Temel Kavramlar. Toplum, Toplumsal Yapı, Kurumlar, Sosyalleşme Toplumsal Değişme, Tabakalaşma, Sınıf ve Statü, Toplumsal Hareketlilik

Transkript

1 Temel Kavramlar Toplum, Toplumsal Yapı, Kurumlar, Sosyalleşme Toplumsal Değişme, Tabakalaşma, Sınıf ve Statü, Toplumsal Hareketlilik

2 Toplum Nedir Tesadüf mü, Bilinçli Tercih mi

3 Toplum Aralarında tarihi, ekonomik, kültürel, sosyal ilişkiler olan, belirli bir coğrafi bölge üzerinde ortak anlayış ve davranış biçimleri geliştirmiş kişilerden oluşmuş bir bütündür. "Türk toplumu, Alman toplumu" Oyuncu (Birey) X Takım (Toplum) Toplum ulusal bir yapıyı tanımladığı gibi küresel ölçekte birimleri de ifade eder. "uluslararası toplum"

4 Toplumu Meydana Getiren Unsurlar 1- Toplumsal kurumlar 2- Toplumsal Yapı ve Kültür 3- Toplumsal Tabakalar 4- Toplumsal Değişme

5 Toplumsal Kurumlar Kurum; toplumda belirli bir eylemi yürütmenin, formel, kabul edilmiş, yerleşmiş ve istikrar kazanmış biçimidir. Sosyolojik açıdan kurum ve kuruluş farklı kavramlardır (ör. evlilik kurum evlendirme dairesi kuruluştur) Toplumsal yapıyı oluşturan kurumlar 3 düzeyde ele alınabilir: 1- Küresel düzlemde kurumlar: Ekonomik, ekonomik, siyasal vb. kurumlar, normlar 2- Ulusal düzeyde kurumlar: Eğitim, din, ekonomik ve siyasal kurumlar, medya vb. yapılar 3-Yerel düzeyde kurumlar: Aile, kent ve kır örgütleri, vb.

6 Toplumsal kurumlar ve işlevleri birbirlerine bağımlıdır Ör: Eğitim kurumu, siyaseten alınan kararlara, ayrılan bütçeye ve ekonomiye bağlıdır. Öte yandan ekonomi de eğitim kurumu sayesinde yetişen elemana ve işgücüne bağlıdır. Dolayısıyla toplumu incelerken bu kurumlar arasındaki ilişkiyi "bütün" olarak ele almak gerekir. Ör: Din ve Ekonomi??? Ekonomi-----Siyasi Karar/ Bütçe----Eğitim/ Nitelikli İş gücü

7 Toplumsal kurumlar "dinamiktir". Topluma Özgüdürler. Ör:Türkiye ile Almanya??? Toplumdaki yapıya uyum gösterirler. Yeni işlevleri karşılamak için ihtiyaç duyulduğunda yeni kurumlar ortaya çıkar. Ör: Sığınmacılar??? Bağımlılık nedeniyle kurumlardan herhangi birinde meydana gelen değişim diğer kurumlarıda etkiler. Ör: Ekonomi ve Aile yapısı????

8 Toplumsal Yapı ve Kültür Toplumsal yapıyı tanımlayan 2 temel yaklaşım: 1- Yapısal İşlevselci Yaklaşım 2- Marksist ve Çatışmacı Yaklaşım

9 Yapısal İşlevselci Yaklaşım Bir olayın/kurumun nedenlerini ve toplum için rolünü ve sonuçlarını esas alan yaklaşımdır. Ör??? Bu yaklaşıma göre toplumu oluşturan unsurlar 1- Toplum canlı organizmaya benzetilmektedir 2-İşbölümü ve bağımlılık Mekanik / Organik Toplumlar (E. Durkheim) 2- Toplumsal Roller 3- Uzlaşı ve Konsensüs

10 Marksist ve Çatışma Yaklaşımı Toplumsal yapı "alt yapı/base (ekonomi, üretim ve sınıf ilişkileri) ile "üst yapı /superstructure (kültür, ideolojiler, siyaset, din vb.) olmak üzere 2 parçadan oluşmaktadır ve alt yapı temel belirleyicidir Toplumu Oluşturan Unsurlar 1- Eşitsizlik 2- Çatışma ve güç mücadelesi 3- Egemen iktidar ilişkilerinin belirlediği kurum ve ilişkilerden oluşmaktadır. Ör????

11 Toplumsallaşma Süreci Toplumla İlk Temas: Aile Hepimiz ilişkilerin "kurumsallaştığı" bir topluma gözlerimizi açarız Kanunlar, kurallar, gelenekler, adetler, önyargılar, ahlak kuralları, alışkanlıklar bizi çevrelemiştir. Başka??

12 Diğer Toplumsallaşma Araçları?? Kurumlar ve Kültürel Araçlar Medya, popüler kültür, eğitim ve okullar, adli sistem, din vb. sosyal kurumların taşıdığı mesajlar. Ör:??? Medya kanalıyla öğrendiğimiz değerlerle aileden öğrendiğimiz ne kadar örtüşüyor??

13 Yaptırımlar ve Ödüller Cezalar, ayıplamalar, izolasyon, ödüller ve teşvikler, "Sosyal Kontrol"

14 Sonuç Çoğunlukla yapmak istenenle yapılması gereken arasında bir çatışma yaşanır "Ergen Sendromu" R. Merton Amerikan Rüyası ve "Gerilim Teorisi"

15 En Yaygın Davranış Uyum Sağla Uyum Sağlanmaması Durumunda 1-Yeni imkanlar geliştirme 2- Verilen imkanları kutsama hedefi umursamama 3- Toplumdan Kopuş 4- İmkanlar ve hedefleri yeniden tanımlama

16 Toplumsal Değişme Toplumların yapısı dinamiktir, değişim gösterir Bu Değişimin Nasıl Olmaktadır: 1- Evrim mi? 2- Gelişme mi? 3- Devrim mi? Toplumsal yapı hem yaşanılan doğal ve sosyal çevrede hem de teknoloji de yaşanan değişimden etkilenir. Değişim Ör?? Bu değişim toplumsal yapının tüm kurumlarını etkileyebilir.

17 Yapısal İşlevselci Görüş Toplumsal Evrim Yaklaşımı (H.Spencer) Bu görüşe göre toplumsal değişim, insanlığın ve toplumların geçirdiğievrim sürecinde yeni işlevlerin ortaya çıkması ve bunlara uyum olarak tanımlanmaktadır. Gereksiz hale gelen işlevler ne olur???

18 Marksist Yaklaşıma göre Toplumsal Değişim Marx'a göre toplumsal değişimin temeli sınıf çatışmasıdır. "Tarih, sınıf mücadelelerinin tarihidir". "Üretim ilişkilerine" göre esas 4 tür toplum tanımlamaktadır: İlkel-komünal, köleci, feodal ve kapitalist. Ayrıca Asya tipi üretim tarzı olarak tanımladığı farklı bir yapılanma bulunmaktadır. "Diyalektik materyalizmin"??? toplumsal değişimi tanımlamak için uygulanması olan "tarihsel materyalizm" sürecinde toplum da "evrimsel" bir değişim kabul ederken son aşamada sınıf mücadelesi ve özel mülkiyetin biteceği aşmayıda radikal bir dönüşüm veya devrim olarak kabul eder. "Tarih, özel mülkiyetin başlamasıyla başlayan ve bitişiyle sona eren bir süreçtir" Neo-Marksistler (ör. T. W. Adorno) evrimsel dönüşümü reddetmekte ve sürekli bir çatışma olduğunu kabul etmektedir (Negatif diyalektik).

19 Max Weber'e Göre Toplumsal Dönüşüm Özellikle batı toplumlarındaki gelişmeyi rasyonelleşme ve piyasa ekonomisine bağlı kapitalistleşme süreci olarak tanımlar. Bireyler davranışlarını "iyi-kötü", "güzel çirkin" gibi normatif değerler üzerinde gerçekleştirirken. Modern toplumda birey daha çok kendisine sağlayacağı "faydayı" gözönünde bulundurarak davranışlarını yönlendirir. Meşruiyet kaynağı rasyonel hukuki kaynağa yönelir Weber'e göre toplumsal değişim gelenekselden moderne doğru bir gelişim ve evrimdir.

20 İbn-i Haldun'a Göre Toplumsal Değişim Haldun ( ) Kahire doğumlu düşünür ve devlet adamı. Kitabül İber'in Mukaddimesi meşhurdur. Toplumal bir varlık olan insan birbirleriyle işbirliği yaparak "kurumları" oluşturmaya başladıkça "kültür/umran" oluşturmaktadırlar. Oluşan bu yeni yapıda bireyleri bir arada "asabiye" bağları bir arada tutar. "Asabiye" bağları güçlü toplumlar ilerlemeyi ve devlet kurmayı başarırlar. İki toplum türünden bahseder: "Bedevi" (göçebe) ve "Hadari" (yerleşik) yoplumlar. Toplum geliştikçe "asabiye" bağının yerini "sultana bağlılık ve din gibi" diğer bağlar alır. Bu bağları zayıflayan "hadari"lerin zaman içerisinde "asabiye" bağları kuvvetli bedeviler tarafından ele geçirilirler. Devleti insan hayatına benzetir: Doğar, büyür, yaşlanır ve ölürler. Fetih (şef, bey); hükümdarlık (Melik); Ekonomik refah ve debdebe; doyum, taklit ve kendini beğenme; Sefahat, israf ve çöküş Gelişim- Evrim???

21 Toplumsal Tabakalaşma, Sınıf ve Statü Küresel, ulusal ve yerel düzeylerde toplum yapısı homojen değildir. "Tabakalaşma- Eşitsizlik" Toplumsal tabakalaşma- Yapısal işlevci- Farklılık Toplumsal eşitsizlik - Marksist- Farklılık( değişim) "Eşitsizlik" kavramı daha çok yönetenlerin otoritelerinin sorgulanmaya başlamasıyla karşımıza çıkmaktadır. Tarih boyunca toplumsal tabakalaşma/eşitsizliğin değişik aşamaları ve biçimleri olmuştur. Her dönemin kendine göre unsurları ve meşrulaştırma biçimleri görülmüştür. Ör: Yönetentebaa, asiller ve serfler, köle ve sahipler. Günümüzde de "sosyal sınıf" ve "sosyal statü" kavramlarıyla açıklamaktayız

22 Sosyal sınıf: Kişinin daha çok ekonomik durumuna işaret eden kazanılmış / zorlanmış sosyal konumuna işaret eder. Sosyo-Ekonomik Sınıf (SES) olarak da adlandırılır. Genel olarak 3 sosyal sınıf tanımı kullanılır: 1- Üst sınıf: İşveren, kaynaklara sahip ve kontrol edebilen 2- Orta sınıf: Beyaz yakalı çalışanlar, profesyonel meslek sınıfları, memurlar 3- Alt sınıf: Mavi yakalı işçiler, emek esas işlerde çalışanlar, taşeron olarak çalışanlar. Marksist yaklaşımda esas olarak 2 grup ön plana çıkarılır. Sınıf bilinci

23 Sosyal Statü Sınıf kavramından daha kapsamlı bir sosyal konuma işaret eder.olumlu veya olumsuz kavramlar taşıyabilir. Statüde güç ekonomik faktörlere bağlı değildir. Ör: Din adamları Weber'e göre toplumsal tabakalaşma 1- İkilik değil çokluk (Sınıf) 2- STATÜ 3- Siyasi Örgütlü Olma Durumu (Güç) Bu kavram kuurmsal düzeyde birbiinden farklı olarak bireyin toplumsal konumunu etkileyebilirler. Yapısal İşlevselcilik yaklaşımına göre toplumsal tabakalaşma kötü birşey midir? Neden?

24 Toplumsal Hareketlilik Kavram olarak sosyal sınıflar arasındaki geçişi ifade etmektedir. Geleneksel toplumlarda statü genel olarak "miras" olarak elde edilirken modern toplumda "kazanılarak" elde edilmektedir. En azından öyle olması varsayılmaktadır:)))) Ülkemizdeki durum????

25 Bu hafta Toplum, Toplumsal Yapı, Kurumlar, Sosyalleşme Toplumsal Değişme, Tabakalaşma, Sınıf ve Statü, Toplumsal Hareketlilik SORULAR??????

26 Teşekkürler