İSTANBUL TİCARET ODASI YAYIN NO: SİGORTACILIĞIN BUGÜNÜ VE YARINI

Transkript

1

2 İSTANBUL TİCARET ODASI YAYIN NO: SİGORTACILIĞIN BUGÜNÜ VE YARINI

3 Bu kitabın füm haklan İstanbul Ticaret Odası'na (İTO) aittir. İTO'nun ve yazarının isimleri kaydedilmek koşuluyla yayından alıntı yapmak mümkündür. Ancak, İTO'nun yazılı izni olmadan yayının tamamı veya bir bölümü kopyalanamaz, çoğaltılamaz, ticari amaçlarla kullanılamaz. Bu kitapta öne sürülen fikirler eserin yazarına aittir. İstanbul Ticaret Odası'nm görüşlerini yansıtmaz. OCAK 2004 İstanbul ISBN İTO yayınları için ayrıntılı bilgi Bilgi ve Doküman Yönetimi Şubesi'nden alınabilir. Tel : (212) Faks : (212) E. Posta : dokumantasyon@ito.org.tr Baskı: Prive Grafik & Matbacılık San. ve Tic. Ltd. Şti. Tel: (212) Faks: (212)

4 ÖNSÖZ İşlevi ve önemi ülkemizde hiçbir zaman yeterince anlaşılamamış olan ancak, 1999 yılında yaşanan deprem felaketinden sonra önemi nispeten daha çok algılanan sigortacılık sektörü, 2001 yılında yaşadığımız ve en çok finans sektörünü etkileyen ekonomik kriz ile birlikte tekrar geri plana düşmüştür. Sektör açısından 2003 yılı uzun süredir faaliyete geçmesi beklenen Bireysel Emeklilik sisteminin getirilmesiyle önemli bir yıl olmuştur. Ancak, Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen Sigorta Murakabe Kanunu'nun yerine hala bir kanun çıkarılmamış olması da sektörü yasal zeminden mahrum bırakmaya devam etmektedir. Bireysel emekliliğin faaliyete girmesinin sektöre olan ilgiyi ve dolayısıyla artırması beklenmektetir. Ülkemiz sigortacılığın gelişmesinin kamu açıklarının en önemli kalemi olan ve her geçen yıl artan sosyal güvenlik harcamalarının kontrol altına alınmasına katkı sağlayacağı gerçeğinden hareketle, insanlarımızın ve işletmelerimizin kendilerini güvenceye almalarının yanında ülke ekonomisi açısından da sigorta konusunda bilinçlendirilmeleri gerekmektedir. Ülkemizin kalkınması, ekonomimizin geliştirilmesi ve ticari hayatın canlandırılmasına yönelik olarak yaptığı çalışmalar kapsamında üyelerimize, iş dünyasına ve diğer ilgililere yardımcı olmak ve çalışlanna katkıda bulunmak üzere araştırmalar, etütler hazırlamakta, toplantılar, paneller düzenlemekte olan Odamız, sigortacılık faaliyetlerinin ülkemiz açısından taşıdığı önem gözönünde bulundurularak sektörün bugünkü durumu, sorunları, beklentilerinin tartışılması amacıyla "sigortacılığın Bugünü ve Yarım" başlıklı bir toplantı düzenlemiş olup, panelin ses kayıtları bir kitap haline getirilmiştir. Yayınımızın konuyla ilgili yetkililere, üyelerimize ve iş dünyasına yararlı olmasını diler, konuşmacı olarak katılan değerli uzmanlara, toplantımıza yoğun ilgi gösteren üyelerimize, sektör temsilcilerine ve toplantının organizasyonunu gerçekleştiren Etüt ve Araştırma Şubesi Araştırma Raportörü Necmi Uysal'a teşekkür ederim. Genel Sekreter Dr. Cengiz ERSUN

5

6 İÇİNDEKİLER AÇILIŞ KONUŞMASI Aydın Silivrili 7 İstanbul Ticaret Odası Meclis Üyesi I. OTURUM Ahmet Genç 9 Hazine Must. Sigortacılık Gn. Md. Yrd. Vekili. Kemal Olgaç 17 Koç Allianz Sig. Genel Müdürü Prof. Dr. Samim Ünan 22 G.Ü. Hukuk Fak. Öğretim Üyesi SORU-CEVAP 32 II. OTURUM,39 Ali Haydar Elveren 40 Hazine Must. Sigortacılık Gn. Md. Daire Bşk. Levent Korkut 62 Sigorta Aracıları Derneği Bşk. Fahri Altıngöz TEB Sigorta A.Ş. Genel Müdürü Kerim Sucu 76 Acentem Sigorta Aracıları Derneği Bşk. Mustafa Aydınçelebi 81 Gaziantep Sigorta Aracıları Derneği Bşk. SORU-CEVAP 85

7

8 SİGORTACILIĞIN BUGÜNÜ VE YARINI TOPLANTISI İTO MECLİS ÜYESİ AYDIN SİÜVRİLİ'NİN AÇIŞ KONUŞMASI Sayın Hazine Müsteşarlığı, sigorta genel müdürlüğü yetkilileri, sigorta ve reasürans şirketleri birliği yetkilileri, kıymetli sigorta şirketleri müdür ve yardımcılan ve siz güzide meslektaşlanm, hepinizi saygıyla selamlıyor ve hoş geldiniz diyorum efendim. Bugün açılış konuşmasını Sayın Mehmet Yıldırım bey yapacaktı, fakat son günlerdeki yoğun çalışması, özellikle formula 1 üzerindeki pazarlıklar dolayısıyla, bugün maalesef katılamadı, kendi bir mesajı var buraya, fakat mesajını altı sayfa olduğu için de ben de şimdi size onu okumayacağım. Ama gelmemesinin nedenini de bu Formula 1'in önümüzdeki ay atılacak temel atma törenleri filan olacak. Haziran ayında, onların sponsorlarıyla ve müteahhit firmalarla çok sıkı bir pazarlıkları söz konusu, onun için teşrif edemedi ama hepinize saygılarını sundu. Ona da ayrıca teşekkür ediyoruz efendim. Bugün burada, Türk sigorta sektörünün dünü değil de, bugünü ve bugünden bakarak yarını için neler yapılması gerektiği hususunu değerlendirmek için toplandık. Sektörün,tüm kesimleri yani kanun koyucu, hazine müsteşarlığı, sigorta şirketleri ve acentelerin bir araya gelerek dertleri ve tedavinin şekillerini tespit amacıyla buradayız. Bunun için salonu bize tahsis eden İstanbul Ticaret Odası Yönetim Kurulu üyelerine teşekkür ederiz. Bu değerlendirmeleri yaparken, sigorta sektörüne kim? Hangi gözle bakıyor? Bunu birincil etapta bakanlığımız ve Hazine müsteşarlığı açısından, yani devletimiz ve sigorta sektörü nasıl bakıyor? Sigorta şirketleri açısından, yani sigorta şirketleri sektöre nasıl bakıyor? Sigorta acenteleri ve tatbikatçıları açısından sektöre bakışlarını ortaya koymalarını bekliyorum. Konuşmacı sayısına kısıtlama koymamakla beraber konuşmaların fazla uzamaması için buradan konuşmacı arkadaşlarda zamanı iyi değerlendirmelerini, onlardan rica edeceğim. Yani bir sigortacı kardeşim çıktığı zaman sigortacılann hepsi çok konuşur, çok da konuşabilir. Çünkü mesleklerini konuşarak, ikna ederek kazanırlar sigortacı arkadaşlarım, dolayısıyla eğer bir kişiye bir konuda söz verebilirsem, samimi söylüyorum iki saat, üç saat sürer, yani hangi, branş bazında alın bir Dask deyin, konuyu gündeme tek madde koyalım, iki saatte bitiremeyiz. Bir trafik sigortası, bir kaza branşı, bir nakliyat branşr, birtanm sigortasını gündeme getirsek, hepsi için ikişer saat konuşabilir benim sigortacı arkadaşlarım. Dolayısıyla zamanımızı da aşmadan olayı bitirmek istiyorum. Buraya şimdi az evvel hazine ile beraber sohbet ederken, şu anda parlamentoda bizim tespit edebildiğimiz sekiz tane milletvekili var ve bu sekiz tane milletvekiline de biz davetiye yolladık. Özel davetiye yaptık onlara, fakat hazinedeki arkadaşım dedi ki, sigorta sektörü politika ile iç içe değildir, dolayısıyla politika ile iç içe olmayan kuruma kolay kolay milletvekili

9 filan gelmez dediler. Halbuki biz de onların kulaklarına kar suyu kaçırmak istiyorduk, yani diyecektik ki, sekiz tane milletvekili Ankara'da, parlamentoda oturuyorsanız, sigorta sektörünün sorunlarını sizlerde yaşadığınız için bizleri orada daha iyi müdafaa edersiniz, etmeniz lazım, diyecektik. Ama bizi bundan mahrum bıraktılar, çünkü burası politik arena değil, seçime meçime yaramaz bizim arenamız. Seçim için de bir yatırım yapamazlar, seçim yatırımı yapmak için sendikaların toplantılarına giderler. Efendim şimdi bu kadar kısa bir değerlendirmeden sonra, müsaade ederseniz birinci oturumu size şöyle bir özetlemek istiyorum. Birinci oturumda sayın Ahmet Genç beye söz vereceğiz. Hazine müsteşarlığı, sigortacılık genel müdür yardımcısı, ondan sonra bir talep üzerine Koç Alyans Sigorta Genel Müdürü Kemal Olgaç beyi konuşturacağız. Arkasından prof. Dr. Samim Ünan bey hukuk fakültesi öğretim üyesidir kendisi, onu konuşturacağız. Bu birinci toplantı bittikten sonra da birinci toplantıya ait sualleriniz varsa, o sualleri de birinci toplantıda konuşan arkadaşlara tevci etmenizi istiyorum. Ondan sonra ufak bir çay arannız var. Çay aramızdan sonra da ikinci oturumu, onu şimdi saymayacağım. İkinci oturumda da en azından 3 tane acenteci arkadaşımız var, yine hazineden Ali Haydar Elveren bey var ve TEB Sigorta genel müdürü Fahri Altıngöz bey var. Buradalar herhalde kendisi. Fahri beyi göremedim. Evet Gaziantep Sigortacılar derneği başkanı da burada. Telefonla görüştüğümüzde dedi ki, ben geleceğim, ben de dedim ki, 10 dakika ile sınırlarım, o dedi ki, benim bu kadar yaptığım kilometreyi 10 dakika ile sınırlama lütfen dedi. Dolayısıyla Gaziantep'e biraz torpil geçeceğiz galiba. İkinci oturumdan sonra da tekrar suallerinizi, ikinci oturumu sunan arkadaşlara tevdi etmenizi rica edeceğim. Şimdi müsaadenizle Sayın Ahmet Genç beye söz vermek istiyorum. Buyurun efendim.

10 Ahmet Genç Hazine Must. Sigortacılık Gn. Md. Yrd. Vekili. İstanbul Ticaret Odasmın değerli yöneticileri, sigortacılık sektörünün çok değerli temsilcileri. Ben sizlere bir kısım slaytlar hazırladım. Devletin, hazine müsteşarlığının sigortacılık sektörüne nasıl baktığını, özet bir şekilde bu konuşmamda vermeye çalışacağım, tabii bakış açılarının herkesin karşı tarafın bakış açısını bilmesinde çok büyük yarar var. Çünkü çoğu zaman, biraz önce sayın Aydın beyin de bahsettiği gibi, sohbet ederken, şöyle bir cümle de kullandık. Aynı kelimelerle bir cümle kullanıyoruz. Hazine başka şey anlıyor, sigorta şirketleri başka şey anlıyor, acenteler başka şey anlıyor. Bu konulann dışında kalan halk kesimi de başka bir şey anlıyor, dolayısıyla karşılıklı bu şekilde toplantıların ve herkesin kendi yaklaşımlarını sunmasının çok büyük yararı olacağına inanıyorum. Şimdi biz sigortacılık sektörü dediğimiz zaman, en geniş manada, emeklilik sistemleri de dahil olmak üzere, ben bu slaytlarda henüz yer vermedim onlara, öğleden sonra arkadaşım bireysel emeklilik sistemini anlatacak, bir arada yani sigortacılık, teknik manada sigortacılık sayılmasa dahi, bir aktüeryal hesaplama gerektiren bir sistem olarak özel emeklilik sistemleri, en geniş manada ele alıyoruz. Şimdi genel görünüm, burada tümünü kapsamamak üzere, fikir sahibi olunsun diye halihazırda Türkiye'de 55 tane sigorta şirketi var. Bunlar içerisinden 10 tanesi, hem emeklilik izni aldı, Ali Haydar bey beni düzeltsin eğer hata varsa, 10 sayısında, 55 sigorta şirketi var, bir Dask diye kurumumuz var, artık bunu da biz sigortacılık kurumları arasında mütalaa ediyoruz, çünkü deprem sigortası yapıyor, bir motorlu taşıt büromuz var, hepinizin bildiği gren kart havuzu, üç tane reasürans şirketimiz var, yani yerli reasürans şirketlerimiz, 30 tane bizden izin almış yerli brokerimiz var civarında eksperimiz var, bunlann hepsi aktif değil, aldığımız haberlere göre 400, 500 tanesi ancak aktif. Bizim rakamlarımızda acente gözüküyor ama bunlar tabii sigorta şirketleri, mükerrerlik var, belki 7, 8 bin, 10 bin civarında tahmin ediliyor. Bu mükerrerlik kayıtlardan henüz ayıklanamadı ve personel gözüküyor. Bunun dışında sigortacılık dediğimiz zaman, yabancı reasürans şirketleri, yabancı brokerler elbette ki toplamda prim yüzde 40 oranında reasüransın var olduğu, dışanya reasüre edildiği bir ortamda prim üretiminin, yabancı reasürans şirketleri, yabancı brokerler da elbette bu sektörün önemli aktörlerindendir. Bir de yardımcı hizmet kuruluşları vardır. İşte medline vs. gibi, onlar tabii bizim denetim kapsamımızda değil ama bu şeyle bağlantılı. Şimdi birlik, dernek, vakıflar var. Şimdi bunlardan önce şunu ilave etmek gerekiyor. Çok sayıda özel vakıf ve sandık var, emeklilik ve sandık işi yapan, bunların henüz yasal alt yapı düzenlemesi tamamlanamadı, ben bunları da sigortacılık sektörü içerisinde mütalaa ediyorum. Sigortacılık ve emeklilik kapsamında mütalaa ediyorum. Sosyal güvenlik kuruluşlarımız var, aynı şekilde onları da

11 mütalaa etmek gerekir diye düşünüyorum. Birlik, dernek, vakıflardan da örnek olsun diye 3, 4 tanesini yazdım. Çok sayıda dernek, vakıf ve birliğimiz var, sigortacılık sektöründe. Şimdi buradaki ayırım iki tane kamu şirketi var, daha önce reasürans sigorta sayılarını verdim. 48 tane özel ve 5 tane de Türkiye'de kurulu yabancı sigorta şirketi var. Faaliyetleri itibariyle de 21 hayat var, 21 hayat dışı var. 13 tane de karma olan, bunlar zaman içerisinde bitecek, karma şirket kalmayacak, hepinizin bildiği gibi artık karma olamıyor yasal olarak, tasfiye sürecinde bunlar. Bunların hayat portföyleri. Şimdi bazı 2002 sonu itibariyle bazı bilgiler var burada, direk primler 3.7 trilyon, katrilyon civarında pardon, prim alacakları aşağı yukarı 1 katrilyon civarında. Menkul değerlere yatırılan, menkul değerler portföyü, 2.8 katrilyon. 300 trilyon civarında iştirak var, aşağı yukarı 700 trilyon civarında sabit değerler var. Toplam aktifler 5.3 katrilyon ve işte zararla mahsup edilmemiş olan kâr tutarı da aşağı yukarı 300 trilyon civannda, öz kaynaklar da 1.2 katrilyon. Şimdi burada prim üretimlerinin yıllar itibariyle gelişimi, bu çok çarpıcı bir tablo, dikkat edilirse, ben özellikle prim dolar bazında yapılan bir değerlendirme var, orta sütunda, dolar cinsinden artışlarda dikkat ederseniz, eğer bunu bir reel artış kabul edebilirsek, 1985 den itibaren geliyor bu rakamlar, yalnız ve yalnızca 1994 ile 2001 yılında negatif yani düşüş var dolar bazında, reel düşüş var. Bu aslında tabii genel ekonomik büyüme eğer sigortacılık sektörüyle bir genel ekonomik büyüme arasındaki bağlantı çalışması yapıldığında genellikle ortaya çıkan sonuç şu, genel ekonomik büyümeden daha fazla büyüyor sigortacılık sektörü, küçüldüğü zaman da daha fazla küçülüyor, enteresandır, bu rakamlar da bize bunu 94 yılındaki % aşağı yukarı 32, dolar bazında küçülme var yılında da % 29 dolar bazında küçülme var. Bunu çarpıcı biçimde gösteriyor. Ama genel olarak görüleceği üzere, 1985 ten beri sürekli reel büyüyen bir trend izliyor. Bunu bir de grafikle gösterdiğirfıizde, çok açık bir şekilde görülüyor. Umarız gelecek yıllarda daha yüksek büyüme hızlarına ulaşılır. Şimdi son olarak şu an itibariyle faaliyetini hazine müsteşarlığının, bakanlık üzerinden faaliyetini durdurduğu 12 adet şirket var. Bunlardan bir tanesi reasürans şirketi, iki tanesi hayat şirketi ve 9 tanesi hayat dışı şirket. Şirketlerin hemen hemen tamamı mali bünye sorunlan nedeniyle faaliyetleri durdurulmuş şirketlerdir. Bunlann ortak sorunlan şu şekilde özetlenebilir. Acente alacaklarının tahsil edilememesi, ortak mali durumunun zayıflaması, ortakların aynı zamanda banka sahibi olması nedeniyle, bankada ortaya çıkan mali bünye zafiyetinin yansıması, aşırı fiyat kırma, yöneticilerin pozisyonlannı kötüye kullanmaları, yani burada açıkçası hem acente, hem yönetici gibi pozisyonların oluşması, genel ekonomik konjonktürdeki olumsuz gelişmeler gibi nedenler sayılabilir. Kısaca bir de Dask'ta son durum nedir, onu vermek istiyorum. Şu anda yetkili 31 adet şirketimiz var. Poliçe sayısı 30 nisan itibariyle 1 milyon 847 bin civannda. Yine bu poliçeye göre oluşan prim 66 trilyon TL, verilen teminat 42.5 katrilyon TL, ödeme gücü, reasüransla beraber 1 milyar dolar civannda, Dasklın ödeme gücü, Dask'la ilgili aynntılı bilgiler biliyorsunuz daskın kendi web sitesi var, son derece ayrıntılı rakamlar veriliyor orada.

12 Kısaca bir de zorunlu trafik sigortasında durumumuz nedir, sizler çok iyi biliyorsunuz bunları ama kısaca hatırlatmak açısından, burada toplamda % 51'lik bir sigortalılık oranı var. Özel otomobilde en yüksek % 66, dolayısıyla aşağı yukarı % 34 oranında kaçak gözüküyor. Diğerleri de görüleceği üzere en fazla % 61'le kamyonet bizim rakam emniyetten aldığımız ve birlikten aldığımız rakamların karşılaştırmasında, toplam 9.5 milyon araç gözüküyor şubat 2003'te, bunun 4 milyon 846 bini sigortalanmış gözüküyor. Şimdi ben burada tabii diğer rakamlarla çok fazla boğmamak için, biz Hazine olarak hangi çalışmaları yapıyoruz, kısaca onlardan bahsetmek istiyorum. Bir kere şu anda TBMM genel kurulunda bulunan 3 maddelik bir kanun tasarımız var. Karayolu Trafik kanununun 108 inci maddesiyle sigorta murakabe kanununu değiştiriyoruz. Sigortacılık Kanunu Taslağı hepimizin bildiği, bugün de çok tartışılmak istenen ama biz genel ifadelerle genel konuları tartışalım istediğimiz bir husus. Türk Ticaret Kanunu, sigortacılık kitabı zaten çalışmalar aylardır devam ediyor. Doğal Afet Sigortaları Kanun Tasarısı Taslağı o da şu anda Başbakanlıkta, şevke hazır bekliyor. Zorunlu deprem sigortası ve Dask projelerimiz var, üzerinde çalışılan, sivil havacılık riskleri kanun tasarısı taslağı, tarım sigortaları, zorunlu trafik sigortası çalışmaları ve mali bünye düzenlemesi çalışmalarımız var. Şimdi bu ilk şu anda meclis gündeminde olan 3 maddelik tasarı da burada faaliyetleri durdurulan şirketlerde biliyorsunuz, iflastan önce garanti fonu devreye giremiyor, onu düzenliyoruz, o arada özetle ruhsat iptali, yani mali bünye zafiyeti nedeniyle ruhsat iptali yapıldığı takdirde, garanti fonu devreye girebilecek. Kısaca oradaki düzenleme o, daha önce binlerce kişi mağdur olduğu için orada daha hızlı bir sonuç almayı amaçlıyoruz. Şimdi Kanunun esas zannediyorum bu çok tartışılmak istenen sigortacılık düzenleme ve denetleme kanunu tasansı bunu ana başlıklar halinde şu şekilde anlatabilirim. Başlıca getirdiğimiz yenilikler şunlar, 1- Branş bazında ruhsat sermayesinden anladığımız şudur, Avrupa Birliği'nde olduğu gibi, kanunda yalnızca yetki olarak ifade ediliyor, daha sonra yönetmelikle düzenlenecek, aynen Avrupa Birliği'nde olduğu gibi, her bir branş için ayrı ayrı sermayeler olacak aynı şekilde minimum garanti fonu tabir ettikleri asgari sermaye uygulaması olacak, tamamen Avrupa Birliği'ne uyumlu bir düzenleme öngörülüyor, fakat bu kanun maddelerinde yalnızca yetki olarak veriliyor. Teknik karşılıklarda, Avrupa Birliği ile tam uyumu amaçlıyoruz. Bütün Avrupa Birliği'nde var olan teknik karşılıklan kanuna monte edildi. Yükümlülük, karşılama, düzenlemesi zaten o minimum garanti fonuyla beraber çalışan bir sistem. Yükümlülük karşılama düzenlemesi, şu var olan Kanunumuzda da yetki olarak var. Zaten yönetmeliğimizde de bir yükümlülük karşılama düzenlemesi mevcut, ama eksikleri var. Yeni kanun çıktığı zaman, yine yönetmelikle Avrupa Birliği ile tam uyum sağlayacağız.

13 Mali bünyenin güçlendirilmesiyle ilgili biraz daha kapsamlı düzenlemeler yapıldı. Daha önce var olan yetkilere ilave olarak diğer aktiflere de el koyabilmeyi örnek olarak verebilirim. Yetkiler ve var olan tecrübelerden kaynaklanan sorunların giderilmesine yönelik bazı ilave tedbirier konuldu. Sigçrtalıları koruma idaresi diye bir idare tesis ediliyor. Aynen başka ülkelerde İngilizce adıyla, Policy Holder Protection Fund dedikleri, yani poliçe sahiplerinin sigorta şirketlerinin mali bünye zafiyetine düşmeleri karşısında korunmasını öngören bir teşkilat oluşturuluyor. Teminat tesisinde de teknik karşılıklar bir matrah olarak alınacak, eskiden primler matrah alınıyordu, primlerin % 15 i şeklinde, bu defa teknik karşılıklar matrah alınacak bu tabii teknik karşılıklann tamamına karşı teminat ayrılsın anlamına gelmiyor, yalnızca matrah olarak alınacak. Temelde yeni kanunda getirdiğimiz yenilikler bunlar. Tabii bu kanun çıktıktan sonra çok büyük yönetmelik ikincil mevzuat çok daha fazla çalışılması gereken bir mevzuat olarak önümüze çıkacak. Bu taslak iki Mayıs tarihi itibariyle Başbakanlığa gönderildi. Başbakanlıktan daha sonra hükümet tasarısı haline getirilecek. Bu TTK Sigorta Kitabı çalışmaları halen devam ediyor. Sigorta kitabı günün şartlarına uygun hale getirilmeye çalışılıyor. Adalet Bakanlığının koordine ettiği bir komisyon bunu yürütüyor. Hazine Müsteşariiğı Sigortacılık Genel Müdüriüğünden de bir temsilci o toplantılara katılıyor. Şimdi Dask ile ilgili hepinizin bildiği gibi, Dask'ın kuruluşu, yani 27 Eylül 2000 den itibaren dask kuruldu ve çalışmaya başladı. Poliçe sayıları yükseldi, bazen düştü, duruma göre, vatandaşın da tepkilerine göre, tabii bu poliçe sayılarının artırılması için gereken her türiü tedbirier alınacak, buradaki açıkçası bugünlerde kamuoyunda tartışılıyor. Dask'ın getirdiği sistemin delinmesi konusu, Bingöl depremi dolayısıyla, açıkçası bir getirilen bir sistemdir, burada ben bunu belki basın mensuplarına açık bir mesaj olarak getirilen sistemin yani bir şekilde kısa vadeli hesaplar için çalışmaz hale getirilmesi yerine, sistemin daha da etkin hale getirilmesi için çaba gösterilmesi gerekir diyorum. Bu uzun vadelidir, vaktiyle Afyon depreminde de bu şekilde yaklaşımlar oldu ama, Afyon depreminde açıkçası yasal bir bu şeyin aşılması yönünde fazla bir gayret olmadı. Burada bir zamanlar bu sistem yanlıştır şeklinde eleştirilirken sonra gün oldu, işte depremden sonra neden kanun çıkmıyor dendi. Açıkçası ben bunu uzun vadede, orta ve uzun vadede çok önemli bir sistem olarak görüyorum. Herkesin şikayetleri olabilir veya aksayan yönleri olabilir. Muhakkak surette bu sistemin yaşatılması gerektiğine inanıyoruz. Burada Dask'ta neler yapılıyor şu anda? Tanıtım programı devam ediyor. Reklam şeklinde ve broşürier şeklinde. Mevcut bulunan 100 milyon dolariık bir kredi var. Bunun nakit krediye dönüşümü, Dünya Bankası'ndan alınan bunlar çalışılıyor, ilave 50 milyon dolariık kredi için çalışmalar devam ediyor. Son olarak Dask'la ilgili yaptığımız bir işlem şudur, 5 ilde, 5 pilot ilde, İçişleri Bakanlığı ile anlaşarak su ve doğal gaz abonelikleri için poliçe kontrolü başlatıldı. Bunlar Ankara, Eskişehir, Tekirdağ, İzmir ve Bursa illeridir. Bir de Dask'ın kapsamı içerisine sel riskinin de Türkiye için çok önemli olan sel

14 riskinin de alınmasıyla ilgili çalışmalar başlatıldı. Bir başka çalışma, sivil havacılık riskleriyle ilgili bir çalışma, bunu biliyorsunuz 11 Eylülde Amerika'daki saldırılardan sonra sigortacılık sektörü 50 milyon doları aşan teminatları vermemeye başladı. Bunun üzerine bütün dünyada hükümetler devletler bunu vermeye başladı. Türkiye Cumhuriyeti Devleti de o tarihten sonra bu risklere garanti vermeye başlamıştı. Bunun bir yasal alt yapısı için kanun hazırlandı. Şu anda bugün bu kanun Meclis'te komisyonlarda tartışılıyor. Bu kanun tabii esnek bir kanun, piyasalar temin edebildiği takdirde devlet devreden çıkacak, kanunun öngördüğü sistem de odur. Devlet hiçbir zaman sonuna kadar bu şekilde bir sigorta teminatını vermek istemiyor. Tarım sigortalarıyla ilgili çalışmalar özellikle 2003 yılı içerisinde çok ivme kazandı, bunun geçmişi çok eski yıllara kadar dayanıyor. 1930'larda bizim dosyalanmızda, bir milletvekilinin önergesi var, tarım sigortalan kanunu diye, çok eskilere dayanıyor, ama bir türlü tamamlanamamış, bitirilememiş, bu hız kazandı ve hükümetin Acil Eylem planına da girdi. Bu senenin sonuna kadar kanunun en azından çerçeve kanunun çıkarılmasını planlıyoruz. Burada şu anda Dünya Bankasının yardımıyla yürütülen projeler var. Arz ve talep değerlendirmesi projeleri var. Devlet destekli tarım sigortasının tasarımı projesi var, pilot proje tasanmı uygulaması şeklinde projelerimizle ilgili çalışmalar da devam ediyor. Bunlann da büyük bir kısmının, yıl sonuna kadar bitirilmesini planlıyoruz. Zorunlu trafik sigortasında nihai amacımız tarifeyi serbest bırakmak ama bunun için nasıl bir alt yapı sağlarız da ondan sonra uygun olur çalışmaları devam ediyor. Ayrı bir branş yine buna alt yapısı hazırlamak amacıyla 2003 yılı başından itibaren trafik sigortasını ayrı bir branş olarak biliyorsunuz tesis edildi. Karayolu trafik kanununda uygulanamayan ve çelişkili maddeler vardı. Bu konuda İçişleri Bakanlığı bilgilendirildi. O çelişkili, uygulanamayan maddelerin bir şekilde düzeltilmesi gerekiyor. Bir de son olarak henüz tabii çok fazla yani başlangıç aşamasında, düşünce aşamasında olmakla birlikte, trafik sigortasıyla ilgili verilerin merkezi bir sistemden izlenmesi, burada Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliğiyle beraber koordineli bir çalışma planlıyoruz. Henüz düşünce safhasında daha iyi bir takip yapabilmek amacıyla, sahte poliçelerin önlenmesi vs için. Bir de bizim sigorta şirketlerinin mali bünyeleri açısından düzenleme çalışmalarımız var. Bazı teknik karşılıkların uygulanması ile ilgili, teknik karşılık tanımlarının daha net hale getirilmesiyle ilgili çalışmalar devam ediyor. Erken uyarı modelimiz zaten 97 sonundan bu yana geliş bütün şirketler izleniyor ve gerekli görünenler, daha yakından takip ediliyor. Bağımsız denetimle ilgili iki adet tebliğ hazırlandı. Bir anlamda bankacılık bağımsız denetimiyle paralel bir ayrıntılı olarak bağımsız denetimin esasları vs şeklinde bunlar şu anda sevk edilecek vaziyette, son haline getirildi. Sigortacılık muhasebe ve istatistik sistemiyle ilgili, Avrupa Birliği'nin Danışmanlık hizmeti olarak bir yardım önerisi oldu. Sizler belki farklı görebilirsiniz

15 ama bizim gördüğümüz genel manada sorunlar, işte sigorta murakabe kanunumuz yetersiz deniyor. Biz buna tamamen kanunsuz olarak bakmıyoruz. Eğer kanun hiç olmasaydı, biz şu ana kadar 12 tane şirketi, daha önce belirttiğim gibi, faaliyetlerini durdurduk, idari dava açanlar da oldu bunlardan, hiçbiri şu ana kadar idari davayı kazanamadı. Dolayısıyla iyi yada kötü, eksik veya fazla bir kanunumuz var ve bir şekilde denetim fonksiyonları yürütülmeye çalışılıyor. Ama tabii ki yeni bir kanunun çıkmasında büyük yarar var. Bir başka sorun, faaliyetini durdurduğumuz şirketlerin, sigortalılarının ortada kalması, biz burada tabii yani tazminatın hemen ödenmesini sağlayacak bir sistem bulunamıyor. Esasen sigortalıları koruma idaresini yeni kanuna koymamızın gerekçesi de bu. Binlerce insan, hazinenin kapısına geliyor, kapatıldıktan sonra. Haksız rekabet demedim özellikle, hesapsız rekabet ortamı dedim, bunu zaten buradaki dinleyici, sigortacılar herkes çok iyi biliyor. Bunu açıklamaya da gerek yok. Acente sisteminin sağlıklı işlememesi, tabii burada tüm acenteler veya tüm sigorta şirketleri böyledir şeklinde demiyorum ama, bugüne kadar aksayan taraflarda biz tedbîr aldığımız için, o kapattığımız şirketlerde gördüğümüz aksayanlar, bunlar. Sigortalı şikayetlerinin değerlendirilmesiyle ilgili bir sorunumuz var. Gelen şikayetçiyi biz işte diyor ki, otomobilin arka kapağının şurasındaki filanca şöyle bir şey oldu. Ama bunu şöyle değiştirdiler kapak şu markaydı, son derece ayrıntılı konulara bizim girebilmemiz mümkün değil. Burada tabii bize Avrupa Birliğinin önerdiği ombustman şeklinde yapılanmalan öneriyorlar. Fakat biz bu yeni kanunda maalesef o tür çalışmalan yapamadık. Hukukçularımız da bu büyük bir iştir, ayrı kanun gerekir dediler. Bilmiyorum Samim hoca buna ne der? Yani orada da bir sorun var. Sigortalı şikayetlerinin değerlendirilmesi konusunda bir aksama var. Zorunlu trafik sigortası uygulamasındaki sorunlar ki bunlar sağlık, orada maalesef teminatın üzerinde de ödeme yapar şeklinde kanun hükmü hiçbir surette bir başka yerde de teminat limitine kadar ödeme yapar hükmü var. Orada sıkıntılar devam ediyor. Zorunlu deprem sigortasında poliçe sayısının artınimasıyla ilgili sorunlarımız var. Onun da bir şekilde artırılması için demin bahsettiğim gibi, abonelik vs. şeklinde çalışmalarımız devam ediyor. Sigorta şirketlerinin teknolojik alt yapı eksikliği raporlamada gecikmeler, işte yeterli denetim esnasında istenilen bilgi ve belgelerin zamanında ve hızlı temin edilememesi gibi sorunlar var. Ben kısa geçmesi için bu ayrıntıları çıkanyorum. Sektörün geleceği bağlamında, yani bugünkü konferansın anlamı ve önemine uygun olması için burada beş ayaklı bir gelecek düşünüyorum. Bunlar benim bir anlamda kişisel yaklaşımım, burada da ilk defa kamuoyuna açıyorum. Beş ana noktada sektörün geleceğini bizim şekillendirmemiz gerekir diye düşünüyorum. Bunlar Türkiye'nin de sorunlarıyla, yani Türkiye'nin makro ekonomik sorunlarıyla da bağlantılı olan konular aynı zamanda, 1- Tarım sigortaları. Bu sıra, önem sırası değil. Hepsi önemli, yani en önemlisi başa gelmiştir diye düşünülmesin. Sağlık sigortalan, emeklilik sistemleri, katastrofik riskler, sorumluluk sigortalan. Bu beş ana eksende bizim sigortacılığın geleceğini

16 şekillendirmemiz gerekir diye düşünüyorum. Tarım sigortalarında şunu söyleyebiliriz, herkes her zaman demiştir ki, Türkiye bir tarım ülkesidir, tarımda sübvansiyonlar kalkmıştır, bütün dünyada, bütün uluslararası örgütler, dünya ticaret örgütü vs. artık doğrudan sübvansiyonları kabul etmiyor. Yani bunlar ortadan kalkmıştır ama prim desteğine hiç kimse itiraz etmiyor. Yani tarım sigortası sistemi oluşturur ve buna devletten prim desteği verirseniz buna uluslar arası örgütlerin de itirazı yoktur, başka ülkelerin de itirazı yoktur, dolayısıyla biz geleceğe yönelik olarak tarımı destekleyeceksek sistemi başka türlü kurmak zorundayız. Tarım sigortaları bahsettiğim gibi çalışılıyor ve hakikaten dev bir proje, umarım başarılı olur ve ülke ekonomisi için çok büyük yararlar sağlayacağına inanıyorum. Sağlık sigortası yine aynı şekilde, şu anda hem çalışma bakanlığında, hem de Sağlık Bakanlığı'nda çalışmalar var, taslaklar var. Burada da sistemin muhakkak surette, geçmiş yıllardan kalan şu anda 7.5 milyon sigortasız insan var. Ben bunları sigorta sistemine aldım ve bitti şeklinde yaklaşımlar yerine, hesaba, kitaba dayanan sigortacılık esaslarına dayanan, gerçekten hesap, kitap sonucu oluşturulan primlere dayanan bir sistemin mutlaka kurulması lazım. Bu Türkiye'nin makro ekonomik geleceği açısından da çok önemli. Aynı şekilde emeklilik sistemleri, bir sonraki oturumda, arkadaşımın sunacağı bireysel emeklilik, bu emeklilik sistemlerinin çok küçük bir parçası esasında, dünyada bu emeklilik sistemleri, yanılmıyorsam ikinci ayak dedikleri sistemlere geçtiler, yani emekli sandıklan dünya ekonomilerini dünyanın bütün ülkelerinde, artık altından kalkılamaz hale geldiği için, herkes sistemlerini değiştiriyor ve bütün dünyada buna bir yönelme var, muhakkak surette, Türkiye'nin geleceğinde bu emeklilik sistemlerinde olması ve doğru düzgün kurgulanması gerekiyor. Katastrofik riskler, aynı şekilde, çok çok önemli. Her biri birbirinden önemli gerçekten, nasıl tarım, Türkiye bir tarım ülkesi diyorlar, Türkiye bir deprem ülkesi diyorlar. Aynı şekilde ben burada katastrofik risklerin içerisine, az önce bahsettiğim gibi, sel de girer, ama çevre riskleri mesela, çevresel kirlilik, ben bu sunuşta onlan anlatmadım, şu anda çevre kanunu var. Petrol kirliliği kanunu var, deniz kirliliği kanunu var. Her birinin içerisinde ayrı ayrı sigorta bölümü var. Yani bu tür sorumluluklara karşı da sigorta öngörülüyor. Piyasaların sağlayamadığı durumlarda, mecburen devlet havuz türü yapılanmalara gitmek zorunda kalıyor ve bu şekilde sigorta şirketlerinin faaliyet gösterdiği alanın dışında yeni sigorta alanları, havuzlardan, devlet öncülüğünde kurulan havuzlardan veya kamunun sahip olduğu havuzlardan oluşan ayrı bir sistem oluşmaya başlıyor. Bu noktada sigortacılık sektörünün de kendisini belki o bu gidişata göre hazırlaması, ayarlaması son derece yararlı olur yani ülke için de çok büyük yarar sağlayacağına inanıyorum. Bu katastrofik riskler konusu hakikaten çok geniş, yani bu benim kişisel olarak yaptığım kategorik bir şey, deprem, sel ile beraber, işte bu çevre felaketleri, ondan sonra buraya terör ve, tabii ayn tutabilirsiniz, terör ve savaş risklerini dahi bu başlık altında büyük şeyler olarak, felaketler olarak mütalaa ediyorum. Aynı şekilde Türkiye için

17 çok çok önemli olan bir başka alan, sorumluluk sigortalan, hiç gelişmemiş bir alan şu anda, biz bu sorumluluk sigortalannm da muhakkak surette ülkenin geleceği için geliştirmek durumundayız. Bu yazdığım beş ana başlık altında, yani hem sigortacılığın geleceği, hem de ülke ekonomisinin geleceğinin kesiştiği alanlar olarak nitelediğim şeylerin genel özelliklerini de şöyle özetledim. Bir, bunlar geniş toplum kesimlerini ilgilendirmektedirler. İki, büyük riskleri içermektedirler. Yani, büyük riskleri içermeleri nedeniyle, piyasalar tek tek şirketler bunun altından kalkamıyor ve havuzlara gidiliyor. Riskin büyüklüğü, bütçe üzerine ciddi yük getirmektedir. Bazıları sigorta şirketlerin tek tek üstlenemeyeceği kadar büyük risk taşıdığından havuz sistemi gerekmektedir. Gelişmiş ülkelerde bu alanlarda çok büyük kaynaklann biriktiği bilinmektedir. Bunun bir başka boyutu da burada biriken fonların daha uzun vadeli, yatırımlara yönlendirilmesi, Türkiye ekonomisinin en büyük sorunu olan kısa vadeliliğin bir şekilde aşılmasında yarar sağlayacaktır. Başanyla uygulanabildiği takdirde ekonominin uzun vadeli istikrarlı hale gelmesine de büyük katkı sağlayabilecektir. Hem sigortacılık sektörü ilerleyecek, hem de Türkiye ekonomisi çok büyük kazanç sağlayacaktır. Benim sunuşum bu kadar teşekkür ediyorum. Başkan: Efendim Ahmet beye biz de teşekkür ederiz. Bu arada otururken gördüm, Ahmet bey sizin de bilginiz olsun, sayın Milli Reasürans genel müdürü Cahit Nomer de teşrif ettiler ama, arkada bir yerlere bayağı çöktüler gibi, tam da göremiyoruz kendisini buradan, hoş geldiniz Cahit beyciğim. Efendim şimdi ben müsaade ederseniz devam edeceğim. Sayın Kemal Olgaç ile Sayın Samim beyi, şuradaki yerlerine almak için davet ediyorum efendim. Tabii sigortacılık sektörü, ülkemizde gerçek potansiyelini değerlendiremeyen sektörlerden birisidir. Bu arada hazırlanana kadar konuşmacılar, ancak halkımızda hakim olan kadercilik anlayışı ve devlet yaraları sarar mantığı yaklaşımı, sigorta sektörünün önünde en büyük engeldir diye düşünüyoruz. Bunu da hazır Hazine buradayken, Ahmet Genç bey buradayken ifade etmek istiyorum. Yani devletin sorumluluğu yaralan sarar mantığından uzaklaşmamız lazım. Devlet yapacaksa bir şey, sigorta sektörünün önünü açabilmelidir. Evet buyurun Kemal Olgaç bey.

18 Kemal Olgaç Koç Allianz Sigorta Genel Müdürü Sayın başkan teşekkür ederim. Sevgili meslektaşlanm, hepinizi sevgiyle selamlarım. Ticaret Odası'nm geçen yıl da yaptığını hatırladığım bu tür toplantılannı çok faydalı bulduğumu ifade ediyorum. Dolayısıyla sigorta şirketleri ve acentelerin meslek komitesinin bu tür toplantıları, sürekli kılmasını da ayrıca temenni ediyorum. Toplantının gidişatı içerisinde benim yerim ikinci oturumdaydı, beni biraz hızlandırarak başa aldığı için de Aydın beye teşekkür ederim. İkinci kısımdaydı dedim, orada 5 konuşmacı vardı, dolayısıyla bir saat konmuştu, 12 dakikalık bir vaktim olduğunu düşünüyordum, aynı zamana sadık kalmaya gayret edeceğim. Teşekkür ederim. Efendim ben konunun başlığı sigorta piyasasının bugünü ve yarını, ben bugününe biraz daha fazla ağırlık verirsek, geleceğini şekillendirmek bakımından daha kolay olur diye düşünüyorum. Bugün biraz sonra burada söyleyeceğim hiçbir şey sizin için sürpriz değildir, çünkü anlatacağım her şey, hepimiz tarafından çok yekinen bilinmektedir. Ama ben bildiğimiz şeyleri de bıkmadan usanmadan söyleyerek doğruları bulacağımızı düşünüyorum. Hepimiz aynı gemideyiz, sizler ve sigorta şirketleri tarafındaki bizler ve hatta yasa düzenleyicileri, bir kere kabul edelim ki, çok küçük bir piyasada iş yapıyoruz, 2 milyar Euro hacmimiz var. Ahmet bey sektörümüzün yıllar bakımından büyüdüğünü biraz evvel gösterdi bize, grafikle doğrudur. 10 yıl öncesine bakıyorum 1, 1.1, 1.2 milyar Euro civarındaki hacmimiz, bugün 2 milyar Euroya gelmiş. Hakikaten fevkalade küçük bir hacim, hiç kıyaslama yapmayı da sevmiyorum. Yani, var böyle gazetelerde, dergilerde görüyoruz, her ülke ve oradaki prim hacimleri. Bunu çok doğru da bulmuyorum ülkemiz için ama, bazen de birkaç örnek vermek de insan kendini alamıyor. Çünkü baktım Malezya, Müslüman ülke, 23 milyon nüfus vâr, 6 milyar Euro üretiyorlar. Biz de bir Müslüman ülkeyiz, 62 milyon nüfusumuz var, hala 2 milyar Euro'dayız. O bakımdan ne kadar mangalda kül bırakmayacak konuşmalar yapıyorsak da zaman zaman basında, gazetelerde görüyorum. Efendim hacmimiz 2 milyar Euro, bir şey yapacaksak, önümüzdeki yıllarda birinci husus bu olmalı, bunu aşmamız lazım. Tek başına hacim de ölçü değil bence, gayri safi milli hasıla içerisindeki sigorta primine bakmak lazım, yüzde ne kadar gayri safi milli hasılanın primlerimiz içerisindeki hacmi, hakikaten çok küçük, % 1.3 ünü oluşturabiliyoruz, GSMH'nın, bu niye çok önemli, çünkü bütün grafikler gösteriyorki. GSMH'nin artışına paralel olarak sigorta hacmi de büyüyor. Özellikle no-life tarafında, elementar branşlarda sigorta hacmiyle, GSMH'nın büyüme hızı, birbiriyle çok örtüşüyor. Hayat sigortacılığı biraz daha ondan bağımsız gidiyor ama, o da yine aynı trendde, dolayısıyla bir ülkenin GSMH'sını artırdığımız oranda, sigortacılığın da büyüyeceğini en azından Türkiye örneğinde görüyoruz. O bakımdan da yaptığım bir saptama da o, demek ki ülkenin gayri safi milli hasılasını artırmadığımız sürece, sigorta hacmini de büyütemeyeceğiz. Yine bugüne ilişkin yaptığım saptamalardan bir

19 tanesi, bence piyasada olması gerekenden fazla sigorta şirketi var. Serbest rejimlerde, liberal ekonomilerde, adetlere kısıtlama getirmek çok doğru değil, onu biliyorum. Ve yine biliyorum ki, piyasanın koyduğu kurallar ve önlemler getirdiği dinamikler, sonunda zaten bu sayıları, elimine ediyor, bu sayıları azaltıyor ve olması gereken rakamlara otomatikman getiriyor. Ama her seferinde de maalesef arkasında sorunlar, problemler bırakarak bunu yapıyor, bunu Türkiye birçok sektörde gördü, bankacılıkta gördü, bence sigortacılıkta da görüyor. Şöyle baktığımda, son 10 yıl içerisinde kurulmuş şirketlerden bugün kaçı hala faaliyettedir diye baktığımızda pek fazla sayının kalmadığını görüyoruz. Demek ki piyasanın şartları bu şirketleri elemiş. Elemiş ama biraz evvel Ahmet bey de söylüyordu, arkasında tortular bıraktı, hala sigortalılar, mağdur durumda, sigorta şirketleri mağdur durumda. Sebebi basit, hakikaten Türkiye'de çok küçük sermayelerle şirketler kuruluyor, zaten hacmimiz piyasanın hacmi biraz evvel de söylediğim gibi çok küçük. Türkiye geneline baktığımda, büyük şirketleri söylüyorum, küçük şirketleri söylemiyorum, içlerinde 70, 80 senelik şirketler var. Öz kaynaklarına bakıyorum. Bu şirketlerin öz kaynakları da dünya ölçülerine göre, çok çok küçük. Bu şirketlerin bugün itibariyle öz kaynakları 30 milyon Euro ile 100 müyon Euro arasında değişiyor. Piyasamızın önde gelen 70, 80 yıllık şirketleri bakımından, bu da önemli bir sorun. Bu bakımdan da her ne yapacaksak, öz kaynak problemine göz atmamız ve onu iyileştirmek için çaba göstermemiz lazım. Bugünün problemlerinden, ya da bugünkü saptamalardan bir tanesi, de ki biraz evvel söylediğim konuyu da destekler mahiyettedir. Sigorta şirketlerinin her şeyin üstüne üstlük, kârlan da azalmaktadır. Biliyorsunuz dünya sigorta anlayışı değişiyor, 11 Eylül'den sonraki piyasalar bugün tamam " da şirketlerin kârlılıklarını fevkalade menfi etkilemektedir,.ne baktığımoa, son birkaç yıl öncesiyle bugüne baktığımızda, piyasadaki sigorta şirketlerinin. Euro bazındaki kârlan neredeyse, yan yarıya azalmıştır. O da öz kaynak kuvvetlendirmesine hiç de olumlu katkıda maalesef bulunmamaktadır. Ve hatta yine dolaylı olarak biraz evvel hazine temsilcisi Ahmet beyin saptamalanndan gördüğümüz gibi, teknik karşılıklar içerisindeki bazı yeni düzenlemeler kazanılmamış prim rezervlerinin olması gerektiği şeklinde ayrılmaya başlaması 2003 yılından itibaren özellikle 2003 yılı için sigorta şirketlerinin bilançolarını fevkalade olumsuz etkileyecektir. İlk üç aylık neticelere baktığımda bütün önemli şirketlerin ilk üç aylık bilançolannın bu yeni metodoloji nedeniyle eksi verdiğini görüyoruz yılının yine önde gelen altı şirketine baktığımda, toplam kârların, yani altı şirketin toplam kârlannın 50 milyon kuronun altında olduğunu görüyoruz. Piyasamızın önemli bir kâr problemi vardır. Bir başka saptamam, bugüne ilişkin bir başka saptamam, bunu çok dikkatli söylemeye gayret ediyorum. Çünkü ülkemizde fertler geleneksel olarak hep devletten bir şey istemişlerdir, hep devlet baba demişlerdir, ama şunu kabul edelim ki, bütün gelişmiş ülkelerde ve gelişmekte olan ülkelerde sigortacılık devletçe desteklenmiştir. Bu bakımdan ülkemizde bir eksiklik olduğunu düşünüyorum. Gerek siz ve bizim, gerekse de Ankara'nın işlevinin Türkiye'deki sigortacılığı geliştirmek, genişletmek ve büyütmek teorisi

20 üzerine oturması gerektiğini düşünüyorum. Bu konuda da eksikliklerimiz olduğunu altını çizerek ifade etmek istiyorum. Bir başka saptamam, bugüne ilişkin, piyasamız hala bu salondaki çoğunluğu oluşturan acentelerimize dayalıdır. Türkiye sigorta piyasası, hala bir acenteler piyasasıdır. Ama sayılara baktığımızda, işte 15 bin kayıtlı ama 7, 8 bin deniyor. Öte yandan da bir acente enflasyonunun olduğu bir ülkede iş yapıyoruz. İşlerimizin önemli bir boyutu, sizler aracılığıyla geliyor, ancak birkaç sorun var bu konuda. Dediğim gibi hem bir enflasyon var, hem de müthiş bir sirkülasyon var, kendi şirketim için bir örnek verirsem, kurduğumuz her yüz acentenin 3 yıl içerisinde neredeyse yarısını kaybediyoruz. Bütün eğitime, bütün desteğe rağmen, büyük bir sirkülasyon var, buna bir çözüm bulması lazım Türk piyasasının, bir başka sorun, tabii bu bize maliyet getiriyor, bu bir başka menfilik daha getiriyor. Kurduğumuz bunu kendim için söylemiyorum, piyasa geneli için söylüyorum, Ama kurallanmıza kanun ve yönetmeliklere uymakta zorlanan acentelerin bir başka şirketten, bir başka şirkete dolaşması maalesef hala devam ediyor. Bugüne ilişkin bir saptamaysa, bunu da hepimizin kabul etmesi lazımdır. Maalesef acentelerimiz de şirketlerimiz gibi, mali bakımdan çok zayıftırlar. 100, 150 bin Euro ortalama acente primi yıllık konuşuyoruz. Komisyon konuşmuyorum, prim konuşuyorum. Dolayısıyla acentelerin de mali bakımdan küçük olduğunu ve bunun da bir çözüme kavuşturulması gerektiği inancındayım. Tabii sizi ekonomi çok ilgilendiriyor. Çünkü bu salondaki 7-8 bini bulan acentelerimiz genellikle bireysel işler yazıyorsunuz, daha küçük boyuttaki işlerin sigortacılığını yapıyorsunuz ve ekonominin sıkıntıları ilk önce sizin müşterilerinizi etkiliyor, dolayısıyla her ekonomik krizde, acente kayıpları maalesef daha hızlanıyor, çünkü ilk vurulan otomobil sigortalan, işte emeklilik sigortalan, vs. dolayısıyla oralarda da büyük problemlerimiz var. Bugüne ilişkin bir saptamada, sektörümüzün Avrupa normlarına uygun bir yasal düzenleme ihtiyacı içinde olduğunda Ahmet beye yüzde yüz iştirak ediyorum ve onu savunuyorum. Sektörümüz kanunsuz değildir, onu asla kabul etmiyorum. Çünkü hepimiz küçük de olsa anonim şirketler yönetiyoruz. Kanunu olmayan bir sektörde iş yapmamız mümkün değildir. Ancak mevcut düzenlemelerimiz maalesef Avrupa normlarından uzaktır. Bu da maalesef sektörümüzde hesapsız, kitapsız fiyat savaşlarına yol açabilmektedir. Çünkü mevcut mevzuat gerçek anlamda bilançoların yayınlanmasını engellemektedir. Yeni yapılan düzenlemelerle bunun bir miktar düzelmekte olduğunu görüyoruz. Biraz evvel de söylediğim bunun en iyi örneği, kazanılmamış prim ihtiyatlarının artık gün esasına göre yapılma zorunluluğudur. Buna paralel düzenlemeleri içeren, buna paralel teknik rezervleri içeren bir Avrupa normlarına uygun bir yasaya muhakkak ihtiyacımız vardır. Bu konuda Cahit bey de burada, sigorta şirketleri birliğinin de bir çalışması vardır, bu Hazine Müsteşarlığının da elindedir. Umuyorum meclise sevk ettikleri kanun içerisinde, sigorta şirketlerimizin, sektörümüzün görüşlerini içeren taslaktan da alıntılar yapılmıştır. Efendim enteresandır, bir başka saptama ki,

21 ben bunu hakikaten hayretle izliyorum. Bütün küçüklüğümüze rağmen, öz kaynaklarımızm bu kadar küçük olmasma rağmen, maalesef Türkiye'deki sigorta şirketleri, Türk sanayicilerini ve iş adamlannı sigortacılık bakımından desteklemektedir. Bütün dünyada özellikle endüstriyel rizikolarda fiyatlar dolar bazında inanılmaz artmakta iken, fiyatlar artarken, muafiyetler de artmaktayken, genellikle tam tersi işlerken, biz hala endüstriyel sigortalar bakımından çok küçük fiyatlarla iş yapıyoruz. Bu kadar küçük öz sermayeler ile niçin bunu hala sürdürdüğümüzü anlamak mümkün değildir. Gerçekten özellikle endüstriyel rizikolar bakımından fiyatlann bir an evvel yukanlara doğru gitmesi gerekiyor diye düşünüyorum. Bu bakımdan reasürans piyasaların bir miktar üzerimizde baskısı varsa da bunun yeterli olmadığını düşünüyorum. Bir başka saptama, piyasamız maalesef, otomobil sigortalarına endekslidir, bu zaten zafiyetimizin başında gelmektedir ki bu verdiğim örnek eminim hepiniz için geçerlidir. Türkiye'deki sigorta, hacminin içerisindeki pay otomobil sigortalarının neredeyse % 50'dir. Birtakım sigorta şirketlerinde bu % 60'ları 70'leri bulmaktadır. Dolayısıyla sadece otomobil sigortalarına bağımlı bir sektörün hakikaten geleceğinden kolayına bahsetmek mümkün değildir. Bir an evvel bu piyasanın bu' kompozisyonunu, bu yapısını değiştirmesi lazımdır. Çünkü otomobil sigortalan, hepimizin ve hepinizin bildiği gibi, hasarları bakımından da çok dengeli bir branş değildir. Bazı yıllar kâr, bazı yıllar da fevkalade menfi sonuçlar verebilen bir iş koludur, bir sigorta branşıdır. Bugün içinde olduğumuz durum, yüzde yüz böyledir. Müthiş bir fiyat rekabeti devam ederken, sigorta şirketleri otomobil sigortaları bakımından da önemli zararlar etmektedirler. Hem sizin, hem bizim bir başka eksiğimiz, özellikle teknolojik alt yapı bakımından Türk sigortacılığı çok geniştir, İT, enformasyon teknolojileri bakımından şirketlerimizin. Enformasyon teknolojilerini geliştirmek çok pahalıdır. Artık milyonlarca dolar konuşuyoruz bu konuda, iyi bir seviyeye gelmek için sadece kendi şirketimden örnek verirsem, bu sene Koç Alyans'ın enformasyon teknolojilerine ilişkin bütçesi, 6 milyon dolardır. Dolayısıyla bu dahi isteklerimizi çözecek bütün beklentilerimizi karşılayacak bütçe değildir. Bir an evvel sigorta şirketlerinin bu konuya yatırım yapmaları gerekmektedir. Zira sigortacılık bilgiyi çok iyi yönetmeye mecbur bir işkoludur. Bunu bir an evvel çözmemiz lazımdır. Ülkemizde emeklilik fonlarını henüz konuşmaya başlıyoruz. Bir başka saptamam, bu alanda çok geç kaldık. Bugünkü ekonomik ortamda bu sistemi başlatıyor olmamız hakikaten beni doğru mu bir zamanda başlıyoruz diye düşünceye sevk ediyor. Ama öte yandan da bunun çok uzun soluklu bir proje olduğunu düşündüğüm anda da bir an evvel girmemiz gerektiğini düşünüyorum. Ama bu konuda da çok çok geciktik. Bir çok çalışma gösteriyor ki, önümüzdeki yıl içerisinde bu sistemi birçoğunuzla yapacağız zaten, sizler sayesinde bunu genişleteceğiz. Emeklilik fonlannm ülkemizde milyarlarca dolan bulacağını tahmin ediyoruz. Bu bakımdan da emeklilik önemli bir sahadır, emeklilik fonlan,

22 emeklilik sistemleri bu ülke için vazgeçilmez bir şeydir, her ne kadar ilk bakışta sigorta değil gibi gözükse de sigortayla bire bir örtüşmese de ben her ortamda onu söylüyorum, ve bugünkü serim de onu göstermektedir. Bugün emeklilik işine soyunan 11 şirketten 10 tanesi hayat sigorta şirketidir, emeklilik şirketi haline dönüşmektedirler. Dolayısıyla ben hala emeklilik sistemlerinin de Türk sigorta endüstrisi içerisinde kendine bir yer bulmasını temenni ediyorum. Efendim bunlar bugüne ilişkin bulabildiğim aklıma gelen ve alt alta yazdığım saptamalardır. Bunları çok uzatmak mümkündür, ama ben başlıcalarını bugün bunlarla sınırlamak istedim. Bu saptamaları biraz evvel söylediğim saptamaları düşünürsek, geleceğe ilişkin çözümleri çok daha kolay yapabiliriz diye düşünüyorum. Hiç demoralize değilim, çünkü bütün bu saptamalara rağmen, Türk sigorta endüstrisi alt yapısı bakımından, satış teşkilatı bakımından çok güçlüdür, insan yapısı bakımından kuvvetlidir, bilgi birikimi bakımından hakikaten deneyimlidir ve yetkindir, o bakımdan bu saptamaları göz önüne alarak ve bu biraz evvel söylediğim yetkinliklerimizi de birleştirerek ileriye dönük çözümler bulabileceğimizi düşünüyorum ve beni sabırla dinlediğiniz için de teşekkür ediyorum. Başkan: Teşekkür ederiz Sayın Kemal Olgaç bey, şimdi Prof. Dr. Samim Ünan beye sözü vermek istiyorum. Kendisi hukukçu olduğu için sigorta kanununun varlığı veya yokluğu. Hazine de buradayken, Ahmet Genç bey de buradayken almak istiyorum. Bu ara yerde Samim beyden sonra sualleriniz olursa, Ahmet Genç bey de dahil, Ahmet Genç beyi şuraya rica edeceğim. Suallerinizi, bu gruba, bu üçlüye sorma hakkı vereceğim. Sonra ikinci grup toplantısında ikinci gruba suallerinizi sorabileceksiniz. Buyurun Samim beyciğim.

23 Prof. Dr. Samim Ünan G.Ü. Hukuk Fak. Öğretim Üyesi Bir hukukçu olmam dolayısıyla, hukuki sorunları ele almaya gayret göstereceğim. Çeşitli toplantılarda devamlı dile getirdiğimiz sorunlan, burada bir kere daha hazır bulunanlara tekrarlayacağım. Şunu üzüntüyle söylemem lâzım ki ülkemizde sorunlar statik ve kronik hale gelmiştir. Bazen bir sorun hiç gereği olmadığı halde ortaya çıkıyor. Mesela bir kanun yapılırken başlangıçta çok kolaylıkla önlenebilecek hatalar, kanunda yer alıyor ve seneler boyunca o hatalar o kanunda, çeşitli kereler daha sonra dü/eltme fırsatı ele geçmesine rağmen bir türlü düzelmiyor. Kısaca sorunlann başlangıçta çözümlenemediğini ve hatalann da süreklilik gösterdiğini gözlemliyoruz. Bunu aşabilmek şimdiye kadar bir türlü mümkün olmadı. Onun için de her platformda hemen hemen aynı şeyleri tekrarlama durumunda kalıyoruz. Zamanı durmuş gibi hissediyorum. Bu gözlemi yaptıktan sonra şimdi ayrıntılara geçeyim. Mevzuatı temel olarak ikiye ayırıyoruz - aslında çok da yerinde bir iki ayınm değil ama bu ayınmı kullanmak adet olmuştur- biri sigorta sözleşmesi hukuku, diğeri de sigortacılığın denetlenmesine ilişkin mevzuat. I- Sigorta Sözleşmesine İlişkin Hükümler a-türk Ticaret Kanunu Sigorta sözleşmesi bizde, Türk Ticaret Kanununda düzenlenmiştir. Kanun yapıldığı sırada, bu kanunun "çok yakında bir revizyona tabi tutulacağı" söylenmiş ve bu sebeple de eski ticaret kanunu hükümlerinin, yeni ticaret kanununa çok küçük bazı rötuşlarla aynen aktanidığı ifade edilmiş, kanunun gerekçesinden bunu çok açık bir şekilde anlıyoruz. Fakat yapılacağı söylenen revizyon, daha henüz ülkemizde gerçekleşebilmiş değil, Ankara'da çalışmalannı sürdüren Adalet Bakanlığı nezdinde kurulmuş olan bir komisyon şu an revizyon için bir metin hazırlamaya çalışıyor ve o metin ileride bütün ticaret kanunu ile birlikte, onun bir parçası olarak, eğer yasalaşırsa, revizyon o zaman yapılmış olacak. Şimdi yürürlükte olan kanun hükümlerimiz eski ve sigortacılığın çok önceki dönemlerinde geçerli olan yaklaşımlan, kavramlan ve çözümleri yansıtıyor. Bunlann mutlaka a'dan z'ye ele alınıp, yeni bir veçheye kavuşturulması lazım. Buna hiç tereddüt yok. Onun için de yeni bir kanun çıkaniması gerektiği herkesin zaten kabul ettiği bir ihtiyaç. Asıl önemli olan bu yeni kanunun neler getireceği. Bir temel kanun hazırlanırken, batı ülkelerinde vaktiyle, 10 ar, 20 şer senelik sürekli komisyonlar oluşturulmuş ve bu komisyonların çalışmalanndan sonra ortaya tatmin edici metinler çıkmış. Bu metinler bir kere kanunlaştıktan sonra da kolay kolay onlara dokunmamışlar. Gerçi çok temel ihtiyaçlar için ilaveler, rötuşlar yapmışlar, ama başlangıçta iyi düşünülerek çıkanlan kanunlar, aşağı yukan bütün bir asır boyunca, geçtiğimiz 20'nci asırda, ihtiyaçlara genel hatlan itibariyle cevap verebilmişler. Acaba bizde kanun hazırlanırken bu şekilde