AYLIK HAYVAN SAĞLIĞI SEKTÖRÜ DERGİSİ NİSAN Birlikte geleceğe

Transkript

1 AYLIK HAYVAN SAĞLIĞI SEKTÖRÜ DERGİSİ NİSAN 2015 Birlikte geleceğe Sektör pratikleri açısından birçok konunun geniş bir perspektifte ele alınmasını sağlayan çeyrek asırlık VİSAD deneyimi, Bakanlık ve sektör arasında köprü görevi görmeye devam ediyor.

2

3

4 EDİTÖR İNFOVET NİSAN SAYI 136 YAYIN TÜRÜ SÜRELİ YEREL SAHİBİ Mat Medya Tanıtım Hizmetleri Tic. Ltd. Şti. MEHMET AKTOP GENEL KOORDİNATÖR Barış Kolgu ADRES: İ.KARAOĞLANOĞLU CAD. YAYINCILAR SOK. NO: 10/ SEYRANTEPE / İSTANBUL TEL: FAX: info@infovetdergi.com Genel yayın yönetmeni Veteriner Hekim Yağmur Ağcaoğlu yagmuragcaoglu@matmedya.com Yazı işleri sorumlusu Veteriner Hekim gizem kutun gizemkutun@matmedya.com KATKIDA BULUNANLAR Prof. Dr. HAKAN MUĞLALI ART DİREKTÖR EBRU DERELİ ebrudereli@matmedya.com GRAFİK TASARIM EMEL VURAL emelvural@matmedya.com SOSYAL MEDYA SORUMLUSU BANU SAYINÇ banusayinc@matmedya.com DANIŞMA KURULU PROF. DR. ŞAKİR DOĞAN TUNCER PROF. DR. U. TANSEL ŞİRELİ Prof. DR. AHMET ERGÜN Prof. Dr. Sezgin Şentürk PROF. DR. EROL ŞENGÖR Prof. Dr. Murat Fındık Prof. Dr. İsmail Bayram Prof. Dr. Tolga Güvenç Prof. Dr. Necmettin Ceylan Prof. Dr. Doğa Temizsoylu Doç. Dr. Süleyman BacINOĞLU Yrd. Doç. Dr. Seval Çetİn DR. SAİT KOCA SÜLEYMAN ÖZTÜRK RENK AYRIMI ve BASKI Gezegen Basım San. Ve Tic. Ltd. Şti. 100 YIL MAHallesi MASSİT MATBAACILAR SİTESİ 2. CADDE GEZEGEN BİNASI NO: 202/A BAĞCILAR/İST Sertifika No: BAKANLIK-VİSAD-SEKTÖR BULUŞMASINA SEKTÖRDEN GELEN DESTEK UMUT VAAT EDİCİ Bakanlık, VİSAD ve sektör paydaşları, veteriner sağlık ürünleri sektöründeki gelişmeleri, uygulamada yaşanan sorunları, çözüme yönelik önerileri ve gelecek öngörülerini görüşmek üzere Mart tarihlerinde Antalya da bir araya geldi. Geleneksel hale gelen Bakanlık-VİSAD-Sektör buluşmasına ilgi her zamanki gibi yoğun oldu ve tüm katılımcılar çeyrek asırdır devam eden VİSAD deneyimi-etkin iletişimi ve Bakanlık mensuplarının çalışmaları ile mevzuat değişim sürecinde sektörde yaşanabilecek sıkıntıların önlenebileceği yönünde ortak bir fikre sahip oldu. Biz de İnfovet ekibi olarak VİSAD ın toplantısını siz okuyucularımıza derinlemesine sunduk. Bununla da kalmayıp Türk Veteriner Hekimleri Birliği (TVHB) Merkez Konseyi öncülüğünde, Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi nin katkılarıyla, fakülte öğrenci topluluğu VetAnka tarafından düzenlenen VetAnka 2015-Kariyer Günleri ve Sektörde Buluşma Sempozyumu na da dergimizde yer verdik ve her zamanki gibi dünyadan ve ülkemizden güncel sektörel haberleri, sağlık konularını ve makaleleri de işledik. Daha birçok bilimsel konu ve kongre ile hazırladığımız Nisan sayımızı keyifle okumanız dileğiyle. Sevgiyle kalın! Veteriner Hekim Gizem Kutun VetERİNER Hekim YAĞMUR AĞCAOĞLU Süt kompozisyonunu etkileyen faktörler Detaya dikkat eden üreticiler, hastalıkları minimumda tutmanın, mevsimi göz önünde bulundurmanın ve beslenme programlarını ayarlamanın avantaj yaratacağını belirtiyorlar. SAYFA 82 Altlık kalitesi ve ısıtmanın ayak sağlığına etkisi SAYFA 88 Dergimizde yayınlanan röportaj ve ilanların sorumluluğu sahiplerine aittir. Fotoğraflar izinsiz kullanılamaz. İnfovet Dergisi veteriner hekimlere ve ecza depolarına yönelik bilimsel içerikli, mesleki, ücretsiz sektörel bir yayındır. Yem maliyetlerini azaltma stratejileri SAYFA 96 İNFOVET 02-03

5

6 İÇİNDEKİLER SAYFA 68 Prof. Dr. Hakan Muğlalı süt kompozisyonunu etkileyen faktörlere ve en yüksek avantajı elde etmenin yollarına değindi. SAYFA 80 Kanatlılar için en hassas konulardan biri olan barsak sağlığı üzerine bilinmesi gereken ipuçları 24 > S.enteritidis in canlı atenüe aşı ile önlenmesi Deneysel S.enteritidis PT 4 enfeksiyonuna karşı koruyabilme kabiliyeti bakımından test edilen S.gallinarum 9R aşılaması ile enfeksiyonların büyük ölçüde önüne geçilebilir. 30 > Kümes hayvanları üretiminde biyogüvenlik Son dönemlerde değişik ülkelerde Avian Influenza salgınlarının görülmesi üzerine, daha önce yayınladığımız biyogüvenlik tedbirlerini yeniden hatırlatmak istedik. Var olan tehditlere karşı alınması gereken tedbirler aksatılmadan yürütülmelidir. 34 > Lifleri parçalayan enzimler ve sindirim mikroflorasına etkileri Yeme eksojen enzim ilavesi ve bunun barsak mikroflorasına etkisi, kanatlı yetiştiriciliğinde üzerinde halen yoğun araştırmalar yapılan özel bir ihtisas alanıdır. Bu makalemizde, yem maddelerinin içerdiği lifleri kullanılabilir hale getiren enzimlere ve performansa yönelik etkilerine değindik. 38 > Bakanlık-VİSAD buluşmasına sektörden tam destek geldi Sektör pratikleri açısından birçok konunun geniş bir perspektifte ele alınmasını sağlayan çeyrek asırlık VİSAD deneyimi, Bakanlık ve veteriner sağlık ürünleri sektörü arasında köprü görevi görmeye devam ediyor. 68 > Süt kompozisyonunu etkileyen faktörler Süt kompozisyonunu üzerine birçok faktör etkilidir. Detaya dikat eden üreticiler; hastalıkları minimumda tutmayı ve mevsimi göz önünde bulundurarak beslenme programlarını ayarlayarak en avantajlı durumu yakalamayı hedeflemektedir. 78 > Ayak hastalıkları ve yeni çözümünüz; KarbioFoot Hayvanların yürümelerine, yemlemelerine ve en önemlisi et ve döl verimlerine olumsuz etkileri olan ayak ve tırnak problemlerini, hayvan besleme konusunda uzman kişilerce ve yıllara dayanan deneyimler sonucunda oluşturulan Karbiofoot karışımı ile kolaylıkla önleyebilirsiniz. 80 > Kanatlılarda barsak mikroflorası sağlığı Kanatlılar için barsak sağlığı en hassas konudur ve yaş, bakım koşulları, beslenme şekilleri ve bakteri yoğunluğu dengeleri hızlı bir şekilde bozar ve ekonomik performansı ciddi şekilde etkiler. 88 > Altlık kalitesi ve alttan ısıtmanın ayaklara etkisi Etik sebeplerden ve tüketicilerin arzularından ötürü altlık kalitesi ve alttan ısıtma konularına daha fazla önem verilmesi gerekmektedir. Peki bu ayak lezyonlarına neler sebep olabilir ve bu konuyla ilgili neler yapılabilir? 96 > Yem maliyetlerini azaltma stratejileri Yem fiyatlarının düşmesi, kanatlı hayvan yetiştiriciliğinde ürün etkinliğinin ve işletme karlılığının artmasına ön ayak olmakta; besleme ve yönetim stratejileri de bu hedefleri belirlemede bizlere yardım etmektedir. 104 > Piliçlerde mikotoksin ve iskelet sistemi ilişkisi Mikotoksinler ile kontamine yemlerle beslenen piliçlerde tibial diskondroplazi, raşitizm ve anormal kemik gelişimi gibi iskelet sistemi problemleri açığa çıkmakta; bu durum büyük ekonomik kayıpları beraberinde getirmektedir. 114 > Mastititisin doğru yönetimi için neler yapılmalıdır? Memenin kısmen veya tamamen tahrip olmasına hatta hayvanların ölümüne sebebiyet veren mastitis vakaları, süt veriminin azalması ve tedavi masrafları nedeni ile ekonomik yanı da ağır olan bir hastalıktır. 124 > Başarılı reprodüksiyon için beslenme ipuçları Yüksek verimle süt veren ineklerin birçoğu, gerekli enerji ihtiyaçlarını karşılayacak miktarda yem tüketemediklerinden dolayı laktasyon dönemleri boyunca negatif enerji dengesi içerisine girerler ve bu durum ilerideki reproduktif faaliyetlerini olumsuz yönde etkiler. SAYFA 104 Birçok iskelet sistemi problemine neden olan mikotoksinler ve yaşanan ekonomik kayıplar 60 > Fasciola enfestasyonu ve spesifik klinik belirtileri Fasciola türleri koyun ve keçilerde gebelik oranlarında düşüşlere ve süt veriminde azalmaya neden olduğu gibi, zoonotik karakteri sebebiyle de 180 milyon insanı risk altında bırakmaktadır. 94 > AtaFen Aşı Üretim Tesisi GMP Sertifikası alma yolunda GMP Belgesi almak için uzun süredir hazırlıklarını yoğun bir şekilde sürdüren ATAFEN Aşı Üretim Bölümü çalışmalarını tamamlayarak denetim için Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü ne başvuru yaptı. 136 > İstanbul, dünya kanatlı sektörünü ağırlamaya hazırlanıyor Tavukçuluk ve Teknolojileri Uluslararası İhtisas Fuarı VIV TÜRKİYE 2015, 11 Haziran 2015 tarihinde İstanbul Fuar Merkezi Salon unda (IFM) yedinci kez misafirlerini ağırlayacak. Siz de geç kalmadan yerinizi ayırtın. İNFOVET 04-05

7

8

9

10 NOTLAR Alltech Rebelation da Markalaşma Tartışılacak Alltech global kanatlı satış direktörü ve kanatlı sempozyumu başkanı Paulo Rigolin konu hakkında görüş bildirdi: McDonalds ın AGP ve Chick Fil-A kullanımını kısıtlama planıyla beraber, kanatlı üretiminde bu yeni niş sistemlerin norm haline geldiğini Sempozyumda, antibiyotiklerin maliyetinden süpermarket taleplerini takip etmeye kadar birçok konu tartışılacak. görüyoruz. Bu senenin kanatlı oturumu yalnızca yeni süpermarket taleplerini keşfetmekle kalmayacak, ayrıca kanatlı üretimi için performansı iyileştirmeye ve rekabetin içinde kalmaya odaklı en son yenilikleri de tartışacak. Kanatlı Sempozyumu 18 Mayıs ta başlıyor. Bu özel sempozyum; Mayıs arasında, ABD, Lexington da gerçekleştirilecek olan, ilham ve inovasyonu esas alan Alltech Rebelation programının bir parçasını oluşturacaktır. Ön konferans etkinlikleri arasında ise; bu sene ikincisi 16 Mayıs tarihinde düzenlenecek Alltech Kraft Biraları ve Gıda Festivali, 17 Mayıs tarihinde Kentucky at çiftlikleri turu, bourbon damıtma tesisleri turları ve tüm konferans katılımcılarına yönelik uluslararası bir açılış yemeği bulunmaktadır. Tahir S. Yavuz; çok sayıda fotoğrafla desteklediği sunumun ardından, tekrar görüşebilmek dileğiyle, fakültedeki sohbet programından ayrıldı. Küresel süt tüketiminin 2024 yılında % 36 artması bekleniyor Tetra Pak süt konusunda bu yıl yedincisi hazırlanan süt raporunu açıkladı. Küresel Süt Endeksi nin raporunda, gelecek 10 sene içinde küresel talebin ilk kez arzın üzerine çıkması ile doğacak fırsat ve zorlukların altı çizildi. Süt Endeksi raporuna göre, gelişmiş ve büyüyen süt ürünleri pazarlarında yer alan Gelişmekte olan pazarlarda artan talebin çiğ süt arzı ile karşılanamayacağı vurgulanırken, süt fazlası olan gelişmiş pazarların ise düşen yurtiçi tüketim ile karşı karşıya kaldıkları ve ihracat için rekabete girmeleri ön görülüyor. üreticiler, başarıyı sürdürülebilir kılmak için çeşitli dengeleme taktiklerine ihtiyaç duyacaklar. Tetra Pak Süt Endeksi, küresel süt talebinin gelecek 10 sene içinde, ağırlıklı olarak Afrika, Asya ve Latin Amerika daki nüfus, refah artışı ve şehirleşme ile beraber % 36 oranında artacağını öngörüyor. Tahir Selçuk Yavuz, istanbul üniversitesi öğrencileriyle sohbet etti Tahir S. Yavuz, 20 Mart ta fakültenin Çiftlik Hekimliği Kulübü tarafından organize edilen sohbet toplantısına Prof. Dr. Serdar Seçkin Arun ve çok sayıda öğrenci katıldı. Yavuz un Sığırcılık İşletmelerinde Geleceğin Veteriner Hekimleri konulu sunumunun ardından aralıksız üç saat sürdü. Prof. Dr. Serdar Seçkin Arun, Tahir S. Yavuz a teşekkür plaketi vererek, daha sonraki aylarda tekrar gelmesinden büyük mutluluk duyacaklarını belirtti. Yavuz da böyle buluşmalardan ve sohbetlerden memnuniyet duyduğunu belirterek, düzenlenen toplantılara katılmak üzere söz verdi. Öğrencilerin saha ile ilgili çok sayıdaki sorularını yanıtlayan Yavuz, onlara branşlaşma, uzmanlaşma yönünde adım atmalarını önerdi. Yavuz; saha deneyimlerini, gezdiği, gördüğü yerli ve yabancı sığırcılık işletmelerindeki uygulamaları paylaşarak doğru ve yanlışlardan örnekler verdi. İNFOVET 08-09

11

12 NOTLAR HasTavuk, başarılarına ortak olacak takım arkadaşları arıyor Uludağ Üniversitesi Kariyer Uygulama ve Araştırma Merkezi nin düzenlediği sanayi ve öğrenciyi bir araya getiren kariyer günleri, bu sene Mart tarihlerinde Mete Cengiz Kongre Merkezi nde gerçekleştirildi. 2 gün süren etkinlikte öğrenciler farklı sektörleri tanıma imkânı bulurken, insan kaynakları yetkililerine kariyer yolunda sorularını sorma imkanı yakaladılar. Hastavuk İnsan Kaynakları, Uludağ Üniversitesi öğrencileriyle buluşmak için Kariyer Günleri nde stand kurarak yerini aldı. Öğrencilerin iş ve staj başvuruları için kurulan standda, işe alım yöntemleri ve staj programları hakkında öğrencilere bilgilendirmeler yapıldı. Yoğun ilginin üzerine, Uludağ Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Kamil Dilek ve Kariyer Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Kurtuluş Kaymaz ın gerçekleştirdiği stand ziyareti şirket yetkililerini memnun etti yılında gerçekleştirdikleri yatırımlar ile başarılarına ortak edecekleri takım arkadaşları aradıklarını söyleyen HasTavuk yetkilileri, her geçen gün büyüyen, gelişen yapıları ve staj programları hakkında Uludağ Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Kamil Dilek e bilgiler verdiler. Hindistan, Japonya ya kanatlı ihracatı konusunda oldukça iyimser Economic Times of India nın haberine göre Hindistan kanatlı hayvan ürünlerini genel olarak Almanya, Endonezya, Suudi Arabistan ve Afganistan a ihraç ediyor. Yumurta tozu gibi yan ürünlerde de küçük adetlerle Japonya gibi ülkelere ihracat gerçekleştiriyor. Japonya, yıllık kanatlı hayvan tüketimi olan 2.21 milyon ton ürünün, yaklaşık üçte biri olan tonunu Çin, Brezilya, Tayland, Filipinler ve Amerika gibi ülkelerden ithal etmektedir. Hindistan, dünyanın önde gelen kanatlı hayvan ürünleri ithalatçı ülkelerinden olan Japonya dan da yüklü siparişler alıp ihracatında önemli artışlar sağlamayı amaçlamaktadır. Hindistan ın kanatlı hayvan etinde 31 Mart 2014 tarihi itibariyle yıllık ihracatı 5.6 milyar Hindistan Rupisi ihracat rakamına ulaşırken ülkenin toplam üretiminin yaklaşık olarak parasal değeri 90 milyar Hindistan Rupisi değerindedir. CÜNEYT SEÇKİN, BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ GÖREVİNE ATANDI Global şirket organizasyonlarında bir takım değişikliğe giden Ceva Hayvan Sağlığı A.Ş. den Cüneyt Seçkin, Türkiye, Ukrayna, Belarus, Kafkaslar, Orta Asya Bölge Müdürlüğü görevine atandı. Kuzey Irak, beyaz ete koyduğu ek vergiyi kaldırdı Kuzey Irak yönetiminin Habur dan ithalatta piliç etine ton başına 290 dolar ve yumurtaya tır başına 4 bin dolar ek vergi uygulamasıyla başlayan kriz aşıldı. BESD-BİR Başkanı Sait Koca, Vergi kalkmasaydı bunun yarısını bile gerçekleştiremezdik dedi. Geçtiğimiz ay Kuzey Irak Yönetimi tarafında Habur Sınır Kapısı nda piliç eti ihracatına ton başı 290 dolar ve yumurta ihracatına da tır başına 4 bin dolar olarak getirilen ilave vergi uygulaması sona erdi. Irak pazarında, şubat ayının son haftasında Kuzey Irak Bölgesel Kürt Yönetimi tarafından Habur Sınır Kapısı nda ilave bir vergi uygulaması getirilmişti. İNFOVET 10-11

13

14 NOTLAR Güney Kore - Avustralya ithalat sorunu çözülüyor Güney Kore, 2013 te yaşanan kuş gribi salgınından sonra Avustralya ya uyguladığı kanatlı ithalat yasağı kararını kaldırmak için son onayları bekliyor. Tarım Bakanlığı düzenlemeleri ile ithalatlar şubat ayında tekrar başlayacak. Tarim Bakanlığı, Avustralya da ilave vakalar yaşanmadığı için, bu ülkeden kanatlı hayvan ürünleri ve kümes hayvanlarının ithalatına izin verdiklerini açıkladı. Ambalajsız tavuk satışına yasak geliyor Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı nın, Türk Gıda Kodeksi Et ve Et Ürünleri Tebliği nde değişiklik yapılmasına dair tebliği, Resmi Gazete de yayımlandı. Buna göre perakende işletmelerde dökme çiğ kanatlı et satışı yapılamayacak. Bu ürünler sadece hazır ambalajlı olarak satışa sunulabilecek. Tebliğde ayrıca besinlerin tuz oranlarıyla ilgili düzenleme de yer aldı. Buna göre kıyma kavurmada tuz oranı en fazla % 3 olacak. Hazır yemek, tabildot yemek ve mezelerin üretiminde kullanılan çiğ et, kıyma, kanatlı kıyma ve et ürünler tebliğe uygun olacak. Çiğ et ve sakatat birbiriyle temas etmeyecek şekilde korunarak sevk edilecek ve satışa sunulanacak. Mekanik olarak ayrılmış et ürünlerinin, yurtiçinde onaylı işletmeler arası sevkiyatına ihracat yapılması şartıyla izin verilecek. Perakende işletmelerde kıyma, hazırlanmış kırmızı et ve kanatlı et karışımlarının üretimi yapılamayacak ancak tüketici talebi üzerine anında kıyma ve et karışımları hazırlanabilecek. Perakende işletmelerde ısıl işlem görmüş sucuk, pastırma, sosis, salam gibi et ürünlerini üretimi yasaklanacak. Etiketlerde üzerinde % 100 dana eti / göğüs eti gibi ifadeler kullanılamayacak. Tebliğ, mart ayının ortasında yürürlüğe girecek. Amerika da beşeri antimikrobiyellere düzenlemeler geliyor Amerika da veteriner işlerinde yapılacak yeni düzenlemelerden, iki yıl içerisinde piyasada satılan ve hayvan tedavisinde kullanılan antimikrobiyellerin %57 si etkilenecek. Amerikan Veterinerlik Sağlık Örgütü Bülteni (JAVMA) yazarlarından Greg Cima ya göre, insan ilacı olup, çiftlik hayvanlarında kullanılan antimikrobiyellerin satışının çok küçük bir bölümünde veteriner hekim imzasına ihtiyaç duyuluyor ancak iki yıl sonra çok az kısmı veteriner hekim imzası olmadan satılabilecek. Beslenme ve ilaç Birliği nin (FDA) raporuna göre, Amerika da insanlarda ve gıda olarak kullanılan hayvanlarda kullanılan 20 milyon Pound luk ilacın % 97 si şu anda veteriner hekim onayı olmadan satın alınabilmekte. İki yıl içerisinde beslenme ve sularda kullanılan antimikrobiyeller de -total hacmin % 94 ü olan 18,4 milyon Pound luk kısmında- veteriner hekim gözetimi zorunlu olacak. FDA şimdiden 26 ilaç üretim şirketi ile 2016 Aralık ayında geçerli olmak üzere anlaşma sağlamıştır. Amerika Veteriner İlaçları Birliği nden Dr. Joni Scheftel birliklerinin, Beslenme ve İlaç Birliği nin kararlarını desteklediğini belirterek, gıda olarak kullanılan hayvanlarda veteriner gözetiminin artmasının yararlı olacağını söylüyor. İNFOVET 12-13

15

16 NOTLAR Gıda kaynaklı salgınlarda değişkenlikler Devlet gelir kayıtlarına göre 23,6 milyar dolarlık cironun, 4,5 milyar doları ihracat, et paketleme, işleme ve verme Kanada hayvancılık ve et sektörünün en önemli birleşenlerini oluşturmaktadır. Büyük kent merkezlerine yakın ya da onların içinde bulunan et paketleme ve işleyicileri daha az kalabalık bulunan kırsal çevrelere doğru göç etmektedir. Et tesisleri için geniş yetenekleri ve kabiliyetleri olan, gıda güvenliği uzmanı, elektrikçi, tesisatçı, teknoloji uzmanı, pazarlama ve satış temsilcileri ve insan kaynakları uzmanı gibi özellikleri olan çalışanlar olmalıdır. Şu anda ülkede hızlıca kötüye giden ülkenin genişlemesinden dolayı oluşan kıtlık, ülke çapında, kasaplar, et kesiciler ve emekçilerin Kanadalı hayvan üreticileri, et paketleme ve işlemciler, işçiler, tüketiciler, ihracatçılar ve kırsal toplulukların çıkarlarını tehdit ediyor. Bir et fabrikasında üretim hattında yetenekli ve bilgili işçiler olmalıdır, yeteneklerinin yanı sıra özel beceri gerektiren (örneğin; manuel bıçak, güç değirmenleri, şerit testere, dilimleme makineleri güvenli ve hassas kullanımı), özel bilgi, sınıf öğrenme kombinasyonu, hayvan refahı, gıda güvenliği, kas özellikleri, Kanada da et endüstrisi gıda işleme sektörünün en büyük bileşeni olduğu sayısal verilerle belirtilmiştir. Kanada da et üretimi ve istihdam üzerine karkas anatomisi gibi verileri değerlendirme yeteneğine sahip olmalılardır. Fiziksel olarak da uzun süre ayakta durabilme sıcak ve soğukta çalışabilme gibi yatkınlıkları ve istekleri olmalıdır. Aynı anda farklı iki kategoride olan kasaplar ve et kesicileri için istihdam sağlaması gerekmektedir. Gıda işletmelerinde endüstriyel üretim, perakende satış, toptan alıcılar, et üretimi içinde kasaplar ve et kesicilerine ayrı anlamda ihtiyaç duyulmaktadır. Kanada da üretimle ilgili bu toptan ve perakende satış ile ilgili birimler oluşturma ve işçiler yetiştirme yönünde çalışmalar yapılacaktır. Almanya da kanatlı üretimine genel bakış Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA) nin yeni raporuna göre Avrupa da salmonella vakalarında azalma olurken, listeriosis olgularında artış gözleniyor. Campylobacter in neden olduğu hastalık vakalarının sayısı ise incelenen verilere göre kontrol altına alınıyor. Listeriosis vakalarında ve E.coli den kaynaklanan enfeksiyonların sayılarında artışların olduğu ancak salmonelloz ve yersiniosis olgularında azalmalar olduğu belirtilirken, Avrupa Birliği Özeti Raporu na göre 2013 yılında salgınların esas kaynaklarının gıda yönlü olduğu vurgulandı. Marta Hugas, Campylobacter vakalarının sabit kalması, salmonella vakalarının da azalmış olmasının mutlu edici bir tablo olduğunu dile getirirken bunun yanında listeriosis ve VTEC vakalarında izlenen artışların göz önünde bulundurularak herhangi bir rahatlama yaşanmaması gerektiğini unutmamalıyız dedi yılında AB de gıda kaynaklı salgın hastalık vakalarının toplam 5196 adet olduğunuda ekledi. Yapılan testler değiştirilerek daha güvenilir testler yapılmasına karar verildi yılı raporlarında daha az gıda kaynaklı salgın vakalarla karşılaşılması hedefleniyor. Campylobacter in neden olduğu hastalık vakalarının sayısı ise incelenen verilere göre kontrol altına alınıyor. Almanya nın kanatlı endüstrisini 34 milyon yumurtacı tavuk, 60 milyon broyler ve 11 milyon hindi oluşturmaktadır. Yalnızca melez ırklar ticari yumurta ve et üretimi için üretilmektedir. Ana stok yalnızca dünya çapında birkaç özel yetiştirme birimi tarafından saklanır. Yumurtaların ve bir günlük yaştaki civcivlerin nakledilmesi hava yoluyla mümkün olmaktadır. Almanya da üretilen yumurtacılar 50 yılı aşkın süredir dünya çapına sevk edilmektedir. Ürünlerin değişkenliği uluslararası pazarlara ve değişik üretim sistemlerine bağlı olmaktadır. Yine uluslararası broyler ve hindi eti üretimi yetiştirme birimleri de Almanya da bulunmaktadır. İNFOVET 14-15

17

18 NOTLAR İhracattaki belirsizlik kanatlı endüstrisine olan güveni düşürdü İngiliz Kanatlı Hayvan Birliği nin son araştırmasına göre, ihracatta düşüş yaşandı. İngiliz kanatlı hayvan sektörüne olan güvende düşüş yaşanıyor. Katılımcıların % 15.4 ü altı ay öncesine göre daha az güvende hissettiklerini belirtirken, % 23 ü ise endişe duyduğunu belirtmesine karşın güven seviyelerinde değişme olmadığını belirtti. Son araştırmada, katılımcıların % 46 sı satışlarda artış yaşadığını belirtirken, % 23 ü ise ihracattaki düşüş sebebiyle satışlarında azalma olduğunu söyledi. Üçte birinden biraz fazla olarak % 38.5 i ise nitelikli personel bulmakta zorlandığını ifade etti. Katılımcılar sektörün öncelik vermesi gereken 5 konuyu da şu şekilde belirledi; 1. Kampilobakterlerin varlığını azaltma olması 2. İngiliz kanatlı hayvan endüstrisinin itibarının geliştirilmesi ve ekonomik, sosyal katkıları hakkında farkındalık yaratmak 3. Yasaların getirdiği zorlukların minimize edilmesi 4. Ticarete olan teşviklerin yeterince sağlanması 5. AB et gözetim tebliğindeki değişiklere uyum sağlama HasTavuk 1,5 yılda en başarılı ihracatçı oldu Balıkesir Ekonomi Ödülleri töreni 15 Mart günü Balıkesir Balkonuk Center de gerçekleştirildi. Tören saat da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ın da bulunduğu kahvaltıyla başladı. Ardından yapılan törenle, Balıkesir Bölgesi nde ekonomiye değer katan, en başarılı ihracatçı firmalar ödüllendirildi. HasTavuk, 1972 yılında kurulmuş ve sektörün civciv ihtiyacını karşılayan bir firma olarak faaliyetine ilave 1,5 yıl önce başladığı gıda sektöründe yakaladığı başarıyla Balıkesir bölgesinin en başarılı ihracatçılarından biri oldu. Hastavuk Yönetim Kurulu Üyesi Müjdat Sezer ve Genel Müdür Şahin Aydemir in katıldığı törende ihracat ödülünü Müjdat Sezer teslim aldı. Tören sonunda yaptığı konuşmayla Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, törene damgasını vurdu. Erdoğan, Balıkesir ekonomisine katkı sağlayan ve programda ödül almaya hak kazanan işadamları ve kuruluşların temsilcilerine ödül takdiminin ardından, konuşmasını sonlandırdı. Kazakistan, Rusya dan kanatlı hayvan ithalatını sınırlandırıyor Kazakistan Tarım Bakanı Aslyzhan Mamytbekov ülkenin Kanatlı Hayvan Üreticileri Birliği toplantısında yaptığı konuşmada, ülkeye düşük kaliteli et ithalatını önlemek için çeşitli yöntemler üzerinde durduklarını açıkladı. Bu da Rusya dan ithalatların sınırlanacağı anlamına geliyor. Mamytbekov a göre Rus Rublesi ndeki dalgalanmadan dolayı yerli üreticiler zorlanmakta ve bu da Rus ürün fiyatlarını daha rekabetçi hale getirmekte. Mamytbekov ayrıca, komşu ülkelerin Kazakistan yerli üreticilerinin rekabet edemeyeceği uygun fiyatta et üretimi gerçekleştirdiklerini belirtti. Mamytbekov bu bağlamda, etik rekabet kurallarını ihlal eden ve Rusya, Kazakistan, Beyaz Rusya ve Azerbaycan arasındaki Gümrük Birliği kurallarına aykırı ithalatları durdurmaya karar verdiklerini çünkü bu kapsama giren teknik düzenlemeler ile hijyen normlarına uymayan bir çok ithalatın gerçekleştiğini açıkladı. İNFOVET 16-17

19

20 NOTLAR Dolardaki artışlar hayvancılık sektörünü de etkiliyor Karkas etin kilo fiyatı ocak ayında yerli üründe 21 lira iken, mart ayında liraya yükseldi. Buna göre bir önceki yıl olan karkas et fiyatı % arttı. Ocak ayında kıymanın kilo fiyatı 32, kuşbaşı etin fiyatı 36, bonfile etin fiyatı ise 48 liraydı. Ancak Mart ayında 34, kuşbaşı etin fiyatı 36, bonfilenin fiyatı ise 50 lira oldu. Bir önceki yılın aynı döneminde kilosu 25 lira olan kıyma % 28 artışla 32 liraya yükseldi. Aynı dönemde kilosu 27 lira olan kuşbaşı et % 33 arttı. Mart 2014 de kilosu 39 lira olan bonfile etin fiyatı ise % 28 arttı. Türkiye Ziraatçılar Derneği Genel Başkanı İbrahim Yetkin, artışın nedeni olarak yükselen yem fiyatlarını gösterdi ve şöyle devam etti: Normal koşullarda son dönemde büyükbaş hayvan fiyatlarının yükseldiğini biliyoruz. Bu, yem fiyatlarındaki artıştan dolayı kaynaklanıyor. Koyun etinde sıkıntı görünmüyor. Yılın Yem Üreticisi Ödülü, Proyem markası ile Matlı A.Ş. ye verildi. Matlı nın kalitesi bir kez daha tescillendi Bilim insanları kanatlı rasyonlarındaki pektin ve selülozu araştırıyor Illinois Üniversitesi araştırmacıları diyet bileşenlerinin tavukların barsak sağlığı ve hastalık direncini nasıl etkilediğini araştırdılar. Araştırmacılar civcivleri saflaştırılmış selüloz, pektin veya silis kumu (kontrol) içeren diyetlerle beslediler ve diyete % 7 pektin ilave edildiğinde canlı ağırlık artışı ve yemden yararlanmanın azaldığını tespit ettiler. Pektin sindirim sisteminde viskoz bir ortam yaratarak, kuşların yemdeki besin maddelerine ulaşım yeteneğini olumsuz yönde etkiler ve büyüme performansını azaltır. % 7 saflaştırılmış selüloz ile beslemenin herhangi bir besinsel faydası olmamıştır. Matlı Yem, Avrasya Tüketicileri Koruma Derneği (ATÜKDER) tarafından düzenlenen Avrasya Kalite Ödül Töreni kapsamında hayvan yemi üreticileri kategorisinde kalite ödülüne lâyık görüldü. ATÜKDER tarafından tüketicilerin güven değerlerinden yola çıkılarak gerçekleştirilen ödül törenine birçok ünlü firma ve sanatçı katıldı. Dernek tarafından, her yıl tüketici memnuniyeti araştırılarak akılda kalan marka, tüketiciye sağladığı güven ve kalite ile sektöründe öne çıkan firmaları değerlendirdiği törende, Matlı Yem Yılın Yem Üreticisi unvanıyla 2015 Tüketici Kalite Ödülü ne layık görüldü. Ödülü, Matlı Yem adına Pazarlama Direktörü Yasemin Eren aldı. İstanbul Armonipark ta düzenlenen törende Matlı Yem in ödülünü Avrasya Tüketicileri Koruma Derneği Başkanı Osman Doğan verirken Matlı Yem in başarılarının devamını diledi. Matlı Yem in ATÜKDER tarafından ödüllendirilmesinden mutlu olduklarını belirten Matlı A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Özer Matlı, Türkiye nin 207. büyük firması ve en büyük yem üreticilerinden birisi olarak, bu yıl ilk kez hayvan yemi üreticileri kategorisinin ilave edildiği törende ödüle layık görülmüş olmak bizim için memnuniyet veren bir durum. Yılın Yem Üreticisi ödülünü Proyem e layık gördükleri için Avrasya Tüketicileri Koruma Derneği ne ve emeği geçen çalışanlarımız ile birlikte tüm yetiştiricilerimize teşekkür ederiz dedi. İNFOVET 18-19

21

22 NOTLAR Et ve Süt Kurumu Genel Müdürü Kasım Piral, Denizli et kombinasının bölgeye katkı sağlayacağını söyledi. Et ve Süt Kurumu Denizli Et Kombinası hizmete açıldı Et ve Süt Kurumu Denizli Et Kombinası 14 Mart Cumartesi günü Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehmet Mehdi Eker ile Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekçi nin katılımı ile hizmete açıldı. Et ve Süt Kurumu Genel Müdürü Kasım Piral yaptığı açıklamada, Denizli Et Kombinasının bölge hayvancılığına önemli katkı sağlayacağını ve Ege Bölgesi nin modern bir tesise kavuşacağını söyledi. Genel Müdür Piral, 63 yıllık köklü bir tecrübeye sahip Et ve Süt Kurumu hayvancılık sektöründe öncü olmaya devam ediyor. Kombinalarımızda gerçekleştirdiğimiz modernizasyon yatırımları ile sektöre örnek teşkil edecek işletmeler kuruyoruz. Denizli Kombinası nın sektörümüz ve besicilerimiz için hayırlı olmasını diliyorum. dedi. Günlük 150 büyükbaş, 250 küçükbaş canlı kesim kapasitesine sahip, parçalama, hızlı soğutma, paketleme ve depolama bölümlerinden oluşan Denizli Et Kombinası Ege Bölgesi nde başta Denizli olmak üzere Aydın, İzmir, Muğla, Manisa, Uşak, Afyon, Isparta, Burdur ve Antalya illerine hizmet verecek. 24 bin 178 metrekare açık alana sahip olan kombinanın yatırım bedeli ise yaklaşık 22.5 milyon Türk Lirası. İspanya tavuk eti üretimindeki çöküş alarm veriyor İspanya da piliç üretiminde aralık ayında başlayan düşüşler 2015 in ilk 3 ayında da devam etti. Avrupa Birliği verilerine göre AB 12 ay öncesine göre % 35 oranında daha az piliç üretimi sağladı. Düşüş aralık ayındaki % 25 ve ocak ayındaki % 8 düşüşe ilave olarak yaşandı. Nihai satış fiyatları kg başına Euro seviyesinde kalırken, Tarım, Gıda ve Çevre Bakanlığı verilerine göre üretim maliyetleri kg başına 2.70 Euro seviyelerinde oluştu. Bu veriler ışığında tavuk etindeki düşük marj birçok şirketi Almanya veya Hollanda ya da Rusya gibi hedeflere kuluçkalık yumurta ihracatı için yöneltti. İsrail den 5 yeni Newcastle salgını haberi geldi 8 Mart tarihinden bu yana ülkenin kuzeyindeki ticari kanatlı sürülerinde beş yeni Newcastle Hastalığı salgını bildirildi. Veteriner otoritelerinin 8-16 Mart tarihleri arasını kapsayan ve bu beş salgının ayrıntılarını kapsayan bir takip raporunu Dünya Sağlık Örgütü ne (OIE) gönderdi. Dört adet salgın vakası haberi çiftlik içinden, biri ise açık alanda beslenen yumurtacı kümes tavuklarından geldi. Bu çiftliklerin Hadarom, Hazafon, Hamerkaz ve Yerushalayim de bulunan ticari çiftlikler, broyler ve yumurtacı çiflikleri ile hindiler olduğu bildirildi. Toplamda 202,213 kanatlının bulunduğu çiftliklerde, 5,707 kanatlı öldü, 196,506 kanatlı ise itlaf edildi. İNFOVET 20-21

23

24 NOTLAR İnterhas, hekim adaylarıyla buluştu Türk Veteriner Hekimleri Birliği Merkez Konseyi öncülüğünde ve Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi nin katkılarıyla, fakülte öğrenci topluluğu VetAnka tarafından VetAnka Kariyer Günleri ve Sektörle Buluşma Sempozyumu gerçekleştirildi. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi nde Mart tarihleri arasında gerçekleştirilen VetAnka 2015 Kariyer Günleri ve Sektörle Buluşma Sempozyumu na platin sponsor olarak katkıda bulunan İnterhas Hayvan Sağlığı, üç gün süren sempozyumda, gerek seminer sunumları gerekse tanıtım standları ile genç veteriner hekim adaylarına, üstün özellikli İnterhas ürünlerinin tanıtımı yapıldı. Sempozyumda İnterhas A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Tamercan Morkoç un, genç veteriner hekimlere hitaben yaptığı Veteriner Hekimlik Mesleğini, Mesleki Bilinç Farkındalığı ile İcra Etmek konulu sunum, katılımcıların büyük beğenisini kazandı. Birbirinden önemli ürünler tanıtıldı Sempozyumun ikinci gününde öğrencilere İnterhas Hayvan Sağlığı ürünlerini tanıtan İnterhas A.Ş. Pazarlama Müdürü Gürcan Öner ise; buzağılara doğduğu gün yapılabilen dünyadaki nadir aşılardan biri olan, hem koruyucu hem de tedavi edici özelliği olan ve koruyucu dozu aynı olup gebe hayvanlarda güvenle kullanılabilen, uygulamadan sonra da hayvan vücudunda yıl bağışıklık sağlayan Gold Standart trikofitozis aşısı Trichoben i; gebe ineklere ve gebe düvelere uygulandıktan sonra kolostrum ile rotavirus, coronavirus ve Enteropatojenik E.Coli nin neden olduğu ishallere karşı yeni doğan buzağıları etkin bir şekilde koruyan Kolibin RC Neo nu; bir doz ile ketozisi tedavi eden, her doğum sonrası bir doz ile annenin toparlanma sürecinin hızlandıran, yüksek enerji verici, analjezik, antipiretik, antienflamatuar, detoksifiye edici, karaciğer koruyucu, spazmolitik, tonik, kardiyovasküler uyarıcı, metabolizma düzenleyici, stabilize edici Novacoc u; Bovine Respiratory Syncticial Virüs, Parainfluenza 3 Virüs, Bovine Diarheae Virus ve Manheima haemolytica nın neden olduğu solunum hastalıklarına karşı koruma sağlayan Bıobos Respi 4 ü; hayvanların östrusa gelmesini ve sürü senkronizasyonunu etkin şekilde sağlayan güvenli prostaglandin Estropur u; İnterhas Hayvan Sağlığı, genç veteriner hekim adaylarına, üstün özellikli İnterhas ürünlerinin tanıtımını yaptı. hem bir tonluk bir boğaya hem de minik bir tavşana aynı dozlarda etki eden, doku kültürü aşısı Biocan R) i; atları dört yıl, diğer hayvanları da iki yıl koruyan Cloteid 4 ü; yılda tek doz uygulama ile hayvanların Selenyum ihtiyacını 12 ay boyunca güvenli bir şekilde karşılayan Bvp Ba- Selenat ı ve bakır zehirlenmesine yol açmayan ve 90 gün etkili Bvp Copper+Vit.B12 yi ve tarantula mucizesi Theranekron D6 nın ana etkilerini ve kullanım alanlarını öğrencilere detaylı bir şekilde aktardı. Sempozyuma yurdun dört bir yanındaki veteriner fakültelerinden iştirak eden öğrencilerden gelen yoğun talep ve istekler üzerine İnterhas Hayvan Sağlığı yetkilileri, yurt genelindeki diğer veteriner fakültelerinde de benzer seminerler düzenleyeceklerinin müjdesini verdiler. İNFOVET 22-23

25

26

27

28 AŞI KÖŞESİ Yumurtlayan tavuklarda Salmonella enteritidis faj tip 4 e karşı bağışıklık oluşturmak için iki canlı atenüe aşının kullanılması İnsanlarda, Salmonella enteritidis in etkili olduğu düşünülen gıda zehirlenmelerinin çoğu, faj tip 4 suşlardan kaynaklanmaktadır. Deneysel S.enteritidis PT4 enfeksiyonuna karşı koruyabilme kabiliyeti bakımından test edilen S.gallinarum 9R aşılaması ile enfeksiyonlar büyük ölçüde önlenebilir. ÖZET 24 haftalık yumurtlayan tavuklara, bir S.enteritidis faj tip 4 rough suşunun, aroa insersiyon mutantı veya Salmonella gallinarum 9R aşısının streptomisine dirençli mutantları ile, 2 hafta arayla, iki kez aşılama yapılmıştır. 9R suşu kas içi yoldan rough, aroa mutantı ise hem kas içi hem de oral yoldan verilmiştir. İkinci aşılamadan iki hafta sonra, aşılı ve aşısız hayvanlardan oluşan kontrol grubuna, tamamen virülan bir faj tip 4 suşunun nalidiksit aside dirençli bir mutantıyla eprüvasyon uygulanmıştır. Eprüvasyondan 3 hafta sonra tam kapsamlı post-mortem incelemeler yapılmıştır. 9R suşuyla aşılama sonucunda, ovaryumlar dahil olmak üzere birçok organdan eprüvasyon suşu izolasyonlarının sayısında belirgin bir azalma olmuştur. Bunun aksine, rough aroa mutantıyla aşılama sonucunda ise, ovaryumlardan izolasyon oranında pek değişiklik görülmezken, karaciğer ve dalaktan izolasyonlarda ise az miktarda azalma olmuştur. GİRİŞ İnsanlarda, Salmonella enteritidis in etkili olduğu düşünülen gıda zehirlenmesi İNFOVET 26-27

29 salgınların çoğu, kümes hayvanlarından kaynaklanmaktadır ve faj tip 4 (PT4) suşlar nedeniyle görülmektedir. Karkas kontaminasyonu ve organizmanın insan besin zincirine girmesiyle sonuçlanan fekal eksresyonun yanı sıra (Rampling ve ark.), PT4 suşlar, genç et tavukları için de yüksek seviyede virülan olup, bu durum etçi tavuklarda sahada görülen hastalıklarla (Lister, O Brien) ve deneylerle ortaya koyulmaktadır (Barrow). PT4 suşlar, ayrıca yumurtacı sürülerden de izole edilebilmektedir (Hopper ve Mawer) ve yumurtaların ya da yumurta içeren diğer besinlerin tüketilmesiyle ilişkilendirilen gıda zehirlenmesi vakaları (Coyle ve ark; Paul ve Batchelor,) bildirilmektedir. Bu yazarların çoğu ve diğerleri (Bygrave ve Gallagher), yumurta kontaminasyonunun büyük bir kısmının S.enteritidis in ovaryumda lokalize olmasından kaynaklandığını düşünmektedir. Bu serotipin suşlarının, bu organda lokalize olabileceği iyi bilinmektedir. Salmonelloza karşı canlı, atenüe aşıların, mortalitenin ve bakteri eksresyonunun sınırlandırılmasında ölü bakterilerden daha etkili olduğu defalarca gösterilmiştir (Smith,Collins ve Carter,Robertsson ve ark., Barrow). Kümes hayvanlarında kanatlı tifosu, Smith tarafından geliştirilen canlı, rough bir aşı olan S.gallinarum 9R ile aşılama yapılarak büyük ölçüde önlenebilmektedir. Nitekim, bu aşı, yumurtacı tavukları, yukarıda açıklanan enfeksiyon modeli kullanılarak gerçekleştirilen deneysel S.enteritidis PT4 enfeksiyonuna karşı koruyabilme kabiliyeti bakımından test edilmiştir (Barrow). MATERYAL VE YÖNTEMLER Tavuklar Yerel bir üreticiden, ticari amaçla yetiştirilmiş, yumurtlama dönemine bir kaç hafta kalmış, 16 haftalık tavuklar alınmıştır. Hayvanlar, ayrı ayrı kafeslere alınarak, yumurtacı tavuklara yönelik pelet yem ve su, tüketebildikleri kadar Ovaryum enfeksiyonlarından kaynaklanan gıda zehirlenmeleri 9R aşısı ile önlenebilir. (adlibitum) verilmiştir. Hayvanlar geldiğinde ve deney başlamadan hemen önce, Salmonella testi için tavukların her birinden kloakal svap örnekleri alınarak, selenit sıvı besiyerinde, 18 saat boyunca 37 C de ayrı ayrı kültürleme yapıldıktan sonra, brilliant green agar ve dezoksikolat agar üzerine inoküle edilmiştir. Ayrıca tavuklardan kan örnekleri alınarak, elde edilen serumlar ELISA analizine tabi tutulmuştur. Bakteriyel suşlar Aşının geliştirilmesinde kullanılan P ve eprüvasyon suşu olarak kullanılan PI25589 olmak üzere, iki adet S.enteritidis faj tip 4 suş kullanılmıştır. Salmonella gallinarum 9R, ilk olarak Smith tarafından geliştirilmiş olan aşı suşudur (1956). Bakteri suşları, yukarıda açıklanan şekilde saklanmış ve besleyici sıvı besiyerinde kültürleme yapılmıştır. Deney planı 24 haftalıkken 60 tavuk üç eşit gruba ayrılmış ve gruplardan biri aşılama yapılmayan kontrol grubu olarak bırakılmıştır. Diğer iki gruba, 2 hafta arayla iki kez aşılama yapılmıştır. Bu gruplardan birinde, tavuklara, 0.1 ml sıvı besiyeri içerisinde 10 8 cfu titrede, 9R Spc r adı verilen, S.gallinarum 9R aşısının spektinomisine dirençli mutantı kas içi yoldan inoküle edilmiştir. Her iki seferde de, diğer gruptaki tavuklara, S.ent R aroa Spc r adı verilen, rough S.enteritidis aroa mutantı P in spesktinomisine dirençli bir mutantı, kas içi yoldan 10 8 cfu titrede 0.1 ml ve oral yoldan 3 x 10 8 cfu titrede 0.3 ml olmak üzere inoküle edilmiştir. Son aşılamadan iki hafta sonra, deneyde kullanılan tüm tavuklardan kan örneği alındıktan sonra, hayvanlar, 0.5 ml sıvı besiyeri içerisinde 5 x 10 8 cfu titrede S.enteritidis P Nal r ile oral yoldan eprüve edilmiştir. Tavuklar eprüvasyondan 3 hafta sonra, haftalık aralıklar şeklinde itlaf edilmiştir. Tavuğun karın bölgesi endüstriyel alkole batırıldıktan sonra, karkas açılarak, ovaryum, 9R SPC r ile aşılanan tavuklarda, karaciğerden ve dalaktan izolasyonlarda azalma görülmüş ovaryumdan ise izolasyon yapılmamıştır. ovidukt (yumurtayla birlikte veya yumurtasız), dalak, karaciğer, sekum, kloaka sıralamasıyla, aseptik olarak organlar veya organ numuneleri alınmıştır. Ovidukt, sekum ve kloaka numuneleri, sürüntü olarak alınmıştır. Ovaryumların tamamı çıkarılmış, diğer organlardan ise doku örnekleri alınmıştır. Bakteri incelemesi Tüm doku hücreleri, Barrow tarafından açıklanan yönteme göre analiz edilmiştir. Eprüvasyon suşunu kültürlemek için nalidiksit asit ve novobiyosin içeren brilliant green agar üzerine yaymanın yanı sıra, aşı suşlarının izolasyonu için tüm selenit zenginleştirme kültürleri, 30 µg/ ml spektinomisin içeren brilliant green agar üzerine yayılmıştır. Ovidukt, sekum ve kolakadan alınan sürüntü örnekleri, katı besiyeri üzerine yayılmadan önce bir gece selenit sıvı besiyerinde zenginleştirilmiştir. Serolojik analiz Tavuklar laboratuvara geldiklerinde ve eprüvasyondan hemen önce alınan serumlar, dolaylı ELISA testiyle test edilmiştir. Tavuklardan eprüvasyondan önce alınan serumlar ayrıca antijen olarak canlı S.enteritidis PI25109 hücreleri kullanılarak lam aglütinasyonuyla test edilmiştir.

30 AŞI KÖŞESİ BULGULAR Bakteriyolojik analiz Aşılama yapılmamış kontrol grubunda, eprüvasyon suşu ilk hafta boyunca daha sık izole edilmiştir. Birinci haftada ovaryumların tamamından da izolasyonlar yapılmıştır. Üçüncü hafta itibariyle, sadece dalaktan ve sekumdan eprüvasyon sonrası izolasyonlar yapılmıştır. 9R Spc r ile aşılama yapılan tavuklarda, birinci haftada karaciğerden ve dalaktan izolasyonlarda azalma görülmüş, ovaryumdan ise izolasyon yapılmamıştır. İkinci haftada, üçüncü haftaya kadar devam eden bağırsaktaki persistans haricinde, eprüvasyon suşu neredeyse elimine edilmiştir. Tablo 1 de de gösterilen izolasyon sıklıklarının özeti, 9R Spc r nin, karaciğerden, dalaktan ve ovaryumdan eprüvasyon suşu izolasyonu sıklığında kayda değer ölçüde azalma sağladığına işaret etmektedir. Bu azalmalar, X 2 testi kullanılarak kontrol grubuyla karşılaştırmalar yapıldığında yüksek ölçüde anlamlı bulunmuştur (P<0.01). Karaciğerde, dalakta ve sekumdaki viyabl eprüvasyon organizması sayısının yanı sıra dışkı yoluyla virüs dökme işareti olarak, kloakada bulunan sayının yarı kantitatif değerlendirmesi Tablo 2 de gösterilmektedir. Sonuçlar, farklı gruplar arasında bulunan izolasyon sıklığındaki farklılıklara rağmen, tavuklarda eprüvasyon suşu bulunduğunda, dokularındaki organizma sayılarının benzer olduğunu göstermektedir. Aşılama yapılmayan kontrol grubu ile 9R Spc r ile aşılama yapılan tavuklar arasındaki tek büyük fark, sekumda tespit edilen en yüksek viyabl sayımdaki azalmadır. Yapılan yarı kantitatif değerlendirme, gruplarda Salmonella organizması atılımı görülen tavukların sayısının benzer olduğunu ancak 9R aşısının nispeten daha fazla miktarda eprüvasyon suşu atılımı yapan tavukların sayısında azalmayı indüklediğini göstermiştir (>50 kolon). Tablo 1. Aşılama yapılmış ve yapılmamış tavukların dokularından S.enteritidis faj tip 4 eprüvasyon suşunun izolasyonu Eprüvasyonun ardından geçen hafta 1 2 Tablo 2. Dokularda bulunan viyabl S.enteritidis faj tip 4 eprüvasyon suşu sayıları üzerinde aşılamanın etkisi Eprüvasyonun ardından geçen hafta 1-3 (toplam) Tavuklarda aşılama türü Tavuklarda aşılama türü <1.00 Kontrol Grubu a (< ) 9R Spc r <1.00 (< ) S.ent R aroa <1.00 Spc r (< ) TARTIŞMA 9R türevi aşıyla sağlanan koruma, S.enteritidis faj tip 4 suşundan elde edilen rough aroa mutantıyla sağlanan korumadan çok daha fazla olmuştur. Genel olarak, 9R aşısının tavukları retikülo-endotelyal sistem seviyesinde S.gallinarum a karşı koruduğunun düşünülmesine rağmen, sindirim kanalında başlangıç enfeksiyonuna karşı koruma ihtimali de göz ardı edilememektedir. Bu çalışmada, dokulardaki S.enteritidis PT4 Nal r izolasyonu Karaciğer Dalak Ovaryum Yumurtanın içi Viyabl S.enteritidis PT4 Nal r sayıları Karaciğer Dalak Sekum 2.00 (< ) koruma bağırsaktakinden çok daha iyi olmuştur. S.gallinarum a karşı bağırsakta koruma, kanatlı tifosunun önlenmesinde bağışıklık için şart değildir; ancak bu koruma S.enteritidis için yararlı olacaktır. Kısa süre önce, yumurta tavuklarında S.enteritidis ile yapılan deney enfeksiyonunda, yumurtaların içindekilerden çok kabuğunun enfekte olduğu görülmektedir; bu durum kloakadan geçiş sırasında meydana gelen kontaminasyondan kaynaklan- <1.00 (< ) <1.00 <1.00 (< ) c (< ) < (< ) c (< ) Ovidukt Sekum Kloaka Kontrol Grubu 7 / 7 a 7 / 7 7 / 7 0 / 3 0 / 7 7 / 7 7 / 7 9R Spc r 4 / 7 3 / 7 0 / 7 0 / 7 0 / 7 7 / 7 5 / 7 S.ent R aeroa Spc r 5 / 7 6 / 7 5 / 7 0 / 2 0 / 7 7 / 7 6 / 7 Kontrol Grubu 5 / 6 7 / 7 1 / 7 0 / 0 0 / 7 3 / 7 2 / 7 9R Spc r 0 / 7 1 / 7 0 / 7 b 0 / 3 0 / 6 6 / 7 2 / 7 S.ent R 4 / 7 5 / 7 2 / 7 b 0 / 5 0 / 6 3 / 7 2 / 7 aeroa Spc r Kontrol Grubu 0 / 6 3 / 6 0 / 6 0 / 1 0 / 6 1 / 6 0 / 6 3 9R Spc r 0 / 6 0 / 6 0 / 6 0 / 1 0 / 6 3 / 6 2 / 6 S.ent R aeroa 0 / 6 1 / 6 0 / 6 0 / 4 0 / 6 2 / 6 2 / 6 Spc r Kontrol Grubu 12 / / 20 8 / 20 0 / 4 0 / / 20 9 / (toplam) 9R Spc r 4 / 20 c 4 /20 c 0 / 20 c 0 / 11 0 / / 20 9 / 20 S.ent R aeroa 9 / / 20 7 / 20 0 / 11 0 / / / 20 Spc r a S.enteritidis PT4 Nal r izole tavukların sayısı/numune alınan tavuk sayısı b Bu enfekte tavuklardan birinde, ovaryumda büyüme ve kısırlık ile çok sayıda viseral adezyon tespit edilmiştir. c x 2 testi ile kontrol grubuyla yapılan karşılaştırmalar, P= <0.01. Kloaka 50 b D T a Parantez içindeki aralıkla 19 veya 20 tavuktan gram başına viyabl medyan log10 sayıları b Smith ve Tucker ın yöntemiyle yarı kantitatif değerlendirme. >50 = doğrudan kültürle plaka başına izole edilen >50 koloni; D = doğrudan kültürle Salmonella izolasyonu; T = doğrudan kültürle veya zenginleştirme sonrası Salmonella izolasyonu. Rakamlar yüzde olarak ifade edilmektedir. c Bu gruplardan her birinde enfekte tavuklardan birinde ovaryumda büyüme, kısırlık ve çok sayıda viseral adezyon tespit edilmiştir. maktadır. Ancak, kabuklar atıldığında veya yumurtalar haşlandığında bu kontaminasyon kaynağı ortadan kalkmaktadır. Eğer ovaryum enfeksiyonundan kaynaklanan yumurta enfeksiyonu insanlarda gıda zehirlenmesine gerçekten katkıda bulunuyorsa, bu durumun önlenmesinde 9R aşısı yararlı olacaktır. Kaynak: P.A.Barrow a, Margaret A.Lovell a & A.Berchieri a a AFRC Hayvan Sağlığı Enstitüsü, Houghton Laboratuvarı, Houghton, Huntingdon, Cambridgeshire, PE17 2DA, İngiltere İNFOVET 28-29

31

32 BİYOGÜVENLİK KÖŞESİ Biyogüvenlik, hastalıkların üretim sahaları arasında yayılmasını engelleyen bir dizi yönetim pratiğidir. Kümes hayvanları üretiminde biyogüvenlik Son dönemlerde değişik ülkelerde Avian Influenza salgınlarının görülmesi üzerine, daha önceki sayılarda yayınladığımız biyogüvenlik tedbirlerini yeniden hatırlatmak istedik. Var olan tehditlere karşı alınması gereken tedbirler aksatılmadan yürütülmelidir. Virüsler, bakteri, mantar ve coccidia enfeksiyonları sağlıklı kanatlı üretimi için büyük tehdit oluştururlar. Biyogüvenlik ve karantina çevredeki tüm enfeksiyöz organizmaların sayısını en aza indirdiğinden hastalıklardan korunmak için en etkili yöntemdir. Biyogüvenlik uygulanmasında amaçlarımızı sıralayacak olursak; > Kümes hayvanlarına hastalık etkenlerinin bulaşmasını önlemek > Hastalık ajanlarının enfekte olmuş bir alandan enfekte olmamış bir alana yayılmasını önlemek > Kamu sağlığı açısından önemli mikroorganizmaların oluşmasını ve yayılmasını asgariye indirmek olacaktır. Biyogüvenlik ve karantina, başarılı bir kümes hayvanları üretim sisteminin ayrılmaz parçalarıdır. Biyogüvenlik, hastalık etkenlerinin bir sürüye bulaşmasını veya yayılmasını önlemek veya kontrol etmek amacıyla alınan önlemlere denir. İster klinik ister subklinik hastalıklara yol açsınlar bu hastalık etkenlerinin, kümes hayvanları üreticisinin verimliliğini, karlılığını ve uzun vadede mali açıdan ayakta kalabilme yeteneğini önemli ölçüde azaltırlar. Biyogüvenlik, yukarıda belirtilen amaçlara ulaşılabilmesi için oluşan ya da oluşabilecek risklerin yönetilebilmesidir. Her işletme için bir risk değerlendirmesi yapılarak, faaliyetlerinin her aşamasında mevcut risk düzeyinin belirlenmesi ve bu risk düzeylerine uygun kontrol önlemlerinin tespit edilerek uygulanması esastır. Bu yazıda, kümes hayvanları üreticilerinin çoğunluğu için ortak risk alanları ve bu riskleri asgariye indirmek için uygun önlemler belirlenmektedir. İşletmelere ait biyogüvenlik önlemlerine zemin oluşturan risk değerlendirmesi yapılırken üretim alanının biyogüvenliğini İNFOVET 30-31

33 etkileyebilecek bütün faktörlerin hesaba katılması önemlidir. Bu faktörler arasında, üretilen kanatlı hayvanın türü, yeri, arazi ve üretim alanının yeri ve tanzimi, su tedarik kaynağı, bölgenin hastalık durumu, diğer kuş türleri bulunan diğer üretim alanlarına yakınlık, yaban hayatının varlığı ve tipi ve tedarik yapılan kurum ve/veya münferit müşterilerle etkileşim bulunmalıdır. Bu etkileşimlere, servis personeli, endüstri personeli, müteahhitler ve günlük civciv ve yem tedarikçileri dahildir. Aşı uygulaması, hastalığın bulaşması ve yayılmasını önlemede biyogüvenliğin yardımcı unsurlarındandır. Bu yazıda aşılamalardan bahsedilmeyecektir. Ancak özellikle canlı aşı uygulamalarında dikkat edilmesi gereken konular Biyogüvenlik açısından daha sonra işlenecektir. fakat olası bir risk yönetim önlemi olarak aşılama, genel Biyogüvenlik değerlendirme ve stratejisinin bir parçasını teşkil etmelidir. Bu yazının amacı, kuluçkadan kesime kadar tüm ticari kanatlı üreticilerinin, belirli uygulamaları ortak olarak uygulanabilecekleri kuralları oluşturmaktır. Bu kurallardan, Sürekli iyileştirmeye yönelik Biyogüvenlik kendi kendini denetleme/denetlenebilir kontrol listesi, yani CHECK LIST oluşturulmalıdır. Bu belge, gerektiğinde ikinci veya üçüncü kişi denetçiler için de bir temel teşkil edebilir. HASTALIK VE PATOJENLERİN ANA BULAŞMA YOLLARI Kümes hayvanları > Üretim alanından üretim alanına taşınması > Ölen hayvanların ortamdan uzaklaştırılması Diğer hayvanlar > Yabani kuşlar > Vahşi ve evcil hayvanlar > Haşereler > Kemirgenler (sıçanlar/fareler) > Diğer evcil kuşlar İnsanlar > Çiftlik personeli ve orada yaşayan aile üyeleri > Bakım personeli, komşular, hizmet edenler, ziyaretçiler, aracılar > Hastalık; eller, ayakkabılar, giysiler, kirli saçlar vs. yolla bulaşabilir. Ekipmanlar Araçlar Hava > Aerosol yada toz ile bulaşma Su kaynağı > Su kaynağı kuşlar veya diğer hayvan türleriyle temas yoluyla dışkıyla kirlenmiş olabilir. Yem > Yem, kullanılan ham maddeler, üretim sonrasında ve nakliye esnasında ya da arazideki kemirgen ve kuşlara maruz kalmaktan dolayı kirlenmiş olabilir. Düşük kaliteli veya hasarlı yemde bulunan bakteri ve küf de soruna yol açabilir. Altlık Biyogüvenlik bir bütündür. Bu nedenle konu ele alınırken risk faktörlerinin her birinin gözden geçirilmesi ve riskin ortadan kaldırılmasına çalışılmalıdır. Her bir aşamada HACCP kavramı düşünülmelidir. Kritik Kontrol Noktalarının Risk Analizi (HACCP) Prensip 1: Risk analizlerinin düzenli yapılması Prensip 2: Kritik kontrol noktalarının tanımlanması Prensip 3: Koruyucu önlemler için kritik limitlerin oluşturulması Prensip 4: Kritik kontrol noktalarının izlenmesi için prosedür oluşturma Prensip 5: Düzeltici yöntemlerin saptanması Prensip 6: Kayıt sisteminin oluşturulması Prensip 7: HACCP sisteminin denetlenme ve doğrulanması HACCP stratejileri; patojen tehlikelerini ve kontrol edilmesi gerekli sahaları belirler. Üretim zinciri etkili işlemlerin sağlanması için denetlenir. Prensip 1: Tehlike Analizi Civciv alımından dağıtıma dek işlemlerin her basamağında mikrobiyolojik ve fiziksel olarak tehlikelerin belirlenmesi. 1. ÇEVRE GÜVENLİĞİ 2. PERSONEL HİJYENİ Prensip 2: Kritik kontrol noktaları (CCP) Her kritik kontrol noktasında tehlikenin azaltılması veya uzaklaştırılması için işlem yapılır. Örneğin, biyogüvenliğin bir bölümü olarak yer alan patojen etkenlerin azaltılmasında kontrol noktaları vardır. Koruyucu elbise, el hijyeni, ayak havuzları, içeride ve dışarıda mümkün olan yerde duş sisteminin kullanımı ile işlemlerin tamamında personel hijyenine dikkat edilmelidir. Nakil sanitasyonu, teker geçme ve ayak havuzları, çevre temizliği Koruyucu elbise, el hijyeni ve içeride ve dışarıda duş sistemi 3. SU SİSTEMİ İçme suyunun ve su hatlarının sanitasyonu 4. HAVA İLE İLGİLİ 5. ALTLIK Bakteriler Yakın sürüler Kemirgenler Personel 6. KEMİRGEN KONTROL 7. BROİLER KÜMESİ RİSKLER BİYOGÜVENLİK BİYOGÜVENLİK Yem Su Virüs Diğer mekanik yollar Hava ile yayılan patojen etkenlerin kontrolü için kümeslerin sislenmesi Kümes boşalır boşalmaz, altlık sıcakken insektisit uygulaması. Yeni kullanılacak altlığım enfeksiyon etkenlerinden ari olduğunun kontrolü ve yeni altlık kümese yerleştirildikten sonra ortam sislemesi. Entegre Kemirgen Kontrol (IPM) Programı. Pest kontrol firmaları tarafından kemirgen kontrolü yapılıyorsa; mutlaka şirket personeli tarafından da yapılan uygulamaların doğruluğu kantrol edilmeli ve kayıt tutulmalıdır. Terminal dezenfeksiyon programı ve sürekli dezenfeksiyon programı Prensip 3: Kritik Limitler Belirlenen her tehlike oluşturan durum için kabul edilebilir limitler düzenlenir. Dezenfeksiyon işlemi sonrası bu limitlere ulaşılması başarıdaki adımın ilk göstergesidir. (Bu limitler yasal olarak belirlenmiş limitlerden fazla olamaz. Daha düşük limitlerin seçilmesi daha uygun olacaktır). Aşağıdaki tabloda dezenfeksiyon sonrası hastalık organizmalarının önerilen kritik limitleri örnek olarak gösterilmektedir.