileriniz? Anne-babalık okulu olan bir durum değil. Hiç kimse anne karnından bu konuda hazır bilgilerle gelmiyor dünyaya, elbette anne-baba olunduğunda bazı hatalar olabilir. Hata yapmamak üzere sürekli değiştirilen yöntemler var, asıl büyük hata sık sık yöntem değiştirmek aslında. Çocuklar istikrar, bütünlük ve devamlılık isterler. Yeter ki yapılan hatalar çocuğun kişiliğine saldırı niteliği taşımasın. Anne-babaların öncelikle kendi aralarında, nasıl bir aile olmak ve nasıl bir çocuk yetiştirmek istedikleriyle ilgili karar vermeleri, sonrasında da bu kararlar doğrultusunda ortak davranış biçimini benimsemeleri gerekiyor. Yapılacaklar, yapılmayacaklar, kesinlikle yapılacaklar, kesinlikle yapılmayacaklar,değerler gibi konularda net olmaları en başından itibaren işlerini kolaylaştıracaktır. Ayrıca, anne-babalık sadece bir kurallar bütünü ve öğretmenlik değil; son derece keyifli bir yolculuk. Ve her anne- baba aslında bir anlamda çocuğunu koç u olmalı. Koç kimdir?karşısındakini ihtiyacını doğru anlayarak (bazen karşıdaki zaten destek istediğini söyler, bazen de bunu sorularla yapar) o kişiye yolculuğunda yol arkadaşlığı ve bazen rehberlik eder. Çocuklar büyüdükçe, özellikle ergenliğe yaklaştıkça çocukların bu anlamdaki ihtiyacı daha da artar. İlk yıllarda kurallara, öğretilmeye ihtiyacı olan küçük insan, büyüdükçe koç luğa ihtiyaç duyar.

9 MAMA TARİFLERİ

10 TARÇINLI ELMA VE ARMUT İpucu: ilk altı ay boyunca mama kaşıkları steril olmalıdır; Ancak bebeğiniz emeklemeye ve çevresindeki nesneleri ağzına götürmeye başladığında biberon ve emzikler dışındaki nesneleri sterilize etmenin pek anlamı kalmaz. Kâseler bulaşık makinesi veya çok sıcak suda yıkanabilir. 2 adet orta büyüklükte, soyulmuş, çekirdekleri çıkarılmış ve doğranmış elma 2 adet orta büyüklükte, soyulmuş, çekirdekleri çıkarılmış ve doğranmış armut ¼ su bardağı tatlandırıcısız elma suyu veya su Büyükçe bir tutam toz tarçın (isteğe bağlı) Meyveleri elma suyu ya da su ve (eğer kullanıyorsanız) tarçınla beraber bir tencereye koyun, tencerenin kapağını kapatın ve 6 dakika boyunca ya da meyveler yumuşayıncaya kadar kısık ateşte pişirin. Meyveleri blenderla yumuşak bir püre haline getirin. 6 aylık 4 porsiyon Pişirme süresi: 6-8 dakika Dondurulabilir Elma ve armut püresi kolay sindirilebilir ve alerjiye neden olma olasılığının düşük olması sebebiyle ideal başlangıç mamalarıdır. Golden Delicious ya da Royal Gala gibi tatlı elmaları seçin. Granny Smith gibi bazı elma çeşitlerinin tadı bebeğiniz için fazla mayhoş olabilir.

11 YUMURTA SARISI & BROKOLİLİ OMLET Bu küçük omlet, hem bebeğinizin yumurta sarısında bulunan yüksek protein ve demir içeriğinden faydalanmasını sağlayacak hem de ailenin geri kalanıyla bir yemeği paylaşmasına yardım edecektir. Brokoli yerine iyice ezilmiş ya da parçalanmış bezelye gibi farklı bir sebze de kullanabilirsiniz. Bir tencereye 2.5 cm kalınlığında su koyun. Brokolinizi bir buharda pişirme sepetine koyduktan sonra, tencerenin içine yerleştirin. Yüksek ateşte bir taşım kaynatın. Beş dakika boyunca üstünü örterek, yumuşamasını bekleyin. Altını kapatın ve sepeti tencereden çıkartın. Brokolinizi bir kesme tahtasına aktararak iyice doğrayın. Küçük bir kâsede yumurta sarısını, brokoliyi, peynir ve bir çay kaşığı su ile karıştırıp çırpın. Karışımı bir kenara koyun. Orta-yüksek sıcaklıktaki bir yapışmaz kızartma tavasında, tereyağını eritin. Bir spatula yardımıyla, yumurta karışımını tavanın ortasına dökün. Yumurta, sabit ancak hâlâ cıvıkken bir spatula ile ters çevirin. 1 dakika daha pişirdikten sonra, bir tabağa aktarın. Hafifçe soğuduktan sonra, bir rulo olacak şekilde sarın ve bebeğiniz için uygun, küçük parçalara bölün. Ekmek kırıntıları altın sarısı olana kadar ve tavuk da iyice pişip, içi artık pembe rengini kaybedene kadar, 12 dakika boyunca fırında pişirin. Soğuttuktan sonra, servis edin. 3-4 küçük parça haşlanmış brokoli Bir büyük yumurtanın sarısı 2 çay kaşığı doğranmış parmesan peyniri Yarım çay kaşığı tuzsuz tereyağı ya da zeytinyağı Bu ölçülerle bir mini omlet hazırlayabilirsiniz. Alerji Alarmı: Yumurta akı, alerji yapan yiyeceklerin başında gelir; dolayısıyla, çocuk doktorları, bebeğin ilk yaşında ona yumurta verilmemesini önerirler. Şayet, ailenizde herhangi bir besin alerjisi varsa, bunu çocuk doktorunuzla paylaşmanız yararlı olacaktır. Doktorunuz, bebeğinize yumurta sarısı vermek konusunda beklemenizi önerebilir.

12 BEBEK İÇİN TAZE FASULYE GÜVECİ Sahip oldukları yumuşak kıvam ile mantar ve taze fasulye, bebeğinizin ilk aylarında yemesi uygun olan gıdalar arasındadır. Mantar, B vitamini deposu olmasının yanı sıra, B2 vitamini ve niasinde içerir. Pırasa ise, diğer yararlarının yanı sıra, kolesterol seviyelerini dengelemede yardımcı rol oynar. Bir avuç soyulmuş taze fasulye (60 gram) İki çay kaşığı zeytinyağı Bir tencereye, 2,5 cm kalınlığında su koyun. Fasulyeleri, bir buharda pişirme sepetine koyun ve sepeti de tencerenin içine yerleştirin. Yüksek sıcaklıkta, bir taşım kaynatın Kapağını kapatarak, 5 dakika boyunca fasulyeler iyice yumuşayana dek pişirin. Tencerenin altını kapatın ve sepeti tencerenin içinden çıkartın. Fasulyeleri bir kesme tahtasına aktararak doğrayın ve kenara ayırın Orta sıcaklıktan daha yüksek bir sıcaklıktaki tencereye zeytinyağı ekleyerek, ısıtın. Tencereye, pırasa ve mantar ekleyerek mantarlar yumuşayarak suyunu salana kadar, 3-5 dakika boyunca pişirin. Arpa ekleyerek, 1 dakika boyunca karıştırın. Sebze suyu ve kekik ekleyerek, hafifçe pişirin. Tencerenin altını kısın, kapağını örtün ve dakika boyunca arpalar iyice yumuşayarak tenceredeki sıvının neredeyse hepsini emene kadar pişirin. Taze fasulyeleri, arpa karışımına ekleyip karıştırın. Karışımı, bir mutfak robotu ya da blender içine aktararak yumuşak bir püre hâline getirin. Bebeğinizin yaşı ve çiğneme kabiliyetine göre, püreyi parçalı ve sert bir hâlde bırakabilir ya da sebze suyu veya su ekleyerek inceltebilirsiniz. Oda sıcaklığında, ılık servis edin. Bir yemek kaşığı, yalnızca beyaz parçaları ayrılıp kıyılmış pırasa 60 gram kadar beyaz mantar, iyice temizlenmiş hâlde Yarım bardak (75 gram) öğütülmüş arpa Bir buçuk bardak (375 ml) sebze suyu, düşük sodyumlu sebze suyu ya da su Çeyrek çay kaşığı kurutulmuş kekik Bu ölçülerle bir buçuk bardak (375 gram) güveç hazırlayabilirsiniz.

13 KAYISI & HİNDİSTAN CEVİZİ SÜTLÜ PİRİNÇ PUDİNGİ Bebeğinizin bayılacağı bir kıvama sahip olan bu kremalı pirinç pudingi, onun aynı zamanda yeni bir lezzetle tanışmasına da vesile olacaktır. Bütün tatlılığını doğal, besin değeri yüksek hindistan cevizi sütünden ve yumuşak yasemin pirincinden, rengini ise taze kayısı püresinden alır. Kayısı yerine erik ya da muz gibi farklı bir meyve püresi de kullanabilirsiniz. Orta yüksek sıcaklıktaki bir tencereye, pirinci koyup üzerine 1 fincan (250 ml) su ilave ederek kaynatın. Ardından altını kısın, üstünü kapatın ve dakika boyunca ara sıra karıştırarak, pirincin suyu emerek yumuşak ve kremsi bir kıvama gelmesini bekleyin. Yemeğin altını kapatın ve 3/4 fincan (180ml) hindistan cevizi sütüyle karıştırın. Soğumaya bırakın. Soğumuş meyveleri, bir mutfak robotu ya da blenderdan geçirerek yumuşak bir püre hâline getirin. Bebeğinize uygun kıvama getirmek için, yeterince yemek suyu ekleyerek inceltin. Soğumuş pirinç karışımını, bir mutfak robotu ya da blendera aktararak yumuşak, kremsi bir kıvama gelen kadar çekin. Karışım fazla katıysa, fazladan hindistan cevizi sütü ya da kayısı suyu ekleyerek bebeğinize uygun bir kıvama getirebilirsiniz. Pirinç pudinginden bir kaşık alarak bir kâseye koyun. Üzerine de bir kaşık kayısı püresi ekleyin. Yarım bardak (105 gram) yasemin pirinci Çeyrek bardak (180 ml) hindistan cevizi sütü (ya da ihtiyaca göre daha fazlası) Yarım bardak (90 gram) kuru kayısı Bu ölçülerle 2 buçuk bardak (625 ml) kadar puding hazırlayabilirsiniz. Not :Hindistan cevizi sütü yerine normal inek sütünü yarım ölçek su ile incelterek bir çay kaşığı hindistancevizi rendesi ilave edip kullanabilirsiniz. Aynı anda bir başka tencereye kayısıları koyup, üzerine yarım fincan (125 ml) su ilave ederek kaynatın. Ardından, altını kısın, üstünü kısmen örtün ve 10 dakika boyunca meyve yumuşayana kadar pişirin. Meyveleri bir kevgirden geçirerek bir kâseye aktarın ve yemeğin suyunu saklayın. Ardından meyveleri soğumaya bırakın.

14 Hayat durağan değildir. Değişmemek, tanışmamak, yeniden / farklıdan / alışıldık olmayandan korkmak, kaynaşmamak, konuşmamak, dinlememek, okumamak, inat etmek, anlamsızca reddetmek, pencere değiştirmemek durağanlık tır. Durağanlık da ölümdür. Ve ben hayatı çoook seviyorum..:) Ahhh sonuçta çok dayak yedim tabii; hayattan yani.. :) Ama her seferinde 2 gözüm mosmor, ön diş kırık bir şekilde ayağa kalkıp, sen pi de kavşıdakini göv deyiverdim.. Ha ilk seferinde ayağa kalkma süreçleri uzundu tabii, zamanla kısaldı. Son zamanlar da bir de acımadı ki, acımadı ki arsızlıklarım başladı Ben bu muhteşem yaşam halısı nda sadece bir iplikçiğim. Ama değerli bir iplikçik, her birimizin olduğu gibi. Tek başıma bir motif yaratamam, ama muhteşem bir desenin parçası olabilirim. Muhteşem fikirlerim olabilir, ama bir diğer varlığın dahil olmadığı tek bir fikrim bile olamaz. Çünkü her yaptığımız hareket veya hareketsizlik başka bir varlığı etkiliyor. Her birimiz kendi içinde başlı başına bir hayatız. Koskoca bir halının içinde destanlar yazan bir iplikçik de olabiliriz, kimsenin fark etmediği soluk bir düğüm de. Karar sadece bizim. Destanlar yazmak için illa da devrimler, buluşlar yapmanız, uzaya gitmeniz gerekmiyor. Gerçek bir insan olmak ve gerçek bir insan yaratmaya emek vermek en büyük destandır bence. Bu günden sonra bu köşede sizlerle bazı düşüncelerimi paylaşacağım. Bu sitenin ziyaretçi yaş ortalamasına göre oldukça büyük biriyim.:) Yaşım 48. En önemli varlığım 23 yaşındaki kızım. İşletme eğitimi aldım; aynı zamanda heykeltraş ve mozaik sanatçısıyım. Son 4 yıldır Proje Uzmanı olarak çalışıyorum. Geriye dönüp baktığımda kendimle alakalı gördüğüm en önemli detay, hayatta karşıma çıkan her değişime önce şöyle bir şüpheyle bakmış, sonra da balıklama atlamış olduğumdur. Planı olayın içinde yaşarken yapmışım.. :) Çünkü bu yaşımda tüm aklımla bildiğim şeyi, o zamanlar hissederek de biliyormuşum;

15 Gerçek insanla neyi kastediyorsun derseniz, kendinin farkında olan insandır derim. Bir insan nasıl kendinin farkında olur? Hem ne kadar zor, hem de ne kadar kolay bir şey aslında 2010 yılında Kalkınma Ajanslarının kuruluşunun hızlandığı dönem; her bölge kendi mali toplantılarına başlamış. Ben de Kars Kalkınma Ajansı nın mali toplantısındayım. Her şey çok yeni geliştiği için, bu bölgede proje verirken nasıl farklılıklar önüme çıkabilir diye pür dinlemedeyim; her şeyi teker teker sorguluyorum. Bu arada diğer katılımcılar ise firma sahipleri ve böyle bir eğitimle ilk defa tanışıyorlar. Üstelik aspirin haline getirilip, yutturulmaya çalışılan bir eğitim. İlk gün moraller çok iyi, anlıyorlar. 2. gün olay sinir bozucu olmaya başladı; çünkü önlerine sorun analizleri, mantıksal çerçeve analizleri falan çıkmaya başladı. Matrixlerden falan bahsediliyor. Sonunda bir katılımcı dersi veren eğitmene; hocam ya biz bunları yapamayız, siz kolay dediniz ama yine uzmana yazdırmamız gerekecek diye sitem ettiğinde eğitmenin cevabını hiç unutmam; Biliyorum, kolay değil, tamam iş projenizi yazamayabilirsiniz. Ama en azından burada öğrendiğiniz iki şeyi kendi hayatınıza uygulayın; Sorun Analizi ve Mantıksal Çerçeve Analizi. İlk defa iş analizlerinin özel hayata uygulanabileceğini söyleyen biri vardı karşımda. Hani eureka anları vardır ya, benim için öyleydi. Farkında olmanın ilk adımı doğru soruyu sormakla başlıyor. Sonra bu soruya verdiğin cevaplarla devam ediyor. Ortada kendimizden başka kimse yok. Tüm sorular da cevaplar da bizde. İşte ben de her şey böyle başladı Bu köşede kimi zaman bir hikâyecik paylaşacağım, kimi zaman bir kavram. Ama benim düşünce sürecimden geçmeyen hiçbir kavramı yazmayacağım. Ben her an yeniden desenlenen bir halının parçasıyım. Bugüne kadar kitaplardan edindiğim bilgiler başka insanların zihninden bana ulaştı. Fakat bilgiyi sadece kitaplardan değil, günlük hayattan, doğadan, anlarını benimle paylaşan insanlardan da ediniyorum. Hayatta her an, her kanaldan bilgi akıyor. Bense bana gelen tüm bu bilgileri kendi zihnimde yoğuruyor ve hayatıma uyarlıyorum Yani bakkaldan aldığım yoğurt bende sofraya cacık olarak ta, süzme yoğurt olarak ta veya bir kızartmaya baharatlı sos olarak ta çıkabilir; ya da tadını beğenmeyip atabilirim. Edindiğim her bilgiye yaklaşımım bu. Dolayısıyla lütfen sizler de beni bu açıdan okuyun. Neyse bu kadar ben, ben, ben yeter artık..:))) Önümüzdeki ay dünyayı kurtarmaya başlıyoruz!...

16 makale Konuşma Geriliği Normal Konuşma ve Dil Gelişimi Konuşma ve Dil Öğrenimi Arasındaki Fark Bir Sorun olduğuna Dair Uyarı İşaretleri Konuşma Dil Öğrenimi Uzmanları Neler Yapıyor Konuşma ve Dil Öğreniminin Gecikmesinin Sebepleri Ebeveynler Neler Yapabilir

17 Oğlunuz 2 yaşında ve hala konuşmuyor. Birkaç kelime söylüyor ama yaşıtlarıyla kıyaslandığında çok geride olduğunu düşünüyorsunuz. İlk çocuğunuz olan ablası bu yaştayken cümleler kurup, ard arda sıralayabiliyordu. Oğlunuzun arayı kapayacağını umarak, bir uzmana danışmayı erteliyorsunuz. Kendinizi telkin ediyorsunuz; Bazı çocuklar erken yürümeye başlar, bazıları erken konuşmaya başlar, Endişelenmeye gerek yok Bu, konuşmaya geç başlayan çocukların aileleri arasında çok genel bir senaryodur. Çocuğunun diğer gelişim alanlarında gerilik veya yavaşlık tespit edilmediği sürece ebeveynler çocuklarında gözlemledikleri konuşmaya güçlüğü hakkında uzmanlara danışmayı tereddüt ederler. Onun yerine ebeveynler, konuşma geriliğini Nasılsa arayı kapatır ya da Sözel değil, demek ki fiziksel işlerde başarılı olacak gibi telkinlerle kendilerini avutmayı tercih ederler. Dolayısıyla, konuşma ve dil gelişiminde neyin normal neyin anormal olduğunu öğrenmek, çocuğunuzun gelişimi hakkında endişe duymanız ya da duymamanız gerektiği konusunda size rehberlik edecektir. Normal Konuşma ve Dil Gelişimi Diğer tüm gelişimsel kaygılar gibi, konuşma ve dil gelişimiyle ilgili kaygılarınızı doktorunuzu her ziyaretinizde danışmanız çok önemlidir. Çünkü konuşma geriliğinin genel bir gelişim geriliğinden mi kaynaklandığını yoksa profesyonel terapi gerektiren bir iletişim problemi olduğunu mu tespit etmek oldukça zordur. Bu gelişimsel standartlar bazı ipuçlarıyla değerlendirilebilir; 12 Aydan Önce Bu yaştaki çocukların seslerini kullanarak çevre ile ilişki kurup kurmadığı izlenmelidir. Ağulamak ve gevelemek dil gelişiminin ilk aşamalarıdır. Bebekler büyüdükçe (9 ay civarında), heceleri ardı ardına getirip, farklı tonlamalarda sesler çıkararak, ne anlama geldiğini bilmeseler de baba, dede gibi kelimeleri söylerler. Aynı zamanda bebekler 12 aydan önce etraftan duydukları seslere karşı duyarlı olup, biberon ve emzik gibi gündelik eşyaların isimlerini tanımaya başlarlar. Etrafını çok dikkatli izleyen ama sese karşı tepki vermeyen bebekler, işitme kaybı belirtileri gösteriyor olabilirler Aya Kadar Bu yaşa kadar çocuklar geniş bir yelpazede konuşma sesi (p, b, m, d veya n gibi) çıkarabilir, aile bireylerinin çıkardığı sesleri taklit eder ve anne ve baba haricinde 1-2 kelimeyi daha yerli/yersiz söylemeye başlar. Sıfatlar ve fiiller yerine Bebek ve Top gibi isimler ön plandadır. Çocuğunuz aynı zamanda Lütfen bana oyuncağı ver gibi bir aşamalık yönlendirmeleri anlıyor ve gerçekleştirebiliyor olmalıdır. 18 Aydan 24 Aya Kadar Çocuktan çocuğa fark olmasına rağmen, çoğu çocuk 18 aydan itibaren yaklaşık 20 kelime söyleyebiliyor ve 2 yaşına gelene kadar bu sayı 50 kelimeye yükselmiş olmalıdır. 2 yaşına geldiğinde, çocuklar 2 kelimeyi birleştirerek bebek ağlıyor veya baba gel gibi basit cümleler kurmaya başlarlar. 2 yaşındaki bir çocuk gündelik eşyaları hem fotoğraflardan hem etrafından tanıyabilmeli, sorulduğu zaman ağzını, burnunu ve kulaklarını gösterebilmeli ve Oyuncağı al ve bana ver gibi 2 aşamalı yönlendirmeleri gerçekleştirebiliyor olmalıdır. 2 Yaştan 3 Yaşa Kadar Bu dönemde ebeveynler çocukların konuşmasında ciddi bir ilerleme gözlemlerler. Çocuğunuzun dağarcığındaki kelimeler sayılamayacak kadar artmış ve çocuk rutin bir şekilde 2-3 kelimeyi cümle haline getirebiliyor olmalıdır.

18 Algı da artış göstermelidir Çocuk 3 yaşa geldiğinde, Onu masanın üstüne koy veya onu yatağın altına koy ifadesinin ne demek olduğunu anlamaya başlamalıdır. Renkleri tanımak ve büyük-küçük gibi zıtlıkları tanımlamak da bu dönemde görülmesi gereken gelişim aşamalarıdır. Konuşma ve Dil Öğrenimi Arasındaki Fark Konuşma yetisi ve dil zaman zaman karıştırılırlar ama 2 sinin arasında bir farklılık vardır: Konuşma, dilin sözel ifadesidir ve seslerin ve kelimelerin oluşmasını sağlayan eklemlenmeyi barındırır. Dil, daha geniş kapsamlı olarak tüm ifade etme ve bilgi aktarımının anlamlı bir şekilde gerçekleşmesine karşılık gelir. Sözel ve yazılı iletişim aracılığıyla anlatmak ve anlaşılmaktır. Konuşma yetisi ve dil ile ilgili sorunlar birbirinden farklı olsalar da, çoğu zaman kesişirler. Dil (lisan) ile ilgili sorun yaşayan bir çocuk kelimeleri iyi telaffuz edebilse de 2 den fazla kelimeyi bir araya getiremez. Bir diğer çocuğun konuşması zor anlaşılır olabilir, ama kendisini ifade ederken daha fazla kelime ve ifade kullanabilir. Başka bir çocuk iyi konuşabilirken, söylenilenleri yapmakta zorluk çekebilir. Bir Sorun olduğuna Dair Uyarı İşaretleri Eğer çocuğunuzun konuşma ve dil gelişiminde sorun yaşadığından endişe duyuyorsanız, izlenmesi gereken birkaç belirti bulunmaktadır. Tepki vermeyen veya sesini kullanmaya başlamayan bir bebek dikkat edilmesi gereken bir durumdur. 12 ve 24 ay arası endişelenmeye sebep olan çocuk davranışlarını belirtmek gerekirse; Mimiklerini ve işaret etmek veya el sallamak gibi vücut jestlerini kullanmaması 18 aya geldiğinde ses yerine vücut hareketleri ile iletişime geçmemesi 18 aya gelene kadar duyduğu sesleri taklit etmede sorun yaşaması Sözel iletilen talepleri idrak edemeyişi 2 yaşını geçtiğinde değerlendirmeye alınması gereken davranışlar ise; Yalnızca sesleri ve eylemleri taklit ediyor, kendiliğinden kelimeler ve ifadeler üretmiyorsa Sadece belirli sesleri ve kelimeleri tekrar ediyor, ihtiyaçlarını ifade ederken sözel dile başvurmuyorsa Basit yönlendirmeleri takip edemiyorsa Genizden gelen veya kulak tırmalayıcı gibi tuhaf bir ses tonu varsa Anlaşılması yaşıtlarına göre daha zor ise.. Ebeveynler ve bakıcılar 2 yaş çocuğunun söylediklerinin en az yarısını, 3 yaşına geldiğinde ise 3/4 ünü anlamalıdırlar. 4 yaşa gelindiğinde ise, çocuk, onu hiç tanımayanlar tarafından da anlaşılabiliyor olmalıdır.

19 Konuşma ve Dil Öğreniminin Gecikmesinin Sebepleri Konuşma ve dil gelişiminin gecikmesine birçok sebep etki edebilir. Normal gelişen bir çocukta konuşma gecikmesi, dilin veya damağın gelişiminde olan problemlerden yani ağız gelişimiyle ilgili olabilir. Dilin altında yer alan frenulanın (dili ağza tutan ince doku) kısa olması dilin hareketini kısıtlayarak, ses üretimini engelliyor olabilir. Geç konuşan birçok çocuk, oral-motor problemleri yaşamaktadırlar, bu demek oluyor ki, beynin konuşma ile ilgili bölümünde iletişim sıkıntısı bulunmaktadır. Çocuk, ses çıkarmak için dudaklarını, dilini ve çenesi kullanırken zorluklarla karşılaşır. Konuşma, yaşanan oral problemlerden sadece biri olabilirken, beslenme zorluğu gibi diğer sorunları da barındırıyor olabilir. Geç konuşma, tek bir soruna işaret etmek yerine, daha genel bir gelişim geriliğinin de belirtisi olabilir. İşitme problemleri de genel olarak geç konuşma ile ilişkilidir ve eğer böyle bir problem gözlemleniyorsa, çocuk bir Odyolog (işitme uzmanı) tarafından muayene edilmelidir. İşitme zorluğu çeken çocuk, tane tane konuşmak kadar anlamak, taklit etmek ve lisanı kullanmakla ilgili sorun yaşayabilmektedir. Kulak iltihapları, özellikle kronik olanlar, işitme yetisini engelleyebilir. Ancak basit tedavilerle iyileşen kulak iltihapları konuşmaya hiç bir şekilde etki etmez ve tek bir kulakta normal bir işitme olduğu sürece konuşma ve dil gelişimi normal gelişimini sürdürür. Konuşma Dil Öğrenimi Uzmanları Neler Yapıyor Eğer siz ve doktorunuz çocuğunuzun bir problemi olduğunu düşünüyorsanız, bir patoloji uzmanı (konuşma-dil uzmanı) tarafından muayene edilmesi çok önemlidir. Patoloji uzmanının değerlendirmesi sonucunda tabi ki hiçbir sorun da çıkmayabilir, ancak böyle bir muayene sizin korkularınızı gidermeye yardımcı olur. Kendiniz bir patoloji uzmanı arayabileceğiniz gibi sizi düzenli kontrol eden doktorunuza da bu anlamda danışabilirsiniz. Patoloji uzmanı, çocuğun konuşma ve lisan becerilerini değerlendirirken, bütün gelişimini baz alacaktır. Çocuğunuzu gözlemlemenin yanı sıra, standart testler ve ölçümlerle, konuşma ve lisan gelişiminin kilometre taşlarını arayacaktır. Konuşma uzmanı aynı zamanda şunları değerlendirir; Çocuğunuzun neyi idrak ettiğini, what your child understands (algısal lisan) Çocuğunuzun neleri söyleyebildiğini, what your child can say (ifadesel lisan) Çocuğunuzun işaret etmek, kafa sallamak, beden dili gibi başka yollarla iletişime geçme dürtüsü, Ses gelişimi ve konuşmanın anlaşılırlığı Çocuğunuzun ağız gelişim durumunu (Yemek ve yutmak da olduğu gibi, çocuğun ağzını, dilini ve damağını nasıl kullandığı)

20 Patoloji uzmanı çocuğunuzun konuşma terapisine tabi tutulmasına gerektiğine karar verirse, ebeveyn olarak sürece katılımınız çok önemli olacaktır. Terapi seanslarının nasıl geçtiğini gözlemleyebilir, sürece nasıl katılabileceğinizi öğrenebilirsiniz. Konuşma terapisti evde çocuğunuzun konuşma ve dil gelişimine nasıl katkıda bulunabileceğinizi gösterecektir. Konuşma terapistiyle yapılan bir değerlendirme, sizin çocuğunuzun gelişimi ile beklentilerinizin ne kadar yüksek olduğunu gösterecektir. Gelişimsel çerçeveyi belirleyen eğitim materyalleri çocuğunuza daha gerçekçi bir şekilde bakmanızı sağlayacaktır. Ebeveynler Neler Yapabilir Diğer her şey gibi, konuşma gelişimi de yapının ve eğitimin bir karışımıdır. Genetik yapı, zekanın, konuşma ve lisan gelişimini bir kısmını belirlemektedir ancak çevre çok önemli bir faktördür. Çocuk evde ve bakım evlerinde yeteri kadar uyarılıyor mu? İletişim değiş tokuşu yapabilecek imkanları var mı? Çocuk nasıl bir geri bildirim almaktadır? Konuşma, lisan, işitme ve gelişimsel problemler mevcutsa, erken tanı, çocuğa ihtiyacı olan yardımı sağlayacaktır ve çocuğunuzun neden konuşamadığını daha iyi anlamanız, onun konuşma gelişimini cesaretlendirecek yollar bulabilirsiniz. Evde uygulayabileceğiniz birkaç ipucu: Çocuğunuzla iletişime çok zaman harcayın, yeni doğan döneminde bile konuşun, şarkı söyleyin, seslerini ve vücut hareketlerini taklit etmesi için cesaretlendirin. Çocuğunuza okuyun, 6 aylıktan itibaren. Bütün kitabı bitirmenize gerek yok ancak yaşa uygun yumuşak ya da siz okurken çocuğunuzun görselleri takip edebildiği büyük resimli kitapları tercih edebilirsiniz. Çocuğunuzun vücut diliyle taklit edebileceği ögeler barındıran hikayelerle veya dokunabilecekleri şekilde tasarlanmış dokulu kitaplarla başlamanızı öneririz. Daha sonra, çocuğunuzun tanıyabildiği resimleri işaret edip, isimlerini söylemesine müsaade edin. Ardından ritmik duygu sağlayan ninnilere geçin. Sürece, çocukların hikayede ne olacağını tahmin edebileceği kitaplarla devam edin. Çocuğunuz bir süre sonra sevdiği hikayeleri ezberlemeye bile başlayabilir. Günlük durumları çocuğun konuşmasını ve dil gelişimini pekiştirmek için kullanın. Diğer bir ifade ile, gün içinde yaşananları ona anlatın. Örnek vermek gerekirse, marketteki gıdaların isimlerini söyleyin, yemek yaparken veya evi temizlerken ona ne yaptığınızı anlatın, evin içindeki nesneleri gösterin, yolda giderken gördüklerini paylaşın, duyduğunuz sesleri dinletin. Çocuğunuza sorular sorun ve çocuğunuzun tepkisine karşılık verin. Her şeyi basit tutun ve asla bebek konuşması ile cevap vermeyin. Çocuğunuz kaç yaşında olursa olsun, erken tanımak ve erken tedavi, konuşma ve dil becerisiyle ilgili problemlerin çözümlemesinde yapılacak en doğru hamledir. Doğru terapi ve zamanla, çocuğunuz sizinle ve dünyanın geri kalanıyla çok daha iyi iletişime geçecektir.

21 Bebek ve Bilgisayar Radyasyon Göz Yorgunluğu Flash Eğitimler Sonuç

22 Bebekler ve bilgisayarlar ne kadar bir arada olmalıdır? Bu sorunun cevabı sorduğunuz kişiye göre değişecektir, çünkü uzmanlar bu anlamda farklı görüşler paylaşmaktadırlar. Bir taraftan bilgisayarlar, görselleri, ses efektlerini ve telaffuzları ardı ardına sıralayabilmemize olanak tanıyarak, çocuğunuza sağladığınız erken eğitimleri, her hangi diğer eğitim yöntemlerinden daha çeşitli ve ilgi çekici hale getirir. Bir diğer taraftan, bazı insanlar, televizyon veya bilgisayar, bebeklerin herhangi bir ekrana bakıyor olmasından bile endişe duyarlar. Bu olumsuz yaklaşımın sebebi 3 ana endişe altında toplanabilir; Radyasyon, göz yorgunluğu ve Flash dersler (Zeka Küpü, Sparkabilities gibi yüksek hızda bilgiyi sunan dersler) Şimdi bu endişeleri teker teker inceleyelim; Radyasyon Bir çok modern ev bilgisayarı yok sayılabilecek derecede radyasyon yaymaktadır. Eğer ortalama bir bilgisayardan yayılan radyasyon zararlı olsaydı, sadece bebeklere değil, biz yetişkinlere de zararı dokunurdu ve herkese bilgisayarlardan uzak durmaları söylenirdi. Fakat, eski tip, tüplü dediğimiz büyük ve hantal olan bilgisayar ekranları, önemli sayılacak derecede zararlı radyasyon yaymaktadır. Bu tarz radyasyona duyarlı kişiler (toplam nüfusun %20 si olduğu varsayılmaktadır) uzun süre bu zararlı radyasyona maruz kalmaktan dolayı zayıf bir bünye ve bağışıklığın azalması gibi hastalık belirtileri gösterebilirler. Ne mutlu ki, böyle bir sorun teşkil etmeyen LCD ekran kullanımı, birçok ülkede yaygın hale gelmiştir. Eğer tüplü bilgisayar ekranı kullanıyorsanız, bebeğiniz kadar kendi sağlaığınız için de, en yakın zamanda LCD ekran kullanmaya başlamanızı öneririz. Göz Yorgunluğu Bilgisayarların göz yorgunluğa etkisi yine bilgisayarın ekranına, ve özellikle ekranın yenileme oranı na bağlıdır. Tüplü bilgisayar ekranlarının yenileme oranı/hızı oldukça düşüktür- bu ekranlardan birine iyice yaklaşıp baktığınızda ekranın titrediğini görürsünüz. Bu gibi ekranlara uzun süreli maruz kalmak göz yorgunluğuna sebep olmaktadır.

23 Modern ekranların yenileme hızı yüksek olduğundan, bu problem oldukça düşmüştür. Tüplü ekran kullanımından dolayı göz yorgunluğu çeken çoğu kişi, LCD ve plazma ekran kullanımında bu sıkıntıyı çekmemişlerdir. Gözler ile ilgili son bir not, ekranın aydınlatmasının da doğru olduğundan emin olun! Flash Eğitimler Bebeklerle birlikte uygulanan Flash dersler (Zeka Küpü, Sparkabilities) hakkında kimi endişelerde de ifade edilmiştir. Bazı uzmanlar, bebeğin Flash derslere ilgi göstermesinin sebebinin ilkel bir refleks olan oryantasyon refleksi nden dolayı olduğundan endişe etmektedir. Oryantasyon refleksi, bize bir tehdit oluşturma ihtimaline karşı, farklı bir sese veya görüntüye karşı dikkat kesilmemiz anlamına gelir. Bebekler için, hızlı bir akışa yada sürpriz unsurlarına ( bir insanın veya kuklanın bir anda belirlemesi gibi) fazlaca yer vererek hazırlanan kimi televizyon programları, çok ufak çocukların bu oryantasyon refleksi ni sergilemelerine sebep olabilir. Bazı uzmanlar, böylesi hızlı bir akış ve fazla miktarda sürpriz içeren programlara maruz kalan çocukların, ilerleyen hayatlarında dikkat problemleri yaşamaya daha elverişli olabileceklerini ifade ederler. Washington Üniversitesi, Çocuk Sağlık Enstitüsü başkanı Dimitri Christakis bu endişeyi şöyle belirtir: Bu derecede yüksek ve doğal olmayan bir uyarılmayı gelişmekte olan beyin normal olarak kabul eder ve bu normallik gerçek dünya ile karşılaştırılınca çocuğu tatmin etmeyebilir, çünkü yeteri kadar uyarıcı değildir. Çocuk programları, sürprize olan tepkiyi her daim ortaya çıkaracak şekilde Saniyenin-yarısı formatında tasarlanmıştır. Diğer bir ifade ise, bir saniyenin bir yarısına başka ses veya görüntü, diğer yarısına başka bir ses veya görüntü yerleştirilmesiyle olur. Zeka Küpü ve Sparkabilities gibi Flash dersler, buna tamamen zıt olarak, aşağı yukarı saniyede bir kelime ya da görsel hızındadır. Aradaki bu hız farklılığı çok önemlidir. Hızlı bir akışa sahip televizyon programları izleyicinin dikkatini her daim çekip, hiper-tetikte bir durum oluştururken, Flash dersler çocukların ilgisini çekerken, konsantrasyonu da yüksek tutmayı cesaretlendirir. Konsantre olabilen çocuklar, dikkat problemi çekmezler. Azı Karar, Çoğu Zarar mı? Televizyonun hayatımıza girmesiyle birlikte azı karar, çoğu zarar gibi bir durum söz konusu oldu. Bebeğinize gösterdiğiniz içeriğin tamamen eğitimsel olması, onunla birlikte bilgisayar başında saatlerinizi geçirebileceğiniz anlamına gelmez. Eğitime yeni başlıyorsanız, bir eğitim seansının 10 dakikadan az süren derslerle başlamanız gerekebilir. Tepkilerini ölçmek için çocuğunuzu dikkatle izleyin. Eğer dikkatinin ve ilgisinin azaldığına dair bir belirti görürseniz, dersi durdurun ve sonra devam edin.

24 Sonuç Bilgisayar, diğer geleneksel yöntemlerden daha ilgi çekici ve etkili dersler verme imkanı tanıyan, harika bir araçtır. Modern bilgisayar ekranları bebeklere ve yetişkinlere zararlı değildir. Zeka Küpü ve Tweedlewink gibi flash videolar, çocukların dikkat sürelerinin oluşumuna zararlı olduğuna inanılan hızlı çocuk programlarına göre oldukça yavaştır. Ama ne olursa olsun, ufak çocukların, televizyon veya bilgisayar, ekran başında geçirdikleri süre sınırlandırılmalıdır. Bu, elektronik bakıcı olarak kullanıldığından televizyon için çok daha önemli bir unsurdur. Tabi ki siz olmadan bebeğiniz bilgisayarı kullanamadığı için, bilgisayar kullanımının aşırıya kaçma ihtimali daha düşüktür. Bilgisayarı eğitim maksatlı kullanmak, sizin bebeğinizle temasa geçmenizi de garantilemiş olur. Bu demek oluyor ki bebeğiniz hep daha fazla öğrenecek ve daha da önemlisi ise, öğrenme oyunu üzerinden aranızdaki bağ kuvvetlenecek.

25 Hamilelikte Doğru Beslenme Alışkanlıklar, Uyarılar, Kurallar

26 Hamilelikte Doğru Beslenme Döllenmiş yumurta henüz ana rahmine düşmeden başlayarak, annenin sağlıklı ve doğru beslenmesi, bebeğin metabolik gelişmesi ve gelecekteki sağlık durumu açısından son derece önemlidir. Anne adayı, dengeli bir diyet uygulaması gerektiğini ve bazı mineral ve vitaminlere özel bir gereksinimi olduğunu bilmelidir. 58 kg ağırlığındaki ortalama bir kadının diyetle alması gereken enerji, günde 2100 kilokaloridir. Gebelikte buna ek olarak, bir 300 kcal daha, emzirme döneminde ise fazladan 500 kcal daha alması gerekir. Bunun altındaki kalori alımı, hem anne, hem de bebeği için bazı besin maddelerinin yetersiz kalması ile sonuçlanabilir American College of Obstetricians and Gynegologists in gebelik için önerdiği kilo artışı 11,5-16 kg dır. Düşük kilolu kadınların daha fazla almasına izin verilebilir, ancak obez kadınların 7-11,5 kg dan fazla almaları uygun değildir. Fazla kilolu olan veya gebelikte fazla kilo alan kadınların iri bebek doğurma riski fazladır. Bu da arzu edilen birşey değildir, çünkü iri bebekler hem sağlıksız olmaya, hem de zor doğumlara adaydırlar. Unutmamak gerekir ki, aşırı kilo alanlarda erken doğum ve düşük ağırlıklı bebek doğumları da sıktır. Anne adayının yetersiz kilo alışı ise, genellikle düşük ağırlıklı, iyi gelişemeyen bebeklerle sonuçlanır. Elbette ki, gebenin iyi beslenme kriteri sadece aldığı kilo miktarı olmamalıdır. Diyetin kalitesi ve öğünlerin sıklığı da önemlidir. Dengeli bir diyet, temel gıdaların hepsini yeterli miktarlarda içermelidir. Bunun için belki de gebe, doktorunun yol göstericiliğinde, o güne kadarki kendi besin tercihlerini ve ailevi beslenme alışkanlıklarını yeniden gözden geçirmelidir. Her gebenin beslenme düzeni, aşağıda belirtilen genel kurallara sadık kalınarak, kişiye özgü bir şekilde belirlenmelidir. Doktorun ilk muayenesinde gebenin başlangıç kilosu ölçülecek, buna göre gebelik boyunca alması gereken optimal kilo hesaplanacak, vitamin ve mineral eksikleri değerlendirilerek ve yaşam koşulları da göz önüne alınarak, besinlerle, bunların yeterli olmadığı noktada vitamin ve mineral preparat desteği ile ideal bir planlama yapılacaktır.

27 Bu sınırlar çerçevesinde gebenin dikkat etmesi gereken bazı genel kuralları şöyle özetleyebiliriz: Gebe, hiçbir zaman öğün atlamamalıdır. Uzun süre aç kalmamalıdır. Kahvaltıyı, kesinlikle ihmal etmemelidir. Ana öğünlerin arasına ara öğünler koymalıdır. Hiçbir zaman tıka basa yemek yememelidir. Özellikle, ileri haftalarda yatmaya yakın fazla yemek yememeli, asitli meyve ve içeceklerden kaçınmalıdır. Zararlı olabilecek her türlü yiyecek ve içecekten, alkol ve sigaradan kaçınmalıdır. Gıdalarda çeşitliliğe önem vermeli, her türlü besin maddesini kapsayacak şekilde dengeli bir diyet uygulamalıdır. İyotlu tuz kullanmalıdır. Beslenmede, suyu asla ihmal etmemeli, günde en az 8-10 (çok sıcak yaz günlerinde 10-15) bardak su içmelidir. Gerekliyse, suyu, kaynattıktan sonra içmelidir. Günde 1-2 bardak süt, içemiyorsa bunun karşılığı yoğurt veya ayran tüketmelidir. Sindirimi güç olan ağır, baharatlı, yağlı yiyeceklerden kaçınmalıdır. Konserve ve beklemiş gıdalara itibar etmeyip, taze ve doğal, katkı maddesi içermeyen besinler tüketmelidir. D vitamini desteği için, uygun havalarda güneşten yararlanmalıdır. Özellikle kabızlık çeken gebeler, diyetlerinde kuru kayısı, kuru üzüm, kuru erik veya bunların kompostaları ile kepekli ekmek, bezelye pırasa, ıspanak gibi posadan zengin, lifli gıdalara yer vermelidirler. Gebelik bulantı, kusmaları olanlar sık sık ve az az yemeli, özellikle sabahları tuzlu, kepekli bisküvi, grissini, kraker veya simit gibi besinler tüketmelidirler. Doktora danışmadan ilaç kullanmamalıdırlar.

28 Bebeklerle oyun oynamak; bebekler için değerli bir öğrenme, hem sizin hem de bebeğiniz için de bir bağ kurma deneyimidir. Sağlıklı bir bağ kurma ve sevgi dolu bakıcılara bağlılık, tam bir gelişim için bebeklere gereksinim duyduğu duygusal emniyeti sağlar. Beyinde yapılan son araştırmalar; ileride öğrenmeyi kolaylaştırmak adına, beyin hücrelerinin bağlantı oluşturmalarına yardımcı olmak için bebekleri uyarmanın önemini doğrulamaktadır. Bu kitaptaki oyunlar bebeğin beynindeki bağlantıların gelişmesine yardımcı olacaktır. Buna ek olarak, oyunlar bebeklerin dinleme ve dil becerilerini geliştirecek, meraklarını ateşleyecek, vücutlarına karşı farkındalıklarını artıracak ve bir espri anlayışı geliştirmelerine yardımcı olacaktır. Her oyunda bebeğinizin o oyunu oynayarak ne öğreneceği açıklanmıştır. Bebekleri çevreleriyle etkileşimdeyken ve bu oyunları oynarken yakından gözlemleyin. Bebeklerin ilgi alanları ve yeteneklerine cevap vererek onların fiziksel, zihinsel, sosyal ve duygusal gelişimlerini destekleyen sağlıklı ve zorlu bir ortam yaratmaktasınız. Bunun yanında, bebeklerin bazen yalnız kalmaya ihtiyaçları olduğunu unutmayın. Bebekler bazen kucağa alınmak veya oynamak istemezler. Bu kitaptaki bütün oyunlar, ayırdığınız sevgi dolu zaman, sabır ve sıcaklığınızla bebeğinizin yaşamına güzel bir başlangıç yapmasını sağlayacaktır. Bebeklerle bu oyunları oynayın. Onları kendinize yakın tutun. Sarılın, pışpışlayın, dokunun, öpün ve her anın tadını çıkarın!

29 0 3 Ay Oyunları Ay BEBEĞİNİZ NE ÖĞRENİR: Güven Oluşturma Hassas Dokunuş Bebeklerin ilişkiler hakkında bir şeyler öğrenmelerinin bir yolu dokunulma ve kucağa alınmalarıdır. Bu narin yaşlardaki nazik dokunuşlar güven duygularının gelişmesine yardımcı olur. Bebeğinizi kendinize yakın tutun ve ona kendisini ne kadar çok sevdiğinizi yumuşak bir sesle söyleyin. Sevgi sözcükleri söylerken nazikçe yüzünü okşayın. Konuşmalarınıza her zaman bebeğinizin ismini dahil edin. Bu bebeğinize önemli bir kimlik kazandırır. Bebeğinizi kucağınıza alıp konuştuğunuz her seferde aynı ses tonunu koruyun. Kısa zamanda sesinizin güzel şeyler anlamına geldiğini anlayacaktır Ay BEBEĞİNİZ NE ÖĞRENİR: Bağ Kurma Tatlı Rüyalar Bebekler, uyku için rahatlamaya ve kendilerini sakinleştirmeye çalıştıkları zamanların çoğunda emecek veya sarılacak bir şey aramak için bakınırlar. Bu süreçte bebeğinize yardım edin ve onun uykuya dalmasını kolaylaştırın. Beşiğine yumuşak bir pelüş hayvan (bebekler için güvenli olan) ya da battaniye koyun. Bebeğinizin elini alın ve oyuncağın ya da battaniyenin üzerine koyun. Yumuşak bir sesle İyi geceler bebeğim, tatlı rüyalar bebeğim. deyin. Kısa zamanda bebeğiniz oyuncağı veya battaniyeyi hissettiğinde rahatlayacağını anlayacaktır.

30 0-3 Ay BEBEĞİNİZ NE ÖĞRENİR: Bağ Kurma İyi Geceler, Bebeğim Bebeğiniz anne sütü veya biberonunu emerken, el ve ayak parmaklarına nazikçe masaj yapın. Yumuşak bir sesle Daha Dün Annemizin gibi bir şarkı söyleyin. Bebeğinizin el ve ayak parmaklarına masaj yaparken bu şarkıyı tekrar edin. Bu oyun; bebeğinizin, beslenmesi ile sizin sevgi dolu dokunuşunuz arasında bağlantı kurmasına yardımcı olur. Bebeğiniz anne sütü veya biberonla beslenirken şarkı söylemek hem sizin hem de bebeğiniz için keyiflidir Ay BEBEĞİNİZ NE ÖĞRENİR: Bağ Kurma İyi Geceler Öpücüğü Bebeğinizi kollarınızda nazikçe sallayın. Odanın ışığını yumuşak ve sessiz olması için loş hale getirin. Bebeğinizi alnından öpün ve şunları söyleyin: Seni seviyorum, seni seviyorum Seni seviyorum benim küçük (Bebeğinizin adı). Bebeğinizi parmaklarından öpün ve sözleri tekrar edin. Bebeğinizi, vücudunun farklı yerlerinden öperek sözcükleri söylemeye devam edin.

31 Uyku Zamanı 0-3 Ay BEBEĞİNİZ NE ÖĞRENİR: Güven Bebeklere yakın ilgi göstermek, onlara sevildiklerini ve kabul gördüklerini hissettirir. Bebeğiniz kollarınızdayken salınarak ninni söylemek güven oluşturmanın harika bir yoludur. Söyleyebileceğiniz bazı geleneksel ninniler aşağıdadır: Dandini Dandini Dastana, Uç Uç Böceğim, Uyusun da Büyüsün, Fış Fış Kayıkçı Ninnileri düşünün. Bebeğinizi sallarken ya da kendinize yakın tutarken onları söyleyin Ay Oyunları Ay BEBEĞİNİZ NE ÖĞRENİR: Vücut Farkındalığı Uyku Zamanı Bebeğinizi kendinize yakın tutarken bu tekerlemeyi söyleyin. Uyku zamanı, küçük bebeğim Uyku zamanı, küçük bebeğim Uyku zamanı, küçük bebeğim Al bakalım işte öpücüğün. Uyku zamanı dediğinizde ileri geri salının veya odada çok yavaşça dolaşın. Bebeğinizi her seferinde başka bir yerinden öpün. Öptüğünüz değişik yerler için tekerlemeyi değiştirin. Uyku zamanı küçük ayaklar Uyku zamanı küçük parmaklar Uyku zamanı yanaklar

32 3-6 Ay BEBEĞİNİZ NE ÖĞRENİR: Sıcaklık ve Güven Uyu Bebeğim Bu ninni, bildiğim en güzel ninnilerden biridir. Melodiyi bilmiyorsanız sözleri tekdüze bir ritimle söyleyin. Söylerken bebeğinizi sallayın. Dandini dandini danalı bebek Mini mini elleri kınalı bebek Annesi babası çok sever Uyur büyür nazlı bebek Dandini dandini dastana Danalar girmiş bostana Kov bostancı danayı Yemesin lahanayı Dandini dandini danadan Bir ay doğmuş anadan Kaçınmamış yaradan Mevlam korusun nazardan Eee. eee Eee eee derken bebeğinizi öpün.

33 3-6 Ay BEBEĞİNİZ NE ÖĞRENİR: Dil Becerileri Balık Gibi Yüzme Bu oyunu küvette ya da havuzda oynamak eğlencelidir. Elinizi suyun altında balık gibi gezdirirken bu tekerlemeyi söyleyin. Yüz bakalım küçük balıkçık, Havuzda yüz. Yüz bakalım küçük balıkçık, Su serinmiş. Küçük balıkçık neredeymiş? Nereye gitti balıkçık? İşte burada! FIŞ, FIŞ! FIŞ, FIŞ! derken bebeğinize hafifçe su sıçratın Ay BEBEĞİNİZ NE ÖĞRENİR: Dil Becerileri Ne Pişiyor? Mutfakta olduğunuz zaman bebeğinizi güvenli bir şekilde bir bebek koltuğuna ya da salıncağına oturtun. Yemek hazırlarken yaptığınız şeyler hakkında konuşun. Karıştırıyorum. Döküyorum. Yıkıyorum. Bebeğinizin ölçü kaplarıyla, kırılmayacak kâselerle veya tahta kaşıklarla oynamasına izin verin. Bebeğiniz yeterince büyüdüğünde karıştırmada, dökmede veya çırpmada size yardım etmesine izin verin. Her zaman kullandığınız malzemelerin adlarını söyleyin

34 6-9 Ay Oyunları Ay BEBEĞİNİZ NE ÖĞRENİR: Güven Stresi Hafifletme Bebeklerini kucaklarına almak ve onlara sarılmak yetişkinler için stresi hafifleten harika bir unsurdur. Bebeğiniz kollarınızda güvende ve korunduğunu hisseder ve sessiz bir güven iletişimi kurarsınız. Bebeğiniz bağımsızlığını kazandıkça, bazen biberonunu kendisi tutmak isteyecektir. Bebeğiniz biberonunu tutarken onu kucağınızda tutmaya devam edin. Bebeğiniz kucağınızdayken onunla yumuşak ve nazik bir biçimde konuşun. Aynı zamanda onu sallayabilir ve alçak sesle şarkı söyleyebilirsiniz Ay BEBEĞİNİZ NE ÖĞRENİR: Güvenlik Yeni Bir Cee-Eee Bebeğinizi bebek koltuğuna yerleştirin. Bebeğiniz sizi seyrederken odadan çıkın. Sonra odaya hemen geri gelin ve canlı bir sesle Cee-eee (çocuğunuzun adı)! deyin. Bebeğiniz mutlu olacak ve dönüşünüzü bekleyecektir. En sevdiği oyuncağını bebeğinizin kucağına koyun. Oyunu tekrar oynayın ve oyuncağa Cee-eee! deyin. Oyuncağın adını cümlenizde kullanın. Bu oyun güven duygusunu öğretir.

35 6-9Ay BEBEĞİNİZ NE ÖĞRENİR: Espri Anlayışı Peçete Oyunu Bebekler bu oyuna bayılır ve uzun süre boyunca oynarlar. Bebeğinizi yüzü size bakacak biçimde dizlerinize oturtun. Başınıza yüzünüzün bir kısmını örtecek biçimde, yumuşak materyalden yapılmış bir yemek peçetesi koyun. Peçeteyi çekin ve Cee-eee! deyin. Oyunu bebeğinizde denemeden önce birkaç kez tekrarlayın. Sonra peçeteyi bebeğinizin başına koyun, çekin ve Cee-eee! deyin. Peçeteyi bebeğinizin başına koyun ve peçeteyi kendisinin çekip çekmediğine bakın. Peçeteyi kendisi çekmeyi öğrenene kadar oyunu oynamaya devam edin Ay BEBEĞİNİZ NE ÖĞRENİR: Araştırma Becerileri Hangi Elimde? İlginç, küçük bir nesneyi avucunuzun içine alıp, avucunuzu kapatın. Oyuncağı bebeğinize göstermek için avucunuzu açın. Daha sonra kapatın. Bebeğinize (Nesnenin adı) nerede? diye sorun. Nesneyi bebeğinize tekrar göstermek için elinizi tekrar açın. Diğer elinizi kullanarak oyunu tekrar oynayın. Kısa süre sonra bebeğiniz nesneye ulaşmak için elinizi yakalayacaktır. Bu oyun, bebeğinizin kutulara yerleştirilen nesnelerin ortadan kaybolmadığını anlamasına yardımcı olur.

36 9-12 Ay Oyunları Ay BEBEĞİNİZ NE ÖĞRENİR: Bağ Kurma Uyku Şarkısı Uyku zamanı bebeğinize şarkı söylemek için uygun bir zamandır. Aşağıdaki şarkıyı yavaş ve yumuşak bir şekilde Good Night Ladies şarkısının melodisiyle söyleyin. İyi geceleri bebeğim İyi geceleri bebeğim, İyi geceleri bebeğim, Artık uyku zamanı. Tatlı rüyalar bebeğim, Tatlı rüyalar bebeğim, Tatlı rüyalar bebeğim, Artık gözlerini kapa Niño Querido 9-12 Ay BEBEĞİNİZ NE ÖĞRENİR: Dil Becerileri Özellikle uyku zamanı geldiğinde, bebeğinizi kollarınızda sallayın ve ona sarılın. Bu uyku zamanından önce söylenebilecek harika bir ninnidir. Eğer melodiyi bilmiyorsanız, kendi melodinizi uydurun. Önemli olan kelimeler ve şarkının taşıdığı duygulardır. Niño querido, (niin-yoo ke-rii-do) Duermete ya (Duer-me-te yaa) Que mientras tanto (Key miyen-tras tan-to) Te canta mama. (Te kan-ta ma-ma) Niño querido, (niin-yoo ke-rii-do) Duermete ya (Duer-me-te yaa) Annesi şarkı söylerken, Güzel bebeğim, burada uyuyacak. Güzel bebeğim, burada uyuyacak.

37 Uyku Hikâyesi 9-12 Ay BEBEĞİNİZ NE ÖĞRENİR: Dil Becerileri Bebeğinize anlatmak için onun adının geçtiği bir hikâye uydurun. Hikâye sizin ve bebeğinizin gün içinde yaptıklarınızı anlatmalıdır. Örnek bir hikâye aşağıdadır: Bir zamanlar küçük, tatlı bir bebek varmış (bebeğinizin adı). Oyuncaklarıyla oynarmış, bazen çimleri ve kuşları görmek için dışarı çıkarmış. Yemek zamanı, sütünü içer, yemeğini yermiş. Her gece annesi (veya babası) ona banyo yaptırırmış ve ona bir sürü öpücük verirmiş. Annesi (veya babası) onu beşiğine yatırınca, gözlerini kapar ve uykuya dalarmış. Hikâyede bebeğinizin adını olabildiğince sık kullanın Ay BEBEĞİNİZ NE ÖĞRENİR: Dil Becerileri Ayı Görüyorum Bebeğinizle dışarıyı seyredin ve ay ve yıldızlar hakkında konuşun. Bebeğinize bize gece olduğunu hatırlattıkları için ay ve yıldızların uyumamıza yardımcı olduğunu söyleyin. Bebeğinize ay ve yıldızlar hakkındaki aşağıdaki şiiri öğretin. Ayı görüyorum, Ve ay da beni görüyor. Tanrı ayı korusun, Ve tanrı beni de korusun. Yıldızları görüyorum, Ve yıldızlar da beni görüyor. Tanrı yıldızları korusun, Ve tanrı beni de korusun. Bebeğinize başka neler gördüğünü sorun ve gördüklerini de bu şiire dahil edin. Örneğin: Annemi görüyorum, Ve annem de beni görüyor. Tanrı annemi korusun, Ve tanrı beni de korusun.

38 En sık rastladığım cümlelerden biridir: Aslı Hanım çocuğunuz yok, ondan böyle rahat konuşuyorsunuz. Doğrudur, teori ve pratiği birbirine uyumlandırmak zordur. Ama atladığımız nokta şudur ki anne çocuk ilişkisi de diğer ilişkiler gibi sizin ilişkinizdir. Yani etrafınızla nasıl ilişki kuruyorsanız aslında çocuğunuzla da o şekilde iletişirsiniz. Dolayısıyla iyi bir anne olmanın yolu herşeyden önce iyi bir insan olmaktan ve bunun için de sürekli çabalamaktan geçer. Bu noktada en sık rastladığım ikinci cümle gelir: Aslı Hanım hiç vaktim olmuyor, kendime zaman ayıramıyorum. Bu da doğrudur. Biz toplumca zamanı iyi yönetme konusunda sorun yaşarız. Sürekli övündüğümüz pratik zekamız son dakikada olayları çözme alışkanlığımızdan gelir. Ancak süreç yönetme konusunda da bir o kadar sıkıntılıyızdır. Hele bir de anne olup kendimiz dışında bir başkasıyla sürekli ilgilenmemiz gerektiğinde stres katsayımız daha da yükselir ve sonunda gözyaşları ve çığlığın içiçe geçtiği patlamalar ya da depresyonlar yaşarız. Eh tespitleri yaptıysan bir de çözüm sunuver bakışlarınız sayfada geziniyor tahmin ediyorum ki. Bu da en sık rastladığımız üçüncü duruma işaret eder: Sizin çözümünüz nedir Aslı Hanım, nasıl herşeye yetişiyorsunuz, söyleyin biz de yapalım. İşte bu yanlıştır. Komşuya bu ilaç iyi gelmiş ben de içeyim demeye benzer. Benim kendim için bulduğum çözümler başkaları için ancak bakış açısı sağlayabilir; zira hepimizin hayatı yaşama şekli, beklentileri, önem sıraları farklı. Herkes kendi ihtiyaçlarına uygun, bireysel operasyonlarını yapmalı ve yürütmeye çalışmalıdır. Diğer annelerin önerilerini uygulayan ve sonuç alamayan bir çok anne sorunun kendinde olduğunu düşünüp mutsuz ve beceriksiz hisseder. Oysa başka bir çocukta işe yarayan yöntem sizin çocuğunuzda işe yaramamıştır. Hatada ısrar edip umutsuzluğa kapılmaktansa anne kendi çocuğuna uygun yaklaşımı aramaya devam etmelidir.

39 Etrafımızdaki hemen hemen bütün anneler tüm zamanlarını çocuklarına adayarak, onları kurstan kursa yollayıp, çocukların etrafını zeka geliştiricilerle donatarak kendilerini uzun vadede yürütülmesi mümkün olmayan bir yola sokuyorlar. Bir kere anlaşalım: iyi bir anne olmanın ölçütü çocuğunuzun aldığı notlar, zeka seviyesi, çaldığı enstrümanlar, kazandığı dereceler gibi sayısal verilerde değildir. Pek çok öğrenci bilirim, yüksek notuyla gurur duyulan, ancak yenilmekten neredeyse kalmamış tırnaklarını ellerini cebine sokarak saklamaya çalışan. Ah işte dördüncü cümle de burda gelir: Aslı Hanım rekabet çok fazla, en iyisi olmak zorunda. İşte yazının doruk noktası: Tırnağını yemeden keyifle öğrenen, merak eden, araştıran başarılı öğrencilerimin çoğu anneleri tarafından rahat bırakılmış çocuklardır. Anneler kendi bireyselliklerini savunarak çocuklarına da bireysel olmayı öğretmişlerdir. Kendinize ve çocuğunuza bir iyilik yapın. Hemen şimdi önce kendinizle gurur duyun; sadece yaşayan, üreten, çabalayan bir insan olduğunuz için bile kendinizle gurur duyun. Anne olmanın dışında kim olduğunuzu yazın bir kağıda ve bakın bakalım ne zamandır sizi siz yapan aktivitelerden uzaksınız. Ne zamandır anne oldunuz diye bütün öncelikler çocuğunuzun oldu. Siz sonradan anne oldunuz hanımlar, oysa yıllardır Ayşe siniz, Gülay sınız, Mine siniz. En azından bir günlük tutun ve orada kendinizle başbaşa olun. O ayırdığınız günde 15 dakikanın bile birçok sorunu nasıl hallettiğini şaşırarak göreceksiniz. Sevgiler...

40 Bu çok basit etkinlikle tahta kaşıklarınızı 15 dakika içinde süslü birer servis kaşığı haline getirin! Etkinliği çocuklar yan odada oynarken veya öğle uykusundayken yapabilirsiniz. Çok eminiz ki bu etkinlik için gereken malzemeler zaten evde bir çekmecede duruyordur. Daha basit ne olabilir?

41 MALZEMELER Artık veya parça kumaş Makas Ahşap servis kaşıkları Fırça Su Bazlı Yapıştırıcı İşte birkaç adımda kumaş kaplı servis kaşıkları yapmanız için gerekenler: