Vakıfbank. Ekonomik. Raporu 2012 YILI TÜRKİYE. Türkiye. ilişkin milyar tahmin ediyoruz. TCMB. Cumhuriyet. 28 Kasım 2011.

Transkript

1 VakıfBank Haftalık Yurtiçi Ekonomi 28 Kasım 211 Bu Haftaki Yazımız... Raporu Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar 212 YILI TÜRKİYE EKONOMİSİ Dış Ticaret Cari İşlemler Dengesi Türkiye ekonomisine ilişkin 212 beklentilerimizi ortaya koyduğumuz çalışmalarımızın bu haftaki bölümünde dış ticaret ve cari işlemler dengesine ilişkin tahminlerimize yer veriyoruz. Çalışmamızda ilk olarak, dış ticaret ve cari işlemler hesaplarının genel seyri ve söz konusu seyri etkileyen temel noktalar ortaya konulmaktadır. Ardından dış ticaret ve buna bağlı olarak cari işlemler açıklarına ilişkin tahminlerimiz raporda yer almaktadır. Çalışmamızın son kısmında ise 212 yılına ilişkin senaryo analizimiz bulunmaktadır. Çalışmamızda yer alan baz senaryomuz dahilinde 212 yılında dış ticaret açığının 8.3 milyar dolar, cari işlemler açığının ise 62.1 milyar dolar seviyesinde gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz. Geçtiğimiz Hafta Açıklanan Veriler.... TCMB Kasım ayında faiz oranlarını sabit bıraktı... Geçtiğimiz ayki toplantısında borç verme faizini %9 dan %12. e çıkartarak faiz koridorunu genişleten Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) bu ayki toplantısında faizlerde herhangi bir değişikliğe gitmedi. Politika faiz oranı beklentilere paralel olarak, %.7 seviyesinde sabit bırakılırken, borç alma ve borç verme faiz oranları % ve %12. olarak sabit tutuldu. TCMB yine Geç Likidite Penceresi uygulaması çerçevesinde, Bankalararası Para Piyasası nda gecelik vadede uygulanan Merkez Bankası borç verme faiz oranı %1. de sabit bıraktı. Kasım ayı Kapasite Kullanım Oranı ve Reel Kesim Güven Endeksi açıklandı 211 yılının Kasım ayında imalat sanayi genelinde kapasite kullanım oranı, geçen yılın aynı ayına göre 1 puan artarak, bir önceki aya göre ise.1 puan azalarak %76.9 seviyesindee gerçekleşmiştir. Aynı dönemde reel kesim güven endeksi ise bir önceki aya göre.4 puan aratarak 12.3 seviyesinde gerçekleşmiştir. Mevsimsellikten arındırılmış reel kesim güven endeksi ise bir önceki aya göre 3.1 puan artarak seviyesinde gerçekleşmiştir. Kasım ayı 2. Dönem beklenti anketi açıklandı TCMB Kasım ayı ikinci dönem beklenti anketinde, yılsonu TÜFE beklentisi %9.8 den %9.22 seviyesine yükselirken, 211 yılsonu büyüme beklentisi ise %6.8 seviyesinden %7 ye yükselmiştir. Bu Hafta Açıklanacak Veriler... Haftalık Yurtiçi Ekonomi Gündemi Tarih Açıklanacakk Veri Finansal İstikrar Raporu (Kasım 211) Dış Ticaret Dengesi (Ekim 211) PMI İmalat Endeksi (Kasım 211) Önceki Veri 1.4 mlyr$ 1.3 Beklenti ekonomik.arastirmalar@vakifbank.com.tr Ankara, TÜRKİYE

2 3 212 YILI TÜRKİYE EKONOMİSİ Cari İşlemler Dengesi Türkiye ekonomisine ilişkin 212 beklentilerimizi ortaya koyduğumuz çalışmalarımızın bu haftaki bölümünde dış ticaret ve cari işlemler dengesine ilişkin tahminlerimize yer veriyoruz. Çalışmamızda ilk olarak, dış ticaret ve cari işlemler hesaplarının genel seyri ve söz konusu seyri etkileyen temel noktalar ortaya konulmaktadır. Ardından dış ticaret ve buna bağlı olarak cari işlemler açıklarına ilişkin tahminlerimiz raporda yer almaktadır. Çalışmamızın son kısmında ise 212 yılına ilişkin senaryo analizimiz bulunmaktadır. Çalışmamızda yer alan baz senaryomuz dahilinde 212 yılında dış ticaret açığının 8.3 milyar dolar, cari işlemler açığının ise 62.1 milyar dolar seviyesinde gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz. Grafik Cari İşlemler Dengesi (12 Aylık Toplam, milyon $) Cari İşlemler Dengesi (12 Aylık Toplam, y y, %, sağ eksen) Oca.7 May.7 Eyl.7 Oca.8 May.8 Eyl.8 Oca.9 May.9 Eyl.9 Oca.1 May.1 Eyl.1 Kaynak: TCMB Grafik 2 Dış Ticaret Dengesi (3 Aylık Toplam, y y, %) Cari işlemler açığının ve dış ticaret açığının 211 yılının geri kalanında ve 212 yılında nasıl seyredeceğini incelemeden önce, 211 yılında bu iki göstergedeki gelişmeleri incelemek faydalı olacaktır. Son açıklanan Eylül ayı rakamlarıyla birlikte dış ticaret açığı yılın ilk dokuz aylık döneminde 82.1 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. 211 yılının ilk dokuz ayında önemli petrol üreticisi ülkelerde yaşanan siyasi ve sosyal olayların petrol arzıyla ilgili endişelere sebep olmasıyla petrol fiyatlarının artması sonucu, petrol ithalatına dayalı bir ülke olan Türkiye de canlı iç talebin de etkisiyle 21 yılının aynı dönemine göre ithalat %39 oranında artış göstermiştir. Dış ticaret açığı 12 aylık toplamda 14.9 milyar dolara ulaşırken, 21 yılında %8 e kadar yükselen ve 211 yılının Haziran ayından beri yavaşlama eğiliminde olan dış ticaret açığının 12 aylık toplamda yıllık artış hızı ise %74.4 e gerilemiştir. Dış ticaret açığı 3 aylık toplamda incelendiğinde ise yıllık artış hızının çok daha sert şekilde gerilediği görülmektedir. Olumlu ihracat performansı, TCMB ve BDDK nın aldığı önlemlerin krediler üzerindeki etkisini göstermeye başlaması ve Temmuz ayından beri TL de görülen değer kaybı, dış ticaret açığının yıllık artış hızında görülen yavaşlamanın nedenleri arasındadır. Ayrıca 211 yılında, önemli bir dış ticaret ortağımız olan ve borç kriziyle karşı karşıya kalan Euro Bölgesi nin ihracatımız içindeki payı azalmış, Euro Bölgesi ndeki kriz ortaya çıkmadan önce 21 yılının Ocak ayında ihracatımızın % si Euro Bölgesi ne gerçekleştirilirken, bu oran 211 yılının Eylül ayında %44 e düşmüştür. Buna karşın Yakın ve Orta Doğu ülkelerinin ihracatımız içindeki payı artmıştır. 211 yılında dış ticaret açığındaki yukarı yönlü seyre paralel, cari açıkta da yukarı yönlü bir seyir görülmüştür. 211 yılının ilk dokuz aylık döneminde cari işlemler açığı bir önceki yılın aynı dönemine göre %1.7 oranında artarak 6.6 milyar dolar olurken, 12 aylık toplamda da cari açık Eylül ayında 77. milyar dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. Cari açıkta artış yaşanmasına rağmen, TCMB ve BDDK tarafından alınan önlemlerin de etkisiyle, 12 aylık toplamda cari açığın artış hızının 211 yılının başından beri düşüş eğilimine girdiği de dikkat çekmektedir. Çalışmamızın bu bölümünde 211 yılında dış ticaret açığı ve cari açığın seyrinde belirleyici olan faktörleri incelemek faydalı olabilecektir Dış Ticaret Dengesi (12 Aylık Toplam, y y, %) Oca.7 May.7 Eyl.7 Oca.8 May.8 Eyl.8 Oca.9 May.9 Eyl.9 Oca.1 May.1 Eyl.1 Kaynak: TCMB 2

3 1 Canlı İç Talep Grafik 3 Kredi Türleri Gelişimi (y y, %) Global krizin ve ardından Euro Bölgesi nde ortaya çıkan borç krizinin etkisiyle 6 yavaşlayan ekonomilerini desteklemek 4 2 isteyen gelişmiş ülkelerin genişletici para politikası uygulamaları sonucu, 21 yılının son çeyreğinden itibaren ekonomik 2 4 performanslarıyla gelişmiş ülkelerden ayrışan gelişmekte olan ülkelere sermaye girişleri artmıştır. Türkiye de görece sağlam makroekonomik yapısıyla sermaye akımları çeken ülkelerden biri olmuştur. Artan Konut Taşıt İhtiyaç ve Diğer Ticari sermaye girişleri iç ve dış talebin büyüme Kaynak: BDDK hızlarındaki ayrışmayı belirginleştirirken, hızlı kredi genişlemesi ve uyarılan ithalat talebi kanalıyla cari dengede de bozulmaya yol açmıştır. Ancak önce TCMB, ardından da BDDK nın aldığı önlemlerle kredilerde yavaşlama sağlanırken, 12 aylık toplamda cari açığın yıllık artış hızının da yavaşlaması sağlanmıştır. 2 Petrol fiyatları Grafik Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Cari İşlemler Dengesi ( 12 aylık Toplam, milyon $) Enerji İthalatı Hariç Cari İşlemler Dengesi ( 12 aylık Toplam, milyon $) Kaynak: TCMB, Hazine Müsteşarlığı, VakıfBank Cari işlemler dengesine enerji cephesinden bakıldığında, Türkiye nin net enerji ithalatçısı bir ülke olmasının tarihsel olarak cari işlemler açığının yüksek seviyelere ulaşmasında önemli rolü olduğu görülmektedir. Geçtiğimiz Mart ayından itibaren artış hızında yavaşlama meydana gelen enerji hariç cari işlemler açığının, son açıklanan Eylül ayı verisi ile bir miktar bozulduğu görülmüştür. Yılın ilk 9 ayında enerji ithalatı hariç cari işlemler dengesi 22.6 milyar dolara ve 12 aylık toplamda ise 29.3 milyar dolara ulaşmıştır. Yıllık enerji ithalatının cari açığa oranı, 21 yılının Eylül ayı itibariyle %97.6 düzeyinde iken 211 yılı Eylül ayı itibariyle bu oran %63.3 seviyesine gerilemiştir. Bu durum, enerji hariç cari işlemler açığının da artış eğiliminin güçlü olduğuna işaret etmektedir. 3 TL nin Değer Kaybı Grafik TÜFE Bazli Reel Efektif Döviz Kuru (23=1) Eyl.7 Ara.7 Mar.8 Haz.8 Eyl.8 Ara.8 Mar.9 Haz.9 Eyl.9 Ara.9 Mar.1 Haz.1 Eyl.1 Ara.1 Mar.11 Haz.11 Kaynak: TCMB Küresel piyasalarda tedirginliğin devam etmesi ve son dönemde özellikle Avrupa da borç sorunu yaşayan ülkelerdeki sorunların derinleşmesi, TL de değer kayıplarının görülmesine neden olmuştur. TÜFE bazlı reel döviz kuru endeksine göre Ocak Ekim döneminde TL de %12.2 değer kaybı olduğu görülmektedir. Son aylarda ise nominal bazda da değer kayıplarının hızlanması döviz kuru cari işlemler açığı ilişkisi üzerine tartışmalarının daha fazla gündeme 3

4 gelmesine yol açmaktadır. TL deki değer kayıplarının cari işlemler açığının artış hızında yıllık ve üç aylık dönemler itibariyle bir miktar yavaşlamaya destek verdiği görülmesine karşın Merkez Bankası tarafından da sıklıkla vurgulandığı gibi daha belirgin etkinin yılın son çeyreğinde netleşmesi mümkün görünmektedir. Küresel ekonomik görünüm ve cari işlemler açığının maliyeti Küresel krizin yarattığı uluslararası ekonomik ortam Türkiye ekonomisi açısından en önemli risk unsuru olarak gösterilen cari işlemler açığının seyrinin değerlendirilmesinde farklı bir bakış açısının da ortaya konulmasını gerekli kılmaktadır. Bu çerçevede gelişmiş ülke merkez bankalarının politika faizlerinin tarihi düşük seviyelerde bulunmaya devam etmesi gerekse likidite bolluğu cari işlemler açığının finansman maliyeti boyutunu daha önemli bir değişken haline getirmektedir. Son yaşanan küresel finansal krizin Grafik 6 ekonomiler üzerinde büyük sıkıntılara yol Merkez Bankaları Bilançoları (1999=1) 6 açması gelişmiş ülke merkez bankalarının politika faiz oranlarında seri indirimlere 4 gitmelerine ve büyük ölçekli likidite önlemleri almalarına neden olmuştur. Böylece küresel 3 faiz oranları gerilerken likidite artışı 2 yaşanmıştır. Bu durum gelişmekte olan 1 ülkelere yönelik sermaye akımlarının da artmasına yol açmıştır. Oca.99 Eki.99 Tem. Nis.1 Oca.2 Eki.2 Tem.3 Nis.4 Oca. Eki. Tem.6 Nis.7 Oca.8 Eki.8 Tem.9 Nis.1 Kaynak: Bloomberg FED ECB Küresel krizin ardından gelişmiş ülkelerin Grafik 7 genişleyici politikalarla piyasalara aşırı likidite Faiz Ödemeleri (milyar $, yıllık) 1 sunmaları cari işlemler açığının finansman 8 maliyetini düşürmüştür. Başta Avrupa olmak üzere gelişmiş ekonomilerin mevcut 6 sorunlarına kalıcı bir çözüm bulamamış 4 2 olmaları gelecek dönemde mevcut likidite koşullarında bir dönüşü zorlaştırırken, yeni likidite önlemleri alınmasını da zorunlu kılabilecektir. Küresel piyasalarda likidite bolluğunun devam etmesi hali hazırda düşük seviyelere gerileyen cari işlemler açığının finansman maliyetlerinin aynı seyrini sürdürmesine katkı sağlayabilecektir. Türkiye nin yüksek cari açık ortamında ucuz finansmanı destekleyen bir küresel ekonomik görünümle karşı karşıya olması aynı zamanda cari işlemler açığının azaltılması yönünde de yapısal adımların atılması için önemli fırsat sunmaktadır. Oca.1 Ağu.1 Mar.2 Eki.2 May.3 Ara.3 Tem.4 Şub. Eyl. Nis.6 Kas.6 Haz.7 Oca.8 Ağu.8 Mar.9 Eki.9 May.1 Ara.1 Kaynak: TCMB Grafik Oca.6 May.6 Eyl.6 Oca.7 May.7 Eyl.7 Oca.8 May.8 Eyl.8 Oca.9 May.9 Eyl.9 Oca.1 May.1 Eyl.1 Kaynak: TCMB Net Hata Noksan Hesabı (yıllık milyar $) Eylül ayı itibari ile son 12 aylık dönemde 14.3 milyar dolara ulaşan net hata noksan kaleminin cari açığa oranının %18.4 seviyesine yükseldiği dikkat çekerken, net hata noksan kaleminde yaşanan pozitif bakiyenin hangi nedenlere dayandığı önemli görünmektedir. Orta Doğu da yaşanan gerginlikler sonrasında bu ülkelerden Türkiye gibi ekonomik ve siyasi olarak 4

5 istikrar kazanmış, güvenli ülkelere para girişinin artması, yaşanan sert yükselişin bir kaynağı olarak gösterilebilir. Bununla birlikte son uygulanan varlık barışı yasası ile Türkiye ye getirilen paralar önemli bir finansman kaynağı oluşturarak net hata noksan kalemini artırmaktadır. Diğer yandan yurt dışından ve yurt içinden kredi kullanmakta zorlanan reel sektörün ve hanehalkının yurt dışında bulunan varlıklarını yurt içine getirerek kullanmalarının da net hata noksan kalemindeki yükselişte rol oynadığı düşünülmektedir. Net hata noksan kaleminde bugüne kadar yaşanan değişimlerde, ithalat veya ihracat için mal hareketleri ile ödemelerin farklı bilanço dönemlerine yansıması durumundaki zaman uyumsuzluğu temel neden olarak dikkat çekerken, gümrük işlemlerine ilişkin beyanat hataları, ödemeler dengesindeki çeşitli kalemlerden elde edilen gelirlerin sistem dışına (yastık altına kasalara) çıkarılması veya finansman esnasında sistem dışından kaynak kullanılması şeklindeki kayıt dışı işlemler de öne çıkmaktadır. Grafik Kaynak: TCMB, Vakıfbank Dış Ticaret Dengesi (milyon $) Gerçekleşen Tahmin yılında olumlu yurt içi talebe bağlı olarak sert şekilde yükselen dış ticaret açığı, yılın ilk dokuz ayında 82.2 milyar dolara ulaşarak rekor kırmıştır. Yılın geri kalanında ise yurt içi talebin yavaşlama sinyalleri gösterdiği bir ortamda TL de görülen değer kaybının ve görece durağan petrol fiyatlarının da etkisi ile dış ticaret açığının kademeli olarak geri çekileceğini düşünüyoruz. Son açıklanan Ekim ayı tüketici güven endeksi bir önceki aya göre 4 puan gerileyerek sert bir düşüşe işaret ederken, BDDK nın açıkladığı öncül rakamlarda kredilerin yıllık artış hızındaki yavaşlamanın da görülür hale geldiği dikkat çekmektedir. Bu değerlendirmeler ışığında, 211 yılında dış ticaret açığının 13.9 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmesini bekliyoruz. 21 Kasım 211 tarihinde yayınladığımız Haftalık Raporumuzda yer alan büyüme beklentilerimiz çerçevesinde, 212 yılında ekonominin yumuşak inişe geçtiği bir ortamda dış ticaret açığının da bir miktar geri çekileceğini düşünüyoruz. Tahminlerimiz dış ticaret açığının 212 yılında yavaşlayarak 8.3 milyar dolar olarak gerçekleşeceğine işaret etmektedir. Böylece dış ticaret açığının GSYİH ya oranının %1.4 olacağını düşünüyoruz. 212 Grafik Cari İşlemler Dengesi (milyon $) Gerçekleşen Tahmin yılının Temmuz ayından itibaren yavaşlama eğilimine giren cari açığın yıllık artış hızında, yurt içi talep göstergelerinin de yavaşlama eğilimi göstermesi ile birlikte yavaşlamanın belirginleşmesi mümkün görünüyor. Eylül ayı itibari ile son on iki aylık toplamda 77. milyar dolara ulaşan cari işlemler açığında geri çekilmenin yılın son çeyreğinde görüleceğini beklentisi altında cari işlemler açığının 72 milyar dolar düzeyinde, cari işlemler açığının GSYİH ya oranının ise %9.3 olarak gerçekleşmesini bekliyoruz. Kaynak: TCMB, Vakıfbank Cari işlemler hesabında önemli bir paya sahip olan dış ticaret tahminleri 212 cari işlemler açığı tahminlerimizde temel belirleyici olmuştur. 212 yılında cari işlemler açığındaki genişleme trendinin terse dönmesi mümkün görünmektedir. 212 yılında dış ticaret açığının 8.3 milyar dolar olacağı beklentisi altında cari işlemler dengesinin 62.1 milyar dolar açık vermesi ve böylece cari işlemler açığının GSYİH ya oranının %7.3 olmasını bekliyoruz. Ancak ABD de ve Euro Bölgesi nde yaşanan sıkıntılar, yurt içi talebin görece olumlu performansını

6 sürdüğü bir durumda ithalatın ihracattan daha hızlı hareket etmesine neden olarak dış ticaret açığı ve cari işlemler açığı açısından olumsuz bir tablo çizebilecektir. Kur ve petrol fiyatlarının seyrindeki değişmelerin ve Türkiye ekonomisi ile dış ticaretimizde önemli bir paya sahip olan Euro Bölgesi ekonomisinin büyümesine ilişkin risklerin, dış ticaret açığı ve cari işlemler açığının 212 yılındaki performansı açısından beraber değerlendirilmesinin faydalı olacağını düşünüyoruz. 212 Yılına İlişkin Beklentiler Kur (USD/TL) Petrol (dolar/varil) Türkiye Büyüme (%) Euro Bölgesi Reel Büyüme (%yoy) Dış Ticaret Dengesi Model Cari İşlemler Dengesi Model Baz Senaryo milyar $ 62.1 milyar $ Senaryo milyar $ 72.4 milyar $ Senaryo milyar $ 3.1 milyar $ Kaynak: Vakıfbank Yukarıdaki tabloda dış ticaret dengesi ve cari işlemler hesabına ilişkin tahminlerimize temel oluşturan senaryoların genel hatları ve bu senaryolar dahilinde elde ettiğimiz tahmin sonuçları yer almaktadır. Daha önceki yayımlarımızda yer verdiğimiz gibi baz senaryomuzda büyüme tahminlerimiz 211 yılı için %7.3, 212 yılı için ise %2. lik seviyelere işaret etmektedir. Dış ticaret ve buna bağlı olarak cari işlemler açığı üzerinde en önemli belirleyicilerden olan petrol fiyatları için baz senaryomuzda 98 dolar seviyesi kullanılırken, USD/TL kuru 1.7 olarak tahmin edilmiştir. 212 yılı Euro Bölgesi büyümesi için ise ortalama piyasa beklentisi analize dahil edilmiştir. Baz senaryomuzda 212 yılında 8.3 milyar dolar dış ticaret, 62.1 milyar dolar ise cari işlemler açığı öngörülmektedir. Küresel piyasalardaki volatilitenin yüksek olması farklı varsayımların da analizimize dahil edilmesini gerekli kılmaktadır. Bu bağlamda, yüksek büyüme beklentimizi içeren senaryoda petrol fiyatları 114 dolar kur ise 1.6 seviyesindedir. Euro Bölgesi nin ise bir miktar daha olumlu büyüme performansı sergileyeceği bu senaryoda dış ticaret açığının 97.3 milyar dolar cari açığın ise 72.4 milyar dolara ulaşmasını bekliyoruz. Düşük büyüme modelinde ise TL nin değer kaybının sürerek 1.92 seviyesine ulaşacağı ve petrol fiyatlarının 8 dolara düşeceği varsayılmıştır. Bu senaryo dahilinde dış ticaret ve cari işlemler açığındaki yavaşlamanın daha sert olacağı ve söz konusu verilerin sırasıyla, 74.9 ve 3.1 milyar dolar seviyelerinde gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. 6

7 TÜRKİYE Türkiye Büyüme Oranı (Çeyrek) 1 Reel GSYİH (y y, %) 1. Mevsim ve Takvim Etkisinden Arın. GSYİH (ç ç, %) Takvim Etkisinden Arın. GSYİH (y y, %) Ç1 1999Ç4 2Ç3 21Ç2 22Ç1 22Ç4 23Ç3 24Ç2 2Ç1 2Ç4 26Ç3 27Ç2 28Ç1 28Ç4 29Ç3 21Ç2 211Ç1 1999Ç1 1999Ç4 2Ç3 21Ç2 22Ç1 22Ç4 23Ç3 24Ç2 2Ç1 2Ç4 26Ç3 27Ç2 28Ç1 28Ç4 29Ç3 21Ç2 211Ç1 Sektörel Büyüme Hızları (y y, %) Sektörler (Sabit Fiyatlarla) Sektör Payları II. III. IV. I. II. (%) Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek Tarım Sanayi İnşaat Ticaret Ulaş. ve Haber Mali Kur Konut Sah Eğitim Sağ. İş. ve Sos. Hiz Vergi Süb GSYİH Sektörel Büyüme Hızları (y y, %) Tarım Sanayi İnşaat Ticaret Ulaştırma 7

8 Harcama Bileşenlerinin Büyüme Hızları (y y, %) Harcama Bileşenleri (Sabit Fiyatlarla) Yer. Hanehalkı Tük. Har. Dev. Nihai Tük. Har. Gay. Safi Ser. Oluş. Kamu Sektörü Özel Sektör Mal ve Hiz. İhracatı Mal ve Hiz. İthalatı GSYİH Sektör Payları (%) 21 II. Çey 21 III. Çey 21 IV. Çey 211 I. Çey. 211 II. Çey Harcama Bileşenleri Büyüme Hızları (%) Tüketim Devlet Yatırım İhracat İthalat Sanayi Üretim Endeksi İmalat Sanayi Üretim Endeksi Oca.6 Nis.6 Tem.6 Eki.6 Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Sanayi Üretim Endeksi (y y, %) 3. Mar.7 May.7 Tem.7 Eyl.7 Kas.7 Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 Eyl.1 Kas.1 Mar.11 Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi (a a, %) TCMB İmalat Sanayi 3 Aylık Ort. (y y, %) 8

9 Sektörel Bazda Sanayi Üretim Endeksi Nis.6 Ağu.6 Ara.6 Nis.7 Ağu.7 Ara.7 Nis.8 Ağu.8 Ara.8 Nis.9 Ağu.9 Ara.9 Nis.1 Ağu.1 Ara.1 Ağu.11 Ara Malı İmalatı (y y, %) Dayanıklı Tüketim Malı İmalatı (y y, %) Sektörler Yıllık Değişim Oranı (%) Eylül Ayı Petrol Ürünleri Tekstil Gıda Kimyasal Madde Ana Metal Sanayi Metalik Olm. Diğ. Mineral Taşıt Araçları Elektrikli Teçhizat Dayanıksız Tüketim Malı İmalatı (y y, %) Sermaye Malı İmalati (y y, %) Giyim Aylık Sanayi Sipariş Endeksi Aylık Sanayi Ciro Endeksi Toplam Otomobil Üretimi Beyaz Eşya Üretimi Oca.1 Eyl.1 May.2 Oca.3 Eyl.3 May.4 Oca. Eyl. May.6 Oca.7 Eyl.7 May.8 Oca.9 Eyl.9 May.1 Oca.8 May.8 Eyl.8 Oca.9 May.9 Eyl.9 Oca.1 May.1 Eyl.1 Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 Eyl.1 Kas.1 Mar.11 Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 Eyl.1 Kas.1 Mar.11 Aylık Sanayi Sipariş Endeksi (İmalat Sektörü) Aylık Sanayi Ciro Endeksi Toplam Otomobil Üretimi (Adet) (12 aylık Har. Ort.) Kaynak: OSD,Vakıfbank Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Beyaz Eşya Üretimi (Adet) 9

10 Kapasite Kullanım Oranı , Ağu.7 Ara.7 Nis.8 Kaynak: TCMB Ağu.8 Ara.8 Nis.9 Ağu.9 Ara.9 Nis.1 Ağu.1 Ara.1 Kapasite Kullanım Oranı (%) Ağu.11 Ağu.7 Ara.7 Nis.8 Ağu.8 Ara.8 Nis.9 Ağu.9 Ara.9 Nis.1 Ağu.1 Dayanıklı Tüketim Malları Dayanıksız Tüketim Malları Ara Malları Yatırım Malları Ara.1 Ağu.11 Üretim Endeksi Verilen İnşaat Ruhsatları ,. 7,. 6,.,. 4,. 3,. 2,. 1,.. 23 I 23 III 24 I 24 III 2 I 2 III 26 I 26 III 27 I 27 III 28 I 28 III 29 I 29 III 21 I 21 III 211 I Çalışan Kişi Başına Üretim Endeksi (3 Aylık) Çalışılan Saat Başına Üretim Endeksi (3 Aylık) Verilen İnşaat Ruhsatları (Yüzölçümü,1 m2) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Toplam Sanayide Verimlilik PMI Endeksi Haziran Ekim Şubat 6 Haziran 6 Ekim 6 Şubat 7 Haziran 7 Ekim 7 Şubat 8 Haziran 8 Ekim 8 Şubat 9 Haziran 9 Ekim 9 Şubat 1 Haziran 1 Ekim 1 Şubat 11 Haziran 11 Ekim 11 Toplam Sanayide Verimlilik Endeksi Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Kaynak:Reuters PMI Imalat Endeksi 1

11 ENFLASYON GÖSTERGELERİ TÜFE ve Çekirdek Enflasyonu ÜFE Oca.4 May.4 Eyl.4 Oca. May. Eyl. Oca.6 May.6 Eyl.6 Oca.7 May.7 Eyl.7 Oca.8 May.8 Eyl.8 Oca.9 May.9 Eyl.9 Oca.1 May.1 Eyl.1 TÜFE (y y, %) Çekirdek I Endeksi (y y, %) Oca.4 May.4 Eyl.4 Oca. May. Eyl. Oca.6 May.6 Eyl.6 Oca.7 May.7 Eyl.7 Oca.8 May.8 Eyl.8 Oca.9 May.9 Eyl.9 Oca.1 May.1 Eyl.1 ÜFE (y y, %) TÜFE Harcama Grupları (Katkı, Puan) Gıda ve Enerji Enflasyonu (y y, %) Eğitim Eğlence ve Kültür Ulaştırma Konut Lokanta ve Oteller Giyim ve ayakkabı Gıda ve Alkolsüz, Vakıfbank ÜFE Alt Sektörler (y y, %) Yıllık Aylık Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 Eyl.1 Kas.1 Mar.11 Gıda Enerji Tüfe Dünya Gıda ve Emtia Fiyat Endeksi Oca.6 Nis.6 Tem.6 Eki.6 Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Eki.11 Tarım Sanayi İmalat Sanayi Ocak 4 Haziran 4 Kasım 4 Nisan Eylül Mart 6 Ağustos 6 Ocak 7 Haziran 7 Kasım 7 Nisan 8 Eylül 8 Şubat 9 Temmuz 9 Aralık 9 Mayıs 1 Ekim 1 BM Dünya Gıda Fiyat Endeksi UBS Emtia Fiyat Endeksi (sağ eksen) Kaynak:Bloomberg 11

12 İTO Enflasyon Göstergeleri Türk İş Mutfak Enflasyonu Nis. Eki. Nis.1 Eki.1 Nis.2 Eki.2 Nis.3 Eki.3 Nis.4 Eki.4 Nis. Eki. Nis.6 Eki.6 Nis.7 Eki.7 Nis.8 Eki.8 Nis.9 Eki.9 Nis.1 Eki.1 Eki.11 Kaynak: İTO İstanbul Toptan Eşya Fiyat Endeksi İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi Ocak 6 Mayıs 6 Eylül 6 Ocak 7 Mayıs 7 Eylül 7 Ocak 8 Mayıs 8 Eylül 8 Ocak 9 Mayıs 9 Eylül 9 Ocak 1 Mayıs 1 Eylül 1 Ocak 11 Mayıs 11 Eylül 11 Kaynak:Türk İş Türk İş Gıda Enflasyonu ( a a, %) Enflasyon Beklentileri Tük. Güven Endeksi Fiyatların Değ. Yönünde Beklenti Ay Sonrasının Yıllık TÜFE Beklentisi (%) 24 Ay Sonrasının Yıllık TÜFE Beklentisi (%) Oca.4 May.4 Eyl.4 Oca. May. Eyl. Oca.6 May.6 Eyl.6 Oca.7 May.7 Eyl.7 Oca.8 May.8 Eyl.8 Oca.9 May.9 Eyl.9 Oca.1 May.1 Eyl.1 Fiyatların değişim yönüne ilişkin beklenti 12

13 İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ Haziran Aralık Haziran 6 Aralık 6 Haziran 7 Aralık 7 Haziran 8 Aralık 8 Haziran 9 Aralık 9 Haziran 1 Aralık 1 Haziran 11 Mevsimsellikten Arındırılmış İşsizlik Oranı İşsizlik Oranı, Vakıfbank İşsizlik Oranı İşgücüne Katılım Oranı 28, 27, 26, 2, 24, 23, 22, 21, 2, 19, Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 İşgücü Arzı İşgücü Durumu İstihdam Edilenler Sektörlerin Toplam İşgücü İçindeki payı Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki İşgücüne Katılma Oranı İstihdam Oranı Tarım Sanayi İnşaat Hizmetler İşkur İstatistikleri Sanayi İstihdam Endeksi (2=1) 2, 18, 16, 14, 12, 1, 8, 6, 4, 2, Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki Kaynak:Hazine Müsteşarlığı İş Arayanların Sayısı Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Sanayi İstihdam Endeksi 13

14 Kurulan Kapanan Şirket Sayısı Reel Brüt Ücret Maaş Endeksleri, 4, 4, 3, 3, 2, 2, 1, 1, Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Eki.11 2 I III 26 I III 27 I III 28 I III 29 I III 21 I III 211 I Kurulan Kapanan Şirket Sayısı (Adet) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Reel Brüt Ücret Maaş Endeksleri 14

15 DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ İthalat İhracat Dış Ticaret Dengesi Ağu.3 Şub.4 Ağu.4 Şub. Ağu. Şub.6 Ağu.6 Şub.7 Ağu.7 Şub.8 Ağu.8 Şub.9 Ağu.9 Şub.1 Ağu.1 Şub.11 Ağu.11 İhracat (milyon dolar) İthalat (milyon dolar) 12 Ağu.3 Şub.4 Ağu.4 Şub. Ağu. Şub.6 Ağu.6 Şub.7 Ağu.7 Şub.8 Ağu.8 Şub.9 Ağu.9 Şub.1 Ağu.1 Şub.11 Ağu.11 Dış Ticaret Dengesi (milyon dolar) İthalat Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Tem. Oca.6 Tem.6 Oca.7 Tem.7 Oca.8 Tem.8 Oca.9 Tem.9 Oca.1 Tem.1 Ara Malları (y y, %) Sermaye Malları (y y, %) Tüketim Malları (y y, %) İhracat Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Tem. Oca.6 Tem.6 Oca.7 Tem.7 Oca.8 Tem.8 Oca.9 Tem.9 Oca.1 Tem.1 Ara Malları (y y, %) Sermaye Malları (y y, %) Tüketim Malları (y y, %) Cari İşlemler Dengesi Sermaye ve Finans Hesabı Cari İşlemler Dengesi (12 Aylık milyon dolar) Cari İşlemler Dengesi (milyon dolar sağ eksen) Doğrudan Yatırımlar (12 aylık milyon dolar) Portföy Yatırımları (12 aylık milyon dolar) Diğer Yatırımlar(12 aylık milyon dolar) 1

16 TÜKETİM GÖSTERGELERİ Tüketici Güveni ve Reel Kesim Güveni Tüketim Harcamaları Tüketici Güven Endeksi Reel Kesim Güven Endeksi (sağ eksen) 1999Ç1 1999Ç3 2Ç1 2Ç3 21Ç1 21Ç3 22Ç1 22Ç3 23Ç1 23Ç3 24Ç1 24Ç3 2Ç1 2Ç3 26Ç1 26Ç3 27Ç1 27Ç3 28Ç1 28Ç3 29Ç1 29Ç3 21Ç1 21Ç3 211Ç1 Reel Hanehalkı Tüketimi (y y, %) CNBC e Güven Endeksleri Krediler CNBC e Tüketici Güven Endeksi CNBC e Tüketim Endeksi Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Bireysel ve Ticari Krediler Kaynak:BDDK Krediler (y y, %) Bireysel Krediler (y y, %) Ticari Krediler (y y, %) Kaynak:BDDK 16

17 KAMU MALİYESİ GÖSTERGELERİ Bütçe Dengesi Bütçe Gelirleri ve Harcamaları Bütçe Dengesi (12 Aylık toplam milyar TL) Bütçe Gelirleri (12 aylık toplam milyar TL) Bütçe Harcamaları (12 aylık toplam milyar TL) Vergi Gelirleri Faiz Dışı Denge ,Vakıfbank Vergi Gelirleri (Nominal y y, %) Vergi Gelirleri (Reel y y, %) Faiz Dışı Denge (12 aylık milyar TL) Borç Stoku İç ve Dış Borç Stoku Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Toplam Borç Stoku (milyar TL) İç Borç Stoku (milyar TL) Dış Borç Stoku (milyar TL sağ eksen) Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 17

18 Türkiye nin Net Dış Borç Stoku Türkiye nin Dış Borç Stoku Profili Türkiye'nin Net Dış Borç Stoku/GSYH (%) TCMB (milyar dolar sol eksen) Kamu Sektörü (milyar dolar) Özel Sektör (milyar dolar) Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Hazine Müsteşarlığı LİKİDİTE GÖSTERGELERİ TCMB Faiz Oranı Reel ve Nominal Faiz Ocak 24 Nisan 4 Temmuz 4 Ekim 4 Ocak Nisan Temmuz Ekim Ocak 6 Nisan 6 Haziran 6 Eylül 6 Aralık 6 Mart 7 Haziran 7 Eylül 7 Aralık 7 Mart 8 Haziran 8 Eylül 8 Aralık 8 Mart 9 Haziran 9 Eylül 9 Aralık 9 Mart 1 Haziran 1 Eylül 1 Aralık 1 Mart 11 Haziran 11 Eylül 11 Borç Alma Faiz Oranı (%) Borç Verme Faiz Oranı (%) Ocak 24 Mayıs 4 Eylül 4 Ocak Mayıs Eylül Ocak 6 Mayıs 6 Ağustos 6 Aralık 6 Nisan 7 Ağustos 7 Aralık 7 Nisan 8 Ağustos 8 Aralık 8 Nisan 9 Ağustos 9 Aralık 9 Nis.1 Ağu.1 Ara.1,Vakıfbank Reel Faiz Nominal Faiz Para Arzı Oca.6 Nis.6 Tem.6 Eki.6 Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Eki.11 M2 (bin TL) M3 (bin TL) M1 (bin TL sağ eksen) 18 Kaynak: TCMB

19 Dünya Piyasalarında Son Açıklanan Ekonomik Göstergeler Reel Büyüme (y y) (Çeyreklik) (%) Enflasyon (y y) (Aylık) (%) Cari Denge/GSYİH* (Yıllık) (%) Merkez Bankası Faiz Oranı (%) Tüketici Güven Endeksi ABD 1, 3, 3.24,2 39,8 Euro Bölgesi 1, , 2,4 Almanya 2,6 2,9.69 1, 97 Fransa 1,6 2, , 36, İtalya,8 3,8 2.8** 1, 96, Macaristan 1,4 3, , 49, Portekiz 1,7 4, ,,8 İngiltere,, 1.71**, 32, Japonya,,2 3.8,1 42,7 Çin 9,1,.19 6,6 13,4 Rusya 4,8 7, ,2 Hindistan 7,7 1, , Brezilya 3,14 6, , 112,9 G.Afrika 3, 6, 2.78, 4, Türkiye 8,8 7,66 6.8,7 89,73 *Cari denge verileri IMF den alınmaktadır ve 21 verileridir. **29 Verileri Beklentiler 211 IMF Beklentisi (Eylül 211) Reel Büyüme (y y. %) Enflasyon (y y. %) Cari Denge /GSYH İşsizlik Oranı Borç St./GSYH Gelişmiş Ülkeler Gelişmekte Olan Ülkeler Tüm dünya ABD Euro Bölgesi Almanya Fransa İtalya Macaristan Portekiz İngiltere Japonya Çin Rusya Hindistan Brezilya G.Afrika TÜRKİYE

20 Türkiye Makro Ekonomik Görünüm MAKROEKONOMİK GÖSTERGELER En Son Yayımlanan Reel Ekonomi 211 Yılsonu Beklentimiz Açıklanacak İlk Veriye Ait Beklentimiz GSYİH (Cari Fiyatlarla. Milyon TL) (211. 2Ç) GSYİH Büyüme Oranı (Sabit Fiyatlarla. %) (211. 2Ç) 7.3 Sanayi Üretim Endeksi (y y. %) (Eylül 211) Kapasite Kullanım Oranı (%) (Kasım 211) İşsizlik Oranı (%) (Ağustos 211) 1.2 Fiyat Gelişmeleri TÜFE (y y. %) (Ekim 211) 8.6 ÜFE (y y. %) (Ekim 211) Parasal Göstergeler (Milyon TL) M1 17,1 133,88 14,87 ( ) M2 494,24 87,81 6,713 ( ) M3 2,674 61,88 693,194 ( ) Emisyon 34,289 44,368 4,94 ( ) TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $) 7,689 8,696 8,243 ( ) Faiz Oranları TCMB O/N (Borç Alma) ( ) TRLIBOR O/N ( ) Ödemeler Dengesi (Milyon $) Cari İşlemler Açığı 13,991 48,28 6,76 (Eylül 211) 72, İthalat 14,928 18,3 21,24 (Eylül 211) İhracat 12, ,976 1,791 (Eylül 211) Dış Ticaret Açığı 38,786 71,9 1,414 (Eylül 211) 13,9 Kamu Ekonomisi (Milyon TL) Bütçe Gelirleri 21,6 24,28 24,74 (Ekim 211) Bütçe Giderleri 267,27 293,628 22,633 (Ekim 211) Bütçe Dengesi 2,21 39,6 1,941 (Ekim 211) Faiz Dışı Denge 986 8, (Ekim 211) Borç Stoku Göstergeleri Merkezi Yön. İç Borç Stoku (Milyar TL) (Ekim211) Merkezi Yön. Dış Borç Stoku (Milyar TL) (Ekim 211) Kamu Net Borç Stoku (Milyar TL) (211 II. Çeyrek) 2

21 Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar Serkan Özcan Baş Ekonomist Cem Eroğlu Kıdemli Ekonomist cem.eroglu@vakifbank.com.tr Nazan Kılıç Ekonomist nazan.kilic@vakifbank.com.tr Ümit Ünsal Ekonomist umit.unsal@vakifbank.com.tr Emine Özgü Özen Araştırmacı emineozgu.ozen@vakifbank.com.tr Naime Doğan Araştırmacı naime.dogan@vakifbank.com.tr Fatma Özlem Kanbur Araştırmacı fatmaozlem.kanbur@vakifbank.com.tr İbrahim Taha Durmaz Araştırmacı ibrahimtaha.durmaz@vakifbank.com.tr Bu rapor Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan sağlanan bilgiler kullanılarak hazırlanmıştır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu bilgi ve verilerin doğruluğu hakkında herhangi bir garanti vermemekte ve bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan dolayı sorumluluk kabul etmemektedir. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir konuda yatırım önerisi olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu raporda yer alan bilgilerde daha önceden bilgilendirme yapmaksızın kısmen veya tamamen değişiklik yapma hakkına sahiptir. Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar