MODERN SERACILIK YATIRIMCIYA YOL HAR TASI

Transkript

1 MODERN SERACILIK YATIRIMCIYA YOL HAR TASI Dr. K. Savafl Titiz Ziraat Y. Mühendisi Antalya Tar m A.fi. ANTALYA SANAY C VE fiadamlari DERNE

2 çindekiler Bu eserin tüm haklar Antalya Sanayici ve fladamlar Derne i ne (ANS AD) aittir. ANS AD n ve yazar n n ismi kaydedilmek kofluluyla yay ndan al nt yapmak mümkündür. Ancak ANS AD n yaz l izni olmadan yay n n tamam veya bir bölümü, kopyalanamaz, ço alt lamaz, ticari amaçlarla kullan lamaz. HAZ RAN 2004 ANS AD ANTALYA ANTALYA SANAY C VE fiadamlari DERNE ANTALYA SANAY C VE fiadamlari DERNE Elmal Mahallesi Subafl Caddesi 13. Sokak No:11 Gözde Han Kat:4 Daire: Antalya Tel.: Faks: nternet: e-posta: info@ansiad.org.tr Bask ve Bask öncesi haz rl k çindekiler 1. SERACILI A GENEL BAKIfi 1.1. Avrupa'da Serac l k 1.2. Türkiye'de Serac l k Türkiye'deki Yayg n Sera Tipleri Cam Sera Plastik Sera Ülkemizde Serac l a Elveriflli Bölgeler Fethiye'den - Adana'ya Kadar Uzanan Akdeniz Sahil fieridi Jeotermal Enerjiye Sahip Bölgeler Seralarda Neler Üretiyoruz? Mevcut Sera Iflletmelerinin Yap s Üreticinin Yap s Genel De erlendirme Avantajlar - F rsatlar Dezavantajlar - Engeller 2. NEDEN MODERN SERACILIK? 2.1. Tüketici Taleplerinde Meydana Gelen De ifliklik 2.2. Sera Ürünleri hracat m z n Yetersizli i 2.3. Modern Serac l kta yi Tar m Uygulamalar Biyolojik Mücadele Nedir? Modern Serac l kta Biyolojik Mücadelenin Yeri ve Faydalar Is ve Nemin Faydal Böceklerle lgisi Teknik Elemanlar ve Bilgi Brikimi Biyolojik Mücadele Yönteminde Yaflanan Zorluklar Kullan mda Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar hracat Talebine Uygunluk 2.4. Topraks z Kültür Neden Topraks z Kültür Yetifltirme Ortam (substrat) KIZILTOPRAK MH. AL ÇET NKAYA CD. NO.141/2 P.K ANTALYA T: F: retma@retma.com.tr Grafik Tasar m Onur MUMCU - SDÜ / GSF 3. SERA YATIRIMINDA BÖLGE VE YER SEÇ M N N ÖNEM VE ALT YAPININ OLUfiTURULMASI 3.1. Yer Seçiminde klimin Önemi 3.2. Arazinin Sulama Suyu Varl 3.3. Sulama Suyunun Kalitesi 3.4. Elektrifikasyon 3.5. Yol 3.6. flçinin Geldi i Yerleflim Bölgesinin Araziye Uzakl 3.7. Arazinin Topografik Durumu ve Topra n Tar ma Elverifllili i 3.8. Topra n Kalitesi 3.9. Modern Serac l n Yap ld Alanlara Yak nl k Havaalan na Yak nl k Termal ve Jeotermal Enerji Kaynaklar

3 çindekiler çindekiler 4.SERA T P N N SEÇ M VE PROJE 4.1. Yat r m ve Büyüklü ün Planlanmas 4.2. Nereden Bafllamal? 4.3. Sera Tipine Karar Verilmesi Örtü Cinsine Göre Sera Modeli Seçilirken Belirleyici Faktörler Nelerdir? Cam Sera Plastik Örtülü Sera Polikarbonat Örtülü Sera Polikarbonat + Çift Kat Plastik 4.4. Modern Serac l kta Gerekli Ekipman ve Sera Donan mlar Is tma Sistemi (ve s kaynaklar ) LPG ve Do algazl Is tma Fuel Oil Kazanlar Kömür Yakan Is tma Sistemleri Jeotermal Enerjiyle Is tma Sulama Sistemi Bilgisayar Is Perdesi (Thermal Screen) Sirkülasyon Fanlar Seralarda So utma Sistemi Gölgeleme Pad & Fan (Petek ve Fanl ) So utma Sistemi Yüksek Bas nçla Sisleme Yöntemi Ek Ayd nlatma ve Karartma Sistemi Mücadele Aletleri Yetifltirme Masalar 5. ÜRÜN ÇEfi TLER VE ÜRET M TEKN KLER 5.1. Sera Sebzecili inde Üretim Teknikleri Domates Biber Patl can H yar Kavun 5.2. Serada Kesme Çiçek Üretimi ve Üretim Teknikleri Gül Yetifltiricili i Karanfil Yetifltiricili i Krizanthem Yetifltiricili i Gypsophila Yetifltiricili i 6. MODERN SERACILI IN ÜRET M G RD LER VE TEDAR K YOLLARI 6.1. Sebze Tohumu 6.2. Haz r Fide Afl l Fide 6.3. Süs Bitkilerinde Üretim Materyali 6.4. Gübreler ve Di er Bitki Besleme Ürünleri Suda Çözünen Gübreler Mikroelementler Yavafl Çözünen Gübreler ( Slow relase) Asit Uygulamas, Asitle Besleme 6.5. Karbondioksit 7. HASAT SONRASI filemler 7.1. Sebzede Paketleme, Depolama ve So uk Zincir Hasattan Depolamaya Kadar Olan Süreç Tasnif ve Paketleme Nakliye Pazarlama 7.2. Kesme Çiçekte Paketleme, Depolama ve So uk Zincir Hasat fllemi Kimyasallarla Muamele Depolama ve So uk Zincir Boylama ve Paketleme Kutulama Depoda Ön So utma (Precooling) 8. SERA YATIRIMINA BAfiLAYAN G R fi MC YE ARZOLUNAN MKANLAR 8.1. Yat r mc çin Finansal mkanlar Teflvikler thal Ekipmanda Vergi ve KDV Muafiyeti Ertelemesi Vergi, Resim ve Harç stisnas Yat r m ndirimi ihracatta Devlet Yard mlar Tar msal Ürünlerde hracat adesi Markalaflma Tan t m Deste i Fuar Deste i Yurt Diflinda Ofis-ma aza Açma, iflletme ve Marka Tan t m Faaliyetlerinin Desteklenmesi Di er Devlet Yard mlar Kredi Olanaklar Yat r m Kredileri Yat r m Mallar m Pazarlayan Ülkelerin hracat (Exim) Kredileri Düflük Faizli Kredi Kulland r lmas hracat Yapan flletmeler çin iflletme Dönemi Kredileri 8.2. Tar m flletmelerinin Sigortalanmas 8.3. Üretim Dan flmanl ve Teknik Destek 9. YATIRIMLARIN S PAR fi, THALAT VEYA DAH L SATIN ALMA VE MONTAJ AfiAMASINDA D KKAT ED LECEK HUSUSLAR 10. MODERN SERACILI IN YATIRIM VE ÜRET M G RD LER N PAZARLAYAN F RMALAR L STES

4 Sunufl Yüzy llard r üzerinde yaflayan medeniyetlere ev sahipli i yapm fl, üstün tar msal, co rafi ve iklim özellikleriyle bugünde en gözde yerleflim merkezlerinden biridir Antalya. Daha 1980 li y llar n ortalar na kadar turizmin ad bile geçmezken narenciye, pamuk, muz diyar diye bilinirdi bu flehir. Nüfus az, ufak bir havaalan, ticari faaliyeti önemsiz bir liman, halk ziraat ve küçük çapta ticaretle u raflan ama hali vakti yerinde insanlar n yaflad güzel bir sayfiye kenti. Turizm sektöründe devletçe al nan önemli kararlar ve verilen büyük teflvikler 20 y lda bu flehri bambaflka bir konuma getiriverdi. Hepimiz bu süreci ibretle ve hayretle izledik. Nereden nereye... Öyle ki Antalya denince turizm, turizm denince Antalya akla gelir oldu. Herkes umudunu ve gelece ini turizm üzerine kurgulamaya bafllad. Bu flehir geçen 20 y la yak n sürede çok mesafeler kaydetti. Adeta bir turizm devi olup ç kt diyebiliriz. Ama ne var ki bu süreçte çok zd rapl günlerde yaflad. Az çekmedi dünyadaki olumsuz geliflmelerden... Gördük ki turizm çok hassas bir sektör. Bu flehir salt gelece ini tek bacak üstüne kuramaz. Alternatif birkaç sektör daha olmal yd. Birinci s rada elbette tar m vard ki; bizim en iyi bildi imiz iflti... Lakin turizm onu gölgelemiflti. Türkiye nin örtü alt tar m n n en yo un ve en bilinçli yap ld bu kentte; sektörde üretim yapan çiftçimizin yan nda onlara örnek olacak büyüklükte ve modernlikte yat r m yapacak ifladamlar da olmal yd. Uluslararas aranan kalite, fiyat ve süreklilikte bir üretim ancak modern tar mla, modern serac l kla mümkün olabilirdi. Buda tabi ki ciddi bir sermaye ihtiyac do uruyordu. Ansiad (Antalya Sanayici ve fladamlar Derne i) olarak dedik ki; örtü alt tar mda Avrupa n n ikinci büyü ü olan ülkemizde ve flehrimizde tar m sektörünü öne ç karmal, ifladamlar n n dikkatlerini bu sektöre çekmeliydik. Modern bir flekilde yap ld taktirde bu sektörün gelece inin çok parlak oldu unu ve para kazan labilece ini anlatmak istedik. Yönetim kurulu olarak yapt m z ilk ifl; Ansiad tar m sektörü grubu baflkan m z Sn. Dr.K. Savafl Titiz e bu sektöre yat r m yapacak ifladamlar için yol haritas niteli inde bir rehber kitapç k haz rlamas ricas oldu. Kiflili i, kariyeri, zirai ve ticari baflar lar yla kendini bu sektörde kabul ettirmifl biri olarak Sn. Titiz oluflturdu u ekibiyle uzun süren çal flmalar sonucu bu eseri ortaya ç kard. lk ve tek olma özelli i bir yana üretici, ürettirici ve ihracatç kimlikli ziraat mühendislerinden oluflan bir ekibin haz rlad bu çal flma umar m Antalya n n tar m sektöründe hak etti i yerlere gelmesinde çok önemli bir faktör olacakt r. Eserini ifl hayat na hediye ederek derne imizi onore eden Sn. Dr. K. Savafl Titiz e ve flahs nda eme i geçen tüm de erli dostlara minnet ve flükranlar m sunar m. Umar m amaç has l olur, umar m bu flehir kazan r. Çünkü Antalya hak ediyor... Bu ülke hak ediyor. ANTALYA 18 MART 2004 Sayg lar mla Mustafa T. SÖZEN Önsöz Serac l k günümüzde tar m n emek ve sermaye yo unlu u en yüksek sektörünü oluflturmaktad r. Özellikle d fl ve son y llarda da iç pazarda tüketicinin taleplerinde ciddi de iflmeler olmufltur. Tüketicinin do al veya do ala yak n ortamlarda, g da güvenli ini ve do aya sayg y temel alan yöntemlerle yetifltirmifl ürünlere olan talebi, modern serac l k yat r mlar na olan ilgiyi de art rm flt r. AB ülkelerinde yafl meyve sebze pazarlamas nda süper ve hiper marketlerin pay h zla artmaktad r. Tüketicinin taleplerini dikkate alarak pazar paylar n art rmay hedefleyen marketler bir yandan iyi tar m uygulamalar yoluyla insan sa l na duyarl bir üretim talep ederken, di er yandan üretimden tüketime kadar uzanan tüm zinciri kay t ve kontrol alt na almay hedeflemifllerdir. EUREPGAP olarak an lan bu protokol önümüzdeki y llarda tümüyle uygulamaya al nd nda flimdilik ço unlukla Avrupa da yaflayan Türklere yönelik olarak yürüyegelen yetersiz düzeydeki sera ürünleri ihracat m z da olumsuz etkileyecektir. ç pazarda da tüketicinin yaklafl mlar AB dekinden çok farkl de ildir. Özellikle kifli bafl na düflen gelirin yüksek oldu u büyük flehirlerde tüketici daha seçici davranmaktad r. Küçük sera iflletmelerimizin genel klasik yap s sezon boyu düzenli miktarda ve kalitede ürünü yetifltirmeye elveriflli olmad gibi, mevcut flekliyle EUREPGAP kriterlerini uygulamaya henüz haz r de ildir. Oysa, modern sera iflletmelerinde sera yap s, s tma sistemi, iflletmenin üretim dan flman çal flt rabilecek büyüklü e sahip oluflu gibi faktörler günümüz tüketicisinin taleplerine uygun üretimi mümkün k ld gibi bu ürünlerin tatmin edici fiyatlarla sat fl na da imkan sa lamaktad r. Sera konusunda yat r m hedef alan giriflimcilerin bu kararlar nda son dönemde ülke ekonomisinde meydana gelen olumlu geliflmelerin, düflen kredi faizlerinin ve döviz kurlar n n etkisiyle paran n rantiyecilikten yat r ma do ru yönelmesinin flüphesiz önemli etkisi vard r. Yat r m iklimi bu flekilde seyretti i takdirde ihracat hedef alan modern sera iflletmelerine yönelik yat r mlar n art fl göstermesi beklenmektedir. Sera yap m tekni ini bilimsel aç dan ele alan birçok yay n vard r. Bu yay nlar n serac l k sektörünün geliflmesine katk lar yads namaz. Tar mda yeterince teknik bilgiye sahip olmayan giriflimciler, ço unlukla teorik bilgi içeren bu yay nlardan arzulad klar fayday sa layamamaktad rlar. Bu giriflimcilerin daha çok sektörün resmini ortaya koyan, yat r m esnas nda izlenmesi gereken yolu belirten, yat r m aflamas nda meydana gelebilecek hatalar ve eksiklikler konusunda yat r mc y uyaran, k lavuz niteli inde bir kitaba ihtiyaç duydu unun fark ndayd k. Türk tar m n rasyonellefltirerek kalk nd rmak ve ekonomik istikrara kavuflturmak, devletimizin oldu u kadar, sermayesiyle, üretimiyle, ihracat yla bu sektörde sorumluluk ve risk alan kifli ve kurulufllar n da katk lar ile mümkündür. Birikimlerini tamam yle sektörünü gelifltirmeye adayan ve bu ba lamda yenilikçi ve öncü olmay varoluflunun bir gere i sayan, kurucusu ve orta oldu um Antalya Tar m A.fi., 20 y la yak n bir süredir çiçek, sebze ve fide üretimi amac yla sera yat r m yapmaktad r. Yerliden ithale, plastikten cama kadar uzanan 300 dekar n üzerindeki serada üretti i ürünlerin büyük bir bölümünü ihraç etmekte, edindi i bilgi ve deneyimleri sektörün yararlanmas na sunmaktad r. Ansiad Antalya Sanayici ve fladamlar Derne i Yönetim Kurulu Baflkan

5 fiirket içerisinde faaliyetlerimiz tam bir ekip çal flmas fleklinde yürütülmektedir. Bu kitab n haz rlanmas da yine bir ekip çal flmas fleklinde yürütülmüfltür. Sera tipinin seçimi, proje büyüklüklerini içeren 4. bölüm ve modern serac l n üretim girdileri konusundaki 6. bölümün haz rlanmas nda eme i geçen Sevgili Orta m Hasan fiirin e özverili katk lar için sonsuz teflekkür ederim. Ayr ca yine konular n ifllenmesinde Sn. Halil H. Küçükayd n a, Sn. Arif Bar fl a ve redaksiyon aflamas nda tüm ifli üstlenen Sn. Mehmet Irmak a çabalar kadar ortaya koyduklar tak m ruhu nedeniyle teflekkür ederim. Türkiye deki sera varl n n % 50 si Antalya ili s n rlar içerisindedir. Sa lad istihdam imkan yan s ra 1 milyar dolarl k getirisi ile serac l k, Antalya ekonomisinde turizmden sonra ikinci s ray almaktad r. Antalya da modern serac l a geçilmesi halinde bu cironun çok üzerine ç k laca n n ve halen % 4 düzeyinde gezinen sera ürünleri ihracat m z n çok daha yüksek boyutlara ulaflabilece inin bilincinde olan ANS AD (Antalya Sanayici ve fladamlar Derne i) y l n tar ma ve modern serac l a ay rm flt r. Antalya ifl yaflam m z n önemli bir parças olan serac l n istikrar içerisinde geliflmesini sa lamak amac yla yeni yat r mc lar Antalya ya çekerek modern serac l a yöneltmeyi hedefleyen ANS AD Yönetim Kuruluna ve De erli Baflkan Sn. Mustafa Talat Sözen e, bu çal flmaya öncülük yapt klar için flükranlar m arz ederim. Ayr ca u rafl alanlar ile ilgili olarak verdikleri objektif bilgilerle çal flmaya katk sa layan Sn. Ali Ero lu na ve Sn. M. Sait Gücin e de ayr ca teflekkür ederim. Çal flmada, yat r mla ilgili bilgiler yan s ra ayr ca serada sebze ve çiçek üretimi konular nda bilgiler verilmeye çal fl lm flt r. Çal flman n sera yat r mc s na ve Türk serac l k sektörümüze yararl olmas dile iyle, Antalya, 10 May s Sayg lar mla Dr. K. Savafl T T Z Antalya Tar m A.fi. Yönetim Kurulu Baflkan