AFET ALGISI AFETLER KADERİMİZ Mİ? Prof.Dr. Recep AKDUR

Transkript

1 AFET ALGISI AFETLER KADERİMİZ Mİ? Prof.Dr. Recep AKDUR

2 Afet:Doğanın sebep olduğuyıkım Afetzede: Afete uğramış afet görmüş

3 AFET TANIMI NİCEL TANIMLAR NİTEL TANIMLAR

4 NÜKLEER SAVAŞ Ağustos 1945 HİROŞİMA, NAGAZAKİ 300 bin ölüm 300 bin ağır yaralı,

5 RADYOAKTİF SERPİNTİ 26 Nisan ÇERNOBİL Hiroşima ve Nagazaki ye atılan bombaların 200 katı radyoaktif madde yayıldı Kontrol çalışmalarında kişi çalıştı, olay sırasında 30 kişi öldü Beş ş milyon 300 bin kişiye ş iyot tableti dağıtıldı, ğ bir milyon i çocuk Ağır kirlenme (1480 kbq/m 2 den yüksek) bölgesinde bulunan 135 bin kişi tahliye edildi Orta dereceli kirlenme ( kbq/m 2 arasında) bölgesinde yaşayan 400 bin kişi sürekli izleme altına alındı Az kirlenme bölgesinde (555 kbq/ m 2 den daha az) yaşayan 6 milyon kişinin izlenmesi gerekiyor

6 TOKSİK EMİSYON 02 Aralık BHOPAL Ensektisit fabrikasının 40 tonluk MIC tankı patladı, 30 metre yükseğe fışkırdı nüfuslu kentin 1/3 etkilendi, kişi hastaneye başvurdu, kişiye yatırılarak müdahale edildi kişi olaydan hemen sonra, 3000 kişi izleyen günlerde öldü kişi de solunum yetmezliği oluştu. Binlerce hayvan öldü

7 11 Eylül 2001 NEWYORK y 2974 kişi kaybedildi

8 15-20 Kasım 2003 İSTANBUL 57 Kişi kaybedildi 700 Yaralı

9 AFET TÜRLERİ DOĞAL AFETLER YAPAY AFETLER

10 DOĞAL Ğ AFETLER TAŞKÜRE HAREKETLERİ (deprem, yanardağ, heyelan) GAZKÜRE HAREKETLERİ (fırtınalar) SUKÜRE HAREKETLERİ (sel, kasırga, çığ) BUNLARIN BİRLİKTEİ İ HAREKETLENMESİ İ / BOZULMASI

11 DOĞAL TETİKLEYİCİLERDE ÖLÇÜTLER BÜYÜKLÜK Depremde boşalan enerji- Rihter ölçeği 1-9 Yağmur-Metrekareye düşen su miktarı Litre /m 2 Sel Debi-m 3 /sn Rüzgar- üga Hız fırtına Km/h kasırga 119+km/h) ŞİDDET Yıkım-maddi hasar Kırım -Can kaybı ve yaralanma (Depremde MMgeliştirilmiş Merkalli I-XII)

12 ŞİDDETİ BELİRLEYEN ÖĞELER BÜYÜKLÜK Ü Ü UZAKLIK DERİNLİK SÜRE YAPILARIN SAĞLAMLIĞI

13

14 27 Haziran 1998 Ceyhan

15 1999 Marmara Depremi

16 VAN

17 1999 Marmara Depremi

18

19 1999 Marmara Depremi

20 1999 BOLU

21 1999 Marmara depremi Arifiye Köprüsü

22 TÜPRAŞ YANGINI- Marmara Depremi Ağustos 1999

23 23 Ekim 2011 VAN

24 ERZİNCAN

25

26 Birinci Körfez Savaşı

27 DÜNYADAKİ DEPREMLER ,9 7 7,9 6 6,9 5-5, TOP

28 DÜNYADAKİ DEPREMLER YER TARİH BÜYÜKLÜK ÖLÜM TÜRKİYE/ İ Van 09 Kasım TÜRKİYE/ Van 23 Ekim YENİ ZELLANDA 6 Temmuz JAPONYA/Tohuku 11 Mart JAPONYA 11 mart JAPONYA 21 Aralık VANUATU 10 Ağustos ŞİLİ İ 27şubat HAİTİ 12 Ocak TÜRKİYE /Van 24 Kasım

29 TÜM AFETLER YAPAYDIR DOĞAL OLAYLARIN AFET NİTELİĞİNİ KAZANMASI İÇİN 1. TOPLUMUN VAR 2. DÜŞÜNSEL YAPISININ BİLİM DIŞI 3FİZİK 3. ÇEVRESİNİN YETERSİZ OLMASI GEREKİRİ

30 YAPAY AFETLER BÜYÜK KAZALAR Nükleer, toksik emisyon baraj çökmesi, ulaştırma istemsiz / ihmal NÜKLEER SAVAŞ KONVANSİYONEL SAVAŞ SABOTAJ İSTEMLİ KİTLESEL NÜFUS HAREKETLERİ

31 AFETLER OLAĞANÜSTÜ DEĞİLDİR Her türden doğal ğ olayı biliyoruz Üç koşulun varlığını ya da yokluğunu biliyoruz Bu üç koşulun varlığında lğ her türden dğ doğal olayın afet niteliğini kazanacağını biliyoruz Afet denen olayların sonuçlarını önceden kestirilebiliyor ve bilebiliyoruz.

32 AFETLERİN ZAMANI BELLİDİR DEPREMLER VOLKANİK PATLAMA KASIRGALAR TSUNAMİ SEL

33

34 AĞUSTOS Çarşamba 30 Ağustos ğ Salı

35 AFET EKOLOJİK DENGE BOZULUR OLAĞAN YAŞAM ORTADAN KALKAR CAN VE MAL KAYIPLARI ORTAYA ÇIKAR SONUÇLAR TOPLUMUN UYUM ve YANIT VERME KAPASİTESİNİ AŞAR DIŞ YARDIMA GEREKSİNİM VARDIR

36 AFET YÖNETİMİ İ İ AFET YÖNENTİMİ İKİ KÜMELİDİR İ Ö İ İ RİSK YÖNETİMİ KRİZ YÖNETİMİ

37 AFET YÖNETİMİ RİSK YÖNETİMİ ( Olay öncesi /Proaktif davranış) Olay olmadan önce olaydan koruma, nedenleri yok etme zararları önleme /azaltma çalışmaları) Risk yönetiminde hedef afet nedenlerini/ risklerini/ afetleri yok etmektir-korumadir KRİZ YÖNETİMİ (Olay sonrası /Reaktif davranış) Olay olduktan sonra olayı /krizi def etme krizin yaralarını sarma ikincil zararaları azaltma çalışmalarıdır Kriz yönetiminde hedef ikincil kayıpları en aza indirmektir.tedavidiri İ

38 AFETİN EVRELERİ SESSİZ EVRE ALARM EVRESİ İZOLASYON EVRESİ DIŞ YARDIM EVRESİ REHABİLİTASYON EVRESİ

39 PLAN Bir iş ya da eylem hakkında NEDEN NEREDE NE ZAMAN NE İLE NASIL KİM YAPILACAĞI sorularının yanıtlanmasıdır.

40 AFET ULUSAL PLANI GEREKLİ (PLANSIZLIK) KİŞİLERİN KURUMLARIN ULUSUN KOORDİNE OLAMAMASI İHMAL GECİKME DUPLİKASYON BOŞA ÇABA BOŞA HARCAMA

41 PLANLAMA VAROLAN KAYNAKLAR OLANAKLAR AFETTE HİZMETLER GEREKSİNİMLER KAYNAKLARI EKONOMİK, ETKİN EV ETKİLİ KULLANMA

42 AFET ULUSAL PLANI BİRİMLERİN PLANLARININ BİLEŞİMİNDEN OLUŞUR TOPLUMSAL AİLE APARTMAN SOKAK MAHALLE KENT VİLAYET KURUMSAL BİRİM KURUM İL MÜDÜRLÜĞÜ BAKANLIK SEKTÖR

43 AFETİN EVRELERİ SESSİZ EVRE ALARM EVRESİ İZOLASYON EVRESİ DIŞ YARDIM EVRESİ REHABİLİTASYON EVRESİ

44 SESSİZ EVRE-Risk yönetimi BAŞLICA YAPILACAKLAR ÖRGÜTLENME PLANLAMA ALARM SİSTEMLERİ KURMA TOPLUMU BİLİNÇLİ KILMA ALTYAPININ GÜÇLENDİRİLMESİ YASAL DÜZENLEMELER

45 SESSİZ EVRE-Risk yönetimi ÖNLEMLER GELİŞTİRMEŞ 1. AFET RİSKLERİ 2. AFETTE GEREKSİNİMLER (SENARYOLAR) 3. AFETLERDE CAN ve MAL KAYIPLARININ NEDENLERİ 4. ALINACAK ÖNLEMLER AFET EPİDEMİYOLOJİSİ

46 SESSİZ EVRE-Risk yönetimi AFETTE GEREKSİNİMLERİN HESAPLANMASI (SENARYO YAZIMI) Risk yönetimini Planlama RİSK ALTINDAKİ TOPLUM ETKİLENEN BÖLGE ve NÜFUS AFETZEDE SAYISI ESKİ AFET BİLGİLERİ VARSAYIMLAR- SENARYOLAR

47 2. ALARM EVRESİNDE YAPILACAKLAR HABER ALMA- DEĞERLENDİRME HABER VERME (Sektörlere - Topluma) TOPLANMA VE TAHLİYEİ EYLEM PLANLARI NIN GÖZDEN GEÇİRİLEREK EKSİKLİKLERİNİN GİDERİLMESİ

48 3. İZOLASYON EVRESİNDE Kriz yönetimi BİREYSEL İŞ VE EYLEMLER KENDİ KENDİNİ KURTARMA AİLE İÇİ YARDIMLAŞMA AİLE BİREYLERİNDEN HABERDAR OLMA YAKIN ÇEVRE KURTARMASI ÖRGÜTLERDE YERİNİ ALMA ÖRGÜTLERİ ÇALIŞTIRMA Ş

49 3. İZOLASYON EVRESİNDE Kriz yönetimi KURUMSAL İŞ VE EYLEMLER Kriz Merkez ve Masalarının toplanması Durum değerlendirme Planların l /Senaryoların gözden öd geçirilmesi iil i Uygun olan planın / senaryonun uygulamaya sokulması

50 4. DIŞ YARDIM EVRESİNDE YAPILACAKLAR Kriz yönetimi AFET BÖLGE VE NÜFUSUNUN SAPTANMASI HASAR BÜYÜKLÜĞÜNÜN SAPTANMASI KURTARMA -TRİAJ - ŞOK GİDERME GEÇİCİ YERLEŞİM SU, BESİN, BARINAK, GİYSİ, UYGUN ÇEVRE

51

52 VAN

53 2011 Van Depremi

54 2011 Van Depremi

55 2011 Van Depremi

56 2011 Van Depremi

57 5. REHABİLİTASYON EVRESİNDE YAPILACAKLAR TOPLUMUN ve ÇEVRENİN AFET ÖNCESİ DURUMA GETİRİLMESİ KONUT, ÇEVRE, SAĞLIK, EĞİTİM, İŞ YAŞAMI

58 Kaynaklar p p sağlığı ğ ğ s: makaleler (çeşitli) yönetim Akdur ve ark.halk Sağlığı, ANTIP AŞ Yayınları