Ursula K. LeGuin LeGuin 21 Ekim 1929 da ABD nin Kaliforniya eyaletinin Berkeley kentinde doğdu. Babası ünlü antropolog Alfred Kroeber di.

Transkript

1 Ursula K. LeGuin LeGuin 21 Ekim 1929 da ABD nin Kaliforniya eyaletinin Berkeley kentinde doğdu. Babası ünlü antropolog Alfred Kroeber di. Doğal olarak esinini Kızılderili efsaneleri ve masallarından alarak, ilk öyküsünü dokuz yaşında yazdı. Üniversitede Fransız ve İtalyan edebiyatı okudu, Rönesans edebiyatı üzerine uzmanlaştı. Masterını 1952 de Columbia Üniversitesi nde tamamladı. 70 li yıllardan beri çeşitli Amerikan ve Avustralya üniversitelerinde bilim-kurgu üzerine workshop lar düzenledi. LeGuin geleneksel edebiyat tekniklerini ustalıkla bilim-kurgu ögeleriyle birleştirmesi ve büyük bir derinlikle alternatif toplumlar ve düşünce biçimleri yaratmasıyla tanınır. LeGuin genellikle fizik ve kimya gibi teknik bilimlerin ayrıntılarını betimlemekten kaçınarak kültürel antropoloji, siyaset ve psikoloji üzerinde odaklaşır. Yapıtlarında telepati, zihinokuma, önbili gibi psişik fenomenlerden yararlanılır ve karşılıklılık, birlik ve bütüncülük gibi temaların öne çıkarılmasından da anlaşılacağı gibi Taoizm ve Zen felsefelerine yer verilir. LeGuin karmaşık, genellikle paradoksal simgeler, imgeler ve anıştırmalar kullanarak, bireylerin ve toplumların düzen ile kaos, uyum ile bütünlüğe ulaşmak için ayaklanma gibi karşıtlıkları dengeleme gerekliliklerini vurgular. Bilim-kurguya edebiyat saygınlığını kazandırmasının yanı sıra, yarattığı müthiş ütopyalarla son derece tahrik edici bir siyasal ufuk da çizen olağanüstü bir yazar Ursula K. LeGuin. Başlıca yapıtları: Rocannon s World (1966, Rocannon un Dünyası, Çev. Tuba Çele, Metis Y., 1995); Planet of Exile (1966, Sürgün Gezegeni, Çev. Ayşe Gorbon, İthaki Y., 1999); City of Illusions (1967, Hayaller Şehri, Çev. Meltem Tayga, İmge Y., 1994); The Left Hand of Darkness (1969, Karanlığın Sol Eli, Çev. Ümit Altuğ, Ayrıntı Y., 2001); The Earthsea Trilogy, [Yerdeniz Üçlemesi: A Wizard of Earthsea (1968, Yerdeniz Büyücüsü, Çev. Çiğdem İpek Erkal, Metis Y., 1994); The Tombs of Atuan (1971, Atuan Mezarları, Çev. Çiğdem Erkal İpek, Metis Y., 1995); The Farthest Shore (1972, En Uzak Sahil, Çev. Çiğdem Erkal İpek, Metis Y., 1995); Tehanu (1990, Tehanu, Çev. Çiğdem Erkal İpek, Metis Y., 1996)]; The Lathe of Heaven (1971, Cennet Tezgâhı); The Word for World is Forest (1972, Dünyaya Orman Denir, Çev. Özlem Dinçkal, Metis Y., 1996); The Beginning Place (Başlama Yeri, Çev. Can Eryümlü, İletişim Y., 1995); The Dispossessed (1974, Mülksüzler; Çev. L. Mollamustafaoğlu, Metis Y., 1990); The Eye of the Heron (1978, Balıkçıl Gözü, Çev. Çiğdem Erkal İpek, Metis Y., 1978) ve Always Coming Home (1985, Hep Yuvaya Dönmek, Çev. Cemal Yardımcı, Ayrıntı Y., 2001) en önemli romanlarıdır. Öyküleri ise üç kitapta derlenmiştir: The Wind s Twelve Quarters (1975, Rüzgârın On İki Yönü), Orsinian Tales (1976; Orsinian Öyküleri) ve The Compass Rose (1982, Gül Pusulası). İlk iki kitaptan yapılan bir öykü derlemesi yayınlarımız arasında çıktı, (Gülün Günlüğü, Çev. Ümit Altuğ, Ayrıntı Y., 1992). Ayrıca iki şiir kitabı, bir çocuk kitabı ile deneme ve konferanslarını içeren The Language of The Night: Essays on Fantasy and Science Fiction (1979, Gecenin Dili: Fantezi ve Bilim-kurgu Üzerine Denemeler) adlı bir kitabı da vardır.

2 Ayrıntı: 589 Edebiyat Dizisi: 175 Rüzgârın On İki Köşesi Ursula K. Le Guin Kitabın Özgün Adı The Wind s Twelve Quarters İngilizce den Çeviren Aysun Babacan Yayıma Hazırlayan Berna Akkıyal Düzelti Gürsel Caniklioğlu 1975 by Ursula K. Le Guin Bu kitabın Türkçe yayım hakları Ayrıntı Yayınları na aittir. Kapak Görseli Photographer s Choice / Getty Images Kapak Tasarımı Arslan Kahraman Kapak Düzeni Gökçe Alper Dizgi Esin Tapan Baskı Kayhan Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti Davutpaşa Cad. Güven San. Sit. C Blok No: 244 Topkapı/İst. Tel.: (0212) Birinci Basım 2011 Baskı Adedi 2000 ISBN Sertifika No.: AYRINTI YAYINLARI Hobyar Mah. Cemal Nadir Sok. No.: 3 Eminönü - İstanbul Tel.: (0212) Faks: (0212) & info@ayrintiyayinlari.com.tr

3 Ursula K. LeGuin Rüzgârın On İki Köşesi

4 EDEBİYAT DİZİSİ GÜLÜNESİ AŞKLAR/Milan Kundera Ë KALECİNİN PENALTI ANINDAKİ ENDİŞESİ/Peter Handke Ë YÜZBAŞI VE KADINLAR TABURU/Mario Vargas Llosa Ë BİZ/Yevgeni Zamyatin Ë KESİK BİR BAŞ/Iris Murdoch Ë YENİ TANRILAR/Alberto Vasquez-Figueroa Ë İNFAZA ÇAĞRI/Vladimir Nabokov Ë EVET AMA, BİR LOKOMOTİF BUNU YAPABİLİR Mİ BAKALIM?/Woody Allen Ë ÇALI HOROZU/Michel Tournier Ë BANYO/Jean-Philippe Toussaint Ë BALKON/Jean Genet Ë GÜNEŞ İMPARATORLUĞU/J.G. Ballard Ë BEYAZ ZENCİLER/Ingvar Ambjörnsen Ë SİYAH MADONNA/Doris Lessing Ë KAPANDA ÜÇ KAPLAN/G. Cabrera Infante Ë ZAMANIN KIYISINDAKİ KADIN/Marge Piercy Ë ANARŞİNİN KISA YAZI/Hans Magnus Enzensberger Ë FOTOĞRAF MAKİNESİ/Jean-Philippe Toussaint Ë GÜLÜN GÜNLÜĞÜ/Ursula K. LeGuin Ë HOTEL DU LAC/Anita Brookner Ë AZİZLER ve ÂLİMLER/Terry Eagleton Ë VEDA YEMEĞİ/Michel Tournier Ë ORLANDO/Virginia Woolf Ë UTANÇ BİTTİ/Anja Meulenbelt Ë YAKIN GELECEĞİN MİTOSLARI/J. G. Ballard Ë KARANLIĞIN SOL ELİ/ Ursula K. LeGuin Ë AĞ/Iris Murdoch Ë WATT/Samuel Beckett Ë EKOTOPYA/Ernest Callenbach Ë GECEYİ ANLAT BANA/Djuna Barnes Ë İNSAN POSTUNA BÜRÜNMÜŞ KÖPEK/Ingvar Ambjörnsen Ë CUMA/Michel Tournier Ë AFRODİT İN BAŞKALDIRISI/Lawrence Durrell Ë GÜNDELİK MUTLULUĞA ALIŞMA/Anja Meulenbelt Ë MURPHY/Samuel Beckett Ë MASAL MASAL İÇİNDE/Khimaira/John Barth Ë ZEN VE MOTOSİKLET BAKIM SANATI/Robert M. Pirsig Ë PARFÜMÜN DANSI/Tom Robbins Ë SINIRSIZ RÜYALAR DİYARI/J. G. Ballard Ë FRANSIZ TEĞMENİN KADINI/John Fowles Ë BEYAZ OTEL/D.M. Thomas Ë MYRA/Gore Vidal Ë DALGALAR/Virginia Woolf Ë ATLANTİK ÖTESİ/Witold Gombrowicz Ë HAYRANLIK/Anja Meulenbelt Ë FERDYDURKE/Witold Gombrowicz Ë MELEKLER ZAMANI/Iris Murdoch Ë PAULINA 1880/Pierre Jean Jouve Ë EŞEKARISI FABRİKASI/Iain Banks Ë ROCK LANETİ/Iain Banks Ë KAYIP ZAMAN/Anja Meulenbelt Ë SENİ İÇİME GÖMDÜM/Andrew Jolly Ë BAŞTAN ÇIKARICININ GÜNLÜĞÜ/Søren Kierkegaard Ë KONFIDENZ/ Ariel Dorfman Ë ALTIN DAMLA/Michel Tournier Ë BİR GARİP VAKA: MATMAZEL P./Brian O Doherty Ë NIETZSCHE AĞLADIĞINDA/Irvin D. Yalom Ë KIZILAĞAÇLAR KRALI/Michel Tournier Ë AİLEDE BİR ÖLÜM/James Agee Ë KUTSAL BÖLGE/Carlos Fuentes Ë KALPSİZ AMANDA/Jurek Becker Ë 62-MAKET SETİ/Julio Cortázar Ë ÇARPIŞMA/J.G. Ballard Ë ÜÇLEME-Molloy-Malone Ölüyor-Adlandırılamayan/Samuel Beckett Ë DUR BİR MOLA VER/Tom Robbins Ë HIRSIZIN GÜNLÜĞÜ/Jean Genet Ë KÜÇÜK DEĞİŞİMLER/ Marge Piercy Ë LILA/Robert M. Pirsig Ë ERGİNLİK YAŞI/Michel Leiris Ë AŞKSIZ İLİŞKİLER/Samuel Beckett Ë ESİRGEYEN GÖKYÜZÜ/Paul Bowles Ë YALANCI JAKOB/Jurek Becker Ë DİVAN/Irvin D. Yalom Ë PORNOGRAFİ/Witold Gombrowicz Ë MERCIER İLE CAMIER/Samuel Beckett Ë BİR ERKEĞE NASIL TECAVÜZ EDİLİR?/Märta Tikkanen Ë BENDENİZ VE MARCO POLO/Paul Griffiths Ë DOĞMAMIŞ KRİSTOF/Carlos Fuentes Ë RÜYA SAKİNLERİ/Iris Murdoch Ë HİÇ İÇİN METİNLER ve Uzun Öyküler/Samuel Beckett Ë DUYGU YOLCULUĞU/Laurence Sterne Ë BETTY BLUE/Philippe Djian Ë AĞAÇKAKAN/Tom Robbins Ë ANARŞİST/ Tristan Hawkins Ë BAKAKAİ/Witold Gombrowicz Ë PORTNOY UN FERYADI/Philip Roth Ë 10 1/2 BÖLÜMDE DÜNYA TARİHİ/Julian Barnes Ë SUNİ TENEFFÜS/Ricardo Piglia Ë MANŞ ÖTESİ/Julian Barnes Ë ADA/Aldous Huxley Ë GÜLÜN MUCİZESİ/Jean Genet Ë MÖSYÖ/Jean-Philippe Toussaint Ë ÇİÇEKLERİN MERYEM ANASI/ Jean Genet Ë BAŞUCU OĞLANI/Alison Fell Ë YARATIK/John Fowles Ë SENİ SEVMİYORUM/Julian Barnes Ë ZENCİLER/Jean Genet Ë TÜNEL/Ernesto Sábato Ë KARA PRENS/Iris Murdoch Ë KARNINDAN KONUŞANIN ÖYKÜSÜ/Pauline Melville Ë TANRI NIN AĞZINDAN EVRENİN HİKÂYESİ/Franco Ferrucci Ë HAYATIN VE AŞKIN YASALARI/Connie Palmen Ë KAHRAMANLAR VE MEZARLAR/Ernesto Sabato Ë KAYNAK VE ÇALI/ Michel Tournier Ë CENNETE BİR KOŞU/J.G. Ballard Ë DİŞİ ADAM/Joanna Russ Ë FLAUBERT İN PAPAĞANI/ Julian Barnes Ë ALDATMA/Philip Roth Ë KOKAİN GECELERİ/J.G. Ballard Ë ACABA NASIL?/Samuel Beckett Ë MANTISSA/John Fowles Ë KOLEKSİYONCU/John Fowles Ë BENJAMIN: DAR GEÇİTTEKİ AYDIN/ Jay Parini Ë METEORLAR/Michel Tournier Ë ARKADAŞLIK/Connie Palmen Ë AŞK VESAİRE/Julian Barnes Ë SİRİUS TAN GELEN KURBAĞA/Tom Robbins Ë BAYAN GULLIVER CÜCELER ÜLKESİNDE/Alison Fell Ë GELECEKTEN ANILAR/William Morris Ë BENİMLE TANIŞMADAN ÖNCE/Julian Barnes Ë İNGİLTERE İNGİLTERE YE KARŞI/Julian Barnes Ë İYİ İŞ/David Lodge Ë YİTİK RUHLAR IRMAĞI/Connie Palmen Ë TERAPİ/ David Lodge Ë ÖLÜRKEN/Jim Crace Ë GÜZELLİK HIRSIZLARI/Pascal Bruckner Ë SÜPER KENT/J.G. Ballard Ë SISKA BACAKLAR/Tom Robbins Ë BETON ADA/J.G. Ballard Ë İLK AŞK, SON TÖRENLER/Ian McEwan Ë GILLES İLE JEANNE/Michel Tournier Ë BİR KOMÜNİSTLE EVLENDİM/Philip Roth Ë KIZILDERİLİNİN ŞARKISI/James Welc Ë SİNEMA MÜDAVİMİ/Walker Percy Ë KARANLIKLARIN EFENDİSİ/Ernesto Sabato Ë

5 METROLAND/Julian Barnes Ë BİZİ NEDEN TERK ETTİN SAYIN BAŞKAN?/François Vigouroux Ë DÜŞÜNCE BALONLARI/David Lodge Ë MİLENYUM İNSANLARI/J.G. Ballard Ë MÜNECCİM KRALLAR/M. Tournier Ë BEYAZDAKİ KARA/Maggie Gee Ë KAYBOLUŞ/G. Perec Ë HINÇ AYLARI/P. Bruckner Ë LİMON MASASI/J. Barnes Ë BÜYÜCÜ/J. Fowles Ë GÜNDOĞUMUNA YOLCULUK/J. Barnes Ë OKLUKİRPİ/J. Barnes Ë FISKADORO/D. Johnson Ë HAYALETLERİN GÖÇÜ/P. Melville Ë ÖLEN HAYVAN/P. Roth Ë SICAK ÜLKELERDEN DÖNEN VAHŞİ SAKATLAR/Tom Robbins Ë PASTORAL AMERİKA/P. Roth Ë ABANOZ KULE/J. Fowles Ë ARTHUR VE GEORGE/J. Barnes Ë VAHŞET SERGİSİ/J. G. Ballard Ë VİLLA MEÇHUL/ Tom Robbins Ë ASKER GRAMAFONU NASIL TAMİR EDER?/Sas a Stanis ić Ë FARMAKON/Dirk Wittenborn Ë NE KADAR İLERİ GİDEBİLİRSİN/D. Lodge Ë GERİYE UÇAN YABAN ÖRDEKLERİ/T. Robbins Ë BİR SAHTEKÂR OLARAK HAYATIM/P. Carey Ë İNTERNETTE BALIK AVLAMAK/Nasreen AKHTAR Ë LANCELOT/Walker Percy Ë ÖLÜ BİR DİLDE AŞK/Lee Siegel Ë VAHŞİ İNSANLAR/Dirk Wittenborn Ë GÜNEŞİ DURDURACAĞIZ/F. Bouillot Ë SHYLOCK OPERASYONU/Philip Roth Ë KAYBEDENLERİN BELLEĞİ/Michel Ragon Ë SAVAŞ ARTIĞI/Ha Jin Ë YAZAR, YAZAR/D. Lodge Ë B, BİRA/Tom Robbins Ë BABAMIN KİTABI/Urs Widmer

6

7 Ta uzaklardan, akşam ve sabahlardan Ve bir düzine rüzgârlı semadan eserek, Beni dokuyan yaşam kumaşı Esiverdi yanına ve işte geldim sürüklenerek. Hele dur, biraz mola, soluklanayım Henüz etrafa dağılıp saçılmadan Tut elimi hemen ve anlat Neyin varsa akıt bağrından Şimdi anlat ki vereyim cevapları Söyle, nasıl koşayım yardımına; Rüzgârın on iki köşesinde Çıkmadan sonsuz yolculuğuma. A.E. Housman - A Shropshire Lad [Cambridge University Press in izniyle yayımlandı.]

8

9 Bu kitap bir kurgudur. Karakterler, olaylar ve diyaloglar kaynağını yazarın imgeleminden almaktadır ve gerçek bir durumla ilişkilendirilmemelidir.

10

11 İçindekiler Önsöz Semley in Kolyesi Paris te Nisan Üstatlar Karanlık Kutusu Halas Büyüsü İsim Kuralları Kış Kralı İyi Uçuşlar Dokuz Can Şeyler Zihne Bir Seyahat İmparatorluklardan Daha Büyük Ama Daha Yavaş Aşağılardaki Yıldızlar Görüş Alanı Yolun Yönü Omelas ı Bırakıp Gidenler Devrimden Önceki Gün

12

13 Önsöz R essamların retrospektif dedikleri türe giren bu koleksiyon, otuz iki yaşıma gelip de, gecikmiş ama gözü pek bir şekilde yayın dünyasına açıldıktan sonraki on yıllık dönemde yazdığım kısa öykülerimle ilgili kabaca da olsa kronolojik bir etüt sayılır. Kitabın, gelişim sürecimi izleme olanağını da sunabilmesi için, öyküleri aşağı yukarı yazıldıkları tarih sırasına göre dizdim. Kronoloji konusunda çok katı değildim ama öyküler arasında ciddi bir yer değiştirme olmadı. Bu kitap tüm öykülerimin yer aldığı bir koleksiyon değil. Eski öykülerimden birini koleksiyonun dışında bıraktım zira çok da hoşlandığım bir öykü değil. Ayrıca Fantezi ya da Bilimkurgu başlıkları altına girmeyecek kurguları da buraya dâhil etmedim. Hakeza son 13

14 birkaç yılda yayımlanan öykülerim de burada yok çünkü ilk çıktıkları antolojilerin yeni baskılarına devam ediliyor. Bu kitaptaki son iki öykünün ise 1973 ve 1974 yıllarında yayınlandığını düşünürsek, on yedi öykünün tümünün son on ya da on iki yılı kapsadığını söyleyebilirim. Zihnimde, öykü ile roman arasındaki bağlantı oldukça ilginç. Semley in Kolyesi kendi başına tam bir öykü ise de, aslında bir romanın tohumu. Öyküyü tamamladığımda Semley ile de işim bitmişti. Ama öyküde küçük bir role sahip, sadece yolu oradan geçen bir karakter vardı: Öykü bittiğinde yeniden gölgelere karışmaya itiraz eden biri. Benim öykümü de yaz, diye başımın etini yiyip duran biri: Ben Rocannon. Dünyamı keşfe çıkmak istiyorum Ben de dediğini yaptım. İnanın, bu insanlarla tartışmaya giremiyorsunuz. Kış Kralı da bir romana filiz vermiş tohumlardandır. Keza Halas Büyüsü ve İsim Kuralları da öyle. Gerçi bunların hepsinin de yaptığı, yeni romanlarım için bana bir kişi değil, bir yer göstermiş olmalarıdır. Kitaptaki son öykü ise bir tohumlanmayı değil bir güz dönemini temsil eder. Son bir armağan olarak romandan sonra gelmiş ve şükranla kabul edilmiştir. Bilim kurgu kitaplarımın izlediği ve tuhaf olduğunu kabul ettiğim gelecek tarih tasarımlarına gayet iyi uyuyor olmaları açısından bakıldığında, kitaptaki düz anlatıların çoğu gerçekten de romanlarımla bağlantılı. Buna uymayanlar ise ilk dönemlerde yazdığım fanteziler ve daha sonra psiko-mit dediğim, gerçeküstü öyküler denilebilecek öykülerdir: Fantezi türündeki bu öyküler, tarihin ve zamanın dışında bir yerde, ebedi-ezeli gibi düşünceleri akla getirmeksizin mekânsal ya da zamansal sınırların hiçbirini taşımayan ve yaşayan zihin dediğimiz bölgede geçer. Koleksiyon meraklıları, bu kitaptaki öykü başlıklarının kendi seçimim olduğunu da bilmek isteyebilirler; zira bazıları önceki tarihlerde farklı isimlerle yayımlandı: Semley in Kolyesi ilk olarak Dowry of Angyar [Angyar ın Çeyizi] olarak (Angyo yu akıcı konuşamayan editörün yaptığı bir dilbilgisi hatası da var tabii burada); Şeyler, The End [Son] olarak; 14

15 Görüş Alanı [ The Field of Vision ] ise Field of Vision [Bir Görüş Alanı] olarak yayımlandı. Yayımlanan baskılardaki hataların düzeltilmesi ya da çıkarılan yerlerin tekrar konması ve tek kelimelik veya tek cümlelik değişiklikler gibi müdahalelerin dışında sonradan düzeltme yaptığım öyküler ise şunlar: Kış Kralı (öykünün başındaki notlara bakınız); İmparatorluklardan Daha Büyük Ama Daha Yavaş (ilk sayfalardan çıkarılanlar oldu); Dokuz Can (öykünün başındaki notlara bakınız). 15

16