BĐLGĐ BELGE YÖNETĐCĐLERĐ GÖZÜYLE ULUSAL BĐLGĐ POLĐTĐKASI

Transkript

1 BĐLGĐ BELGE YÖNETĐCĐLERĐ GÖZÜYLE ULUSAL BĐLGĐ POLĐTĐKASI Sonuç Raporu KATILANLAR : Atatürk Öğretmen Akademisi : Aysun Avcıkadir Cumhuriyet Meclisi : Sibel Yemenicioğlu DAÜ : Canay Ataöz, Düriye Şentaş, Hatice Fidan, Selma Avşar Đ.Ü. Edebiyat Fak. Bilgi ve Belge Yönetimi Bl. : Yrd. Doç. Dr. Ümit Konya KTKD : Ceyhan Özyıldız Kültür Dairesi Milli Kütüphane : Hatice Kırcıoğlu, Mavişe Pınar Uysal, Tuğba Arkan, Umure Örs Milli Arşiv ve Araştırma Dairesi : Gökhan Şengör UKÜ : Osman Kaymak YDÜ : Doç. Dr. Mehmet Emin Küçük, Tümer Garip Toplantı Yeri : AKM Toplantı zamanı : 31 Mart 2006 Saat

2 Bilgi Politikası: Bilginin üretilmesine, yönetilmesine, işlenmesine, erişilmesine ve kullanılmasına öncülük eder. Birbiri ile ilişkili yasa, tüzük, yönetmelik, yönerge, kural ve yargı kararları ile ilgili uygulamaları düzenleyen politikadır. Bilgi Politikasının Amacı: Yöneticilere, karar verenlere, araştırmacılara, bilim adamlarına, halka yani bilgiye ihtiyaç duyan bütün kesimlere güncel, uygun ve güvenilir veri ve bilgilerin zamanında ve yerinde sağlanması için ulaşılması gereken hedefleri ve izlenecek yolu göstermektir. Bilgi Toplumu olma hedefinde e-devletin oluşumuna katkı koyabilme ve bilginin paylaşılarak yeni bilgilerin oluşumuna olanak sağlamak amacıyla, üretilen bilgileri (kayıt ortamı ne olursa olsun) derleyip düzenleyerek ihtiyaç duyulduğu anda her ortamda hizmete sunmayı hedeflemekteyiz. Ulusal Bilgi Politikası Stratejileri:. 1,Bilgi Mevzuatı: Bilginin üretilmesi aşamasındaki mevzuat: o Bilgi yönetim sisteminin oluşturulması (Belge Sayı Sistemi, Dosya Planlarının oluşumu, Elektronik belge ve kitap, dergi standartlarının oluşturulması vb.) gereklidir. o Üretimin artması için telif hakları yasası hazırlanmalıdır. o Elektronik imza yasası hazırlanmalıdır. o Kişilerin araştırmaya yönelik çalışmalarını teşvik için çalıştıkları kurumlardan özel izin, eserinden belli sayıda satın alma, eserin basımını veya yayınını yapma gibi unsurlar sağlanabilir. o ISBN için çalışma yapılması gereklidir. ISBN ve ISSN konusunda bilgi derlenerek alternatifler ortaya konmalıdır. Bilginin derlenmesi aşamasındaki mevzuat: o Düşün ve Sanat Ürünlerinin Derlenmesi yasasının aktif işlerlik kazanması sağlanmalı; o Basın yasasının 13. maddesinin ve 17.maddesinin Milli Kütüphane ve Halk kütüphaneleri adına yeniden düzenlenmesi; o Devlet daireleri ve diğer kurumlardaki atıl durumdaki devletin geleceğini ilgilendiren malzemenin bir an önce Milli arşiv ve Milli kütüphaneye aktarılması ve gereki tasnif ve çalışmaların yapılması; o Milli Arşiv ve Milli Kütüphane ye yurt dışında yayınlanan veya bulunan ülkemiz ve insanımız ile ilgili bilgi taşıyıcısı malzeme ve vatandaşlarımızın satmak istedikleri bilgi taşıyan malzemelerin satın alınabilmesi için gerekli bütçenin sağlanması; gereklidir. Bilginin düzenlenmesi aşamasındaki mevzuat: o Milli Arşiv Yasası çıkarılmalıdır.

3 o Milli Kütüphane tüzüğü mevcuttur. Đşlevin güçlendirilmesi için Yasa düzeyine çıkarılmalıdır. Bilginin yayılması aşamasındaki mevzuat: o Materyalin yalnızca baskıyla değil dijital olarakta yayılmasına fırsat verilmeli (Bunun için Milli Arşiv ve Milli Kütüphane açık arşivler olarak kullanılabilir) Bilginin Hizmete sunulması aşamasındaki mevzuat: o Bu konuda hazırlanmış yönetmelik ve tüzükler var. Bunların güncel hizmet anlayışına göre revize edilmeleri gerekmektedir. o Bilgi merkezleri arasında ödünç verme işlemlerini düzenleyen bir ortak senet veya anlaşma ile mevzuatın hazırlanarak uygulamaya konması gerekmektedir. o Gerek katalogların gerekse dijital ortamdaki bilgiler ile görsel işitsel malzemenin hizmete sunulmasında kesiklik yaşanmaması için bilgi merkezlerinin gerekli önlemleri alması sağlanmalıdır. o Teknolojık alt yapı ve sürekliliği sağlanmalıdır. Bilginin korunması aşamasındaki mevzuat: o Milli Arşiv ve Milli Kütüphane bilginin gelecek kuşaklara aktarımı görevi nedeniyle ödünçleme yapmamaktadır. Bu nedenle ihtiyaç duyanlara kopyalama hizmeti vermesi çok önemlidir. Bu hizmetin sağlanamaması durumunda malzemenin tahrip olması gibi kötü sonuçlarla karşılaşılmakta ve asli görev yerine getirilememektedir. Bu konuda kopya çıkartım cihazlarının sağlanması hatta yedeklenmesi gerekmektedir. o Milli Arşiv Yasası altında güvenlikle ilgili mevzuat hazırlanmalı (hırsızlık, yangın ve doğal felaketlerden korunmayla ilgili) o Web arşivlerinin tutulması ve muhafazası sağlanmalıdır 2.Bilgi Kullanıcıları: (Bilgiye ihtiyaç duyanlar) Devlet Planlama Örgütü tarafından toplum üzerinde araştırma (Anket) yapılıp, taleplerinin ne olduğunu saptanarak bunlar değerlendirilmelidir. Böylece toplumun nicelik ve niteliğinin belirlenmesi sağlanacaktır. Bilgi Merkezlerinin türüne göre kullanıcı profillerinin saptanması gereklidir. MĐLLĐ ARŞĐV açısından Kullanıcı Đhtiyaçları : Katalog eksikliği nedeniyle belge ve bilgiye ulaşamama Uygun mevzuatın olmaması nedeniyle toplanamayan bilgiye ulaşamama Daha uygun çalışma ortamı MĐLLĐ KÜTÜPHANE açısından Kullanıcı Đhtiyaçları : Kullanıcı eğitimi: Okullarda, küçük yaşlarda kütüphane bilinci kazandırılmalı. En kısa çözüm önerisi olarak: Seminerler düzenlenebilir. Teknolojik altyapı: Kullanıcıya yönelik bilgisayar (katalog taraması, dijitale alınmış belgelere erişim, e-devlet bilgilerine ulaşmak için) ihtiyacı vardır. Personel: e-devlet, bilgi okur yazarlığı konularında öncelikle bilgi belge merkezlerinin personeli (özellikle halk kütüphaneleri) eğitilmelidir. Okul kütüphanelerinin oluşturulması desteklenmeli ve aktivitesi arttırılmalıdır.

4 3. Bilgi Belge Merkezlerinin insan gücü: Ada çapında konuyla ilgili kalifiye personel eksikliği hissedilmektedir. Mevcut çalışan veya iş arayan, kütüphanecilik, arşivcilik, dokümantasyon ve bilgi belge yönetimi bölümü mezunlarının sayısı tesbit edilmeli. (Burs alanlar Yüksek Öğrenim den öğrenilebilir.) Varolan açık kadrolar belirlenmeli, ayrıca bilgi çağı çerçevesinde zorunlu ihtiyaçlar saptanarak buna göre kısa-orta-uzun vadeli çözümler üretilmeli. Personel eksikliğinin boyutunun standartlar çerçevesinde belirlenmesi gerekmektedir. Saptama yapıldıktan sonra ihtiyacı karşılamaya yönelik olarak; o teşvik (burs) verilebilir; o Üniversitelerimizden birinde bir bölüm (Lisans) ve ön lisans programı açılmasına destek verilebilir; Mesleğin saygınlığını kazanması için, teşkilat yasalarında yeralan, 7/1979 sayılı Kamu Görevlileri Yasası nın 75 inci maddesi (2) nci fıkrası kurallarının uygulanmasının kaldırılması sağlanmalıdır. (19/1986 sayılı Kültür Dairesi (Kuruluş, Görev ve Çalışma Esasları) Yasası, 11/1981 sayılı Cumhurbaşkanlığı Dairesi Kuruluş, Görev ve Çalışma Esasları Yasası, 46/1988 sayılı Enformasyon Dairesi (Kuruluş, Görev ve Çalışma Esasları) Yasası ve 72/1991 sayılı Hukuk Dairesi Yasası vd.) Yaptığı iş ve verdiği hizmetlerin değişikliğe uğraması nedeniyle kütüphane memuru sözcüğünün, bilgi belge yöneticisi olarak değiştirilmesi ve mesleğin teknik bir meslek olması nedeniyle, 7/1979 sayılı Kamu Görevlileri Yasası nın 53 üncü maddesi (1) inci fıkrası (c) bendinden çıkarılarak 52 nci maddenin (1) inci fıkrası altında düzenlenmesi gereklidir. Sürekli ve sistemli hizmetiçi eğitim sağlanmalıdır. Meslek hastalığı için tedbirler yaratılmalıdır. (Arşiv çalışanlarında astım ve mantar hastalığına yakalanma riskinin yüksek olması nedeniyle) 4. Bilgi Ekonomisi: Bilginin üretilmesi, sağlanması, işlenmesi, depolanması ve kullanıcıya sunulması için geçen aşamalarda yer alan maliyet hesaplanarak ortaya çıkartılan bilginin maliyeti, bilgi politikasının oluşturulmasında önem taşımaktadır. Yerel bilgi maliyeti artıkça yabancı bilgiye talep artmakta ve bilgi üretmeyen sadece tüketen bir toplum oluşumuna gidilmesi tehlikesi ile karşı karşıya kalınmaktadır. Bu nedenle bilgi maliyetinin ivedilikle saptanması ve ucuzlatılması için tedbirler alınması gerekmektedir. Bu çerçevede; Ülkemizde yapılan araştırmalardan diğer araştırmacıların haberleri olmadığı için aynı araştırmalar tekrarlanmakta bu da insan ve zaman kaybı yaratarak maliyeti artırmaktadır. Bilgi maliyetini azaltmak için bilgi portalına ihtiyaç vardır. (yapılan işleri, araştırmaları ve üretilenleri görmek için ) Bu, bilgi maliyetini azaltacak, tekrarları engelleyecektir. Özellikle tezler toplanmalı ve duyurulmalıdır. Makaleler kaynakçasına etkin erişimin sağlanması için gerekli programlama desteği sağlanmalıdır. Dijital kültürün devamlığı için Web arşivlemesi yapılmalıdır (Özellikle Kıbrıs konusunda)

5 5.Bilgi ile ilgili örgütlenme ve organizasyon 33/1976 sayılı Devlet Plânlama Örgütü Yasası nın 3 üncü maddesi çerçevesinde Ulusal Bilgi Politikası nın saptanması için Sosyal Plânlama Dairesi Başkanlığı altında devamlılığı olan özel ihtisas komisyonu kurmalıdır. (Bu komisyonda: Milli Arşiv ve Araştırma Dairesi, Milli Kütüphane ve Halk Kütüphaneleri, Eski Eserler ve Müzeler Dairesi, Vakıflar Genel Müdürlüğü, Üniversitelerin Kütüphane Sorumluları- Yetkilileri, Vakıf Arşivler ve Araştırma Merkezleri, Bilgi Belge Bilimi akademisyenleri ile bilişim uzmanları ve KamuNet temsilcisi yeralmalıdır.) Bilgi ve Belge Merkezlerinin üst düzey yöneticileri, işbirliğini geliştirmek ve yapılan işler ile ilgili bilgi alışverişinde bulunmak için 3 ayda bir ( ve gerek görüldükçe ) toplanmalıdır. Ulusal Bilgi Politikası bağlamında komisyon kararlarının uygulanmasını Milli Kütüphane nin yürütmesi veya koordinasyonunda yapılması işlerin uzun vadede devamlılığı için gereklidir. 6.Bina Bilgi merkezlerinin uygun ortamlarda hizmet sunması ve bilgi ve belgeyi depolayabilmesi için bu amaca uygun olarak yapılmış binalara ihtiyacı vardır. Bu çerçevede; Milli Arşiv ve Araştırma Dairesi ve Milli Kütüphane nin bina sorunu vardır. Milli Kütüphane, Milli Arşiv Binası nın yanında Lefkoşa da ortak yerde yapılabilir mi? Halk ve çocuk kütüphanesi Milli kütüphane den kesinlikle ayrılmalıdır. Bina profili hizmetlere uygun olarak değiştirilmelidir. 7.Bilgi Teknolojileri: Bilgiyi derleyip, düzenleyen ve hizmete sunan tüm kuruluşların Milli Kütüphane üzerinden (Kamu-net aracılığıyla) dağınık sistemli bağlanması gerekmektedir. E- devlete erişimde bilgi merkezleri ve halk kütüphanelerinin önemi ön planda tutulmalıdır. Gerekli donanım, yazılım ve bu konuda yetişmiş eleman ihtiyacı vardır. Bilgi portalının (Milli Kütüphane tarafından) sağlanan bir server da arama motoru ile taratılabilir. Örnek: Değişen bilgi teknolojileri sürekli takip edilmelidir. Bilgi merkezleri standartlara uygun birbiriyle iletişim halinde olan sistemler kurmalıdır. Tesbit Edilen, Geçmişte Ve Günümüzde Mevcut Mevzuat 1. Books Registration Law 2/ Kıbrıs Halk Kütüphanesi Yasası F Basın Yasası F Düşün ve Sanat Ürünlerini Derleme Yasası 32/ Bilgi Edinme Hakkı Yasası 12/ Öğretmenler Yasası Okul Kitaplıkları Tüzüğü 7. Kültür Dairesi... Yasası Milli Kütüphane Tüzüğü 8. Halk ve Çocuk Kütüphaneleri Tüzüğü 9. AKM Đşletme ve Kullanma Yönetmeliği

6 Kadro Yasaları 15/1990 sayılı Milli Arşiv ve Araştırma Dairesi (Kuruluş, Görev ve Çalışma Esasları) Yasası, 19/1986 sayılı Kültür Dairesi (Kuruluş, Görev ve Çalışma Esasları) Yasası, 11/1981 sayılı Cumhurbaşkanlığı Dairesi Kuruluş, Görev ve Çalışma Esasları Yasası, 46/1988 sayılı Enformasyon Dairesi (Kuruluş, Görev ve Çalışma Esasları) Yasası, 72/1991 sayılı Hukuk Dairesi Yasası, ve Mahkeme Kayıt Kalemleri (Kuruluş ve Memurların Yetki ve Görevleri) Tüzüğü